Tài liệu này có tính phí xin vui lòng liên hệ facebook để được hỗ trợ Liên hệ page để nhận link download sách và tài liệu: https://www.facebook.com/garmentspace https://www.facebook.com/garmentspace.blog My Blog: http://garmentspace.blogspot.com/ Từ khóa tìm kiếm tài liệu : Wash jeans garment washing and dyeing, tài liệu ngành may, purpose of washing, definition of garment washing, tài liệu cắt may, sơ mi nam nữ, thiết kế áo sơ mi nam, thiết kế quần âu, thiết kế veston nam nữ, thiết kế áo dài, chân váy đầm liền thân, zipper, dây kéo trong ngành may, tài liệu ngành may, khóa kéo răng cưa, triển khai sản xuất, jacket nam, phân loại khóa kéo, tin học ngành may, bài giảng Accumark, Gerber Accumarkt, cad/cam ngành may, tài liệu ngành may, bộ tài liệu kỹ thuật ngành may dạng đầy đủ, vật liệu may, tài liệu ngành may, tài liệu về sợi, nguyên liệu dệt, kiểu dệt vải dệt thoi, kiểu dệt vải dệt kim, chỉ may, vật liệu dựng, bộ tài liệu kỹ thuật ngành may dạng đầy đủ, tiêu chuẩn kỹ thuật áo sơ mi nam, tài liệu kỹ thuật ngành may, tài liệu ngành may, nguồn gốc vải denim, lịch sử ra đời và phát triển quần jean, Levi's, Jeans, Levi Straus, Jacob Davis và Levis Strauss, CHẤT LIỆU DENIM, cắt may quần tây nam, quy trình may áo sơ mi căn bản, quần nam không ply, thiết kế áo sơ mi nam, thiết kế áo sơ mi nam theo tài liệu kỹ thuật, tài liệu cắt may,lịch sử ra đời và phát triển quần jean, vải denim, Levis strauss cha đẻ của quần jeans. Jeans skinny, street style áo sơ mi nam, tính vải may áo quần, sơ mi nam nữ, cắt may căn bản, thiết kế quần áo, tài liệu ngành may,máy 2 kim, máy may công nghiệp, two needle sewing machine, tài liệu ngành may, thiết bị ngành may, máy móc ngành may,Tiếng anh ngành may, english for gamrment technology, anh văn chuyên ngành may, may mặc thời trang, english, picture, Nhận biết và phân biệt các loại vải, cotton, chiffon, silk, woolCÁCH MAY – QUY CÁCH LẮP RÁP – QUY CÁCH ĐÁNH SỐTÀI LIỆU KỸ THUẬT NGÀNH MAY –TIÊU CHUẨN KỸ THUẬT – QUY CÁCH ĐÁNH SỐ - QUY CÁCH LẮP RÁP – QUY CÁCH MAY – QUY TRÌNH MAY – GẤP XẾP ĐÓNG GÓI – GIÁC SƠ ĐỒ MÃ HÀNG - Công nghệ may,kỹ thuật may dây kéo đồ án công nghệ may, công

1. 1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương
NGUYỄN MINH QUANG
THỰC TRẠNG MẮC CÁC BỆNH NHIỄM TRÙNG
ĐƯỜNG SINH DỤC DƯỚI Ở PHỤ NỮ BÁN DÂM TẠI
TRUNG TÂMCHỮA BỆNH - GIÁO DỤC - LAO
ĐỘNG XÃ HỘI SỐ II HÀ NỘI VÀ ĐÁNH GIÁ
HIỆU QUẢ CAN THIỆP
Chuyên ngành: Vệ sinh học xó hội và Tổ chức y tế
Mã số: 62.72.01.64
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC
ng­êi h­íng dÉn khoa häc:
1. PGS. TS. Ngô Văn Toàn
2. TS. Đỗ Hòa Bình
HÀ NỘI - 2013

2. 2
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi và nhóm nghiên
cứu thực hiện tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội số II Hà
Nội. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng
được công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận án
Nguyễn Minh Quang

3. 3
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc, Phòng Đào tạo
Sau đại học, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương luôn tạo điều kiện cho tôi
trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận án.
Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS. TS. Ngô Văn
Toàn và TS. Đỗ Hòa Bình, những người thầy có nhiều kiến thức, kinh nghiệm
đã tận tình giảng dạy và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập, thực hiện
đề tài cũng như hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn bà Nguyễn Thị Phương, giám đốc Trung
tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội số II Hà Nội, bác sỹ Nguyễn
Kim Quý và các cán bộ y tế cũng như các cán bộ của Trung tâm Chữa bệnh -
Giáo dục - Lao động xã hội số II Hà Nội đã cho phép tôi được nghiên cứu tại
Trung tâm, đã nhiệt tình giúp đỡ và đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời
gian nghiên cứu. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn những PNBD đang học tập
tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội số II Hà Nội đã tự
nguyện tham gia và cung cấp các thông tin đầy đủ và trung thực cho nghiên
cứu này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Sở Y tế Hà Nội, Ban giám
đốc và các cán bộ của Bệnh viện Da liễu Hà Nội đã tạo điều kiện, quan tâm
và động viên tôi hoàn thành luận án này.
Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc GS. TS. Đào Văn Dũng,
PGS. TS. Phạm Văn Hiển, GS. TS. Nguyễn Ngọc Đính và các thầy cô khác
đã định hướng và và giúp đỡ tôi về mặt khoa học trong suốt quá trình học tập.

