Currency

1. 1
!‫ارز؟‬ ‫واقعی‬ ‫قیمت‬1
‫تبریزی‬ ‫عبده‬ ‫حسین‬
‫پیش‬‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫و‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫از‬ ‫مختلفی‬ ‫مؤسسات‬ ‫بینی‬‫های‬95‫و‬96‫انجام‬‫پایین‬ ‫بسیار‬ ،‫شده‬‫چیزی‬ ‫از‬ ‫تر‬
‫سال‬ ‫پایان‬ ‫برای‬ ‫امروز‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫است‬97‫سال‬ ‫یا‬98‫پیش‬‫می‬ ‫بینی‬‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ .‫کنیم‬‫خروج‬ ‫را‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫افزایش‬ ‫ماشة‬ ‫رسد‬
‫جانبة‬ ‫یک‬‫دا‬ ‫شکل‬ ‫را‬ ‫آینده‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫مردم‬ ‫انتظارات‬ ‫در‬ ‫جدی‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ‫چکاند‬ ‫برجام‬ ‫از‬ ‫امریکا‬‫حجم‬ .‫د‬‫نق‬ ‫عظیم‬‫دینگی‬
‫بانک‬ ‫که‬ ‫خدمات‬ ‫و‬ ‫کاالها‬ ‫تولید‬ ‫با‬ ‫نامتناسب‬‫شکل‬ ‫اصلی‬ ‫دلیل‬ ،‫بودند‬ ‫کرده‬ ‫خلق‬ ‫ها‬‫انتظ‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫دادن‬.‫بود‬ ‫ارات‬‫همین‬ ‫به‬
‫مدل‬ ‫اقتصاددانان‬ ،‫ترامپ‬ ‫تصمیم‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫حتی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دلیل‬‫ساز‬‫د‬ ‫برکچیان‬ ‫دکتر‬ ‫آقای‬ ‫چون‬ ‫ی‬‫سال‬ ‫ر‬95‫ر‬‫تورم‬ ‫قم‬
‫زمانی‬ ‫بازة‬1396‫تا‬1400‫را‬5/23‫پیش‬ ‫درصد‬.‫کردند‬ ‫بینی‬
‫پیش‬ ‫در‬ ‫مهم‬ ‫عنصر‬‫ایشان‬ ‫بینی‬،‫اثر‬ ‫تخلیة‬
‫انباشتة‬ ‫نقدینگی‬‫سال‬.‫است‬ ‫شده‬ ‫عنوان‬ ‫قبل‬ ‫های‬
‫به‬ ‫قائل‬ ً‫ا‬‫طبع‬ ‫اقتصاددانان‬ ‫که‬ ‫معناست‬ ‫بدان‬ ‫این‬
‫قیمت‬ ‫سطح‬ ‫بین‬ ‫نزدیکی‬ ‫رابطة‬‫پای‬ ،‫ها‬‫پولی‬ ‫ة‬،
‫نقدینگی‬ ‫حجم‬‫و‬‫ارز‬ ‫قیمت‬‫هست‬‫ند‬.‫آنان‬ ‫البته‬
‫می‬‫پذیرند‬‫که‬‫دالیل‬ ‫به‬‫مختلف‬‫است‬ ‫ممکن‬‫با‬
‫کوتاه‬ ‫در‬ ‫نقدینگی‬ ‫تغییر‬‫میان‬ ‫حتی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫مدت‬‫مدت‬،.‫نکند‬ ‫تغییر‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫و‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬
1
‫دوشنبه‬ ‫روز‬ ‫در‬ .28/08/1397‫عامل‬ ‫مدیران‬ ‫به‬ ‫خطاب‬ ‫سخنرانی‬ ‫این‬ ‫مشروح‬ ،‫هیأت‬ ‫اعضای‬ ‫و‬‫مدیره‬‫صنعت‬‫در‬ ‫صنعت‬ ‫آن‬ ‫عمومی‬ ‫نشست‬ ‫پنجمین‬ ‫در‬ ‫کشور‬ ‫لیزینگ‬
.‫شد‬ ‫ارائه‬ ‫تهران‬

2. 2
‫دور‬ ‫برای‬ ‫زیر‬ ‫نمودار‬‫ه‬‫ای‬‫می‬ ‫نشان‬ ‫بلندمدت‬ ‫بسیار‬‫قیمت‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫مشابه‬ ‫رفتار‬ ‫به‬ ‫نقدینگی‬ ‫حجم‬ ‫و‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫که‬ ‫دهد‬‫ها‬
‫است‬ ‫انجامیده‬.،‫عالوه‬ ‫به‬‫می‬ ‫نشان‬ ‫نمودار‬‫سال‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫دهد‬90‫از‬ ‫نقدینگی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ،‫بعد‬ ‫به‬M1‫و‬ ‫است‬ ‫گرفته‬ ‫فاصله‬
