Bồi+dưỡng+năng+lực+dạy+học+cho+giáo+viên+thực+hành+các+trường+dạy+nghề+khu+vực+miền+núi+phía+bắc

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C THÁI NGUYÊN
TRƯƠNG I C
B I DƯ NG NĂNG L C D Y H C CHO GIÁO VIÊN
TH C HÀNH CÁC TRƯ NG D Y NGH
KHU V C MI N NÚI PHÍA B C
Chuyên ngành: Lý lu n và l ch s giáo d c
Mã s : 62.14.01.01
LU N ÁN TI N SĨ GIÁO D C H C
THÁI NGUYÊN, NĂM 2011
1Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tôi.
Các s li u là trung th c và k t qu nêu trong lu n án chưa
t ng ư c ai công b trong b t kỳ công trình nào khác.
TÁC GI LU N ÁN
Trương i c

iii
L I C M ƠN
Tôi xin chân thành c m ơn:
- Ban Giám c i h c Thái Thái Nguyên
- Ban Sau i h c - i h c Thái Nguyên
- Ban Giám hi u Trư ng i h c Sư ph m - H Thái Nguyên
- Ban Giám hi u Trư ng C Kinh t - K thu t - H Thái Nguyên
- GS.TSKH Nguy n Văn H - Nguyên Hi u trư ng Trư ng H Sư ph m TN
- PGS.TS Nguy n c Trí - Giám c Trung tâm Nghiên c u CL&PT chương trình
giáo d c THCN, H&S H - Vi n Khoa h c Giáo d c - B GD& T.
- PGS.TS Ph m H ng Quang - Hi u trư ng Trư ng H Sư ph m - H Thái Nguyên
- Khoa Tâm lý h c - i h c Sư ph m - H Thái Nguyên
- Khoa Sau i h c - i h c Sư ph m - H Thái Nguyên
- Khoa ào t o ngh - Trư ng C Kinh t - K thu t - H Thái Nguyên
- Các Trư ng Cao ng ngh , Trung c p ngh thu c Kh i trư ng d y ngh
t nh Thái Nguyên
- Các Trư ng Cao ng và Trung c p chuyên nghi p có D y ngh trên a
bàn t nh Thái Nguyên
- Các Trư ng Trung c p ngh c a các t nh Cao B ng, B c C n, L ng Sơn,
Tuyên Quang và Hà Giang
- Gia ình và ng nghi p.

iv
M C L C
L i cam oan ............................................................................................................ ii
L i c m ơn............................................................................................................... iii
M c l c.........................................................................................................................iv
B ng nh ng c m t vi t t t ..................................................................................... vii
Danh m c các b ng ................................................................................................ viii
Danh m c các hình................................................................................................... ix
M U.................................................................................................................. 1
Chương 1: CƠ S LÝ LU N V B I DƯ NG NĂNG L C D Y H C CHO
GIÁO VIÊN D Y TH C HÀNH TRONG CÁC TRƯ NG D Y NGH ...............7
1.1. T ng quan nghiên c u v n ................................................................ 7
1.1.1. nư c ngoài ............................................................................... 7
1.1.2. trong nư c ............................................................................... 8
1.2. M t s khái ni m cơ b n.......................................................................11
1.2.1. Giáo viên d y ngh ................................................................. ...11
1.2.2. Giáo viên th c hành........................................................................14
1.2.3. D y h c..........................................................................................15
1.2.4. Năng l c.........................................................................................15
1.2.5. Năng l c sư ph m ...................................................................... 17
1.2.6. Năng l c sư ph m k thu t ......................................................... 19
1.2.7. Năng l c d y h c trong d y ngh ............................................... ....21
1.2.8. B i dư ng và b i dư ng NLDH cho GVTH....................................22
1.3. Xây d ng tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH.........................................23
1.3.1. Cơ s xây d ng tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH .................... 23
1.3.2. Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH ........................................... 26
1.4. M c tiêu, n i dung và lo i hình b i dư ng NLDH cho GVTH.................28
1.4.1. M c tiêu b i dư ng................................................................... .28
1.4.2. N i dung b i dư ng ................................................................... 29
1.4.3. Lo i hình b i dư ng...................................................................... 29
1.4.4. Các y u t nh hư ng n k t qu b i dư ng................................29
K t lu n chương 1... ................................................................................... 30

v
Chương 2: TH C TR NG V NĂNG L C VÀ B I DƯ NG GIÁO
VIÊN TH C HÀNH CÁC TRƯ NG D Y NGH KHU V C MI N NÚI
PHÍA B C ............................................................................................... 31
2.1. Sơ lư c v ngành d y ngh , c i m i ngũ GVTH và h c sinh h c ngh các
trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c............................................................31
2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n ngành d y ngh ...............................31
2.1.2. c i m i ngũ GVTH và h c sinh h c ngh các trư ng d y ngh khu
v c mi n núi phía B c....................................................................................32
2.2. Th c tr ng năng l c i ngũ GVTH các trư ng d y ngh khu v c mi n
núi phía B c .........................................................................................................34
2.2.1. Th c tr ng trình chuyên môn và trình sư ph m ...........................35
2.2.2. Th c tr ng trình tay ngh .................................................................39
2.2.3. Th c tr ng hi u bi t th c t s n xu t và công ngh m i..........................41
2.2.4. Th c tr ng trình ngo i ng và tin h c..................................................43
2.2.5. ánh giá NLDH c a GVTH.....................................................................45
2.3. Th c tr ng k t qu h c th c hành c a h c sinh..................................................48
2.4. Th c tr ng b i dư ng GVTH các trư ng d y ngh khu v c mi n núi
phía B c....................................................................................................50
2.5. Nhu c u ào t o và b i dư ng GVDN .......................................................... ..54
2.6. S c n thi t b i dư ng NLDH cho GVTH........................................................58
K t lu n chương 2 ..................................................................................................59
Chương 3: CÁC BI N PHÁP B I DƯ NG NĂNG L C D Y H C CHO
GIÁO VIÊN TH C HÀNH CÁC TRƯ NG D Y NGH KHU V C MI N
NÚI PHÍA B C......................................................................................................60
3.1. nh hư ng xây d ng các bi n pháp b i dư ng ..............................................60
3.2. Các nguyên t c trong vi c xu t các bi n pháp b i dư ng.............................60
3.2.1. Nguyên t c m b o tính m c ích..........................................................60
3.2.2. Nguyên t c m b o tính toàn di n.......................................................61
3.2.3. Nguyên t c m b o tính th c ti n........................................................62
3.2.4. Nguyên t c m b o tính kh thi ..........................................................62
3.3. Các bi n pháp b i dư ng NLDH cho GVTH ..................................................62

vi
3.3.1. Bi n pháp 1: Xác nh nhu c u, n i dung b i dư ng và l a ch n, xây
d ng chương trình b i dư ng GVTH.............................................................63
3.3.2. Bi n pháp 2: B i dư ng chu n hóa GVTH ...........................................69
3.3.3. Bi n pháp 3: B i dư ng nâng cao năng l c GVTH.................................75
3.3.4. Bi n pháp 4: T b i dư ng g n v i nghiên c u khoa h c.......................82
3.3.5. Bi n pháp 5: ánh giá k t qu b i dư ng GVTH....................................85
3.4. Ki m ch ng m c c n thi t và tính kh thi c a các bi n pháp xu t................87
3.4.1. Ph m vi t ch c thăm dò ý ki n v các bi n pháp.................................88
3.4.2. K t qu thăm dò ý ki n v các bi n pháp ..............................................88
3.5. Th c nghi m m t s n i dung trong các bi n pháp .........................................89
3.5.1. Gi thuy t c a th c nghi m ..................................................................89
3.5.2. M c tiêu c a th c nghi m.....................................................................90
3.5.3. a i m t ch c và i tư ng th c nghi m..........................................90
3.5.4. N i dung th c nghi m ..........................................................................91
3.5.5. Nh n xét k t qu th c nghi m ............................................................105
K t lu n chương 3 ................................................................................................107
K T LU N VÀ KI N NGH ..............................................................................108
I. K t lu n............................................................................................................108
II. Ki n ngh ........................................................................................................109
CÁC CÔNG TRÌNH Ã CÔNG B C A TÁC GI LIÊN QUAN N
TÀI LU N ÁN .....................................................................................................111
TÀI LI U THAM KH O....................................................................................112
PH L C..................................................................................................................117

vii
B NG NH NG C M T VI T T T
C N: Cao ng ngh
CNH, H H: Công nghi p hóa, hi n i hóa
C: i ch ng
vht:
GA:
ơn v h c trình
Giáo án
GD& T: Giáo d c và ào t o
GDHNN: Giáo d c h c ngh nghi p
GK: Giám kh o
GVDN: Giáo viên d y ngh
GVLT: Giáo viên d y lý thuy t
GVLT&TH: Giáo viên d y c lý thuy t và th c hành
GVTH: Giáo viên d y th c hành
KHGD: Khoa h c giáo d c
KH-KT&CN: Khoa h c - K thu t và Công ngh
L TB&XH: Lao ng - Thương binh và Xã h i
NCKHGD: Nghiên c u khoa h c giáo d c
SCN: Sơ c p ngh
SPKT: Sư ph m k thu t
TB, T.Bình: Trung bình
TB khá: Trung bình khá
TCDN: T ng c c D y ngh
TCGD: T p chí Giáo d c
TCN: Trung c p ngh
THCN:
TN:
Trung h c chuyên nghi p
Th c nghi m
XS: Xu t s c
XHCN: Xã h i ch nghĩa

viii
DANH M C CÁC B NG
B ng 1. 1. Tiêu chí ánh giá bài gi ng th c hành .....................................................27
B ng 1.2. Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH ........................................................28
B ng 1.3. X p lo i NLDH c a GVTH........................................................................28
B ng 2.1. Th c tr ng trình chuyên môn và trình SPKT c a GVTH.................36
B ng 2.2. Th c tr ng trình tay ngh c a GVTH..................................................39
B ng 2.3. Th c tr ng hi u bi t th c t s n xu t và ti p c n công ngh m i ...........42
B ng 2.4. T ng h p k t qu ánh giá NLDH c a GVTH .........................................46
B ng 2.5. X p lo i NLDH c a GVTH........................................................................47
B ng 2.6. K t qu h c th c hành c a h c sinh các trư ng d y ngh khu v c mi n núi
phía B c khóa h c 2007 - 2009 ................................................................................49
B ng 2.7. Th c tr ng b i dư ng GVTH trong 2 năm (2007 - 2009).........................50
B ng 2.8. Th c tr ng áp ng v n i dung, hình th c t ch c, hi u qu và nhu c u
b i dư ng GVTH.........................................................................................................51
B ng 2.9. Nhu c u v GVDN giai o n 2008 - 2015..................................................55
B ng 2.10. D ki n k ho ch ào t o, b i dư ng GVDN giai o n 2009 - 2015.......56
B ng 2.11. Nhu c u b i dư ng hàng năm c a GVTH các trư ng d y ngh khu v c
mi n núi phía B c........................................................................................................57
B ng 3.1. K t qu thăm dò m c c n thi t và tính kh thi c a các bi n pháp..................88
B ng 3.2. N i dung th c nghi m sư ph m..................................................................90
B ng 3.3. K t qu x p lo i i m thi các h c ph n sư ph m d y ngh .......................94
B ng 3.4. K t qu x p lo i i m thi nâng b c tay ngh .............................................96
B ng 3.5. K t qu t ánh giá NLDH c a giáo viên sau b i dư ng ..........................96
B ng 3.6. K t qu ánh giá bài gi ng c a nhóm TN và nhóm C .........................101
B ng 3.7. So sánh k t qu ánh giá bài gi ng gi a nhóm TN và nhóm C.............102
B ng 3.8. X p lo i k t qu h c t p c a h c sinh do nhóm TN và nhóm C gi ng
d y.............................................................................................................................103

ix
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.1. Mô hình nhân cách ngư i GVDN .............................................................12
Hình 1.2. C u trúc năng l c sư ph m k thu t..........................................................31
Hình 1.3. Mô hình ho t ng c a GVDN .................................................................24
Hình 2.1. Quá trình hình thành, phát tri n ngành d y ngh ......................................37
Hình 2.2. Mô hình ào t o và b i dư ng GVDN........................................................34
Hình 2.3. Bi u th c tr ng trình chuyên môn c a GVTH..............................37
Hình 2.4. Bi u th c tr ng trình sư ph m k thu t c a GVTH..........................38
Hình 2.5. Bi u th c tr ng trình tay ngh c a GVTH.......................................40
Hình 2.6. Bi u th c tr ng m c hi u bi t th c t s n xu t và ti p c n công ngh
m i c a GVTH.........................................................................................................43
Hình 2.7. Bi u ánh giá NLDH c a GVTH .........................................................47
Hình 2.8. Bi u k t qu h c th c hành c a h c sinh..............................................49
Hình 3.1. Quy trình xây d ng chương trình b i dư ng .............................................66
Hình 3.2. th bi u di n i m toàn bài (1)...........................................................101
Hình 3.3. th bi u di n i m chu n b (2)..........................................................101
Hình 3.4. th bi u di n i m chuyên môn (3)....................................................101
Hình 3.5. th bi u di n i m sư ph m (4)..........................................................101
Hình 3.6. Bi u so sánh i m ánh giá bài gi ng gi a hai nhóm TN và C (5).........104

1
M U
1. LÝ DO CH N TÀI
Ngh quy t Trung ương 2 khóa VIII xác nh giáo d c là qu c sách hàng
u, kh ng nh v trí then ch t c a giáo d c, ào t o trong s nghi p CNH,
H H t nư c.
V i quan i m, nh hư ng chi n lư c ư c ng và Nhà nư c ra,
trong nh ng năm qua ngành GD& T ã t p trung gi i quy t nhi u khâu tr ng
y u nâng cao ch t lư ng ào t o ngu n nhân l c như i m i n i dung
chương trình, i m i phương pháp d y h c... và c bi t là xây d ng chi n lư c
u tư, phát tri n i ngũ giáo viên.
Trong ào t o ngh , ngư i giáo viên óng vai trò quan tr ng i v i vi c
hình thành k năng ngh nghi p c a h c sinh. Ngư i giáo viên là ch th c a
ho t ng d y h c.
Hi n nay, tuy n ch n ngư i vào làm vi c t i các doanh nghi p ( c bi t là
các doanh nghi p liên doanh v i nư c ngoài) ho c xu t kh u lao ng, ngư i tuy n
d ng ánh giá nhân cách (năng l c, ph m ch t) i tư ng ch y u d a vào năng l c
th c hành ngh nghi p và các hi u bi t xã h i mà c th là ki m tra th c t ngư i ó
làm ư c gì, hi u bi t ra sao qua các bài ki m tra, các cu c ph ng v n tr c ti p do
nhà qu n lý doanh nghi p t ch c hơn là ki m tra các lo i văn b ng, ch ng ch . Nhân
cách c a ngư i h c có ư c chính là k t qu giáo d c, ào t o c a các nhà trư ng.
ngư i h c có năng l c th c hành ngh nghi p th c s , có nhi u y u t tác
ng, trong ó y u t năng l c hư ng d n th c hành c a ngư i th y óng vai trò quy t
nh. Vì v y trong quá trình ào t o c a các trư ng d y ngh , mu n nâng cao ch t
lư ng ào t o ngh trư c h t ph i nâng cao năng l c d y h c (NLDH) cho i ngũ
giáo viên d y th c hành (sau ây g i là giáo viên th c hành - GVTH). ây ư c xem
như m t khâu ch y u nâng cao ch t lư ng ào t o, m t chi n lư c v u tư phát
tri n con ngư i (ngư i th y) hi n ang ư c ng và nhà nư c c bi t quan tâm.
i v i các nư c tiên ti n, vi c ào t o GVTH ã có các quy nh v chu n
trình chuyên môn, chu n trình sư ph m r t c th . Trong khi ó Vi t Nam vi c
xây d ng chu n và th c hi n chu n ch c danh giáo viên cho GVTH còn ang trong
quá trình hoàn thi n. Vi c s d ng GVTH chưa t chu n như hi n nay òi h i công
tác b i dư ng càng c n ư c quan tâm nhi u hơn.