4. 4
Đặc biệt, tôi xin cảm ơn cha mẹ, vợ, hai con, anh chị em và những
người thân trong gia đình đã hết lòng ủng hộ, động viên tôi trong suốt quá
trình học tập và là động lực giúp tôi vượt qua những khó khăn để đạt được kết
quả khoá học và hoàn thành luận án.
Tác giả luận án
Nguyễn Minh Quang

5. 5
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Tiếng Việt
BCS
BKT
BMTE
CBYT
CSHQ
Bao cao su
Bơm kim tiêm
Bà mẹ trẻ em
Cỏn bộ y tế
Chỉ số hiệu quả
CTC
ĐBSCL
DS/KHHGĐ
Cổ tử cung
Đồng bằng sông Cửu Long
Dân số/Kế hoạch hóa gia đình
GSTĐ
HIV/AIDS
Giám sát trọng điểm
Vi rút làm suy giảm miễn dịch/Hội chứng suy giảm
miễn dịch mắc phải
LTQĐTD Lây truyền qua đường tình dục
LTCTC
NCMT
Lộ tuyến cổ tử cung
Nghiện chích ma tỳy
NTĐSDD Nhiễm trùng đường sinh dục dưới
PNBD Phụ nữ bán dâm
PTTH
QHTD
Phổ thông trung học
Quan hệ tình dục
SKSS Sức khỏe sinh sản
STI
TĐHV
THCS
TTCBGDLĐXH II
UNAIDS
Nhiễm trùng đường sinh dục
Trình độ học vấn
Trung học cơ sở
Trung tâm Chữa bệnh-Giáo dục-Lao động xã hội số II
Tổ chức Phòng chống HIV/AIDS Liên hợp quốc
UNFPA Quỹ Dân số Liên Hiệp quốc
TCYTTG Tổ chức Y tế Thế giới

6. 6
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Danh mục chữ viết tắt
Mục lục
Danh mục bảng
Danh mục biểu đồ
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1. TỔNG QUAN
1.1. Một số khái niệm chung về nhiễm trùng đường sinh dục dưới
1.1. Tỷ lệ hiện mắc nhiễm trùng đường sinh dục dưới và một số hành
vi nguy cơ
1.1.1. Tỷ lệ hiện mắc nhiễm trùng đường sinh dục dưới
1.1.2. Một số yếu tố ảnh hưởng và hành vi nguy cơ đến bệnh
nhiễm trùng đường sinh dục dưới ở phụ nữ bán dâm
1.3. Các mô hình can thiệp dự phòng lây nhiễm bệnh nhiễm trùng
đường sinh dục dưới cho phụ nữ bán dâm
1.3.1. Chương trình truyền thông thay đổi hành vi
1.3.2. Chương trình khuyến khích sử dụng 100% bao cao su
1.3.3. Chương trình quản lý bệnh nhiễm trùng đường sinh dục
dưới
1.3.4. Chương trình giáo dục đồng đẳng
1.3.5. Các chương trình phòng và chống các nhiễm trùng đường
sinh sản tại Việt Nam
3
3
4
4
13
25
25
26
27
28
28
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
38
38
38

7. 7
2.1.2. Địa điểm nghiên cứu
2.1.3. Thời gian nghiên cứu và thu thập số liệu
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
2.2.2. Mẫu nghiên cứu và chọn mẫu
2.2.3. Kỹ thuật và công cụ thu thập số liệu
2.2.4. Kỹ thuật xét nghiệm
2.2.5. Biến số nghiên cứu
2.2.6. Nội dung và qui trình can thiệp
2.2.7. Phân tích số liệu
2.2.8. Đạo đức trong nghiên cứu
38
39
39
39
40
41
43
48
51
53
55
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Một số đặc trưng cá nhân của phụ nữ bán dâm và cán bộ y tế
3.1.1. Một số đặc trưng cá nhân của phụ nữ bán dâm
3.1.2. Một số đặc trưng cá nhân của cỏn bộ y tế
3.2. Tỷ lệ hiện mắc bệnh, yếu tố ảnh hưởng và hành vi nguy cơ của
NTĐSDD ở phụ nữ bán dâm
3.2.1. Các triệu chứng lâm sàng trong nhiễm trùng đường sinh dục
dưới
3.2.2. Tỷ lệ hiện mắc nhiễm trùng đường sinh dục dưới ở phụ nữ
bán dâm
3.2.3. Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng và tác nhân gây bệnh với
nhiễm trùng đường sinh dục dưới ở phụ nữ bán dâm
3.3. Hiệu quả can thiệp hiệu quả của các biện pháp can thiệp phòng
chống nhiễm trùng đường sinh dục dưới
3.3.1. Về kiến thức
3.3.2. Về thái độ
56
56
56
59
62
62
63
65
79
79
80