‫به‬‫سال‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫پول‬ ‫کمتر‬ ‫تولید‬ ‫رغم‬‫ا‬ ‫داده‬ ‫ادامه‬ ‫خود‬ ‫رشد‬ ‫به‬ ‫نقدینگی‬ ،‫ها‬‫می‬ ‫را‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫علت‬ .‫ست‬‫وضعیت‬ ‫به‬ ‫باید‬
‫بانک‬‫اشاره‬ ‫مقاله‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫دانست‬ ‫مرتبط‬ ‫ها‬‫نمودار‬ ،‫حال‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫اما‬ .‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫ای‬‫ب‬‫عامل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫یانگر‬
‫تورم‬ ‫تداوم‬ ‫و‬ ‫ایجاد‬ ‫اصلی‬‫کمیت‬ ‫رشد‬ ،‫باال‬ ‫های‬.‫است‬ ‫پولی‬ ‫های‬
‫منبع‬-‫مطالعات‬‫شرکت‬،‫نوین‬ ‫سرمایة‬ ‫تأمین‬1397
‫ممکن‬ ،‫بنابراین‬‫سیاست‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫است‬‫دولت‬ ‫یا‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫های‬،‫ارزش‬ ‫کاهش‬ ‫وقوع‬‫نرخ‬ ً‫ا‬‫نهایت‬ ‫و‬ )‫(تورم‬ ‫ریال‬
‫عقب‬ ‫این‬ ‫اما‬ ،‫بیفتد‬ ‫تعویق‬ ‫به‬ ،‫یافته‬ ‫رشد‬ ‫نقدینگی‬ ‫که‬ ‫شرایطی‬ ‫در‬ ‫خارجی‬ ‫ارزهای‬ ‫باالتر‬‫می‬ ‫جبران‬ ً‫ا‬‫بعد‬ ‫افتادگی‬،‫شود‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫ارزی‬ ‫شوک‬ ً‫ال‬‫احتما‬ ‫و‬ ‫باالتر‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ‫به‬ ‫و‬‫می‬ ‫منجر‬ ‫بعد‬ ‫های‬‫ش‬.‫ود‬
‫باالی‬ ‫ماهانة‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬6‫شهریورماه‬ ‫در‬ ‫درصد‬1397‫تورم‬ ‫عواقب‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫را‬ ‫ایران‬ ‫اقتصاددانان‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬
‫لجام‬‫نقط‬ ‫به‬ ‫نقطه‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ .‫کرد‬ ‫نگران‬ ‫نیز‬ ‫گسیخته‬‫ة‬‫مصرف‬‫زیر‬ ‫نمودار‬ .‫بود‬ ‫پیام‬ ‫همین‬ ‫حامل‬ ‫نیز‬ ‫تولیدکننده‬ ‫و‬ ‫کننده‬
‫می‬ ‫نشان‬‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫دهد‬‫سال‬ ‫تا‬ ‫اخیر‬ ‫های‬96‫دال‬ ‫به‬ ،‫مهم‬ ‫که‬ ‫متعدد‬ ‫یل‬‫توسط‬ ‫باال‬ ‫موهوم‬ ‫سود‬ ‫نرخ‬ ‫پرداخت‬ ‫آن‬ ‫ترین‬
‫بانک‬‫به‬ ‫نقدینگی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫از‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ،‫است‬ ‫بوده‬ ‫ها‬‫نیز‬ ‫سیاق‬ ‫همان‬ ‫به‬ ‫افتاد؛‬ ‫عقب‬ ‫شدت‬‫قیمت‬‫در‬ ‫و‬ ‫نکرد‬ ‫رشد‬ ‫ارز‬

3. 3
‫ساده‬ ‫با‬ ‫دولت‬ .‫ماند‬ ‫باقی‬ ‫گذشته‬ ‫قیمتی‬ ‫دامنة‬‫نرخ‬ ‫این‬ ‫انگاری‬‫گذ‬ ‫خودش‬ ‫دستاوردهای‬ ‫حساب‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫پایین‬ ‫های‬،‫اشت‬
‫این‬ ‫بدون‬‫سیاست‬ ،‫باشد‬ ‫کرده‬ ‫آغاز‬ ‫را‬ ‫اصالحاتی‬ ‫که‬‫بودجه‬ ‫و‬ ‫پولی‬ ‫های‬‫بنیادین‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ،‫باشد‬ ‫بخشیده‬ ‫بهبود‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫ای‬
