SlideShare a Scribd company logo
Олон хувьсагчийн
функцийн
хязгаар ба
уламжлал
1. ОХФ-ийн ойлголт, тодорхойлогдох муж
• Олон хувьсагчийн функц тодруулбал, хоёр хувьсагчийн функцийн
тухай авч үзье.
• Хувьсах хэмжигдэхүүн 𝑥 ба 𝑦-ийн хос утга бүрт тодорхой хууль,
дүрмээр 𝑧 гэсэн тодорхой утга харгалзаж байвал хувьсах
хэмжигдэхүүн 𝑧-ийг 𝑥, 𝑦-ээс хамаарсан хоёр хувьсагчийн функц гэнэ.
Тодорхойлолт:
• 𝐷 олонлогийн хос 𝑥, 𝑦 ∈ 𝐷 утга бүрд 𝑧 ∈ 𝑍 гэсэн тодорхой утга
харгалзаж байвал хувьсах хэмжигдэхүүн 𝑧–йиг 𝑥, 𝑦–ээс хамаарсан
хоёр хувьсагчийн функц гэнэ.
• Функцэн хамаарлыг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) гэх мэт дүрслэх бөгөөд 𝑥, 𝑦 -ийг үл
хамаарах хувьсагчид ба аргументууд гэнэ.
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийг тодорхой утгатай байлгаж чадах (𝑥, 𝑦)
хос утгын олонлог 𝐷 -г 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн тодорхойлогдох
муж гэнэ.
• Хоёр хувьсагчийн функцийн тодорхойлогдох муж нь хавтгайн
цэгүүдийн олонлогоос тогтоно.
Жишээ: 𝑧 = 4 − 𝑥2 − 𝑦2 функцийн тодорхойлогдох мужийг
ол.
Бодолт: 4 − 𝑥2
− 𝑦2
≥ 0 тэнцэтгэл бишийг хангах бүх (𝑥, 𝑦)-
ийн хувьд 𝑧 функц тодорхой утгатай байна.
• Иймд 𝑧 функцийн тодорхойлогдох муж
𝐷 = 𝑥, 𝑦 ∈ 𝑅2
𝑥2
+ 𝑦2
≤ 4
дугуй байна.
• Хоёр хувьсагчийн функцийн хязгаарын тухай
ойлголтыг оруулахдаа хавтгайн цэгийн орчин гэсэн
ойлголттой танилцах шаардлагатай.
Тодорхойлолт: 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн хувьд
𝜌 𝑀, 𝑀0 = (𝑥 − 𝑥0)2+(𝑦 − 𝑦0)2< 𝑟
нөхцөлийг хангах бүх 𝑀(𝑥, 𝑦) цэгийн олонлогийг,
өөрөөр хэлбэл 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгт төвтэй 𝑟 радиустай
тойргийн дотор орших хавтгайн цэгүүдийн
олонлогийг 𝑴𝟎 цэгийн 𝒓 орчин гэдэг.
2. Хоёр хувьсагчийн функцийн хязгаар,
тасралтгүй чанар
2.А. Функцийн хязгаар
Тодорхойлолт: 𝑥, 𝑦 хэмжигдэхүүний утгууд нь 𝑥0, 𝑦0
тоонуудаас хүрэлцэхүйц бага ялгаатай байхад 𝑓(𝑥, 𝑦)
функцийн утга 𝐴 тооноос мөн л багаар ялгагдаж байвал
𝐴 тоог 𝑓 𝑥, 𝑦 функцийн 𝑥 → 𝑥0, 𝑦 → 𝑦0 байх үеийн
давхар хязгаар гэнэ.
• Давхар хязгаарыг ихэвчлэн дараалан хязгаарт
шилжүүлж боддог.
Санамж: Нэг хувьсагчийн функцийн хязгаарын
чанарууд олон хувьсагчийн функцийн хязгаарын
хувьд хүчин төгөлдөр байна.
Жишээ: lim
𝑥→1
𝑦→2
5𝑥2
+ 8𝑦𝑥 − 𝑦2
хязгаарыг бод.
Бодолт:
lim
𝑥→1
𝑦→2
5𝑥2
+ 8𝑦𝑥 − 𝑦2
= lim
𝑥→1
𝑦→2
5𝑥2
+ lim
𝑥→1
𝑦→2
8𝑥𝑦 − lim
𝑥→1
𝑦→2
𝑦2
=
= 5 ∙ 12
+ 8 ∙ 1 ∙ 2 − 22
= 17.
Жишээ: lim
𝑥→0
𝑦→3
sin 𝑥𝑦
𝑥
хязгаарыг бод.
Бодолт: Өгсөн хязгаарт шууд хязгаарын цэгийн координатуудыг
орлуулбал
0
0
тодорхойгүй хэлбэр үүснэ. Тиймээс хязгаарын доорх
илэрхийлэлд хувиргалт хийж бодно.
lim
𝑥→0
𝑦→3
sin 𝑥𝑦
𝑥
= lim
𝑥→0
𝑦→3
𝑦 ∙
sin 𝑥𝑦
𝑥𝑦
= lim
𝑦→3
𝑦 ∙ lim
𝑥→0
𝑦→3
sin 𝑥𝑦
𝑥𝑦
= 3 ∙ lim
𝑥→0
sin 3𝑥
3𝑥
= 3 ∙ 1 = 3.
Жишээ: lim
𝑥→0
𝑦→0
𝑥𝑦+9−3
𝑥𝑦
хязгаарыг бод.
Бодолт: 𝑥𝑦 = 𝑡 гэж тэмдэглэвэл 𝑀(𝑥, 𝑦) → 𝑀0(0; 0) гэдгээс
𝑡 → 0 болно.
Иймд
lim
𝑥→0
𝑦→0
𝑥𝑦 + 9 − 3
𝑥𝑦
= lim
𝑡→0
𝑡 + 9 − 3
𝑡
∙
𝑡 + 9 + 3
𝑡 + 9 + 3
= lim
𝑡→0
𝑡 + 9 − 9
𝑡( 𝑡 + 9 + 3)
= lim
𝑡→0
1
𝑡 + 9 + 3
=
1
6
.
2.Б. Функцийн тасралтгүй байх чанар
• Функцийн тасралтгүй чанарыг тогтоохын тулд 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн
тодорхойлогдох мужийн 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийг авч үзье.
Тодорхойлолт: Хэрэв 𝑧 = 𝑓 𝑥, 𝑦 функц хавтгайн 𝐷 мужийн бүх цэгт
тасралтгүй бол уг функцийг 𝐷 мужид тасралтгүй функц гэнэ.
Тодруулбал:
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функц 𝐷 мужийн 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн орчны бүх цэгүүд
дээр тодорхойлогдсон байна.
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн lim
𝑥→𝑥0
𝑦→𝑦0
𝑓(𝑥, 𝑦) хязгаар оршин байдаг.
• lim
𝑥→𝑥0
𝑦→𝑦0
𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑓(𝑥0, 𝑦0) нөхцөлүүд биелэгдэж байвал 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦)
функцийг 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгт тасралтгүй функц гэнэ.
Тодорхойлолт: Хэрэв 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн хувьд
хавтгайн 𝐷 мужийн ямар нэг 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэг дээр
lim
𝑀→𝑀0
𝑓(𝑥, 𝑦) = lim
𝑥→𝑥0
𝑦→𝑦0
𝑓(𝑥, 𝑦) = 𝑓(𝑥0, 𝑦0)
нөхцөл биелэгдэхгүй байвал 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийг 𝑧 =
𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн тасралтын цэг гэнэ.
• Функц дараах тохиолдлуудад тасралтын цэгүүдтэй байна.
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функц 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн ямар нэг орчинд
тодорхойлогдсон боловч энэ цэг дээр тодорхойлогдоогүй
байна.
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функц 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн орчны бүх цэгүүд дээр
тодорхойлогдсон боловч lim
𝑥→𝑥0
𝑦→𝑦0
𝑓(𝑥, 𝑦) хязгаар оршихгүй
байна.
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функц 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн орчны бүх цэгүүд дээр
тодорхойлогдсон боловч lim
𝑥→𝑥0
𝑦→𝑦0
𝑓 𝑥, 𝑦 ≠ 𝑓(𝑥0, 𝑦0) байна.
Жишээ: 𝑧 = 𝑓 𝑥, 𝑦 = 3𝑥2
+ 4𝑦2
− 𝑥𝑦 функцийн
тасралтын цэгийг ол.
Бодолт: Энэ функц нь хавтгайн бүх цэгт тодорхойлогдох
тул хавтгай дээр тасралтгүй функц болно. Тиймээс
тасралтын цэг байхгүй.
Жишээ: 𝑧 =
5
𝑥2+𝑦2 функцийн тасралтын цэгийг ол.
• Бодолт: Өгсөн функцийн тодорхойлогдох муж
𝑥2
+ 𝑦2
≠ 0 болно. Тэгвэл функцийн тасралтын цэг нь
функц тодорхойлогдохгүй цэг тул 𝑀(0; 0) цэг буюу
координатын эх дээр функцийн тодорхой утга олдохгүй
байна.
Иймд 𝑧 =
5
𝑥2+𝑦2 функцийн тасралтын цэг 𝑀(0; 0)
байна.
Жишээ: 𝑧 =
25
4−𝑥2−4𝑦2 функцийн тасралтын цэгийг
ол.
Бодолт: Өгсөн функцийн тодорхойлогдох муж
4 − 𝑥2
− 4𝑦2
≠ 0 байна. Тэгвэл функцийн
тасралтын цэг нь функцийн тодорхой утга олдохгүй
цэгүүдийн олонлог болох тул
4 − 𝑥2
− 4𝑦2
= 0 буюу
𝑥2
4
+
𝑦2
1
= 1
эллипсийн бүх цэг нь 𝑧 =
25
4−𝑥2−4𝑦2 функцийн
тасралтын цэгийн олонлог болно.
3. Хоёр хувьсагчийн функцийн
уламжлал ба дифференциал
Функцийн утгийн тухайн ба бүрэн өөрчлөлтийн ойлголтонд
тулгуурлан хоёр хувьсагчийн функцийн уламжлал болон
дифференциалыг тодорхойлдог.
• Эхлээд 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) хоёр хувьсагчийн функцийн тухайн ба
бүтэн өөрчлөлтийн ойлголтыг авч үзье.
• (𝑥0, 𝑦0) цэг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн тодорхойлогдох мужийн
дурын цэг байг.
3.А. Функцийн тухайн өөрчлөлт
• 𝑧 = 𝑓 𝑥, 𝑦 гэсэн хоёр хувьсагчийн функцийн 𝑦 хувьсагчийн утгыг
бэхэлбэл, өөрөөр хэлбэл 𝑦 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 гэж үзвэл тухайн функц зөвхөн
