HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH TỰ NGUYỆN TẠI CƠ QUAN BHXH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ

Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề khóa luận
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH TỰ NGUYỆN TẠI CƠ QUAN
BHXH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ
Ngành: Quản lý kinh tế
BÙI THỊ THANH TÂM
Quảng Ninh - 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH TỰ NGUYỆN
TẠI CƠ QUAN BHXH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ
Ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8340410
Họ và tên học viên: Bùi Thị Thanh Tâm
Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Bình
Quảng Ninh - 2022

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ: “Hoàn thiện công tác thu BHXH tự
nguyện tại cơ quan BHXH thành phố Uông Bí” là kết quả của quá trình nghiên
cứu khoa học độc lập và nghiêm túc của cá nhân tôi.
Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cây.
Quảng Niinh, ngày tháng năm 2022
Học viên
Bùi Thị Thanh Tâm

LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian nghiên cứu, thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự
hướng dẫn và giúp đỡ tận tình của TS. Nguyễn Thị Bình và tất cả Thầy Cô hướng
dẫn trong Khoa Sau đại học và các thầy cô của trường Đại học Ngoại Thương.
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Bình, giảng
viên tại trường Đại học Ngoại Thương, đã tận tình hướng dẫn khoa học giúp tôi
hoàn thành một cách xuất sắc nhất bài Luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô hướng dẫn thuộc Khoa Sau đại học và
các thầy cô thuộc trường Đại học Ngoại Thương, đã tận tình giảng dạy những bài
học ý nghĩa và truyền đạt kiến thức trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại đây.
Do còn nhiều hạn chế, khó khăn về kinh nghiệm nghiên cứu thực tế và thời
gian thực hiện, nên luận văn không tránh khỏi những sai sót nhất định. Vì vậy, tôi
mong rằng sẽ nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các thầy cô để tôi hoàn thiện
khả năng nghiên cứu của mình.
Xin trân trọng cảm ơn,
Quảng Ninh, ngày tháng năm 2022
Học viên
Bùi Thị Thanh Tâm

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC THU BẢO
HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN ....................................................................................................... 7
1.1. Tổng quan về bảo hiểm xã hội tự nguyện................................................................... 7
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của bảo hiểm xã hội tự nguyện ................................ 7
1.1.2. Vai trò của bảo hiểm xã hội tự nguyện ............................................................... 10
1.1.3. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện ............................................. 11
1.1.4. Các chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện................................................................ 12
1.2. Tổng quan về công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện.................................... 14
1.2.1. Khái niệm thu bảo hiểm xã hội tự nguyện......................................................... 14
1.2.2. Vai trò của công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện.................................... 15
1.2.3. Nội dung của công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện............................... 16
1.2.4. Chỉ tiêu đánh giá công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện ...................... 20
1.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện... 22
1.3. Kinh nghiệm quản lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện của một số địa
phương và bài học cho cơ quan BHXH thành phố Uông Bí................................... 26
1.3.1. Lựa chọn các địa phương nghiên cứu bài học kinh nghiệm ................... 26
1.3.2. Kinh nghiệm từ các địa phương ............................................................................. 26
1.3.3. Bài học cho cơ quan bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí........................ 29
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ
NGUYỆN TẠI CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI TP. UÔNG BÍ............................ 31
2.1. Khái quát về hoạt động bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn TP.
Uông Bí giai đoạn 2017 - 2021................................................................................................. 31
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của TP. Uông Bí.................................... 31
2.1.2. Quy mô và cơ cấu đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự tại TP. Uông
Bí.......................................................................................................................................................... 35
2.1.3. Bộ máy quản lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn TP. Uông
Bí.......................................................................................................................................................... 38

2.2. Thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm
xã hội TP. Uông Bí giai đoạn 2017 - 2021 ......................................................................... 41
2.2.1. Lập danh sách đối tượng thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội tự
nguyện............................................................................................................................................... 41
2.2.2. Phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện........................ 42
2.2.3. Quy trình thủ tục hành chính thu bảo hiểm xã hội tự nguyện ............... 47
2.2.4. Kiểm tra, giám sát công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện..................... 49
2.3. Đánh giá thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ quan
Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí giai đoạn 2017 – 2021................................................... 50
2.3.1. Đánh giá hiệu quả công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện.................... 50
2.3.2. Kết quả đạt ......................................................................................................................... 54
2.3.3. Hạn chế và nguyên nhân............................................................................................ 56
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ
HỘI TỰ NGUYỆN TẠI CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI TP. UÔNG BÍ........ 60
3.1. Định hướng hoàn thiện công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ
quan Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí....................................................................................... 60
3.1.1. Định hướng chung của Nhà nước......................................................................... 60
3.1.2. Định hướng của địa phương .................................................................................... 61
3.2. Phân tích cơ hội và thách thức trong công tác thu bảo hiểm xã hội tự
nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí........................................................ 62
3.2.1. Cơ hội ................................................................................................................................... 62
3.2.2. Thách thức......................................................................................................................... 63
3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ quan
Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí................................................................................................... 64
3.3.1. Hoàn thiện tổ chức, bộ máy quản lý..................................................................... 64
BHXH thành phố đã đề xuất với BHXH tỉnh Quảng Ninh về việc nâng lương
đóng BHXH tự nguyện.
3.3.2. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách........................... 67
3.3.3. Nâng cao hiệu quả hoạt động của các Đại lý thu .......................................... 69

3.2.4. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính.............................................................. 70
3.2.5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra........................................................... 71
3.4. Một số kiến nghị..................................................................................................................... 72
3.4.1. Kiến nghị đối với Nhà nước...................................................................................... 72
3.4.2. Kiến nghị đối với BHXH Việt Nam ....................................................................... 74
KẾT LUẬN ............................................................................................................................................ 77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................ 79
PHỤ LỤC................................................................................................................................................ 82

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
STT Từ viết tắt Từ được viết tắt
1 ADB Ngân hàng Phát triển Châu Á
2 BHTNLĐ Bảo hiểm tai nạn lao động
3 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp
4 BHXH Bảo hiểm xã hội
5 BHYT Bảo hiểm y tế
6 BNN Bệnh nghề nghiệp
7 GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn
8 ILO Tổ chức Lao động quốc tế
9 TP Thành phố
10 UBND Uỷ ban nhân dân
11 UNDP Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Diện tích và dân số thường trú tại TP. Uông Bí phân theo đơn vị hành
chính tính đến tháng 6/2021 ............................................................................................................. 34
Bảng 2.2. Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tại TP. Uông Bí theo mức thu nhập
hàng tháng đóng bảo hiểm trong giai đoạn 2017 – 2021..................................................... 36
Bảng 2.3. Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tại TP. Uông Bí theo ngành nghề
trong giai đoạn 2017 – 2021............................................................................................................. 37
Bảng 2.4. Số người thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn TP. Uông Bí
trong giai đoạn 2017 – 2021............................................................................................................. 42
Bảng 2.5. Số lượng các hoạt động tuyên truyền, vận động tham gia BHXH tự
nguyện tại TP. Uông Bí giai đoạn 2017 - 2021........................................................................ 44
Bảng 2.6. Tình hình thu BHXH tự nguyện trên địa bàn TP. Uông Bí trong giai đoạn
2017 – 2021 ............................................................................................................................................. 48
Bảng 2.7. Tình hình thu BHXH tự nguyện trên địa bàn TP. Uông Bí trong giai đoạn
2017 – 2021 ............................................................................................................................................. 49
Bảng 2.8. Độ bao phủ của BHXH tự nguyện trên địa bàn TP. Uông Bí trong giai
đoạn 2017 - 2021................................................................................................................................... 50
Bảng 2.9. Số lượng người và số tiền BHXH tự nguyện tăng mới................................... 50

DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. Cơ cấu kinh tế của TP. Uông Bí năm 2021.............................................. 33
Hình 2.2. GRDP bình quân đầu người của TP. Uông Bí giai đoạn 2017 - 2021..... 33
Hình 2.3. Quy mô và tăng trưởng quy mô đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tại
TP. Uông Bí trong giai đoạn 2017 - 2021................................................................ 35
Hình 2.4. Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tại TP. Uông Bí trong theo thời
gian tham gia tính đến 31/12/2021........................................................................... 37
Hình 2.5. Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí .................................. 40
Hình 2.6. Kinh phí tuyên truyền về BHXH tự nguyện của Bảo hiểm xã hội TP.
Uông Bí trong giai đoạn 2017 - 2021....................................................................... 45
Hình 2.7. Nguồn tiếp cận thông tin về BHXH tự nguyện của người lao động tại TP.
Uông Bí .................................................................................................................... 46
Hình 2.8. Mức độ hiểu biết về BHXH tự nguyện tại TP. Uông Bí.......................... 52
Hình 2.9. Đánh giá thủ tục đăng ký tham gia BHXH tự nguyện tại TP. Uông Bí... 53
Hình 2.10. Đánh giá về mức đóng và mức hưởng BHXH tự nguyện tại TP. Uông Bí
53
Hình 2.11. Đánh giá về thái độ, năng lực phục vụ của đội ngũ cán bộ tại Bảo hiểm
xã hội TP. Uông Bí................................................................................................... 54

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
Tên đề tài: Hoàn thiện công tác thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ quan Bảo
hiểm xã hội thành phố Uông Bí
Học viên: Bùi Thị Thanh Tâm
Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Thị Bình
1, Mục tiêu
Mục tiêu chung: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất các giải pháp hoàn
thiện công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố Uông
Bí.
Mục tiêu cụ thể: Những mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là:
- Nghiên cứu, tổng hợp làm rõ lý luận và cơ sở thực tiễn về công tác thu bảo
hiểm xã hội tự nguyện.
- Phân tích và đánh giá thực trạng công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ quan
- Đề xuất các kế hoạch, ý kiến góp ý nhằm nâng cao hiệu quả công tác thu
BHXH tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí
2, Nội dung chính
Kết cấu luận văn bao gồm 3 phần với nội dung chính như sau:
Trong chương 1, tác giả đã xây dựng được khung lý thuyết nghiên cứu
liên quan đến hoạt động thu thập an sinh xã hội tự nguyện, tác giả nghiên cứu về
khái niệm và đặc điểm, vai trò, đối tượng tham gia, các chế độ bảo hiểm xã hội tự
nguyện. Trong đó làm nổi bật những nội dung cụ thể của tổng quan về công tác
thu bảo hiểm xã hội tự nguyện như: Khái niệm, vai trò, nội dung, chỉ tiêu đánh
giá và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện. Bên
cạnh đó cũng đưa ra những kinh nghiệm từ các địa phương khác.