‫مختل‬ ‫متغیرهای‬ ‫در‬‫به‬ ‫ایران‬ ‫اقتصاد‬ ‫کنندة‬‫احمدی‬ ‫دولت‬ ،‫واقع‬ ‫در‬ .‫باشد‬ ‫آورده‬ ‫وجود‬‫افزایش‬ ‫و‬ ‫پایین‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫با‬ ‫نژاد‬
‫در‬ ‫تا‬ ‫زد‬ ‫مهار‬ ‫را‬ ‫تورم‬ ،‫واردات‬ ‫گستردة‬‫سال‬92‫داد‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫پرش‬ ‫تورمی‬ ‫فنر‬ ،‫؛‬‫نگاه‬ ‫با‬ ‫روحانی‬ ‫دولت‬ ‫و‬‫داشتن‬
.‫کرد‬ ‫مهار‬ ‫را‬ ‫تورم‬ ،‫پول‬ ‫گردش‬ ‫نرخ‬ ‫کندکردن‬ ‫و‬ ،‫سود‬ ‫نرخ‬ ‫باالی‬
‫می‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫کار‬ ‫اقتصاد‬ ‫اما‬‫می‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫راه‬ ‫و‬ ‫کند‬‫نرخ‬ ‫تعدیل‬ ،‫بنابراین‬ .‫رود‬‫تعویق‬ ‫به‬ ‫های‬‫افتاد‬‫ه‬.‫است‬ ‫اجتناب‬ ‫غیرقابل‬
‫ب‬ ‫نقدینگی‬ ‫حجم‬ ‫رابطة‬‫شاخص‬ ‫ا‬
‫قیمت‬‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫با‬ ‫تورم‬ ‫رابطة‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫اگر‬ ‫حتی‬ ‫است؛‬ ‫انکار‬ ‫غیرقابل‬
‫با‬ ‫را‬ ‫روابط‬ ‫این‬ ‫موضوع‬ ‫مخالفان‬
‫نئولیبرالیسم‬ ‫برچسب‬‫آرایش‬ ‫غیره‬ ‫و‬
‫موضوع‬ ‫این‬ ‫واقعیت‬ ‫در‬ ،‫دهند‬
‫نمی‬ ‫حاصل‬ ‫تغییری‬.‫شود‬
‫تعویق‬ ‫به‬ ‫از‬ ‫بهتری‬ ‫درک‬ ‫برای‬ ‫اما‬‫قیمت‬ ‫عمومی‬ ‫سطح‬ ‫افزایش‬ ‫افتادن‬‫سال‬ ‫در‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫تعدیل‬ ‫و‬ ‫ها‬‫به‬ ‫ناچاریم‬ ،‫اخیر‬ ‫های‬
‫سال‬ ‫از‬ .‫کنیم‬ ‫رجوع‬ ‫نقدینگی‬ ‫ترکیب‬83‫سپرده‬ ‫عالوة‬ ‫به‬ ‫پول‬ ‫سهم‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫پول‬ ‫سهم‬ ‫امروز‬ ‫تا‬‫کوتاه‬ ‫های‬‫کل‬ ‫از‬ ‫مدت‬
‫با‬ ‫روحانی‬ ‫آقای‬ ‫دولت‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫وضعیت‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫کاهشی‬ ‫نقدینگی‬‫واضح‬ ‫ارقام‬‫تری‬‫به‬‫می‬ ‫اثبات‬‫سال‬ ‫در‬ .‫رسد‬
1392‫نقدینگی‬ ‫کل‬ ‫از‬ ‫پول‬ ‫سهم‬ ،19‫سال‬ ‫تیرماه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫درصد‬97‫به‬13٪‫از‬ ‫پول‬ ‫شبه‬ ‫سهم‬ ‫و‬ ،‫یافته‬ ‫کاهش‬81٪‫به‬
87٪‫دولت‬ ‫در‬ ،‫واقع‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫یافته‬ ‫افزایش‬‫متوسط‬ ‫از‬ ‫پول‬ ‫حجم‬ ‫و‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫رشد‬ ‫متوسط‬ ‫دوازدهم‬ ‫و‬ ‫یازدهم‬ ‫های‬40‫یا‬
50‫پایین‬ ‫خود‬ ‫سالة‬،‫بوده‬ ‫تر‬‫(حدود‬ ‫نقدینگی‬ ‫حجم‬ ‫رشد‬ ‫متوسط‬ ‫اما‬27‫باقی‬ ‫باال‬ ‫سطح‬ ‫در‬ )‫درصد‬‫نسبت‬ ‫یعنی‬ .‫است‬ ‫مانده‬

4. 4
‫شبه‬‫قابل‬ ‫افزایش‬ ‫پولی‬ ‫فزایندة‬ ‫ضریب‬ ‫و‬ ‫پول‬ ‫به‬ ‫پول‬‫بانک‬ ‫دوره‬ ‫این‬ ‫طی‬ .‫است‬ ‫یافته‬ ‫مالحظه‬‫خلق‬ ‫زیادی‬ ‫نقدینگی‬ ‫ها‬
‫کرده‬‫بانک‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مرتبط‬ ‫موهومی‬ ‫سودهای‬ ‫به‬ ‫نقدینگی‬ ‫این‬ ‫عمدة‬ ‫و‬ ،‫اند‬‫پرداخت‬ ‫ها‬‫کرده‬‫سال‬ ‫از‬ .‫اند‬90‫ضریب‬ ‫بعد‬ ‫به‬