𝑥-ээс хамаарсан нэг хувьсагчийн функц болно.
• Хэрэв 𝑥 хувьсагчийн утгийг өөрчилбөл функцийн утга буюу 𝑧-ийн
утга өөрчлөгдөнө.
• 𝑥-ийг ∆𝑥-ээр өөрчилж, 𝑦-ийг 𝑦 = 𝑦0 гэсэн тодорхой утгатайгаар
бэхэлсэн нөхцөлд функцийн утга 𝑓(𝑥, 𝑦0)-ээс 𝑓(𝑥 + ∆𝑥, 𝑦0) болж
хувирах тул энэ тохиолдолд функцийн утгын өөрчлөлтийг ∆𝑧𝑥 гэж
тэмдэглэвэл
∆𝑧𝑥= 𝑓 𝑥 + ∆𝑥, 𝑦0 − 𝑓(𝑥, 𝑦0)
болно. Үүнийг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн 𝒙 хувьсагчийн тухайн
өөрчлөлт гэнэ.
Мөн функцийн 𝑥 хувьсагчийн утгыг бэхэлбэл, өөрөөр хэлбэл
𝑥 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 гэж үзвэл тухайн функц зөвхөн 𝑦-ээс хамаарсан нэг
хувьсагчийн функц болно.
• Хэрэв 𝑦 хувьсагчийн утгийг өөрчилбөл функцийн утга буюу 𝑧-ийн
утгын өөрчлөлтийг тодорхойлъё.
• 𝑦-ийг ∆𝑦-ээр өөрчилж, 𝑥-ийг 𝑥 = 𝑥0 гэсэн тодорхой утгатайгаар
бэхэлсэн нөхцөлд функцийн утга 𝑓(𝑥0, 𝑦)-ээс 𝑓(𝑥0, 𝑦 + ∆𝑦) болж
хувирна.
Иймд функцийн утгын өөрчлөлт ∆𝑧𝑥
∆𝒛𝒙= 𝒇(𝒙𝟎, 𝒚 + ∆𝒚) − 𝒇(𝒙𝟎, 𝒚)
болно. Үүнийг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн 𝒚 хувьсагчийн тухайн
өөрчлөлт гэнэ.
3.Б. Нэгдүгээр эрэмбийн тухайн уламжлал ба дифференциал
• Хоёр хувьсагчийн функцийн хувьд түүнээс зөвхөн аль нэг
хувьсагчаар авсан уламжлалуудыг дараах байдлаар тодорхойлдог.
Тодорхойлолт:
Хэрэв өгсөн 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн хувьд уг функцийн 𝑥 хувьсагчийн
тухайн өөрчлөлтийг 𝑥-ийн өөрчлөлт ∆𝑥-д харьцуулан, энэхүү
өөрчлөлтийн утгыг тэгрүү тэмүүлсэн хязгаарт шилжихэд уг хязгаар
оршин байвал түүнийг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс
𝒙 хувьсагчаар авсан тухайн уламжлал гэнэ.
𝝏𝒛
𝝏𝒙
= 𝒍𝒊𝒎
∆𝒙→𝟎
∆𝒛𝒙
∆𝒙
= 𝒍𝒊𝒎
∆𝒙→𝟎
𝒇 𝒙𝟎 + ∆𝒙, 𝒚𝟎 − 𝒇(𝒙𝟎, 𝒚𝟎)
∆𝒙
𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑥 хувьсагчаар авсан тухайн уламжлал
𝝏𝒛
𝝏𝒙
= 𝒍𝒊𝒎
∆𝒙→𝟎
∆𝒛𝒙
∆𝒙
= 𝒍𝒊𝒎
∆𝒙→𝟎
𝒇 𝒙𝟎 + ∆𝒙, 𝒚𝟎 − 𝒇(𝒙𝟎, 𝒚𝟎)
∆𝒙
хязгаар болно.
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑥 хувьсагчаар авсан тухайн
уламжлалыг
𝑧𝑥
′
, 𝑓𝑥
′
𝑥0, 𝑦0 ,
𝜕𝑧
𝜕𝑥
,
𝜕𝑓(𝑥0, 𝑦0)
𝜕𝑥
гэж тэмдэглэнэ.
Тодорхойлолт:
Хэрэв өгсөн 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн хувьд уг функцийн 𝑦 хувьсагчийн
тухайн өөрчлөлтийг 𝑦-ийн өөрчлөлт ∆𝑦-д харьцуулан, энэхүү
өөрчлөлтийн утгыг тэгрүү тэмүүлсэн хязгаарт шилжихэд уг хязгаар
оршин байвал түүнийг 𝑧 = 𝑓 𝑥, 𝑦 функцээс 𝒚 хувьсагчаар авсан
тухайн уламжлал гэнэ.
𝝏𝒛
𝝏𝒚
= 𝒍𝒊𝒎
∆𝒚→𝟎
∆𝒛𝒚
∆𝒚
= 𝒍𝒊𝒎
∆𝒚→𝟎
𝒇 𝒙𝟎,𝒚𝟎+∆𝒚 −𝒇(𝒙𝟎,𝒚𝟎)
∆𝒚
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑦 хувьсагчаар авсан тухайн уламжлалыг
𝑧𝑦
′ , 𝑓𝑦
′ 𝑥0, 𝑦0 ,
𝜕𝑧
𝜕𝑦
,
𝜕𝑓(𝑥0,𝑦0)
𝜕𝑦
гэж тэмдэглэнэ.
Санамж:
• 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн 𝑀(𝑥; 𝑦) цэг дээрх тухайн уламжлалууд
𝑧𝑥
′
, 𝑧𝑦
′
нь 𝑀 цэгийн координатаас хамаарах тул мөн 2
хувьсагчийн функц болно.
• Олон хувьсагчийн функцээс аль нэг хувьсагчаар нь авсан
уламжлалыг олохдоо бусад хувьсагчдыг тогтмол гэж тооцоод
ердийн уламжлалын дүрэм болон томъёог ашиглана.
Жишээ: 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥3
𝑦2
− 3𝑥𝑦4
+ 5𝑥𝑦 − 6𝑦 функцийн тухайн
уламжлалуудыг ол.
Бодолт: Тухайн уламжлал 𝑓𝑥
′
𝑥, 𝑦 -г олохдоо 𝑦-хувьсагчийг тогтмол
гэж үзэж 𝑦 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 , 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑥- хувьсагчаар ердийн
уламжлал авна.
Иймд
𝑓𝑥
′
𝑥, 𝑦 = (𝑥3
𝑦2
− 3𝑥𝑦4
+ 5𝑥𝑦 − 6𝑦 )𝑥
′
= 3𝑥2
𝑦2
− 3 ∙ 1 ∙ 𝑦4
+ 5𝑦 − 0
= 3𝑥2
𝑦2
− 3𝑦4
+ 5𝑦.
• Үүнтэй төсөөтэйгээр 𝑓𝑥
′
(𝑥, 𝑦)- г олохдоо 𝑥-хувьсагчийг тогтмол гэж
үзэж 𝑥 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 , 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑦-хувьсагчаар ердийн уламжлал
авна.
𝑓𝑦
′
𝑥, 𝑦 = (𝑥3
𝑦2
− 3𝑥𝑦4
+ 5𝑥𝑦 − 6𝑦)𝑦
′
= 2𝑥3
𝑦 − 3 ∙ 4 ∙ 𝑥𝑦4
+ 5𝑥 − 6
= 2𝑥3
𝑦 − 12𝑥𝑦4
+ 5𝑥 − 6.
Жишээ: 𝑓 𝑥, 𝑦 = ln 𝑥2
+ 𝑦2
+ 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔
𝑥
𝑦
функцийн тухайн
уламжлалуудыг ол.
Бодолт: ln 𝑥 =
1
𝑥
, (𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔𝑥)′
=
1
1+𝑥2 уламжлалын томъёонуудыг
ашиглана.
• 𝑓𝑥
′
𝑥, 𝑦 = ln 𝑥2
+ 𝑦2
+ 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔
𝑥
𝑦
𝑥
′
= ln 𝑥2
+ 𝑦2
𝑥
′
+
𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔
𝑥
𝑦
𝑥
′
= ln 𝑥2
+ 𝑦2 ′
∙ 𝑥2
+ 𝑦2
𝑥
′
+ 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔
𝑥
𝑦
′
∙
𝑥
𝑦 𝑥
′
=
1
𝑥2+𝑦2 ∙ 2𝑥 +
1
1+
𝑥
𝑦
2
1
𝑦
=
2𝑥
𝑥2+𝑦2 +
𝑦2
𝑥2+𝑦2
1
𝑦
=
2𝑥+𝑦
𝑥2+𝑦2 .
• 𝑓𝑦
′
𝑥, 𝑦 = ln 𝑥2
+ 𝑦2
+ 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔
𝑥
𝑦
𝑦
′
= ln 𝑥2
+ 𝑦2
𝑦
′
+
𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔
𝑥
𝑦
𝑦
′
= ln 𝑥2
+ 𝑦2 ′
∙ 𝑥2
+ 𝑦2
𝑦
′
+ 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔
𝑥
𝑦
′
∙
𝑥
𝑦 𝑦
′
=
1
𝑥2+𝑦2 ∙ 2𝑦 +
1
1+
𝑥
𝑦
2 −
𝑥
𝑦2 =
2𝑦
𝑥2+𝑦2 +
𝑦2
𝑥2+𝑦2 −
𝑥
𝑦2 =
2𝑦−𝑥
𝑥2+𝑦2 .
Тодорхойлолт:
𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн нэгдүгээр эрэмбийн бүтэн дифференциал гэж
𝑑𝑧 =
𝜕𝑧
𝜕𝑥
∙ 𝑑𝑥 +
𝜕𝑧
𝜕𝑦
∙ 𝑑𝑦
илэрхийллийг хэлдэг.
• Тодорxойлолтыг өргөтгөвөл 𝑢 = 𝑓(𝑥1, 𝑥2, . . . , 𝑥𝑛) гэсэн
𝑛 xувьсагчийн функцийн бүтэн дифференциал
𝑑𝑢 =
𝜕𝑢
𝜕𝑥1
𝑑𝑥1 +
𝜕𝑢
𝜕𝑥2
𝑑𝑥2+. . . +
𝜕𝑢
𝜕𝑥𝑛
𝑑𝑥𝑛
xэлбэртэй болно.
Тодорхойлолт:
• Хэрэв хоёр хувьсагчийн функцийн өгсөн цэг дээрх бүтэн
өөрчлөлтийг нэгдүгээр эрэмбийн бүтэн дифференциал
хэлбэртэй бичиж болдог байвал уг функцийг
дифференциалчлагдах функц гэнэ.
Жишээ: 𝑧 = 3𝑥 − 7𝑦 функцийн нэгдүгээр эрэмбийн бүтэн
дифференциалыг ол.
Бодолт: Эхлээд 𝑧 = 3𝑥 − 7𝑦 функцийн нэгдүгээр эрэмбийн
тухайн уламжлалуудыг олъё.
𝑧𝑥
′
= 3, 𝑧𝑦
′
= −7
болох тул өгсөн функцийн нэгдүгээр эрэмбийн бүтэн
дифференциал
𝑑𝑥 =
𝜕𝑧
𝜕𝑥
∙ 𝑑𝑥 +
𝜕𝑧
𝜕𝑦
∙ 𝑑𝑦 = 3𝑑𝑥 − 7𝑑𝑦.
Жишээ: 𝑧 = 𝑥2
∙ cos(𝑥𝑦) функцийн бүтэн дифференциалыг ол.
Бодолт: Эхлээд 𝑧 = 𝑥2
cos(𝑥𝑦) функцийн нэгдүгээр эрэмбийн
тухайн уламжлалуудыг олъё.
𝑧𝑥
′
= 2𝑥 ∙ cos 𝑥𝑦 − 𝑥2
𝑦 ∙ sin 𝑥𝑦 ,
𝑧𝑦
′
= −𝑥3
sin(𝑥𝑦)
тул
𝑑𝑧 = 2𝑥cos 𝑥𝑦 − 𝑦𝑥2
sin 𝑥𝑦 𝑑𝑥 − 𝑥3
sin 𝑥𝑦 𝑑𝑦.
Бие даан гүйцэтгэх даалгавар:
Хоёр хувьсагчийн функцийн хязгаарыг ол.
• lim
𝑥→0
𝑦→0
𝑥2+𝑦2
𝑥2+𝑦2+1−1
• lim
𝑥→0
𝑦→0
𝑥𝑦
2− 𝑥𝑦+4
Дараах функцуудын тухайн уламжлалууд болон дифференциалыг
ол.
• 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥2
𝑦 − 3𝑥𝑦2
+ 5𝑥
• 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 + 𝑦 − 𝑥2 + 𝑦2
Анхаарал хандуулан, хичээлийн агуулгыг бүрэн судалсан оюутан
танд баярлалаа.
Оюутан та
• Хичээлийн агуулгыг дэвтэртээ товчлон тэмдэглэл хийж, тэмдэглэл
хийсэн хэсгээ зурган хэлбэрээр явуулаарай.
• Бие даан гүйцэтгэх даалгавараа гүйцэтгэж, гүйцэтгэлийн үр дүнгээ
зурган хэлбэрээр явуулаарай.
Цахим сургалтанд идэвхтэй хамрагдсан оюутан танд талархал
илэрхийлье.

