PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI HUYỆN CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH

Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề khóa luận
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
----------***----------
LUẬN VĂN THẠC SĨ
PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI
HUYỆN CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH
Ngành: Quản Lý Kinh Tế
LÊ HỒNG SƠN
Hà Nội, năm 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
----------***----------
LUẬN VĂN THẠC SĨ
PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI
Ngành: Quản Lý Kinh Tế
Mã số: 8310110
Họ và tên học viên: Lê Hồng Sơn
Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS Lê Thị Thu Hà
Hà Nội, năm 2022

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, kết quả nghiên cứu này là trung thực và chưa hề được
sử dụng trước đó.
Tôi xin cam đoan rằng tất cả các thông tin và số liệu trong luận văn đều được
trích dẫn từ nguồn gốc rõ ràng và đã được xác minh. Trong quá trình thực hiện đề
tài này, tôi luôn chấp hành đúng các quy định của địa phương.
Hà Nội, ngày… tháng… năm 2022
Học viên
Lê Hồng Sơn
i

LỜI CẢM ƠN
Để thực hiện và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ sự
quan tâm giúp đỡ tận tình của các cá nhân và tổ chức trong/ngoài trường.
Trước hết, tôi xin được bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến toàn thể BGH Trường
Đại học Ngoại Thương cùng các Thầy giáo, Cô giáo đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để
tôi học tập, rèn luyện, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn cô PGS, TS Lê Thị Thu Hà - người đã trực tiếp
hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin gửi tới lãnh đạo UBND huyện Cô Tô, phòng Tài nguyên môi trường,
phòng Thống kê, phòng Lao động thương binh và Xã hội, Hội nông dân, Ban quản
lý du lịch Cô Tô, Hội phụ nữ, UBND các xã, Đoàn thanh niên và những hộ dân sự
biết ơn sâu sắc bởi đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi vô tư cung cấp số liệu để giúp tôi
hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn
Lê Hồng Sơn
ii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ...................................................... v
DANH MỤC BẢNG................................................................................................ vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH.............................................................................vii
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN .........................................viii
MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN DU LỊCH
SINH THÁI............................................................................................................... 8
1.1 Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển DLST............................................ 8
1.1.1. Khái niệm về DLST................................................................................. 8
1.1.2. Đặc điểm của du lịch sinh thái ............................................................. 11
1.1.3. Phát triển DLST .................................................................................... 14
1.2. Vai trò của phát triển DLST ...................................................................... 15
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển DLST.......................................... 16
1.3.1. Các nhân tố thuộc về điều kiện tự nhiên ............................................. 16
1.3.2. Các nhân tố thuộc về nhân tố kinh tế- xã hội...................................... 18
1.3.3. Các nhân tố khác................................................................................... 19
1.4. Kinh nghiệm phát triển DLST của một số nước trên thế giới và ở Việt
Nam...................................................................................................................... 20
1.4.1. Kinh nghiệm phát triển DLST của một số nước trên thế giới ............ 20
1.4.2. Kinh nghiệm phát triển DLST ở Việt Nam .......................................... 24
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI
HUYỆN CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH.............................................................. 27
2.1 Giới thiệu chung về huyện Cô Tô ............................................................... 27
2.1.1. Vị trí địa lý của huyện Cô Tô................................................................ 27
2.1.2. Lịch sử phát triển huyện Cô Tô............................................................ 28
2.2.1. Các loại hình DLST tại huyện Cô Tô................................................... 29
2.2.2. Cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch............................................... 32
2.2.3. Tình hình du khách và doanh thu........................................................ 40
2.2.4. Marketing quảng cáo du lịch................................................................ 42
iii

2.2.5. Cơ chế chính sách về phát triển DLST huyện Cô Tô.......................... 42
2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển DLST huyện Cô Tô................... 45
2.3.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Cô Tô ................................................... 45
2.3.2. Nhân khẩu và lao động của huyện Cô Tô ........................................... 48
2.3.3. Hệ thống cơ sở hạ tầng huyện Cô Tô................................................... 52
2.3.4. Điều kiện kinh tế của huyện Cô Tô...................................................... 54
2.3.5. Điều kiện văn hoá, y tế, giáo dục.......................................................... 62
2.3.6. Đánh giá chung về những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến phát
triển DLST huyện Cô Tô................................................................................. 63
2.4. Đánh giá thực trạng hoạt động du lịch của huyện Cô Tô theo nguyên tắc
của DLST ............................................................................................................ 65
2.4.1. Công tác bảo vệ môi trường.................................................................. 65
2.4.2. Phân tích hiện trạng hỗ trợ bảo tồn tự nhiên...................................... 66
2.4.3. Thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương ................................ 66
2.4.4. Vấn đề bảo vệ, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc............................... 67
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI HUYỆN
CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH ............................................................................. 68
3.1. Định hướng, mục tiêu phát triển DLST tại huyện Cô Tô, tỉnh Quảng
Ninh ..................................................................................................................... 68
3.1.1. Cơ sở pháp lý quy hoạch....................................................................... 68
3.1.2. Định hướng phát triển DLST tại huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh..... 69
3.1.3. Mục tiêu tổng quát đến năm 2025........................................................ 78
3.2. Giải pháp phát triển DLST huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh .................. 80
3.2.1. Cơ chế chính sách ................................................................................. 80
3.2.2. Giải pháp về quy hoạch xây dựng ........................................................ 82
3.2.3. Tăng cường hợp tác kêu gọi vốn đầu tư .............................................. 84
3.2.4. Giải pháp bảo vệ môi trường ................................................................ 86
3.2.5. Giải pháp giáo dục và phát triển nguồn nhân lực............................... 87
3.2.6. Giải pháp thu hút cộng đồng vào hoạt động du lịch ........................... 88
3.2.7. Giải pháp tiếp thị và tăng cường xúc tiến quảng bá DLST ................ 89
3.2.8. Giải pháp đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch .... 90
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 93
PHỤ LỤC................................................................................................................ 94
iv

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt
ASEAN Association of South Hiệp hội các quốc gia
East Asian Nations Đông Nam Á
GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội
FDI Foreign Direct Vốn đầu tư trực tiếp
Investment nước ngoài
MICE Meeting, Incentive Hội họp, Khen thưởng,
Conference, Event Hội nghị, hội thảo, Sự
kiện, Triển lãm
ODA Official Development Hỗ trợ Phát triển Chính
Assistance thức
USD United State Dollar Đô la Mỹ
WCED World Commission and Hội đồng thế giới về
Environment and Môi trường và phát triển
Development
CNTT Công nghệ thông tin
DLST Du lịch sinh thái
HĐND Hội đồng nhân dân
KT-XH Kinh tế-xã hội
TM-DL Thương mại – Du lịch
THPT Trung học phổ thông
TTCN Tiểu thủ công nghiệp
UBND Uỷ ban nhân dân
v

DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Số lượng phòng lưu trú huyện Cô Tô (2017-2021) .............................. 33
Bảng 3.2. Số lượng cơ sở lưu trú (2017-2021) ....................................................... 34
Bảng 3.3. Chất lượng cơ sở lưu trú (2017-2021)................................................... 35
Bảng 3.4. Tình hình lao động du lịch huyện Cô Tô năm 2019-2021 .................. 40
Bảng 3.5. Lượt du khách và doanh thu tại Huyện Cô Tô (2017-2021) .............. 41
Bảng 3.6. Tình hình dân số huyện Cô Tô năm 2019-2021 ................................... 49
Bảng 3.7. Tình hình lao động các ngành trên địa bàn huyện Cô Tô năm 2019-
2021 ........................................................................................................................... 51
Bảng 3.8. Tổng hợp phiếu điều tra 60 khách du lịch ........................................... 60
vi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH
Biểu đồ 3.1. Số lượng phòng lưu trú khách du lịch............................................. 34
Biểu đồ 3.2. Lượng khách du lịch tới đảo Cô Tô hàng năm............................... 41
Biểu đồ 3.3. Tốc độ tăng trưởng kinh tế huyện Cô Tô........................................ 55
Biểu đồ 3.4. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Cô Tô (%) ............................... 56
Biểu đồ 3.5. Sản lượng hải sản khai thác và nuôi trồng huyện Cô Tô (tấn) ..... 58
Biểu đồ 3.6. Tổng mức bán lẻ hàng hoá huyện Cô Tô ........................................ 59
Hình 3.1. Bản đồ vị trí địa lý huyện Cô Tô .......................................................... 27
Hình 3.2. Bản đồ quần đảo Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh.......................................... 28
Hình 3.3. Bãi biển Vàn Chải.................................................................................. 30
Hình 3.4. Tượng đài Chủ Tịch Hồ Chí Minh ...................................................... 31
Hình 3.5. Du khách tham gia du lịch cộng đồng ................................................. 32
vii

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
Tên đề tài: “Phát triển du lịch sinh thái tại huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh”.
Học viên: Lê Hồng Sơn
Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS. Lê Thị Thu Hà
1. Đề tài được tiến hành từ tháng 2/2022 đến tháng 7/2022. Mục tiêu nghiên cứu
của đề tài là nghiên cứu thực trạng phát triển DLST tại huyện đảo Cô Tô cụ thể hệ
thống hoá cơ sở lý luận về phát triển DLST và các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển
DLST và phân tích thực trạng phát triển DLST, từ đó đánh giá được những điểm mạnh,
điểm yếu, hạn chế còn tồn tại những nguyên nhân của chúng trong phát triển
DLST ở huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh, từ kết quả nghiên cứu sẽ đề xuất quan điểm,
phương hướng mục tiêu và đề ra giải pháp phát triển DLST góp phần thực hiện thắng
lợi mục tiêu phát triển hệ thống kinh tế-xã hội huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh.
2. Nội dung chính: Luận văn bao gồm 3 chương với nội dung như sau:
Chương 1: Bao gồm cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển DLST. Trình bày về
khái niệm, đặc điểm và phát triển DLST.
Chương 2: Phân tích thực trạng phát triển DLST huyện Cô Tô, tỉnh Quảng
Ninh, từ đó đánh giá các hoạt động du lịch của huyện Cô Tô theo nguyên tắc của
DLST.
Chương 3: Đưa ra các định hướng và giải pháp phát triển DLST tại huyện Cô
Tô, tỉnh Quảng Ninh.
viii