Trong chương 2, tác giả tập trung vào việc giới thiệu tổng quan khái quát về hoạt
động bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn TP. Uông Bí và Thực trạng công tác
thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí giai đoạn
2017 – 2021. Đây là cơ sở để tác giả đánh giá thành công, hạn chế và nguyên nhân
dẫn đến hạn chế trong công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm
xã hội TP. Uông Bí.
Chương 3. Tác giả phân tích cơ hội và thách thức trong công tác thu bảo hiểm xã
hội tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí từ đó xây dựng định hướng
hoàn thiện và giải pháp hoàn thiện công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ
quan Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí
3, Kết luận – Khuyến nghị
Trên cơ sở nguyên nhân của những thực trạng công tác thu BHXH tự nguyện
tại cơ quan BHXH thành phố Uông Bí, luận văn đã đưa ra một số giải pháp chủ yếu
nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH tự nguyện trên địa bàn Uông Bí, trong giai
đoạn hiện nay, hạn chế tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH, chưa tham gia hoặc
tham gia không đầy đủ cho số lao động làm việc tại các đơn vị, nhất là các đơn vị
ngoài quốc doanh, trên địa bàn TP Uông Bí trong thời gian tới. Qua nghiên cứu thực
tiễn công tác thu BHXH tự nguyện và chính sách chế độ hiện hành, luận văn nêu ra
những kiến nghị với mục đích hoàn thiện công tác thu BHXH tự nguyện trong giai
đoạn tới và những vấn đề còn chưa hợp lý ở các quy định, chính sách BHXH cũng
như những nhân tố tác động đến công tác thu BHXH nói chung và BHXH tự
nguyện nói riêng như: Hoàn thiện tổ chức, bộ máy quản lý; tăng cường công tác
tuyên truyền, phổ biến chính sách; nâng cao hiệu quả hoạt động của các đại lý; đẩy
mạnh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường công tác thanh kiểm tra.

1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một chính sách lớn của Nhà nước với mục đích
ổn định đời sống cho mọi người tham gia, thực hiện an sinh xã hội và không vì mục
tiêu lợi nhuận. Bảo hiểm xã hội chính là sự bảo đảm, bù đắp hoặc thay thế một phần
thu nhập của người tham gia khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập do tai nạn lao động,
bệnh nghề nghiệp, ốm đau, thai sản, khi không may bị chết hoặc hết tuổi lao động,
trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội (Tổ chức Lao động quốc tế - ILO, 1999).
Từ lúc xuất hiện đến hiện tại, chính sách BHXH đã đóng góp mạnh mẽ vào việc ổn
định chính trị, kinh tế và xã hội của đất nước.
Trong xã hội, nhiều lao động là lao động tự do và không được tham gia an
sinh xã hội vì họ là lao động tự do trong sản xuất kinh doanh. Đối tượng đủ điều
kiện có thể được liệt kê là nông dân, người buôn bán nhỏ, người lao động trong làng
nghề không có việc làm và không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc theo quy
định của pháp luật. Do chính sách hướng tới mục tiêu bảo hiểm xã hội toàn dân và
tạo điều kiện cho mọi người lao động tham gia bảo hiểm xã hội ngày càng mở rộng,
ngày 29 tháng 6 năm 2006, Luật Bảo hiểm xã hội số 71/2006 / QH11 đã được Ban
hành và là loại hình bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Trong 10 năm đầu thực hiện chính sách BHXH tự nguyện (2008 - 2018), sức
hấp dẫn đối với người tham gia BHXH tự nguyện của Việt Nam tăng trưởng khá
chậm. Cụ thể, năm 2008, năm bắt đầu thực hiện chính sách, đến năm 2018 cả nước
chỉ có khoảng 250.000 người tham gia (BHXH Việt Nam, 2018). Tuy nhiên, do
Nghị quyết số 28-NQ / TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về Cải cách
chính sách BHXH có hiệu lực và ảnh hưởng của dịch Covid-19, số người tham gia
BHXH tự nguyện ở Việt Nam ngày càng tăng. số tham gia BHXH tự nguyện của
Việt Nam năm 2019-2021 tăng mạnh trong kỳ. Đến năm 2021, số người tham gia
BHXH tự nguyện ở Việt Nam đã vượt 1,3 triệu người, chiếm 2,7% lực lượng lao
động. (An sinh xã hội Việt Nam, 2021). Nghị quyết cũng đặt mục tiêu đến năm
2025 đạt khoảng 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXG (trong đó
nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXHTN chiếm khoảng

2
2,5%), đến năm 2030 đạt khoảng 60% (trong đó nông dân và lao động khu vực phi
chính thức tham gia BHXHTN chiếm khoảng 5%).
BHXHTN là chính sách nhân văn với mục tiêu góp phần cho mọi người dân,
người lao động (NLĐ) trong khu vực PCT không tham gia BHXH bắt buộc
(BHXHBB), khi tham gia BHXHTN sẽ có lương hưu để ổn định cuộc sống khi hết
tuổi lao động. Ngày 29/06/2006, Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa (XHCN)
Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 9 đã thông qua Luật BHXH. Lần đầu tiên trong lịch
sử Việt Nam có một bộ luật về BHXH, đây là cơ sở pháp lý rất quan trọng có ý
nghĩa hết sức to lớn trong việc thực hiện chính sách BHXH nói chung và BHXHTN
nói riêng ở nước ta. Luật BHXH ra đời là bước chuyển mình rất lớn trong việc quy
định thực hiện BHXHTN cho NLĐ. Luật BHXH đã dành nguyên một chương với
11 điều quy định rất chi tiết về BHXHTN và bắt đầu áp dụng chính sách BHXHTN
cho NLĐ từ ngày 01/01/2008. Thực tế cho thấy, sau 11 năm (2008 – 2019) tổ chức
thực hiện, số người tham gia BHXHTN vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, đặc
biệt trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa phát triển đất nước và quá trình
già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng ở Việt Nam. Theo báo cáo của BHXH
Việt Nam, tính đến hết năm 2019, toàn quốc có 551.000 người tham gia BHXHTN,
tăng 281.000 người so với năm 2018. BHXH Việt Nam đánh giá, đây là con số ấn
tượng, có sự gia tăng đột biến, bởi chỉ tính riêng số người tăng mới trong năm 2019
đã gần bằng kết quả 10 năm thực hiện chính sách này từ năm 2008 đến năm 2018
[12]. Mặc dù số người tham gia BHXH tăng lớn so với những năm trước đây,
nhưng số người tham gia BHXHTN so với tiềm năng, so với số người có khả năng
tham gia BHXH còn khiêm tốn [18]. Nhận thấy, đây là con số vẫn còn thấp so với
kỳ vọng. Bởi trên thực tế hiện nay, theo thống kê cả nước có khoảng 30 triệu người
chưa tham gia BHXH [12]. Đây chính là dư địa, cơ hội rất tốt để phát triển đối
tượng tham gia BHXHTN. Do đó để đạt được mục tiêu đặt ra vào năm 2025 và năm
2030 thì công tác thu BHXH tự nguyện cần được thực hiện nhanh chóng và hiệu
quả.
Công tác thu BHXH tự nguyện là một nhiệm vụ quan trọng trong việc thực
hiện chính sách BHXH tự nguyện. Công tác thu BHXH tự nguyện bao gồm các nội
dung: lập kế hoạch thu BHXH tự nguyện, phát triển đối tượng tham gia, quản lý

3
quy trình, thủ tục hành chính và kiểm tra, rà soát công tác thu BHXH tự nguyện. Để
công tác thu BHXH tự nguyện đạt hiệu quả, công tác thu BHXH tự nguyện phải
được BHXH Việt Nam, các cơ sở trong tỉnh và khu vực quan tâm, phối hợp chặt
chẽ với chính quyền, tổ chức và công đoàn cơ sở.
Thành phố Uông Bí thuộc tỉnh Quảng Ninh, trong tam giác phát triển và sức
sống Hà Nội - Hải Phòng - Bắc Quảng Ninh, có nhiều lợi thế trong phát triển kinh
tế, đặc biệt là các ngành công nghiệp và dịch vụ. Trong những năm gần đây, do sự
chuyển đổi mạnh mẽ của cơ cấu kinh tế, đời sống kinh tế của người dân địa phương
ngày một nâng cao. Vì vậy, BHXH cho mọi người được coi là mục tiêu và là giải
pháp tích cực giúp thực hiện công bằng xã hội trong hệ thống chính sách ASXH đô
thị.
Kể từ khi hình thức BHXH tự nguyện ra đời, đặc biệt là giai đoạn 2017 -
2021, công tác thu BHXH của các tổ chức BHXH Uông Bí đã thành công và giành
được nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Trong những năm qua, khu vực này có sự tăng
trưởng mạnh về số người tham gia BHXH tự nguyện và tỷ lệ bao phủ BHXH tự
nguyện (tỷ lệ người tham gia / đối tượng thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện),
với 653 người tham gia BHXH tự nguyện và tỷ lệ bao phủ. tỷ lệ 2,7%. Đến năm
2021, toàn thành phố có 2.189 người với tỷ lệ bao phủ BHXH tự nguyện là 10,7%
(BHXH TP Uông Bí, năm 2021). Tuy nhiên, sự phát triển này được đánh giá là
chưa tương xứng với tiềm năng phát triển của BHXH tự nguyện thành phố. Nguyên
nhân là do công tác thu BHXH tự nguyện của BHXH các đô thị vẫn còn những hạn
chế nhất định. Vì vậy, tác giả đã chọn tên sách: "Cải thiện công tác thu BHXH tự
nguyện của các tổ chức BHXH tại thành phố Uông Bí".
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong những năm gần đây, lĩnh vực bảo hiểm xã hội, đặc biệt là thu bảo
hiểm xã hội tự nguyện đã thu hút được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, có thể
kể đến một số lĩnh vực như sau:
Tác giả Hà Văn Sỹ (2016) nhận xét về tổ chức thực hiện bảo hiểm xã hội tự
nguyện trong nghiên cứu “Tổ chức thực hiện bảo hiểm xã hội tự nguyện ở Việt
Nam”. Tác giả phân tích các tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả thực hiện BHXH hiện có