More Related Content

What's hot

MT102 Лекц 5
MT102 Лекц 5MT102 Лекц 5
MT102 Лекц 5
ssuser184df1
 
Дараалал ба цуваа
Дараалал ба цуваа Дараалал ба цуваа
Дараалал ба цуваа
Март
 
Илтгэгч тэгшитгэл ба тэнцэтгэл биш
Илтгэгч тэгшитгэл ба тэнцэтгэл бишИлтгэгч тэгшитгэл ба тэнцэтгэл биш
Илтгэгч тэгшитгэл ба тэнцэтгэл биш
Anjel Zoloo
 
Lekts01
Lekts01Lekts01
Lekts01
Ankhaa
 
Комплекс тоо цуврал хичээл-1
Комплекс тоо цуврал хичээл-1Комплекс тоо цуврал хичээл-1
Комплекс тоо цуврал хичээл-1
Март
 
математик анализ лекц№1
математик анализ лекц№1математик анализ лекц№1
математик анализ лекц№1narangerelodon
 
математик анализ№7
математик анализ№7математик анализ№7
математик анализ№7narangerelodon
 
Интегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргуудИнтегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргууд
Battur
 
Lekts02
Lekts02Lekts02
Lekts02
Ankhaa
 
статистик мэдээллийн алдааг шалгах, хүснэгт, график
статистик мэдээллийн алдааг шалгах, хүснэгт, графикстатистик мэдээллийн алдааг шалгах, хүснэгт, график
статистик мэдээллийн алдааг шалгах, хүснэгт, графикaltaamecs
 
Уламжлал
УламжлалУламжлал
Уламжлал
Март
 
Дифференциал тэгшитгэл
Дифференциал тэгшитгэлДифференциал тэгшитгэл
Дифференциал тэгшитгэлBolorma Bolor
 

What's hot (20)

MT102 Лекц 5
MT102 Лекц 5MT102 Лекц 5
MT102 Лекц 5
 
Дараалал ба цуваа
Дараалал ба цуваа Дараалал ба цуваа
Дараалал ба цуваа
 
Илтгэгч тэгшитгэл ба тэнцэтгэл биш
Илтгэгч тэгшитгэл ба тэнцэтгэл бишИлтгэгч тэгшитгэл ба тэнцэтгэл биш
Илтгэгч тэгшитгэл ба тэнцэтгэл биш
 