2
Qua kh o sát th c t i ngũ giáo viên t i các trư ng d y ngh khu v c
mi n núi phía B c cho th y: Các trư ng i h c sư ph m k thu t và cao ng sư
ph m k thu t hi n không cung c p GVTH cho các trư ng, các trung tâm ào
t o ngh do s lư ng các cơ s ào t o ngày càng ư c tăng lên và ch tiêu tuy n
sinh hàng năm tăng nhanh. i ngũ GVTH ch y u ư c tuy n d ng t m t s
ngu n khác nhau như: t công nhân k thu t b c cao; t sinh viên t t nghi p các
trư ng i h c và cao ng k thu t; t cán b , công nhân t t nghi p h i h c,
cao ng k thu t không chính quy... ư c b i dư ng các năng l c c n thi t
làm GVTH. Tuy nhiên, nh ng GVTH này còn thi u và y u v NLDH.
Vi c b i dư ng NLDH cho GVTH ư c tuy n d ng t các ngu n nêu trên chưa
ư c nghiên c u y , chưa áp ng nhu c u th c t . Vì v y, vi c l a ch n tài “B i
dư ng năng l c d y h c cho giáo viên th c hành các trư ng d y ngh khu v c mi n núi
phía B c” s góp ph n gi i quy t nh ng v n v lý lu n và th c ti n trong vi c nâng
cao NLDH cho GVTH, góp ph n nâng cao ch t lư ng ào t o ngh c a các trư ng d y
ngh khu v c mi n núi phía B c trong th i gian t i.
2. M C ÍCH NGHIÊN C U
Trên cơ s lý lu n b i dư ng năng l c giáo viên và th c tr ng năng l c i ngũ
GVTH, xu t bi n pháp b i dư ng NLDH cho GVTH các trư ng d y ngh khu v c
mi n núi phía B c nh m chu n hóa và t ng bư c nâng cao năng l c cho GVTH.
3. KHÁCH TH VÀ I TƯ NG NGHIÊN C U
- Khách th nghiên c u: Ho t ng b i dư ng giáo viên d y ngh .
- i tư ng nghiên c u: Các bi n pháp b i dư ng NLDH cho GVTH các
trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c.
4. GI THUY T KHOA H C
Hi n nay, NLDH c a i ngũ GVTH các trư ng d y ngh khu v c mi n
núi phía B c chưa áp ng ư c òi h i v ào t o ngu n nhân l c có ch t
lư ng ph c v phát tri n kinh t , xã h i c a a phương và khu v c. N u các
bi n pháp b i dư ng NLDH cho GVTH ư c xây d ng trên cơ s lý lu n v
phát tri n NLDH, các tiêu chí NLDH và phù h p v i nhu c u th c t v b i
dư ng NLDH c a GVTH thì s giúp các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía
B c t ng bư c nâng cao ch t lư ng ào t o, áp ng nhu c u xã h i.
5. NHI M V NGHIÊN C U
tài t p trung nghiên c u gi i quy t nh ng nhi m v sau:

3
- T ng quan và xây d ng cơ s lý lu n v b i dư ng NLDH cho GVTH.
- ánh giá th c tr ng năng l c GVTH và th c tr ng b i dư ng GVTH
các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c.
- xu t các bi n pháp b i dư ng NLDH cho GVTH các trư ng d y ngh
khu v c mi n núi phía B c.
- T ch c kh o nghi m và th c nghi m ch ng minh tính úng n và hi u
qu c a các bi n pháp b i dư ng ư c xu t.
6. GI I H N VÀ PH M VI NGHIÊN C U
Vi c kh o sát, ánh giá th c tr ng năng l c GVTH ư c ti n hành các
trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c trong th i gian 5 năm v a qua và t
ch c th c nghi m, ánh giá NLDH sau b i dư ng c a GVTH ngh i n công
nghi p và GVTH ngh Hàn i n t i Khoa ào t o ngh Trư ng Cao ng Kinh
t - K thu t thu c i h c Thái Nguyên.
7. PHƯƠNG PHÁP LU N
tài ư c th c hi n trên cơ s v n d ng h th ng các quan i m sau:
- Quan i m h th ng-c u trúc: Các bi n pháp b i dư ng NLDH cho
GVTH các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c ư c xem là m t h
th ng ng, toàn v n, th ng nh t g m nhi u ho t ng có m i quan h bi n
ch ng v i nhau và v i các ho t ng khác trong quá trình b i dư ng GVTH.
Các bi n pháp ư c xu t có c u trúc n nh tương i.
- Quan i m th c ti n: tài nghiên c u xu t phát t th c ti n yêu c u
c a vi c b i dư ng NLDH cho GVTH trong các trư ng d y ngh khu v c mi n
núi phía B c và luôn bám sát n i dung, chương trình, hình th c t ch c, k t qu
b i dư ng GVTH c a các c p, các ngành rút ra bài h c kinh nghi m trong
công tác b i dư ng giáo viên.
8. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
- Phương pháp nghiên c u lý lu n
M t s phương pháp nghiên c u lý lu n bao g m: Phân tích, t ng
h p và h th ng hóa, khái quát hóa ư c s d ng nghiên c u các tài li u
v quan i m ch o, ch trương, ư ng l i, chính sách c a ng và Nhà
nư c v phát tri n ngành d y ngh , nghiên c u các công trình khoa h c c a

4
các tác gi trong nư c và nư c ngoài v ho t ng d y ngh ưa ra các
lu n c cho cơ s lý lu n c a tài nghiên c u.
- Phương pháp i u tra
M c ích i u tra là thu th p các thông tin, s li u có liên quan n lu n
án kh ng nh cơ s th c ti n v n nghiên c u.
Yêu c u i u tra là các thông tin, s li u ư c thu th p m t cách khách
quan, chính xác và trung th c v th c tr ng v n nghiên c u.
N i dung i u tra t p trung vào th c tr ng năng l c và b i dư ng năng l c
d y h c c a GVTH các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c.
Phương pháp i u tra th c tr ng ư c ti n hành b ng vi c ph ng v n tr c
ti p cán b , giáo viên và b ng phi u thăm dò, c th là:
+ i u tra b ng ph ng v n: i tư ng i u tra b ng ph ng v n là 65
cán b lãnh o trư ng, phòng ào t o, các khoa chuyên môn và 100 giáo
viên d y ngh (GVDN) trong các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía
B c tìm hi u th c tr ng năng l c và b i dư ng NLDH cho GVTH c a các
nhà trư ng cũng như nhu c u b i dư ng năng l c c a giáo viên.
+ i u tra b ng phi u thăm dò: Xây d ng m u phi u i u tra g i lãnh o
các trư ng, phòng ào t o, khoa chuyên môn và giáo viên l y s li u ph c v
n i dung nghiên c u th c tr ng, nhu c u b i dư ng c a giáo viên, t ánh giá
NLDH c a GVTH trư c và sau b i dư ng.
T th c tr ng xác nh ư c nguyên nhân và xu t các bi n pháp kh
thi nh m b i dư ng NLDH cho GVTH.
- Phương pháp chuyên gia
góp ph n hoàn thi n cơ s lý lu n, th c ti n c a lu n án và kh o
nghi m v m c c n thi t, tính kh thi c a các bi n pháp xu t, tác gi l y ý
ki n góp ý t các nhà khoa h c, cán b qu n lý các trư ng (Hi u trư ng, Phó
Hi u trư ng, Trư ng phòng, Trư ng khoa) có b dày kinh nghi m trong ho t
ng d y ngh . Các ý ki n ư c th ng kê, ghi chép, nghiên c u, phân tích b
sung cho lu n án các bi n pháp b i dư ng NLDH cho GVTH ư c xu t
sát v i th c ti n và có tính kh thi cao.
- Phương pháp t ng k t kinh nghi m

5
Qua vi c i sâu tìm hi u nh ng y u t quan tr ng trong ho t ng b i
dư ng chu n hóa i ngũ giáo viên, tìm hi u vi c t ch c b i dư ng GVDN
c a m t s nư c phát tri n như Hàn Qu c, CHLB c, CH Pháp, Singapore,
Trung Qu c trong các t i th c t t i các qu c gia nêu trên và h c h i kinh
nghi m b i dư ng GVTH c a các trư ng d y ngh trong nư c, tác gi ã rút
ra ư c nh ng kinh nghi m t t, có giá tr th c ti n ph c v cho vi c th c
hi n tài nghiên c u.
- Phương pháp th c nghi m
T ch c th c nghi m m t s n i dung c th trong các bi n pháp b i
dư ng NLDH cho i tư ng là GVTH c a Trư ng Cao ng Kinh t - K thu t
thu c i h c Thái Nguyên có ư c các k t qu khách quan nh m ch ng
minh cho gi thuy t khoa h c và tính kh thi c a các bi n pháp mà lu n án
xu t. Trên cơ s ó nhân r ng mô hình b i dư ng ra các trư ng d y ngh khác
góp ph n t ng bư c nâng cao NLDH cho GVTH các trư ng d y ngh khu
v c mi n núi phía B c.
9. NH NG LU N I M C N B O V
9.1. Trong quá trình ào t o ngh , k năng, k x o ngh nghi p c a h c sinh
ph thu c vào nhi u y u t , g m: Cơ s v t ch t, ngư i d y, ngư i h c, n i
dung chương trình, phương pháp gi ng d y... Trong ó y u t ngư i d y
(GVTH) có vai trò quan tr ng nh t. Quan i m “Có th y gi i m i có trò gi i”
òi h i GVTH ph i ư c b i dư ng hoàn thi n và phát tri n năng l c, ph m
ch t c a ngư i giáo viên.
9.2. Năng l c sư ph m k thu t (SPKT) thu c lo i năng l c chuyên bi t, c
trưng cho GVDN. NLDH là thành t chính trong c u trúc năng l c SPKT, quy t
nh ch t lư ng i ngũ giáo viên, quy t nh ch t lư ng ào t o ngh .
9.3. Các bi n pháp b i dư ng ph i ư c xây d ng trên cơ s lý lu n b i dư ng
năng l c giáo viên và th c tr ng năng l c, th c tr ng b i dư ng i ngũ GVTH
các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c.
9.4. Các bi n pháp b i dư ng NLDH cho GVTH các trư ng d y ngh khu v c
mi n núi phía B c có tính h th ng, có m i quan h , tác ng l n nhau. C n v n
d ng linh ho t, sáng t o trong quá trình b i dư ng t hi u qu .

6
10. NH NG ÓNG GÓP M I C A LU N ÁN
- V m t lý lu n
K t qu nghiên c u c a lu n án góp ph n làm phong phú thêm lý lu n v
v n b i dư ng NLDH cho GVTH, xây d ng ư c c u trúc NLDH và tiêu
chí ánh giá NLDH cho GVTH làm cơ s nghiên c u th c tr ng và xu t các
bi n pháp b i dư ng nh m chu n hóa i ngũ GVTH trong các trư ng d y ngh
khu v c mi n núi phía B c.
- V m t th c ti n
Lu n án nghiên c u, ánh giá th c tr ng năng l c, th c tr ng b i dư ng
NLDH cho GVTH và xu t các bi n pháp b i dư ng NLDH cho GVTH
trong các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c.
11. C U TRÚC LU N ÁN
Ngoài ph n m u, k t lu n và ki n ngh , lu n án có 3 chương:
Chương 1. Cơ s lý lu n v b i dư ng năng l c d y h c cho giáo viên
th c hành trong các trư ng d y ngh
Chương 2. Th c tr ng năng l c và b i dư ng năng l c d y h c cho
giáo viên th c hành các trư ng d y ngh khu v c mi n núi
phía B c
Chương 3. Các bi n pháp b i dư ng năng l c d y h c cho giáo viên th c
hành các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c

7
Chương 1
CƠ S LÝ LU N V B I DƯ NG NĂNG L C D Y H C
CHO GIÁO VIÊN TH C HÀNH TRONG CÁC TRƯ NG D Y NGH
1.1. T ng quan nghiên c u v n
1.1.1. nư c ngoài
T i Liên Xô (cũ) ã có công trình nghiên c u c a Xukhômlinxki: “Tâm lý
h c ngh nghi p” (1972) [77] c p n m t s v n v tâm lý trong d y s n xu t;
công trình nghiên c u c a Ia. Batưxep và X.A Sapôrinxki: “Cơ s giáo d c h c ngh
nghi p” (1982) [73] ư c các giáo viên, các nhà qu n lý giáo d c, các hư ng d n
viên th c t p t i nhà máy r t quan tâm, công trình c p m t cách toàn di n, h
th ng n t t c các v n c a khoa h c giáo d c ngh nghi p c a Liên Xô.
Công hòa Liên bang c là m t trong nh ng qu c gia có h th ng ào
t o ngh phát tri n nh t th gi i. Vi n D y ngh CHLB c có nhi u tài
nghiên c u v “Năng l c c a ngư i giáo viên d y ngh ”. M t trong các tài có
giá tr và ư c quan tâm nhi u nh t là tài “ ào t o giáo viên d y ngh chuyên
sâu theo năng l c” ã kh ng nh: “Năng l c c a m i ngư i không gi ng nhau,
có ngư i thiên v năng l c trí tu , có ngư i thiên v năng l c th c hành, s ít
ngư i có năng l c toàn di n” [83]. V i quan i m trên, giáo viên d y ngh
(GVDN) ư c ào t o theo 3 lo i:
- ào t o giáo viên chuyên d y lý thuy t.
- ào t o giáo viên chuyên d y th c hành.
- ào t o giáo viên d y c lý thuy t và th c hành.
Trên cơ s phân lo i giáo viên, t p trung ào t o, b i dư ng chuyên sâu
theo d ng chuyên môn hóa.
Vi n D y ngh Trung Qu c xây d ng n i dung ào t o GVDN theo 3 c p
trình : C p cơ b n, c p I và c p II [64]. m i c p trình òi h i ngư i giáo
viên ph i có năng l c nh t nh, mu n nâng c p trình c n tham gia các khóa
b i dư ng nh ng năng l c còn thi u so v i yêu c u c a c p trình ó.
Vi n nghiên c u D y ngh Vương qu c Anh có tài: “ Năng l c sư
ph m k thu t - y u t quy t nh t o nên nhân cách toàn di n c a ngư i giáo
viên d y ngh ”. K t qu nghiên c u ư c s d ng c i ti n n i dung gi ng d y