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Du lịch sinh thái (DLST) là loại một hình du lịch dựa vào thiên nhiên, nhằm
mục đích hỗ trợ bảo tồn tự nhiên và phát triển cộng đồng. Ngày nay, DLST đã trở
thành một trong những hình thái du lịch phát triển nhanh trong ngành du lịch nói
chung bởi sự quan tâm ngày càng tăng đối với các vấn đề môi trường, bảo tồn cũng
như phát triển. Con người muốn được học hỏi và trải nghiệm thực tế và thường tìm
đến những nơi gần gũi với thiên nhiên hơn để thư giãn. Trên thực tế DLST không
chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn có nhiều đóng góp to lớn cho việc phát triển, bảo
vệ thiên nhiên theo hướng bền.
Việt Nam được biết đến như một điểm đến DLST hấp dẫn. Với nguồn tài
nguyên thiên nhiên và cảnh quan phong phú, cộng thêm nền văn hóa đa dạng, Việt
Nam có tiềm năng rất lớn để trở thành một trong những điểm du lịch sinh thái hàng
đầu tại châu Á. Tuy nhiên, du lịch sinh thái ở Việt Nam, cũng giống như ở nhiều
nước khác, vẫn còn là một khái niệm thường chưa được hiểu và vận dụng một cách
đúng đắn, điều đó gây tác động tiêu cực đến môi trường và người dân địa phương,
làm thất vọng du khách. Chính vì vậy, mục tiêu trước mắt là cần tìm ra những giải
pháp để thúc đẩy các hoạt động DLST tại Việt Nam ngày càng phát triển.
Quảng Ninh là một trong những tỉnh du lịch phát triển hàng đầu tại Việt Nam.
Bên cạnh Vịnh Hạ Long đã được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới thì
huyện đảo Cô Tô cũng là một trong những điểm đến thu hút khách du lịch trong những
năm gần đây. Huyện đảo Cô Tô được thành lập năm 1994 thuộc tỉnh Quảng Ninh nối
với vùng biển Bạch Long Vĩ (thuộc địa phận thành phố Hải Phòng) làm nên hải phận
Vịnh Bắc Bộ. Với ưu điểm về môi trường và khí hậu trong lành, thiên nhiên phong phú
còn nguyên vẻ hoang sơ, nhiều loài hải sản quý hiếm, con người thân thiện, mến khách,
bãi biển đẹp và đặc biệt là định hướng phát triển du lịch rõ ràng của lãnh đạo huyện
đảo, Cô Tô cho thấy được tiềm năng to lớn để phát triển du lịch. Số lượng khách du
lịch tới Cô Tô không ngừng tăng lên qua các năm. Theo số liệu thống kê của Sở du lịch
tỉnh Quảng Ninh thì năm 2019, số lượng du khách tới huyện đảo là gần 35 vạn khách
(tăng 46% so với năm 2018), trong đó 32% là khách quốc
1

tế. Trải qua thời gian khó khăn do tác động từ đại dịch Covid, giai đoạn cuối năm 2021
– đầu năm 2022 DLST tại Cô Tô đã có sự khởi sắc rõ rệt. Lượng khách nội địa tới Cô
Tô không ngừng tăng lên. Tuy nhiên, là một huyện đảo nằm xa đất liền, việc phát triển
ngành DLST huyện Cô Tô cũng gặp không ít khó khăn về vấn đề cung cấp điện, nước,
hạ tầng du lịch, phương tiện giao thông, nhân lực ngành du lịch,….. Bên
cạnh đó những hiểu biết về DLST của người dân chưa thực sự đầy đủ và đúng đắn,
điều đó gây tác động tiêu cực đến môi trường và ảnh hưởng tới trải nghiệm của du
khách. Để giúp ngành du lịch tại Cô Tô phát triển tương xứng với tiềm năng thì cần
có những giải pháp để khắc phục triệt để những vấn đề này trong thời gian tới.
Xuất phát từ tình hình thực tiễn trên, tác giả chọn đề tài: "Phát triển DLST tại
huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh" là đề tài cho luận văn của mình. Đây là yêu cầu
mang tính cấp thiết để huyện đảo Cô Tô tiếp tục phát triển kinh tế - xã hội, đưa
DLST trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện đảo.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
DLST là loại hình du lịch đang được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Dưới
nhiều góc độ khác nhau đã có một số công trình và đề tài nghiên cứu về phát triển
DLST trong thời gian qua, điển hình như:
Tác giả Nguyễn Đình Hòe và Vũ Văn Hiếu (2001) với nghiên cứu “Du lịch
bền vững” đã nghiên cứu những vấn đề về mối quan hệ giữa du lịch và môi trường;
khái niệm, nguồn gốc, chính sách của du lịch bền vững ở những vùng sinh thái nhạy
cảm như du lịch miền núi, du lịch ven biển.
Tác giả Vương Minh Hoài (2011) với đề tài “Phát triển du lịch sinh thái theo
hướng bền vững ở Quảng Ninh” đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát
triển du lịch bền vững; Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển du lịch theo hướng
bền vững ở Quảng Ninh; Đề xuất hệ thống giải pháp phát triển du lịch theo hướng
bền vững ở Quảng Ninh, trong đó đặc biệt là các giải pháp phát triển du lịch Quảng
Ninh về kinh tế, về xã hội và về môi trường.
Tác giả Lê Anh Cường (2013), trường Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh,
Đại học Thái Nguyên với đề tài “Tăng cường quản lý nhà nước về du lịch sinh thái ở
2

thành phố Hạ Long” đã tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà
nước về du lịch, trong đó làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước
về du lịch sinh thái như: khái niệm du lịch, du lịch sinh thái, giá trị của du lịch sinh thái
đối với phát triển kinh tế, xã hội địa phương và những nội dung chủ yếu của quản lý
nhà nước về du lịch, các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý nhà nước về du lịch, một số
kinh nghiệm thực tiễn về quản lý nhà nước về du lịch sinh thái của một số địa phương
trong nước. Tác giả đã phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về du lịch trên
địa bàn thành phố Hạ Long để tìm ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân.
Từ đó, đưa ra quan điểm, định hướng, giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về phát
triển du lịch sinh thái ở thành phố Hạ Long trong thời gian tới.
Tác giả Đặng Văn Thanh (2013) với đề tài “Phát triển du lịch sinh thái huyện
đảo Phú Quốc-tỉnh Kiên Giang” tập trung nghiên cứu các khái niệm về du lịch sinh
thái; đánh giá tiềm năng và hiện trạng phát triển du lịch sinh thái ở Phú Quốc từ
năm 2000-2012, định hướng đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030; Đề xuất một
số định hướng và giải pháp cơ bản nhằm vào khai thác tốt hoạt động du lịch sinh
thái của huyện đảo Phú Quốc.
Tác giả Đỗ Thị Thanh Mai (2016) với đề tài “Phát triển du lịch sinh thái theo
hướng bền vững trên địa bàn tỉnh Hòa Bình” đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực
tiễn về phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững; phân tích, đánh giá thực
trạng phát triển du lịch theo hướng bền vững tại tỉnh Hoà Bình; Đề xuất một số giải
pháp phát triển du lịch sinh thái bền vững trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.
Những nghiên cứu về du lịch sinh thái thường được nghiên cứu lồng ghép
trong nghiên cứu du lịch nói chung như một loại hình du lịch mới từ những chuyên
ngành khác nhau: du lịch học, kinh tế chính trị, kinh tế du lịch, quản lý kinh
tế…Bên cạnh đó, có rất ít công trình nghiên cứu chuyên biệt về du lịch sinh thái,
đặc biệt chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu về đề tài phát triển DLST tại
huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh. Trong luận văn, tác giả chủ yếu nghiên cứu về đặc
điểm của DLST tại huyện đảo Cô Tô để tìm ra điểm mạnh, điểm yếu và nguyên
nhân dẫn đến những điểm yếu. Từ đó đưa ra những giải pháp giúp nâng cao hiệu
quả phát triển DLST tại huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh.
3

3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
3.1 Mục tiêu chung
Nhiệm vụ của luận văn là phân tích thực trạng phát triển DLST tại huyện đảo
Cô Tô và đề xuất giải pháp phát triển DLST tại huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh.
3.2 Mục tiêu cụ thể
Thứ nhất, hệ thống hoá cơ sở lý luận về phát triển DLST và các nhân tố ảnh
hưởng đến phát triển DLST
Thứ hai, phân tích thực trạng phát triển DLST, từ đó đánh giá được những
điểm mạnh, điểm yếu, hạn chế còn tồn tại và những nguyên nhân của hạn chế trong
phát triển DLST ở huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh.
Thứ ba, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển DLST ở huyện Cô
Tô, tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là phát triển DLST tại huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: hoạt động DLST tại huyện Cô Tô thông qua việc điều tra,
khảo sát tình hình thực tế và các số liệu trong bài hiện có trong các báo cáo tổng kết
và số liệu thống kê của địa phương về phát triển DLST.
- Về không gian: Đề tài tiến hành nghiên cứu tại huyện Cô Tô - tỉnh Quảng
Ninh.
- Về thời gian nghiên cứu đề tài: nghiên cứu sử dụng hệ thống dữ liệu trong
giai đoạn 2017 – 2021
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu
Huyện Cô Tô là huyện đảo xa của Tổ Quốc, phát triển du lịch sinh thái trên
địa bàn huyện Cô Tô còn mới mẻ, nguyên sơ. Huyện đảo Cô Tô có nhiều tiềm năng
phát triển du lịch sinh thái, tuy nhiên do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan
khác nhau mà việc phát triển du lịch sinh thái còn nhiều tồn tại, thiếu sót.
4