4
và đề xuất một số chỉ tiêu khác để đánh giá hiệu quả thực hiện BHXH tự nguyện
một cách cụ thể và toàn diện. Nghiên cứu cũng chỉ ra những nguyên nhân chính cản
trở việc thực hiện chính sách BHXH tự nguyện ở Việt Nam, từ đó đưa ra các giải
pháp, đề xuất nhằm tổ chức thực hiện chính sách BHXH tự nguyện một cách hiệu
quả.
Tác giả Lê Thị Quế (2012) đã đánh giá thực trạng chính sách bảo hiểm xã
hội tự nguyện trong nghiên cứu “Cơ sở khoa học hoàn thiện chính sách bảo hiểm xã
hội tự nguyện ở Việt Nam” và đánh giá loại cơ chế chính trị này, chỉ ra những bất
cập. Mô hình bảo hiểm này của Việt Nam cho thấy bài học từ hệ thống an sinh xã
hội tự nguyện hiện nay ở các nước trên thế giới, bao gồm Pháp, Trung Quốc và các
nước Đông Á. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đề xuất các giải pháp và khuyến nghị
nhằm cải thiện các chính sách an sinh xã hội tự nguyện từ năm 2010 đến năm 2020.
Đề tài nghiên cứu “Đánh giá 3 năm triển khai thực hiện Luật Bảo hiểm xã
hội” của Viện Khoa học Bảo hiểm xã hội – chủ nhiệm đề tài Đỗ Thị Xuân Phương
(2010) đã chỉ ra rằng chính sách và tổ chức thực hiện chính sách BHXH tự nguyện
tại Việt Nam giai đoạn 2008 - 2010 có nhiều bất cập như: Điều kiện hưởng chế độ
hưu trí và tử tuất; Chưa có chế độ trích hoa hồng cho đại lý thu, phương thức chi trả
chưa linh hoạt,… Vì vậy, BHXH tự nguyện chưa thu hút được nhiều người lao động
tham gia. Nghiên cứu này chỉ dừng lại ở mức tóm tắt, đánh giá 3 năm thi hành pháp
luật về ASXH nói chung Những vướng mắc của công tác tự nguyện thu BHXH đã
kết thúc, tuy đã được đề cập nhưng mới chỉ đánh giá được những ưu điểm, khuyết
điểm và tồn tại của kết quả.
Như vậy, qua việc tổng quan các công trình nghiên cứu tác giả nhận thấy đã
có khá nhiều công trình nghiên cứu về công tác thu BHXH tại các tỉnh, tuy nhiên,
các công trình này chủ yếu là tập trung nghiên cứu về việc triển khai công tác
BHXH tự nguyện nói chung. Cho đến nay, vẫn chưa có công trình nghiên cứu đã
công bố nào về công tác thu BHXH tự nguyện trên địa bàn thành phố Uông Bí, tỉnh
Quảng Ninh, nhằm đề xuất những giải pháp cụ thể hoàn thiện công tác thu BHXH
tự nguyện trên địa bàn. Do đó, học viên thực hiện đề tài nghiên cứu này nhằm đề

5
xuất các giải pháp hoàn thiện công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm
xã hội thành phố Uông Bí.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chung: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất các giải pháp
hoàn thiện công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố
Uông Bí.
Mục tiêu cụ thể: Những mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là:
- Làm rõ các vấn đề lý luận về công tác thu BHXH tự nguyện;
- Phân tích và đánh giá thực trạng công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ quan
Bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí;
- Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ
quan Bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí.
4. Đối tượng và phạm vị nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ
quan Bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu về không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại Bảo
hiểm xã hội thành phố Uông Bí.
- Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Dữ liệu nghiên cứu về thực trạng công tác
thu BHXH tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí được thu thập
trong giai đoạn 5 năm 2017 – 2021. Các giải pháp đề xuất hoàn thiện công tác thu
BHXH tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí được đề xuất cho
giai đoạn 2022 – 2025.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu định
tính kết hợp phương pháp phân tích, phương pháp hệ thống hóa, phương pháp tổng

6
hợp, phương pháp thống kê, kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn để biết được kết
quả. Hiểu rõ vấn đề nghiên cứu.
Các phương pháp hệ thống, phương pháp phân tích và phương pháp so sánh
được sử dụng trong Chương 1 để nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn liên
quan đến hoạt động thu thập bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Phương pháp phân tích, so sánh được sử dụng trong Chương 2 trong việc
kiểm tra, đánh giá thực trạng công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ quan BHXH
thành phố Uông Bí. giai đoạn 2017 - 2021. Ngoài ra, phương pháp điều tra cũng
được sử dụng trong Chương 2 để xem xét nhận thức và nhu cầu của người tham gia
BHXH tự nguyện trên địa bàn TP Uông Bí.
- Số lượng phiếu khảo sát hợp lệ đã thu về là 204 phiếu
- Thời gian khảo sát là từ ngày 05/12/2021 – 15/01/2022
- Hình thức khảo sát là thông qua bảng hỏi trực tiếp
Phương pháp phân tích, phương pháp diễn giải được sử dụng trong Chương
3 khi nghiên cứu để lập luận cho các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH
tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài các phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn
gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác thu bảo hiểm xã hội tự
nguyện
Chương 2: Thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại cơ quan
Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại
cơ quan Bảo hiểm xã hội TP. Uông Bí.

7
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC THU BẢO
HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN
1.1. Tổng quan về bảo hiểm xã hội tự nguyện
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của bảo hiểm xã hội tự nguyện
1.1.1.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời và sự tồn tại của
nó là cần thiết và tất yếu. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về các loại BHXH.
Theo Tổ chức Lao động quốc tế - ILO (1999): “Bảo hiểm xã hội là sự thay
thế hoặc bù đắp một phần thu nhập đối với người lao động khi họ gặp phải những
biến cố rủi ro làm giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc mất việc làm, bằng cách
hình thành và sử dụng một quỹ tài chính tập trung do sự đóng góp của người sử
dụng lao động, người lao động và sự bảo trợ của Nhà nước, nhằm đảm bảo an toàn
đời sống cho người lao động và gia đình họ, góp phần đảm bảo an toàn xã hội”.
Theo Luật Bảo hiểm xã hội của Việt Nam ban hành ngày 20 tháng 11 năm
2014 tại Điều 4 cho rằng: “Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một
phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai
sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết,
trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội”. Như vậy, BHXH là một hình thức an
sinh xã hội trong đó người lao động và gia đình họ thuộc đối tượng được đóng bảo
hiểm xã hội là người trực tiếp thụ hưởng các sự kiện bảo hiểm làm mất hoặc mất thu
nhập do lao động gây ra..
Có thể thấy, BHXH là một trụ cột quan trọng của hệ thống an sinh xã hội, là
nơi cung cấp, thay thế hoặc bù đắp thu nhập của người lao động khi gặp rủi ro dẫn
đến thu nhập bị giảm, mất. Bảo hiểm xã hội gồm hai loại hình là BHXH bắt buộc và
BHXH tự nguyện. Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, tại Khoản 3 Điều 3 đưa ra định
nghĩa: “Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà
người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập
của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia
hưởng chế độ hưu trí và tử tuất”.

8
Ví dụ, người lao động ở Việt Nam có thể tự nguyện tham gia BHXH, nhà
nước tổ chức thực hiện và có hướng dẫn hỗ trợ, thúc đẩy quỹ BHXH tự nguyện.
Đây là một trong những chính sách chủ yếu, quan trọng của nhà nước và tạo tiền đề
cho việc chuyển đổi sang BHXH toàn dân. Các chính sách BHXH xã hội tự nguyện
ngày càng thông thoáng hơn. Được mở rộng, sửa đổi, bổ sung để đáp ứng mong
muốn và nhu cầu của người dân, các quy tắc đã được điều chỉnh để tạo mọi điều
kiện cho người lao động dễ dàng tiếp cận và tham gia các hoạt động BHXH xã hội
tự nguyện.
1.1.1.2. Đặc điểm của BHXH tự nguyện
Là một nội dung của bảo hiểm xã hội nên BHXH tự nguyện có các đặc điểm
chung về đối tượng tham gia đều là người trong độ tuổi lao động, có nghĩa vụ đóng
vào quỹ BHXH và được hưởng các chế độ theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên,
do là loại hình BHXH độc lập với BHXH bắt buộc nên BHXH tự nguyện có những
đặc điểm riêng sau đây:
Thứ nhất, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là công dân từ đủ 15 tuổi trở
lên và không thuộc các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Nếu như BHXH bắt
buộc chỉ áp dụng đối với người lao động có tham gia quan hệ lao động, thì BHXH
tự nguyện chủ yếu áp dụng với người lao động không tham gia quan hệ lao động
(Lê Thị Quế, 2012). Thực tế, những người lao động tự tạo việc làm, hoặc có tham
gia quan hệ lao động nhưng đã được người sử dụng lao động trả tiền BHXH vào
tiền lương hàng tháng phải tự tích lũy để bảo đảm cuộc sống khi hết độ tuổi lao
động. Vì lúc này, khi hết khả năng lao động, thu nhập của họ sẽ bị giảm sút hoặc
không còn làm việc để có thu nhập. Do đó, họ sẽ khó được bảo đảm đời sống, trong
khi nhu cầu về ăn uống, sinh hoạt, khám chữa bệnh tăng lên. Bởi vậy, khi tham gia
BHXH tự nguyện, họ sẽ có khoản trợ cấp đáp ứng nhu cầu của đời sống. Khi người
tham gia qua đời BHXH tự nguyện sẽ trợ cấp tiền mai táng và trợ cấp một lần cho
thân nhân của họ.
Thứ hai, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được lựa chọn
mức và phương thức đóng vào quỹ BHXH. Trên cơ sở thu nhập ổn định mà pháp
luật quy định, người tham gia tự lựa chọn mức tiền phù hợp với thu nhập của mình