8
t i các khoa Sư ph m k thu t các trư ng i h c T ng h p và làm cơ s xây
d ng chương trình b i dư ng GVDN.
1.1.2. trong nư c
Vi c nghiên c u năng l c i ngũ GVDN ư c Nhà nư c c bi t quan tâm và
các nhà khoa h c giáo d c cũng ã có nhi u công trình nghiên c u có giá tr v lý lu n
và th c ti n công tác b i dư ng i ngũ giáo viên.
Năm 1991, tác gi Tr n Khánh c biên so n tài li u “Mô hình b i dư ng
giáo viên d y ngh ” trên cơ s nghiên c u k năng c n có cho ho t ng gi ng
d y c a ngư i giáo viên [19].
Năm 1994, nhóm tác gi Nguy n Duy H , Nguy n Văn S , Lê Tr n Lâm
trong tài li u “T ng lu n giáo viên d y ngh Vi t Nam” ã t ng k t, ánh giá
quá trình hình thành, phát tri n i ngũ GVDN; vai trò, nhi m v c a GVDN
trong chi n lư c phát tri n kinh t , xã h i; nh ng thu n l i và khó khăn trong
ào t o ngu n nhân l c; nh hư ng phát tri n ngành d y ngh .
Năm 2000, tác gi Nguy n c Trí ch trì tài nghiên c u “Mô hình ào t o
giáo viên k thu t trình i h c cho các trư ng THCN và d y ngh ”. tài ưa ra
mô hình nhân cách, mô hình ho t ng c a ngư i giáo viên làm cơ s xác nh mô
hình ào t o và b i dư ng i ngũ giáo viên THCN và d y ngh [61].
Năm 2003, tác gi Tr n Hùng Lư ng hoàn thành lu n án ti n s v i tài
“M t s gi i pháp b i dư ng năng l c sư ph m k thu t cho giáo viên d y ngh
Vi t Nam hi n nay” [37]. tài kh ng nh tính ch t quan tr ng, quy t nh c a
năng l c sư ph m k thu t trong quá trình t ch c ào t o ngh và nêu các gi i
pháp b i dư ng có tính nh hư ng cho vi c b i dư ng i ngũ GVDN toàn qu c.
Ngoài ra còn r t nhi u bài vi t c a các tác gi c p n v n b i dư ng
i ngũ giáo viên như tác gi Nguy n Thanh Hà có bài “Ch t lư ng và i u ki n
m b o ch t lư ng d y h c các môn th c hành chuyên môn ngh ” ăng trên
TCGD s 169 (8/2007), tác gi nêu ra 7 i u ki n cho vi c m b o ch t lư ng d y
h c các môn th c hành chuyên môn ngh . Trong ó i u ki n tiên quy t chính là
ph m ch t, năng l c c a GVTH; tác gi Ngô T Thành vi t bài “ Cơ s lý lu n xây
d ng tiêu chí gi ng viên gi i trong xu th h i nh p” ăng trên TCGD s 181
(1/2008) v i m t s mô hình, b tiêu chu n ánh giá năng l c gi ng d y c a giáo
viên và kh ng nh “Giáo viên gi i ph i am hi u sâu s c lĩnh v c chuyên môn c a
mình”; tác gi Ph m H ng Quang v i bài “Gi i pháp ào t o giáo viên theo nh

9
hư ng năng l c” ăng trên TCGD s 216 (6/2009), tác gi nh n m nh “Năng l c
giáo viên - y u t cơ b n quy t nh ch t lư ng giáo d c” và nêu ra 4 gi i pháp ào
t o, b i dư ng giáo viên theo quan i m m i c a UNESCO; nhóm tác gi Vũ Qu c
Chung và Nguy n Văn Cư ng có bài vi t “C i cách ào t o và b i dư ng giáo viên
theo nh hư ng chu n và năng l c ngh nghi p” ăng trên TCGD s 219 (8/2009),
trình bày m t s quan i m v th c hi n c i cách ào t o và b i dư ng giáo viên
theo nh hư ng chu n và năng l c ngh nghi p trong b i c nh chuy n i ào t o
t niên ch sang ào t o tín ch và h c ph n (mô un); nhóm tác gi Nguy n Ng c
H i và Thái Văn Thành có bài vi t trên TCGD s 224 (10/2009) v i tiêu “V
quy trình ánh giá ch t lư ng b i dư ng giáo viên”. Các tác gi nêu ra m t quy
trình t ng quát g m 3 giai o n v i 9 bư c th c hi n ánh giá quá trình b i
dư ng giáo viên. Trong giai o n t ch c ánh giá, các tác gi r t chú tr ng n
bư c “Giáo viên t ánh giá sau b i dư ng” v.v...
V phía các B , Ngành ch qu n trong t ng giai o n nh t nh ã có
nhi u nghiên c u chuyên sâu c a các nhà khoa h c ho c nhóm các nhà khoa h c
xây d ng m t s chương trình b i dư ng GVDN nh m áp ng cho s phát
tri n và hoàn thi n i ngũ GVDN, qua ó t ng bư c nâng cao ch t lư ng ào
t o, áp ng nhu c u xã h i. C th là:
Năm 1992, B GD& T ban hành chương trình b i dư ng sư ph m b c
1 (b c cơ s ) [5] cho giáo viên các trư ng THCN và d y ngh . Chương trình
b i dư ng sư ph m b c 1 g m 4 môn h c: Tâm lý h c; Lý lu n giáo d c; Lý
lu n d y h c; T ch c và qu n lý ào t o trong các trư ng THCN và d y
ngh . M c ích trang b cho giáo viên nh ng v n cơ b n, c n thi t nh t
t ch c th c hi n quá trình d y h c và quá trình giáo d c cho h c sinh các
trư ng THCN và d y ngh
Năm 1993, B GD& T ban hành chương trình b i dư ng sư ph m b c 2 (b c
nâng cao) [5] cho giáo viên các trư ng THCN và d y ngh nh m m c ích: Ti p t c
trang b cho giáo viên nh ng ki n th c cơ b n, thi t th c v lôgic h c, tâm lý h c, lý
lu n d y h c hi n i và m t s v n c n thi t cho vi c nghiên c u khoa h c giáo
d c; Nâng cao năng l c sư ph m, t o i u ki n cho giáo viên t b i dư ng nâng cao
tay ngh ; Giúp giáo viên có cơ s lý lu n d y h c, thông qua th c ti n gi ng d y t
b i dư ng, tham gia nghiên c u khoa h c, nâng cao hi u qu t ào t o; Chu n hóa
i ngũ giáo viên THCN và d y ngh . Chương trình b i dư ng sư ph m b c 2 g m
các môn h c và tài NCKHGD ư c chi làm 3 ph n:

10
- Ph n nh ng v n chung g m các môn: Logic h c; Tâm lý h c sư
ph m ngh nghi p; Nghiên c u khoa h c GD& T.
- Ph n nh ng v n riêng cho t ng nhóm ngành ngh khác nhau bao g m các
môn: Tâm lý h c ngh nghi p; Phương pháp d y h c b môn; Chuyên t ch n.
- Ph n thu ho ch: Hoàn thành m t tài NCKHGD.
Năm 1994, B GD& T ban hành “Tiêu chu n giáo viên gi i” [6] v i các
tiêu chí ánh giá, x p lo i giáo viên trên cơ s m c hoàn nhi m v c a
ngư i giáo viên. Nh ng tiêu chí ưa ra có th coi là chu n chung, k t h p v i
c i m, tình hình c th c a i ngũ giáo viên t i các cơ s ào t o th c
hi n ánh giá, x p lo i giáo viên cho sát v i th c t .
Năm 1995, B GD& T t ch c “ ánh giá th c tr ng và nh ng i m i
c a ngành d y ngh ” [7]. Báo cáo c p n v n kh c ph c các y u kém
trong vi c b i dư ng i ngũ giáo viên áp ng yêu c u ào t o ngu n nhân
l c có k thu t cho công cu c i m i.
Năm 2005, T ng c c D y ngh - B L TB&XH ban hành “Chương trình
khung Ch ng ch sư ph m d y ngh ” [55] thay th chương trình sư ph m b c 1
và sư ph m b c 2 trong ào t o GVDN trình Cao ng sư ph m k thu t; ào
t o và c p ch ng ch sư ph m d y ngh cho các i tư ng ã có trình chuyên
môn k thu t làm GVDN. Chương trình g m 6 h c ph n b t bu c: Lôgic;
Tâm lý h c ngh nghi p; Giáo d c h c ngh nghi p; K năng d y h c; Phương
pháp d y h c chuyên ngành; T ch c và qu n lý quá trình d y h c; Th c t p sư
ph m và 4 h c ph n t ch n: Công ngh d y h c, NCKHGD ngh nghi p; ng
d ng công ngh thông tin trong d y h c; Phát tri n chương trình ào t o. M c
tiêu chung là giúp ngư i h c có nh ng hi u bi t cơ b n v khoa h c giáo d c
ngh nghi p, có năng l c sư ph m k thu t, có năng l c d y ngh ; V n d ng
nh ng ki n th c và k năng sư ph m vào d y ngh theo chuyên ngành ư c ào
t o; Rèn luy n ph m ch t o c nhà giáo, hình thành và phát tri n nhân cách
ngư i GVDN. M c tiêu c th là n m ư c ki n th c cơ b n v tâm lý h c ngh
nghi p, giáo d c h c ngh nghi p, phương pháp d y h c chuyên ngành, t ch c
và qu n lý quá trình d y h c và m t s ki n th c khác có liên quan; l p k
ho ch, xác nh các công vi c c th cho d y h c và giáo d c h c sinh các cơ
s d y ngh ; chu n b và th c hi n ho t ng d y h c t hi u qu , m b o ch t
lư ng ào t o theo m c tiêu quy nh; l a ch n và s d ng h p lý, có hi u qu
cá phương pháp, phương ti n d y h c vào quá trình d y h c; xác nh và chu n

11
b các ngu n h c li u c n thi t cho d y và h c; so n ư c các công c ki m tra,
bi t cách ánh giá k t qu h c t p, rèn luy n c a h c sinh.
Các nghiên c u nêu trên ã t p trung nghiên c u v n ào t o và b i
dư ng giáo viên d y ngh nh m chu n hóa GVDN theo yêu c u ào t o ngu n
nhân l c trong t ng th i kỳ. Tuy nhiên, các nghiên c u ó a ph n u d ng
nghiên c u vĩ mô, khái quát, mang tính t ng th chưa i sâu gi i quy t các
yêu c u c th , c p thi t mà các cơ s ào t o ngh c n cho vi c b i dư ng i
ngũ giáo viên c a các trư ng d y ngh có tính c thù trong m t khu v c ho c
c a m t a phương. Các văn b n c a nhà nư c v ào t o, b i dư ng giáo viên
mang tính ch o v m t ch trương, ư ng l i, nh hư ng cho các cơ s ào
t o nghiên c u, tri n khai th c hi n; các chương trình b i dư ng ư c ban hành
mang tính bao quát, chung cho m i giáo viên, chưa ch ra nh ng vi c làm c th ,
gi i pháp c th trong công tác b i dư ng i ngũ c a các cơ s d y ngh .
tài “B i dư ng năng l c d y h c cho giáo viên th c hành các trư ng
d y ngh khu v c mi n núi phía B c” ti p thu k t qu nghiên c u các nhà khoa
h c trong và ngoài nư c, k t h p v i vi c i u tra, kh o sát th c tr ng năng l c
d y h c c a GVTH các trư ng d y ngh 6 t nh mi n núi phía B c nh m gi i
quy t nh ng v n v lý lu n và th c ti n trong vi c b i dư ng NLDH cho
GVTH nh m chu n hóa i ngũ GVTH, t ó góp ph n nâng cao ch t lư ng ào
t o ngh c a các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c, áp ng nhu c u
v ngu n nhân l c có ch t lư ng cao phát tri n kinh t , xã h i c a các a
phương, c a khu v c và trong c nư c.
1.2. M t s khái ni m cơ b n
1.2.1. Giáo viên d y ngh
GVDN là nh ng ngư i gi ng d y các môn k thu t cơ s , môn lý thuy t
ngh và th c hành ngh . GVDN có ch c năng ào t o nhân l c có k thu t tr c
ti p s n xu t ra c a c i v t ch t cho xã h i [19].
GVDN có 3 lo i: Giáo viên lý thuy t (ch gi ng d y các môn k thu t cơ s , lý
thuy t ngh ); GVTH (ch gi ng d y các môn h c/mô un th c hành ngh ); giáo viên
lý thuy t và th c hành (gi ng d y c lý thuy t ngh và th c hành ngh ).
Theo ch c danh, GVDN trong các cơ s ào t o ngh ư c g i là
“giáo viên, gi ng viên d y ngh ”. Giáo viên d y trình sơ c p ngh g i là
giáo viên sơ c p ngh ; giáo viên d y trình trung c p ngh g i là giáo viên

12
trung c p ngh ; giáo viên d y trình cao ng ngh g i là giáo viên, gi ng
viên cao ng ngh [59].
1.2.1.1. Nhân cách GVDN
Ngư i GVDN cùng m t lúc ng th i th hi n nhi u vai trò, trách nhi m
khác nhau trong xã h i. Do v y ph m ch t và năng l c c a ngư i GVDN ph i th
hi n ư c các vai trò ó. Hi n có nhi u quan i m v xây d ng mô hình nhân
cách ngư i GVDN. Theo quan i m giáo d c h c, tác gi Nguy n c Trí [61]
xu t mô hình nhân cách ngư i GVDN (hình 1. 1) bao g m các y u t sau:
- V ph m ch t: Ph m ch t ngư i công dân Vi t Nam; ph m ch t c a nhà sư
ph m (nhà giáo d c); ph m ch t c a nhà chuyên môn k thu t (nhà khoa h c).
- V năng l c: Năng l c chuyên môn; năng l c sư ph m.
Hình 1.1. Mô hình nhân cách GVDN
Ph m ch t nhà sư ph m:
- Yêu ngư i, yêu ngh .
- M u m c, trung th c, khiêm t n.
- lư ng, v tha, tâm lý.
....
Ph m ch t nhà chuyên môn k thu t:
- Tác phong công nghi p.
- Năng ng, sáng t o, nh y bén.
- Chính xác, rõ ràng, c th
...
Năng l c chuyên môn k thu t:
- N m v ng ki n th c chuyên môn.
- Năng l c th c hành.
- Năng l c t ch c, qu n lý s n xu t.
...
Năng l c sư ph m:
- Năng l c d y h c (truy n t ki n th c).
- Năng l c giáo d c.
- Năng l c t ch c qúa trình d y và h c.
...
MÔ
HÌNH
NHÂN
CÁCH
GVDN
PH M
CH T
NĂNG
L C
Ph m ch t ngư i công dân:
- Tình yêu t qu c, yêu nhân dân.
- Ý th c ch p hành pháp lu t.
- M i quan h xã gia ình, xã h i.
...