Để đảm bảo mục tiêu nghiên cứu tác giả chọn điểm nghiên cứu một thị trấn
Cô Tô và hai xã Thanh Lân và xã Đồng Tiến. Tại mỗi điểm du lịch tôi chọn ngẫu
nhiên 60 mẫu phỏng vấn.
5.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu
Để có được đầy đủ thông tin số liệu phục vụ cho việc phân tích đánh giá đáp
ứng yêu cầu của mục đích nghiên cứu đề tài tiến hành từng bước và sử dụng nhiều
phương pháp thu thập khác nhau.
5.2.1. Thông tin và tài liệu thứ cấp
Số liệu thứ cấp là nguồn số liệu đã được tính toán công bố từ các cơ quan
chức năng Nhà nước và tập hợp tính toán tổng hợp từ báo cáo của các ngành, các
các công trình nghiên cứu liên quan, các văn bản chính sách của Nhà nước, sách,
báo và thông tin trên Internet.
Thông tin số liệu chủ yếu bao gồm: Các kết quả nghiên cứu có liên quan đã
tiến hành trước đó, các chính sách đầu tư khuyến khích phát triển ngành du lịch nói
chung và du lịch sinh thái nói riêng, kết quả của việc phát triển du lịch sinh thái và
các thông tin số liệu như: Các công trình khoa học và tác phẩm nghiên cứu liên
quan đến tình hình phát triển du lịch sinh thái ở trong nước và nước ngoài; các tài
liệu tổng kết, báo cáo hàng năm của các cơ quan cấp huyện.
Đề tài sử dụng các phương pháp điều tra trực tiếp thông qua hệ thống chứng
từ sổ sách, tài liệu đã được công bố, phương pháp chuyên khảo, qua các cuộc phỏng
vấn các du khách tham quan, hộ dân địa phương.
5.2.2. Thông tin sơ cấp
Dùng phiếu điều tra, phỏng vấn trực tiếp du khách tham quan du lịch tại
huyện Cô Tô, những người có trách nhiệm quản lý khu du lịch, những người cung
cấp dịch vụ du lịch nhằm thu thập các thông tin số liệu. Qua đó, có thể biết được
tính hấp dẫn của khu du lịch, tâm tư nguyện vọng của du khách cũng như người dân
địa phương từ đó có cái nhìn rõ nét về tài nguyên thiên nhiên và hoạt động du lịch
tại nơi nghiên cứu.
5

5.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý và phân tích số liệu
5.3.1. Tổng hợp và xử lý số liệu
- Đối với số liệu thứ cấp (số liệu đã công bố): Sau khi được thu thập, toàn bộ
những số liệu này được xử lý tính toán phản ánh thông qua bảng thống kê hoặc đồ
thị thống kê dùng để so sánh, đối chiếu đánh giá và rút ra những kết luận cần thiết.
- Đối với số liệu sơ cấp: Toàn bộ số liệu thu thập được trên các phiếu điều tra
đều được kiểm tra, bổ sung, chỉnh lý sau đó nhập vào bảng tính toán EXCEL trên
máy vi tính xử lý, tổng hợp và phân tích thông tin số liệu vào những chỉ tiêu cụ thể
nhằm đạt được mục đích nghiên cứu đề ra.
5.3.2. Phương pháp phân tích số liệu
- Phương pháp thống kê mô tả: Mô tả những đặc tính cơ bản của dữ liệu thu
thập được từ nghiên cứu thực nghiệm qua các cách thức khác nhau. Phương pháp
thống kê mô tả được thực hiện thông qua việc sử dụng số bình quân, tần suất, số tối
đa và tối thiểu.
- Phương pháp so sánh: Phương pháp so sánh là phương pháp chủ yếu được
sử dụng rộng rãi nhất để phân tích các hiện tượng tự nhiên xã hội, để đánh giá được
các mặt phát triển hay kém phát triển, hiệu quả hay không hiệu quả, từ đó tìm ra
được các định hướng và giải pháp tối ưu trong mỗi trường hợp cụ thể.
5.4. Phương pháp khảo sát thực địa
Phương pháp khảo sát thực địa là phương pháp nghiên cứu truyền thống để
khảo sát thực tế, áp dụng việc nghiên cứu lý luận gắn với thực tiễn, bổ sung cho lý
luận ngày càng hoàn chỉnh hơn. Việc có mặt tại thực địa trực tiếp quan sát và tìm
hiểu thông tin từ những người có trách nhiệm là rất cần thiết. Quá trình thực địa
giúp cho tài liệu thu thập được phong phú hơn, giúp cho việc học tập nghiên cứu đạt
hiệu quả cao và có một tầm nhìn khách quan để nghiên cứu đề tài. Đây là phương
pháp vô cùng quan trọng để thu thập được những thông tin chính xác cho đề tài tăng
tính thuyết phục.
6

6 . Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn giúp huyện
Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh xây dựng kế hoạch định hướng và nâng cao chất lượng
phát triển DLST.
Luận văn nghiên cứu khá toàn diện các vấn đề liên quan đến DLST. Những
giải pháp chủ yếu phát triển DLST được tác giả đưa ra có ý nghĩa thiết thực trong
quá trình phát triển DLST tại Cô Tô cũng như các địa phương khác có điều kiện
tương tự.
7. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài bao gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển DLST
Chương 2: Thực trạng phát triển DLST huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh.
Chương 3: Định hướng và giải pháp phát triển DLST tại huyện Cô Tô, tỉnh
Quảng Ninh.
7

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN DU LỊCH
SINH THÁI
1.1 Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển DLST
1.1.1. Khái niệm về DLST
Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (World Tourist Organization) định nghĩa:
“Du lịch bao gồm tất cả mọi hoạt động của người du hành, tạm trú, trong mục đích
tham quan, khám phá và tìm hiểu, trải nghiệm hoặc trong mục đích nghỉ ngơi, giải
trí, thư giãn; cũng như mục đích hành nghề và những mục đích khác nữa, trong thời
gian liên tục nhưng không quá một năm, ở bên ngoài môi trường sống định cư;
nhưng loại trừ các du hành có mục đích là kiếm tiền. Du lịch cũng là một dạng nghỉ
ngơi năng động trong môi trường sống khác hẳn nơi định cư.” Du lịch được xem
như một nghình không khói, tức là nói đến khả năng gây ô nhiễm môi trường thấp.
Hoạt động du lịch giúp du khách vừa được nghỉ ngơi, thư giãn, giảm căng thẳng,
vừa có cơ hội trải nghiệm những điều mới mẻ. Nghình du lịch đã và đang đóng góp
vào sự phát triển chung của kinh tế đất nước, góp phần tạo công ăn việc làm cho
người lao động và cải thiện tình hình xã hội.
DLST là một hình thức du lịch. Tại Việt Nam hình thức này còn khá mới mẻ,
được hiểu theo nhiều góc độ khác. Hiểu một cách đơn giản DLST là được ghép từ 2
khái niệm “Du lịch” và “sinh thái”. Tuy nhiên trên thực tế cần nhìn rộng hơn để có
cách hiểu đầy đủ về ý nghĩa của DLST. Khái niệm DLST đã xuất hiện những năm
1800 gắn liền với những hoạt động du lịch có liên quan đến thiên nhiên như tắm
biển, leo núi,….
Cho đến nay khái niệm DLST vẫn chưa được thống nhất. Có không ít ý kiến
xoay quanh việc định nghĩa chính xác về DLST. Trên các diễn đàn quốc tế hiện nay
đa số ý kiến đều cho rằng DLST là một loại hình du lịch về cơ bản là dựa vào thiên
nhiên, nhằm mục đích hỗ trợ các bảo tồn sinh thái. Với loại hình du lịch này, du
khách sẽ được trực tiếp tham gia vào việc tìm hiểu về môi trường, nâng cao nhận
thức cũng như cảm nhận về các giá trị thiên nhiên và văn hóa hiện hữu xung quanh.
Đồng thời đảm bảo không gây ra những tác động tiêu cực đối với văn hóa, cảnh
quan và hệ sinh thái tại địa phương du lịch.
8

DLST có những đặc điểm cơ bản sau:
- Tổ chức thực hiện hoạt động du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa tại địa
điểm du lịch.
- Được quản lý một cách bền vững và chặt chẽ về điều kiện môi trường sinh
thái.
- Có sự giáo dục và diễn giải cụ thể về môi trường.
- Đóng góp thiết thực cho những hoạt động nhằm mục đích bảo tồn và phát
triển cộng đồng.
Hector Ceballos-Lascurain là một trong những người đặt nền móng đưa ra
khái niệm đầy đủ nhất về DLST vào năm 1987. Ông cho rằng DLST là việc đi đến
những vùng đất mới nơi có thiên nhiên gần chưa chưa bị biến đổi, nhằm các mục
đích khác ngoài du lịch như nghiên cứu, học tập, tham quan, trải nghiệm với một ý
thức tôn trọng và bảo vệ thế giới tự nhiên hoang dã cùng các giá trị nhân văn.
Theo Allen.K (1993) lại quan niệm DLST khác biệt với so với các hình thức
du lịch khác ở mức độ giáo dục cao về môi trường sinh thái nói chung, trong đó đề
cao vai trò của các hướng dẫn viên du lịch. DLST giúp con người và thiên nhiên
hoang dã củng cố mối quan hệ cùng. Khách du lịch được giáo dục ý thức để trở
thành những người tiên phong trong công tác bảo vệ môi trường. Mục đích của việc
phát triển DLST đó là giảm thiểu tố đa những tác động tiêu cực của du khách lên
môi trường tự nhiên và văn hóa địa phương, mang lại những lợi ích tài chính cho
địa phương và đóng góp một phần vào việc bảo tồn thiên nhiên.
Theo định nghĩa của Wood (1991) thì DLST là hoạt động du lịch đến với
những nơi vẫn còn hoang sơ để tìm hiểu về văn hóa và lịch sử tự nhiên mà vẫn có
thể giữ lại được sự toàn vẹn hệ sinh thái. Đồng thời DLST sẽ tạo ra được những cơ
hội về kinh tế thúc đẩy việc bảo tồn tự nhiên và mang lại cho người dân địa phương
những lợi ích về tài nguyên.
Một số định nghĩa của các nước về DLST đó là:
Australia đưa ra khái niệm “DLST là du lịch dựa vào thiên nhiên có liên
quan đến sự giáo dục và diễn giải về môi trường thiên nhiên và được quản lí bền
vững về mặt sinh thái.”
9