8. 8
3.3.3. Giảm triệu chứng và nhiễm trùng đường sinh dục dưới
3.4. Thay đổi kiến thức về nhiễm trùng đường sinh dục dưới của cỏn
bộ y tế trước và sau lớp tập huấn
3.4.1. Thay đổi về kiến thức chung về các nhiễm trùng đường sinh
dục dưới trước và sau can thiệp
3.4.2. Thay đổi về kiến thức về một số bệnh nhiễm trùng đường
sinh dục dưới trước và sau can thiệp
82
85
85
88
Chương 4. BÀN LUẬN 93
4.1. Một số đặc trưng cá nhân của phụ nữ bán dâm
4.2. Tỷ lệ mắc và một số hành vi nguy cơ của nhiễm trùng đường sinh
dục dưới của phụ nữ bán dâm
4.2.1. Tỷ lệ hiện mắc nhiễm trùng đường sinh dục dưới ở phụ nữ
bán dâm
4.2.2. Một số yếu tố ảnh hưởng và tác nhân gây bệnh với nhiễm
trùng đường sinh dục dưới ở phụ nữ bán dâm
4.3. Hiệu quả can thiệp thay đổi kiến thức và thái độ phòng chống lây
nhiễm bệnh đường sinh dục dưới
4.3.1. Về kiến thức và thái độ
4.3.2. Giảm triệu chứng và bệnh nhiễm trùng đường sinh dục dưới
4.4. Hiệu quả can thiệp nâng cao kiến thức về khám chữa bệnh
của cán bộ y tế
4.5. Bàn luận về phương pháp nghiên cứu
KẾT LUẬN
KIẾN NGHỊ
93
94
94
102
110
110
113
115
119
122
124
Các công trình khoa học đó công bố
Tài liệu tham khảo
Phụ lục

9. 9
DANH MỤC BẢNG
Tên bảng Nội dung Trang
1.1. Căn nguyên của các bệnh NTĐSDD 3
2.1. Các biến số nghiên cứu cho PNBD 48
2.2. Các biến số nghiên cứu cho cán bộ y tế 50
3.1. Phân bố theo nhóm tuổi của phụ nữ bán dâm 56
3.2. Phân bố theo nghề nghiệp của phụ nữ trước khi bán dâm 57
3.3. Phân bố theo tình trạng hôn nhân của PNBD 58
3.4. Phân bố nhóm tuổi trong CBYT 59
3.5. Phân bố trình độ chuyên môn của các CBYT 60
3.6. Phân bố thời gian công tác của các CBYT 60
3.7. Phân bố thời gian đào tạo ban đầu của các CBYT 61
3.8. Tỷ lệ các triệu chứng lâm sàng ở phụ nữ bán dâm 63
3.9. Mối liờn quan giữa tuổi và NTĐSDD 65
3.10. Mối liờn quan giữa dõn tộc và NTĐSDD 66
3.11. Mối liên quan giữa nghề nghiệp trước bán dâm và bệnh NTĐSDD 66
3.12. Mối liên quan giữa nơi ở trước bán dâm và bệnh NTĐSDD 67
3.13. Mối liên quan giữa tình trạng hôn nhân và bệnh NTĐSDD 67
3.14. Mối liên quan giữa trình độ học vấn và bệnh NTĐSDD 68
3.15. Mối liên quan giữa nơi bán dâm và bệnh NTĐSDD 69
3.16. Liên quan giữa tuổi quan hệ tình dục lần đầu tiên và NTĐSDD 70
3.17. Mối liên quan giữa thời gian bán dâm và NTĐSDD 71
3.18. Mối liên quan giữa số lượng khách hàng trung bình và NTĐSDD 71
3.19. Mối liên quan giữa hành vi sử dụng bao cao su và NTĐSDD 73
3.20. Hành vi khám chữa bệnh tự nguyện và NTĐSDD 74
3.21. Hiểu biết QHTD chung thủy, sử dụng BCS và NTĐSDD 75
3.22. Mối liên quan giữa tự đánh giá nguy cơ và NTĐSDD 76

10. 10
3.23. Mối liên quan một số yếu tố đặc trưng cá nhân và NTĐSDD trên
mô hình hồi qui đa biến 76
3.24. Mối liên quan một số hành vi nguy cơ và NTĐSDD trên mô hinh
hồi qui đa biến 77
3.25. Mối liên quan một số đặc trưng cá nhân, hành vi nguy cơ và
NTĐSDD trên mô hình hồi qui đa biến 78
3.26. Hiệu quả nâng cao kiến thức về triệu chứng của NTĐSDD 79
3.27. Hiệu quả nâng cao thái độ dự phòng NTĐSDD 80
3.28. Hiệu quả nâng cao thái độ tự đánh giá nguy cơ mắc NTĐSDD 81
3.29. Hiệu quả giảm các triệu chứng lâm sàng NTĐSDD 82
3.30. Hiệu quả giảm bệnh NTĐSDD trên lâm sàng 83
3.31. Hiệu quả giảm bệnh NTĐSDD trên xét nghiệm 84
3.32. Thay đổi kiến thức về các triệu chứng lâm sàng của nhiễm trùng
đường sinh dục dưới trước và sau can thiệp 85
3.33. Thay đổi về kiến thức xét nghiệm trong chẩn đoán nhiễm trùng
đường sinh dục dưới trước và sau can thiệp 87
3.34. Thay đổi kiến thức về hướng xử trí nhiễm trùng đường sinh dục
dưới trước và sau can thiệp 88
3.35. Thay đổi kiến thức CBYT về giang mai trước và sau can thiệp 88
3.36. Thay đổi kiến thức của cán bộ y tế về bệnh Herpes sinh dục trước
và sau can thiệp
89
3.37. Thay đổi kiến thức của cán bộ y tế về bệnh hạ cam mềm trước và
san can thiệp
91
4.1. Tổng hợp các kết quả nghiên cứu về nhiễm trùng đường sinh dục
dưới từ năm 2003-2009
99

