Donyae eghtesad 980728

1. 1
The Pivotal Issues of Iranian Economy Today
Hossein Abdoh Tabrizi, Speech Delivered at a Seminar Held by Donya-e-Eghtesad
Newspaper in Tehran, November 15, 2018
‫امروز‬ ‫محوری‬ ‫مسائل‬‫ایران‬ ‫اقتصاد‬
‫پیش‬ ‫به‬ ‫اگر‬‫بینی‬‫انجام‬ ‫های‬‫سال‬ ‫برای‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫یا‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫شده‬‫های‬96‫و‬97‫می‬ ،‫بیندازید‬ ‫نگاهی‬‫بی‬‫نید‬
‫سال‬ ‫آیندة‬ ‫از‬ ‫اکنون‬ ‫ما‬ ‫آنچه‬ ‫با‬ ‫متفاوت‬ ‫تصویری‬ ‫دارد؛‬ ‫واقعی‬ ‫ارقام‬ ‫با‬ ‫معنادار‬ ‫تفاوتی‬ ‫حاصل‬ ‫تصویر‬ ‫که‬1397‫سال‬ ‫یا‬1398
‫پاره‬ ‫زیر‬ ‫جدول‬ .‫داریم‬ ‫ذهن‬ ‫در‬‫پیش‬ ‫از‬ ‫ای‬‫بینی‬‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫ها‬.‫دهد‬
‫پیش‬‫سال‬ ‫در‬ ‫ایران‬ ‫اقتصادی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫بینی‬1396‫و‬1397)‫(درصد‬
‫پیش‬‫د‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫بینی‬‫سال‬ ‫ر‬1396‫و‬1397)‫(درصد‬
‫در‬ ‫تورم‬ ‫از‬ ‫امروز‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫ارقامی‬ ً‫ال‬‫مث‬
‫سال‬ ‫پایان‬1397‫از‬ ‫داریم‬ ‫ذهن‬ ‫در‬30
‫می‬ ‫فراتر‬ ‫سال‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫درصد‬‫و‬ ،‫رود‬
‫سال‬ ‫برای‬1398‫بسیار‬ ‫حتی‬ ‫را‬ ‫رقم‬ ،
‫می‬ ‫باالتر‬‫انجام‬ ‫نظرسنجی‬ ‫اما‬ .‫دانیم‬‫شده‬
‫بهمن‬ ‫در‬‫سال‬ ‫ماه‬1395‫از‬ ‫حاکی‬ ،
‫شکل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫تصویری‬‫مقابل‬
‫می‬‫پیش‬ ‫که‬ ‫کسانی‬ ‫همة‬ .‫بینند‬‫بینی‬
‫کرده‬‫سال‬ ‫پایان‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫رقم‬ ،‫اند‬1398‫از‬ ‫کمتر‬ ‫هم‬20‫دیده‬ ‫درصد‬.‫اند‬
۷
۹
۱۱
۱۳
۱۵
۱۷
۱۳۹۴ ۱۳۹۵ ۱۳۹۶ ۱۳۹۷ ۱۳۹۸
‫درصد‬
‫بازه‬80% ‫بازه‬50% ‫بازه‬20% ‫تورم‬ ‫میانگین‬

2. 2
‫سال‬ ‫در‬ ‫البته‬1396ِ‫ن‬‫اقتصاددانا‬‫مدل‬‫بوده‬ ‫هم‬ ‫سازی‬‫سرمایه‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫چون‬ ‫متغیرهایی‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫اند‬‫رشد‬ ‫نرخ‬ ،‫گذاری‬
‫پیش‬ ‫و‬ ‫نقدینگی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ،‫اقتصادی‬‫تخلیة‬ ‫بینی‬‫سال‬ ‫انباشتة‬ ‫نقدینگی‬ ‫اثر‬‫های‬93‫تا‬96‫چشم‬ ،‫پایان‬ ‫تا‬ ‫متوسط‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫انداز‬
‫سال‬1400‫را‬2/27‫زده‬ ‫تخمین‬ ‫درصد‬‫برجام‬ ‫از‬ ‫خروج‬ ‫در‬ ‫ترامپ‬ ‫تصمیم‬ ‫تأثیر‬ ‫نتوانستند‬ ‫بنیادین‬ ‫مطالعات‬ ‫این‬ ‫حتی‬ ‫اما‬ .‫اند‬
‫درستی‬ ‫حد‬ ‫تا‬ ‫کشور‬ ‫اقتصادی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫و‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ،‫ارز‬ ‫نرخ‬ ،‫مردم‬ ‫انتظارات‬ ‫بر‬ ‫را‬‫پیش‬.‫کنند‬ ‫بینی‬
‫این‬‫پیش‬ ‫این‬ ‫که‬‫بینی‬‫تحریم‬ ‫به‬ ‫ناچاریم‬ ‫را‬ ‫درنیامد‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫درست‬ ‫ها‬‫اسلحة‬ ‫ماشة‬ ،‫برجام‬ ‫از‬ ‫خروج‬ ‫با‬ ‫ترامپ‬ .‫دهیم‬ ‫ربط‬ ‫ها‬
‫را‬ ‫کشور‬ ‫نقدینگی‬‫چکاند‬‫نقدینگی‬ ‫و‬ ،‫ایران‬ ‫اقتصاددانان‬ ‫همة‬ ‫که‬ ‫ای‬‫از‬‫حرکت‬ ‫به‬ ،‫بودند‬ ‫نگران‬ ‫آن‬ ‫درآمدن‬ ‫گردش‬ ‫به‬
‫مسئلة‬ ‫دو‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫چنین‬ .‫درآمد‬.‫شد‬ ‫بدل‬ ‫ایران‬ ‫اقتصاد‬ ‫امروز‬ ‫اساسی‬ ‫و‬ ‫محوری‬ ‫مسائل‬ ‫به‬ ‫نقدینگی‬ ‫و‬ ‫تحریم‬
‫تحریم‬ ‫اعمال‬ ‫از‬ ‫امریکا‬ ‫اهداف‬،‫هم‬ ‫هنوز‬ ‫و‬ ‫بودند‬ ‫معتقد‬ ‫بسیاری‬ ‫اما‬ ،‫شد‬ ‫اعالم‬ )‫(معامله‬ ‫تحریم‬ ‫کاهش‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫رفتار‬ ‫تغییر‬
‫می‬ ‫امریکا‬ ‫که‬ ‫هستند‬‫کوشد‬‫کن‬ ‫دنبال‬ ‫را‬ ‫رژیم‬ ‫تغییر‬ ‫هدف‬ ،‫نارضایتی‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫تضعیف‬ ‫با‬‫د‬‫؛‬‫دوره‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫تحریم‬ ‫از‬ ‫هدف‬
‫جهت‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ،‫باشد‬ ‫معامله‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫آنکه‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬‫آن‬ ‫ماهیت‬ ‫قلب‬ ‫یا‬ ‫رژیم‬ ‫تغییر‬ ‫مرز‬ ‫تا‬ ‫تضعیف‬ ‫گیری‬‫بسیاری‬ .‫است‬
‫تحلیل‬ ‫از‬‫امریکا‬ ‫معتقدند‬ ‫نیز‬ ‫ایران‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫گران‬‫زمان‬ ‫تعیین‬ ‫با‬ ً‫ال‬‫او‬‫کوتاه‬ ‫بندی‬‫محیط‬ ‫بر‬ ‫تأثیرگذاری‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫دوگانه‬ ‫مدت‬
‫اقتصا‬‫است‬ ‫ایران‬ ‫اقتصاد‬ ‫تضعیف‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫داخلی‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫د‬‫و‬ .‫در‬ ‫معافیت‬ ‫که‬ ‫آنچه‬ ‫مقداردهی‬ ‫و‬ ‫تنظیم‬ ،‫تعریف‬ ‫با‬ ً‫ا‬‫ثانی‬
‫می‬ ‫جرائم‬ ‫و‬ ‫تهدیدها‬ ‫قبال‬،‫خواند‬‫می‬ ‫تالش‬‫کند‬‫کند‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫جهت‬ ‫را‬ ‫ایران‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫اقتصادی‬ ‫بازیگران‬ ‫رفتار‬‫توضیح‬ .