Lekts01
Lekts01Lekts01
Lekts01
 
ш.функц
ш.функцш.функц
ш.функц
 
Math101 Lecture4
Math101 Lecture4Math101 Lecture4
Math101 Lecture4
 
Комплекс тоо цуврал хичээл-1
Комплекс тоо цуврал хичээл-1Комплекс тоо цуврал хичээл-1
Комплекс тоо цуврал хичээл-1
 
математик анализ лекц№1
математик анализ лекц№1математик анализ лекц№1
математик анализ лекц№1
 
интеграл
 интеграл интеграл
интеграл
 
математик анализ№7
математик анализ№7математик анализ№7
математик анализ№7
 
Интегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргуудИнтегралчлах үндсэн аргууд
Интегралчлах үндсэн аргууд
 
Lekts02
Lekts02Lekts02
Lekts02
 
Trigonometr
TrigonometrTrigonometr
Trigonometr
 
статистик мэдээллийн алдааг шалгах, хүснэгт, график
статистик мэдээллийн алдааг шалгах, хүснэгт, графикстатистик мэдээллийн алдааг шалгах, хүснэгт, график
статистик мэдээллийн алдааг шалгах, хүснэгт, график
 
Lection 1
Lection 1Lection 1
Lection 1
 
Уламжлал
УламжлалУламжлал
Уламжлал
 
Ediin zasgiin matematic hicheeliin lekts
Ediin zasgiin matematic hicheeliin lektsEdiin zasgiin matematic hicheeliin lekts
Ediin zasgiin matematic hicheeliin lekts
 
Logarifm functs
Logarifm functsLogarifm functs
Logarifm functs
 
Mt102 lekts12
Mt102 lekts12Mt102 lekts12
Mt102 lekts12
 
Дифференциал тэгшитгэл
Дифференциал тэгшитгэлДифференциал тэгшитгэл
Дифференциал тэгшитгэл
 

Similar to MT102 Лекц 8

MT102 Лекц 9
MT102 Лекц 9MT102 Лекц 9
MT102 Лекц 9
ssuser184df1
 
Basic calculus (ii) recap
Basic calculus (ii) recapBasic calculus (ii) recap
Basic calculus (ii) recap
Farzad Javidanrad
 
Basic calculus (i)
Basic calculus (i)Basic calculus (i)
Basic calculus (i)
Farzad Javidanrad
 
Differential Calculus- differentiation
Differential Calculus- differentiationDifferential Calculus- differentiation
Differential Calculus- differentiation
Santhanam Krishnan
 
MT102 Лекц 11
MT102 Лекц 11MT102 Лекц 11
MT102 Лекц 11
ssuser184df1
 
MT102 Лекц 10
MT102 Лекц 10MT102 Лекц 10
MT102 Лекц 10
ssuser184df1
 
Calculus Review Session Brian Prest Duke University Nicholas School of the En...
Calculus Review Session Brian Prest Duke University Nicholas School of the En...Calculus Review Session Brian Prest Duke University Nicholas School of the En...
Calculus Review Session Brian Prest Duke University Nicholas School of the En...
rofiho9697
 
微分(人間科学のための基礎数学)
微分(人間科学のための基礎数学)微分(人間科学のための基礎数学)
微分(人間科学のための基礎数学)
Masahiro Okano
 
Specific topics in optimisation
Specific topics in optimisationSpecific topics in optimisation
Specific topics in optimisation
Farzad Javidanrad
 
Gcse Maths Resources
Gcse Maths ResourcesGcse Maths Resources
Gcse Maths Resources
LiveOnlineClassesInd
 
MT102 Лекц 4
MT102 Лекц 4MT102 Лекц 4
MT102 Лекц 4
ssuser184df1
 
2 random variables notes 2p3
2 random variables notes 2p32 random variables notes 2p3
2 random variables notes 2p3
MuhannadSaleh
 
Laplace Transform and its applications
Laplace Transform and its applicationsLaplace Transform and its applications
Laplace Transform and its applications
DeepRaval7
 
Generalized Laplace - Mellin Integral Transformation
Generalized Laplace - Mellin Integral TransformationGeneralized Laplace - Mellin Integral Transformation
Generalized Laplace - Mellin Integral Transformation
IJERA Editor
 
Differentiation
Differentiation Differentiation
Differentiation
EFREN ARCHIDE
 
Gen Math topic 1.pptx
Gen Math topic 1.pptxGen Math topic 1.pptx
Gen Math topic 1.pptx
AngeloReyes58
 
Optimum Engineering Design - Day 2b. Classical Optimization methods
Optimum Engineering Design - Day 2b. Classical Optimization methodsOptimum Engineering Design - Day 2b. Classical Optimization methods
Optimum Engineering Design - Day 2b. Classical Optimization methods
SantiagoGarridoBulln
 
Integral calculus
Integral calculusIntegral calculus
Integral calculus
Farzad Javidanrad
 
Lesson 9 transcendental functions
Lesson 9 transcendental functionsLesson 9 transcendental functions
Lesson 9 transcendental functions
Lawrence De Vera
 
Periodic Solutions for Nonlinear Systems of Integro-Differential Equations of...
Periodic Solutions for Nonlinear Systems of Integro-Differential Equations of...Periodic Solutions for Nonlinear Systems of Integro-Differential Equations of...
Periodic Solutions for Nonlinear Systems of Integro-Differential Equations of...
International Journal of Engineering Inventions www.ijeijournal.com
 

Similar to MT102 Лекц 8 (20)

MT102 Лекц 9
MT102 Лекц 9MT102 Лекц 9
MT102 Лекц 9
 
Basic calculus (ii) recap
Basic calculus (ii) recapBasic calculus (ii) recap
Basic calculus (ii) recap
 
Basic calculus (i)
Basic calculus (i)Basic calculus (i)
Basic calculus (i)
 
Differential Calculus- differentiation
Differential Calculus- differentiationDifferential Calculus- differentiation
Differential Calculus- differentiation
 
MT102 Лекц 11
MT102 Лекц 11MT102 Лекц 11
MT102 Лекц 11
 
MT102 Лекц 10
MT102 Лекц 10MT102 Лекц 10
MT102 Лекц 10
 
Calculus Review Session Brian Prest Duke University Nicholas School of the En...
Calculus Review Session Brian Prest Duke University Nicholas School of the En...Calculus Review Session Brian Prest Duke University Nicholas School of the En...
Calculus Review Session Brian Prest Duke University Nicholas School of the En...
 
微分(人間科学のための基礎数学)
微分(人間科学のための基礎数学)微分(人間科学のための基礎数学)
微分(人間科学のための基礎数学)
 
Specific topics in optimisation
Specific topics in optimisationSpecific topics in optimisation
Specific topics in optimisation
 
Gcse Maths Resources
Gcse Maths ResourcesGcse Maths Resources
Gcse Maths Resources
 
MT102 Лекц 4
MT102 Лекц 4MT102 Лекц 4
MT102 Лекц 4
 
2 random variables notes 2p3
2 random variables notes 2p32 random variables notes 2p3
2 random variables notes 2p3
 
Laplace Transform and its applications
Laplace Transform and its applicationsLaplace Transform and its applications
Laplace Transform and its applications
 
Generalized Laplace - Mellin Integral Transformation
Generalized Laplace - Mellin Integral TransformationGeneralized Laplace - Mellin Integral Transformation
Generalized Laplace - Mellin Integral Transformation
 
Differentiation
Differentiation Differentiation
Differentiation
 
Gen Math topic 1.pptx
Gen Math topic 1.pptxGen Math topic 1.pptx
Gen Math topic 1.pptx
 
Optimum Engineering Design - Day 2b. Classical Optimization methods
Optimum Engineering Design - Day 2b. Classical Optimization methodsOptimum Engineering Design - Day 2b. Classical Optimization methods
Optimum Engineering Design - Day 2b. Classical Optimization methods
 
Integral calculus
Integral calculusIntegral calculus
Integral calculus
 
Lesson 9 transcendental functions
Lesson 9 transcendental functionsLesson 9 transcendental functions
Lesson 9 transcendental functions
 
Periodic Solutions for Nonlinear Systems of Integro-Differential Equations of...
Periodic Solutions for Nonlinear Systems of Integro-Differential Equations of...Periodic Solutions for Nonlinear Systems of Integro-Differential Equations of...
Periodic Solutions for Nonlinear Systems of Integro-Differential Equations of...
 