9
để đóng vào quỹ BHXH. Mức phí này được thay đổi nếu mức lương của người
tham gia thay đổi. Điểm đặc biệt của BHXH tự nguyện nữa là người tham gia được
lựa chọn phương thức đóng chứ không mang tính ấn định như BHXH bắt buộc
(Nguyễn Đức Toàn, 2016). Theo đó, người tham gia tùy vào thời điểm ổn định
nguồn thu nhập của mình mà lựa chọn thời điểm đóng, có thể theo phương thức
đóng hàng tháng, nhiều tháng hoặc nhiều năm đóng một lần. Việc linh hoạt trong
lựa chọn mức đóng và phương thức đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện
chính là nhằm tạo điều kiện cho người dân được tham gia BHXH để được hưởng
các quyền lợi về BHXH.
Thứ ba, chế độ hưởng của bảo hiểm tự nguyện nhằm bảo đảm đời sống cho
người tham gia khi hết khả năng lao động. Người trong độ tuổi lao động thuộc diện
tham gia BHXH bắt buộc thông thường là người có quan hệ lao động. Trong quá
trình làm việc, lao động nếu gặp rủi ro, họ được người sử dụng lao động có trách
nhiệm chia sẻ thông qua việc đóng phí BHXH cho người lao động hưởng. Trong khi
đó, đối tượng của BHXH tự nguyện thường là những người lao động không tham
gia quan hệ lao động hoặc có tham gia quan hệ lao động nhưng họ đã được người sử
dụng trả tiền bảo hiểm vào tiền lương hàng tháng. Những lao động này thường có
thu nhập không ổn đình nên họ cần được tạo điều kiện phù hợp với nhu cầu để
thuận lợi cho họ khi tham gia BHXH tự nguyện. Với mục đích an sinh xã hội, Nhà
nước đã tạo điều kiện cho mọi người lao động trong xã hội, dù giữa họ có sự chênh
lệch về mức thu nhập được hưởng quyền về BHXH, nhất là khi họ không thể làm ra
thu nhập do sức lao động bị suy giảm hoặc do tuổi già. Bởi vây, các chế độ BHXH
tự nguyện hướng đến bù đắp cho người lao động khi người lao động hết khả năng
lao động, tức là bảo hiểm sau quá trình lao động. Thông thường các chế độ của
BHXH tự nguyện mà người tham gia được hưởng ít hơn so với người tham gia
BHXH bắt buộc.
Thứ tư, người tham gia BHXH tự nguyện có thể được Nhà nước hỗ trợ tiền
đóng BHXH. Nếu như BHXH bắt buộc hoàn toàn do người lao động và người sử
dụng lao động đóng BHXH thì ở BHXH tự nguyện, khi người tham gia được Nhà
nước hỗ trợ thêm tiền đóng bảo hiểm. Việc hỗ trợ này nhằm mục đích bảo đảm cho
nguồn đóng BHXH tự nguyện được tăng lên, theo đó bảo đảm được các chế độ cho

10
người tham gia (Trần Minh Tuấn 2018). Mức hỗ trợ tùy thuộc vào quy định của
pháp luật từng thời kỳ, đồng thời tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của người lao
động. Đối với những người không có điều kiện kinh tế, ví dụ thuộc hộ gia đình
nghèo, sẽ được hỗ trợ nhiều hơn so với trường hợp ngược lại. Đặc điểm này vừa thể
hiện điểm riêng của BHXH tự nguyện, đồng thời, vừa thể hiện chính sách nhân văn
của BHXH tự nguyện.
1.1.2. Vai trò của bảo hiểm xã hội tự nguyện
Sự ra đời của BHXH tự nguyện có vai trò quan trọng đối với người dân đảm
bảo an sinh và công bằng xã hội.
Thứ nhất, BHXH tự nguyện giúp ổn định đời sống của người tham gia và gia
đình họ. Tham gia BHXH giúp những người tham gia có thể tiết kiệm những khoản
chi phí nhỏ và thường xuyên ngay từ khi còn trẻ và khỏe mạnh để có đủ tiền cần
thiết từ BHXH, ít nhất là khi về già, khi ốm đau, thương tật (Dương Xuân Triều,
2009). Việc tăng hoặc bù lại những khoản thu nhập kịp thời, giúp người tham gia
khắc phục nhanh sự mất mát về vật chất, sức khoẻ phục hồi nhanh, ổn định cuộc
sống để trở lại sinh hoạt bình thường. niềm tin về an ninh, cuộc sống, là chỗ dựa
tâm lý vững chắc để người dân lao động hăng say tạo thu nhập nhằm nâng cao chất
lượng cuộc sống. Đây chính là tầm quan trọng lớn trong thời kỳ dân số già hóa
nhanh chóng hiện nay.
Thứ hai, người tham gia được hưởng lợi từ BHXH tự nguyện vì nó đảm bảo
công bằng, bình đẳng.. Trên thực tế, những người tham gia bảo hiểm xã hội là nhân
viên nhà nước và nhân viên công ty. Còn 1 phần lớn chưa tham gia bảo hiểm xã hội.
Tất cả những người lao động trong xã hội dù làm việc trên thị trường lao động hay
lao động tự do đều phải làm việc để có thu nhập ổn định. Tuy nhiên, bất kỳ ai tham
gia quan hệ lao động thường bắt buộc tham gia bảo hiểm xã hội ban đầu. Với sự
phát triển của trình độ kinh tế - xã hội, nhu cầu tham gia BHXH của nông dân, lao
động tự do, lao động tự do cũng tăng lên, vì vậy để đáp ứng nhu cầu này ở mức độ
và phạm vi khác nhau, BHXH tự nguyện đã ra đời thông qua hình thức tự nguyện.
Hệ thống bảo hiểm xã hội (Hà Văn Sỹ, 2016) Việc công bố chính sách này và tổ

11
chức thực hiện chính sách bảo hiểm này nhằm đảm bảo sự bình đẳng cho người lao
động.
Thứ ba, bảo hiểm xã hội tự nguyện góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và
thực hiện công bằng xã hội. Một mặt, quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện được sử dụng
để chi trả các quyền lợi an sinh xã hội cho bản thân và gia đình; mặt khác, một phần
quỹ không hoạt động được đầu tư vào các hoạt động sản xuất kinh tế. Giữ và phát
triển nền tảng Theo hai nội dung trên, hoạt động của Quỹ Bảo hiểm xã hội tự
nguyện nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế (Nguyễn Văn Đính, 2008). BHXH là sự
phân phối lại theo hướng có lợi cho những người có thu nhập thấp, tức là sự phân
phối giữa những người khỏe mạnh may mắn có việc làm ổn định và những người
ốm đau, thiệt thòi và gặp rủi ro trong lực lượng lao động. Để đảm bảo công bằng xã
hội, sản xuất và đời sống, giàu và nghèo phải cùng tồn tại..
1.1.3. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Theo quy định tại khoản 4 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 và được
hướng dẫn cụ thể tại Nghị định số 134/2015/NĐ-CP, Thông tư số 01/2016/TT-
BLĐTBXH: “Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15
tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Cụ thể gồm: Người
lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn dưới 03 tháng trước ngày 01
tháng 01 năm 2018, người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn
dưới 01 tháng từ ngày 01 tháng 01 năm 2018 trở đi; người hoạt động không chuyên
trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố; người lao động giúp việc
gia đình; người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng
tiền lương; xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã,
liên hiệp hợp tác xã; người nông dân, người lao động tự tạo việc làm bao gồm
những người tự tổ chức hoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đình;
người lao động đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian
đóng để hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật về BHXH và người tham gia
khác”.
Như vậy, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 đã mở rộng đối tượng tham gia
BHXH tự nguyện thông qua quy định bỏ độ tuổi tham gia, chỉ quy định người tham

12
gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam, đủ 15 tuổi trở lên. Theo đó, việc quy
định rõ ràng các đối tượng tham gia BHXH tự nguyện giúp tạo điều kiện thuận lợi
cho BHXH tự nguyện được thực thi trên thực tế. Đồng thời, quy định về đối tượng
người tham gia khác là quy định mở, mang tính linh hoạt để cập nhật và có bổ sung
phù hợp với sự phát triển không ngừng của tình hình kinh tế, xã hội và nhu cầu của
người tham gia BHXH tự nguyện.
1.1.4. Các chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện
1.1.4.1. Chế độ hưu trí
Chế độ hưu trí là chế độ cơ bản của BHXH tự nguyện, do quỹ Bảo hiểm xã
hội trả người tham gia BHXH tự nguyện khi họ hết khả năng lao động hoặc không
tham gia đóng BHXH nữa. Cũng giống chế độ hưu trí của BHXH bắt buộc, chế độ
hưu trí của BHXH tự nguyện bao gồm chế độ lương hưu hàng tháng và chế độ
BHXH một lần.
Chế độ lương hưu hàng tháng: Mức hưởng lương hưu hàng tháng của người
lao động tham gia BHXH tự nguyện được quy định tại Điều 74 Luật Bảo hiểm xã
hội năm 2014. Theo đó, “mức lương hưu hàng tháng tính đến trước ngày 1/1/2018
đối với người lao động đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí được tính bằng 45% mức
bình quân thu nhập hàng tháng đóng BHXH mà người lao động đã lựa chọn đóng
tương ứng với 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2% đối
với nam và 3% đối với nữ, mức tối đa bằng 75%. Từ ngày 1/1/2018, mức lương hưu
hàng tháng của người lao động đủ điều kiện được tính bằng 45% mức bình quân thu
nhập tháng đóng BHXH mà người lao động đã lựa chọn đóng tương ứng với số năm
đóng BHXH như sau: Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019
là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm.
Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm
người lao động được tính thêm 2%, mức lương hưu tối đa bằng 75%”.
Ngoài ra, người lao động còn được hưởng trợ cấp một lần nếu có thời gian đóng
BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm được
tính bằng một phần hai tháng bình quân thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH tự
nguyện. Quy định này đảm bảo quyền lợi của người lao động phù hợp với