Hiệp hội Du khách sinh thái Quốc tế đưa ra định nghĩa DLST là việc di
chuyển một cách có trách nhiệm đến các khu vực tự nhiên mà vẫn có thể bảo tồn
được môi trường và cải thiện đời sống vật chất cho người dân địa phương. Việc phát
triển bền vững sẽ đi liền với hỗ trợ cộng đồng phát triển.
Như vậy, đánh giá chung có thể thấy DLST là một loại hình du lịch không
chỉ có tác động ít mà còn là có trách nhiệm với môi trường tự nhiên, mang tính giáo
dục và diễn giải cao về tự nhiên. DLST có đóng góp cho hoạt động bảo tồn và đem
lại lợi ích cho cộng đồng địa phương.
Ở Việt Nam, lĩnh vực DLST mới được nghiên cứu từ giữa những thập kỉ 90 của
thế kỷ XX, xong đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của các cơ quan chức năng nói
chung và các nhà nghiên cứu về môi trường và du lịch nói riêng. Để khái niệm
được thống nhất, Tổng cục du lịch Việt Nam đã phối hợp cùng với các tổ chức quốc
tế uy tín hiện nay như ESCAP, WWF... và các chuyên gia, các nhà khoa học trong
và ngoài nước về DLST và các lĩnh vực liên quan đã tổ chức hội thảo quốc gia về
“Xây dựng chiến lược phát triển DLST ở Việt Nam” từ ngày 7/9/1999 đến
9/9/1999. Tại đây đã đưa ra định nghĩa về DLST ở Việt Nam theo đó: “DLST là loại
hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa gắn với giáo dục môi trường, có
đóng góp cho nỗ lực bảo tồn và phát triển bền vững, với sự tham gia tích cực của
cộng đồng địa phương”. Khái niệm này cũng là khái niệm được sử dụng trong quá
trình nghiên cứu đề tài.
DLST còn được gọi với những tên khác như du lịch thiên nhiên, du lịch môi
trường, du lịch dựa vào thiên nhiên, du lịch xanh, du lịch thám hiểm, du lịch bền
vững, du lịch có trách nhiệm, du lịch bản xứ.
DLST diễn ra tại các khu vực có hệ sinh thái tự nhiên cần được bảo tồn tốt nhằm
mục tiêu chiêm ngưỡng, nghiên cứu, thưởng thức cảnh sắc, cuộc sống của động thực
vật và các giá trị văn hóa. Tuy nhiên trong thời gian gần đây, các nội dung căn bản của
DLST được đề cập nhiều hơn đến trách nhiệm của con người đối với môi trường.
Nhiều quan điểm cho rằng DLST là du lịch hạn chế tối đa việc du lịch khiến môi
trường bị suy thoái, là sự ngăn ngừa việc hệ thống sinh thái, văn hóa và thẩm mỹ bị tác
động một cách tiêu cực. Bên cạnh đó lại có nhiều quan điểm cho rằng DLST
10

còn có trách nhiệm đóng góp vào việc quản lý bền vững môi trường du lịch và quyền
lợi của người dân địa phương đó cần được quan tâm nhiều hơn. Do đó DLST có thể
được định nghĩa cơ bản nhất là “du lịch một cách trách nhiệm với thiên nhiên là nơi
bảo tồn, bảo vệ môi trường và cải thiện phúc lợi, đời sống cho nhân dân địa phương”.
1.1.2. Đặc điểm của du lịch sinh thái
Nghình du lịch nói chung và DLST nói riêng đều được tổ chức dựa trên khai
thác các tài nguyên thiên nhiên vốn có và những giá trị lịch sử - văn hóa được tạo ra
bởi con người, kết hợp cùng với các dịch vụ, con người và cơ sở hạ tầng phục vụ du
lịch. Các yếu tố này đã kết hợp lại với nhau và tạo thành sản phẩm du lịch đáp ứng
nhu cầu khám phá, nghỉ dưỡng, vui chơi của du khách và đem lại giá trị về kinh tế
cho địa phương du lịch. DLST là một loại hình của du lịch. Vì thế DLST cũng mang
nét đặc trưng cơ bản của du lịch nói chung bao gồm:
- Tính đa nghình: Đặc điểm này được thể hiện ở sự đa dạng các đối tượng
được khai thác nhằm mục đích phục vụ hoạt động du lịch (cảnh quan tự nhiên như
rừng, núi, thác nước, các di tích lịch sử, văn hóa, cơ sở hạ tầng bao gồm nhà nghỉ,
khách sạn, bể bơi, nhà hàng, cửa hàng bán đồ lưu niệm, khu vui chơi,…..và các dịch vụ
khác kèm theo...). Thu nhập được tạo ra từ DLST mang lại lợi ích cho các nghình kinh
tế khác nhau (điện, nước, nông nghiệp, hàng hóa, giao thông vận tải...) thông qua việc
các nghình này cung cấp các sản phẩm dịch vụ phục vụ khách du lịch.
- Tính đa phần: được biểu hiện ở sự đa dạng trong thành phần khách du
lịch, nhân sự hoạt động trong nghình du lịch, cộng đồng nhân dân địa phương, các
tổ chức chính phủ và phi chính phủ, các tổ chức, doanh nghiệp tư nhân cùng tham
gia vào các hoạt động du lịch”.
- Tính đa mục tiêu: DLST nhằm thực hiện nhiều mục tiêu, trong đó có thể
kể đến như bảo tồn thiên nhiên, di tích lịch sử văn hóa, mang đến nhiều trải nghiệm
mới mẻ thú vị cho du khách, mở rộng, tăng cường hoạt giao lưu về văn hóa, kinh tế
giữa các vùng miền và nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên của người dân.
- Tính mùa vụ: Thời gian diễn ra hoạt động du lịch tại mỗi vùng miền thường
tập trung với tần suất dày tại từng thời điểm. Trong đó các loại hình thể hiện tính mùa
11

vụ rõ rệt nhất đó là du lịch nghỉ biển, đảo, núi, thể thao, theo mùa, du lịch nghỉ cuối
tuần, vui chơi giải trí.
- Tính chi phí: Khách du lịch đi du lịch nhằm mục đích hưởng thụ các sản
phẩm du lịch thay vì mục đích kiếm tiền.
- Tính xã hội hóa: Du lịch thu hút tất cả các thành phần trong xã hội tham
gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào các hoạt động.
- Tính giáo dục cao về môi trường: Theo Bộ thể thao, Văn hóa và Du lịch,
DLST có tác dụng đưa con người đến gần hơn thiên nhiên và các khu vực bảo tồn –
những khu vực vẫn đang sở hữu sự đa dạng về sinh học cao và nhạy cảm trước
những tác động từ bên ngoài. Hoạt động du lịch đã tạo ra những tác động đến môi
trường. DLST được xem như sợi dây liên kết giữa mục tiêu phát triển du lịch cân
bằng với bảo vệ tự nhiên môi trường.
- Góp phần bảo tồn toàn vẹn nguồn tài nguyên thiên nhiên và duy trì sự
đa dạng sinh học: DLST có ý nghĩa nâng cao ý thức bảo vệ toàn vẹn nguồn tài
nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường, thúc đẩy ý thức bảo tồn thông qua việc
giáo dục khách du lịch và người dân địa phương vấn đề bảo vệ tài nguyên thiên
nhiên và môi trường.
- Thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương: Cộng đồng tham gia
các hoạt động du lịch đã tác động không nhỏ đến công tác giáo dục vấn đề bảo vệ
môi trường và thiên nhiên cho khách du lịch, nâng cao nhận thức hơn nữa cho cộng
đồng và cải thiện thu nhập cho người bản địa. Điều này cũng mang lại những tác
động tích cực đối với bảo tồn tài nguyên DLST.
Những nguyên tắc cơ bản của DLST là:
- Nâng cao ý thức về bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ môi trường: Đây là nguyên
tắc cơ bản của DLST, cũng là điểm khác biệt của DLST. Tài nguyên du lịch đều được
đem ra để mua bán tuy nhiên DLST lại khác biệt ở điểm mang tính giáo dục và trách
nhiệm cao hơn so với du lịch tự nhiên. Trên các phương diện như chi phí bảo hiểm, sự
hướng dẫn an toàn thì DLST phức tạp hơn. Đồng thời hình thức này cũng đòi hỏi
ý thức trách nhiệm cao hơn từ đơn vị tổ chức và khách du lịch.
12

Sau chuyến tham quan, khách DLST có được nhiều hiểu biết về những đặc điểm
thiên nhiên, con người và văn hóa tại khu vực trải nghiệm. Những hiểu biết này sẽ góp
phần thay đổi cách cư xử của du khách, thể hiện thông qua việc đóng góp tích cực đối
với việc bảo tồn và phát triển hệ sinh thái và văn hóa tại địa phương.
- Bảo vệ môi trường và duy trì hệ sinh thái: DLST tác động trực tiếp đến
hệ sinh thái và môi trường trong khu vực. DLST gây ra những tác động tiêu cực sẽ
khiến hệ sinh thái và môi trường bị biến đổi về tính chất. Theo tác giả Nguyễn Chí
Thành thì dưới áp lực phát triển DLST, sẽ có một số hệ sinh thái và môi trường
sống bị tổn thương đặc biệt, một phần có chất lượng môi trường sống kém hơn, đây
là nguyên nhân dẫn đến đa dạng sinh học bị giảm xuống.
Nếu như các loại hình du lịch khác chưa ưu tiên việc bảo vệ tự nhiên, môi
trường sống và duy trì sự tự nhiên trong hệ sinh thái lên hàng đầu thì trong DLST
đây lại là nguyên tắc tiên quyết bởi:
+ Mục tiêu chính của hoạt động DLST dó là duy trì tính tự nhiên của hệ sinh
thái và bảo vệ tự nhiên môi trường.
+ DLST muốn tồn tại thì cần phải gắn liền với bảo vệ tự nhiên môi trường và
hệ sinh thái. Nếu hệ sinh thái và môi trường tự nhiên bị hủy hoại thì chắc chắn
DLST sẽ thực sự suy thoái
- Bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc: Văn hóa được hình thành nên
từ những sự tích lũy về ứng xử giữa con người với nhau và với tự nhiên. Nếu kết quả
quá trình thích nghi của con người với tự nhiên là văn hóa thì có thể thấy rằng sự đa
dạng về sinh học gắn bó mật thiết với sự đa dạng về văn hóa theo những quy luật nhất
định. Vì vậy “bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc” là một trong những
nguyên tắc khách quan. Các giá trị nhân văn gắn liền với các giá trị tự nhiên đối với
một hệ sinh thái ở một địa phương cụ thể. Sự biến đổi hoặc xuống cấp một cách liên
tục trong sinh hoạt văn hóa truyền thống địa phương dưới những tác động tiêu cực
của một hoạt động nào đó sẽ khiến sự cân bằng hệ thống sinh thái tự nhiên vốn có
của một khu vực bị mất đi, đồng nghĩa với việc giá trị của hệ sinh thái bị hủy hoại.
- Tạo thêm việc làm và mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương
13