More from ssuser184df1

MT102 Лекц 16
MT102 Лекц 16MT102 Лекц 16
MT102 Лекц 16
ssuser184df1
 
MT102 Лекц 15
MT102 Лекц 15MT102 Лекц 15
MT102 Лекц 15
ssuser184df1
 
MT102 Лекц 14
MT102 Лекц 14MT102 Лекц 14
MT102 Лекц 14
ssuser184df1
 
MT102 Лекц 13
MT102 Лекц 13MT102 Лекц 13
MT102 Лекц 13
ssuser184df1
 
MT102 Лекц 12
MT102 Лекц 12MT102 Лекц 12
MT102 Лекц 12
ssuser184df1
 
MT102 Лекц 7
MT102 Лекц 7MT102 Лекц 7
MT102 Лекц 7
ssuser184df1
 
MT102 Лекц 3
MT102 Лекц 3MT102 Лекц 3
MT102 Лекц 3
ssuser184df1
 
MT102 Лекц 2
MT102 Лекц 2MT102 Лекц 2
MT102 Лекц 2
ssuser184df1
 
MT 102 Лекц 1
MT 102 Лекц 1MT 102 Лекц 1
MT 102 Лекц 1
ssuser184df1
 

More from ssuser184df1 (9)

MT102 Лекц 16
MT102 Лекц 16MT102 Лекц 16
MT102 Лекц 16
 
MT102 Лекц 15
MT102 Лекц 15MT102 Лекц 15
MT102 Лекц 15
 
MT102 Лекц 14
MT102 Лекц 14MT102 Лекц 14
MT102 Лекц 14
 
MT102 Лекц 13
MT102 Лекц 13MT102 Лекц 13
MT102 Лекц 13
 
MT102 Лекц 12
MT102 Лекц 12MT102 Лекц 12
MT102 Лекц 12
 
MT102 Лекц 7
MT102 Лекц 7MT102 Лекц 7
MT102 Лекц 7
 
MT102 Лекц 3
MT102 Лекц 3MT102 Лекц 3
MT102 Лекц 3
 
MT102 Лекц 2
MT102 Лекц 2MT102 Лекц 2
MT102 Лекц 2
 
MT 102 Лекц 1
MT 102 Лекц 1MT 102 Лекц 1
MT 102 Лекц 1
 

Recently uploaded

Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with MechanismOverview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
DeeptiGupta154
 
Model Attribute Check Company Auto Property
Model Attribute  Check Company Auto PropertyModel Attribute  Check Company Auto Property
Model Attribute Check Company Auto Property
Celine George
 
CLASS 11 CBSE B.St Project AIDS TO TRADE - INSURANCE
CLASS 11 CBSE B.St Project AIDS TO TRADE - INSURANCECLASS 11 CBSE B.St Project AIDS TO TRADE - INSURANCE
CLASS 11 CBSE B.St Project AIDS TO TRADE - INSURANCE
BhavyaRajput3
 
How to Create Map Views in the Odoo 17 ERP
How to Create Map Views in the Odoo 17 ERPHow to Create Map Views in the Odoo 17 ERP
How to Create Map Views in the Odoo 17 ERP
Celine George
 
Sha'Carri Richardson Presentation 202345
Sha'Carri Richardson Presentation 202345Sha'Carri Richardson Presentation 202345
Sha'Carri Richardson Presentation 202345
beazzy04
 
Home assignment II on Spectroscopy 2024 Answers.pdf
Home assignment II on Spectroscopy 2024 Answers.pdfHome assignment II on Spectroscopy 2024 Answers.pdf
Home assignment II on Spectroscopy 2024 Answers.pdf
Tamralipta Mahavidyalaya
 
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.pptThesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
EverAndrsGuerraGuerr
 
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
siemaillard
 
Instructions for Submissions thorugh G- Classroom.pptx
Instructions for Submissions thorugh G- Classroom.pptxInstructions for Submissions thorugh G- Classroom.pptx
Instructions for Submissions thorugh G- Classroom.pptx
Jheel Barad
 
PART A. Introduction to Costumer Service
PART A. Introduction to Costumer ServicePART A. Introduction to Costumer Service
PART A. Introduction to Costumer Service
PedroFerreira53928
 
Additional Benefits for Employee Website.pdf
Additional Benefits for Employee Website.pdfAdditional Benefits for Employee Website.pdf
Additional Benefits for Employee Website.pdf
joachimlavalley1
 
Synthetic Fiber Construction in lab .pptx
Synthetic Fiber Construction in lab .pptxSynthetic Fiber Construction in lab .pptx
Synthetic Fiber Construction in lab .pptx
Pavel ( NSTU)
 
Fish and Chips - have they had their chips
Fish and Chips - have they had their chipsFish and Chips - have they had their chips
Fish and Chips - have they had their chips
GeoBlogs
 
GIÁO ÁN DẠY THÊM (KẾ HOẠCH BÀI BUỔI 2) - TIẾNG ANH 8 GLOBAL SUCCESS (2 CỘT) N...
GIÁO ÁN DẠY THÊM (KẾ HOẠCH BÀI BUỔI 2) - TIẾNG ANH 8 GLOBAL SUCCESS (2 CỘT) N...GIÁO ÁN DẠY THÊM (KẾ HOẠCH BÀI BUỔI 2) - TIẾNG ANH 8 GLOBAL SUCCESS (2 CỘT) N...
GIÁO ÁN DẠY THÊM (KẾ HOẠCH BÀI BUỔI 2) - TIẾNG ANH 8 GLOBAL SUCCESS (2 CỘT) N...
Nguyen Thanh Tu Collection
 
MARUTI SUZUKI- A Successful Joint Venture in India.pptx
MARUTI SUZUKI- A Successful Joint Venture in India.pptxMARUTI SUZUKI- A Successful Joint Venture in India.pptx
MARUTI SUZUKI- A Successful Joint Venture in India.pptx
bennyroshan06
 
TESDA TM1 REVIEWER FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
TESDA TM1 REVIEWER  FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...TESDA TM1 REVIEWER  FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
TESDA TM1 REVIEWER FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
EugeneSaldivar
 
Sectors of the Indian Economy - Class 10 Study Notes pdf
Sectors of the Indian Economy - Class 10 Study Notes pdfSectors of the Indian Economy - Class 10 Study Notes pdf
Sectors of the Indian Economy - Class 10 Study Notes pdf
Vivekanand Anglo Vedic Academy
 
The Roman Empire A Historical Colossus.pdf
The Roman Empire A Historical Colossus.pdfThe Roman Empire A Historical Colossus.pdf
The Roman Empire A Historical Colossus.pdf
kaushalkr1407
 
How to Break the cycle of negative Thoughts
How to Break the cycle of negative ThoughtsHow to Break the cycle of negative Thoughts
How to Break the cycle of negative Thoughts
Col Mukteshwar Prasad
 
Ethnobotany and Ethnopharmacology ......
Ethnobotany and Ethnopharmacology ......Ethnobotany and Ethnopharmacology ......
Ethnobotany and Ethnopharmacology ......
Ashokrao Mane college of Pharmacy Peth-Vadgaon
 

Recently uploaded (20)

Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with MechanismOverview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
 
Model Attribute Check Company Auto Property
Model Attribute  Check Company Auto PropertyModel Attribute  Check Company Auto Property
Model Attribute Check Company Auto Property
 
CLASS 11 CBSE B.St Project AIDS TO TRADE - INSURANCE
CLASS 11 CBSE B.St Project AIDS TO TRADE - INSURANCECLASS 11 CBSE B.St Project AIDS TO TRADE - INSURANCE
CLASS 11 CBSE B.St Project AIDS TO TRADE - INSURANCE
 
How to Create Map Views in the Odoo 17 ERP
How to Create Map Views in the Odoo 17 ERPHow to Create Map Views in the Odoo 17 ERP
How to Create Map Views in the Odoo 17 ERP
 
Sha'Carri Richardson Presentation 202345
Sha'Carri Richardson Presentation 202345Sha'Carri Richardson Presentation 202345
Sha'Carri Richardson Presentation 202345
 
Home assignment II on Spectroscopy 2024 Answers.pdf
Home assignment II on Spectroscopy 2024 Answers.pdfHome assignment II on Spectroscopy 2024 Answers.pdf
Home assignment II on Spectroscopy 2024 Answers.pdf
 
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.pptThesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
 
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
 
Instructions for Submissions thorugh G- Classroom.pptx
Instructions for Submissions thorugh G- Classroom.pptxInstructions for Submissions thorugh G- Classroom.pptx
Instructions for Submissions thorugh G- Classroom.pptx
 
PART A. Introduction to Costumer Service
PART A. Introduction to Costumer ServicePART A. Introduction to Costumer Service
PART A. Introduction to Costumer Service
 
Additional Benefits for Employee Website.pdf
Additional Benefits for Employee Website.pdfAdditional Benefits for Employee Website.pdf
Additional Benefits for Employee Website.pdf
 
Synthetic Fiber Construction in lab .pptx
Synthetic Fiber Construction in lab .pptxSynthetic Fiber Construction in lab .pptx
Synthetic Fiber Construction in lab .pptx
 
Fish and Chips - have they had their chips
Fish and Chips - have they had their chipsFish and Chips - have they had their chips
Fish and Chips - have they had their chips
 
GIÁO ÁN DẠY THÊM (KẾ HOẠCH BÀI BUỔI 2) - TIẾNG ANH 8 GLOBAL SUCCESS (2 CỘT) N...
GIÁO ÁN DẠY THÊM (KẾ HOẠCH BÀI BUỔI 2) - TIẾNG ANH 8 GLOBAL SUCCESS (2 CỘT) N...GIÁO ÁN DẠY THÊM (KẾ HOẠCH BÀI BUỔI 2) - TIẾNG ANH 8 GLOBAL SUCCESS (2 CỘT) N...
GIÁO ÁN DẠY THÊM (KẾ HOẠCH BÀI BUỔI 2) - TIẾNG ANH 8 GLOBAL SUCCESS (2 CỘT) N...
 