‫قابل‬ ‫افزایش‬ ،‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫بر‬ ‫تقسیم‬ ‫نقدینگی‬ ‫یعنی‬ ،‫نقدینگی‬ ‫خلق‬ ‫فزایندة‬‫از‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫مالحظه‬7‫هر‬ ً‫ا‬‫طبع‬ .‫است‬ ‫گذشته‬ ‫نیز‬ ‫برابر‬
‫شبه‬ ‫نسبت‬ ‫چه‬‫بزرگ‬ ‫پول‬ ‫به‬ ‫پول‬‫می‬ ‫تر‬‫غیرسیال‬ ‫نقدینگی‬ ،‫شود‬‫می‬ ‫تر‬‫غیرسیال‬ ‫همین‬ .‫شود‬‫نرخ‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫نقدینگی‬ ‫ترشدن‬‫ها‬‫ی‬
‫قیمت‬ ‫سطح‬ ‫افزایش‬ ‫در‬ ‫تأخیر‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫باال‬ ‫سود‬.‫است‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ‫را‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫تعدیل‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫بانک‬ ‫نامناسب‬ ‫وضع‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ،‫روحانی‬ ‫دورة‬ ‫طول‬ ‫در‬‫آن‬ ‫توسط‬ ‫باال‬ ‫سود‬ ‫پرداخت‬ ‫و‬ ،‫ها‬،‫ها‬‫نسب‬ ‫شدید‬ ‫افزایش‬ ‫با‬‫ت‬
‫شبه‬‫بود‬ ‫روبرو‬ ‫فزاینده‬ ‫ضریب‬ ‫و‬ ‫پول‬ ‫به‬ ‫پول‬‫ه‬‫ا‬‫بی‬ ‫ارقام‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫نقدینگی‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫یم؛‬،‫رساند‬ ‫سابقه‬‫و‬‫بانک‬‫مؤسسات‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫ترازنامه‬ ‫با‬ ‫اعتباری‬‫غیرسیال‬ ‫برای‬ ،‫نامناسب‬ ‫های‬‫سپرده‬ ‫کردن‬‫نوبة‬ ‫به‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫پرداختند‬ ‫را‬ ‫باال‬ ‫بسیار‬ ‫سودهای‬ ‫نرخ‬ ،‫ها‬
.‫داد‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫نقدینگی‬ ‫حجم‬ ‫خود‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫وضعیت‬ ‫تکرار‬ ‫و‬ ‫حفظ‬ ‫امکان‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫روشن‬ ‫اقتصاددانان‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫برای‬‫های‬97‫و‬98‫بعد‬ ‫به‬‫م‬‫نخواهد‬ ‫مکن‬
‫بانک‬ ‫موهومی‬ ‫سودهای‬ ‫پرداخت‬ ‫که‬ ‫عظیمی‬ ‫نقدینگی‬ ‫بود‬ ‫بدیهی‬ .‫بود‬‫کاالها‬ ‫قیمت‬ ‫روی‬ ،‫آورده‬ ‫پدید‬ ‫ها‬‫خدمات‬ ‫و‬
‫دارایی‬ ‫اولین‬ ‫بود‬ ‫روشن‬ .‫زد‬ ‫دامن‬ ‫را‬ ‫تورم‬ ‫و‬ ،‫یابد‬ ‫انعکاس‬ ‫محدود‬‫ای‬‫ب‬ ‫عظیم‬ ‫نقدینگی‬ ‫این‬ ‫که‬‫دنب‬ ‫ه‬‫خو‬ ‫آن‬ ‫ال‬،‫رفت‬ ‫اهد‬
‫آن‬ ‫قیمت‬ ‫افزایش‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫طال‬ ‫و‬ ‫ارز‬‫ه‬‫مدت‬ ،‫ا‬‫نگر‬ ‫ایران‬ ‫اقتصاددانان‬ .‫بود‬ ‫افتاده‬ ‫تأخیر‬ ‫به‬ ‫بود‬ ‫ها‬‫بودند‬ ‫ان‬‫ک‬‫سپرده‬ ‫ه‬‫ها‬
‫شبه‬ ‫و‬ ،‫شود‬ ‫سیال‬‫این‬ ‫همة‬ .‫کند‬ ‫جهش‬ ‫ارز‬ ‫و‬ ‫دهد‬ ‫نشان‬ ‫چهره‬ ‫تورم‬ ‫و‬ ،‫شود‬ ‫تبدیل‬ ‫پول‬ ‫به‬ ‫پول‬‫از‬ .‫بود‬ ‫روشن‬ ‫ها‬‫اوایل‬
97‫سیال‬ ‫برای‬ ‫فشار‬ ،‫نقدینگی‬ ‫شدن‬‫غ‬‫به‬ ‫نقدینگی‬ ‫از‬ ‫پول‬ ‫نسبت‬ ‫و‬ ،‫یافت‬ ‫لبه‬5/13٪‫ک‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫افزایش‬‫نرخ‬ ‫این‬ ‫ماکان‬