Người dân địa phương được hiểu là những người dân đang sinh sống tại khu
vực DLST, trực tiếp nhìn thấy được những thay đổi (tiêu cực hay tích cực) của môi
trường, hệ sinh thái, đời sống, cảnh quan... của khu vực. Ý thức của người dân tại
đây ảnh hưởng rất lớn đến việc bảo tồn và duy trì các hệ sinh thái, môi trường văn
hóa đó. Chính vì thế “việc tạo thêm việc làm và mang lại lợi ích cho cộng đồng địa
phương” là nguyên tắc hướng tới của DLST. DLST tạo điều kiện để người dân địa
phương tham gia các hoạt động du lịch như mở homestay, nhà nghỉ, kinh doanh nhà
hàng, quán ăn, thuê phương tiện, trải nghiệm,…Điều này sẽ giúp người dân địa
phương có thêm nguồn thu nhập, ít phụ thuộc vào tự nhiên. Đồng thời điều này sẽ
giúp họ thấy được những giá trị mà việc bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên có
thể mang lại cho cuộc sống của chính họ.
1.1.3. Phát triển DLST
Hiện nay, khái niệm phát triển vẫn chưa có một định nghĩa đầy đủ. Một số
định nghĩa xoay quanh về khái niệm phát triển gồm có:
Theo Hội đồng thế giới về môi trường và phát triển (WCED) thì phát triển
được hiểu là sự đáp ứng đầy đủ các yêu cầu ở hiện tại mà không gây tổn hại đến khả
năng đáp ứng các yêu cầu của trong tương lai.
Godian và Hecdue lại cho rằng: “Phát triển là một mô hình chuyển đổi mà nó
tối ưu các lợi ích kinh tế và xã hội trong hiện tại nhưng không hề gây hại cho tiềm
năng của những lợi ích tương tự trong tương lai” (Godian và Hecdue, 1988; GS
Grima Lino).
Xét về khía cạnh kinh tế, sự phát triển bao gồm các mục tiêu như cải thiện
chất lượng giáo dục, đảm bảo các vấn đề về y tế cho trẻ em và phụ nữ, đảm bảo sức
khoẻ cho cộng đồng, đảm bảo sự công bằng trong vấn đề quyền sử dụng đất, xóa bỏ
dần sự mất cân bằng về thu nhập cho cộng đồng xã hội.
Xét về con người, việc nâng cao trình độ, bồi dưỡng văn hoá, trang bị thêm
những kiến thức về khoa học kỹ thuật được hiểu là sự phát triển. Người khi được
nâng cao nhân thức sẽ tham gia vào việc bảo vệ môi trường một cách tích cực.
Tại hầu hết các nước phát triển trên thế giới hiện nay, những tiến bộ cải tiến
mới về quy trình, trang thiết bị công nghệ, máy móc sản xuất đã góp phần đóng góp
14

vào việc tiết kiệm lượng năng lượng, nhờ đó các chất như các oxit lưu huỳnh và các
kim loại nặng vốn là những chất gây ô nhiễm được giảm thiểu và giúp giảm chi phí vận
hành tối đa cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, có thể thấy rằng những thành quả về phát
triển môi trường và phát triển kinh tế đạt được từ những cải tiến đổi hoạt động xuất
dường như chưa bắt kịp với sự gia tăng dân số cũng như mong muốn chất lượng cuộc
sống được nâng cao. Vấn đề cần chú ý ở đây đó là là những cố gắng để giúp các dịch
vụ và sản phẩm trở nên tương thích và hoà hợp với môi trường, đồng thời đem lại lợi
ích thiết thực về mặt kinh tế (cắt giảm chi phí) cho các doanh nghiệp từ những đổi mới
trên lại tạo ra nhiều cơ hội để tăng lượng tiêu thụ dịch vụ và sản phẩm, vì thế phần nào
lợi ích đạt được từ việc cải tiến quá trình sản xuất bị phủ nhận.
Theo hiệp hội du lịch Việt Nam, phát triển DLST là khai thác một cách có
hiệu quả những giá trị mà thiên nhiên DLST mang lại cùng với những giá trị về hạ
tầng, lao động, từ đó tạo ra được sự thu hút đối với du khách bằng các sản phẩm du
lịch có sức cạnh tranh, thỏa mãn nhu cầu của du khách và đem lại nhiều lợi ích hơn
cho xã hội.
1.2. Vai trò của phát triển DLST
- DLST với bảo vệ môi trường
Mối quan hệ giữa môi trường và du lịch là vô cùng chặt chẽ, tác động qua lại
với nhau. Môi trường là tiền đề, là căn cứ quan trọng để phát triển mạnh du lịch. Ở
chiều ngược lại, khi DLST phát triển sẽ hỗ trợ việc bảo vệ và cải thiện chất lượng môi
trường. DLST hiện nay được coi là công cụ hữu hiệu để bảo vệ và duy trì tự nhiên, cải
thiện chất lượng khí hậu và môi trường. Nói cách khác, DLST có tác dụng nâng cao
những giá trị của cảnh quan thiên nhiên cũng như nâng cao sự nhận thức của con người
về việc cần phải bảo vệ hệ sinh thái trên trái đất đang dần bị tổn thương trước những
tác động tiêu cực từ sự khai thác triệt để, làm chậm lại sự biến đổi tiêu cực của môi
trường sinh thái và khôi phục cảnh quan thiên nhiên đang bị hủy hoại.
DLST được thực hiện một cách bài bản sẽ có tác động tích cực đến việc phát
triển sự đa dạng sinh học trong tự nhiên. Sở dĩ bởi DLST bản chất là loại hình dựa trên
sự hấp dẫn cao của môi trường tự nhiên và đóng góp vào việc bảo tồn thiên nhiên. Bên
cạnh đó, quá trình phát triển DLST cũng đặt ra mục tiêu bổ sung kinh phí để góp
15

phần cải thiện và nâng cấp chất lượng cơ sở hạ tầng, duy trì các thắng cảnh, tuyên
truyền nâng cao ý thức của người dân địa phương thông qua tuyên truyền, thực hiện
các dự án nhằm bảo vệ môi trường. DLST cũng sẽ tạo cho khách du lịch cơ hội
tham gia vào quá trình bảo tồn các giá trị tài nguyên thiên nhiên.
DLST còn ra tạo động lực và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cũng như
duy trì sự ổn định của hệ sinh thái. Người dân tại địa phương khi nhận được nhiều
ích lợi từ DLST sẽ có ý thức tham gia hỗ trợ vào công tác bảo vệ, bảo tồn cảnh
quan, giữ gìn các điểm thăm quan một cách tốt hơn. Bên cạnh đó, DLST còn đóng
góp không nhỏ vào việc nâng cấp cơ sở hạ tầng địa phương. Nhờ đó thu hút được
nhiều khách du lịch và cải thiện không gian du lịch tại khu vực.
Như vậy, phát triển DLST giúp đóng góp không nhỏ duy trì, quản lí tối ưu
các nguồn tài nguyên thiên nhiên, bên cạnh việc thỏa mãn những nhu cầu từ khách
du lịch. Đây chính là bí quyết để DLST có thể phát triển một cách bền vững.
- DLST góp phần tăng GDP
Theo đánh giá của tổng cục thống kê thì tỷ lệ sinh lợi của du lịch cao hơn bất
kỳ nghình kinh tế nào khác. Đối với Việt Nam, mỗi năm du lịch mang lại cho nền
kinh tế khoản lợi nhuận khổng lồ lên đến hàng trăm triệu USD. Theo hiệp hội DLST
thế giới điều tra thì hiện nay DLST chiếm tỷ trọng khoảng 30% trong thị phần du
lịch trên toàn thế giới. Tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm ước tính đạt từ 20%
- 40%. Sự đóng góp của DLST đối với nền kinh tế không chỉ được đánh giá dựa
trên lượng tiền mang đến khu vực mà còn dựa vào lượng tiền đọng lại ở khu vực để
mang lại những giá trị cho khu vực theo cấp số nhân. Theo ước lượng thì tỷ lệ tiền
được tạo ra bởi du lịch được sử dụng để phục vụ việc phát triển du lịch tại địa
phương không đến 20%. Phần lớn kinh phí được phân bổ vào việc tiếp thị cũng như
đi lại của du khách trước khi đến địa điểm du lịch.
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển DLST
1.3.1. Các nhân tố thuộc về điều kiện tự nhiên
Khí hậu là yếu tố quan trọng tác động đến hầu hết các loại hình du lịch, đặc
biệt là du lịch sinh thái. Ví dụ như đối với du lịch biển, các vùng biển ấm, sóng êm,
thời tiết đẹp sẽ được lựa chọn. Du lịch núi thời tiết phải phù hợp thời tiết thuận lợi,
16