MARUTI SUZUKI- A Successful Joint Venture in India.pptx
MARUTI SUZUKI- A Successful Joint Venture in India.pptxMARUTI SUZUKI- A Successful Joint Venture in India.pptx
MARUTI SUZUKI- A Successful Joint Venture in India.pptx
 
TESDA TM1 REVIEWER FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
TESDA TM1 REVIEWER  FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...TESDA TM1 REVIEWER  FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
TESDA TM1 REVIEWER FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
 
Sectors of the Indian Economy - Class 10 Study Notes pdf
Sectors of the Indian Economy - Class 10 Study Notes pdfSectors of the Indian Economy - Class 10 Study Notes pdf
Sectors of the Indian Economy - Class 10 Study Notes pdf
 
The Roman Empire A Historical Colossus.pdf
The Roman Empire A Historical Colossus.pdfThe Roman Empire A Historical Colossus.pdf
The Roman Empire A Historical Colossus.pdf
 
How to Break the cycle of negative Thoughts
How to Break the cycle of negative ThoughtsHow to Break the cycle of negative Thoughts
How to Break the cycle of negative Thoughts
 
Ethnobotany and Ethnopharmacology ......
Ethnobotany and Ethnopharmacology ......Ethnobotany and Ethnopharmacology ......
Ethnobotany and Ethnopharmacology ......
 