‫تحریم‬ ‫و‬ ‫سیاست‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫اروپا‬ ‫دیدگاه‬‫جدید‬ ‫های‬‫ا‬‫مریکا‬‫عده‬ .‫نیست‬ ‫ساده‬‫اروپا‬ ‫و‬ ‫امریکا‬ ‫بین‬ ‫جاری‬ ‫وضعیت‬ ‫معتقدند‬ ‫ای‬
‫معنای‬ ‫به‬‫فراآتالنتیکی‬ ‫سنتی‬ ‫پیمان‬ ‫در‬ ‫واقعی‬ ‫اختالف‬‫اعتقاد‬ ‫چنین‬ ‫ایران‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬ ‫خارجة‬ ‫وزارت‬ .‫است‬‫ی‬.‫دارد‬
‫م‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫نهادها‬ ‫بعضی‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫جزئی‬ ‫اختالفات‬ ‫است‬ ‫معتقد‬ ‫بیشتر‬ ‫اسالمی‬ ‫شورای‬ ‫مجلس‬‫اختالف‬ ‫این‬ ‫عتقدند‬‫صوری‬ ‫ها‬
.‫است‬
‫نقطه‬ ‫این‬ ،‫حال‬ ‫هر‬ ‫به‬‫می‬ ‫منجر‬ ‫سناریو‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ً‫ا‬‫نهایت‬ ‫نظرها‬.‫شود‬‫سناریوهای‬‫از‬ ‫حاکی‬ ‫که‬ ‫ی‬‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫در‬ ‫اروپا‬ ‫توانایی‬
‫تحریم‬ ‫اصابت‬‫شرکت‬ ‫به‬ ‫ها‬‫های‬‫اروپایی‬‫یا‬‫نفع‬‫رسانی‬‫به‬‫اقتصاد‬‫ایران‬‫به‬‫شیوه‬‫دیگر‬ ‫های‬‫می‬ ‫که‬ ‫سناریوهایی‬ ‫و‬ .‫است‬‫گوید‬
‫حوزه‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ‫اروپا‬‫ها‬‫به‬‫رغم‬‫خواست‬‫مساعدت‬‫عمل‬ ‫در‬ ،.‫است‬ ‫ناتوان‬
‫برنامه‬ ً‫ا‬‫طبع‬ ‫ایران‬‫تحریم‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫برای‬ ‫هایی‬‫آن‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ .‫درآورد‬ ‫اجرا‬ ‫به‬ ‫ها‬‫کوتاه‬ ‫ها‬‫مقطع‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫مدت‬13‫بعضی‬ ،‫بود‬ ‫آبان‬
‫میان‬‫پاره‬ .‫دارد‬ ‫ادامه‬ ‫سال‬ ‫پایان‬ ‫تا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مدت‬‫آن‬ ‫از‬ ‫ای‬‫است‬ ‫بلندمدت‬ ‫ها‬‫سال‬ ‫تا‬ ‫آن‬ ‫دامنة‬ ‫که‬1400‫می‬‫رود‬.‫نیستند‬ ‫کم‬
‫تحریم‬ ‫معتقدند‬ ‫که‬ ‫کسانی‬‫مدت‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫جاری‬ ‫های‬‫طوالنی‬ ‫عمر‬ ‫و‬ ‫بکشد‬ ‫طول‬ ‫ها‬‫تحریم‬ ‫از‬ ‫تری‬.‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫قبلی‬ ‫های‬

3. 3
ً‫ا‬‫طبع‬ ‫نظام‬ ‫و‬ ‫دولت‬‫عرصه‬ ‫در‬‫می‬ ‫فرهنگی‬ ‫و‬ ‫قضایی‬ ‫و‬ ‫حقوقی‬ ،‫اجرایی‬ ،‫اقتصادی‬ ‫مختلف‬ ‫های‬‫کوش‬‫ن‬‫برنامه‬ ‫د‬‫برای‬ ‫را‬ ‫هایی‬
‫مقابل‬‫تحریم‬ ‫با‬ ‫ه‬‫درآور‬ ‫اجرا‬ ‫به‬ ‫ها‬‫ن‬‫برنامه‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ ‫به‬ ‫من‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ .‫د‬‫می‬ ‫اشاره‬ ‫هایی‬‫یا‬ ‫درآمد‬ ‫اجرا‬ ‫به‬ ‫اقتصاد‬ ‫حوزة‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫کنم‬
.‫اجراست‬ ‫دست‬ ‫در‬
‫این‬ ‫و‬ ‫کشور‬ ‫نقدینگی‬ ‫افزایش‬ ‫دلیل‬ ‫به‬‫به‬ ‫نقدینگی‬ ‫این‬ ‫که‬700‫ر‬1‫این‬ ‫از‬ ‫ترس‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫بالغ‬ ‫ه.م.ت‬‫تبدیل‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫که‬
‫شبه‬ ‫از‬ ‫کسری‬‫سپرده‬ ‫به‬ ‫پول‬‫قابل‬ ‫جهش‬ ،‫جاری‬ ‫های‬‫مالحظه‬‫جهش‬ ‫و‬ ‫پول‬ ‫حجم‬ ‫در‬ ‫ای‬‫حاصل‬ ‫تورم‬‫برخی‬ ‫دولت‬ ،‫شود‬
‫بانک‬ ‫ورود‬ ‫برای‬ ،ً‫ال‬‫مث‬ .‫کرد‬ ‫آغاز‬ ‫حوزه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اقدامات‬‫ممنوعیت‬ ‫حساس‬ ‫بازارهای‬ ‫به‬ ‫ها‬‫برای‬ ‫مقرراتی‬ ،‫کرد‬ ‫ایجاد‬ ‫هایی‬
‫حساب‬ ‫در‬ ‫بزرگ‬ ‫وجوه‬ ‫گردش‬ ‫بر‬ ‫نظارت‬‫جذاب‬ ‫پیشنهادهای‬ ‫و‬ ،‫کرد‬ ‫تصویب‬ ‫بانکی‬ ‫های‬‫سرمایه‬ ‫برای‬‫سررسید‬ ‫با‬ ‫گذاری‬