13
thời gian đóng bảo hiểm vào quỹ BHXH của họ, bảo đảm công bằng trên cơ sở
nguyên tắc có đóng có hưởng của BHXH. Qua đó, tạo điều kiện cho người lao động
yên tâm công tác và thực hiện các nghĩa vụ tham gia BHXH tự nguyện theo quy
định.
Chế độ BHXH một lần: Chế độ BHXH một lần áp dụng đối với người không
đủ điều kiện hưởng lương hưu hàng tháng được quy định tại Điều 77 Luật Bảo hiểm
xã hội năm 2014 và Điều 7 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP. Theo đó, những đối
tượng được hưởng trợ cấp BHXH một lần phải có các điều kiện sau: “(i). Nam đủ
60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục tham
gia BHXH; (ii). Ra nước ngoài để định cư; (iii). Người đang bị mắc những bệnh
nguy hiểm như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV
chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế”.
Ngoài ra, Nghị quyết số 93/2015/NQ-QHK13 quy định bổ sung trường hợp: “Người
lao động chưa đủ tuổi đời, chưa đủ 20 năm đóng BHXH, sau 12 tháng không đóng
tiếp và có nguyện vọng hưởng BHXH một lần”.
Có thể thấy rằng, các quy định về chế độ hưu trí của BHXH tự nguyện nhìn
chung khá tương đồng với BHXH bắt buộc. Do đối tượng tham gia của BHXH tự
nguyện là lao động tự do, thu nhập thấp, thu nhập không ổn định nên quy định linh
hoạt mức đóng và thời gian đóng. Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều người tham gia
chưa đáp ứng được đủ số năm tham gia và đủ tuổi theo quy định để hưởng lương
hưu, trong khi đó, nếu hưởng BHXH một lần thì không bảo đảm được mục đích an
sinh xã hội đặt ra. Chính vì vậy, cần điều chỉnh về vấn đề này cho phù hợp với điều
kiện thực tế và nhu cầu của người tham gia BHXH tự nguyện.
1.1.4.2. Chế độ tử tuất
Chế độ tử tuất trong BHXH tự nguyện thực hiện với mục đích hỗ trợ tài
chính cho gia đình người lao động khi người lao động tham gia BHXH tự nguyện
mà qua đời. Chế độ tử tuất bao gồm hai loại chế độ trợ cấp là trợ cấp mai táng và trợ
cấp tuất.
Trợ cấp mai táng: Trợ cấp mai táng là khoản trợ cấp cho người lo mai táng
người lao động khi người lao động tham gia BHXH tự nguyện chết hoặc bị Tòa án

14
tuyên bố đã chết. Mục đích của chế độ này là nhằm hỗ trợ một khoản tài chính cho
người lo mai táng và giúp đỡ phần nào cho nhân thân của người lao động khi mất đi
trụ cột gia đình. Căn cứ theo Điều 80 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, Điều 8 Nghị
định số 134/2015/NĐ-CP, những người sau đây khi chết thì người lo mai táng sẽ
được nhận trợ cấp: “Người lao động có thời gian đóng BHXH từ đủ 60 tháng trở
lên; người đang hưởng lương hưu; người tham gia BHXH tự nguyện có thời gian
đóng BHXH bắt buộc từ đủ 12 tháng trở lên; người tham gia BHXH tự nguyện
đang hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hàng tháng đã nghỉ việc”.
Trợ cấp tuất: Trợ cấp tuất là khoản trợ cấp cho người thân của các đối tượng
tham gia BHXH tự nguyện khi người tham gia BHXH chết hoặc bị Tòa án tuyên bố
chết. Trợ cấp tuất gồm hai loại là trợ cấp tuất hàng tháng và trợ cấp tuất một lần.
Các đối tượng sau khi chết thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng gồm: “Đã
đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên nhưng chưa hưởng BHXH một lần; đang
hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hàng tháng với mức suy giảm khả
năng lao động từ 61% trở lên; đang hưởng lương hưu mà trước đó có thời gian đóng
BHXH bắt buộc đủ 15 năm trở lên” theo khoản 3 Điều 8 Nghị định số
134/2015/NĐ-CP
Theo quy định tại Điều 81 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, những đối tượng
sau được hưởng trợ cấp tuất một lần: “Người lao động đang đóng BHXH; người lao
động đang bảo lưu thời gian đóng BHXH; người đang hưởng lương hưu mà chết”.
Mức trợ cấp tuất một lần đổi với nhân thân người lao động đang đóng hoặc người
lao động đang bảo lưu thời gian đóng BHXH được tính theo số năm đã đóng
BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng cho những
năm đóng BHXH trước năm 2014, bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng
cho những năm đóng BHXH từ năm 2014 trở đi.
1.2. Tổng quan về công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện
1.2.1. Khái niệm thu bảo hiểm xã hội tự nguyện
Theo Lê Thị Quế (2012): “Thu BHXH là việc Nhà nước dùng quyền lực của
mình bắt buộc các đối tượng tham gia phải đóng BHXH theo mức phí quy định
hoặc cho phép những đối tượng tự nguyện tham gia được lựa chọn mức đóng,

15
phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Trên cơ sở đó hình thành một
quỹ tiền tệ tập trung nhằm mục đích đảm bảo cho việc chi trả các chế độ BHXH và
hoạt động của tổ chức sự nghiệp Bảo hiểm xã hội đó”.
Theo Viện Khoa học Bảo hiểm xã hội (2012): “Công tác thu BHXH được
hiểu là sự tác động có tổ chức của chủ thể quản lý để điều chỉnh các hoạt động thu
BHXH. Sự tác động đó được thực hiện bởi hệ thống các biện pháp hành chính, kinh
tế và pháp luật nhằm đạt được mục đích thu đúng, thu đủ, thu kịp thời và không để
thất thu tiền đóng BHXH theo quy định của pháp luật về BHXH”.
Theo đó, trong nghiên cứu này, tác giả đề xuất khái niệm an sinh xã hội tự
nguyện như sau: An sinh xã hội tự nguyện là các chương trình, hoạt động có tổ chức
của các cấp chính quyền nhằm thúc đẩy và đưa được các phúc lợi xã hội tới cho
người dân dựa trên hệ thống pháp lý, các biện pháp hỗ trợ của Nhà nước nhằm đảm
bảo quyền tiếp cận các nguồn lực về thực phẩm, sức khỏe, nơi ở (đặc biệt là các đối
tượng như trẻ em, người già, người thất nghiệp).
1.2.2. Vai trò của công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện
Việc thu BHXH tự nguyện là khâu đầu tiên, quan trọng nhất để đưa chính
sách BHXH tự nguyện vào thực hiện. Bảo đảm kinh phí thực hiện và giải quyết
quyền lợi cho người tham gia, công tác thu BHXH tự nguyện phải đạt hiệu quả, chất
lượng cao. Có thể cho rằng việc thu BHXH tự nguyện có ý nghĩa quyết định đối với
sự phát triển và tồn tại của người tham gia. Hiện trạng của chính sách bảo hiểm xã
hội không bắt buộc, đảm bảo sự cân đối và điều tiết của quỹ. Các nội dung sau đây
thể hiện vai trò của công tác thu BHXH tự nguyện:
Trước hết, thu bảo hiểm xã hội tự nguyện là định hướng cho việc triển khai
và thực hiện thành công chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện. Thực tế, việc tổ
chức, thực hiện chính sách BHXH tự nguyện có cơ sở pháp lý, quá trình thực hiện
thuận lợi là nhờ có chủ trương, chính sách, chiến lược, kế hoạch của các cơ quan
quản lý Nhà nước. Để thực hiện được vai trò chỉ đạo nêu trên, chủ trương, chính
sách, phương án thu BHXH tự nguyện phải rõ ràng, minh bạch, thống nhất, đồng bộ
và phù hợp với thực tế. Người tham gia phải dễ dàng tiếp cận và thực hiện các thủ
tục, hướng dẫn cụ thể tại cơ quan BHXH.

16
Thứ hai, việc thu BHXH tự nguyện nhằm khuyến khích, tạo động lực cho
người lao động tham gia BHXH tự nguyện. Qua công tác thu thập, các cơ quan chức
năng đưa ra kế hoạch, phương pháp thực hiện và nội dung tuyên truyền, vận động
cho những người hiểu về hoạt động tình nguyện, hướng dẫn an sinh xã hội, tham
vấn và xem lợi ích. Bằng cách tận dụng bảo hiểm tự nguyện, họ có thể thu được lợi
ích từ các hướng dẫn và thấy rằng họ đang có lợi nhất cho mình. Nguyễn Xuân
Vinh (2010) Tham gia (Nguyễn Xuân Vinh, 2010).
1.2.3. Nội dung của công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện
1.2.3.1. Lập danh sách đối tượng thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội tự
nguyện
Quản lý người tham gia BHXH tự nguyện là khâu quan trọng đầu tiên trong
việc thu BHXH tự nguyện. Cơ quan bảo hiểm có thể nắm được số lượng và đặc
điểm của người dân bằng cách tiến hành khảo sát đối tượng tham gia, từ đó đề xuất
các biện pháp, kế hoạch tuyên truyền, phổ biến chính sách cụ thể, phù hợp. Theo
quy định của Luật BHXH hiện hành, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là người
lao động không thuộc đối tượng bắt buộc đóng BHXH; đây là lực lượng lao động
chiếm tỷ trọng lớn trong xã hội.
Cơ quan BHXH phải điều tra, khảo sát, lập danh sách người dân trên địa bàn
thuộc đối tượng đóng BHXH tự nguyện. Đây là một chủ đề vô cùng quan trọng vì
cần hiểu rõ về số lượng và đặc điểm của người dân để phát triển và mở rộng đối
tượng tham gia BHXH tự nguyện có chất lượng và hiệu quả. Cơ quan BHXH có thể
đánh giá kết quả thu BHXH tự nguyện thông qua việc khảo sát để nắm bắt thông
tin, nhu cầu của người dân, có căn cứ lập kế hoạch thu BHXH tự nguyện, phù hợp
với thực tế và tổ chức thực hiện có hiệu quả
1.2.3.2. Phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Năm 2016, chính phủ đã đồng bộ hóa các nhóm giải pháp phát triển an sinh
xã hội và thu hút những người tham gia an sinh xã hội. Nghị Quyết số 15-NQ/TW,
ngày 1-6-2012, của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, về “Một số vấn đề
về chính sách xã hội giai đoạn 2012 - 2020” đã đặt ra yêu cầu: Chính sách xã hội