MT102 Лекц 8

  • 2. 1. ОХФ-ийн ойлголт, тодорхойлогдох муж • Олон хувьсагчийн функц тодруулбал, хоёр хувьсагчийн функцийн тухай авч үзье. • Хувьсах хэмжигдэхүүн 𝑥 ба 𝑦-ийн хос утга бүрт тодорхой хууль, дүрмээр 𝑧 гэсэн тодорхой утга харгалзаж байвал хувьсах хэмжигдэхүүн 𝑧-ийг 𝑥, 𝑦-ээс хамаарсан хоёр хувьсагчийн функц гэнэ. Тодорхойлолт: • 𝐷 олонлогийн хос 𝑥, 𝑦 ∈ 𝐷 утга бүрд 𝑧 ∈ 𝑍 гэсэн тодорхой утга харгалзаж байвал хувьсах хэмжигдэхүүн 𝑧–йиг 𝑥, 𝑦–ээс хамаарсан хоёр хувьсагчийн функц гэнэ. • Функцэн хамаарлыг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) гэх мэт дүрслэх бөгөөд 𝑥, 𝑦 -ийг үл хамаарах хувьсагчид ба аргументууд гэнэ.
  • 3. • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийг тодорхой утгатай байлгаж чадах (𝑥, 𝑦) хос утгын олонлог 𝐷 -г 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн тодорхойлогдох муж гэнэ. • Хоёр хувьсагчийн функцийн тодорхойлогдох муж нь хавтгайн цэгүүдийн олонлогоос тогтоно.
  • 4. Жишээ: 𝑧 = 4 − 𝑥2 − 𝑦2 функцийн тодорхойлогдох мужийг ол. Бодолт: 4 − 𝑥2 − 𝑦2 ≥ 0 тэнцэтгэл бишийг хангах бүх (𝑥, 𝑦)- ийн хувьд 𝑧 функц тодорхой утгатай байна. • Иймд 𝑧 функцийн тодорхойлогдох муж 𝐷 = 𝑥, 𝑦 ∈ 𝑅2 𝑥2 + 𝑦2 ≤ 4 дугуй байна.
  • 5. • Хоёр хувьсагчийн функцийн хязгаарын тухай ойлголтыг оруулахдаа хавтгайн цэгийн орчин гэсэн ойлголттой танилцах шаардлагатай. Тодорхойлолт: 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн хувьд 𝜌 𝑀, 𝑀0 = (𝑥 − 𝑥0)2+(𝑦 − 𝑦0)2< 𝑟 нөхцөлийг хангах бүх 𝑀(𝑥, 𝑦) цэгийн олонлогийг, өөрөөр хэлбэл 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгт төвтэй 𝑟 радиустай тойргийн дотор орших хавтгайн цэгүүдийн олонлогийг 𝑴𝟎 цэгийн 𝒓 орчин гэдэг. 2. Хоёр хувьсагчийн функцийн хязгаар, тасралтгүй чанар
  • 6. 2.А. Функцийн хязгаар Тодорхойлолт: 𝑥, 𝑦 хэмжигдэхүүний утгууд нь 𝑥0, 𝑦0 тоонуудаас хүрэлцэхүйц бага ялгаатай байхад 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн утга 𝐴 тооноос мөн л багаар ялгагдаж байвал 𝐴 тоог 𝑓 𝑥, 𝑦 функцийн 𝑥 → 𝑥0, 𝑦 → 𝑦0 байх үеийн давхар хязгаар гэнэ. • Давхар хязгаарыг ихэвчлэн дараалан хязгаарт шилжүүлж боддог. Санамж: Нэг хувьсагчийн функцийн хязгаарын чанарууд олон хувьсагчийн функцийн хязгаарын хувьд хүчин төгөлдөр байна.
  • 7. Жишээ: lim 𝑥→1 𝑦→2 5𝑥2 + 8𝑦𝑥 − 𝑦2 хязгаарыг бод. Бодолт: lim 𝑥→1 𝑦→2 5𝑥2 + 8𝑦𝑥 − 𝑦2 = lim 𝑥→1 𝑦→2 5𝑥2 + lim 𝑥→1 𝑦→2 8𝑥𝑦 − lim 𝑥→1 𝑦→2 𝑦2 = = 5 ∙ 12 + 8 ∙ 1 ∙ 2 − 22 = 17.
  • 8. Жишээ: lim 𝑥→0 𝑦→3 sin 𝑥𝑦 𝑥 хязгаарыг бод. Бодолт: Өгсөн хязгаарт шууд хязгаарын цэгийн координатуудыг орлуулбал 0 0 тодорхойгүй хэлбэр үүснэ. Тиймээс хязгаарын доорх илэрхийлэлд хувиргалт хийж бодно. lim 𝑥→0 𝑦→3 sin 𝑥𝑦 𝑥 = lim 𝑥→0 𝑦→3 𝑦 ∙ sin 𝑥𝑦 𝑥𝑦 = lim 𝑦→3 𝑦 ∙ lim 𝑥→0 𝑦→3 sin 𝑥𝑦 𝑥𝑦 = 3 ∙ lim 𝑥→0 sin 3𝑥 3𝑥 = 3 ∙ 1 = 3.
  • 9. Жишээ: lim 𝑥→0 𝑦→0 𝑥𝑦+9−3 𝑥𝑦 хязгаарыг бод. Бодолт: 𝑥𝑦 = 𝑡 гэж тэмдэглэвэл 𝑀(𝑥, 𝑦) → 𝑀0(0; 0) гэдгээс 𝑡 → 0 болно. Иймд lim 𝑥→0 𝑦→0 𝑥𝑦 + 9 − 3 𝑥𝑦 = lim 𝑡→0 𝑡 + 9 − 3 𝑡 ∙ 𝑡 + 9 + 3 𝑡 + 9 + 3 = lim 𝑡→0 𝑡 + 9 − 9 𝑡( 𝑡 + 9 + 3) = lim 𝑡→0 1 𝑡 + 9 + 3 = 1 6 .
  • 10. 2.Б. Функцийн тасралтгүй байх чанар • Функцийн тасралтгүй чанарыг тогтоохын тулд 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн тодорхойлогдох мужийн 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийг авч үзье. Тодорхойлолт: Хэрэв 𝑧 = 𝑓 𝑥, 𝑦 функц хавтгайн 𝐷 мужийн бүх цэгт тасралтгүй бол уг функцийг 𝐷 мужид тасралтгүй функц гэнэ. Тодруулбал: • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функц 𝐷 мужийн 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн орчны бүх цэгүүд дээр тодорхойлогдсон байна. • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн lim 𝑥→𝑥0 𝑦→𝑦0 𝑓(𝑥, 𝑦) хязгаар оршин байдаг. • lim 𝑥→𝑥0 𝑦→𝑦0 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑓(𝑥0, 𝑦0) нөхцөлүүд биелэгдэж байвал 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийг 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгт тасралтгүй функц гэнэ.
  • 11. Тодорхойлолт: Хэрэв 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн хувьд хавтгайн 𝐷 мужийн ямар нэг 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэг дээр lim 𝑀→𝑀0 𝑓(𝑥, 𝑦) = lim 𝑥→𝑥0 𝑦→𝑦0 𝑓(𝑥, 𝑦) = 𝑓(𝑥0, 𝑦0) нөхцөл биелэгдэхгүй байвал 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн тасралтын цэг гэнэ.
  • 12. • Функц дараах тохиолдлуудад тасралтын цэгүүдтэй байна. • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функц 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн ямар нэг орчинд тодорхойлогдсон боловч энэ цэг дээр тодорхойлогдоогүй байна. • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функц 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн орчны бүх цэгүүд дээр тодорхойлогдсон боловч lim 𝑥→𝑥0 𝑦→𝑦0 𝑓(𝑥, 𝑦) хязгаар оршихгүй байна. • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функц 𝑀0(𝑥0, 𝑦0) цэгийн орчны бүх цэгүүд дээр тодорхойлогдсон боловч lim 𝑥→𝑥0 𝑦→𝑦0 𝑓 𝑥, 𝑦 ≠ 𝑓(𝑥0, 𝑦0) байна.
  • 13. Жишээ: 𝑧 = 𝑓 𝑥, 𝑦 = 3𝑥2 + 4𝑦2 − 𝑥𝑦 функцийн тасралтын цэгийг ол. Бодолт: Энэ функц нь хавтгайн бүх цэгт тодорхойлогдох тул хавтгай дээр тасралтгүй функц болно. Тиймээс тасралтын цэг байхгүй.
  • 14. Жишээ: 𝑧 = 5 𝑥2+𝑦2 функцийн тасралтын цэгийг ол. • Бодолт: Өгсөн функцийн тодорхойлогдох муж 𝑥2 + 𝑦2 ≠ 0 болно. Тэгвэл функцийн тасралтын цэг нь функц тодорхойлогдохгүй цэг тул 𝑀(0; 0) цэг буюу координатын эх дээр функцийн тодорхой утга олдохгүй байна. Иймд 𝑧 = 5 𝑥2+𝑦2 функцийн тасралтын цэг 𝑀(0; 0) байна.
  • 15. Жишээ: 𝑧 = 25 4−𝑥2−4𝑦2 функцийн тасралтын цэгийг ол. Бодолт: Өгсөн функцийн тодорхойлогдох муж 4 − 𝑥2 − 4𝑦2 ≠ 0 байна. Тэгвэл функцийн тасралтын цэг нь функцийн тодорхой утга олдохгүй цэгүүдийн олонлог болох тул 4 − 𝑥2 − 4𝑦2 = 0 буюу 𝑥2 4 + 𝑦2 1 = 1 эллипсийн бүх цэг нь 𝑧 = 25 4−𝑥2−4𝑦2 функцийн тасралтын цэгийн олонлог болно.
  • 16. 3. Хоёр хувьсагчийн функцийн уламжлал ба дифференциал Функцийн утгийн тухайн ба бүрэн өөрчлөлтийн ойлголтонд тулгуурлан хоёр хувьсагчийн функцийн уламжлал болон дифференциалыг тодорхойлдог. • Эхлээд 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) хоёр хувьсагчийн функцийн тухайн ба бүтэн өөрчлөлтийн ойлголтыг авч үзье. • (𝑥0, 𝑦0) цэг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн тодорхойлогдох мужийн дурын цэг байг.