13
C th là:
- V ph m ch t: Ngư i GVDN ph i là m t ngư i công dân gương m u
(yêu nư c, yêu ch nghĩa xã h i; s ng và làm vi c theo hi n pháp, pháp lu t; tích
c c tham gia các ho t ng oàn th , ho t ng xã h i...); GVDN c n ph i th
hi n tính sư ph m, tính mô ph m c a m t nhà giáo d c (có lòng yêu ngh , yêu
ngư i; ý th c trách nhi m ngh nghi p, tâm huy t v i ngh ; m u m c trong
truy n th k năng ngh nghi p, thái i v i ngh nghi p cho các th h h c
sinh...); GVDN ư c ào t o chuyên ngành (c nhân, k sư, k thu t viên...) c n
ph i có ph m ch t c a m t nhà chuyên môn k thu t (tác phong công nghi p;
tính k ho ch trong công vi c; tính nh y bén, năng ng, sáng t o...).
- V năng l c: Ngư i GVDN ph i là m t nhà chuyên môn gi i, m t chuyên
gia trong lĩnh v c chuyên môn ư c ào t o (có ki n th c, k năng, k x o ngh
nghi p; có năng l c th c hành; có kh năng tư duy, sáng t o...) và n m ư c ki n
th c cơ b n c a m t s chuyên môn khác, chuyên ngành khác có liên quan n
ngh nghi p; GVDN c n ph i có năng l c sư ph m nói chung và năng l c sư ph m
d y ngh nói riêng (có năng l c d y h c: kh năng chu n b bài gi ng, kh năng
truy n t ki n th c, thu hút ngư i nghe, kh năng x lý tình hu ng; có năng l c
sáng t o; có năng l c i u hành, t ch c và qu n lý quá trình d y ngh ...).
1.2.1.2. Vai trò, nhi m v c a GVDN
- Vai trò c a GVDN trong xã h i [2]: T xưa n nay, ngư i th y luôn
gi vai trò quan tr ng, quy t nh n s phát tri n c a m i h c trò nói riêng và
t ó nh hư ng t i s phát tri n c a c xã h i nói chung. Nhu c u h c t p là
chung cho t t c m i ngư i, ngư i th y là ngư i tr c ti p thúc y quá trình h c
t p phát tri n. Dân gian có câu “H c ăn, h c nói, h c gói, h c m ” chính là nói
n v n c n ph i h c và l t t nhiên h c ph i g n li n v i d y c a ngư i th y.
Vai trò c a ngư i th y ã ư c xã h i ghi nh n b ng câu t c ng “Không th y
mày làm nên!”. i u này càng th hi n rõ khi khoa h c k thu t phát tri n,
các k năng, k x o ngh nghi p ngày càng ph c t p, ngư i h c khó có th t
n m b t ư c mà òi h i c n có ngư i nh hư ng, ch d n. Vai trò c a ngư i
th y chính là ó. Nh có ngư i giáo viên mà kho tàng tri th c, kinh nghi m
c a nhân lo i m i lĩnh v c ư c lưu truy n t th h trư c sang th h sau và
ư c tinh l c ngày càng hoàn thi n. GVDN không ch d y ngh mà nhi m v
l n hơn là d y ngư i, là hình thành ph m ch t o c c a ngư i lao ng m i
ngư i h c phù h p v i chu n m c xã h i.

14
- Vai trò c a GVDN i v i ch t lư ng ào t o: “Ngư i th y là nhân t
quy t nh n ch t lư ng giáo d c” [27]. Kinh nghi m th c t cho th y, mu n
ánh giá ch t lư ng ào t o ngh c a m t cơ s ào t o, trư c h t ph i nhìn vào
i ngũ giáo viên. N u i ngũ giáo viên ư c ào t o chính quy, có năng l c
th c s thì ó chính là i u c t y u, cơ b n có th m b o ch t lư ng ào t o.
- Nhi m v truy n th ki n th c chuyên môn, rèn luy n k năng, k x o
ngh nghi p cho h c sinh [60]: Nhi m v chính c a GVDN là truy n th ki n
th c chuyên môn, rèn luy n k năng, k x o ngh nghi p cho h c sinh thông qua
quá trình d y h c và n i dung d y h c ư c th hi n trong chương trình ào t o
c a m i ngh , bao g m: Kh i ki n th c k thu t cơ s , kh i ki n th c chuyên
môn, k năng và k x o ngh nghi p. K năng, k x o ngh nghi p là các thao
tác cơ b n th c hi n các công vi c c a ngh . M i ngh u có các k năng,
k x o riêng bi t, n m b t ư c k năng, k x o là n m b t ư c ngh .
- Nhi m v giáo d c ph m ch t o c ngh nghi p cho h c sinh [46], [47]:
Quan i m giáo d c c a ng và Nhà nư c là th c hi n giáo d c toàn di n. Nhà
trư ng ph i ào t o ra nh ng ngư i v a “h ng” v a“chuyên”. Giáo d c ph m ch t o
c cho h c sinh chính là giáo d c lòng yêu ngh , thái trân tr ng i v i ngh
nghi p ã l a ch n vì ó là ng l c h c sinh h c t p, ph n u cho ngh nghi p, vì
ngh nghi p. Giáo d c ph m ch t o c c a ngư i lao ng m i còn là giáo d c tính
khoa h c, tính k lu t, tính k ho ch và tác phong công nghi p trong công vi c.
- Nhi m v phát tri n trí tu cho h c sinh [31]: Ngoài nhi m v d y h c
và giáo d c nêu trên, phát tri n trí tu c a h c sinh, ngư i giáo viên c n quan
tâm n vi c b i dư ng kh năng tư duy sáng t o cho h c sinh. Năng l c ho t
ng trí tu th hi n năng l c v n d ng các thao tác trí tu , c bi t là các thao
tác tư duy. Ngư i giáo viên ph i bi t phát tri n năng l c trí tu c a h c sinh
trong quá trình d y h c. Ngư i th y gi i là ngư i bi t d y h c sinh phương pháp
h c h c sinh có th t h c t p, t nghiên c u.
1.2.2. Giáo viên th c hành
GVTH là nh ng ngư i chuyên gi ng d y các môn h c/mô un th c hành
ngh , giúp h c sinh có ư c k năng, k x o và ph m ch t ngh nghi p. Trong
lu n án, khái ni m GVTH ư c s d ng cho hai lo i giáo viên là GVTH, giáo
viên lý thuy t và th c hành (v n d ng trong b i dư ng ph n d y th c hành cho
giáo viên lý thuy t và th c hành).

15
- Vai trò c a GVTH: Y u t cơ b n trong nhân cách h c sinh h c ngh là năng
l c và ph m ch t ngh nghi p. Nhân cách h c sinh h c ngh ư c hình thành và phát
tri n trong quá trình h c t p. Giáo viên là ngư i óng vai trò quy t nh n s phát tri n
toàn di n v nhân cách c a ngư i h c. Xét ơn thu n v phương di n phát tri n năng
l c, c bi t là các k năng, k x o ngh nghi p thì ngư i GVTH óng vai trò quan
tr ng vì khoa h c k thu t ngày càng phát tri n thì các k năng, k x o ngh nghi p ngày
càng tinh vi, ph c t p, òi h i s chính xác cao mà t m i h c sinh không th th c hi n
ư c, không th làm úng n u như không có s truy n t, hư ng d n c a giáo viên.
Nh có s truy n t, hư ng d n c a giáo viên mà h c sinh n m b t d ràng hơn các
ki n th c, k năng, k x o ngh nghi p. Vi c th c hi n bài gi ng th c hành hoàn toàn
khác bi t v i bài gi ng lý thuy t, ho t ng chính c a giáo viên là hư ng d n các thao
tác, thao tác c a giáo viên là chu n m c cho h c sinh làm theo.
- Nhi m v chính c a GVTH: GVTH có nhi m v hình thành và
phát tri n k năng, k x o ngh nghi p cho h c sinh. Trong ho t ng d y
h c (d y ngh ) ngư i GVTH có các nhi m v ch y u sau:
+ So n giáo án th c hành.
+ Vi t hư ng d n quy trình th c hành.
+ L p phi u th c t p.
+ Chu n b v t tư, d ng c , thi t b , phương ti n d y h c.
+ B trí thi t b , phương ti n th c hành trong xư ng th c t p.
+ Th c hi n hư ng d n ban u.
+ T ch c, hư ng d n h c sinh ho t ng th c hành (hư ng d n thư ng xuyên).
+ X lý các tình hu ng sư ph m n y sinh.
+ Nh n xét và ánh giá k t qu bài th c hành (hư ng d n k t thúc).
Th c hi n t t các nhi m v nêu trên, ngư i GVTH s t ng bư c m b o
vi c hình thành k năng, k x o ngh nghi p cho h c sinh trong quá trình h c t p.
1.2.3. D y h c
D y h c là ho t ng c thù c a xã h i loài ngư i, trong ó th h
trư c truy n t l i cho th h sau nh ng kinh nghi m l ch s xã h i nh m
tái t o l i th h sau nh ng năng l c thích ng và năng l c sáng t o trư c
s phát tri n c a xã h i [60].

16
D y h c ư c hi u là m t hình th c c bi t c a giáo d c. D y h c là con
ư ng quan tr ng trong m i quan h bi n ch ng và ph i h p v i các con ư ng, các
ho t ng khác trong quá trình giáo d c th c hi n m c ích và nhi m v giáo d c.
D y h c bao hàm ho t ng d y c a giáo viên (ngư i d y) và ho t ng h c
c a h c sinh (ngư i h c). Ho t ng d y và ho t ng h c luôn g n bó v i nhau,
th ng nh t bi n ch ng v i nhau.
Ho t ng d y (ch th là giáo viên - ngư i d y) gi vai trò ch o trong quá
trình d y h c. Giáo viên xây d ng và th c thi k ho ch d y h c, t ch c cho h c sinh
th c hi n ho t ng h c t p v i các hình th c khác nhau, trong t ng th i gian và không
gian khác nhau. Ho t ng d y không ch là truy n t ki n th c mà quan tr ng và c n
thi t hơn là thúc y s phát tri n trí tu , tư duy sáng t o c a h c sinh.
Ho t ng h c (ch th là h c sinh - ngư i h c) gi vai trò ch ng, t giác,
tích c c, t i u khi n ho t ng h c t p nh m thu nh n, x lý và bi n i thông tin
bên ngoài thành tri th c c a b n thân hình thành, phát tri n nhân cách phù h p v i
chu n m c xã h i trong quá trình d y h c.
1.2.4. Năng l c
Có nhi u khái ni m v năng l c, ó là:
- Năng l c con ngư i là s n ph m c a s phát tri n xã h i. “S hình thành
năng l c òi h i cá th ph i n m ư c các hình th c ho t ng mà loài ngư i ã
t o ra trong quá trình phát tri n l ch s xã h i. Vì v y, năng l c con ngư i không
nh ng do ho t ng c a b não quy t nh mà trư c h t do trình phát tri n
l ch s mà loài ngư i t ư c” [40].
- Năng l c là “T ng h p các thu c tính c áo c a nhân cách phù h p v i
yêu c u c a m t ho t ng nh t nh, m b o cho ho t ng ó t k t qu ” [40].
- Năng l c là “Kh năng, i u ki n ch quan ho c t nhiên s n có th c
hi n m t ho t ng nào ó” ho c là “Ph m ch t tâm lý và sinh lý t o cho con
ngư i có kh năng hoàn thành m t ho t ng nào ó v i ch t lư ng cao” [27].
- Năng l c là “T p h p các tính ch t hay ph m ch t tâm lý cá nhân, óng
vai trò là i u ki n bên trong, t o i u ki n thu n l i cho vi c th c hi n t t m t
d ng ho t ng nh t nh. Ngư i có năng l c là ngư i t hi u su t và ch t lư ng
ho t ng cao trong các hoàn c nh khách quan và ch quan như nhau” [25].

17
i m chung trong các khái ni m trên: Năng l c là kh năng hoàn thành
nhi m v t ra, g n v i m t lo i ho t ng c th nào ó. Năng l c là m t y u t
c a nhân cách nên mang d u n cá nhân, th hi n tính ch quan trong hành ng và
ư c hình thành theo quy lu t hình thành và phát tri n nhân cách, trong ó giáo d c,
ho t ng và giao lưu có vai trò quy t nh. M t khác, v b n ch t, năng l c ư c
t o nên b i các thành t : Ki n th c, k năng, k x o, các y u t này không t n t i
riêng l mà chúng hòa quy n, an xen vào nhau. Do v y, năng l c m i con ngư i
có ư c nh vào s b n b , kiên trì h c t p, ôn luy n, rèn luy n và tích lũy kinh
nghi m c a b n thân trong ho t ng th c ti n.
Năng l c có 3 c p khác nhau:
- Năng l c bình thư ng: Là m c kh i u, có m i con ngư i bình
thư ng khi sinh ra và ư c phát tri n, hoàn thi n qua quá trình h c t p, lao ng,
ho t ng xã h i.
- Tài năng: Là m c cao c a năng l c, th hi n s sáng t o, nh y bén
trong suy nghĩ, trong hành ng c a con ngư i.
- Thiên tài: Là m c r t cao c a năng l c, có tính c áo và nét
riêng bi t. Tài năng c a con ngư i mang tính b m sinh (ho c do t bi n).
Năng l c ư c chia làm 2 lo i:
- Năng l c chung: Là năng l c có m i ngư i bình thư ng. Ngư i lành
m nh nào cũng u có năng l c chung các m c khác nhau. ó chính là trí
tu c a con ngư i. Năng l c chung là cơ s cho s phát tri n năng l c chuyên
bi t. Trong giáo d c, phát tri n và hoàn thi n năng l c chung là nhi m v c a
giáo d c m m non và giáo d c ph thông.
- Năng l c chuyên bi t: Là năng l c th hi n s riêng bi t có tính chuyên
môn ngh nghi p nh m áp ng yêu c u c a ho t ng chuyên môn t hi u qu .
1.2.5. Năng l c sư ph m
Năng l c sư ph m thu c lo i năng l c chuyên bi t, c trưng cho
ngh d y h c.
Theo quan i m c a tác gi Ph m Minh H c thì “Năng l c sư ph m là t
h p nh ng c tính tâm lý c a nhân cách nh m áp ng các yêu c u c a ho t
ng sư ph m và quy t nh s thành công c a ho t ng y” và “Năng l c sư
ph m t a như là hình chi u c a ho t ng sư ph m” [24].