‫پروژه‬ ‫مالی‬ ‫تأمین‬ ‫برای‬ ... ‫و‬ ‫صکوک‬ ‫انتشار‬ ‫مانند‬ ‫بلندمدت‬‫کشور‬ ‫زیرساختی‬ ‫های‬‫ارائه‬‫در‬ ‫متأسفانه‬ ‫اقدامات‬ ‫این‬ ‫البته‬ .‫کرد‬
‫یکپارچه‬ ‫اصالحی‬ ‫بستة‬ ‫چارچوب‬‫نمی‬ ‫انجام‬ ‫ای‬‫به‬ ‫و‬ ‫شود‬.‫نیستیم‬ ‫بانکی‬ ‫اصالحات‬ ‫شروع‬ ‫شاهد‬ ‫ویژه‬
‫چون‬ ،‫ارزی‬ ‫مدیریت‬ ‫حوزة‬ ‫در‬‫حجم‬‫قابل‬‫مالحظه‬‫ا‬‫ی‬‫از‬‫عوا‬‫ی‬‫د‬‫ارز‬‫ی‬‫کشور‬‫در‬‫خارج‬‫نگهدار‬‫ی‬‫می‬‫شد‬‫و‬‫در‬‫معر‬‫ض‬‫بلوکه‬
‫شدن‬،‫بود‬‫انتقال‬ ‫برای‬ ‫اقداماتی‬‫ذخا‬‫ی‬‫ر‬‫ارز‬‫ی‬‫به‬‫داخل‬‫کشور‬،‫تبد‬‫ی‬‫ل‬‫ذخا‬‫ی‬‫ر‬‫به‬‫طال‬‫و‬ ،‫خر‬‫ی‬‫د‬‫کاالها‬‫ی‬‫مورد‬‫ن‬‫ی‬‫از‬‫کشور‬‫به‬
‫قصد‬‫تحو‬‫ی‬‫ل‬‫تا‬‫قبل‬‫از‬‫مواع‬‫ی‬‫د‬‫تحر‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫ضرورت‬.‫داشت‬
‫انتقال‬ ‫و‬ ‫نقل‬ ‫چون‬‫می‬ ‫محدود‬ ‫هم‬ ‫مالی‬ ‫های‬،‫شد‬‫استفاده‬‫از‬‫منابع‬‫ارز‬‫ی‬‫موجود‬‫در‬‫خارج‬‫با‬‫موانع‬‫و‬‫هز‬‫ی‬‫نه‬‫ها‬‫ی‬‫م‬‫ع‬‫تنابه‬‫ی‬‫برا‬‫ی‬
‫انتقال‬‫به‬‫داخل‬‫ی‬‫ا‬‫انتقال‬‫به‬‫مقصد‬‫خر‬‫ی‬‫د‬‫مواجه‬‫این‬ ‫از‬ .‫بود‬‫حرکت‬ ‫رو‬‫ا‬ ‫برای‬ ‫هایی‬‫ح‬‫ی‬‫ا‬‫و‬‫تقو‬‫ی‬‫ت‬‫شبک‬‫ة‬‫تراست‬‫ی‬‫ها‬‫ی‬‫موجود‬
.‫شد‬ ‫طراحی‬‫با‬‫طرف‬‫ها‬‫ی‬‫تجار‬‫ی‬‫برای‬‫تع‬‫یی‬‫ن‬‫تعداد‬‫ب‬‫ی‬‫شتر‬‫ی‬‫بانک‬‫های‬‫طرف‬‫تعامل‬‫مانند‬‫کنلن‬‫و‬‫هالک‬‫برای‬ .‫شد‬ ‫مذاکره‬
‫استفاده‬‫از‬‫مناطق‬‫آزاد‬‫برای‬‫ا‬‫ی‬‫جاد‬‫شعب‬‫بانک‬‫ها‬‫ی‬‫طرف‬‫تعامل‬‫تالش‬.‫شد‬ ‫هایی‬
‫می‬ ‫آن‬ ‫بیم‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬‫شود‬ ‫متوقف‬ ‫سوئیفت‬ ‫که‬ ‫رفت‬،‫ضرور‬ ‫آن‬ ‫جایگزینی‬ ‫برای‬ ‫سازوکاری‬ ‫تمهید‬‫ی‬‫این‬ ‫از‬ .‫بود‬،‫رو‬
‫سامان‬ ‫اشکاالت‬‫ة‬‫پیام‬)‫(سپام‬ ‫مالی‬ ‫الکترونیکی‬ ‫رسانی‬‫و‬ ‫شد‬ ‫رفع‬‫کلی‬‫ة‬‫بانک‬‫های‬‫ایرانی‬‫ملزم‬‫به‬‫عضویت‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬‫آن‬
‫همچنین‬ .‫شدند‬‫رایزنی‬‫ایران‬ ‫که‬ ‫شد‬‫شبکه‬ ‫به‬‫مشابه‬ ‫خارجی‬ ‫های‬.‫شود‬ ‫متصل‬
‫فوری‬ ‫اقدامات‬ ‫اینها‬‫می‬ ‫صورت‬ ‫باید‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫تری‬.‫گرفت‬‫دولت‬ ‫اما‬‫و‬‫این‬ ‫اول‬ .‫کردند‬ ‫اقداماتی‬ ‫نیز‬ ‫ارز‬ ‫بازار‬ ‫در‬ ‫نظام‬‫که‬
‫مصوب‬ ‫(متعاقب‬ ‫مجلس‬ ‫پیشنهادی‬ ‫طرح‬ ‫اجرای‬‫ة‬97/1/22‫ت‬ ‫جهت‬ )‫دولت‬‫أ‬‫بقی‬ ‫تأمین‬ ‫و‬ ‫اساسی‬ ‫کاالهای‬ ‫ترجیحی‬ ‫ارز‬ ‫مین‬‫ة‬
‫بست‬ ‫(همان‬ ‫آزاد‬ ‫بازار‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ‫تقاضا‬‫ة‬‫دولت‬ ‫جدید‬ ‫ارزی‬).‫شد‬ ‫دنبال‬‫لوکس‬ ‫کاالهای‬ ‫واردات‬ ‫برای‬ ‫ارز‬ ‫تخصیص‬ ‫ممنوعیت‬
‫غ‬ ‫و‬‫دارد‬ ‫داخل‬ ‫تولید‬ ‫مشابه‬ ‫که‬ ‫کاالهایی‬ ‫و‬ ‫یرضروری‬‫امکان‬ .‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫مدنظر‬‫بانک‬ ‫فعالیت‬‫ها‬‫و‬‫صرافی‬‫های‬‫مجاز‬‫در‬
‫بورس‬.‫شد‬ ‫بررسی‬ ‫ارز‬‫پیمان‬‫سپاری‬‫ارزی‬‫به‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫بررسی‬ ‫هم‬ ‫رمزنگار‬ ‫ارزهای‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫حتی‬ .‫درآمد‬ ‫اجرا‬ ‫به‬ ً‫ال‬‫عم‬
‫نتیجه‬.‫نشد‬ ‫منجر‬ ‫ای‬

4. 4
‫چرا‬ ،‫داشت‬ ‫اساسی‬ ‫کاالهای‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫زیادی‬ ‫توجه‬ ‫البته‬ ‫دولت‬‫که‬‫اقتصادی‬ ‫و‬ ‫غذایی‬ ‫امنیت‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫اساسی‬ ‫کاالهای‬ ‫کمبود‬
‫که‬‫حتی‬‫خطر‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫اجتماعی‬ ‫امنیت‬‫می‬‫انداخت‬.
