ว่าด้วย การอยู่ร่วมกับมีเวรกัน พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร ทรงปรารภท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ตรัสพระธรรมเทศนานี้ ดังนี้. ได้ยินว่า ท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐีไปสู่หมู่บ้านส่วยแล้ว กำลังเดินมา พบพวกโจรในระหว่างทางคิดว่า ไม่ควรพักแรมในระหว่างทาง ต้องไปให้ถึงพระนครสาวัตถีทีเดียว แล้วขับฝูงโคมาถึงพระนครสาวัตถีโดยรวดเร็ว รุ่งขึ้นไปสู่พระวิหาร กราบทูลเรื่องนั้นแด่พระศาสดา พระศาสดาตรัสว่า ดูก่อนคฤหบดี แม้ในปางก่อน บัณฑิตพบโจรในระหว่างทาง ไม่ค้างแรมในระหว่างทาง ไปจนถึงที่อยู่ของตนทีเดียว ท่านอนาถบิณฑิกะกราบทูลอาราธนา ทรงนำเอาเรื่องในอดีตมาสาธก ดังต่อไปนี้

1. 1
เวริชาดก
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๙ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๑
๓. เวริชาดก (จากพระไตรปิฎก ลาดับเรื่องที่ ๑๐๓)
ว่าด้วยการอยู่ร่วมกับคนเป็ นคู่เวรกันเป็นทุกข์
(มหาเศรษฐีโพธิสัตว์หนีพวกโจรได้อย่างปลอดภัย จึงกล่าวอุทานว่า)
[๑๐๓] บัณฑิตไม่ควรอยู่ในสถานที่ที่คนคู่เวรกันอยู่
เพราะบุคคลเมื่ออยู่ในระหว่างคนเป็นคู่เวรกัน
คืนหนึ่งหรือสองคืนก็ตามย่อมอยู่เป็ นทุกข์
เวริชาดกที่ ๓ จบ
--------------------
คาอธิบายเพิ่มเติมนามาจากบางส่วนของอรรถกถา
เวริชาดก
ว่าด้วย การอยู่ร่วมกับมีเวรกัน
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร
ทรงปรารภท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ตรัสพระธรรมเทศนานี้ ดังนี้.
ได้ยินว่า ท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐีไปสู่หมู่บ้านส่วยแล้ว กาลังเดินมา
พบพวกโจรในระหว่างทางคิดว่า ไม่ควรพักแรมในระหว่างทาง
ต้องไปให้ถึงพระนครสาวัตถีทีเดียว
แล้วขับฝูงโคมาถึงพระนครสาวัตถีโดยรวดเร็ว รุ่งขึ้นไปสู่พระวิหาร
กราบทูลเรื่องนั้นแด่พระศาสดา
พระศาสดาตรัสว่า ดูก่อนคฤหบดี แม้ในปางก่อน
บัณฑิตพบโจรในระหว่างทาง ไม่ค้างแรมในระหว่างทาง
ไปจนถึงที่อยู่ของตนทีเดียว ท่านอนาถบิณฑิกะกราบทูลอาราธนา
ทรงนาเอาเรื่องในอดีตมาสาธก ดังต่อไปนี้ :-
ในอดีตกาล
ครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ในพระนครพาราณสี
พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นเศรษฐี มีสมบัติมาก ไปสู่ที่รับเชิญในหมู่บ้าน
เพื่อการบริโภค เมื่อเดินทางกลับ พบพวกโจรในระหว่างทาง
ไม่หยุดในระหว่างทางเลย รีบขับโคทั้งหลาย มาสู่เรือนของตนทีเดียว
บริโภคอาหารด้วยรสอันเลิศ นั่งเหนือที่นอนอันมีราคามาก ดาริว่า
เราพ้นจากเงื้อมมือโจร มาสู่เรือนตนอันเป็นที่ปลอดภัย
แล้วกล่าวคาถานี้ด้วยสามารถแห่งอุทานว่า :-
"ไพรีอาศัยอยู่ในที่ใด บัณฑิตไม่พึงอยู่ในที่นั้น บุคคลอยู่ในพวกไพรี
คืนหนึ่งหรือสองคืน ย่อมอยู่เป็ นทุกข์" ดังนี้.

2. 2
บุคคลผู้เป็นไพรีนั้นพานัก คืออาศัยอยู่ในที่ใด
บัณฑิตคือท่านผู้ประกอบด้วยคุณเครื่องความเป็นบัณฑิต ไม่ควรอยู่ในที่นั้น.
เพราะเหตุไร?
เพราะบุคคลอยู่ในกลุ่มไพรี คืนหนึ่งหรือสองคืน ย่อมอยู่เป็ นทุกข์
ขยายความว่า บุคคลเมื่ออยู่ในกลุ่มของไพรี แม้วันเดียว สองวัน
ก็ชื่อว่าอยู่เป็นทุกข์ทั้งนั้น.
พระโพธิสัตว์เปล่งอุทานด้วยประการฉะนี้ กระทาบุญมีให้ทานเป็นต้น
แล้วไปตามยถากรรม.
พระศาสดาทรงนาพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว ทรงประชุมชาดกว่า
ในครั้งนั้น เราตถาคตแลได้เป็นเศรษฐีเมืองพาราณสี ฉะนี้แล.
จบ อรรถกถาเวริชาดกที่ ๓
-----------------------------------------------------