18
Như v y, năng l c sư ph m là m t thành t t o nên nhân cách c a
ngư i giáo viên.
Năng l c sư ph m có c u trúc g m: Năng l c d y h c, năng l c giáo
d c và năng l c t ch c [44].
1.2.5.1. Năng l c d y h c
Năng l c d y h c là m t thành t quan tr ng c a năng l c sư ph m,
năng l c d y h c g m các năng l c thành ph n: Năng l c chu n b , năng
l c th c hi n và năng l c ánh giá.
- Năng l c chu n b g m các thao tác: ch n l a tài li u tham kh o
chu n b cho ho t ng gi ng d y, xác nh m c tiêu bài gi ng; các yêu c u
v ki n th c và k năng d y h c; ch n các phương pháp, hình th c gi ng
d y và k thu t gi ng d y cũng như thi t b tương ng; d ki n các phương
án x y ra và phương án x lý.
- Năng l c th c hi n ư c th hi n trong quá trình th c hành gi ng d y và
giáo d c, g m các k năng: n nh l p, ki m tra bài cũ, nh hư ng n i dung
m i, luy n t p k năng, phát tri n ki n th c, ki m tra ánh giá h c sinh... Trong
quá trình th hi n năng l c th c hi n, có 3 y u t c n quan tâm: Năng l c s d ng
ngôn ng ; năng l c s d ng các thi t b và phương ti n gi ng d y; năng l c ho t
ng xã h i trong và ngoài trư ng.
- Năng l c ánh giá giúp cho giáo viên n m ư c trình và kh
năng ti p thu bài c a h c sinh xác nh n k t qu c a m t ho t ng và
b sung, i u ch nh trong d y h c.
1.2.5.2. Năng l c giáo d c
Năng l c giáo d c giúp giáo viên th c hi n nhi m v giáo d c ph m ch t
o c ngh nghi p cho h c sinh. Năng l c giáo d c g m các năng l c thành
ph n: Năng l c thi t k m c tiêu, k ho ch các ho t ng giáo d c; năng l c c m
hóa, thuy t ph c h c sinh; năng l c hi u bi t c i m h c sinh; năng l c ph i h p
các l c lư ng giáo d c trong và ngoài trư ng.
1.2.5.3. Năng l c t ch c
Năng l c t ch c giúp giáo viên hoàn thành nhi m v d y h c và
giáo d c. Năng l c t ch c g m các năng l c thành ph n: Năng l c ph i
h p các ho t ng d y h c và giáo d c gi a th y và trò, gi a các h c trò
v i nhau, gi a các giáo viên v i giáo viên; năng l c n m v ng các bư c t
ch c ho t ng d y h c và giáo d c; năng l c ph i h p ngu n l c (h c

19
sinh và nh ng ngư i khác) xung quanh mình gi i quy t v n c a h c
t p và cu c s ng.
1.2.6. Năng l c sư ph m k thu t
Do tính c thù c a d y ngh nên i v i GVDN ngoài năng l c sư ph m
chung cho m i giáo viên còn ph i có năng l c chuyên môn ngh nghi p. Tích h p
hai năng l c này t o ra m t năng l c c trưng c a GVDN. ó là năng l c SPKT.
Năng l c SPKT thu c lo i năng l c chuyên bi t, c trưng cho GVDN.
Năng l c SPKT là t h p c a nhi u năng l c, trong ó năng l c chuyên môn
ngh nghi p và năng l c sư ph m óng vai trò chính. Hai năng l c này hòa
quy n, b tr l n nhau, không tách r i nhau trong m t th th ng nh t là năng
l c SPKT [37].
C u trúc c a năng l c SPKT: Căn c ho t ng th c t c a quá
trình d y ngh và ch c năng, nhi m v c a GVDN, c u trúc năng l c
SPKT (hình 1.1) bao g m: NLDH trong d y ngh , năng l c giáo d c ngh
nghi p, năng l c t ch c các ho t ng d y ngh và giáo d c ngh nghi p.
M i năng l c ư c chia làm nhi u nhóm ho c nhi u năng l c thành ph n.
C th là:
- NLDH trong d y ngh :
+ Nhóm năng l c chu n b d y ngh .
+ Nhóm năng l c th c hi n d y ngh .
+ Nhóm năng l c ánh giá k t qu h c t p.
- Năng l c giáo d c ngh nghi p:
+ Năng l c thi t k m c tiêu, k ho ch các ho t ng giáo d c.
+ Năng l c c m hóa, thuy t ph c h c sinh.
+ Năng l c hi u bi t c i m h c sinh.
+ Năng l c ph i h p các l c lư ng giáo d c trong và ngoài trư ng.
- Năng l c t ch c các ho t ng d y ngh và giáo d c ngh nghi p
+ Năng l c ph i h p h p các ho t ng d y h c và giáo d c gi a
th y và trò, gi a các h c trò v i nhau, gi a các giáo viên v i giáo viên.
+ Năng l c n m v ng các bư c t ch c ho t ng d y h c và giáo d c.
+ Năng l c ph i h p ngu n l c (h c sinh và nh ng ngư i khác) xung
quanh mình gi i quy t v n c a h c t p và cu c s ng.

20
Hình 1.2. C u trúc năng l c sư ph m k thu t
NLDH
c a
GVLT
NLDH c a GVTH
1.1. Năng l c xác nh m c tiêu bài gi ng
1.2. Năng l c n m v ng ki n th c, KN, KX
1.3. Năng l c biên so n bài gi ng
...
2.1. Năng l c th c hành ngh
2.2. Năng l c ph i h p các PP d y ngh
2.3. Năng l c s d ng ngôn ng
2.4. Năng l c giao ti p
...
3.1. Năng l c s d ng các PP ki m tra
3.2. Năng l cphân tích, ánhgiá k t qu h ct p
...
1. Năng l c n m v ng
tâm lý h c sinh
2. Năng l c c m hóa,
giáo d c và thuy t ph c
h c sinh, hình thành,
phát tri n ph m ch t o
c cho h c sinh (ph m
ch t chung)
3. Năng l c k t h p d y
ngh và giáo d c ph m
ch t ngh nghi p (ph m
ch t riêng)
....
Năng l c d y h c trong d y ngh Năng l c giáo d c
ngh nghi p
1. Nhóm năng l c
chu n b d y ngh
2. Nhóm năng l c
th c hi n d y ngh
3. Nhóm năng l c
ánh giá k t qu
h c t p
NĂNG L C SƯ PH M K THU T
20
NLDH
c a
GVLT
&TH
Năng l c t ch c ho t
ng d y ngh và GDNN
1. Năng l c ph i h p các
ho t ng d y h c và
giáo d c gi a th y và
trò, gi a h c trò v i
nhau, gi a giáo viên v i
giáo viên.
2. Năng l c n m v ng các
bư c t ch c ho t ng d y
h cvàgiáo d c.
3. Năng l c ph i h p các
ngu n l c gi i quy t
v n c a h c t p và
cu c s ng.
...

21
1.2.7. Năng l c d y h c trong d y ngh
NLDH trong d y ngh là m t thành t quan tr ng trong c u trúc năng
l c SPKT c a ngư i GVDN. NLDH trong d y ngh là nh ng năng l c c n
ph i có i v i ngư i GVDN t ch c, th c hi n quá trình d y ngh t
chu n trình theo yêu c u ngh nghi p.
T các khái ni m năng l c, năng l c SPKT và c u trúc năng l c
SPKT, NLDH trong d y ngh có th hi u “Là s t h p m t s c i m tâm
lý c a nhân cách ngư i GVDN nh m áp ng các yêu c u c a ho t ng d y
ngh hình thành ki n th c, k năng, k x o ngh nghi p c a ngư i lao
ng theo m c tiêu ào t o”.
C u trúc c a NLDH trong d y ngh (sau ây g i t t là năng l c d y h c -
NLDH) bao g m:
- Nhóm năng l c chu n b d y ngh
Công tác chu n b góp ph n quan tr ng th c hi n thành công quá trình d y
ngh . Nhóm năng l c chu n b d y ngh giúp giáo viên có kh năng xây d ng k
ho ch và tri n khai công tác chu n b cho vi c th c hi n bài gi ng t k t qu cao nh t.
Nhóm năng l c chu n d y ngh c a GVTH ư c th hi n trong hình 1.1 - C u
trúc năng l c SPKT, g m:
+ Năng l c xác nh m c tiêu bài gi ng
+ Năng l c n m ki n th c, k năng, k x o ngh nghi p.
+ Năng l c biên so n bài gi ng (giáo án, cương bài gi ng...).
+ Năng l c l a ch n phương pháp d y ngh .
+ Năng l c l a ch n thi t b và dùng d y h c.
+ Năng l c d ki n các tình hu ng sư ph m phát sinh và phương án x lý.
Nhóm năng l c chu n b d y ngh là nh ng năng l c c n ư c trang b
trư c h t cho giáo viên chu n b t ch c ho t ng d y h c.
- Nhóm năng l c th c hi n d y ngh
Quá trình d y h c cung c p cho h c sinh ki n th c, k năng, k x o ngh
nghi p. Chính ho t ng gi ng d y trên l p ho c trong xư ng th c t p giúp cho
h c sinh có ư c ki n th c, k năng, k x o c n thi t cho ho t ng ngh
nghi p. Nhóm năng l c th c hi n quá trình d y ngh giúp GVTH t ch c và
th c hi n thành công ho t ng d y và h c c a th y và trò trong gi h c, m
b o n i dung, t ư c m c tiêu c a bài h c.

22
Nhóm năng l c th c hi n d y ngh i v i GVTH ư c th hi n trong
hình 1.1 - C u trúc năng l c SPKT, g m:
+ Năng l c th c hành ngh .
+ Năng l c ph i h p các phương pháp d y ngh .
+ Năng l c s d ng ngôn ng .
+ Năng l c giao ti p.
+ Năng l c x lý các tình hu ng sư ph m.
+ Năng l c s d ng trang thi t b d y ngh .
+ Năng l c t ng h p và k t lu n v n .
- Nhóm năng l c ánh giá k t qu h c t p
ánh giá k t qu h c t p là khâu cu i c a quá trình d y h c, k t qu h c t p là
thư c o hi u qu d y và h c c a th y và trò. Nhóm năng l c ánh giá k t qu h c
t p giúp GVTH l a ch n phương pháp ki m tra, xác nh k t qu công vi c d a trên
s phân tích thông tin thu ư c, i chi u v i m c tiêu và tiêu chu n quy nh.
Nhóm năng l c ánh giá k t qu h c t p i v i GVTH ư c th hi n
trong hình 1.1 - C u trúc năng l c SPKT, g m:
+ Năng l c s d ng các phương pháp ki m tra.
+ Năng l c phân tích, ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh.
+ Năng l c x lý thông tin ph n h i t h c sinh.
1.2.8. B i dư ng và b i dư ng năng l c d y h c cho giáo viên th c hành
1.2.8.1. B i dư ng
Có m t s khái ni m v b i dư ng:
- B i dư ng là quá trình làm cho năng l c ho c ph m ch t c a con ngư i
tăng thêm [71].
- B i dư ng là quá trình làm cho i tư ng t t hơn, gi i hơn [75].
- Theo quan ni m c a UNESCO thì b i dư ng v i ý nghĩa là nâng cao
ngh nghi p, quá trình này ch di n ra khi cá nhân và t ch c có nhu c u nâng
cao ki n th c ho c k năng chuyên môn, nghi p v c a b n thân nh m áp ng
nhu c u lao ng ngh nghi p [82].
T các khái ni m nêu trên thì b i dư ng chính là quá trình b sung ki n
th c chuyên môn, nghi p v và các k năng tương ng nh m phát tri n năng l c

23
và ph m ch t cho i tư ng ư c b i dư ng. Ch th b i dư ng là nh ng ngư i
ã ư c ào t o và có m t trình chuyên môn nh t nh. B i dư ng th c ch t
là quá trình c p nh t ki n th c, k năng m i nh m nâng cao trình chuyên
môn, nghi p v trong lĩnh v c ho t ng.
1.2.8.2. B i dư ng năng l c d y h c cho giáo viên th c hành
GVTH là nh ng ngư i ã ư c trang b ki n th c, k năng, k x o
ngh nghi p làm n n t ng ban u cho ho t ng d y ngh thì b i dư ng là
quá trình hoàn thi n, phát tri n năng l c c a GVTH sau ào t o nh m áp ng
yêu c u th c ti n.
Như v y, b i dư ng NLDH cho GVTH chính là quá trình tác ng vào i
tư ng (GVTH) ngư i giáo viên nâng cao NLDH trong gi ng d y.
Vi c t ch c b i dư ng cho GVTH g m các lo i hình [54]:
+ B i dư ng chu n hóa cho giáo viên chưa t trình chu n ho c tiêu
chu n c a ch c danh ang m nhi m. N i dung b i dư ng g m: Ki n th c
chuyên môn, k năng ngh ; nghi p v sư ph m; ngo i ng ; tin h c.
+ B i dư ng thư ng xuyên cho t t c giáo viên v i n i dung b i dư ng
g m: Quan i m, ch trương, ư ng l i, chính sách c a ng và pháp lu t nhà
nư c; các quy nh v d y ngh ; Ki n th c chuyên môn, nh ng ti n b khoa h c,
công ngh m i thu c chuyên môn gi ng d y; k năng ngh (bao g m các vi c s
d ng thi t b hi n i, công ngh s n xu t tiên ti n c a ngh ); phương pháp gi ng
d y, phương pháp xây d ng chương trình ào t o; phương pháp s d ng phương
ti n d y h c m i; ngo i ng ; tin h c.
+ B i dư ng nâng cao v i các n i dung: Nh ng v n c n hoàn thi n do
yêu c u công vi c và ngh nghi p; nâng cao trình chuyên môn, nghi p v sư
ph m, năng l c th c hành; các tiêu chu n quy nh c a ch c danh cao hơn.
Ngoài ra còn lo i hình t b i dư ng do các giáo viên ch ng th c hi n.
1.3. Xây d ng tiêu chí ánh giá năng l c d y h c c a giáo viên th c hành
1.3.1. Cơ s xây d ng tiêu chí ánh giá năng l c d y h c c a giáo viên th c hành
Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH là công c quan tr ng ư c s d ng
kh o sát, i u tra th c tr ng năng l c GVTH các trư ng d y ngh khu v c
mi n núi phía B c và ánh giá k t qu sau b i dư ng c a nhóm giáo viên TN.
Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH ư c xây d ng trên các cơ s sau:
- C u trúc NLDH trong d y ngh .
- Phân tích ho t ng c a GVDN v i các công vi c c th theo phương pháp
DACUM (Developing a Curriculum - Phát tri n chương trình ào t o v i tri t lý:

24
1/ Nh ng ngư i công nhân lành ngh có th mô t ngh c a h chính xác hơn b t
kỳ ai khác; 2/ Cách h u hi u nh nghĩa m t ngh là mô t nh ng công vi c mà
các công nhân lành ngh c a ngh ó th c hi n; 3/ M i công vi c u òi h i
nh ng ki n th c, k năng, d ng c và thái nh t nh có th th c hi n ư c).
- N i dung tiêu chí ánh giá bài gi ng th c hành s d ng trong h i thi
giáo viên gi i toàn qu c ngành d y ngh .
1.3.1.1. C u trúc NLDH c a GVTH
C u trúc NLDH c a GVTH là cơ s ch y u xây d ng hay xác l p các
tiêu chí ánh giá NLDH cho GVTH (n i dung ã ư c trình bày t i m c 1.2.6.
Năng l c d y h c trong d y ngh ).
1.3.1.2. Các ho t ng c a GVDN
Mô hình ho t ng c a GVDN bao g m các ho t ng v i các công vi c
c th theo sơ (hình 1.3) [38], c th là:
Hình 1.3. Mô hình ho t ng c a GVDN
Chu n b bài (9 công vi c)
Chu n b phương ti n d y h c (6 công vi c)
Lên l p (10 công vi c)
T ch c th c hành (7 công vi c)
T ch c th c t p t i nhà máy (11 công vi c)
Ki m tra, ánh giá k t qu h c t p (6 công vi c)
Ho t ng giáo viên ch nhi m (11 công vi c)
B i dư ng chuyên môn, nghi p v (7 công vi c)
Ho t ng khoa h c và công ngh (9 công vi c)
Ho t ng chính tr , xã h i (5 công vi c)
MÔ
HÌNH
HO T
NG
C A
GVDN

25
10 ho t ng v i 81 công vi c c a GVDN li t kê y các thao tác,
các k năng c n có trong năng l c SPKT c a GVDN. Tiêu chí c trưng cho
NLDH c a GVTH ư c l a ch n t vi c phân tích n i dung 81 công vi c ã
ư c nêu ra (ph l c 10, tr 156).
1.3.1.3. Tiêu chí ánh giá bài gi ng th c hành
Tiêu chí ánh giá m t bài gi ng th c hành ư c xây d ng ánh giá k t
qu th c hi n bài gi ng th c hành trong h i thi giáo viên gi i toàn qu c ngành
d y ngh do T ng c c D y ngh t ch c.
Tiêu chí ánh giá m t bài gi ng trên l p c a GVTH g m 4 ph n: Chu n b -
N i dung hư ng d n - Phương pháp - Th i gian th c hi n. Trong ó c bi t chú tr ng
n năng l c sư ph m c a giáo viên, th hi n i m ánh giá ph n phương pháp
chi m t tr ng r t cao: 57,5 i m/100 i m (phong thái sư ph m: 20 i m - phương
pháp gi ng d y: 30 i m - t ch c ho t ng c a l p h c: 7,5 i m) [58].
Tiêu chí ánh giá và i m ánh giá như sau:
B ng 1. 1. Tiêu chí ánh giá bài gi ng th c hành
N i dung ánh giá i m chu n
I. Chu n b 12,5
1.1. h sơ gi ng d y theo quy nh 2,5
1.2. Xác nh úng m c ích, yêu c u c a bài 2,5
1.3. Giáo án th hi n h p lý, các bư c công vi c c a các
giai o n hư ng d n th c hành
2,5
1.4. dùng, phương ti n d y h c và i u ki n cho hư ng
d n th c hành
5,0
II. N i dung hư ng d n 25,0
2.1. Ki n th c, k năng phù h p v i m c ích, yêu c u và trình
c a h c sinh
10
2.2. Trình t (quy trình công ngh ) h p lý, sát th c t 10
2.3. Phân tích ư c các sai h ng thư ng g p và bi n pháp
phòng tránh, kh c ph c
5,0

26
N i dung ánh giá i m chu n
III. Phương pháp 57,5
1. Phong thái sư ph m 20
1.1. Phong thái ĩnh c, t tin 2,5
1.2. Ngôn t chính xác, di n t rõ ràng, t v n , chuy n
ti p v n h p lý, sinh ng, h p d n
10
1.3. Trình bày b ng khoa h c, ph i h p hài hoà gi a gi ng d y
và ghi chép c a h c sinh
5,0
1.4. X lý linh ho t, h p lý các tình hu ng sư ph m 2,5
2. Phương pháp gi ng d y 30
2.1. Gi ng nêu b t tr ng tâm, t ý sư ph m 7,5
2.2. K t h p hài hoà các phương pháp d y h c ã l a ch n 7,5
2.3. Phát huy ư c tính tích c c c a h c sinh 7,5
2.4. S d ng thành th o, khai thác có hi u qu dùng d y h c 7,5
3. T ch c ho t ng l p h c 7,5
3.1. Th c hi n y các bư c lên l p, bao quát và i u khi n
ư c l p h c
2,5
3.2. Ph i h p hài hoà gi a ho t ng d y và ho t ng h c 2,5
3.3. Gây ư c h ng thú h c t p cho h c sinh 2,5
IV. Th i gian th c hi n 5,0
- Th c hi n úng gi 5,0
- S m ho c mu n ≤ 3 phút 2,5
- S m ho c mu n t > 3 phút n ≤ 5 phút 0,0
T ng c ng 100
* Quy nh v i m li t:
- Gây m t an toàn lao ng ho c h ng s n ph m.
- K t thúc bài s m ho c mu n hơn 5 phút
0,0 i m
toàn bài
1.3.2. Tiêu chí ánh giá năng l c d y h c c a giáo viên th c hành
T các cơ s trên, NLDH c a GVTH ư c xây d ng g m 30 tiêu chí v i
t ng s i m ánh giá 100 i m. Tiêu chí ánh giá và i m thành ph n ư c
trình bày t i b ng 1.2.

27
B ng 1.2. Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH
TT Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH i m
chu n
1 Nhóm năng l c chu n b d y th c hành 30
1.1 Xác nh m c ích, yêu c u c a bài th c hành 5
1.2 Chu n b các i u ki n cho bài th c hành (v t tư, d ng
c , thi t b ...)
5
1.3 Biên so n giáo án, cương bài th c hành 5
1.4 Thi t k phi u hư ng d n th c hành 3
1.5 L a ch n phương pháp và dùng d y th c hành cho
ph n hư ng d n ban u
5
1.6 D ki n các tình hu ng sư ph m và phương án x lý
trong quá trình th c hi n giáo án
2
1.7 Xây d ng tiêu chí, thang i m ánh giá các n i dung c a
bài th c hành
5
2 Nhóm năng l c th c hi n d y th c hành 60
2.1 Sư ph m 40
2.1.1 Tư th , tác phong 5
2.1.2 Ngôn ng 2
2.1.3 t v n , chuy n ti p v n 2
2.1.4 Ph i h p các phương pháp d y th c hành 5
2.1.5 L a ch n các bư c thao tác m u 3
2.1.6 S d ng các phương ti n, thi t b d y h c 3
2.1.7 Ph i h p gi a ho t ng d y và ho t ng h c 3
2.1.8 Phát huy tính tích c c trong h c t p c a h c sinh 5
2.1.9 Giáo d c ph m ch t và tác phong ngh nghi p 5
2.1.10 X lý các tình hu ng sư ph m trong gi gi ng 2
2.1.11 Hư ng d n cách h c, cách luy n t p cho h c sinh 5
2.2 Chuyên môn 20
2.2.1 N i dung d y h c 2
2.2.2 C u trúc bài gi ng 1
2.2.3 Trình t hư ng d n các bư c 1
2.2.4 Thao tác m u 5
2.2.5 Phân tích, làm m u các thao tác khó 4

28
TT Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH i m
chu n
2.2.6 U n n n các thao tác sai, thao tác thi u chính xác c a h c
sinh trong th c hành bài t p
3
2.2.7 K t h p lý thuy t và th c hành 2
2.2.8 Liên h th c t 1
2.2.9 C ng c bài 1
3 Nhóm năng l c ánh giá k t qu h c t p 10
3.1 Phân tích k t qu th c hi n bài th c hành c a h c sinh 2
3.2 Lư ng hóa k t qu ti p thu bài c a h c sinh 3
3.3 X lý thông tin ph n h i t h c sinh 5
T ng s i m 100
Trên cơ s n i dung các tiêu chí và thang i m ánh giá, NLDH c a
GVTH ư c chia làm 4 lo i:
B ng 1.3. X p lo i NLDH c a GVTH
TT
X p lo i NLDH
c a GVTH
i m x p lo i Ghi chú
1 NLDH lo i gi i T 80 n 100 i m
2 NLDH lo i khá T 70 n < 80 i m
i m m c 1, 2, 3
(b ng 1.1) ph i
t t 70% tr lên
3 NLDH lo i trung bình T 50 n < 70 i m i m m c 1, 2, 3
(b ng 1.1) ph i
t t 50% tr lên
4 NLDH lo i y u < 50 i m
1.4. M c tiêu, n i dung, lo i hình b i dư ng và các y u t nh hư ng n
k t qu b i dư ng năng l c d y h c cho giáo viên th c hành
1.4.1. M c tiêu b i dư ng
- M c tiêu chung: Phát tri n và hoàn thi n nhân cách GVTH có m t
i ngũ GVTH gi i chuyên môn, nghi p v áp ng ư c yêu c u ào t o ngu n
nhân l c có k thu t ph c v nhu c u phát tri n kinh t , xã h i.
- M c tiêu c th :

29
+ Chu n hóa GVTH theo quy nh c a ch c danh giáo viên (giáo viên sơ
c p ngh , giáo viên trung c p ngh và giáo viên, gi ng viên cao ng ngh ).
+ Nâng cao năng l c sư ph m, nâng cao trình tay ngh
+ Ti p c n v i th c ti n phát tri n khoa h c và công ngh m i.
1.4.2. N i dung b i dư ng
B i dư ng NLDH cho GVTH, bao g m:
- B i dư ng năng l c, k năng thu c nhóm năng l c chu n b d y th c hành
(c n chú tr ng b i dư ng k năng biên so n giáo án, k năng thi t k phi u hư ng d n
th c hành và k năng l a ch n phương pháp và dùng d y h c).
- B i dư ng năng l c, k năng thu c nhóm năng l c th c hi n d y th c hành
(c n t p trung b i dư ng năng l c sư ph m và m t s năng l c, k năng chuyên môn
như: k năng thao tác m u, k năng phân tích các thao tác khó, năng l c k t h p lý
thuy t và th c hành, năng l c liên h th c t ...).
- B i dư ng năng l c, k năng thu c nhóm năng l c ánh giá k t qu h c t p
(c n b i dư ng năng l c phân tích k t qu th c hi n bài t p c a h c sinh, năng l c x
lý thông tin ph n h i).
1.4.3. Lo i hình b i dư ng
Có nhi u cách phân lo i các lo i hình b i dư ng:
- Theo th i gian: có b i dư ng ng n h n, b i dư ng dài h n.
- Theo cách t ch c: có b i dư ng t p trung, b i dư ng t i ch .
- Theo ki n th c, k năng: có b i dư ng trình chuyên môn, b i dư ng nghi p
v sư ph m, b i dư ng nâng b c tay ngh , b i dư ng ngo i ng , b i dư ng tin h c...
- Theo chu kỳ: có b i dư ng nh kỳ, b i dư ng thư ng xuyên, b i dư ng t xu t.
- Theo s k t h p: là s ph i h p gi a các lo i hình trên. Ví d như:
B i dư ng dài h n, t p trung; b i dư ng ng n h n tay ngh ; b i dư ng thư ng
xuyên nghi p v sư ph m...
Trong th c t thư ng s d ng lo i hình b i dư ng k t h p. Ngoài ra còn
hình th c t b i dư ng c a t ng cá nhân giáo viên.
1.4.4. Các y u t nh hư ng n k t qu b i dư ng
B i dư ng NLDH cho GVTH là m t quá trình g m các khâu như:
Chu n b (tìm hi u nhu c u, xây d ng k ho ch, xác nh n i dung, l a ch n
hình th c và a i m t ch c, xác nh th i gian, xác nh quy mô h c viên,
d ki n gi ng viên, d trù kinh phí...); th c hi n b i dư ng (gi ng d y, th o
lu n nhóm, h i th o chuyên , ki m tra ánh giá); t ng k t.

30
K t qu b i dư ng ph thu c vào các y u t ch quan và khách quan
trong quá trình b i dư ng:
- Y u t ch quan chính là nh n th c v nhu c u và t m quan tr ng c a
vi c b i dư ng NLDH c a các cơ s d y ngh và c a m i giáo viên.
- Y u t khách quan bao g m các y u t trong các khâu c a quá trình
b i dư ng và m t s tác ng khác c a xã h i.
K t lu n chương 1
1. GVDN có vai trò quan tr ng trong vi c hình thành và phát tri n k năng, k
x o ngh nghi p cho h c sinh. hoàn thành vai trò, nhi m v c a mình,
GVDN ư c ào t o có năng l c chuyên môn k thu t, năng l c sư ph m và
ph m ch t ngh nghi p. M t trong nh ng năng l c c trưng cho GVDN là
năng l c SPKT. Năng l c SPKT là lo i năng l c chuyên bi t bao g m NLDH
trong d y ngh , năng l c giáo d c ngh nghi p và năng l c t ch c v i các
năng l c, k năng tương ng. Năng l c SPKT giúp ngư i GVDN hoàn thành
nhi m v d y h c và giáo d c ngh nghi p cho h c sinh.
2. NLDH trong d y ngh là thành t chính c a năng l c SPKT. NLDH c a
GVTH là m t t p h p các nhóm năng l c v i các năng l c, k năng thành ph n.
NLDH giúp GVTH chu n b bài gi ng, th c hi n bài gi ng và ánh giá k t qu
h c t p c a h c sinh trong d y th c hành v i các k năng có tính c thù mà các
lo i giáo viên khác không có như: Thi t k phi u hư ng d n th c hành; ph i h p
các phương pháp d y th c hành; l a ch n các thao tác m u; làm m u các thao
tác; phân tích, làm m u các thao tác khó; k t h p lý thuy t v i th c hành...
NLDH c a GVTH nh hư ng tr c ti p n vi c hình thành k năng, k x o ngh
nghi p c a h c sinh.
3. Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH ư c xây d ng trên cơ s c u trúc NLDH
trong d y ngh , phân tích ho t ng c a GVDN và các tiêu chí ánh giá bài gi ng
th c hành. Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH bao trùm m i ho t ng chuyên
môn, ho t ng sư ph m c a GVTH trong vi c chu n b , th c hi n bài gi ng và ánh
giá k t qu h c t p. Tiêu chí ánh giá NLDH c a GVTH là công c kh o sát, i u
tra th c tr ng và ánh giá NLDH sau b i dư ng c a nhóm giáo viên TN.
4. B i dư ng NLDH cho GVTH nh m t m c tiêu chu n hóa i ngũ và nâng
cao năng l c chuyên môn, năng l c sư ph m... Xác nh m c tiêu, n i dung và
l a ch n lo i hình b i dư ng phù h p giúp cho vi c b i dư ng t k t qu , nâng
cao ư c NLDH cho GVTH.

