پول، تورم و اهمیت سیاست پولی در کارکرد بازارهای مالی

2. ‫مالی‬ ‫نهادهای‬ ‫و‬ ‫بازارها‬ ‫درس‬
‫تبریزی‬ ‫عبده‬ ‫حسین‬
‫مهرماه‬
1400
‫د‬ ‫و‬ ‫طباطبایی‬ ‫عالمة‬ ‫دانشگاه‬ ‫حسابداری‬ ‫و‬ ‫مدیریت‬ ‫دانشکدة‬
‫حقوق‬ ‫انشکدة‬
‫تهران‬ ‫دانشگاه‬ ‫سیاسی‬ ‫علوم‬ ‫و‬

3. ‫شنوید‬‫می‬ ‫زیاد‬ ‫که‬ ‫اصطالحاتی‬
3
‫پول‬ ‫پایة‬ ‫رشد‬
‫ی‬
‫پولی‬ ‫پایة‬
‫نقدینگی‬ ‫رشد‬
‫فزایندة‬ ‫ضریب‬
‫پولی‬

4. ‫نقدی‬ ‫خلق‬ ‫فرایند‬ ‫کلیات‬
‫نگی‬
4
•
‫بانک‬
‫مرکزی‬
‫پول‬ ‫چاپ‬
•
‫پای‬ ‫تغییر‬
‫ة‬
‫پولی‬
‫تکاثر‬ ‫ضریب‬
‫ی‬
•
‫حج‬ ‫تغییر‬
‫م‬
‫نقدینگی‬
‫پول‬ ‫گردش‬ ‫سرعت‬
•
‫ارزش‬ ‫تغییر‬
‫تقاضا‬
‫میزان‬ ‫با‬ ‫مقایسه‬
‫عرضه‬

5. ‫اصطالحات‬ ‫تعریف‬
‫مسکوک‬ ‫و‬ ‫اسکناس‬
M1
‫پول‬
‫اسکناس‬
‫و‬
‫مسکوک‬
‫دست‬
‫مردم‬
‫به‬
‫عالوة‬
‫های‬‫سپرده‬
‫کوتاه‬
‫مدت‬
(
‫دیداری‬
)
Near money
‫پول‬‫شبه‬
‫های‬‫سپرده‬
‫بلندمدت‬
(
‫انداز‬‫پس‬
‫و‬
‫دار‬‫مدت‬
)
M2
‫نقدینگی‬
=
‫پول‬
+
‫پول‬‫شبه‬
‫حجم‬
‫نقدینگی‬
‫باید‬‫می‬
‫متناسب‬
‫با‬
‫تولید‬
‫کاالها‬
‫و‬
‫خدمات‬
‫باشد‬
(
‫رکود‬
‫و‬
‫تورم‬
)
‫سهم‬
‫پول‬
‫از‬
‫نقدینگی‬
‫و‬
‫سهم‬
‫پول‬‫شبه‬
‫از‬
‫نقدینگی‬
5

6. ‫اصطالحات‬ ‫تعریف‬
(
۲
)
6
‫پولی‬ ‫پایة‬
(
‫پرقدرت‬ ‫پول‬
)
High Powered Money
‫مسکوک‬ ‫و‬ ‫اسکناس‬ ‫مجموع‬
+
‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫نزد‬ ‫تجاری‬ ‫های‬‫بانک‬ ‫سپردة‬
(
‫ذخایر‬
)
‫منابع‬ ‫دید‬ ‫از‬
=
‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬ ‫دولت‬ ‫بدهی‬ ‫مجموع‬
+
‫بان‬ ‫به‬ ‫ها‬‫بانک‬ ‫بدهی‬
‫مرکزی‬ ‫ک‬
+
‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫خارجی‬ ‫های‬‫دارایی‬ ‫خالص‬
‫نقدینگی‬
=
‫پولی‬ ‫پایة‬
(
money base
* )
‫فزاینده‬ ‫ضریب‬
(
money multiplier
)
‫رابطه‬ ‫بیان‬ ‫شکل‬ ‫ترین‬‫ساده‬