tránh mùa mưa. Du lịch lễ hội, văn hóa thường được diễn ra vào các mùa thời tiết
tốt, tập trung nhiều lễ hội quan trọng. Khí hậu đã tạo nên tính chất mùa vụ của
nghình du lịch. Từ đó mà hình thành nên các mùa du lịch như mùa hè đi biển, mùa
đông leo núi,…..
Sự khác biệt về hệ sinh thái giữa các vùng được tạo nên bởi sự khác biệt về
khí hậu, kéo theo đó là sự khác biệt về hệ thống sinh vật, sinh thái tại từng vùng. Do
vậy, có những động thực vật sống tại khu vực này nhưng lại không có ở những vùng
khác. Điều này sẽ tạo điều kiện để các loại hình DLST có thể phát triển.
Khí hậu thay đổi ở từng vùng sẽ kéo theo mùa du lịch thay đổi. Ví dụ như
với các nước thuộc đới lạnh như châu Âu, khi thời tiết chuyển mùa từ thu sang đông
thì người dân tại đó có xu hướng lựa chọn các nước thuộc nhiệt đới để nghỉ ngơi du
lịch bởi ở đó có thời tiết ấm áp hơn.
Khí hậu không chỉ là yếu tố cơ bản để phân loại du lịch theo từng mùa vụ mà
còn tác động xấu đến toàn nghình du lịch nói chung và DLST nói riêng. Điển hình
đó là sự nóng lên của Trái đất trong thời gian gần đây đã tạo ra nhiều tác động tiêu
cực đến du lịch. Sự nóng lên của trái đất gây ra nhiều hiện tượng tự nhiên bất
thường là hồi chuông cảnh báo cho sự phát triển nghình du lịch.
Tình trạng thời tiết nóng lên trên toàn cầu khiến hoạt động du lịch gặp không
ít khó khăn. Một số địa chỉ du lịch như các bãi biển hấp dẫn có khả năng sẽ biến mất
trong một vài năm tới khi nước biển dâng lên do băng tại Bắc Cực và Nam Cực tan
ra. Theo báo cáo của Tổ chức Du lịch thế giới thì 5% đến 7% trong tổng lượng khí
thải đang gây ra hiệu ứng nhà kính trên toàn cầu hiện nay được tạo ra từ hoạt động
vận chuyển và một vài hoạt động khác có liên quan trực tiếp đến du lịch. Ước tính
những tác động xấu của hoạt động du lịch đối với sự biến đổi khí hậu có thể tăng
100% nếu các nhà quản lý không đưa ra được những biện pháp để ngăn chặn trong
khoảng thời gian tới. Những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất đó là các vùng
biển, các khu DLST trên núi cùng nhiều khu bảo tồn động vật, thiên nhiên hoang
dã,….
Quá trình biến đổi lâu dài về địa chất trên trái đất đã tạo nên địa hình hiện tại.
Đối với các hoạt động DLST, địa hình đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút
17

khách du lịch đến với một địa phương. Địa hình đồng bằng không có nhiều ngoại cảnh
hấp dẫn nhưng đổi lại có nhiều tài nguyên du lịch mang giá trị nhân văn cao. Trong khi
đó loại địa hình đồi núi thường sở hữu không gian thoáng đãng, là nơi lưu giữ nhiều di
tích khảo cổ có giá trị cao – những yếu tố tiềm năng để có thể triển loại hình DLST.
Địa hình bờ biển là nơi tiếp sở hữu nhiều bãi biển, bãi đá đẹp. Vì thế việc phát triển
hình thức du lịch trải nghiệm kết hợp với nghỉ dưỡng là vô cùng thích hợp.
Vì vậy, có thể thấy du lịch mang đặc điểm tổng hợp của nhiều nghình khác.
Bản thân sự tồn tại và phát triển của nghình du lịch có những tác động qua lại với
các nghình kinh tế - xã hội khác. Trong đó quan hệ giữa du lịch với môi trường là
mối quan hệ hữu cơ, DLST muốn tồn tạo và phát triển được thì cần dựa vào môi
trường. DLST chỉ thực sự phát triển khi môi trường tự nhiên được bảo vệ.
1.3.2. Các nhân tố thuộc về nhân tố kinh tế- xã hội
Một trong những yếu tố có những tác động quan trọng đối với quá trình phát
triển DLST đó là điều kiện kinh tế chung của xã hội. Theo Hội đồng Kinh tế và xã hội
của Liên Hợp Quốc thì một đất nước tự sản xuất được những vật chất phục vụ du lịch
(nguồn đầu vào cho du lịch) sẽ có nghình du lịch phát triển bền vững. Các nhân tố kinh
tế - xã hội gồm: Cơ cấu, thành phần kinh tế, vốn, thị trường, hạ tầng kỹ thuật, cư dân,
thị trường lao động, trình độ lao động, cơ cấu các nhóm dân tộc cùng các phong tục, tập
quán riêng biệt của dân tốc đó, chính sách, ưu đãi của Nhà nước... Có thể thấy rằng sự
phát triển của kinh tế - xã hội và sự phát triển DLST có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Bởi khi kinh tế của một nước có sự tăng trưởng đồng đều, mức sống người dân sẽ được
nâng cao. Thu nhập quốc dân tăng là điều kiện cơ sở cho phép người dân có thể trực
tiếp tham gia các dịch vụ DLST yêu cầu mức chi trả cao hơn. Khi nền kinh tế của một
quốc gia, khu vực bị suy thoái, thu nhập của người dân giảm xuống khiến việc chi tiêu
bị thắt chặt, người dân chi tiêu tiết kiệm hơn nên họ sẽ ít quan tâm đến DLST. Hiện nay
tại các nước phát triển, du lịch là một phần tất yếu trong đời sống của người dân. Số
liệu từ tổng cục du lịch Việt Nam cho thấy tại nhóm các nước phát triển, chi phí dành
cho du lịch sẽ tăng 2,5% khi nhu cầu quốc dân tăng lên 2%. Xu hướng ngày nay là các
du khách đến từ các quốc gia phát triển thường lựa chọn các quốc gia đang phát triển
làm địa điểm tham quan.
18

Giao thông vận tải là yếu tố tác động chính đến sự phát triển của nghình du lịch
trên cả hai phương diện đó là số lượng và chất lượng. Trong đó sự phát triển giao thông
về số lượng mang tới hệ thống giao thông thuận lợi để con người có thể dễ dàng đi đến
mọi vùng đất còn chất lượng sẽ ảnh hưởng đến tốc độ, mức độ an toàn, giá cả và sự tiện
nghi của mỗi chuyến du lịch. Giao thông thuận lợi sẽ thu hút đầu tư xây dựng các đối
tác quốc tế đến để xây khách sạn, resort, công trình cao cấp. Đây là cơ sở để chúng ta
đảm bảo khả năng khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên và thu hút được thêm lượng
khách quốc tế nhiều hơn tới nghỉ dưỡng, trải nghiệm
Điều kiện kinh tế đã thể hiện được vai trò vô cùng quan trọng đối với việc
phát triển du lịch. Ở chiều ngược lại, du lịch cũng cần phát phải huy được vai trò
của mình trong việc quảng bá và xây dựng kinh tế của đất nước. Đó là cơ sở để xây
dựng nên một mối quan hệ bền vững giữa du lịch với kinh tế.
1.3.3. Các nhân tố khác
Chính sách phát triển du lịch của chính phủ tác động một phần vào sự phát
triển nghình du lịch nói chung và DLST nói riêng. Chính sách phát triển du lịch là
“chìa khóa dẫn đến thành công trong việc phát triển du lịch.” Chính sách phát triển
nghình du lịch gồm có chính sách chung của Tổ chức du lịch thế giới đối với tất cả
các thành viên và chính sách riêng tại từng địa phương, từng quốc gia. Các chính
sách tại địa phương có ý nghĩa hơn cả bởi phù hợp với khả năng, tình hình thực tế
của từng địa phương.
Ngoài ra, tài nguyên du lịch có những ảnh hưởng lớn đối với việc phát triển
du lịch. Khái niệm “Tài nguyên” nghĩa được dùng để chỉ những giá trị về cả tinh
thân và vật chất được khai thác nhằm phục vụ cho mục đích phát triển của con
người. Có thể thấy rằng các di sản thế giới chính là tài nguyên để nghình du lịch có
thể phát triển.
Hệ động thực vật là một tiềm năng du lịch đã và đang khai thác, thể hiện sự hấp
dẫn đặc biệt đối với các du khách. Khách du khách khi đến vườn quốc gia, khu dự trữ
sinh quyển, khu bảo tồn thiên nhiên là để tham quan, trải nghiệm thế giới động thực vật
phong phú, đầy lý thú tại đó. Việt Nam là quốc gia có vị trí địa lý đặc biệt,
19

là nơi giao thoa, gặp gỡ của các luồng di cư nên giới sinh vật khá phong phú, đa
dạng, hội tụ nhiều loài động vật.
1.4. Kinh nghiệm phát triển DLST của một số nước trên thế giới và ở Việt Nam
1.4.1. Kinh nghiệm phát triển DLST của một số nước trên thế giới
1.4.1.1. Kinh nghiệm của Malaysia và Indonesia
Malaysia được biết đến là một trong những đất nước có nhiều chính sách phát
triển nghình Du lịch hiệu quả. Theo hiệp hội du lịch Malaysia thì năm 2015, lượng du
khách nước ngoài đến đất nước này là 54,8 triệu và mang đến nguồn thu đạt 37,95 tỷ
USD. Chính phủ Malaysia đã đặt ra mục tiêu giai đoạn 2015-2030 đó là đưa đất nước
trở thành một trong nước có thị trường du lịch lớn mạnh nhất khu vực và quốc tế. Du
lịch Malaysia có tham vọng định vị trở thành điểm đến du lịch hàng đầu trong nhận
thức của du khách. Chính phủ Malaysia định hướng đưa nghình du lịch trở thành
nghình đóng góp nhiều nhất vào sự phát triển kinh tế của quốc gia này. Du khách quốc
tế đến Malaysia chủ yếu thuộc châu Á như Singapore, Thái, Indonesia, Trung Quốc,
Australia, Ấn Độ, Philipines, Brunay, Nhật Bản và các nước châu Âu như Anh,
Pháp,…. Malaysia đưa ra chiến lược chung về chuyển dịch cơ cấu các nghình kinh tế
nói chung và chuyển dịch nghình Du lịch nói riêng đó là cần phải xây dựng được
một kế hoạch phát triển dài hạn, trong đó lấy việc phát triển thêm nhiều sản phẩm
du lịch và mở rộng thị trường là những mục tiêu chính. Những thị trường mục tiêu
hướng đến của du lịch Malaysia là những thị trường mà khách du lịch có năng lực
tài chính và mức chi tiêu cao. Các chính sách, chương trình kích thích tiêu dùng của
du khách đưa ra thường xuyên. Du lịch Malaysisa hướng đến quan điểm phát triển
xanh, phát triển du lịch đi đôi với việc bảo vệ môi trường, đảm bảo sự hài hòa về lợi
ích kinh tế và môi trường, hướng đến sự bền vững.
Hiện nay khi nghình du lịch đang ngày càng phải cạnh tranh khốc liệt thì
Malaysia đã xác định những sáng tạo và đổi mới trong việc phát triển sản phẩm du lịch
chính là yếu tố sống còn. Các sáng kiến đổi mới được đưa ra nhằm tập trung vào việc tổ
chức liên tiếp chuỗi hoạt động như “Malaysia ngôi nhà thứ 2 của tôi” nhằm mục đích
thúc đẩy việc mua nhà tại đây của các người nước ngoài. Đây là một trong những giải
pháp hiệu quả để thu hút nhiều khách du lịch lựa chọn Malaysia là địa
20