31
Chương 2
TH C TR NG V NĂNG L C VÀ B I DƯ NG
GIÁO VIÊN TH C HÀNH CÁC TRƯ NG D Y NGH
KHU V C MI N NÚI PHÍA B C
2.1. Sơ lư c v ngành d y ngh , c i m i ngũ giáo viên th c hành và h c
sinh h c ngh các trư ng d y ngh khu c c mi n núi phía B c
2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n ngành d y ngh
Quá trình hình thành và phát tri n ngành d y ngh có tác ng tr c ti p n s
hình thành, phát tri n i ngũ GVDN. Sơ (hình 2.1) cho th y m t b c tranh khái
quát v toàn b quá trình hình thành, phát tri n ngành d y ngh c a Vi t Nam trong ó
có i ngũ GVDN.
Hình 2.1. Quá trình hình thành và phát tri n ngành d y ngh
D y ngh truy n th ng c a Vi t Nam (truy n ngh trong gia ình, dòng
t c, phư ng h i...) ã có t lâu i. Song d y ngh theo úng nghĩa (có cơ quan
qu n lý, có trư ng, l p, tài li u d y h c...) ư c b t u t nh ng năm cu i c a
th k 19. Có th chia ra các th i kỳ sau:
T ng c c D y ngh
(Tr c thu c Chính ph )
(6-1978)
T ng c c ào t o CNKT
B Lao ng 10-1969
V ào t o CNKT
B Lao ng 12-1963
V ào t o ngh
B H-THCN-DN 2- 1987
V THCN-DN
B GD và T 1992
V chính tr - ào t o CN
B Lao ng 4-1952
T ng c c D y ngh
B L TB- Xã h i
7-1998 n nay

32
- Th i kỳ th c dân Pháp th c hi n khai thác thu c a Vi t Nam và
ông Dương (năm 1890).
- Trong kháng chi n ch ng th c dân Pháp (1946 - 1954).
- Sau khi hòa bình l p l i và trong th i kỳ xây d ng CNXH mi n B c
(1954 - 1964).
- Th i kỳ ch ng chi n tranh phá ho i c a qu c M mi n B c và chi
vi n cho cách m ng mi n Nam (1964 - 1975).
- Th i kỳ xây d ng t nư c th ng nh t (1975 - 1986).
- Th i kỳ i m i t n n kinh t k ho ch hóa t p trung sang n n kinh t
th trư ng nhi u thành ph n (1986 - 1998).
- Th i kỳ ph c h i và phát tri n kinh t (1998 n nay).
Trong m i th i kỳ u có nh ng nét c trưng riêng theo t ng giai o n
l ch s . Song bao quát chung ó là s phát tri n mang tính k th a ngành
d y ngh ngày càng áp ng nhu c u ào t o ngu n nhân l c cho s nghi p
xây d ng và phát tri n t nư c.
2.1.2. c i m i ngũ giáo viên th c hành và h c sinh h c ngh các trư ng
d y ngh khu v c mi n núi phía B c
2.1.2.1. M t s nét sơ lư c v các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c
Khu v c mi n núi phía B c bao g m các t nh Cao B ng, B c C n, L ng
Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang và Thái Nguyên. Trong ó Thái Nguyên là trung
tâm ào t o c a khu v c và là trung tâm ào t o l n th ba c a c nư c (sau Hà
N i và Thành ph H Chí Minh). V cơ b n, ây là khu v c có r t nhi u ti m
năng (v con ngư i, v tài nguyên thiên nhiên...) nhưng cũng là nơi còn nhi u
khó khăn và là vùng kinh t , xã h i kém phát tri n trong ó có GD& T.
tài th c hi n kh o sát, i u tra t i các trư ng d y ngh thu c 6 t nh
khu v c mi n núi phía B c, g m:
- T i t nh Cao B ng: Trư ng Trung c p ngh Cao B ng.
- T i t nh B c C n: Trư ng Trung c p ngh B c C n.
- T i t nh Tuyên quang: Trư ng Trung c p ngh Tuyên Quang và Khoa
ào t o ngh , Trư ng Trung h c Kinh t - K thu t Tuyên quang.
- T i t nh Hà Giang: Trư ng Trung c p ngh Hà Giang.

33
- T i t nh L ng Sơn: Trư ng Trung c p ngh Vi t c.
- T i t nh Thái Nguyên: Trư ng Cao ng Kinh t - K thu t thu c i
h c Thái Nguyên; Trư ng Cao ng ngh Cơ i n - Luy n kim thu c T ng
công ty Thép Vi t Nam; Trư ng Cao ng ngh Công nghi p Vi t B c -
TKV thu c T p oàn Than - khoáng s n Vi t Nam; Trư ng Trung c p ngh
s 1 thu c B Qu c phòng; Trư ng Trung c p ngh Thái Nguyên thu c
T ng Liên oàn lao ng Vi t Nam.
Các ngành ngh ào t o t i các nhà trư ng r t a d ng, phong phú
thu c nhi u nhóm ngành khác nhau (theo danh m c ngành ngh ào t o
do nhà nư c quy nh):
- Nhóm ngh Cơ khí: Ngh Hàn; ngh C t g t kim lo i; ngh Ngu i s a
ch a máy công c ; ngh Ch t o thi t b cơ khí.
- Nhóm ngh Gia công áp l c: Ngh Cán - kéo kim lo i; ngh Rèn.
- Nhóm ngh i n: Ngh i n công nghi p; ngh i n dân d ng; ngh
i n t công nghi p; ngh o lư ng i n; ngh Xây l p i n.
- Nhóm ngh ng l c: Ngh Công ngh ôtô; ngh S a ch a xe máy.
- Nhóm ngh Nông lâm nghi p: Ngh Lâm sinh; ngh Ch bi n rau qu ;
ngh Công ngh ch bi n chè; ngh Chăn nuôi gia súc, gia c m.
- Nhóm ngh Công ngh thông tin: Ngh Qu n tr cơ s d li u; ngh L p
trình máy tính; ngh K thu t s a ch a, l p ráp máy tính.
- Nhóm ngh Kinh t : Ngh K toán doanh nghi p; ngh Qu n tr doanh
nghi p; ngh Maketting.
- Nhóm ngh K thu t M : Ngh K thu t khai thác m h m lò; ngh K
thu t cơ i n m , h m lò; ngh K thu t xây d ng m .
2.1.2.2. c i m c a i ngũ GVTH các trư ng d y ngh khu v c mi n
núi phía B c
Khác v i giáo viên các trư ng ph thông ư c ào t o t trư ng sư
ph m, GVDN ư c hình thành t r t nhi u ngu n khác nhau. Sơ (hình
2.2) [38] cho th y con ư ng hình thành và phát tri n i ngũ GVDN c a
ngành d y ngh nói chung (theo mũi tên m nh) và GVTH trong các trư ng
d y ngh khu v c mi n núi phía B c nói riêng (theo mũi tên m).

34
Hình 2.2. Mô hình ào t o và b i dư ng GVDN
Mô hình ào t o và b i dư ng GVDN cho th y tính khác bi t c a i ngũ
GVTH các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c v i GVTH các khu
v c khác trong toàn qu c, ó là: GVTH a s là c nhân t t nghi p các trư ng
i h c, cao ng (có trình tay ngh tương ương b c 2/7) ư c b i dư ng
nghi p v sư ph m (sư ph m b c 1, b c 2) và b i dư ng tay ngh m nhi m
vi c d y th c hành. Có s khác bi t là do khu v c mi n núi phía B c là m t
trong s các khu v c kinh t xã h i còn kém phát tri n v nhi u m t nên vi c thu
Giáo viên d y ngh
(d y c LT&TH)
B i dư ng nâng cao
B i dư ng
năng l c th c hành
ào t o H ho c C SPKT
(h v a làm v a h c)
Giáo viên d y ngh
(d y lý thuy t)
Giáo viên d y ngh
(d y th c hành)
B i dư ng nghi p v sư ph m k thu t
HSPKT SAU H H C Công nhân b c cao Ngh nhân C SPKT
Ngu n cung c p ( ào t o) GVDN

35
hút giáo viên có trình t chu n cho các nhà trư ng theo chu n GVTH
m b o ch t lư ng ào t o ngu n nhân l c là m t v n khó th c hi n.
Tính khác bi t nêu trên ã ph n nào ph n ánh s y u kém v năng l c sư
ph m, trình tay ngh c a i ngũ GVTH trong các trư ng d y ngh khu v c
mi n núi phía B c hi n nay.
Tính khác bi t có nh hư ng không t t n vi c t ch c, th c hi n b i
dư ng NLDH cho GVTH. ó là t ch c, th c hi n b i dư ng như th nào, n i
dung b i dư ng, ch t lư ng b i dư ng... t n âu khi trình chuyên môn
c a GVTH nhi u c p khác nhau, ki n th c nghi p v sư ph m và hi u bi t
v giáo d c ngh nghi p thi u h t, trình tay ngh non y u.
2.1.2.2. c i m c a h c sinh h c ngh các trư ng d y ngh khu v c mi n
núi phía B c
H c sinh h c ngh các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c t p
trung ch y u khu v c vùng sâu vùng xa, vùng kinh t xã h i còn nhi u khó
khăn, vùng dân t c ít ngư i nên có nhi u h n ch v trình h c v n, v hi u
bi t xã h i, v ti p thu ki n th c và ý th c t p th .
Y u i m trên c a h c sinh cho th y: Mu n hoàn thành t t nhi m v
trư c các i tư ng như v y, ngư i giáo viên ph i ư c b i dư ng các năng l c
c n thi t tr thành nhà sư ph m, nhà tâm lý và nhà chuyên môn gi i.
2.2. Th c tr ng năng l c i ngũ giáo viên th c hành các trư ng d y
ngh khu v c mi n núi phía B c
2.2.1. Th c tr ng trình chuyên môn và trình sư ph m
2.2.1.1. Th c tr ng
Trình chuyên môn ngh nghi p và trình sư ph m là v n quý
c a ngư i GVTH, có tính ch t quy t nh n ch t lư ng ào t o ngh .
i ngũ th y gi i s là n n t ng cho các th h h c trò gi i. Trình này
có ư c thông qua quá trình ào t o các nhà trư ng và vi c h c t p, b i
dư ng, t b i dư ng nâng cao trình trong quá trình công tác. S li u
i u tra v trình chuyên môn và trình sư ph m c a GVTH ư c
t ng h p t i b ng 2.1.
S li u t ng h p cho th y: Trình chuyên môn c a i ngũ GVTH v
m t ch s h u như t chu n 100% (có n 82,4% có trình t cao ng tr
lên). Tuy nhiên th c t i u tra nh n th y s không tương ng gi a trình

36
chuyên môn và trình tay ngh c a giáo viên làm cho trình chuyên môn
không phát huy ư c tác d ng.
B ng 2.1. Th c tr ng trình chuyên môn và trình sư ph m
(s li u i u tra năm 2007)
Trình chuyên môn Trình sư ph m
TT Tên t nh/trư ng
S
GV
TH
Sau
H
i
h c
Cao
ng
CN
b c cao
H, C
SPKT
SP
b c 2
SP
b c 1
1 Trung c p ngh
Cao B ng
45 2 15 13 15 13 7 25
2 Trung c p ngh
B c C n
32 0 17 12 3 13 8 11
3 Trung c p ngh
Hà Giang
43 1 21 10 11 10 12 21
4 Trung c p ngh
Vi t c - L ng Sơn
42 2 25 10 5 10 8 24
5 Tuyên Quang
5.1 Trung c p ngh
Tuyên Quang
62 5 29 7 21 15 35 12
5.2 Trung h c KT-KT
Tuyên Quang
(Khoa ào t o ngh )
15 2 6 7 0 5 2 8
6 Thái Nguyên
6.1 Cao ng
Kinh t - K thu t
64 10 52 2 0 17 38 9
6.2 Cao ng ngh
Cơ i n - Luy n kim
88 16 63 5 4 22 41 25
6.3 Cao ng ngh
Công nghi p Vi t B c
82 8 62 12 0 21 52 9
6.4 Trung c p ngh S 1
B Qu c phòng
97 5 26 11 55 27 53 17
6.5 Trung c p ngh
Thái Nguyên -TL L
40 2 28 10 0 9 23 8
T ng c ng 610 53 344 99 114 162 279 169
T l (%) 100 8,7 56,4 16,3 18,6 26,6 45,7 27,7

37
Th c tr ng trình chuyên môn c a i ngũ GVTH ư c bi u di n theo
bi u sau (hình 2.3):
Hình 2.3. Bi u th c tr ng trình chuyên môn c a GVTH
Trình sư ph m là m t i m y u c a i ngũ GVTH. Qua k t qu i u
tra 610 giáo viên (b ng 2.1) v i 160 giáo viên có b ng sư ph m k thu t và 450
giáo viên ư c b i dư ng sư ph m b c 1 và b c 2 thì trình sư ph m cũng có
s chênh l ch nh t nh, c th là:
- Trình i h c SPKT chính quy ( HSPKT CQ): 63 ngư i - t 10,4%
- Trình i h c SPKT t i ch c ( HSPKT TC ): 57 ngư i - t 9,4%
- Trình cao ng SPKT chính quy (C SPKT CQ): 25 ngư i - t 4,3%
- Trình cao ng SPKT t i ch c (C SPKT TC): 15 ngư i - t 2,5%
- Trình sư ph m b c 2 (SP B C 2): 280 ngư i - t 45,7%
- Trình sư ph m b c 1 (SP B C 1): 170 ngư i - t 27,7%
S li u t ng h p ch ra r ng: Vi c ào t o i ngũ GVTH không áp
ng cho nhu c u c a các nhà trư ng. Làm m t phép so sánh ơn gi n th y rõ
b t c p: cung c p giáo viên cho giáo d c ph thông, hi n c nư c có hàng
ch c trư ng i h c sư ph m do Trung ương qu n lý và m i t nh có m t trư ng
cao ng sư ph m. 100% giáo viên d y các trư ng ph thông có văn b ng do các
trư ng sư ph m c p. Trong khi ó cũng là d y h c (d y ngh ), m c chuyên
sâu cao hơn nhưng i ngũ GVDN ư c ào t o trong các trư ng SPKT chi m
t l th p (26,6%) còn l i 73,4% giáo viên ư c tuy n d ng t các ngu n khác
nhau (sơ hình 2.2 - trang 31 – Mô hình ào t o và b i dư ng GVDN).
Th c tr ng trình sư ph m c a i ngũ GVTH ư c bi u di n theo
bi u hình 2.4:
8,7%
16,3%
18,6%
56,4%
Công nhân b c cao
Cao ng
i h c
S H