7. 0
500
1000
1500
2000
2500
3000
‫شهریور‬
99
‫اردیبهشت‬
99
‫دی‬
98
‫شهریور‬
98
‫اردیبهشت‬
98
‫دی‬
97
‫شهریور‬
97
‫اردیبهشت‬
97
‫دی‬
96
‫شهریور‬
96
‫اردیبهشت‬
96
‫دی‬
95
‫شهریور‬
95
‫اردیبهشت‬
95
‫دی‬
94
‫شهریور‬
94
‫اردیبهشت‬
94
‫دی‬
93
‫شهریور‬
93
‫اردیبهشت‬
93
‫دی‬
92
‫شهریور‬
92
‫اردیبهشت‬
92
‫دی‬
91
‫شهریور‬
91
‫اردیبهشت‬
91
‫دی‬
90
‫شهریور‬
90
‫اردیبهشت‬
90
‫دی‬
89
‫شهریور‬
89
‫اردیبهشت‬
89
‫پول‬ ‫و‬ ‫نقدینگی‬
‫نقدینگی‬ ‫پول‬ ‫پول‬ ‫شبه‬
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
‫شهریور‬
99
‫اردیبهشت‬
99
‫دی‬
98
‫شهریور‬
98
‫اردیبهشت‬
98
‫دی‬
97
‫شهریور‬
97
‫اردیبهشت‬
97
‫دی‬
96
‫شهریور‬
96
‫اردیبهشت‬
96
‫دی‬
95
‫شهریور‬
95
‫اردیبهشت‬
95
‫دی‬
94
‫شهریور‬
94
‫اردیبهشت‬
94
‫دی‬
93
‫شهریور‬
93
‫اردیبهشت‬
93
‫دی‬
92
‫شهریور‬
92
‫اردیبهشت‬
92
‫دی‬
91
‫شهریور‬
91
‫اردیبهشت‬
91
‫دی‬
90
‫شهریور‬
90
‫اردیبهشت‬
90
‫دی‬
89
‫شهریور‬
89
‫اردیبهشت‬
89
‫نقدینگی‬ ‫و‬ ‫پولی‬ ‫پایه‬
‫نقدینگی‬ ‫پولی‬ ‫پایه‬

8. -40
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
160
97.2
97
96
95
94
93
92
91
90
89
88
87
86
85
84
83
82
81
80
‫پولی‬ ‫پایه‬ ‫منبع‬ ‫دو‬
‫دولت‬ ‫بدهی‬ ‫خالص‬ ‫بانکها‬ ‫بدهی‬ Linear ( ‫دولت‬ ‫بدهی‬ ‫خالص‬
) Linear ( ‫بانکها‬ ‫بدهی‬
)

9. ‫نقدینگی‬ ‫تغییر‬ ‫نحوة‬
9
‫پایةپولی‬
‫از‬
1000
‫به‬
2000
‫واحد‬
،‫برسد‬
‫با‬
‫فرض‬
‫ضریب‬
‫فزایندگی‬
5
،
‫نقدینگی‬
‫از‬
5000
‫به‬
10.000
‫رسد‬‫می‬
.
‫پایة‬
‫پولی‬
1000
‫تغییر‬
،‫نکند‬
‫اما‬
‫ضریب‬
‫فزایندگی‬
10
،‫شود‬
‫نقدینگی‬
‫به‬
10.000
‫واحد‬
‫رسد‬‫می‬
.