‫ارز‬ ‫تخصیص‬ ‫از‬ ‫غیر‬ ‫مسیر‬ ‫این‬ ‫در‬200‫ر‬4،‫تومانی‬‫ذخیره‬‫دانه‬ ،‫گندم‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫کشور‬ ‫استراتژیک‬ ‫اقالم‬ ‫سازی‬‫خوراک‬ ‫های‬
،‫دام‬... ‫و‬ ‫هواپیمایی‬ ‫صنایع‬ ‫قطعات‬ ،‫برق‬ ‫صنایع‬ ‫واسط‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬ ،‫پزشکی‬ ‫تجهیزات‬ ‫و‬ ‫دارو‬.‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬‫بحث‬
‫بسته‬‫و‬ ‫غذایی‬ ‫های‬‫کارت‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫اطمینان‬ ‫برای‬ )‫خانوار‬ ‫اقتصادی‬ ‫اطالعات‬ ‫(واجد‬ ‫ملی‬ ‫هوشمند‬ ‫های‬‫از‬‫کاالهای‬ ‫رساندن‬
‫گروه‬ ‫به‬ ‫اساسی‬ ‫خدمات‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫اساسی‬‫آسیب‬ ‫های‬‫پذیر‬.‫شد‬ ‫بررسی‬ ‫برنامه‬ ‫سازمان‬ ‫در‬
.‫نماند‬ ‫دور‬ ‫دولت‬ ‫توجه‬ ‫حوزة‬ ‫از‬ ‫نیز‬ ‫انرژی‬‫چشم‬‫انداز‬‫مشکالت‬‫در‬‫فروش‬‫نفت‬،،‫گاز‬‫م‬‫ی‬‫عانات‬‫گاز‬‫ی‬،...‫می‬ ‫بررسی‬ ‫باید‬.‫شد‬
‫این‬ ‫از‬‫می‬ ‫رو‬‫امروزه‬ ‫که‬ ‫دانیم‬‫سهم‬‫ی‬‫ه‬‫بندی‬‫بنز‬‫ی‬‫ن‬(‫با‬‫توجه‬‫به‬‫مشکل‬‫آغازشده‬‫در‬‫واردات‬‫بنز‬‫ی‬‫ن‬)ً‫ا‬‫ضمن‬ .‫است‬ ‫جریان‬ ‫در‬
‫دنبال‬ ‫به‬ ‫دولت‬‫شناسا‬‫یی‬‫و‬‫برطرف‬‫کردن‬‫موانع‬‫اجرا‬‫یی‬‫شدن‬‫تفاهمنام‬‫ة‬‫ا‬‫ی‬‫ران‬‫و‬‫روس‬‫ی‬‫ه‬‫آن‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬،‫بتواند‬ ‫کشور‬
‫تحرک‬.‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫هایی‬‫انعقاد‬‫تفاهمات‬‫مشابه‬‫با‬‫سا‬‫ی‬‫ر‬‫کشورها‬(‫چ‬‫ی‬،‫ن‬)....‫است‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬‫تجه‬‫ی‬‫ز‬‫مال‬‫ی‬‫فور‬‫ی‬‫شرکت‬
‫ها‬‫ی‬‫توانمند‬‫حوز‬‫ة‬‫برق‬‫برا‬‫ی‬‫تأم‬‫ی‬‫ن‬‫تجه‬‫ی‬‫زات‬‫ح‬‫ی‬‫ات‬‫ی‬‫مربوطه‬‫برا‬‫ی‬‫استمرار‬‫فعال‬‫ی‬‫ت‬‫در‬‫مدت‬‫تحر‬‫ی‬‫م‬‫ها‬‫مصوب‬ ‫دولت‬ ‫در‬ ‫نیز‬
‫برای‬ ‫و‬ ‫شد‬‫رفع‬‫مشکالت‬‫مال‬‫ی‬‫شرکت‬‫ها‬‫ی‬‫حوزه‬‫برق‬،‫به‬‫منظور‬‫رفع‬‫بحران‬‫قطع‬‫ی‬‫ها‬‫ی‬‫سال‬‫جار‬‫ی‬‫و‬‫آت‬‫ی‬.‫شد‬ ‫اقداماتی‬
‫کوتاه‬ ‫اقدامات‬ ‫نیز‬ ‫فرهنگ‬ ‫حوزة‬ ‫در‬‫برخی‬ ‫نیز‬ ‫قضایی‬ ‫حوزة‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫صورت‬ ‫مدتی‬.‫شد‬ ‫طراحی‬ ‫تنبیهی‬ ‫اقدامات‬‫این‬
‫بوده‬ ‫شاهد‬ ‫اخیر‬ ‫روزهای‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اقدامات‬.‫ایم‬‫تنب‬‫ی‬‫ه‬‫خر‬‫ی‬‫د‬‫و‬‫نگهداشت‬‫عمده‬‫ارز‬‫و‬‫سکه‬‫برا‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫ان‬‫مدت‬‫به‬‫تفک‬‫ی‬‫ک‬‫حقوق‬‫ی‬
‫و‬‫حق‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬‫در‬‫شمول‬‫قوان‬‫ی‬‫ن‬‫احتکار‬.‫درآمد‬‫خر‬‫ی‬‫د‬‫سکه‬‫و‬‫ارز‬‫به‬‫وس‬‫ی‬‫ل‬‫ة‬‫شرکت‬‫ها‬‫ی‬‫دولت‬‫ی‬‫و‬‫تابعه‬‫و‬‫وابسته‬‫و‬‫همچن‬‫ی‬‫ن‬‫برا‬‫ی‬
‫مد‬‫ی‬‫ران‬‫مؤسسات‬‫فوق‬‫و‬‫بستگان‬‫درجه‬‫ی‬‫ک‬‫و‬‫دو‬‫شد‬ ‫ممنوع‬ ‫آنان‬.‫مورد‬ ‫در‬‫خانه‬‫ها‬‫و‬‫امالک‬‫تجار‬‫ی‬‫خال‬‫ی‬‫بحث‬.‫شد‬ ‫هایی‬
‫مجازات‬‫راجع‬‫به‬‫قانون‬‫قاچاق‬‫و‬‫کاال‬‫و‬‫ارز‬‫در‬‫خصوص‬‫افراد‬‫ی‬‫که‬‫با‬‫ارز‬‫دولت‬‫ی‬‫کاال‬‫ی‬‫خارج‬‫ی‬‫وارد‬‫کرده‬‫و‬‫کاال‬‫را‬‫معادل‬
‫ارز‬‫آزاد‬‫به‬‫فروش‬‫رسانده‬‫ا‬‫ند‬‫جدی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ،‫و‬ ،‫شد‬ ‫دنبال‬ ‫تر‬‫مجازات‬‫راجع‬‫به‬‫احتکار‬‫درباره‬‫افراد‬‫ی‬‫که‬‫با‬‫ارز‬‫دولت‬‫ی‬‫کاال‬
‫وارد‬‫کرده‬‫و‬‫از‬‫عرض‬‫ة‬‫آن‬‫جلوگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫م‬‫ی‬،‫کنند‬‫زمینه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫تشویقی‬ ‫اقدامات‬ ‫از‬ .‫شد‬ ‫اعمال‬ ‫نیز‬.‫شد‬ ‫صحبت‬ ‫ها‬
‫این‬‫کوتاه‬ ‫در‬ ‫دولت‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫اقداماتی‬ ‫ها‬‫مدت‬‫بدآن‬ ‫یا‬ ‫درآورد‬ ‫اجرا‬ ‫به‬‫برنامه‬ .‫پرداخت‬ ‫ها‬‫میان‬ ‫برای‬ ‫دولت‬ ‫هم‬ ‫هایی‬‫و‬ ‫مدت‬
‫می‬ .‫دارد‬ ‫بلندمدت‬‫ِرف‬‫ص‬ ‫اما‬ ‫و‬ ‫باشیم‬ ‫مخالف‬ ‫یا‬ ‫موافق‬ ‫اقدامات‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫توانیم‬‫آن‬ ‫وجود‬‫بدین‬ ‫ها‬‫تحریم‬ ‫دولت‬ ‫که‬ ‫معناست‬‫ها‬
‫آن‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫به‬ ‫و‬ ،‫پذیرفته‬ ‫واقعیتی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬‫همایش‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫پرداخته‬ ‫ها‬‫های‬‫می‬ ،‫دست‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫ی‬‫را‬ ‫سیاسی‬ ‫کارشناسان‬ ‫باید‬
‫آن‬ ‫سناریوهای‬ ‫تا‬ ‫کنند‬ ‫دعوت‬ ‫جلسه‬ ‫به‬‫تحریم‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ها‬‫بشنوید‬‫بنگاه‬ ‫آیندة‬ ‫برای‬ ً‫ا‬‫متناسب‬ ‫و‬‫برنامه‬ ‫هایتان‬‫اجازه‬ ‫اما‬ .‫کنید‬ ‫ریزی‬
‫می‬ ‫فکر‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫نقدینگی‬ ‫وضعیت‬ ‫کنم‬ ‫سعی‬ ‫و‬ ‫بپردازم‬ ‫ارائه‬ ‫این‬ ‫محوری‬ ‫اقتصادی‬ ‫بحث‬ ‫به‬ ‫دهید‬‫مهم‬ ‫کنم‬‫مت‬ ‫ترین‬‫غیر‬،‫است‬
‫دهم‬ ‫توضیح‬.