38
Hình 2.4. Bi u th c tr ng trình sư ph m c a GVTH
S li u (b ng 2.1) và bi u (hình 2.4) cho th y: i ngũ GVTH a d ng
v trình chuyên môn, phong phú v ngành ngh ào t o. c i m này gây r t
nhi u khó khăn cho vi c t ch c b i dư ng nâng cao trình chuyên môn m t
cách ng b , khó khăn trong vi c l a ch n n i dung b i dư ng, hi u qu công
tác b i dư ng th p. T nh ng khó khăn trên nên trong nhi u năm qua, s lư ng
GVTH các nhà trư ng ư c b i dư ng v chuyên môn r t h n ch .
K t qu : S b t c p trong trình chuyên môn, trình sư ph m làm suy
gi m ch t lư ng i ngũ GVTH. Trình chuyên môn không ư c thư ng
xuyên nâng cao, phương pháp gi ng d y không ư c i m i d n n ch t lư ng
h c sinh ra trư ng không áp ng ư c yêu c u c a xã h i.
2.2.1.2. Nguyên nhân
Trình chuyên môn và trình sư ph m còn nhi u b t c p như trên do
m t s nguyên nhân, c th là:
- Các trư ng Sư ph m k thu t không áp ng s GVTH (n u em so
sánh s trư ng Sư ph m - cung c p giáo viên cho các trư ng ph thông v i s
trư ng Sư ph m k thu t - cung c p giáo viên cho các trư ng d y ngh thì s
trư ng Sư ph m k thu t là quá ít). có s giáo viên, các trư ng d y ngh
ã ph i tuy n d ng t nhi u ngu n khác nhau d n n tình tr ng GVTH có nhi u
c p trình và không ng u v trình .
- Các giáo viên ph n l n không ư c ào t o chính th ng làm GVTH
nên còn thi u và y u m t s năng l c c n thi t c a m t ngư i GVTH, trong ó
có năng l c c bi t quan tr ng, c n thi t là năng l c sư ph m.
- Do a d ng v trình chuyên môn, a d ng v ngành ngh ư c ào
t o nên vi c t ch c b i dư ng nâng cao trình chuyên môn cho t m t
10.4%
9.4%
4.3%
2.5%
27.7%
45.7% HSPKT CQ
HSPKT TC
C SPKT CQ
C SPKT TC
SP B C 1
SP B C 2

39
m t b ng chung v i m i giáo viên khó th c hi n nên trình chuyên môn ư c
nâng cao không ng u.
2.2.2. Th c tr ng trình tay ngh
2.2.2.1. Th c tr ng
Khác v i các giáo viên ph thông và giáo viên các trư ng i h c, cao
ng chuyên nghi p, GVDN mà c th là GVTH không nh ng n m cơ b n v lý
thuy t (chuyên môn) mà còn ph i th c s gi i v tay ngh (th c hành). D y
ngh ngoài vi c d y cho h c sinh thái trân tr ng, yêu quý ngh nghi p thì
i u c t y u là d y hình thành và phát tri n k năng, k x o ngh nghi p cho
h c sinh. Do v y r t c n giáo viên có tay ngh b c cao (gi i th c hành) truy n
th các tinh hoa, các bí quy t ngh nghi p cho h c sinh.
S li u (b ng 2.2) cho th y th c tr ng trình tay ngh c a GVTH t i các
trư ng ư c kh o sát.
B ng 2.2. Th c tr ng trình tay ngh c a GVTH
Trình tay ngh
TT Tên t nh/trư ng
S
GVTH B c 3 B c 4 B c 5 B c > 5
1 Trung c p ngh
Cao B ng
45 12 22 9 2
2 Trung c p ngh
B c C n
32 8 15 8 1
3 Trung c p ngh
Hà Giang
43 10 22 9 2
4 Trung c p ngh
Vi t c - L ng Sơn
42 8 24 9 1
5 Các trư ng d y ngh
t nh Tuyên Quang
77 32 33 10 2
t nh Thái Nguyên
371 69 198 97 7
T ng c ng 610 139 314 142 15
T l (%) 100 22,8 51,4 23,3 2,5

40
m b o ch t lư ng ào t o ngu n nhân l c, Nhà nư c quy nh chu n
k năng ngh nghi p i v i giáo viên trung c p ngh và giáo viên, gi ng viên
cao ng ngh ph i có trình tay ngh t i thi u t b c 4/7 [59].
S li u cho th y: Có n 22,8% GVTH chưa t chu n v trình tay ngh .
Tình tr ng GVTH thi u v s lư ng và y u v tay ngh v n còn t n t i. i u này ã
nh hư ng tr c ti p n vi c hình thành k năng, k x o ngh nghi p c a h c sinh.
H c sinh t t nghi p ra trư ng không tinh thông ngh nghi p, không vư t qua ư c
giai o n th vi c c a các doanh nghi p, c a các cơ s s d ng lao ng trong khi
nhu c u v ngu n nhân l c còn r t thi u.
Bi u th c tr ng trình tay ngh c a GVTH cho th y tương quan t l
gi a các trình (hình 2.5).
Hình 2.5. Bi u th c tr ng trình tay ngh c a GVTH
K t qu : i ngũ GVTH không ư c bi n i v ch t. K năng, k x o
ngh nghi p chưa t và vư t chu n d n n ch t lư ng ào t o th p, s n ph m
ào t o ra chưa t yêu c u, gây lãng phí, t n kém cho gia ình h c sinh và xã h i.
Có th c tr ng tay ngh c a GVTH nêu trên là do các nguyên nhân sau:
- Ngh nhân và công nhân b c cao ít ư c quan tâm và chưa ư c t n
d ng trong ào t o ngh .
- Chương trình ào t o i h c và cao ng sư ph m k thu t chưa m
b o cho ngư i h c có ư c trình tay ngh theo chu n c a GVTH (t t nghi p
ra trư ng t tay ngh t i a là b c 4/7).
- Giáo viên d y ngh (GVTH) ư c tuy n d ng t sinh viên t t
nghi p các trư ng i h c, cao ng chuyên nghi p tuy ư c b i dư ng,
22,8%
51,4%
23,3%
2,5%
B c 3
B c 4
B c 5
B c >5

41
th c t p ngh nhưng năng l c th c s còn m t kho ng cách khá xa so v i
yêu c u t i thi u (thư ng không vư t quá b c 4/7).
- Chưa có chi n lư c u tư và k ho ch phát tri n i ngũ GVTH. Công
tác b i dư ng, t b i dư ng nâng cao tay ngh c a GVTH chưa ư c chú tr ng.
2.2.3. Th c tr ng hi u bi t th c t s n xu t và ti p c n công ngh m i.
2.2.3.1. Th c tr ng
Trư c ây, GVTH ưa h c sinh i th c t p t i các nhà máy, xí nghi p là
n i dung b t bu c trong chương trình ào t o h c sinh và giáo viên ti p c n
v i th c t s n xu t. Ngoài ra, m t s lư ng l n giáo viên ư c luân phiên nhau
i th c t p ngh nư c ngoài hi u bi t th c t và n m b t công ngh m i
nh m th c hi n t t nguyên lý giáo d c: “Nhà trư ng g n li n v i xã h i, h c i
ôi v i hành, lý thuy t g n li n v i th c ti n”. Do v y ch t lư ng ào t o áp
ng ư c yêu c u c a các cơ s s d ng lao ng, h c sinh ra trư ng nhanh
chóng thích nghi v i công vi c.
Tuy nhiên, nh ng năm g n ây vi c tìm hi u th c t và ti p c n công
ngh m i chưa ư c chú tr ng, chưa ư c xúc ti n m nh m trong các nhà
trư ng. Vi c t ch c b i dư ng, n m b t công ngh m i cho giáo viên th c hi n
thi u ng b , h n ch v s lư ng, h n ch v ngành ngh ... Trong khi ó các
nhà máy, xí nghi p ã i m i cơ b n theo hư ng tiên ti n, hi n i v trang
thi t b , v công ngh s n xu t. Vì v y, giáo viên không ti p c n k p v i th c t
s n xu t, thi u hi u bi t v các công ngh m i nên không l ng ghép, không gi i
thi u ư c các v n m i v k thu t, v công ngh vào n i dung bài gi ng làm
cho bài gi ng tr nên nghèo nàn và l c h u, không sát th c t .
Kh o sát 610 giáo viên các trư ng d y ngh khu v c mi n núi phía B c
v m c hi u bi t th c t s n xu t và ti p c n công ngh m i thông qua hình
th c tham quan, h c h i kinh nghi m t i các xí nghi p trong và ngoài nư c ho c
t tìm hi u qua các ngu n thông tin. S li u (b ng 2.3) cho th y m c hi u
bi t th c t s n xu t và ti p c n công ngh m i c a GVTH theo phương th c
th c hi n, trong ó:
Cách 1: Hi u bi t th c t s n xu t và ti p c n công ngh m i thông qua
các khóa h c t p, b i dư ng nư c ngoài (m c 1 - lo i t t).
các khóa h c t p, b i dư ng trong nư c do B , ngành ch qu n ho c nhà
trư ng t ch c (m c 2 - lo i khá).

42
vi c t b i dư ng (m c 3 - lo i trung bình).
Cách 4: Chưa có i u ki n tìm hi u th c t s n xu t và ti p c n công ngh
m i (m c 4 - lo i y u).
B ng 2.3. Th c tr ng hi u bi t th c t s n xu t và ti p c n
công ngh m i c a GVTH theo phương th c th c hi n
Hi u bi t v th c t s n xu t và công ngh
m i theo phương th c th c hi n (%)TT Tên t nh/trư ng
S
giáo
viên M c 1 M c 2 M c 3 M c 4
1 Trung c p ngh
Cao B ng
45 10 40 50 0
2 Trung c p ngh
B c C n
32 0 30 70 0
3 Trung c p ngh
Hà Giang
43 8 37 55 0
4 Trung c p ngh
Vi t c - L ng Sơn
42 10 30 60 0
t nh Tuyên Quang
77 5 35 60 0
t nh Thái Nguyên
371 15 30 55 0
T l trung bình (%) 8,0 33,7 58,3 0
Trong 4 m c nêu trên, m c 2 là m c t o i u ki n t t nh t GVTH hi u
bi t, n m ư c th c t s n xu t và ti p c n công ngh m i m t cách nhanh
chóng và thu n l i v n d ng, l ng ghép, b sung vào n i dung gi ng d y ch
chi m 33,7% (hơn 1/3 s giáo viên có kh năng t ư c m c này). Trong khi
ó m c 3 tuy n m ư c nhi u thông tin nhưng m c chuyên nghi p không cao
ch d ng l i m c bi t chưa n hi u và n m ư c nên chưa th s d ng
ư c các thông tin ó l i chi m t l cao (hơn 58,3% s giáo viên). Bi u

43
(hình 2.6) cho bi t các m c hi u bi t th c t s n xu t và ti p c n công ngh
m i theo phương th c th c hi n.
Hình 2.6. Bi u th c tr ng m c hi u bi t th c t s n xu t và
ti p c n công ngh m i c a GVTH
K t qu : N i dung ào t o trong nhà trư ng l c h u sov i th c t . Th c t s nxu t
và công ngh m i ang s d ng t i các nhà máy, xí nghi p không ư c gi i thi u trong
nhà trư ng h c sinh ti p c n, do ó khi t t nghi p ra trư ng h c sinh không ư c các
cơ s s n xu t ch p nh n trong khi ngu n nhân l c áp ng theo yêu c u c a ngư i s
d ng lao ng v n thi u. Các cơ s s n xu t ph i t ch c b i dư ng ho c ào t o l i m i
s d ng ư c, gâyt n kém, lãng phí v th i gian và kinh phí.
Nguyên nhân c a th c tr ng hi u bi t th c t s n xu t và ti p c n công
ngh m i là:
- Chưa có gi i pháp th c hi n t t nguyên lý giáo d c “Nhà trư ng g n
li n v i xã h i, h c i ôi v i hành, lý thuy t g n li n v i th c ti n”.
- Thi u s tăng cư ng cơ s v t ch t c a các nhà trư ng ( c bi t là các
thi t b m i, công ngh m i phù h p v i th c t ).
- Thi u kinh phí cho vi c t ch c tham quan, h c t p, b i dư ng hi u bi t
v th c t s n xu t và c p nh t công ngh m i cho GVTH.
2.2.4. Th c tr ng trình ngo i ng và tin h c
2.2.4.1. Th c tr ng
- V ngo i ng : Ngo i ng là phương ti n giúp ngư i giáo viên nghiên
c u, tham kh o tài li u chuyên ngành, ti p c n công ngh tiên ti n c a các nư c
phát tri n b sung cho n i dung bài gi ng thêm phong phú. Ngo i ng còn là
phương ti n giao lưu qu c t . S li u kh o sát GVDN c a các t nh khu v c mi n
8,0%
33,7%
58,3%
0,0%
M c 1
M c 2
M c 3
M c 4

Bồi+dưỡng+năng+lực+dạy+học+cho+giáo+viên+thực+hành+các+trường+dạy+nghề+khu+vực+miền+núi+phía+bắc

Bồi+dưỡng+năng+lực+dạy+học+cho+giáo+viên+thực+hành+các+trường+dạy+nghề+khu+vực+miền+núi+phía+bắc

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (7)

Similar to Bồi+dưỡng+năng+lực+dạy+học+cho+giáo+viên+thực+hành+các+trường+dạy+nghề+khu+vực+miền+núi+phía+bắc

Similar to Bồi+dưỡng+năng+lực+dạy+học+cho+giáo+viên+thực+hành+các+trường+dạy+nghề+khu+vực+miền+núi+phía+bắc (20)

More from https://www.facebook.com/garmentspace

More from https://www.facebook.com/garmentspace (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Bồi+dưỡng+năng+lực+dạy+học+cho+giáo+viên+thực+hành+các+trường+dạy+nghề+khu+vực+miền+núi+phía+bắc