10. ‫ت‬ ‫توضیح‬ ‫ترین‬‫ساده‬ ‫پول؛‬ ‫مقداری‬ ‫نظریة‬
‫ورم‬
10

11. ‫طلبد‬‫می‬ ‫بیشتر‬ ‫دقت‬ ‫بحث‬ ‫جزئیات‬
‫از‬ ‫وقتی‬ ً‫ال‬‫مث‬
M1
‫نر‬ ‫هرر‬ ‫نیره‬ ‫و‬ ‫بگیرریم‬ ‫درنظر‬ ‫را‬ ‫مسافرتی‬ ‫های‬‫چک‬ ‫باید‬ ‫کنیم‬‫می‬ ‫صحبت‬
‫سرررد‬ ‫ع‬
‫دار‬‫چک‬
‫از‬ ‫ری‬
‫ر‬‫وقت‬ ً‫ال‬‫رث‬
‫ر‬‫م‬
M2
‫اری‬ ‫ررمای‬
‫ر‬‫س‬ ‫های‬‫رندوا‬
‫ر‬‫ص‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ر‬
‫ر‬‫ق‬ ‫رازار‬
‫ر‬‫ب‬ ‫رادار‬
‫ر‬‫بب‬ ‫اوراا‬ ‫رد‬
‫ر‬‫بای‬ ‫کنیم‬‫ری‬
‫ر‬‫م‬ ‫رحبت‬
‫ر‬‫ص‬
‫بگیریم‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ثابت‬ ‫درآمد‬ ‫با‬ ‫مشترک‬
‫محاسبة‬ ‫در‬ ً‫ال‬‫مث‬
M2
‫نردار‬ ‫ایررا‬ ‫در‬ ‫ما‬ ‫ک‬ ‫یرند‬ ‫می‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ای‬‫نده‬ ‫نقدش‬ ‫های‬‫دارایی‬ ‫امریکا‬ ‫در‬
‫یم‬
‫مثل‬
repo
‫ها‬
.
‫های‬‫داده‬
M3
‫د‬ ‫ش‬‫می‬ ‫منتشر‬ ‫تر‬‫کم‬
.
‫طلبد‬‫می‬ ‫دقت‬ ‫غیردولتی‬ ‫های‬‫سررده‬ ‫بحث‬
(
‫جهو‬ ‫هم‬ ‫مرکهی‬ ‫بانک‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫نقد‬
‫ی‬ ‫ق‬‫عرضة‬
‫آید‬‫نمی‬
)
‫مرکهی‬ ‫بانک‬ ‫انة‬ ‫قشت‬ ‫طالی‬ ‫بحث‬
‫آید‬‫نمی‬ ‫ی‬ ‫ق‬ ‫عرضة‬ ‫جهو‬ ‫تجاری‬ ‫های‬‫بانک‬ ‫نقد‬
11

13. 13
‫امریکا‬ ‫ایران‬
(
000
)
5250
‫دالر‬ ‫میلیارد‬ ‫همت‬
520 ‫لی‬ ‫ق‬ ‫قایة‬
6750
‫میلیارد‬
‫دالر‬ ‫همت‬
750 M1
19400
‫دالر‬ ‫میلیارد‬ ‫همت‬
3۸00 M2

14. ً‫ا‬‫اخیر‬
‫و‬
‫در‬
‫نیمة‬
‫اوی‬
‫سای‬
‫جاری‬
‫یک‬
‫استراتژی‬
‫دیگری‬
‫هم‬
‫ب‬
‫کار‬
‫رفت‬
‫شده‬
‫است‬
‫ک‬
‫در‬
‫ع‬ ‫ن‬
‫د‬ ‫خ‬
‫جالب‬
‫ج‬ ‫ت‬
‫است‬
.
‫دولت‬
‫در‬
‫این‬
‫دوره‬
‫برای‬
‫تأمین‬
‫مالی‬
‫کسری‬
‫دج‬ ‫ب‬
‫د‬ ‫خ‬
‫حدود‬
۸3
‫ههار‬
‫میلیارد‬
‫ما‬ ‫ت‬
‫اوراا‬
‫مرابح‬
1۸
‫درصد‬
‫با‬
‫سررسید‬
2
‫و‬
3
‫سال‬
‫منتشر‬
‫کرده‬
‫است‬
‫و‬
‫ب‬
‫فروش‬
‫رسانده‬
‫ک‬
ً‫ا‬‫ظاهر‬
‫سیاست‬
‫بسیار‬
‫بی‬ ‫خ‬
‫است‬
‫زیرا‬
‫منجر‬
‫ب‬
‫رشد‬
‫ق‬
‫ایة‬
‫لی‬ ‫ق‬
‫نمی‬
‫د‬ ‫ش‬
.
‫اما‬
‫متاسفان‬
‫وقتی‬
‫دقیق‬
‫تر‬
‫آمار‬
‫را‬
‫رصد‬
‫می‬
‫کنیم‬
‫ج‬ ‫مت‬
‫می‬
‫یم‬ ‫ش‬
60
‫درصد‬
‫از‬
‫این‬
‫اوراا‬
‫را‬
‫بانک‬
‫ها‬
‫خریده‬
‫اند‬
‫ک‬
‫البت‬
‫در‬
‫ابتدا‬
‫ب‬
‫نظر‬
‫می‬
‫رس‬
‫د‬
‫ازمنابع‬
‫مازاد‬
‫بانک‬
‫ها‬
‫ده‬ ‫ب‬
‫است‬
.
‫اما‬
‫وقتی‬
‫حجم‬
‫خریدها‬
‫بیشتر‬
‫شده‬
‫خالص‬
‫ورود‬
‫ی‬
‫بانک‬
‫ها‬
‫منفی‬
‫شده‬
‫است‬
.