17
phải được đặt ngang tầm với chính sách kinh tế và thực hiện đồng bộ với phát triển
kinh tế, phù hợp với trình độ phát triển và khả năng nguồn lực trong từng thời kỳ...;
đồng thời thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm mức sống tối thiểu và hỗ trợ
kịp thời người có hoàn cảnh khó khăn; coi bảo đảm an sinh xã hội là nhiệm vụ
thường xuyên, quan trọng của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và toàn xã
hội. Đặc biệt, phải bảo đảm hỗ trợ những người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (trẻ
em có hoàn cảnh đặc biệt, người cao tuổi thu nhập thấp, người khuyết tật nặng,
người nghèo); bảo đảm cho người dân tiếp cận được các dịch vụ xã hội cơ bản ở
mức tối thiểu (y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, thông tin), góp phần từng bước nâng
cao thu nhập, bảo đảm cuộc sống an toàn, bình đẳng và hạnh phúc của nhân dân.
Ngoài ra, để phát triển các đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, các cơ
quan bảo hiểm xã hội phải mở rộng các bộ sưu tập bảo hiểm xã hội tự nguyện trong
các mạng cơ quan. Mục tiêu này dần dần mở rộng cho những người tham gia và đáp
ứng nhu cầu của tất cả những người có tiêu chuẩn, theo giai đoạn và vị trí gần khu
vực. Bảo hiểm xã hội tự nguyện tiếp xúc với con người và tích cực đóng góp vào sự
lây lan của quản trị quảng cáo và an sinh xã hội. Từ đó, người dân từng bước nâng
cao nhận thức, coi trọng quyền lợi của mình được đảm bảo an toàn, được bảo hiểm
y tế (BHYT) an toàn, trách nhiệm tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) an toàn. Có
hướng dẫn xây dựng hệ thống mạng lưới thể chế để trao quyền cho các cán bộ đến
tuyên truyền tại các thôn, bản, khu vực. Chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện là
chương trình truyền hình trực tiếp và đòi hỏi kỹ năng hiểu hệ thống. Bạn cần hiểu
hệ thống để nhân viên có thể hiểu rõ ràng những gì họ cần. Quyền lợi và lợi ích cho
thêm vào bất kỳ an sinh xã hội nào.
1.2.3.3. Quy trình thủ tục hành chính thu bảo hiểm xã hội tự nguyện
Phân cấp quản lý thu BHXH tự nguyện: Mục đích của việc phân cấp quản lý
thu BHXH tự nguyện nhằm nâng cao trách nhiệm của cán bộ, nhân viên làm công
tác thu phân theo địa giới hành chính, đồng thời phân bổ khối lượng công việc đồng
đều giữa các đơn vị các cấp, và tạo điều kiện cho người đăng ký tham gia BHXH tự
nguyện đăng ký đóng BHXH phù hợp với điều kiện quản lý hiện nay. Phân cấp
quản lý thu BHXH tự nguyện là một khâu nhằm thực hiện tốt công tác quản lý
người tham gia BHXH tự nguyện. Hiện nay, phân cấp quản lý thu BHXH tự nguyện

18
được quy định tại Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 của Bảo hiểm xã hội
Việt Nam ban hành Quy trình thu BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN),
bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ), bệnh nghề nghiệp (BNN); cấp số BHXH,
thẻ BHYT, cụ thể:
Bảo hiểm xã hội Việt Nam: Bảo hiểm xã hội Việt Nam (Ban Thu) có trách
nhiệm tổng hợp, quản lý chung và toàn diện Quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện; hàng
năm xây dựng, phân bổ kế hoạch và điều hành kinh phí tham gia bảo đảm xã hội tự
nguyện cho Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Chủ trì, chỉ đạo
tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ làm công tác an sinh xã hội cấp nhà
nước làm nhiệm vụ phát triển đối tượng tham gia bảo đảm xã hội tự nguyện phụ
thuộc vào trung ương (gọi chung là an sinh xã hội). An ninh xã hội): Bảo hiểm xã
hội tỉnh (Phòng Quản lý thu, Phòng Truyền thông và phát triển đối tượng) trực tiếp
xây dựng chương trình đào tạo, tập huấn cho đội ngũ đại lý thu về nghiệp vụ, kỹ
năng tiếp cận từng đối tượng, tuyên truyền, phổ biến đầy đủ nội dung chính sách
bảo hiểm xã hội và Bảo hiểm y tế, quyền và trách nhiệm của cá nhân tham gia bảo
hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, mở rộng và phát triển đối tượng gia đình tham gia; tổ
chức và quản lý thu bảo đảm xã hội; định kỳ hàng quý, năm đánh giá thu nhập từ
hoạt động bảo đảm xã hội tình nguyện cho công tác an sinh xã hội cấp huyện; Phối
hợp với Sở Kế hoạch - Tài chính trong việc lập, phân bổ kế hoạch và điều hành các
khoản đóng góp bảo đảm xã hội tự nguyện của cấp tỉnh thuộc phạm vi quản lý của
tỉnh.
Bảo hiểm xã hội quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là Bảo
hiểm xã hội huyện): Bảo hiểm xã hội huyện trực tiếp thu BHXH tự nguyện trên địa
bàn do huyện quản lý: hướng dẫn, tổ chức thực hiện quản lý thu, nộp BHXH tự
nguyện trên địa bàn huyện.
Quy trình thu BHXH tự nguyện gồm các bước như sau:
Đăng ký tham gia BHXH tự nguyện: Người tham gia đăng ký đóng BHXH
tự nguyện với Đại lý thu hoặc BHXH huyện, thành phố được phân công quản lý.
Theo Điều 24 Quyết định 595/QĐ- BHXH, để tham gia BHXH tự nguyện, người

19
tham gia cần điền tờ khai cung cấp và thay đổi thông tin người tham gia BHXH
theo mẫu TK1-TS và nộp cho cơ quan Bảo hiểm xã hội cấp huyện nơi cư trú.
Đóng tiền bảo hiểm: Bảo hiểm xã hội huyện nhận chứng từ chuyển tiền đóng
BHXH tự nguyện của Đại lý thu, người tham gia BHXH tự nguyện (đối với trường
hợp người tham gia đăng ký trực tiếp tại Bảo hiểm xã hội cấp huyện). Cơ quan Bảo
hiểm xã hội cập nhật dữ liệu vào chương trình quản lý thu số tiền đã thu BHXH tự
nguyện của Đại lý thu, người tham gia. Ký, chuyển cho Tổ KH-TC kèm theo hồ sơ
của người tham gia để Tổ KH-TC đối chiếu, thu tiền của người tham gia. Bảo hiểm
xã hội huyện trực tiếp quản lý dữ liệu người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn
huyện và tổng hợp số tiền ngân sách Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện phát
sinh trong quý gửi Phòng tài chính – UBND thành phố Uông Bí.
Về mức đóng BHXH tự nguyện, người tham gia BHXH tự nguyện “hàng
tháng đóng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia lựa chọn để đóng vào
quỹ hưu trí và tử tuất, mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH thấp nhất bằng
mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ
sở”. Với mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn hiện nay là 700.000 đồng (theo Nghị
định số 07/2021/NĐ-CP quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 – 2025 áp
dụng từ ngày 15/3/2021) và mức lương cơ sở là 1.490.000 đồng/tháng (theo Nghị
định 90/2019/NĐ-CP quy định về mức lương tối thiểu vùng áp dụng đối với người
lao động làm việc theo hợp đồng lao động tính từ 1/7/2019), thì người tham gia
BHXH tự nguyện đóng tối thiểu là 154.000 đồng/tháng và mức tối đa là 6.556.000
đồng/tháng. Theo quy định trên, việc xác định mức đóng BHXH tự nguyện trên cơ
sở thu nhập của người lao động sẽ do họ lựa chọn trong khoảng mức thu nhập từ tối
thiểu đến tối đa theo quy định của pháp luật kê khai với cơ quan Bảo hiểm xã hội.
Về phương thức đóng BHXH tự nguyện, theo quy định hiện hành tại khoản 1
Điều 9 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP thì người tham gia BHXH tự nguyện được
chọn một trong 6 phương thức đóng phí bảo hiểm gồm: hàng tháng, 3 tháng, 6
tháng, 12 tháng, đóng 1 lần cho nhiều năm (không quá 5 năm) và đóng một lần cho
những năm còn thiếu đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi để

20
hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá
10 năm thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.
Trả kết quả: Cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ cấp số bảo hiểm cho người tham gia
trong thời hạn quy định là 05 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ. Người tham gia cũng
nhận được sổ BHXH và tờ rời sổ BHXH.
1.2.3.4. Kiểm tra, giám sát công tác thu BHXH tự nguyện
Kiểm toán và giám sát các khoản thu bảo hiểm xã hội tự nguyện là công việc
quan trọng và cần thiết để đảm bảo các bên liên quan thực hiện đúng quyền, nghĩa
vụ, trách nhiệm đồng thời bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình. Hoạt động kiểm tra,
giám sát bao gồm: Kiểm tra và xác minh việc thực thi quy định và chính sách. Hoạt
động tài khóa của tổ chức bảo hiểm xã hội tự nguyện và giải quyết khiếu nại, tranh
chấp về bảo hiểm xã hội tự nguyện. Ở cấp nhà nước, thanh tra, kiểm tra chủ yếu có
tác dụng kiểm tra việc thực thi các quy định về thu BHXH tự nguyện của cơ quan
BHXH. BHXH tự nguyện do BHXH huyện quyết toán. Việc thực thi các quy định
về thu bảo hiểm xã hội tự nguyện của cơ quan thu. Tự nguyện chi trả trợ cấp an sinh
xã hội từ các đại lý chi trả. Chủ thể kiểm tra cơ quan Bảo hiểm xã hội trong việc
giải quyết các chế độ BHXH tự nguyện là Bảo hiểm xã hội Việt Nam (nếu đối
tượng được kiểm tra là cơ quan Bảo hiểm xã hội cấp tỉnh), là Bảo hiểm xã hội cấp
tỉnh (nếu đối tượng được kiểm tra là cơ quan Bảo hiểm xã hội cấp huyện) và các cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền. Còn chủ thể kiểm tra các Đại lý thu, Đại lý chi trả là
cơ quan Bảo hiểm xã hội cấp tỉnh, cấp huyện.
1.2.4. Chỉ tiêu đánh giá công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện
Có nhiều quan điểm khác nhau trên thế giới khi khảo sát các loại hình bảo trợ
xã hội có chủ đích. Theo các chuyên gia của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB),
để đánh giá các loại hình bảo trợ xã hội, điều quan trọng là phải sử dụng hai mô
hình quan trọng, đó là điểm đánh dấu bao gồm và điểm đánh dấu hiệu quả. Mặc dù
vậy, các chuyên gia từ Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) cho rằng khả
năng quản lý tiền tệ cũng là một dấu hiệu quan trọng. Sau đó, việc đánh giá phân
loại bảo trợ xã hội có chủ đích trong lý thuyết được xem xét theo từng tiêu chuẩn