5. 5
‫سیاست‬ ‫از‬ ‫غیر‬ ،‫است‬ ‫کشور‬ ‫نگرانی‬ ‫حوزة‬ ‫که‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫تعیین‬ ‫در‬‫بودجه‬ ‫های‬‫سیاست‬ ‫و‬ ‫ای‬‫نخست‬ ‫مرحلة‬ ‫در‬ً‫ا‬‫طبع‬ ،‫ارزی‬ ‫های‬
‫سیاست‬‫سیاست‬ ‫این‬ ‫محور‬ .‫دارند‬ ‫اهمیت‬ ‫پولی‬ ‫های‬‫می‬ ‫ها‬،‫خدمات‬ ‫و‬ ‫کاالها‬ ‫تولید‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫نقدینگی‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫آن‬ ‫باید‬
‫ا‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫یعنی‬‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫کشورهایی‬ ‫معدود‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫ایران‬ ‫اقتصاد‬ ،‫اما‬ .‫یابد‬ ‫افزایش‬ ،‫حقیقی‬ ‫بخش‬ ‫در‬ ‫قتصاد‬
‫از‬ ‫باالتر‬ ‫نقدینگی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫دهه‬ ‫چند‬ ‫طول‬20.‫است‬ ‫داشته‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫درصد‬
‫طول‬ ‫در‬ ‫نقدینگی‬ ‫رشد‬ ‫روند‬ ‫وقتی‬50‫می‬ ‫مرور‬ ‫را‬ ‫گذشته‬ ‫سال‬‫درمی‬ ،‫کنیم‬‫سال‬ ‫از‬ ‫غیر‬ ‫که‬ ‫یابیم‬‫دهة‬ ‫های‬40‫باال‬ ‫نرخ‬ ‫این‬ ،
‫به‬ ،‫انقالب‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫دورة‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫داشته‬ ‫قله‬ ‫چند‬ ‫و‬ ‫بوده‬‫دهة‬ ‫در‬ ‫نفتی‬ ‫سرشار‬ ‫درآمدهای‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ،‫باال‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫رغم‬70
‫اولین‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫هستیم‬ ‫آن‬ ‫شاهد‬ ،‫میالدی‬‫به‬ ‫نزدیک‬ ‫باالی‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫پهلوی‬ ‫رژیم‬ ‫بار‬20‫سال‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫درصد‬‫دهة‬ ‫میانة‬ ‫های‬50
‫می‬ ‫تجربه‬ ‫شمسی‬‫دهة‬ ‫در‬ .‫کند‬70‫نی‬ ‫شمسی‬‫به‬ ‫را‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫دوم‬ ‫نفتی‬ ‫شوک‬ ‫ز‬50‫سال‬ ‫در‬ ‫نقدینگی‬ ‫رشد‬ .‫رساند‬1385‫نیز‬
‫رقم‬ ‫و‬ ‫رسید‬ ‫خود‬ ‫اوج‬ ‫به‬4/39‫نگاه‬ ‫پایین‬ ‫با‬ ‫دولت‬ ‫اما‬ ،‫کرد‬ ‫تجربه‬ ‫را‬ ‫درصد‬‫بی‬ ‫واردات‬ ‫بسط‬ ‫و‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫داشتن‬‫از‬ ،‫رویه‬
‫دهة‬ ‫در‬ ‫دیگر‬ ‫بار‬ ‫کشور‬ ،‫نفت‬ ‫قیمت‬ ‫افزایش‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫اما‬ .‫کرد‬ ‫جلوگیری‬ ‫تورم‬ ‫بروز‬80‫شمسی‬‫باالی‬ ‫نرخ‬ ‫و‬ ‫هلندی‬ ‫بیماری‬
‫سال‬ ‫برای‬ ‫ما‬ ‫اکنون‬ ‫که‬ ‫باالیی‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ .‫کرد‬ ‫تحمل‬ ‫را‬ ‫تورم‬‫های‬97‫و‬98،‫داریم‬ ‫توقع‬‫این‬ .‫دارد‬ ‫متفاوتی‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫دالیل‬
‫نرخ‬‫متغیر‬ ‫بار‬ ‫این‬ .‫نیست‬ ... ‫یا‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬ ‫دولتی‬ ‫ارز‬ ‫فروش‬ ‫باالی‬ ‫حجم‬ ،‫نفت‬ ‫قیمت‬ ‫باالی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫حاصل‬ ‫دیگر‬ ‫ها‬
‫وضعی‬ ‫آزاردهنده‬‫بانک‬ ‫ت‬‫نقدینگی‬ ‫به‬ ‫ملی‬ ‫تولید‬ ‫نسبت‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫افزایش‬ ‫بشدت‬ ‫را‬ ‫نقدینگی‬ ،‫موهوم‬ ‫سود‬ ‫پرداخت‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫هاست‬
‫داده‬ ‫کاهش‬ ‫را‬.‫اند‬
‫می‬ ‫نشان‬ ‫زیر‬ ‫نمودار‬ ‫واقع‬ ‫در‬‫دولت‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫دهد‬‫سپرده‬ ‫و‬ ‫پول‬ ‫سهم‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫نقدینگی‬ ‫از‬ ‫پول‬ ‫سهم‬ ‫روحانی‬ ‫آقای‬ ‫های‬‫های‬
‫کوتاه‬‫ب‬ ‫یعنی‬ ،‫بود‬ ‫کاهشی‬ ‫نقدینگی‬ ‫از‬ ‫مدت‬.‫است‬ ‫نیافته‬ ‫افزایش‬ ‫نقدینگی‬ ،‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫دلیل‬ ‫ه‬
‫سال‬‫سهم‬ ‫ها‬ ‫این‬ ‫طول‬ ‫در‬
‫از‬ ‫پول‬7/18‫سال‬ ‫(در‬ ‫درصد‬92‫به‬ )13٪‫سال‬ ‫(در‬97)‫شبه‬ ‫سهم‬ ‫برعکس‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫کاهش‬‫از‬ ‫پول‬81‫سال‬ ‫(در‬ ‫درصد‬92‫به‬ )
87٪‫(د‬‫سال‬ ‫ر‬97‫ارق‬ ‫زیر‬ ‫جدول‬ .‫است‬ ‫رسیده‬ )‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫دوره‬ ‫این‬ ‫پولی‬ ‫ام‬.‫دهد‬

6. 6
‫ارقام‬)‫ریال‬ ‫میلیارد‬ ‫اعتباری(هزار‬ ‫و‬ ‫پولی‬ ‫عمده‬
‫متغیر‬13921393139413951396‫تیر‬1397
‫پول‬11961207.613671630.31946.72149.1
‫پول‬ ‫شبه‬5199.56616.38805.810903.613353.113873.4
‫نفدینگی‬6395.57823.910172.812533.915299.816022.5
‫کمیت‬ ‫وقتی‬ ‫حال‬‫پولی‬ ‫های‬‫دوره‬‫می‬ ‫بررسی‬ ‫را‬ ‫مختلف‬ ‫های‬‫درمی‬ ،‫کنیم‬‫دورة‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫یابیم‬96-93‫متوسط‬ ‫و‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫رشد‬ ،
‫دوره‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫پول‬ ‫حجم‬ ‫رشد‬‫دهة‬ ‫چون‬ ‫باالیی‬ ‫تورم‬ ‫های‬70‫و‬80‫هم‬ ‫باالتر‬ ‫نقدینگی‬ ‫حجم‬ ‫رشد‬ ‫متوسط‬ ‫اما‬ ،‫یافته‬ ‫کاهش‬