‫می‬ ‫باالتر‬‫سیال‬ ‫برای‬ ‫مردم‬ ‫تصمیم‬ ‫با‬ .‫رود‬‫سپرده‬ ‫کردن‬‫دارایی‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫آن‬ ‫نشاندن‬ ‫و‬ ‫ها‬،‫اتومبیل‬ ،‫طال‬ ،‫ارز‬ ‫چون‬ ‫هایی‬
‫فر‬ ‫تورمی‬ ‫خیزش‬ ‫برای‬ ‫جدیدی‬ ‫موج‬ ‫نیز‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫شدید‬ ‫پرش‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫اوج‬ ‫تورم‬ ‫نرخ‬ ،‫مسکن‬ ‫و‬ ‫سهام‬‫آ‬ ‫اهم‬.‫ورد‬
‫ا‬ ‫اطالعاتی‬ ‫حاوی‬ ‫زیر‬ ‫نمودار‬.‫کرد‬ ‫توجه‬ ‫کمتر‬ ‫بدآن‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫که‬ ‫ست‬

5. 5
‫سپرده‬ ‫رسمی‬ ‫سود‬ ‫نرخ‬‫سال‬ ‫از‬ ‫ها‬89‫تا‬
97‫و‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫سیاه‬ ‫نمودار‬ ‫با‬
‫سال‬ ‫از‬ ‫عمل‬ ‫در‬ ‫البته‬91‫بعد‬ ‫به‬‫این‬
‫نرخ‬‫رسمی‬ ‫های‬‫شده‬ ‫رعایت‬ ‫کمتر‬
‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بیانگر‬ ‫قرمز‬ ‫نمودار‬ .‫است‬
‫بین‬ ‫سود‬ ‫نرخ‬‫به‬ ،‫بانکی‬‫سال‬ ‫از‬ ‫ویژه‬92
‫ب‬ ،‫بعد‬ ‫به‬‫سپرده‬ ‫نرخ‬ ‫از‬ ‫االتر‬‫می‬ ‫نشان‬ ‫آبی‬ ‫رنگ‬ ‫منحنی‬ .‫است‬ ‫ایستاده‬ ‫ها‬‫(اسناد‬ ‫دولتی‬ ‫پرداختی‬ ‫سود‬ ‫نرخ‬ ‫که‬ ‫دهد‬
‫به‬ ‫حتی‬ )‫خزانه‬30‫است‬ ‫رسیده‬ ‫هم‬ ‫درصد‬.‫نرخ‬ ‫روند‬ ‫میان‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫جالب‬ ‫موضوع‬‫از‬ .‫است‬ ‫دوره‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫حقیقی‬ ‫های‬
‫سال‬91‫سال‬ ‫تا‬96‫اولین‬ ‫برای‬‫سود‬ ‫نرخ‬ ،‫انقالب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫بار‬‫به‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫مثبت‬ ‫حقیقی‬ ‫های‬15‫هم‬ ‫درصد‬
‫بانک‬ ،‫بوده‬ ‫درصد‬ ‫سه‬ ‫یا‬ ‫دو‬ ‫اقتصاد‬ ‫رشد‬ ‫متوسط‬ ‫نرخ‬ ‫که‬ ‫شرایطی‬ ‫در‬ ‫یعنی‬ .‫است‬ ‫رسیده‬‫سپرده‬ ‫جذب‬ ‫برای‬ ‫ها‬‫ها‬
‫نرخ‬‫پرداخته‬ ‫باالیی‬ ‫بسیار‬ ‫سود‬ ‫های‬‫را‬ ‫نمودار‬ ‫این‬ ‫اگر‬ .‫بودند‬ ‫موهومی‬ ً‫ال‬‫عم‬ ‫و‬ ‫نکرده‬ ‫کسب‬ ‫هرگز‬ ‫که‬ ‫سودهایی‬ ‫اند؛‬
‫طول‬ ‫برای‬40‫ا‬ ‫سال‬‫می‬ ،‫کنیم‬ ‫ترسیم‬ ‫نقالب‬‫بینی‬‫م‬‫بازة‬ ‫در‬ ‫فقط‬ ‫که‬92‫تا‬96‫باالیی‬ ‫حقیقی‬ ‫سودهای‬ ‫چنین‬ ‫که‬ ‫است‬
‫حت‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫پرداخت‬‫ی‬‫آن‬ ‫از‬ ‫فراتر‬،ً‫ال‬‫اص‬‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫چیزی‬ ‫آن‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫مثبت‬ ‫حقیقی‬ ‫سودهای‬‫ک‬‫توجه‬ ‫انون‬
‫بانک‬ ‫یعنی‬ .‫ماند‬ ‫دور‬ ‫دولت‬ ‫و‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬‫سال‬ ‫در‬ ‫ایرانی‬ ‫های‬‫انقالب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫های‬‫نرخ‬ ‫پرداخت‬ ‫با‬ ‫فقط‬ ،‫سود‬ ‫های‬
‫می‬ ‫منفی‬ ‫حقیقی‬‫توانست‬‫ه‬‫ا‬‫این‬ ‫محض‬ ‫به‬ ‫و‬ ،‫دهند‬ ‫ادامه‬ ‫خود‬ ‫حیات‬ ‫به‬ ‫ند‬‫نرخ‬ ‫که‬‫در‬ ،‫کردند‬ ‫پرداخت‬ ‫مثبت‬ ‫سود‬ ‫های‬
