مروری کوتاه بر کتاب آمارتیا سن با عنوان «توسعه یعنی آزادی،» ترجمۀ محمد سعید نوری نائینی، نشر نی

1. ‫توسع‬
‫آزادی‬ ‫یعنی‬ ‫ه‬
،
‫آمارتیا‬
‫سن‬
‫آمارتیا‬ ‫کتاب‬
‫عنوان‬ ‫با‬ ‫سن‬
‫توسع‬
‫آزادی‬ ‫یعنی‬ ‫ه‬
‫ترجمه‬ ،
)‫نی‬ ‫(نشر‬ ‫نائینی‬ ‫نوری‬ ‫سعید‬ ‫محمد‬ ‫ی‬
‫است‬
ً‫ال‬‫قب‬ ‫که‬
‫را‬ ‫آن‬
‫خوانده‬
‫و‬ ‫بودم‬
‫که‬ ‫داد‬ ‫دست‬ ‫فرصتی‬
‫برنده‬ ‫اقتصاددان‬ ،‫ِن‬‫س‬ ‫که‬ ‫گویاست‬ ‫خود‬ ‫کتاب‬ ‫عنوان‬ .‫انداختم‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫دوباره‬ ‫نگاهی‬
‫ی‬
‫سال‬ ‫نوبل‬
1998
‫آزادی‬ ‫گسترش‬ ‫مفهوم‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫توسعه‬ ،
‫درمی‬ ‫اساسی‬ ‫های‬
‫سنجه‬ ‫را‬ ‫آزادی‬ ‫و‬ ‫یابد‬
‫زندگی‬ ‫ی‬
‫انسان‬ ‫کیفی‬
‫ها‬
‫می‬
.‫داند‬
‫آزادی‬ ‫نبود‬ ‫وی‬
‫می‬ ‫همراه‬ ‫محرومیت‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫با‬ ‫را‬
‫سرمایه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آزادی‬ ‫این‬ .‫داند‬
‫می‬ ‫قدرت‬ ‫را‬ ‫انسانی‬ ‫ی‬
‫به‬ ‫و‬ ‫بخشد‬
‫سرمایه‬ ‫خلق‬ ‫در‬ ‫انسان‬
‫می‬ ‫کمک‬ ‫اجتماعی‬ ‫ی‬
‫بازار‬ ‫رایج‬ ‫نظام‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫آزادی‬ ‫بر‬ ‫متکی‬ ‫آزاد‬ ‫بازار‬ ‫نظام‬ ‫سن‬ .‫کند‬
‫آ‬
‫متکی‬ ‫زاد‬
‫می‬ ‫ترجیح‬ ‫مطلوبیت‬ ‫بر‬
‫دهد‬
‫است‬ ‫آن‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫او‬ .
‫آزادی‬ ،‫کارایی‬ ‫به‬ ‫دستیابی‬ ‫ضمن‬ ‫که‬
‫رسمیت‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫دیگر‬ ‫های‬
‫آزادی‬ ‫بشناسد؛‬
‫چون‬ ‫مواردی‬ ‫نیستند؛‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫مستقیم‬ ‫یا‬ ،‫نیستند‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫بازار‬ ‫کنونی‬ ‫سازوکار‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫هایی‬
‫آگاه‬ ‫آزادی‬
‫طریق‬ ‫از‬ ‫بودن‬
،‫بهداشت‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫سالمت‬ ‫آزادی‬ ،‫آموزش‬ ‫و‬ ‫سواد‬
‫م‬ ‫آزادی‬
‫الکیت‬
‫آزادی‬ ،‫قانون‬ ‫طریق‬ ‫از‬
. ... ،‫اجتماعی‬ ‫تأمین‬ ‫از‬ ‫برخورداری‬ ‫آزادی‬ ،‫اشتغال‬
‫منابع‬ ‫تخصیص‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫آزاد‬ ‫رقابت‬ ‫و‬ ‫بازار‬ ‫سازوکار‬ ‫سن‬ ‫آمارتیا‬
‫و‬
‫می‬ ‫مهم‬ ‫اقتصادی‬ ‫رشد‬
،‫داند‬
‫اما‬
‫مطلق‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫قدرت‬
‫نمی‬ ‫تصور‬ ‫کامل‬ ‫و‬
‫اصلی‬ ‫معیارهای‬ »‫«درآمد‬ ‫و‬ »‫«مطلوبیت‬ ‫که‬ ‫ندارد‬ ‫قبول‬ ‫او‬ .‫کند‬
‫جامعه‬ ‫رفاه‬
.‫اند‬
‫را‬ ‫توانمندی‬ ‫وی‬
‫می‬ ‫درآمد‬ ‫جایگزین‬
‫آزادی‬ ‫کند؛‬
‫تصمیم‬ ‫فرایند‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مالکیت‬ ‫و‬ ‫اشتغال‬ ،‫سالمت‬ ،‫سواد‬ ‫چون‬ ‫اساسی‬ ‫های‬
‫وارد‬ ‫سازی‬
‫می‬
‫حل‬ ‫بازار‬ ‫نظری‬ ‫چارچوب‬ ‫همان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫بازار‬ ‫سازوکار‬ ‫نابرابری‬ ‫و‬ ‫ضعف‬ ‫نقاط‬ ‫تا‬ ‫کند‬