11. 11
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Tên biểu đồ Nội dung Trang
2.1. Thiết kế nghiên cứu can thiệp cộng đồng
3.1. Phân bố theo dân tộc của phụ nữ bán dâm
3.2. Phân bố theo nơi ở của phụ nữ trước khi bán dâm
3.3. Phân bố theo trình độ học vấn của PNBD
3.4. Phân bố giới của CBYT
3.5. Phân bố bậc đào tạo của các CBYT tại Phòng Y tế
3.6. Đào tạo ban đầu về điều trị các bệnh NTĐSDD của CBYT
3.7. Tỷ lệ PNBD có triệu chứng lâm sàng
3.8. Tỷ lệ hiện mắc NTĐSDD trên lâm sàng ở PNBD
3.9. Các hình thức tổn thương của nhiễm trùng đường sinh dục dưới
3.10. Phân bố tác nhân gây nhiễm trùng đường sinh dục dưới
40
56
57
58
59
61
62
62
63
64
65

12. 12
ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm trùng đường sinh dục dưới (NTĐSDD) là một bệnh rất phổ
biến, rất khó ước lượng chính xác về tỷ lệ mắc bệnh giữa các vùng trong một
quốc gia cũng như giữa các quốc gia với nhau, đặc biệt là trên phụ nữ bán
dâm (PNBD). Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG) nhiễm
trùng đường sinh dục dưới là các viêm nhiễm tại cơ quan sinh dục bao gồm cả
viêm nhiễm do bệnh lây truyền qua đường tình dục và viêm nhiễm khác
không lây qua quan hệ tình dục. C¸c bệnh NTĐSDD không là một bệnh cấp
cứu và gây tử vong ngay cho người phụ nữ nhưng lại ảnh hưởng đến sức
khoẻ, ảnh hưởng đến chất lượng sống và tốn kém về kinh phí khám chữa bệnh
cho PNBD và gia đình [15]. Tû lÖ NT§SDD giữa các quốc gia khá cao vµ
kh¸c nhau, dao động tõ 41% ®Õn 78% [17], [22], [58], [65], [77].
Kết quả nghiên cứu tại các vùng sinh thái ở Việt Nam năm 2005 cho
thấy có tới 81,3% có biểu hiện bất thường tại bộ phận sinh dục, trong đó tỉ lệ
NTĐSDD là 66,6% và chủ yếu là viêm âm đạo, viêm cổ tử cung (CTC), tỷ lệ
đặc biệt cao trên PNBD [55]. Điều đó cho thấy tình trạng NTĐSDD là một
thực trạng rất đáng quan tâm. Các bệnh NTĐSDD nói chung cũng như bệnh
lây truyền qua đường tình dục nói riêng có liên quan mật thiết với lây nhiễm
HIV, đặc biệt là trên PNBD.
Các yếu tố nguy cơ của NTĐSDD trên PNBD cũng đã được một số ít
nghiên cứu đề cập đến như thiếu kiến thức và thực hành phòng chống lây
nhiễm, quan hệ tình dục không an toàn, sử dụng bao cao su không cho tất cả
các lần quan hệ tình dục (QHTD), quan hệ với nhiều loại khách hàng, tiêm
chích ma tuý, uống rượu, sử dụng các biện pháp tránh thai không hợp lý, sau
các sự kiện sinh sản như sau đẻ, nạo hút thai không an toàn [1], [24], [27].

13. 13
Việc nghiên cứu hiệu quả của các biện pháp dự phòng lây nhiễm NTĐSDD
và HIV tại các nước trên thế giới đã được nghiên cứu và một trong những
biện pháp có hiệu quả nhất là sử dụng bao cao su cho tất cả các lần QHTD
[13], [18], [23], [29], [58], [73], [131]. Tại Việt Nam đã có một số công trình
nghiên cứu về hiệu quả của các biện pháp phòng, chống HIV [13], [18]. Tuy
vậy, vẫn còn ít các công trình nghiên cứu một cách có hệ thống về tình trạng
NTĐSDD, các yếu tố nguy cơ và hiệu quả của các biện pháp can thiệp nhằm
nâng cao kiến thức và kỹ năng cho phụ nữ bán dâm đang được tập trung học
tập và nâng cao năng lực quản lý, khám chữa bệnh cho cán bộ y tế của Trung
tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội II Hà Nội (TTCBGDLĐXH II).
Do vậy, nghiên cứu “Thực trạng mắc các bệnh nhiễm trùng đường sinh
dục dưới ở phụ nữ bán dâm tại Trung tâm Chữa bệnh-Giáo dục-Lao
động Xã hội II Hà Nội và đánh giá hiệu quả can thiệp” được tiến hành
nhằm các mục tiêu sau:
1. Mô tả tỷ lệ mắc và một số hành vi nguy cơ của một số bệnh nhiễm
trùng đường sinh dục dưới trên phụ nữ bán dâm học tập tại Trung tâm
Chữa bệnh-Giáo dục-Lao động xã hội số II Hà Nội năm 2011.
2. Đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp phòng chống nhiễm
trùng đường sinh dục dưới đối với phụ nữ bán dâm và nâng cao kiến
thức của cán bộ y tế về một số bệnh nhiễm trùng đường sinh dục dưới
tại Trung tâm Chữa bệnh-Giáo dục-Lao động xã hội số II Hà Nội giai
đoạn 2011-2012.