.‫است‬ ‫رفته‬
‫افز‬ ‫ترکیب‬ ‫به‬ ‫نگاهی‬ .‫چیست‬ ‫دوره‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نقدینگی‬ ‫افزایش‬ ‫دلیل‬‫آن‬ ‫بیانگر‬ ‫دوازدهم‬ ‫و‬ ‫یازدهم‬ ‫دولت‬ ‫در‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫ایش‬
‫دارایی‬ ‫افزایش‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫دیگر‬ ‫افزایش‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫است‬‫احمدی‬ ‫دولت‬ ‫در‬ ‫(آنچه‬ ‫نیست‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫خارجی‬ ‫های‬‫دلیل‬ ‫به‬ ‫نژاد‬
)‫داشتیم‬ ‫باالتر‬ ‫نفت‬ ‫قیمت‬‫؛‬‫بانک‬ ‫بدهی‬ ‫افزایش‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫رشد‬ ‫درصد‬ ‫هفتاد‬‫وا‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬ ‫ها‬‫سهم‬ ،‫قع‬
‫بانک‬ ‫بدهی‬‫سال‬ ‫بعضی‬ ‫در‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫رشد‬ ‫از‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬ ‫ها‬‫آن‬ ‫ها‬‫چون‬ ‫سالی‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫رشد‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫باال‬ ‫قدر‬1393‫بیش‬ ،
‫برابر‬ ‫دو‬ ‫از‬‫نرخ‬ ‫کل‬‫پایة‬ ‫رشد‬‫پولی‬‫برداشت‬ ‫اضافه‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫بوده‬‫بانک‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ‫ها‬‫یعنی‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫خصوصی‬ ‫های‬
‫بانک‬ ‫این‬‫نرخ‬ ‫پرداخت‬ ‫با‬ ‫ها‬‫های‬‫داشته‬ ‫ناترازی‬ ً‫ا‬‫دائم‬ ،‫باال‬ ‫سود‬‫آن‬ ‫حساب‬ ‫قرمزشدن‬ ‫با‬ ‫و‬ ،‫اند‬‫زندگی‬ ‫به‬ ،‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫نزد‬ ‫ها‬
‫داده‬ ‫ادامه‬ ‫خود‬ ‫ناسالم‬.‫اند‬
‫سال‬ ‫در‬‫بانک‬ ‫وجود‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫اخیر‬ ‫های‬‫ها‬‫ی‬‫ناسالم‬‫بر‬ ‫رقابت‬ ‫و‬‫سپرده‬ ‫کسب‬ ‫ای‬‫نرخ‬ ،‫بانک‬ ‫توسط‬ ‫باالیی‬ ‫سود‬ ‫های‬‫حتی‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫به‬ ‫است؛‬ ‫شده‬ ‫پرداخت‬ ‫دولت‬‫گونه‬‫از‬ ‫که‬ ‫ای‬‫سال‬92‫تا‬96‫سپرده‬ ،‫حتی‬ ‫حقیقی‬ ‫سودهای‬ ‫گذاران‬15‫گرفته‬ ‫درصدی‬.‫اند‬
‫بازار‬ ‫و‬ ‫دولت‬‫بین‬‫نرخ‬ ‫همین‬ ‫از‬ ‫نیز‬ ‫بانکی‬‫کرده‬ ‫تبعیت‬ ‫ها‬.‫اند‬
‫بانک‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫سودهایی‬ ‫این‬‫سال‬ ‫در‬ ‫موهوم‬ ‫سودهای‬ ‫این‬ ‫تأمین‬ ‫محل‬ ‫کردند؛‬ ‫پرداخت‬ ‫و‬ ‫نیاوردند‬ ‫بدست‬ ‫هرگز‬ ‫ها‬‫اخیر‬ ‫های‬
.‫است‬ ‫بوده‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫همواره‬‫سال‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫باالیی‬ ‫تورم‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫افزایش‬ ‫بشدت‬ ‫را‬ ‫نقدینگی‬ ‫نرخ‬ ‫نیز‬ ‫وضعیت‬ ‫همین‬‫های‬
97‫و‬98‫سال‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ،‫نازل‬ ‫گردش‬ ‫نرخ‬ ‫و‬ ‫بانکی‬ ‫باالی‬ ‫سود‬ ‫نرخ‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫تورمی‬ ‫زد؛‬ ‫خواهد‬ ‫رقم‬‫های‬92‫تا‬96‫نشان‬
.‫افتاد‬ ‫تأخیر‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نداد‬

7. 7
‫می‬ ‫مشاهده‬‫دهة‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫که‬ ‫کنیم‬90،‫بانک‬‫کشور‬ ‫های‬‫ده‬ ‫چهار‬ ‫در‬‫حیات‬ ‫به‬ ‫منفی‬ ‫حقیقی‬ ‫سود‬ ‫نرخ‬ ‫پرداخت‬ ‫با‬ ‫دائم‬ ‫طور‬ ‫به‬
‫نرخ‬ ‫پرداخت‬ ‫با‬ ‫بودند؛‬ ‫داده‬ ‫ادامه‬ ‫خود‬‫بانک‬ ‫این‬ ،‫سال‬ ‫چند‬ ‫طی‬ ‫مثبت‬ ‫بسیار‬ ‫حقیقی‬ ‫سود‬ ‫های‬‫پای‬ ‫از‬ ‫مالی‬ ‫مؤسسات‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫جدی‬ ‫مشکالت‬ ‫دچار‬ ‫اکنون‬ ‫و‬ ،‫درآمدند‬.‫اند‬
‫مقابل‬ ‫نمودار‬‫می‬ ‫نشان‬‫چگ‬ ‫که‬ ‫دهد‬‫ونه‬
‫انباشت‬ ‫با‬‫دارایی‬‫در‬ ‫موهوم‬ ‫های‬
‫بانک‬ ‫ترازنامة‬‫نق‬ ،‫ها‬‫کرده‬ ‫رشد‬ ‫دینگی‬
‫و‬ ‫جاری‬ ‫تورم‬ ‫به‬ ‫و‬‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫جهش‬
.‫است‬ ‫انجامیده‬
‫پیش‬ ‫اصلی‬ ‫موضوع‬‫زیان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫دولت‬ ‫روی‬‫تأمین‬ ‫شود؟‬ ‫پرداخت‬ ‫محلی‬ ‫چه‬ ‫از‬ ‫بانکی‬ ‫های‬‫هزینه‬ ‫عمدة‬ ‫کنندگان‬‫های‬
:‫زیراند‬ ‫گروه‬ ‫سه‬ ‫بانکی‬ ‫بحران‬
‫منابع‬‫می‬ ‫آیا‬ ،‫ایران‬ ‫سیاسی‬ ‫اقتصاد‬ ‫امروز‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫است؛‬ ‫کوچکی‬ ‫رقم‬ ‫زیان‬ ‫کل‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫که‬ ‫سهامداران‬‫زیان‬ ‫توان‬‫را‬ ‫ها‬
‫سپرده‬ ‫به‬ ‫مستقیم‬‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫منفی‬ ‫پاسخ‬ ‫کرد؟‬ ‫منتقل‬ ‫گذاران‬‫باید‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫رسد‬‫زیان‬ ‫این‬ ‫جور‬‫را‬ ‫ها‬