điểm để nghỉ dưỡng, đồng thời đưa người thân cũng như bạn bè đến đây để du lịch
nhiều hơn.
Ngoài ra, Malaysia cũng đề cao việc phát triển các sản phẩm du lịch mua
sắm. Trong đó tập trung vào các sản phẩm hướng tới thị trường trung và cao cấp
được chú trọng hơn cả. Malaysia đã quy hoạch cho từng địa điểm cụ thể để xây
dựng các khu nghỉ dưỡng cao cấp, các khu vui chơi tổng hợp giải trí, thể thao và các
trung tâm mua sắm lớn. Du lịch chữa bệnh, du lịch kết hợp với giáo dục và du lịch
hội họp MICE cũng rất được chính phủ Malaysia quan tâm. Các khu vực tại quốc
gia này, thậm chí doanh nghiệp đang hoạt động trong nghình du lịch sẽ có những kế
hoạch phát triển cụ thể dựa vào các định hướng có tính quốc gia. Trong đó “Kế
hoạch chuyển đổi du lịch Malaysia đến năm 2022” chính là cơ sở quan trọng nhất.
Indonesia đã xây dựng chiến lược triển du lịch tổng thể đến năm 2030. Việc đẩy
mạnh và nâng cao chất lượng du lịch sẽ được tập trung. Indonesia đã đề ra kế hoạch đó
là phát triển đến quy mô quốc gia với khoảng 90 điểm tính đến năm 2030. Sức chứa du
lịch của các điểm đến này ước tính đạt 45 triệu lượt. Cùng với kế hoạch này là chiến
lược ngắn hạn đến 2022 với nội dung chính đó là tập trung vào việc phát triển DLST,
du lịch nông thôn và du lịch biển là 3 loại hình trọng tâm cũng đã được hoàn tất. Đối
với lĩnh vực du lịch nông thôn, các địa phương sẽ triển khai thêm khoảng 74 điểm,
DLST là 60 điểm sẽ được đặt tại các vườn quốc gia. Chủ trương phát triển du lịch của
Indonesia là dựa vào cộng đồng. Chính phủ đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ phát
triển thông qua cho thuê đất giá rẻ để người dân có điều kiện làm du lịch. Song song
với đó là đào tạo nghiệp vụ, hướng dẫn cộng đồng các tổ chức hoạt động du lịch. Các
sản phẩm du lịch chính được chính phủ Indonesia định hướng bao gồm: du lịch di sản,
DLST, du lịch kết hợp với đánh golf, du lịch kết hợp lặn biển,….. Vụ
Thị trường của Cục Xúc tiến Indonesia thực hiện nhiệm vụ theo dõi các diễn biến
chung thị trường, bên cạnh đó là đơn vị định hướng và tổ chức các chiến dịch quảng
bá xúc tiến du lịch đến bạn bè quốc tế. Hiện nay Indonesia đang dần chuyển hướng
sang việc thu hút khách du lịch tại thị trường ASEAN. Ngân sách năm 2019 được
dành ra nhằm phục vụ kế hoạch xúc tiến quảng bá hoạt động du lịch của Indonesia
là 80 triệu USD. Tại địa bàn đảo Bali – địa điểm du lịch nổi tiếng và hấp dẫn của
21

Indonesia thì thành công đến từ việc tôn trọng văn hóa, tập tục và suy nghĩ, quan
điểm của người bản địa. Chính phủ có kế hoạch nâng cao nhận thức của người bản
địa về phát triển du lịch tại đây theo một quá trình cụ tể; đồng thời ban hành một
loạt chính sách, quy định chi tiết, chặt chẽ về việc giữ gìn và bảo tồn các giá trị văn
hóa nhân văn.
Thông qua những phân tích kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới có
những đặc điểm tương đồng về tự nhiên, huyện đảo Cô Tô có thể rút ra được một số
bài học trong quá trình quy hoạch và phát triển DLST biển như sau:
Trong chiến lược du lịch, tổ chức không gian du lịch được xác định cụ thể.
Mục đích của nội dung này đó là để xác định cụ thể các địa bàn, phân chia chức
năng du lịch chính của từng không gian trọng điểm. Ví dụ Kinabalu được chính phủ
Malaysia xác định “là địa bàn trọng điểm về DLST, trong khi Kuala Lumpur được
xác định là địa bàn phát triển du lịch MICE, du lịch vui chơi giải trí, du lịch mua
sắm. Tổ chức không gian du lịch ở phạm vi quốc gia hầu như không có sự thay đổi
trong thời gian dài (thực tế ở Malaysia và Indonesia các địa bàn trọng điểm du lịch
như Kinabalu, Bali… đã hình thành và không đổi cách đây hàng chục năm).”
Quy trình thực hiện các kế hoạch của mỗi địa phương đều cần có sự tham gia
của cả cọng đồng từ giai đoạn đầu để đảm bảo thực thi đầy đủ các nội dung. Chính
quyền địa phương luôn giữ vai trò định hướng và tôn trọng ý kiến cộng đồng. Đó
chính là lý do làm nên sự thành công của Bali trong việc phát triển du lịch.
Để thực hiện thành công các quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch, bên cạnh
những hỗ trợ của nhà nước về nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng thì công tác tuyên
truyền, quảng cáo và đưa hình ảnh du lịch rộng khắp cũng cần được chú trọng đầu
tư. Hiện nay Malaysia đang đầu tư khoảng 180 triệu USD/năm cho hoạt động này
và với Indonesia là khoảng 60 triệu USD/năm). Khi tiến hành quy hoạch, lên kế
hoạch để phát triển các hoạt động du lịch, huyện đảo cần tập trung xây dựng kế
hoạch trọng tâm cho từng giai đoạn, đáp ứng những yêu cầu từ thị trường. Công tác
thống kê, phục vụ du lịch và điều chỉnh kế hoạch phát triển tùy thuộc vào thực tế
cần coi trọng. 1.4.1.2. Kinh nghiệm của Singapore
22

Singapore là một quốc đảo nhỏ, tài nguyên hạn chế, nhưng có nghình du lịch vô
cùng phát triển. Có được những thành công này là bởi Singapore tập trung phát triển
các thị trường chính với mục đích tạo ra sự hiểu biết của du khách về Singapore, phát
triển Singapore thành “một điểm du lịch phải đến, cải thiện tiêu chuẩn du lịch nhằm
cung cấp các dịch vụ đáng nhớ cho khách du lịch, nâng cấp cơ sở hạ tầng du lịch, phát
triển các doanh nghiệp du lịch và nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp, phát triển các
sản phẩm trọng tâm của du lịch”. Năm 2019, Singapore đã đầu tư 700 triệu đô Sing cho
tổ chức quảng bá các hoạt động liên quan trực tiếp đến du lịch, đầu tư 380 triệu đô Sing
để phát triển, cải tạo cơ sở vật chất, hạ tầng du lịch và đầu tư khoảng 320 triệu đô Sing
để nâng cao, phát triển chất lượng nguồn nhân lực. Dự kiến doanh thu hàng năm từ du
lịch tại đây có thể lên đến hàng chục tỷ đô.
Những kinh nghiệm trong việc phát triển nghình du lịch tại Singapore sẽ
mang đến cho du lịch của Việt Nam và tỉnh Quảng Ninh những bài học quý báu
trong việc hoạch định, lên kế hoạch xây dựng các nội dung và mục tiêu phát triển.
Theo đánh giá của tổng cục du lịch Việt Nam thì tỉnh Quảng Ninh là địa
phương giàu tiềm năng du lịch để có thể phát triển. Trong đó phải kể đến Vịnh Hạ
Long – một trong bảy kỳ quan thiên nhiên của thế giới, nhiều lễ hội truyền thống
được tổ chức qua các năm, loại hình du lịch tâm linh phát triển. Đặc biệt, không thể
không kể đến tài nguyên biển đảo tại Quảng Ninh vô cùng dồi dào. Hiện nay ngoài
việc xây dựng “Quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH đến năm 2020, tầm nhìn
2030” thì chính quyền Quảng Ninh đã và đang triển khai kế hoạch xây dựng đề án
quy hoạch phát triển DLST.
Để có thể tận dụng tất cả những tiềm năng vốn có một cách tối đa và đưa du lịch
trở thành đóng góp nhiều hơn đối với kinh tế tại Quảng Ninh thì lãnh đạo tỉnh nhấn
mạnh việc đưa ra tầm nhìn dài hạn là điều vô cùng quan trọng. Trong đó địa phương
cần chắt lọc các ý tưởng hay, lựa chọn phương án quy hoạch phát triển phù hợp. Đồng
thời cần tham khảo, học tập kinh nghiệm từ thành công của các địa phương khác, rút
kinh nghiệm từ thất bại của họ trong việc xây dựng các chính sách và kế hoạch phát
triển. Vấn đề quy hoạch, xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch tại từng địa phương phải thực
sự phù hợp với nội dung quy hoạch tổng thể, mang đến sự hài hòa
23