14. 14
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN
1.2. Mét sè kh¸i niÖm chung vÒ nhiÔm trïng ®­êng sinh dôc d­íi
§Þnh nghÜa
Theo ®Þnh nghÜa cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi (TCYTTG) nhiÔm trïng
®­êng sinh dôc d­íi (NT§SDD) lµ c¸c viªm nhiÔm t¹i c¬ quan sinh dôc do
bÖnh l©y truyÒn qua ®­êng t×nh dôc vµ viªm nhiÔm kh¸c kh«ng l©y qua
quan hÖ t×nh dôc t¹i âm hộ, ©m ®¹o vµ cæ tö cung [140], [141].
C¨n nguyªn vµ bệnh/hội chứng
C¨n nguyªn cña NT§SDD bao gåm c¸c lo¹i vi khuÈn, virus, ®¬n bµo,
nÊm vµ ký sinh vËt. C¸c t¸c nh©n nµy chñ yÕu l©y truyÒn qua ®­êng quan
hÖ t×nh dôc kh«ng an toµn. Nguån truyÒn nhiÔm lµ nh÷ng ng­êi cã nhiÔm
c¸c lo¹i NT§SDD. Cã thÓ tæng qu¸t vÒ c¨n nguyªn vµ c¸c héi chøng
NT§SDD nh­ sau:
B¶ng 1.1. C¨n nguyªn cña c¸c bÖnh NT§SDD [143]
C¨n nguyªn BÖnh/ Héi chøng
Vi khuÈn
Neisseria gonorrhoeae
Viªm niÖu ®¹o, viªm mµo tinh hoµn, viªm cæ tö
cung, viªm vßi trøng, viªm khíp cÊp, viªm trùc
trµng, viªm kÕt m¹c.
Chlamydia trachomatis
Viªm niÖu ®¹o, viªm mµo tinh hoµn - viªm cæ tö
cung, viªm vßi trøng, viªm ©m ®¹o, viªm kÕt m¹c,
m¾t hét, viªm phæi.
Mycoplasma hominis Viªm ©m ®¹o, viªm niÖu ®¹o (ë nam giíi).
Ureaplasma urealyticum Viªm ©m ®¹o, viªm vßi trøng, viªm niÖu ®¹o.
Treponema pallidum Giang mai.

15. 15
Haemophilus ducreyi H¹ cam.
Calymmatobacteriumgranulomatis,
Gardenerella vaginalis
Donovanose
Viªm ©m ®¹o.
Streptococcus agalasctiae Viªm ©m ®¹o - viªm niÖu ®¹o.
Virus
Herpes simplex virus (HSV) Virus g©y bÖnh Herpes.
Human papilloma virus (HPV) Virus g©y bÖnh sïi mµo gµ, ung th­ sinh dôc.
Molluscum contagiosum virus
(MCV)
Virus g©y bÖnh u mÒm l©y.
C¨n nguyªn kh¸c
Candida albicans
Viªm ©m ®¹o, viªm niÖu ®¹o kh«ng ®Æc hiÖu,
viªm qui ®Çu vµ bao qui ®Çu.
Trichomonas vaginalis
Viªm bao qui ®Çu, viªm ©m ®¹o, niÖu ®¹o, ©m
hé.
Nguồn vµ đưêng l©y truyÒn
NT§SDD chñ yÕu ®­îc l©y truyÒn tõ ng­êi nµy sang ng­êi kh¸c theo
ph­¬ng thøc quan hÖ t×nh dôc kh«ng an toµn. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶
c¸c cuéc giao hîp kh«ng an toµn ®Òu dÉn ®Õn hËu qu¶ l©y nhiÔm
NT§SDD tõ ng­êi bÖnh sang b¹n t×nh cña hä. Sù nhiÔm bÖnh cßn chÞu ¶nh
h­ëng cña nhiÒu yÕu tè sinh häc vµ c¸c hµnh vi nguy cơ kh¸c.
1.3. Tû lÖ hiÖn m¾c NT§SDD vµ một số hành vi nguy cơ
1.3.1. Tû lÖ hiÖn m¾c NT§SDD
Nhiễm trùng đường sinh sản và nhiễm trùng đường sinh dục (RTIs/STIs),
trong đó có nhiễm trùng đường sinh dục dưới đã và đang gây ra gánh nặng
toàn cầu về sức khỏe. Tổ chức Y tế Thế giới dự đoán hàng năm có khoảng
hơn 340 triệu trường hợp mắc mới thuộc các bệnh có lây qua đường tình dục
có thể chữa khỏi (lậu, viªm niÖu ®¹o, viªm mµo tinh hoµn - viªm cæ tö cung,

16. 16
viªm vßi trøng, viªm ©m ®¹o, viªm kÕt m¹c, m¾t hét, viªm phæi, giang
mai…). Nếu một số virus khác của STIs như nhiễm trùng HPV cũng được
tính thì có số này có thể cao lên gấp 3 lần [138], [140]. Gánh nặng bệnh tật do
RTIs/STIs rất khác nhau theo các nước khác nhau và các cộng đồng khác
nhau.
Nhiễm trùng ngoại sinh phổ biến tại nơi có tỷ lệ nhiễm STIs cao và do cán
bộ y tế không được đào tạo để thực hiện thủ thuật an toàn. Nhiễm trùng sau đẻ
và sau phá thai phổ biến hơn tại nơi không có các dịch vụ an toàn và chăm sóc
sau thủ thuật tốt.
Nhiễm trùng nội sinh, ví dụ như nhiễm nấm hoặc vi trùng phổ biến trên thế
giới và do ảnh hưởng môi trường, vệ sinh, thay đổi nội tiết và các yếu tố khác.
Hầu hết các loại tác nhân gây RTIs/STIs có thể ảnh hưởng tới cả phụ nữ và
nam giới, tuy nhiên hậu quả đối với nữ nhiều và nặng nề hơn so với nam.
Trên thực tế, RTIs/STIs và hậu quả của nó là yếu tố quan trọng gây bệnh tật
và tử vong cho phụ nữ tại các khu vực nghèo trên thế giới.
Các nhiễm trùng qua đường tình dục (STIs) bao gồm HIV/AIDS là vấn đề
y tế công cộng nổi cộm tại Việt Nam. Theo số liệu của Bệnh viện Da liễu
Trung ương, dựa trên hệ thống báo cáo nhà nước, mỗi năm có khoảng hơn
150,000 trường hợp mắc RTI/STI mỗi năm [56], [57]. Năm 2009, theo số liệu
của Bộ Y tế, số mắc RTI/STI được báo cáo là 143,880 trường hợp [4]. Tuy
nhiên, con số này được cho là thấp hơn thực tế và được coi như là hiện tưởng
“tảng băng nổi”, nghĩa là phần lớn những trường hợp mắc bệnh được báo cáo
từ các cơ sở y tế công lập, còn khá nhiều trường hợp mắc đến khám chữa
bệnh tại cơ sở y tế tư nhân và không đi khám chữa bệnh không được báo cáo.
Con số thực tế được ước lượng là 1 triệu trường hợp/năm vì con số trên không
bao gồm số liệu báo cáo của hệ thống y tế tư nhân và nhiều trường hợp người
dân không đi khám chữa bệnh [4].