21
trong ba tiêu chuẩn, đó là: mức độ bao gồm, mức độ thay đổi và mức độ có thể duy
trì.
Đưa vào khung bảo hiểm xã hội có chủ ý: Việc đưa vào khung bảo hiểm xã
hội có chủ ý là một ấn tượng về mức độ ủng hộ của người lao động trong hợp đồng
này. Mức độ đầu tư vào bảo trợ xã hội có chủ đích càng cao thì mức độ an toàn cho
người lao động trong độ tuổi cao hoặc trong khi đương đầu với cơ hội càng cao. Sau
đó, một lần nữa, nó cũng phản ánh mức độ cải thiện và thăng tiến xã hội của một
quốc gia. Bảo vệ xã hội có chủ đích nhằm đảm bảo phúc lợi cho tất cả công dân,
ngăn chặn, giảm thiểu và đánh bại các kết quả của các mối nguy hiểm, và đảm bảo
trợ cấp hưu trí liên bang. Do đó, việc mở rộng đối tượng bảo trợ xã hội có chủ đích
là mục tiêu mà các quốc gia đang chú trọng và đây cũng là yêu cầu và mong muốn
đích thực của người lao động. Để định lượng việc bao phủ gồm bảo trợ xã hội có
chủ ý, các tiêu chuẩn kèm theo được sử dụng:
ứ độ ℎủ ủ ự ệ
ố ườ ℎ ự ệ
= ố ườ ℎ ộ ệ ℎ ự ệ × 100%
Mức độ ảnh hưởng của biện pháp bảo trợ xã hội có chủ đích: Mức độ ảnh
hưởng của biện pháp bảo trợ xã hội có chủ ý phản ánh ảnh hưởng đến sự tồn tại của
các cá nhân có chủ ý bảo trợ xã hội, bằng cách xem xét theo tháng bình thường mà
bảo trợ xã hội có chủ ý giúp đỡ mà các thành viên có. đối tượng nhận được với mức
tiêu thụ bình thường của dân chúng một cách nhất quán trong từng thời kỳ riêng lẻ.
Mức độ hiệu quả rất quan trọng trong việc đánh giá chất lượng và khả năng tồn tại
của bảo trợ xã hội có chủ đích và trong việc tính toán mức độ thuận lợi cho các kế
hoạch bảo vệ các cá nhân đạt được một lối sống tương đương với khung bảo trợ xã
hội có chủ ý. kỳ vọng bình thường đối với những tiện nghi hàng ngày của khu vực
dân cư địa phương, hạn chế sự chênh lệch trong mắt công chúng. Điểm đánh dấu
này càng cao, càng tốt, phản ánh mức độ thuận lợi hoặc lợi ích mà các chuyên gia
nhận được càng đáng chú ý so với kỳ vọng bình thường về sự thoải mái hàng ngày
của dân chúng trong năm. Các điểm đánh dấu phản ánh hiệu quả của khuôn khổ
được ước tính như sau:

22
ứ độ á độ ủ đố ượ ă
= ợ ấ ℎ ặ ươ ℎư ì ℎ ủ đố ượ ă
ứ ố ì ℎ â ư ă
× 100%
Khả năng quản lý bằng tiền của khung bảo trợ xã hội có chủ đích: Khả năng
duy trì của khung bảo trợ xã hội có chủ đích là mối tương quan giữa tiêu dùng tuyệt
đối và thu nhập hoàn thành trong một năm hoặc một thời gian cụ thể của bảo trợ xã
hội có chủ ý. Người ta có thể nói rằng bảo trợ xã hội có chủ đích có thể tồn tại và
thúc đẩy khi có khả năng quản lý tiền tệ, như vậy, tài sản phải được bù đắp bằng thu
nhập và tiêu dùng. Đánh giá khả năng quản lý tiền tệ của bảo hiểm xã hội có chủ ý
là rất quan trọng trong việc hoạch định các hợp đồng bảo trợ xã hội có chủ ý. Các
dấu hiệu tiền tệ của bảo trợ xã hội có chủ ý phản ánh khả năng quản lý của bảo trợ
xã hội có chủ ý. Dọc theo những dòng này, phản ánh sự tinh vi của các tổ chức
chiến lược và cơ sở tiền tệ. Đồng thời, nó giúp người tạo chiến lược thay đổi tổ chức
chiến lược và cơ sở tiền tệ cho phù hợp với những gì đang diễn ra.
ứ độ ề ữ ề à ℎí ℎ ă ℎ ℎờ ỳ ổ ℎ à ℎí ℎ ă ℎ ℎờ ỳ
= ổ ℎ à ℎí ℎ ă ℎ ℎờ ỳ × 100%
Trình độ hiểu biết của người lao động về chính sách bảo hiểm xã hội tự
nguyện: Khác với bảo hiểm xã hội bắt buộc, việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã
hội tự nguyện chủ yếu dựa vào nhận thức của người dân về lợi ích và nội dung của
bảo hiểm xã hội tự nguyện. Nhờ đó, các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức
của người lao động trở thành trọng tâm của công tác thu BHXH tự nguyện nhằm
phát triển đối tượng tham gia mới. Đồng thời, nhận thức của người lao động về
BHXH tự nguyện là một chỉ tiêu đánh giá hiệu quả của công tác thu BHXH tự
nguyện.
1.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện
Trình độ kinh tế - xã hội: Nếu trình độ kinh tế - xã hội phát triển cao, nhà
nước có khả năng tài chính cao để hỗ trợ chính sách xã hội thì hoạt động BHXH tự
nguyện sẽ phát triển thuận lợi. Tăng trưởng kinh tế cao và phát triển kinh tế bền
vững sẽ cải thiện thu nhập của người lao động. Đây là điều kiện tiên quyết để người

23
lao động có động lực và sẵn sàng đóng góp an sinh xã hội tự nguyện (Nguyễn
Nguyễn Xuân Vinh, 2010). Mặt khác, với sự tiến bộ của đời sống kinh tế - xã hội,
nhận thức của người lao động càng nâng cao cảm giác tham gia BHXH tự nguyện
bên cạnh mong muốn được đảm bảo an toàn cho cuộc sống hàng ngày của bản thân
và gia đình, điều này dẫn đến tình trạng giảm hoặc mất thu nhập (Dương Xuân
Triều, 2009). Ngược lại, nếu trình độ kinh tế - xã hội kém phát triển, thu nhập của
người lao động thấp, đời sống vật chất và tinh thần khó khăn, người dân hiện rất cần
sự hỗ trợ của chính sách xã hội, nhưng hạn chế thì nhà nước cần nguồn lực để thực
hiện. Hiện nay, việc thực hiện các biện pháp như BHXH tự nguyện để bảo đảm an
sinh xã hội là cần thiết, tuy nhiên việc triển khai thực hiện còn nhiều khó khăn,
thách thức. Để hoạt động tốt, chúng ta cần tăng cường tuyên truyền, vận động để
nâng cao nhận thức cộng đồng, đồng thời có những chính sách hỗ trợ phù hợp của
quốc gia.
Chính sách của Nhà nước: Các quan điểm, cách tiếp cận và luật pháp của
Nhà nước ảnh hưởng trực tiếp đến việc phân loại bảo trợ xã hội có chủ đích. Giả sử
sự sắp xếp về bảo trợ xã hội có chủ đích là gần với sự thật của các sự kiện tài chính,
phù hợp với yêu cầu và mục tiêu của người đại diện, nó sẽ nâng cao việc cải thiện
loại hình bảo trợ xã hội có chủ ý cũng như ngược lại. Cách tiếp cận càng rõ ràng, rõ
ràng và hợp lý thì việc thực thi càng hiệu quả và đơn giản (Trương Thị Phương,
2012). Việc sắp xếp bảo trợ xã hội có chủ đích cần có thể dự đoán được với thực tế
xác thực, hướng tới lợi ích của các cá nhân hoạt động, với sự đảm bảo của Nhà
nước để tạo sự chắc chắn cho các đại diện, với các hệ thống động viên và hỗ trợ phù
hợp. Trong trường hợp đó, phương pháp sắp xếp việc thực thi phải là cơ bản và hữu
ích. Do đó, sự sắp xếp của Nhà nước càng hoàn thiện thì nó sẽ càng là một bộ máy
hoạt động giúp việc phân loại BHXH có chủ đích, từ đó tạo điều kiện cho hợp đồng
đi vào cuộc sống.
Hạn chế của cơ quan BHXH: BHXH là đơn vị thẳng thắn với nhau và thực
hiện theo phương thức bảo trợ xã hội có chủ đích. Như vậy, bài tập của ngành Bảo
hiểm xã hội đóng vai trò then chốt, ảnh hưởng đến kết quả đạt được hay thất vọng
của loại hình bảo trợ xã hội cố ý (Nguyễn Văn Đính, 2008). Điều này được thể hiện
thông qua các báo cáo chỉ đạo của các cơ quan về các hợp đồng bảo hiểm xã hội có

24
chủ đích, thiết kế phân cấp, chiến lược thực hiện và các văn phòng chuyên môn để
phục vụ cho công tác bảo trợ xã hội có chủ đích. Giả sử người đứng đầu biết được ý
nghĩa của việc ký hợp đồng bảo hiểm xã hội thì người đứng đầu sẽ có những chỉ đạo
sát sao và đúng đắn cho toàn doanh nghiệp trong công tác thực hiện từ việc đề ra
mục tiêu, chỉ tiêu, kế hoạch đến xây dựng phương án sắp xếp để hoàn thành mục
tiêu đó. Việc công khai có mục đích và phân tán các hợp đồng BHXH có chủ đích
cũng là một công việc quan trọng mà ngành BHXH cần tập trung để thực hiện thành
thạo các hình thức bảo trợ xã hội có chủ đích (Nguyễn Đức Toàn, 2016). Tiếp theo
là khuôn khổ thẩm quyền, giới hạn và khả năng của đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất
và các cơ quan chuyên môn cho việc phân loại bảo trợ xã hội có chủ đích. Đó là
những yếu tố thực hiện một cách đơn giản sự sắp xếp, giả sử bản chất của những
biến số này được đảm bảo, nó sẽ đảm bảo thành tựu của việc quản lý các loại hình
bảo trợ xã hội có chủ đích.
Ý thức của cá nhân về bảo trợ xã hội có chủ đích: Mức độ quen thuộc của
con người với bảo trợ xã hội có chủ đích là khả năng biết và nhận được các đặc
quyền, cam kết và nghĩa vụ của họ như cha mẹ đã quy định trong pháp luật và các
hồ sơ có thẩm quyền khác. Về bảo vệ xã hội có chủ đích cũng như ý nghĩa của việc
thực hiện các hướng dẫn này đối với các quyền tự do và lợi ích của họ. Giữa dữ liệu
và ý thức của từng cá nhân có mối liên hệ tương ứng, khi cá nhân có đầy đủ dữ liệu
về hợp đồng bảo hiểm xã hội thì việc làm quen với hợp đồng này cũng sẽ được hoàn
thiện hơn. Từ đó, các cá nhân hiểu và nhận được sự sắp xếp vô song của bảo trợ xã
hội dành cho họ và cố ý tham gia. Ý thức bảo trợ xã hội của cá nhân là một trong
những yếu tố để thực hiện hành vi cố ý bảo trợ xã hội (Hà Văn Sỹ, 2016). Đồng
thời, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định rõ nhà nước thực hiện các tổ chức bảo trợ
xã hội bao gồm Chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, các Sở, ngành và
Ủy ban nhân dân. các cấp và văn phòng bảo trợ xã hội. Theo đó, để nâng cao nhận
thức về những kỳ vọng nhất định trong việc thực hiện hợp đồng bảo hiểm xã hội,
công việc của các tổ chức hội đồng có ý nghĩa sống còn.
Lương của người lao động: Tương tự như vậy, lương của người lao động
đóng vai trò quan trọng và rõ ràng trong việc quản lý các loại hình bảo trợ xã hội có
chủ ý. Người lao động có sinh kế cao và ổn định sẽ thực sự muốn thực hiện các cam