‫زی‬ ‫غیرمستقیم‬ ‫عام‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫مردم‬ ،‫دیگر‬ ‫بیان‬ ‫به‬ ‫بکشند؛‬‫ان‬،‫حال‬ ‫هر‬ ‫به‬ .‫نفت‬ ‫فروش‬ ‫محل‬ ‫از‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫تورم‬ ‫محل‬ ‫از‬ :‫کنند‬ ‫تقبل‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫بانک‬ ‫موهوم‬ ‫سود‬ ‫تولید‬ ‫دستگاه‬‫می‬ ‫ها‬‫تا‬ ‫شود‬ ‫متوقف‬ ‫زودتر‬ ‫چه‬ ‫هر‬ ‫باید‬‫زیان‬‫نرود‬ ‫فراتر‬ ‫جاری‬ ‫مقادیر‬ ‫از‬ ‫ها‬‫بزرگ‬ ‫بحران‬ ‫و‬‫تر‬
.‫نشود‬
‫مرکزی‬ ‫بانک‬(‫دولت‬) ‫گذاران‬‫سپرده‬ ‫سهامداران‬

8. 8
‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بیانگر‬ ‫زیر‬ ‫نمودار‬‫رقیق‬ ‫رغم‬‫بود‬ ‫تر‬‫ن‬‫سال‬ ‫در‬ ‫پول‬ ‫حجم‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫رشد‬‫های‬97-93‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫رشد‬ ،
‫می‬ ‫دلیل‬ ‫یک‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫شدیدتر‬ ‫بسیار‬ ‫بار‬ ‫این‬‫قیمت‬ ‫روی‬ ‫نقدینگی‬ ‫افزایش‬ ‫انتقال‬ ‫در‬ ‫تأخیر‬ ‫تواند‬‫این‬ ‫طی‬ .‫باشد‬ ‫ارز‬ ‫های‬
‫نرخ‬ ‫پرداخت‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫دوره‬‫بانک‬ ‫در‬ ‫وجوه‬ ‫حرکت‬ ،‫باال‬ ‫موهوم‬ ‫سود‬ ‫های‬‫دارندگان‬ ‫وقتی‬ ‫و‬ ،‫شد‬ ‫کند‬ ‫ها‬‫ارزش‬ ‫نگران‬ ‫وجوه‬
‫قیمت‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫حرکت‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫وجوه‬ ‫بسرعت‬ ،‫شدند‬ ‫ملی‬ ‫پول‬‫ارز‬ ‫جهش‬ ‫دورة‬ ‫برخالف‬ .‫بردند‬ ‫باال‬ ‫را‬ ‫ارز‬ ‫و‬ ‫طال‬ ‫های‬74-
1371‫یا‬92-89‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شدیدتر‬ ‫ارز‬ ‫جهش‬ ،‫دوازدهم‬ ‫دولت‬ ‫در‬ ‫بار‬ ‫این‬ ،60٪.‫است‬ ‫رسیده‬ )‫جاری‬ ‫نرخ‬ ‫سه‬ ‫(متوسط‬
‫پا‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫متوسط‬‫ی‬‫ه‬‫پول‬‫ی‬،‫حجم‬ ،‫پول‬ ‫حجم‬‫نقد‬‫ی‬‫نگ‬‫ی‬‫آزاد‬ ‫بازار‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫و‬
‫بی‬ ‫اقتصاد‬‫نگاه‬ ‫پایین‬ ‫و‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫بر‬ ‫فشار‬ .‫دارد‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫منطق‬ ‫شک‬‫زیان‬ ‫که‬ ‫آن‬ ‫داشتن‬‫همیشه‬ ‫برای‬ ،‫دارد‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫نمودار‬ ‫های‬
.‫نیست‬ ‫ممکن‬
‫سال‬ ‫پایان‬ ‫در‬96‫سال‬ ‫تیرماه‬ ‫تا‬ ‫جهش‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫جهش‬ ‫که‬ ‫یافت‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫فرصت‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ،97‫آن‬‫که‬ ‫بود‬ ‫شدید‬ ‫چنان‬
‫می‬‫گف‬ ‫توان‬‫سوء‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫ت‬‫نرخ‬ ‫از‬ ‫فراتر‬ ‫دولت‬ ‫مدیریت‬ً‫ا‬‫اصطالح‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫تعادلی‬ ‫های‬overshoot
‫ارز‬ ‫واگذاری‬
‫قیمت‬ ‫به‬ ‫صادرکننده‬
‫پایین‬
‫بیش‬‫واردات؛‬ ‫اظهاری‬
-‫باقیمت‬ ‫فاکتورهای‬
‫باال‬
‫به‬ ‫ارز‬ ‫تخصیص‬
‫قیمت‬ ‫به‬ ‫واردکننده‬
‫پایین‬
‫کم‬‫صادرات‬ ‫اظهاری‬
‫افزایش‬ ‫سرمایه‬ ‫خروج‬
‫ارز‬ ‫مؤثر‬ ‫تقاضای‬
‫ارز‬ ‫باالتر‬ ‫قیمت‬

9. 9
‫ماه‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫تورمی‬ ‫با‬ ‫البته‬ .‫کرد‬،‫داریم‬ ‫انتظار‬ ‫آینده‬ ‫های‬‫این‬ ً‫ال‬‫عم‬.‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫بدل‬ ‫تعادلی‬ ‫نرخی‬ ‫به‬ ‫کرده‬ ‫فراپرش‬ ‫نرخ‬
‫کوتاه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بنده‬ ‫اعتقاد‬ ،‫البته‬‫جاری‬ ‫دامنة‬ ‫باالی‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫فراتر‬ ‫آزاد‬ ‫بازار‬ ‫در‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ )‫جاری‬ ‫سال‬ ‫پایان‬ ‫(تا‬ ‫مدت‬
‫(بین‬ ‫آن‬13‫تا‬15.‫رفت‬ ‫نخواهد‬ )‫تومان‬ ‫هزار‬
‫بی‬‫این‬ ‫باال‬ ‫نقدینگی‬ ‫شک‬‫را‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫یافت‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫فرصت‬ ‫هم‬ ‫بار‬‫ب‬‫نرخ‬ ‫ر‬‫ک‬ ‫تحمیل‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ً‫ا‬‫نهایت‬ ‫و‬ ‫ارز‬‫وقتی‬ .‫ند‬
‫سپرده‬‫می‬ ‫ملی‬ ‫پول‬ ‫ارزش‬ ‫نگران‬ ‫بانکی‬ ‫گذاران‬‫می‬ ‫هجوم‬ ‫ارز‬ ‫و‬ ‫طال‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ،‫شوند‬‫که‬ ‫موهومی‬ ‫سودهای‬ ‫نیز‬ ‫بار‬ ‫این‬ .‫برند‬
‫بانک‬‫نقدینگی‬ ‫به‬ ‫تبدیل‬ ،‫بودند‬ ‫کرده‬ ‫توزیع‬ ‫ها‬‫می‬ ‫طال‬ ‫و‬ ‫ارز‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫دیگر‬ ‫حاال‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫ای‬.‫گردد‬‫ا‬ ‫خریدار‬ ‫وقتی‬‫طال‬ ‫یا‬ ‫رز‬
‫ص‬ ‫به‬‫ر‬‫ا‬‫می‬ ‫تبدیل‬ ‫طال‬ ‫یا‬ ‫خارجی‬ ‫ارز‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫بلندمدت‬ ‫سپردة‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫مراجعه‬ ‫ف‬‫شبه‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫یعنی‬ ،‫کند‬‫حرکت‬ ‫به‬ ‫پول‬