15. ❖
‫در‬
‫زمستان‬
97
،
‫بانک‬
‫مرکزی‬
‫نقدینگی‬
‫را‬
1882
‫همت‬
‫اعالم‬
‫کند‬‫می‬
‫و‬
‫امروز‬
‫نزدیک‬
‫به‬
3500
‫همت‬
.
‫این‬
‫تغییر‬
‫چه‬
‫تأثیری‬
‫بر‬
‫وکار‬‫کسب‬
‫م‬
‫ن‬
‫دارد‬
.
‫پایان‬
‫سال‬
98
‫برابر‬
2500
‫همت‬
.
‫و‬
‫در‬
‫سال‬
1399
‫با‬
‫رشد‬
41
‫درصد‬
‫به‬
3485
‫همت‬
❖
‫جهت‬
‫ّی‬‫ل‬‫ع‬
‫بین‬
‫پایة‬
‫پولی‬
‫و‬
‫نقدینگی‬
:
‫از‬
‫نقدینگی‬
‫به‬
‫پای‬
‫ة‬
‫پولی‬
‫یا‬
‫برعکس‬
❖
‫ضریب‬
‫فزایندة‬
‫نقدینگی‬
‫در‬
‫اسفند‬
98
‫برابر‬
7
‫و‬
‫در‬
‫شهریور‬
99
‫برابر‬
7/8
‫است‬
.
‫اتفاقی‬
‫افتاده؟‬
❖
‫بودجة‬
‫دولت؛‬
‫طرح‬
‫مسکن‬
‫هر‬
‫سال‬
‫میلیون‬
‫واحد‬
15

16. ‫پولی‬ ‫های‬ ‫سیاست‬
‫پولی‬ ‫سیاست‬ ‫اجرای‬ ‫نهایی‬ ‫اهداف‬
‫اقتصادی‬ ‫رشد‬
–
‫اشتغال‬ ‫ایجاد‬
–
‫قیمت‬ ‫ثبات‬
‫پولی‬ ‫سیاست‬ ‫اجرای‬ ‫ای‬ ‫واسطه‬ ‫اهداف‬
‫پول‬ ‫حجم‬ ‫تغییر‬
–
‫بهره‬ ‫نرخ‬ ‫تغییر‬
‫پولی‬ ‫سیاست‬ ‫اجرای‬ ‫ابزارهای‬
‫کمی‬ ‫ابزارهای‬
‫قانونی‬ ‫ذخیره‬ ‫نرخ‬ ‫تغییر‬
(
‫طریق‬ ‫از‬ ‫گذاری‬ ‫اثر‬
m
)
‫مجدد‬ ‫تنزیل‬ ‫نرخ‬ ‫تغییر‬
(
‫طریق‬ ‫از‬ ‫گذاری‬ ‫اثر‬
m
)
‫باز‬ ‫بازار‬ ‫عملیات‬
(
‫طریق‬ ‫از‬ ‫اثرگذاری‬
B
)
‫کیفی‬ ‫ابزارهای‬
(
‫دستوری‬
)
‫بهره‬ ‫نرخ‬ ‫تغییر‬
:
‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫زدن‬ ‫دور‬ ‫های‬ ‫راه‬ ‫ایجاد‬
‫ها‬ ‫وام‬ ‫رشد‬ ‫کنترل‬
:
‫سمت‬ ‫به‬ ‫تشویق‬
‫بنگاهداری‬
‫ها‬ ‫بانک‬
‫اعتبارات‬ ‫بندی‬ ‫سهمیه‬
:
‫فساد‬ ‫و‬ ‫رانت‬ ‫ایجاد‬

17. 17