17. 17
Tại các nước đang phát triển, số liệu về bệnh NTĐSDD và các biến
chứng, đặc biệt là trên những đối tượng có nguy cơ cao như PNBD là rất hạn
chế và chất lượng số liệu không cao. Bệnh NTĐSDD thông thường là ít có
triệu chứng và rất khó khăn trong việc chẩn đoán do gặp nhiều khó khăn về
kỹ thuật và tài chính. Mặt khác do phong tục tập quán, do có sự phân biệt đối
xử nên PNBD tương đối khó khăn trong việc tiếp cận đến cơ sở y tế. Các
bệnh NTĐSDD hiện nay vẫn là vấn đề y tế công cộng ở các nước đang phát
triển, đặc biệt là trên các nhóm đối tượng có nguy cơ cao như PNBD [2], [48].
LËu:
C¨n nguyªn g©y bÖnh lËu lµ do cÇu khuÈn lËu (Neisseria
gonorrhoeae). CÇu khuÈn lËu cã thÓ g©y viªm nhiÔm ®­êng tiÕt niÖu sinh
dôc nh­ viªm ©m ®¹o, cæ tö cung vµ tö cung. BÖnh lËu cã c¸c biÓu hiÖn
kh«ng ®Æc hiÖu vµ ®«i khi kh«ng cã triÖu chøng, ®Æc biÖt ë phô n÷. Mét
sè triÖu chøng cña bÖnh lËu nh­ ®¸i buèt, ra khÝ h­ hoÆc ra m¸u bÊt th­êng.
TriÖu chøng sím nhÊt cña bÖnh lËu lµ ®¸i khã, ®¸i r¸t, ra khÝ h­ nhiÒu vµ
®au khi sinh ho¹t t×nh dôc. Cã thÓ gÆp viªm cæ tö cung cÊp tÝnh vµ ®«i
khi viªm tuyÕn Bartholin. Cã thÓ thÊy viªm phÇn phô, viªm khíp vµ ®«i khi
cã nhiÔm khuÈn huyÕt do lËu cÇu. Kh¸m l©m sµng thÊy nhiÒu khÝ h­
®Æc nh­ mñ vµ mµu xanh. Cæ tö cung ®á, ®i ®éng ®au, niªm m¹c èng cæ
tö cung viªm ®á, cã khÝ h­ nh­ mñ ch¶y ra. BÖnh phÈm lµ dÞch tiÕt ®­îc
lÊy tõ lç niÖu ®¹o, tuyÕn SkÌne vµ tuyÕn Bartholin, tõ èng cæ tö cung vµ
hËu m«n. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh dùa vµo soi t­¬i, nhuém Gram hoÆc nu«i
cÊy trªn m«i tr­êng chän läc Thayer Martin thÊy cã song cÇu cµ phª Gram
©m ë trong và ngoài tÕ bµo [11].
Kết quả nghiên cứu tại 5 tỉnh cho thấy PNBD cã tû lÖ bÖnh lËu lµ
3,2% [36]. Sè liÖu nghiªn cøu cña NguyÔn V¨n Thôc gi¸m s¸t träng ®iÓm