lợi ích giữa phát triển du lịch với phát triển công nghiệp. Du lịch muốn phát triển
bền vững cần đi đôi với việc bảo vệ môi trường, gìn giữ và phát huy những giá trị
văn hóa truyền thống vốn có bên cạnh việc phát triển thêm nhiều sản phẩm du lịch
mới mẻ để thu hút nhiều khách du lịch hơn. Ngoài ra tỉnh Quảng Ninh cũng cần
tăng cường tổ chức thêm nhiều sự kiện nhằm thúc đẩy hoạt động du lịch như thể
thao, văn hóa trong các mùa “ít khách” như mùa thu và mùa đông. Đối với từng khu
vực khác nhau sẽ có những lược quảng bá khác nhau. Ngoài ra cũng cần xây dựng
kế hoạch riêng đối với từng loại khách du lịch. Một nhiệm vụ quan trọng trước mắt
đó là cần phải tăng cường việc bồi dưỡng, đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn lao
động địa phương, đặc biệt là giáo dục dân bản địa về ý thức bảo vệ môi trường và
trách nhiệm với tự nhiên, trách nhiệm với sự phát triển du lịch.
Huyện Cô Tô đã rút ra được nhiều bài học quý giá phục vụ cho phát triển loại
hình DLST. Trong đó tập trung vào việc quảng bá, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng,
đầu tư nâng cao chất lượng và số lượng nhân lực du lịch, cải thiện môi trường du
lịch,….Năm 2019, huyện Cô Tô đã đẩy mạnh hoạt động quảng bá, tuyên truyền hình
ảnh du lịch địa phương thông qua báo chí. Lãnh đạo huyện đã chỉ đạo gửi 600 thư đến
các trường cao đẳng, đại học, cơ sở đoàn - hội trên cả nước với mục đích thu hút giới
trẻ đến thăm đảo. Bên cạnh đó là tổ chức thành công “Tuần thể thao - văn hóa - du lịch
Cô Tô”, thu hút được lượng du khách lớn… Cô Tô đã triển khai được nhiều sản phẩm
du lịch mới để thu hút khách du lịch đến với huyện đảo. Cùng với đó là việc triển khai
thực hiện các biện pháp để nâng cao công tác điều hành quản lý du lịch như triển khai
và xây dựng công tác quy hoạch, đề xuất những chiến lược để phát triển du lịch biển
đảo trong thời gian tới. Chính quyền địa phương đã quán triệt công tác công khai giá
của các dịch vụ như giao thông, ăn uống, nghỉ ngơi, đi lại tại đảo thông qua áp phích, tờ
rơi, mạng internet,…. Hiện nay Cô Tô đã đưa hệ thống xe điện
vào phục vụ khách du lịch; thời gian phát điện hàng ngày tăng từ 9 giờ lên 24 giờ;
triển khai dự án “đảo hoa”, theo đó hàng năm mỗi người dân trên đảo sẽ đóng góp
bằng cách trồng 30 loại cây xanh và hoa.
1.4.2. Kinh nghiệm phát triển DLST ở Việt Nam
1.4.2.1. Kinh nghiệm phát triển DLST tại Nha Trang- Khánh Hòa
24

Biển Nha Trang - Khánh Hòa nằm ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ. Với
đường bờ biển dài đến 386km, quy tụ 250 hòn đảo lớn nhỏ, môi trường tự nhiên hệ
sinh thái phong phú cùng khí hậu ôn hòa, Khánh Hòa có đầy đủ điều kiện lý tưởng
để phát triển hoạt động du lịch biển, đảo.
Nha Trang đã thành công xây dựng hình ảnh trong lòng du khách là một
thành thành phố biển đầy thu hút nhờ sự chuyên nghiệp, bài bản trong hoạt động
quảng bá hình ảnh. Cùng với đó các khu du lịch lớn được ra đời, nhiều công viên
cây xanh được xây dựng đã tạo nên ấn tượng về cảnh quan thiên nhiên xanh và độc
đáo. Chính quyền địa phương đề ra kế hoạch tập trung phát triển các hình thức du
lịch đặc biệt như du lịch thám hiểm thế giới dưới biển, giải trí, thể thao trên bãi
biển, nghỉ dưỡng và DLST biển tại Khánh Hòa cũng được đẩy mạnh đầu tư. Theo
đánh giá của lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa thì tại những địa điểm du lịch, Nha Trang
thực hiện tốt những dịch vụ đi kèm tài nguyên biển, đảm bảo vấn đề vệ sinh và an
toàn trên các bãi biển. Bên cạnh đó, Khánh Hòa đã và đang có những định hướng
lớn trong công tác quy hoạch du lịch theo hướng phát triển có trọng tâm, song song
với việc đảm bảo, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch tại đây và làm phong phú
thêm danh mục sản phẩm du lịch để tạo ra những điểm khác biệt nhằm tạo dựng
thương hiệu Du lịch biển Nha Trang - Khánh Hòa.”
Những kinh nghiệm của Nha Trang - Khánh Hòa trong việc phát triển hoạt
động du lịch biển đó là chính quyền tỉnh có vai trò chủ chốt trong quy hoạch và đề
xuất nhiều giải pháp nhằm thu hút đầu tư vào du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ
du lịch tại địa phương và giúp sản phẩm du lịch trở nên đa dạng là vô cùng quan
trọng. Ngoài ra để đem lại cho khách du lịch sự an toàn và đẩy mạnh công tác xúc
tiến hợp tác thương mại thì vấn đề bảo vệ môi trường và an ninh tại các bãi biển
cũng cần được chú trọng quan tâm hàng đầu.
1.4.2.2. Kinh nghiệm phát triển DLST trên đảo Cát Bà - Hải Phòng
Cát Bà nằm ở phía Nam Vịnh Hạ Long, thuộc huyện Cát Hải - Hải Phòng đã
được UNESCO công nhận là “khu dự trữ sinh quyển thế giới” vào năm 2009. Đảo
Cát Bà luôn chứng tỏ được sức hấp dẫn vô cùng đặc biệt đối với du khách trong
nước và quốc tế trong suốt những năm qua.
25

Điểm du lịch Cát Bà là toàn bộ thắng cảnh nằm trên đảo Cát Bà. Quần đảo
Cát Bà là một khu du lịch kết hợp giữa hệ sinh thái biển và rừng với Vườn Quốc
Gia Cát Bà. Trong đó diện tích bảo vệ tại vườn quốc gia hiện nay là 15.300 ha,
chiếm 1/3 diện tích đảo. Vườn quốc gia là nơi hội tụ 400 loài cây quý hiếm và động
vật lạ. Đặc biệt những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ về du lịch, đảo
Cát Bà đã “trở thành điểm du lịch bừng sáng nối giữa hai trung tâm du lịch lớn nhất
miền Bắc: Hạ Long và Hải Phòng, tạo thành một quần thể du lịch phong phú, độc
đáo, có một không hai ở Việt Nam, thu hút mạnh mẽ khách du lịch theo con đường
biển kết hợp với đường bộ và đường sắt.” (Tạp chí du lịch, 2015)
Những kinh nghiệm về phát triển loại hình DLST ở đảo Cát Bà đó là tận
dụng những điểm mạnh tương đồng với đảo Cô Tô để phát huy lợi thế sẵn có như:
về môi trường được bảo vệ tốt, hệ sinh thái đa dạng, cảnh quan thiên nhiên gồm núi
đá vôi, rừng quốc gia hang động, đảo, bãi biển nguyên sơ,trang trại nuôi ngọc trai;
tầm quan trọng về văn hóa như các khu khảo cổ. Quá trình phát triển du lịch quá
nhanh, các khách sạn nhà nghỉ cao tầng được xây dựng làm phá vỡ cảnh quan môi
trường sinh thái. Đó là điều tất yếu tại hầu hết các khu du lịch biển. Huyện Cô Tô
cần có các giải pháp cụ thể để phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng nhà hàng, khách sạn.
Sự phát triển du lịch nhanh chóng kéo theo các tệ nạn xã hội. Chính quyền địa
phương cần cân nhắc các giải pháp quản lý xã hội, tạo công việc cho thanh niên trên
huyện đảo tham gia. Bên cạnh đó, có thể thấy nhận thức hiện nay trong du khách về
du lịch đảo Cát Bà còn hạn chế. Địa điểm này không đáp ứng được nhu cầu của du
khách. Vì Cát Bà không theo một mẫu du lịch bền vững, xây dựng đô thị không bài
bản, quản lý du lịch còn nhiều bất cập. Huyện đảo Cô Tô cần xác định rõ những yếu
tố cần phải rút kinh nghiệm nhằm phát triển DLST Cô Tô bền vững.
26

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI
2.1 Giới thiệu chung về huyện Cô Tô
2.1.1. Vị trí địa lý của huyện Cô Tô
Huyện Cô Tô có địa giới hành chính bao gồm các hòn đảo ngoài khơi vịnh
Bắc Bộ. Toàn huyện có 30 hòn đảo lớn nhỏ, trong đó ba đảo lớn nhất là đảo Cô Tô
Lớn, đảo Thanh Lân và đảo Trần. Đảo Cô Tô Lớn và đảo Trần nằm gần nhau và
cùng với các đảo nhỏ hơn ở lân cận tạo thành quần đảo Cô Tô. Riêng đảo Trần (còn
gọi là đảo Chằn hay Chàng Tây) nằm riêng lẻ ở góc đông bắc huyện.
Vùng biển Cô Tô có vị trí địa lý:
Phía đông và phía nam giáp vùng biển ngoài khơi vịnh Bắc Bộ.
Phía tây giáp vùng biển huyện Vân Đồn.
Phía bắc giáp vùng biển huyện Hải Hà và thành phố Móng Cái.
Hình 3.1.Bản đồ vị trí địa lý huyện Cô Tô
Diện tích tự nhiên toàn huyện không ổn định bởi có sự tích tụ và bồi đắp đất
đai. Diện tích tự nhiên của Cô Tô năm 2021 là 48,5337 km2, tương đương với 0,9%
diện tích tỉnh Quảng Ninh. Về đơn vị hành chính, toàn huyện cô tô bao gồm 2 xã và
thị trấn Cô Tô.
27

Hình 3.2. Bản đồ quần đảo Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh
Đảo Cô Tô nằm cách khoảng 70 hải lý so với đất liền. Trong đó nằm ở vị trí
Đông Bắc là Đảo Trần, cách Móng Cái khoảng 33 km và cách đường hàng hải quốc
tế Hải Phòng - Bắc Hải khoảng 29 km.
2.1.2. Lịch sử phát triển huyện Cô Tô
Cô Tô có tên cổ là Chàng Sơn (Núi Chàng). Từ xa xưa đây đã trở thành nơi trú
ngụ của ngư dân và thuyền bè vùng Đông Bắc, song vì thường xuyên bị quấy phá bởi
cướp biển Trung Quốc nên chưa thành nơi định cư. Nhiều câu chuyện kể về lịch
28

PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI HUYỆN CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH

PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI HUYỆN CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI HUYỆN CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH

Similar to PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI HUYỆN CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI HUYỆN CÔ TÔ, TỈNH QUẢNG NINH