  • 17. 3.А. Функцийн тухайн өөрчлөлт • 𝑧 = 𝑓 𝑥, 𝑦 гэсэн хоёр хувьсагчийн функцийн 𝑦 хувьсагчийн утгыг бэхэлбэл, өөрөөр хэлбэл 𝑦 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 гэж үзвэл тухайн функц зөвхөн 𝑥-ээс хамаарсан нэг хувьсагчийн функц болно. • Хэрэв 𝑥 хувьсагчийн утгийг өөрчилбөл функцийн утга буюу 𝑧-ийн утга өөрчлөгдөнө. • 𝑥-ийг ∆𝑥-ээр өөрчилж, 𝑦-ийг 𝑦 = 𝑦0 гэсэн тодорхой утгатайгаар бэхэлсэн нөхцөлд функцийн утга 𝑓(𝑥, 𝑦0)-ээс 𝑓(𝑥 + ∆𝑥, 𝑦0) болж хувирах тул энэ тохиолдолд функцийн утгын өөрчлөлтийг ∆𝑧𝑥 гэж тэмдэглэвэл ∆𝑧𝑥= 𝑓 𝑥 + ∆𝑥, 𝑦0 − 𝑓(𝑥, 𝑦0) болно. Үүнийг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн 𝒙 хувьсагчийн тухайн өөрчлөлт гэнэ.
  • 18. Мөн функцийн 𝑥 хувьсагчийн утгыг бэхэлбэл, өөрөөр хэлбэл 𝑥 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 гэж үзвэл тухайн функц зөвхөн 𝑦-ээс хамаарсан нэг хувьсагчийн функц болно. • Хэрэв 𝑦 хувьсагчийн утгийг өөрчилбөл функцийн утга буюу 𝑧-ийн утгын өөрчлөлтийг тодорхойлъё. • 𝑦-ийг ∆𝑦-ээр өөрчилж, 𝑥-ийг 𝑥 = 𝑥0 гэсэн тодорхой утгатайгаар бэхэлсэн нөхцөлд функцийн утга 𝑓(𝑥0, 𝑦)-ээс 𝑓(𝑥0, 𝑦 + ∆𝑦) болж хувирна. Иймд функцийн утгын өөрчлөлт ∆𝑧𝑥 ∆𝒛𝒙= 𝒇(𝒙𝟎, 𝒚 + ∆𝒚) − 𝒇(𝒙𝟎, 𝒚) болно. Үүнийг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн 𝒚 хувьсагчийн тухайн өөрчлөлт гэнэ.
  • 19. 3.Б. Нэгдүгээр эрэмбийн тухайн уламжлал ба дифференциал • Хоёр хувьсагчийн функцийн хувьд түүнээс зөвхөн аль нэг хувьсагчаар авсан уламжлалуудыг дараах байдлаар тодорхойлдог. Тодорхойлолт: Хэрэв өгсөн 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн хувьд уг функцийн 𝑥 хувьсагчийн тухайн өөрчлөлтийг 𝑥-ийн өөрчлөлт ∆𝑥-д харьцуулан, энэхүү өөрчлөлтийн утгыг тэгрүү тэмүүлсэн хязгаарт шилжихэд уг хязгаар оршин байвал түүнийг 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝒙 хувьсагчаар авсан тухайн уламжлал гэнэ. 𝝏𝒛 𝝏𝒙 = 𝒍𝒊𝒎 ∆𝒙→𝟎 ∆𝒛𝒙 ∆𝒙 = 𝒍𝒊𝒎 ∆𝒙→𝟎 𝒇 𝒙𝟎 + ∆𝒙, 𝒚𝟎 − 𝒇(𝒙𝟎, 𝒚𝟎) ∆𝒙
  • 20. 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑥 хувьсагчаар авсан тухайн уламжлал 𝝏𝒛 𝝏𝒙 = 𝒍𝒊𝒎 ∆𝒙→𝟎 ∆𝒛𝒙 ∆𝒙 = 𝒍𝒊𝒎 ∆𝒙→𝟎 𝒇 𝒙𝟎 + ∆𝒙, 𝒚𝟎 − 𝒇(𝒙𝟎, 𝒚𝟎) ∆𝒙 хязгаар болно. • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑥 хувьсагчаар авсан тухайн уламжлалыг 𝑧𝑥 ′ , 𝑓𝑥 ′ 𝑥0, 𝑦0 , 𝜕𝑧 𝜕𝑥 , 𝜕𝑓(𝑥0, 𝑦0) 𝜕𝑥 гэж тэмдэглэнэ.
  • 21. Тодорхойлолт: Хэрэв өгсөн 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн хувьд уг функцийн 𝑦 хувьсагчийн тухайн өөрчлөлтийг 𝑦-ийн өөрчлөлт ∆𝑦-д харьцуулан, энэхүү өөрчлөлтийн утгыг тэгрүү тэмүүлсэн хязгаарт шилжихэд уг хязгаар оршин байвал түүнийг 𝑧 = 𝑓 𝑥, 𝑦 функцээс 𝒚 хувьсагчаар авсан тухайн уламжлал гэнэ. 𝝏𝒛 𝝏𝒚 = 𝒍𝒊𝒎 ∆𝒚→𝟎 ∆𝒛𝒚 ∆𝒚 = 𝒍𝒊𝒎 ∆𝒚→𝟎 𝒇 𝒙𝟎,𝒚𝟎+∆𝒚 −𝒇(𝒙𝟎,𝒚𝟎) ∆𝒚 • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑦 хувьсагчаар авсан тухайн уламжлалыг 𝑧𝑦 ′ , 𝑓𝑦 ′ 𝑥0, 𝑦0 , 𝜕𝑧 𝜕𝑦 , 𝜕𝑓(𝑥0,𝑦0) 𝜕𝑦 гэж тэмдэглэнэ.
  • 22. Санамж: • 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн 𝑀(𝑥; 𝑦) цэг дээрх тухайн уламжлалууд 𝑧𝑥 ′ , 𝑧𝑦 ′ нь 𝑀 цэгийн координатаас хамаарах тул мөн 2 хувьсагчийн функц болно. • Олон хувьсагчийн функцээс аль нэг хувьсагчаар нь авсан уламжлалыг олохдоо бусад хувьсагчдыг тогтмол гэж тооцоод ердийн уламжлалын дүрэм болон томъёог ашиглана.
  • 23. Жишээ: 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥3 𝑦2 − 3𝑥𝑦4 + 5𝑥𝑦 − 6𝑦 функцийн тухайн уламжлалуудыг ол. Бодолт: Тухайн уламжлал 𝑓𝑥 ′ 𝑥, 𝑦 -г олохдоо 𝑦-хувьсагчийг тогтмол гэж үзэж 𝑦 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 , 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑥- хувьсагчаар ердийн уламжлал авна. Иймд 𝑓𝑥 ′ 𝑥, 𝑦 = (𝑥3 𝑦2 − 3𝑥𝑦4 + 5𝑥𝑦 − 6𝑦 )𝑥 ′ = 3𝑥2 𝑦2 − 3 ∙ 1 ∙ 𝑦4 + 5𝑦 − 0 = 3𝑥2 𝑦2 − 3𝑦4 + 5𝑦. • Үүнтэй төсөөтэйгээр 𝑓𝑥 ′ (𝑥, 𝑦)- г олохдоо 𝑥-хувьсагчийг тогтмол гэж үзэж 𝑥 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 , 𝑓(𝑥, 𝑦) функцээс 𝑦-хувьсагчаар ердийн уламжлал авна. 𝑓𝑦 ′ 𝑥, 𝑦 = (𝑥3 𝑦2 − 3𝑥𝑦4 + 5𝑥𝑦 − 6𝑦)𝑦 ′ = 2𝑥3 𝑦 − 3 ∙ 4 ∙ 𝑥𝑦4 + 5𝑥 − 6 = 2𝑥3 𝑦 − 12𝑥𝑦4 + 5𝑥 − 6.
  • 24. Жишээ: 𝑓 𝑥, 𝑦 = ln 𝑥2 + 𝑦2 + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔 𝑥 𝑦 функцийн тухайн уламжлалуудыг ол. Бодолт: ln 𝑥 = 1 𝑥 , (𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔𝑥)′ = 1 1+𝑥2 уламжлалын томъёонуудыг ашиглана. • 𝑓𝑥 ′ 𝑥, 𝑦 = ln 𝑥2 + 𝑦2 + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔 𝑥 𝑦 𝑥 ′ = ln 𝑥2 + 𝑦2 𝑥 ′ + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔 𝑥 𝑦 𝑥 ′ = ln 𝑥2 + 𝑦2 ′ ∙ 𝑥2 + 𝑦2 𝑥 ′ + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔 𝑥 𝑦 ′ ∙ 𝑥 𝑦 𝑥 ′ = 1 𝑥2+𝑦2 ∙ 2𝑥 + 1 1+ 𝑥 𝑦 2 1 𝑦 = 2𝑥 𝑥2+𝑦2 + 𝑦2 𝑥2+𝑦2 1 𝑦 = 2𝑥+𝑦 𝑥2+𝑦2 .
  • 25. • 𝑓𝑦 ′ 𝑥, 𝑦 = ln 𝑥2 + 𝑦2 + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔 𝑥 𝑦 𝑦 ′ = ln 𝑥2 + 𝑦2 𝑦 ′ + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔 𝑥 𝑦 𝑦 ′ = ln 𝑥2 + 𝑦2 ′ ∙ 𝑥2 + 𝑦2 𝑦 ′ + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔 𝑥 𝑦 ′ ∙ 𝑥 𝑦 𝑦 ′ = 1 𝑥2+𝑦2 ∙ 2𝑦 + 1 1+ 𝑥 𝑦 2 − 𝑥 𝑦2 = 2𝑦 𝑥2+𝑦2 + 𝑦2 𝑥2+𝑦2 − 𝑥 𝑦2 = 2𝑦−𝑥 𝑥2+𝑦2 .
  • 26. Тодорхойлолт: 𝑧 = 𝑓(𝑥, 𝑦) функцийн нэгдүгээр эрэмбийн бүтэн дифференциал гэж 𝑑𝑧 = 𝜕𝑧 𝜕𝑥 ∙ 𝑑𝑥 + 𝜕𝑧 𝜕𝑦 ∙ 𝑑𝑦 илэрхийллийг хэлдэг. • Тодорxойлолтыг өргөтгөвөл 𝑢 = 𝑓(𝑥1, 𝑥2, . . . , 𝑥𝑛) гэсэн 𝑛 xувьсагчийн функцийн бүтэн дифференциал 𝑑𝑢 = 𝜕𝑢 𝜕𝑥1 𝑑𝑥1 + 𝜕𝑢 𝜕𝑥2 𝑑𝑥2+. . . + 𝜕𝑢 𝜕𝑥𝑛 𝑑𝑥𝑛 xэлбэртэй болно.
  • 27. Тодорхойлолт: • Хэрэв хоёр хувьсагчийн функцийн өгсөн цэг дээрх бүтэн өөрчлөлтийг нэгдүгээр эрэмбийн бүтэн дифференциал хэлбэртэй бичиж болдог байвал уг функцийг дифференциалчлагдах функц гэнэ.
  • 28. Жишээ: 𝑧 = 3𝑥 − 7𝑦 функцийн нэгдүгээр эрэмбийн бүтэн дифференциалыг ол. Бодолт: Эхлээд 𝑧 = 3𝑥 − 7𝑦 функцийн нэгдүгээр эрэмбийн тухайн уламжлалуудыг олъё. 𝑧𝑥 ′ = 3, 𝑧𝑦 ′ = −7 болох тул өгсөн функцийн нэгдүгээр эрэмбийн бүтэн дифференциал 𝑑𝑥 = 𝜕𝑧 𝜕𝑥 ∙ 𝑑𝑥 + 𝜕𝑧 𝜕𝑦 ∙ 𝑑𝑦 = 3𝑑𝑥 − 7𝑑𝑦.
  • 29. Жишээ: 𝑧 = 𝑥2 ∙ cos(𝑥𝑦) функцийн бүтэн дифференциалыг ол. Бодолт: Эхлээд 𝑧 = 𝑥2 cos(𝑥𝑦) функцийн нэгдүгээр эрэмбийн тухайн уламжлалуудыг олъё. 𝑧𝑥 ′ = 2𝑥 ∙ cos 𝑥𝑦 − 𝑥2 𝑦 ∙ sin 𝑥𝑦 , 𝑧𝑦 ′ = −𝑥3 sin(𝑥𝑦) тул 𝑑𝑧 = 2𝑥cos 𝑥𝑦 − 𝑦𝑥2 sin 𝑥𝑦 𝑑𝑥 − 𝑥3 sin 𝑥𝑦 𝑑𝑦.
  • 30. Бие даан гүйцэтгэх даалгавар: Хоёр хувьсагчийн функцийн хязгаарыг ол. • lim 𝑥→0 𝑦→0 𝑥2+𝑦2 𝑥2+𝑦2+1−1 • lim 𝑥→0 𝑦→0 𝑥𝑦 2− 𝑥𝑦+4 Дараах функцуудын тухайн уламжлалууд болон дифференциалыг ол. • 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥2 𝑦 − 3𝑥𝑦2 + 5𝑥 • 𝑓 𝑥, 𝑦 = 𝑥 + 𝑦 − 𝑥2 + 𝑦2
  • 31. Анхаарал хандуулан, хичээлийн агуулгыг бүрэн судалсан оюутан танд баярлалаа. Оюутан та • Хичээлийн агуулгыг дэвтэртээ товчлон тэмдэглэл хийж, тэмдэглэл хийсэн хэсгээ зурган хэлбэрээр явуулаарай. • Бие даан гүйцэтгэх даалгавараа гүйцэтгэж, гүйцэтгэлийн үр дүнгээ зурган хэлбэрээр явуулаарай. Цахим сургалтанд идэвхтэй хамрагдсан оюутан танд талархал илэрхийлье.