18. 18
(GST§) 4 tØnh phÝa Nam (2006), tỷ lệ PNBD mắc bÖnh lËu lµ 4,64% [40].
Theo nhËn xÐt cña mét sè chuyªn gia, trong nh÷ng n¨m qua c¸c tØnh phÝa
Nam tuy tû lÖ mắc lËu cÇu ®· gi¶m nhiÒu nh­ng vÉn cßn cao h¬n c¸c tØnh
phÝa B¾c, dao ®éng tõ 5% - 10% [43], [44]. Ng­îc l¹i, nghiªn cøu t¹i 5 tØnh
biªn giíi ViÖt Nam trªn ®èi t­îng PNBD cho kÕt qu¶ m¾c lËu lµ 11,9%,
miÒn B¾c vµ miÒn Trung cao h¬n so víi miÒn Nam [42]. Nghiªn cøu tû lÖ
m¾c lËu ë mét sè n­íc l©n cËn nh­ Campuchia lµ 5,7% [68] và Trung Quèc
lµ 9,5% [77].
Giang mai:
T¸c nh©n g©y bÖnh giang mai lµ xo¾n khuÈn Treponema pallidum.
BÖnh giang mai ®­îc ph©n chia thµnh 3 giai ®o¹n. Giai ®o¹n 1 g©y tæn
th­¬ng ë ©m hé lµ c¸c s¨ng giang mai, xuÊt hiÖn kho¶ng 3 tuÇn sau khi cã
quan hÖ t×nh dôc víi ng­êi m¾c bÖnh giang mai. §Æc ®iÓm l©m sµng cña
s¨ng giang mai lµ vÕt loÐt trßn, bê cøng, h¬i gê cao trªn nền ®á, kh«ng ®au,
kÌm theo cã h¹ch bÑn. Tæn th­¬ng s¨ng giang mai cã thÓ lµnh trong kho¶ng
tõ 2 ®Õn 6 tuÇn kÓ tõ khi m¾c bÖnh. Giai ®o¹n 2 lµ c¸c tæn th­¬ng chåi sïi,
trßn, dÝnh l¹i tõng ®¸m, bê cøng, bÒ mÆt Èm, tiÕt dÞch mµu x¸m ho¹i tö,
kÌm h¹ch viªm vµ rÊt dÔ l©y truyÒn. Giai ®o¹n 3 lµ tæn th­¬ng g«m giang
mai, ®ã lµ vÕt chåi loÐt, cã thÓ cã ®au vµ phï nÒ do béi nhiÔm, cã h¹ch
viªm kÌm theo. ChÈn ®o¸n bÖnh dùa vµo ®Æc ®iÓm l©m sµng cña tæn
th­¬ng vµ kÕt qu¶ d­¬ng tÝnh cña c¸c ph¶n øng huyÕt thanh nh­ VDRL hay
TPHA tõ 5 - 15 ngµy sau khi s¨ng giang mai xuÊt hiÖn. Cã thÓ t×m xo¾n
khuÈn giang mai trong bÖnh phÈm lÊy tõ s¨ng giang mai hoÆc tõ h¹ch bÑn,
soi d­íi kÝnh hiÓn vi nÒn ®en [11].
Nghiªn cøu t¹i 5 tØnh biªn giíi ViÖt Nam trªn ®èi t­îng PNBD ®· cho
thÊy tû lÖ nhiÔm giang mai chung lµ 10,7%, trong ®ã cao nhÊt lµ Qu¶ng

19. 19
TrÞ (24,8%) vµ Lai Ch©u (20,2%). Ba tØnh cßn l¹i lµ §ång Th¸p, An Giang,
Kiªn Giang cã tû lÖ dao ®éng tõ 5,7 - 9,4% [42]. Nh­ vËy, mét sè tØnh biªn giíi
khu vùc phÝa B¾c vµ miÒn Trung cã tû lÖ nhiÔm giang mai rÊt cao. Một
nghiªn cøu t¹i H¶i Phßng cã tû lÖ nhiễm giang mai trên PNBD thÊp h¬n (0,99%)
[31].
Theo b¸o c¸o cña BÖnh viÖn Da liÔu thµnh phè Hå ChÝ Minh, tû lÖ
m¾c giang ë PNBD ë c¸c tØnh phÝa Nam (An Giang, CÇn Th¬, thµnh phè
Hå ChÝ Minh) trong nh÷ng n¨m 1990 - 2000 lµ rÊt cao (20% - 35%) [34]. Tû
lÖ nµy ®· gi¶m dÇn qua c¸c n¨m, hiÖn nay tû lÖ tõ 0,3% - 5,8% [27], vÉn
cßn cao h¬n nhiÒu so víi c¸c tØnh phÝa B¾c (0,1% - 2,2%) (Qu¶ng Ninh,
H¶i Phßng, Hµ Néi) trong n¨m 2005- 2006 [27].
NguyÔn §×nh Th¾ng, Vò V¨n T©m vµ CS ®· thông báo tû lÖ ph¶n øng
huyÕt thanh giang mai ë nhãm nghiện chích ma túy (NCMT) lµ 2,6% [33], [38].
Tû lÖ m¾c giang mai ë PNBD trong nghiªn cøu cña mét sè n­íc lµ 0,97% -
10% [62], [65], [66].
Chlamydia:
Chlamydia lµ bÖnh l©y truyÒn qua ®­êng t×nh dôc do mét lo¹i vi
khuÈn b¾t mµu Gram ©m. C¸c chñng g©y bÖnh bao gåm C. psittasi, C.
trachomatis vµ C. pneumoniae. Chlamydia g©y viªm cæ tö cung, viªm phÇn
phô vµ viªm niÖu ®¹o ë phô n÷, viªm mµo tinh hoµn, viªm khíp ë nam giíi vµ
g©y viªm phæi, viªm kÕt m¹c ë trÎ s¬ sinh. TriÖu chøng l©m sµng th­êng
gÆp nh­ ra khÝ h­ nh­ mñ, ®¸i khã vµ ra m¸u. Kh¸m l©m sµng cho thÊy
kho¶ng 20% cã lé tuyÕn cæ tö cung, cæ tö cung ph× ®¹i, ch¶y m¸u khi ch¹m
vµo hoÆc cã dÞch tiÕt nh­ mñ nhÇy ë cæ tö cung vµ 25% phô n÷ bÞ nhiÔm
Chlamydia cã biÓu hiÖn viªm cæ tö cung. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh dùa vµo
nu«i cÊy bÖnh phÈm vµo tÕ bµo Mc Coy hoÆc Hela 229, tÕ bµo sau khi