‫درمی‬‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬‫او‬ ‫بانک‬ ،‫قدرتمند‬ ‫بانکی‬ ‫بین‬ ‫بازار‬ ‫غیبت‬ ‫در‬ ‫باشد؛‬ ‫نداشته‬ ‫کافی‬ ‫نقدینگی‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫وی‬ ‫بانک‬ ،‫آید‬
‫افزایش‬ ‫را‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫رجوع‬‫می‬‫دریافت‬ ‫طرف‬ ‫البته‬ .‫دهد‬‫می‬ ‫جاری‬ ‫سپردة‬ ‫خود‬ ‫بانک‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ریال‬ ‫کنندة‬.‫گذارد‬
‫کوتاه‬ ‫به‬ ‫بلندمدت‬ ‫سپردة‬ ‫تغییر‬ ‫اما‬ .‫است‬ ‫بسته‬ ‫مداری‬ ،‫پول‬ ‫مدار‬ ‫یعنی‬‫بانکی‬ ‫از‬ ‫وجوه‬ ‫حرکت‬ ‫و‬ ‫مدت‬‫خود‬ ‫دیگر‬ ‫بانک‬ ‫به‬
‫می‬‫منشاء‬ ‫تواند‬‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫واقعیت‬ ‫این‬ ‫زیر‬ ‫نمودار‬ .‫شود‬ ‫نقدینگی‬ ‫حجم‬ ‫افزایش‬‫ده‬.‫د‬
‫اثر‬‫سرعت‬‫چرخش‬‫بر‬‫تورم‬
‫همزاد‬ ‫بحران‬ ‫مثابة‬ ‫به‬ ‫ارز‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫باال‬ ‫نقدینگی‬ ‫خلق‬ ‫اصلی‬ ‫عامل‬ ‫بانکی‬ ‫سود‬ ‫نرخ‬ ‫و‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫شکاف‬ ‫جدید‬ ‫دورة‬ ‫در‬ ،‫بنابراین‬
‫بی‬ .‫داد‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫بانکی‬ ‫بحران‬ ‫با‬.‫چکاند‬ ‫را‬ ‫فرایند‬ ‫این‬ ‫ماشة‬ ،‫برجام‬ ‫از‬ ‫خروج‬ ‫به‬ ‫ترامپ‬ ‫تصمیم‬ ‫شک‬
‫امروز‬ ‫دولت‬ ً‫ا‬‫طبع‬‫دوگانه‬ ‫چنین‬ ‫است؛‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫مسابقة‬ ‫شروع‬ ‫نگران‬ ‫زمان‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫بیش‬‫نرخ‬ ‫بروز‬ ‫ای‬‫تورم‬ ‫های‬
‫موهوم‬ ‫سودهای‬ ‫پرداخت‬ ‫ادامة‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫حل‬ ‫بانکی‬ ‫بحران‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ،‫آن‬ ‫از‬ ‫احتراز‬ ‫برای‬ .‫زد‬ ‫خواهد‬ ‫دامن‬ ‫را‬ ‫گسیخته‬ ‫لجام‬

10. 10
‫بانک‬ ‫توسط‬‫برا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بیانگر‬ ‫زیر‬ ‫نمودار‬ .‫شود‬ ‫جلوگیری‬ ‫ها‬‫مجموعه‬ ،‫گسیخته‬ ‫لجام‬ ‫تورم‬ ‫از‬ ‫اجتناب‬ ‫ی‬‫برنامه‬ ‫از‬ ‫ای‬‫های‬
‫می‬ ‫اصالحی‬.‫درآید‬ ‫اجرا‬ ‫به‬ ‫باید‬
‫اصالحات‬‫برا‬‫ی‬‫اجتناب‬‫از‬‫تورم‬‫لجام‬‫گس‬‫ی‬‫خته‬
.‫است‬ ‫ممکن‬ ‫دشواری‬ ‫به‬ ،‫دستمزدها‬ ‫افزایش‬ ‫درخواست‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫آینده‬ ‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫امری‬ ‫شود؛‬ ‫کنترل‬ ‫بودجه‬ ‫کسری‬ ً‫ال‬‫او‬
‫تأمین‬ ‫برای‬ ً‫ا‬‫ثانی‬‫حداقل‬‫بانکی‬ ‫نظام‬ ‫باالخره‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫گسترده‬ ‫اجتماعی‬ ‫تأمین‬ ‫حمایتی‬ ‫چتر‬ ،‫ضعیف‬ ‫اقشار‬ ‫جهت‬ ‫معیشتی‬ ‫های‬
‫این‬ ‫همة‬ .‫شود‬ ‫اصالح‬‫می‬ ‫دولت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دشواری‬ ‫و‬ ‫شاق‬ ‫کارهای‬ ‫ها‬‫نظام‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ،‫دولت‬ ‫موفقیت‬ ‫جهت‬ .‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫باید‬
‫حر‬ ‫مسیر‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫اگر‬ .‫آورد‬ ‫عمل‬ ‫به‬ ‫دولت‬ ‫از‬ ‫کاملی‬ ‫حمایت‬،‫نکنیم‬ ‫کت‬‫گسیخته‬ ‫لجام‬ ‫تورمی‬-‫آن‬‫زیر‬ ‫نمودار‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫گونه‬
‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫آن‬ ‫مسیر‬-‫تحریم‬ ‫خواست‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫مسیری‬ .‫است‬ ‫ایران‬ ‫اقتصاد‬ ‫انتظار‬ ‫در‬‫رساندن‬ ‫صفر‬ ‫به‬ ‫هدف‬ ‫که‬ ‫امریکا‬ ‫های‬
‫می‬ ‫دنبال‬ ‫را‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫تولید‬‫گسترده‬ ‫ابعاد‬ ‫تورم‬ ‫اگر‬ .‫دارد‬ ‫کامل‬ ‫هماهنگی‬ ،‫کند‬‫بلکه‬ ،‫تولید‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ،‫یابد‬ ‫ای‬‫به‬ ‫تجارت‬ ‫حتی‬
‫می‬ ‫میل‬ ‫صفر‬ ‫سمت‬‫نمی‬ ‫تجارت‬ ‫و‬ ‫تولید‬ ‫کنشگران‬ ‫که‬ ‫چرا‬ .‫کند‬‫می‬ ‫قیمت‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫دانند‬‫قادر‬ ‫تا‬ ‫بفروشند‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫اجناس‬ ‫باید‬
‫جایگزین‬ ‫به‬‫آن‬ ‫ی‬‫ها‬‫نمی‬ ‫باشند؛‬‫نهاده‬ ‫قیمت‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫دانند‬‫نمی‬ ‫و‬ ‫باشد؛‬ ‫فروش‬ ‫قابل‬ ‫که‬ ‫بخرند‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫های‬‫سطحی‬ ‫چه‬ ‫که‬ ‫دانند‬
‫هزینه‬ ‫از‬‫می‬ ‫را‬ ‫ها‬‫توانند‬‫لجام‬ ‫نرخ‬ .‫کنند‬ ‫تحمل‬‫می‬ ‫اقتصاد‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫پایداری‬ ،‫تورم‬ ‫و‬ ‫ارز‬ ‫گسیخته‬.‫کرد‬ ‫اجتناب‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫باید‬ .‫گیرد‬
‫شروع‬ ‫نقطة‬،.‫است‬ ‫نظام‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫توسط‬ ‫آن‬ ‫الزامات‬ ‫کلیة‬ ‫رعایت‬ ‫و‬ ‫نقدینگی‬ ‫کنترل‬