‫کسری‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫نامناسب‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫شرایط‬.‫کردند‬ ‫رجوع‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫های‬
‫می‬ ‫نگاه‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫رشد‬ ‫اجزای‬ ‫به‬ ‫وقتی‬ ‫واقع‬ ‫در‬،‫کنیم‬‫می‬‫دوره‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بینیم‬‫نرخ‬ ‫و‬ ‫ارز‬ ‫پرش‬ ‫های‬‫علت‬ ،‫باال‬ ‫تورم‬ ‫های‬
‫دارایی‬ ‫افزایش‬ ً‫ا‬‫عمدت‬‫برای‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ،‫بوده‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬ ‫دولت‬ ‫بدهی‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫خارجی‬ ‫های‬
‫اولین‬‫زمانی‬ ‫بازة‬ ‫در‬ ‫بار‬96-92‫بانک‬ ‫بدهی‬ ‫شدید‬ ‫افزایش‬ ‫علت‬ ،‫است‬ ‫چیزی‬ ‫آن‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬ ‫ها‬

6. 6
‫که‬‫تا‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫توجه‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫تأخیر‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫نداشت‬ ‫وجود‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫تجربة‬ ‫در‬70٪‫سهم‬ ‫به‬ ‫پولی‬ ‫پایة‬ ‫رشد‬ ‫از‬
‫بانک‬ ‫بدهی‬ ‫افزایش‬‫برمی‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫به‬ ‫ها‬.‫گردد‬
‫سال‬ ‫اوایل‬ ‫تا‬ ‫ارز‬ ‫اسمی‬ ‫قیمت‬ ‫افزایش‬ ‫نمودار‬ ‫به‬ ‫نگاهی‬97‫داشته‬ ‫نگاه‬ ‫پایین‬ ‫همواره‬ ‫قیمت‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بیانگر‬
.‫است‬ ‫شده‬‫سال‬ ‫در‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ً‫ال‬‫مث‬72‫قیمت‬ ‫سطح‬ ‫اگر‬ ،‫را‬ ‫امروز‬ ‫های‬‫مبنا‬‫حدود‬ ،‫بگیریم‬000‫ر‬13‫تا‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫تومان‬
‫سال‬1397‫واقعیت‬ ‫اما‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫کاهشی‬ ‫حقیقی‬ ‫نرخ‬ ‫این‬‫تحمیل‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫مناسب‬ ‫فرصت‬ ‫در‬ ‫حال‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬
‫می‬‫سال‬ ‫اول‬ ‫نیمة‬ ‫در‬ ‫و‬ ،‫کنند‬97‫تغیی‬ ‫و‬ ‫امریکا‬ ‫تصمیمات‬ ‫با‬ ‫فرصت‬ ‫این‬‫آزاد‬ ‫بازار‬ ‫در‬ ‫دالر‬ ‫و‬ ‫آمد‬ ‫پدید‬ ‫مردم‬ ‫انتظارات‬ ‫ر‬
‫تا‬‫نرخ‬‫های‬18‫و‬19‫هزار‬‫که‬ ‫کرد‬ ‫جهشی‬ ‫ارزی‬ ‫فنر‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫اوورشوت‬ ‫حتی‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ،‫دیگر‬ ‫بیان‬ ‫به‬ .‫رفت‬ ‫باال‬ ‫تومان‬
‫به‬ ‫و‬ ،‫نبود‬ ‫تقاضایی‬ ‫آن‬ ‫برای‬‫قیمت‬ ‫به‬ ‫ناچار‬‫های‬11‫و‬12‫جدید‬ ‫جهش‬ ‫این‬ .‫یافت‬ ‫کاهش‬ ‫جاری‬ ‫تومان‬ ‫هزار‬‫قیمت‬‫ارز‬