25
kết bảo trợ xã hội có chủ ý. Điều thú vị là những cá nhân có mức lương thấp được
chỉ định bởi các hợp đồng bảo hiểm xã hội có chủ ý cảm thấy khó khăn khi lựa chọn
tham gia (Lê Thị Quế, 2012). Theo cách này, để loại hình bảo hiểm xã hội có chủ
đích hoạt động không gặp trở ngại và thực sự, hợp đồng bảo trợ xã hội cố ý cần có
sự trợ giúp phù hợp cho những người có sinh kế thấp. Đây là những cá nhân thường
xuyên bị hạn chế tư duy và năng lực, ban giám đốc cần có chiến lược giúp họ tiếp
cận hiệu quả cũng như tham gia hiệu quả vào công tác bảo trợ xã hội có chủ đích.
1.2.6. Tiêu chí đánh giá công tác thu BHXH tự nguyện
1.2.6.1. Số lượng đơn vị và số lao động tham gia BHXH tự nguyện
Dự toán thu BHXH tự nguyện được BHXH xây dựng trên cơ sở căn cứ vào
số lượng đơn vị sử dụng lao động thực tế. Để đảm bảo thu đúng, thu đủ cho đối
tượng bắt buộc tham gia BHXH tự nguyện. Kế hoạch ngành BHXH là đảm bảo
100% số đơn vị và số lao động tham gia BHXH.
1.2.6.2. Số thu BHXH tự nguyện theo kế hoạch
Hằng năm, BHXH tỉnh căn cứu vào số đơn vị, số lao động tham gia và tình
hình sản xuất kinh doanh, kết quả ước thực hiện thu BHXH tự nguyện năm báo cáo,
dự báo khả năng tăng trưởng kinh tế và phát triển sản xuất kinh doanh của các
huyện, thành phố, đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố tác động trực tiếp đến kêt quả
thực hiện dự toán thu BHXH tự nguyện, như các chính sách tăng lương tối thiểu của
Nhà nước, các yếu tố kinh tế - xã hội trong nước và của địa phương. Công tác thu
phải đảm bảo thực hiện thu 100% kế hoạch đã đưa ra.
1.2.6.3. Quản lý nợ và công tác xử phạt
Định kỳ hàng tháng thông báo đến đơn vị về số thu nộp và số nợ BHXH
trong tháng, đôn đốc các đơn vị sử dụng lao động nộp BHXH đúng thời hạn, Đối
với các khoản nợ vượt quá thời hạn quy định thì thành phố thu lãi phạt chậm đóng
theo quy định của Luật BHXH. Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu BHXH,
BHXH không ngừng tăng cường chất lượng về sự phối hợp đồng bộ của tất cả các
khâu, các bộ phận trong quá trình quản lý thu theo mô hình chức năng nhằm hạn
chế tối đa nợ mới phát sinh. Tôn trọng và tuân thủ nguyên tắc: mỗi chuyên quản

26
được phân công thực hiện từ đầu đến cuối công việc phân công, đôn đố theo phần
việc đã được giao, nhằm ràng buộc và xác định trách nhiệm cụ thể, rõ ràng của
chuyên quản, Trên cơ sở đó, để đánh giá công tác thu có hiệu quả, BHXH Việt Nam
đưa ra tỷ lệ nợ cho phép dưới 5% số phải thu.
1.3. Kinh nghiệm quản lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện của một số địa
phương và bài học cho cơ quan BHXH thành phố Uông Bí
1.3.1. Lựa chọn các địa phương nghiên cứu bài học kinh nghiệm
Trong luận văn này, tác giả nghiên cứu kinh nghiệm thực tiễn về thực hiện
công tác thu BHXH tự nguyện tại cơ quan Bảo hiểm xã hội của một số địa phương
nhằm rút ra những bài học đối với cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố Uông Bí.
Nghiên cứu lựa chọn 2 địa phương là thành phố Cẩm Phả và thành phố Hải Dương.
Thành phố Cẩm Phả có nhiều đặc điểm tương đồng với thành phố Uông Bí như
thuộc tỉnh Quảng Ninh, có sự tương đồng về quy mô dân số, đặc điểm dân số và
phát triển kinh tế. Mặc khác, thành phố Cẩm Phả có nhiều thành tích nổi bật trong
công tác thu BHXH tự nguyện trong thời gian vừa qua. Trong khi đó, thành phố Hải
Dương cũng là thành phố trực thuộc tỉnh và là đơn vị được Bảo hiểm xã hội Việt
Nam đánh giá cao về công tác thu BHXH tự nguyện. Do đó, nghiên cứu kinh
nghiệm từ những địa phương này sẽ giúp tác giả đưa ra những bài học thiết thực đối
với hoàn thiện công tác thu BHXH tự nguyện của cơ quan Bảo hiểm xã hội TP.
Uông Bí.
1.3.2. Kinh nghiệm từ các địa phương
1.3.2.1. Kinh nghiệm của TP. Cẩm Phả
Cẩm Phả là thành phố lớn thứ hai của tỉnh Quảng Ninh, nằm cách thủ đô Hà
Nội khoảng 200km về phía đông bắc, cách trung tâm thành phố Hạ Long 30km.
Thành phố Cẩm Phả có rất nhiều tiềm năng về phát triển kinh tế như công nghiệp
khai thác chế biến than, sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí, chế tạo thiết bị điện, máy
mỏ, xe tải nặng, công nghiệp đóng tàu, thương mại dịch vụ, du lịch,… Năm 2020,
tốc độ tăng trưởng kinh tế trên 135, thu nhập bình quân đầu người đạt 4.900

27
USD/năm. Đây cũng là điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý thu BHXH tự
nguyện trên địa bàn TP. Cẩm Phả.
Theo đánh giá của Bảo hiểm xã hội BHXH tỉnh Quảng Ninh, BHXH TP.
Cẩm Phả là một trong số đơn vị có thành tích nổi bật trong công tác thu BHXH và
giải quyết tốt nợ đọng BHXH. Tính đến ngày 31/12/2020, trên địa bàn thành phố có
4.275 người tham gia BHXH tự nguyện, tăng hơn 600 người so với năm 2019 và
đạt 78% kế hoạch năm 2020. TP. Cẩm Phả cũng là đơn vị có số người tham gia
BHXH tự nguyện lớn nhất trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh (số người tham gia BHXH
tự nguyện trên địa bàn tỉnh tính đến hết ngày 31/12/2020 là 19.200 người). Công tác
thu BHXH của Bảo hiểm xã hội TP. Cẩm Phả đạt được kết quả tích cực trên là do
những nỗ lực của đơn vị trong thời gian qua, cụ thể:
Xác định công tác thu BHXH tự nguyện là nhiệm vụ quan trọng nên Bảo
hiểm xã hội Cẩm Phả đã triển khai rà soát, thống kê, tổng hợp các đối tượng chưa
đăng ký tham gia BHXH tự nguyện, BHYT trên địa bàn để có kế hoạch tiếp cận và
tuyên truyền, vận động phù hợp. Bảo hiểm xã hội Cẩm Phả cũng đã phối hợp tốt với
Phòng Lao động thương binh và Xã hội, Liên đoàn Lao động thành phố và các
phòng chức năng khác thường xuyên tổ chức tuyên truyền về đóng BHXH tự
nguyện cũng như việc thực hiện giải quyết các chế độ về BHXH tự nguyện trên địa
bàn, kịp thời giải quyết những vướng mắc về chế độ bảo hiểm cho người tham gia
bhxh tự nguyện để ngày càng tạo niềm tin của người dân vào chính sách BHXH tự
nguyện. Bảo hiểm xã hội thành phố cũng thường xuyên phân công những cán bộ có
kinh nghiệm đến các đơn vị, địa phương để tuyên truyền, hướng dẫn nghĩa vụ cũng
như đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người tham gia BHXH tự nguyện. Do vậy,
hầu hết các địa bàn đều người lao động tham gia BHXH tự nguyện đảm bảo quyền
lợi cho người lao động.
Bên cạnh làm tốt công tác quản lý thu, công tác giải quyết chế độ, chính sách
cho người lao động, phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện cũng được Bảo
hiểm xã hội TP. Cẩm Phả thực hiện tốt. Trong năm 2020, Bảo hiểm xã hội Cẩm Phả
đã thực hiện chi trả tiền lương hưu và trợ cấp BHXH cho đối tượng tự nguyện là 26
tỷ đồng; tiếp nhận và giải quyết được 475 hồ sơ cho các đối tượng hưởng chế độ

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH TỰ NGUYỆN TẠI CƠ QUAN BHXH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH TỰ NGUYỆN TẠI CƠ QUAN BHXH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH TỰ NGUYỆN TẠI CƠ QUAN BHXH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ

Similar to HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH TỰ NGUYỆN TẠI CƠ QUAN BHXH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH TỰ NGUYỆN TẠI CƠ QUAN BHXH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