‫و‬
‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫چنین‬ .‫کند‬ ‫فصل‬
‫ب‬ ‫مبتنی‬ ‫سازوکارهای‬ ‫کنار‬
‫می‬ ‫دفاع‬ ،‫دارد‬ ‫حمایتی‬ ‫مبنای‬ ‫که‬ ‫سازوکارهایی‬ ‫از‬ ‫سن‬ ،‫رشد‬ ‫ر‬
‫بهداشت‬ ،‫آموزش‬ ‫تأمین‬ ‫و‬ ‫کند‬
‫نمی‬ ‫رشد‬ ‫از‬ ‫حداقلی‬ ‫به‬ ‫دستیابی‬ ‫به‬ ‫منوط‬ ‫را‬ ‫درمان‬ ‫و‬
‫مردم‬ ‫زندگی‬ ‫کیفیت‬ ‫بهبود‬ ‫جهت‬ ‫اجتماعی‬ ‫خدمات‬ ‫برای‬ ‫کند؛‬
‫می‬ ‫قائل‬ ‫اولویت‬
.‫شود‬

2. ‫غایی‬ ‫هدف‬ ‫هم‬ ‫را‬ ‫آزادی‬ ‫گسترش‬ ‫سن‬
‫می‬ ‫تلقی‬ ‫توسعه‬ ‫ابزار‬ ‫هم‬ ‫و‬
‫ک‬
.‫ند‬
‫انواع‬ ‫برداشتن‬ ‫میان‬ ‫از‬ ‫او‬ ‫برای‬ ‫توسعه‬
‫ناآزا‬
‫د‬
‫ی‬
‫اندکی‬ ‫فرصت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫هایی‬
‫نقش‬ ‫برای‬ ‫ناچیز‬ ‫انتخابی‬ ‫و‬
‫می‬ ‫جای‬ ‫بر‬ ‫مردم‬ ‫مختاربودن‬ ‫و‬ ‫آفرینی‬
،‫او‬ ‫نظر‬ ‫از‬ .‫نهد‬
‫آزادی‬
‫می‬ ‫تقویت‬ ‫را‬ ‫همدیگر‬ ‫سیاسی‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫های‬
‫فرصت‬ ،‫سیاق‬ ‫همین‬ ‫بر‬ .‫کنند‬
‫بهداشتی‬ ‫و‬ ‫آموزشی‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬
-
‫که‬ ‫درمانی‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫عمومی‬ ‫اقدامات‬ ‫اثر‬ ‫در‬
‫فرصت‬ ‫مکمل‬ ‫هم‬ ،‫شوند‬
‫هستند‬ ‫فردی‬ ‫سیاسی‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫مشارکت‬ ‫های‬
‫محر‬ ‫بر‬ ‫غلبه‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫ابتکارات‬ ‫هم‬ ‫و‬
‫و‬
‫میت‬
‫می‬ ‫تقویت‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫بخش‬ ‫عنوان‬ .‫کنند‬
‫فصل‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫اقتصاددان‬ ‫این‬ ‫کتاب‬ ‫های‬
‫خود‬
‫کتاب‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مطالبی‬ ‫نوع‬ ‫بیانگر‬
‫می‬ ‫قرار‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬
‫«چشم‬ :‫گیرد‬
‫اندا‬
،‫آزادی‬ ‫ز‬
»
‫«بنیان‬ »،‫توسعه‬ ‫اهداف‬ ‫و‬ ‫«ابزار‬
‫های‬
‫م‬ ،‫اطالعات‬ :‫عدالت‬
‫حدودیت‬
‫مطلوبیت‬ ‫دیدگاه‬ ‫های‬
،‫توانمندی‬ ‫و‬ ‫رفاه‬ ،‫گرایی‬
»
،‫توانمندی‬ ‫فقر‬ ‫و‬ ‫درآمد‬ ‫«فقر‬
»
،‫«بازار‬
‫فرصت‬ ‫و‬ ‫دولت‬
‫مردم‬ ‫«اهمیت‬ »،‫عمومی‬ ‫کاالهای‬ ،‫کار‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ،‫بازار‬ :‫اجتماعی‬ ‫های‬
‫و‬ ‫کودکان‬ ‫«حیات‬ »،‫ساالری‬
‫نقش‬
« »،‫زنان‬ ‫آفرینی‬
،‫آزادی‬ ‫و‬ ‫غذا‬ ،‫جمعیت‬
»
».‫اجتماعی‬ ‫تعهد‬ ‫و‬ ‫فردی‬ ‫«آزادی‬ ‫و‬ »،‫بشر‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫«فرهنگ‬
‫ز‬ ‫کتاب‬
‫ب‬
‫توسع‬ ‫مسیرهای‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ایران‬ ‫امروز‬ ‫موقعیت‬ ‫حال‬ ‫ان‬
‫سیاست‬ ،‫گسترده‬ ‫فساد‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ ‫ه‬
‫و‬ ‫اقتصاد‬ ‫زدگی‬
‫رسانه‬ ‫نبود‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫مسدود‬ ‫ارتباط‬ ‫آزاد‬ ‫مجاری‬ ‫و‬ ‫ها‬