‫بسیار‬‫دوره‬ ‫از‬ ‫شدیدتر‬‫این‬ ‫با‬ ‫یعنی‬ .‫بود‬ ‫قبلی‬ ‫های‬‫جهشی‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫هاشمی‬ ‫آقای‬ ‫دولت‬ ‫در‬ ‫که‬32‫در‬ ‫و‬ ،‫داشت‬ ‫درصدی‬
‫احمدی‬ ‫آقای‬ ‫دولت‬ ‫دورة‬‫جهشی‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬ ،‫نژاد‬37‫حد‬ ‫از‬ ‫متوسط‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫جهش‬ ‫این‬ ‫جدید‬ ‫دورة‬ ‫در‬ ،‫داشت‬ ‫درصدی‬
60٪‫از‬ ‫نقدینگی‬ ‫حجم‬ ‫گرفتن‬ ‫فاصله‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫طبع‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫علت‬ .‫رفت‬ ‫فراتر‬ ‫هم‬‫سال‬ ‫از‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬‫های‬84‫این‬ ‫است؛‬ ‫بعد‬ ‫به‬
‫سال‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫فاصله‬‫های‬92‫تا‬96‫بانک‬ ‫وضع‬ ‫که‬‫خراب‬ ‫ها‬،‫شد‬ ‫تر‬‫شدت‬‫از‬ ‫باالخره‬ ،‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫معوق‬ ‫تعدیل‬ ‫اما‬ .‫یافت‬
‫سال‬ ‫اوایل‬97.‫شد‬ ‫تثبیت‬ ‫جدید‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫ارز‬ ‫نرخ‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫آغاز‬
‫می‬ ‫پرسیده‬ ‫بسیار‬‫این‬ ‫ضمن‬ .‫است‬ ‫کدام‬ ‫ارز‬ ‫واقعی‬ ‫ارزش‬ ‫که‬ ‫شود‬‫که‬‫می‬‫حاصل‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫بیرونی‬ ‫واقعیت‬ ‫ارزش‬ ‫دانیم‬
‫می‬ ‫استخراج‬ ‫را‬ ‫ارزش‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مدلی‬‫مالک‬ ‫و‬ ‫کنیم‬،،‫دارد‬ ‫واقعیت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بازار‬ ‫قیمت‬‫به‬ ‫اقتصاددانان‬ ‫اما‬
‫روش‬‫می‬ ‫محاسبه‬ ‫را‬ ‫ارزش‬ ،‫مختلف‬ ‫های‬‫هدف‬ ،‫البته‬ .‫کنند‬‫سیاست‬ ‫تعقیب‬ ‫و‬ ،‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫برای‬ ‫گذاری‬‫برای‬ ‫هایی‬
،‫قیمت‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫دستیابی‬‫می‬ ‫فکر‬ ‫که‬ ‫اقتصاددانانی‬ ‫نیستند‬ ‫کم‬ .‫است‬ ‫معمول‬ ‫اقتصادها‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬‫کنند‬‫می‬‫شد‬‫به‬‫راحتی‬
‫بازة‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫دالر‬8‫تا‬10‫هدف‬ ‫تومان‬ ‫هزار‬‫سیاست‬ ‫اتخاذ‬ ‫با‬ ‫و‬ ،‫کرد‬ ‫گذاری‬‫حدود‬ ‫(به‬ ‫نقدینگی‬ ‫کاهش‬ ‫به‬ ،‫صحیح‬ ‫های‬
‫رشد‬ ‫نرخ‬15٪‫کرد‬ ‫کمک‬ ‫تورم‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ )‫سال‬ ‫در‬‫و‬‫پاید‬ ‫دامنة‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬.‫کرد‬ ‫تثبیت‬ ‫ار‬

7. 7
‫انجام‬ ‫محاسبات‬‫و‬ ‫داخلی‬ ‫ناخالص‬ ‫تولید‬ ‫رابطة‬ ‫به‬ ،‫پولی‬ ‫رویکرد‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫متعدد‬ ‫ریال‬ ‫به‬ ‫دالر‬ ‫ارزش‬ ‫تعیین‬ ‫برای‬ ‫شده‬
‫می‬ ‫توجه‬ ‫نقدینگی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬‫پایه‬ ‫سال‬ ‫در‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ .‫شود‬‫با‬‫و‬ ‫نقدینگی‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫دو‬ ‫اختالف‬‫ملی‬ ‫ناخالص‬ ‫تولید‬
‫تعدیل‬‫می‬( ‫خرید‬ ‫قدرت‬ ‫روش‬ ‫در‬ .‫شود‬PPP‫به‬ ،)‫معامله‬ ‫طرف‬ ‫کشورهای‬ ‫تورم‬ ‫وزنی‬ ‫میانگین‬ ‫با‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫تورم‬ ‫رابطة‬
‫می‬ ‫توجه‬ ‫ایران‬ ‫با‬ ‫تجاری‬‫دارایی‬ ‫ارزش‬ ‫با‬ ‫نقدینگی‬ ‫حجم‬ ‫رابطة‬ ‫به‬ ‫دارایی‬ ‫رویکرد‬ ‫در‬ .‫شود‬‫توجه‬ ‫مرکزی‬ ‫بانک‬ ‫های‬
‫می‬‫محاسبه‬ ‫ارقام‬ .‫شود‬‫پاره‬ ‫توسط‬ ‫شده‬‫حدود‬ ‫رقمی‬ ،‫اقتصاددانان‬ ‫ای‬8‫تعی‬ ‫ارزش‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫تومان‬ ‫هزار‬‫می‬ ‫ین‬‫که‬ ‫کنند‬
‫با‬‫متوسط‬‫مختلف‬ ‫ارزهای‬ ‫جاری‬ ‫سبد‬ ‫قیمت‬‫و‬ ،‫نیمایی‬ ‫ارز‬ ،‫اساسی‬ ‫کاالهای‬ ‫ارز‬ ‫به‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ،‫ندارد‬ ‫چندانی‬ ‫تفاوت‬
‫وزن‬ ‫آزاد‬ ‫ارز‬‫از‬ ‫سختی‬ ‫به‬ ‫دالر‬ ‫قیمت‬ ‫متوسط‬ ،‫بدهیم‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫متناسب‬ ‫های‬000‫ر‬8‫می‬ ‫عبور‬ ‫تومان‬.‫کند‬
‫تک‬ ‫ارز‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫حرکت‬ ‫اقتصاددانان‬ ‫خواست‬ ،‫البته‬‫نرخی‬‫دریافت‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ،‫است‬‫و‬ ‫اساسی‬ ‫کاالهای‬ ‫ارزهای‬ ‫کنندگان‬
‫می‬ ‫برخوردار‬ ‫رانتی‬ ‫از‬ ،‫نیمایی‬‫علی‬ ‫که‬ ‫شوند‬‫می‬ ‫االصول‬.‫گیرد‬ ‫تعلق‬ ‫مردم‬ ‫عامة‬ ‫به‬ ‫باید‬‫قیمت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫کاالهای‬ ‫آنان‬
‫نمی‬ ‫نیمایی‬ ‫ارز‬ ‫و‬ ‫اساسی‬ ‫کاالهای‬ ‫ارز‬‫آن‬ ،‫کرد‬ ‫آغاز‬ ‫را‬ ‫اساسی‬ ‫اصالحات‬ ‫بتوان‬ ‫اگر‬ ،‫بنابراین‬ .‫فروشند‬‫م‬ ‫گاه‬‫ی‬‫توان‬
‫به‬‫تدر‬‫ی‬‫ج‬‫به‬‫تک‬ ‫ارز‬ ‫سمت‬‫باید‬ ‫دولت‬ .‫است‬ ‫دشوار‬ ‫جاری‬ ‫تحریمی‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫حرکت‬ ‫این‬ .‫کرد‬ ‫حرکت‬ ‫نرخی‬
‫گسترد‬ ‫و‬ ‫حداقلی‬ ‫زندگی‬ ‫سطح‬ ‫حفظ‬ ‫با‬ ‫همزمان‬‫ن‬‫بودجه‬ ‫و‬ ‫بانکی‬ ‫اصالحات‬ ،‫ضعیف‬ ‫اقشار‬ ‫از‬ ‫حمایتی‬ ‫چتر‬‫آغاز‬ ‫را‬ ‫ای‬
‫فرا‬ ‫مناسب‬ ‫ارزی‬ ‫سیاست‬ ‫اتخاذ‬ ‫زمینة‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شرایطی‬ ‫چنین‬ ‫در‬ .‫کند‬‫می‬ ‫هم‬.‫شود‬
‫می‬ ‫پرسیده‬ ‫بسیار‬ ‫اما‬‫کوتاه‬ ‫در‬ ‫آزاد‬ ‫ارز‬ ‫قیمت‬ ‫که‬ ‫شود‬‫می‬ ‫چه‬ ‫را‬ ‫مدت‬‫به‬ ،‫عوامل‬ ‫کلیة‬ ‫لحاظ‬ ‫با‬ .‫دانید‬‫برنامه‬ ‫ویژه‬‫های‬
‫عدم‬ ‫شرط‬ ‫به‬ ،‫ایران‬ ‫ارزی‬ ‫درآمد‬ ‫کاهش‬ ‫برای‬ ‫امریکا‬‫سیاست‬ ‫اتخاذ‬‫بودجه‬ ‫غلط‬ ‫بسیار‬ ‫های‬‫شرط‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ارزی‬ ‫و‬ ‫ای‬
‫زمین‬ ‫در‬ ‫کند‬ ‫حتی‬ ‫حرکت‬‫ة‬‫ای‬ ،‫بانکی‬ ‫اصالحات‬‫ن‬‫برای‬ ‫را‬ ‫دالر‬ ‫قیمت‬ ‫جانب‬12‫دامنة‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ،‫آینده‬ ‫ماه‬12‫تا‬15
‫نمی‬ ‫تومان‬ ‫هزار‬.‫بینیم‬