20. 20
cÊy ®­îc ñ vµ nhuém ®Ó t×m thÓ vïi. Nu«i cÊy tÕ bµo vÉn lµ tiªu chuÈn
vµng ®Ó ph¸t hiÖn Chlamydia. Ph¶n øng miÔn dÞch huúnh quang ph¸t hiÖn
Chlamydia cã ®é ®Æc hiÖu vµ ®é nh¹y cao, cã gi¸ trÞ chÈn ®o¸n [11].
Một nghiên cứu tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cho thấy trên
PNBD cho kÕt qu¶ d­¬ng tÝnh lµ 3,5%, thÊp h¬n cña NguyÔn Duy H­ng
trong GST§ trªn PNBD Hµ Néi (5%) [13], [27], t­¬ng ®­¬ng víi Qu¶ng Ninh
(3,0%) vµ §µ N½ng (3,5%) [31], [51].
NguyÔn Vò Th­îng vµ CS nghiªn cøu trªn PNBD 5 tØnh biªn giíi
(2004) cho tû lÖ m¾c Chlamydia lµ 11,9% [42]. T¹i khu vùc phÝa Nam ®·
nghiªn cøu trªn PNBD ph¸t hiÖn Chlamydia trachomatis b»ng kü thuËt miÔn
dÞch huúnh quang trùc tiÕp IFD (Immuno Fluorescent Direct) cho tû lÖ m¾c
lµ 5,8% [43].
C¸c nghiªn cøu n­íc ngoµi cho thÊy tû lÖ nhiÔm Chlamydia trªn PNBD
ë mét sè n­íc ch©u ¢u vµ châu ¸ dao động trong khoảng từ 12% - 27,0% [65],
[68], [77], [81]. Nghiªn cøu t¹i Bangkok cho thÊy tû lÖ m¾c Chlamydia
trachomatis ë n÷ nh©n viªn m¸t xa lµ 43%, ë Indonesia 26,5% [88], [89],
[91].
Trïng roi:
Trïng roi (Trichomonas vaginalis) lµ mét lo¹i trïng roi chuyÓn ®éng,
h×nh trßn, kÝch th­íc 10 - 20 m thuéc lo¹i ®¬n bµo kþ khÝ. Trichomonas
vaginalis ký sinh chñ yÕu trong ©m ®¹o vµ trong niÖu ®¹o phô n÷. TriÖu
chøng l©m sµng không điển hình và nhiều khi không có triệu chứng (20% -
50% c¸c tr­êng hîp ®Õn kh¸m) [109]. Mét sè triÖu chøng cã thÓ gÆp bao
gåm c¸c triÖu chøng ra khÝ h­ nhiÒu, mïi h«i, mµu vµng hay h¬i xanh, lo·ng,
cã bät nhá, ngøa r¸t ë ©m hé, giao hîp ®au. Niªm m¹c ©m ®¹o vµ cæ tö cung
cã thÓ viªm ®á. ChÈn ®o¸n dùa vµo soi t­¬i víi ®é nh¹y vµ ®é ®Æc hiÖu

21. 21
kh¸ cao (t­¬ng øng lµ 60 - 70% vµ 95 - 99%). Trïng roi lµ mét t¸c nh©n g©y
bÖnh NTĐSDD, cã thÓ g©y viªm ©m ®¹o vµ cæ tö cung, ngoµi ra cßn viªm
néi m¹c tö cung sau mæ lÊy thai, ®Î non, vì èi sím ë phô n÷ cã thai [11].
Tû lÖ nhiÔm trïng roi t¹i mét sè quèc gia trªn thÕ giíi dao ®éng tõ 2% -
25% [110], [111], [117], [118] vµ 50% - 70% ë PNBD [120].
Một nghiên cứu tại 5 tỉnh của Việt Nam cho thÊy cã 19 tr­êng hîp
nhiÔm trïng roi, chiÕm tû lÖ 1,18%, trong ®ã nhãm PNBD 14 tr­êng hîp
(1,8%) vµ cã 5 tr­êng hîp ë nhãm PNBD (1,2%) [42]. T¹i H¶i Phßng (2004),
§µo ThÞ Liªn nghiªn cøu trªn thai phô m¾c bÖnh viªm ®­êng sinh dôc d­íi cã
tû lÖ m¾c trïng roi lµ 1,0% [29]. Nghiªn cøu kh¸c cho thÊy tû lÖ m¾c trïng
roi ë phô n÷ ®Õn kh¸m phô khoa t¹i c¸c BÖnh viÖn lµ 0,94% [30], [34], [35].
Theo Ph¹m V¨n HiÓn nghiªn cøu trªn ®èi t­îng GST§ (2005) t¹i Hµ Néi
cho thÊy tû lÖ nhiÔm trïng roi ë PNBD lµ 2,0% [21]. Nghiªn cøu tại một số
tØnh khác cho thấy, tû lÖ nhiÔm trïng roi ë nhãm PNBD lµ 8,13% cßn ë thai
phô lµ 0,84% [19], [28], [37], [39], [41].
NÊm ©m hé - ©m ®¹o:
Viªm ©m hé - ©m ®¹o do nÊm th­êng do Candida albicans hoÆc ®«i
khi do nÊm kh¸c nh­ C. tropicalis... NÊm C. albicans cã thÓ g©y bÖnh ë
nhiÒu n¬i kh¸c trong c¬ thÓ, hay gÆp nhÊt lµ g©y viªm da vµ niªm m¹c, ®«i
khi g©y nhiÔm khuÈn huyÕt, viªm néi t©m m¹c vµ viªm mµng n·o. TriÖu
chøng l©m sµng cña nÊm lµ viªm ©m hé cÊp tÝnh víi triÖu chøng ngøa,
nãng r¸t ë ©m hé - ©m ®¹o. KhÝ h­ ra nhiÒu trong nh÷ng ngµy tr­íc kú kinh
do l­îng glycogen cao. Kh¸m l©m sµng thÊy c¸c triÖu chøng ©m hé ®á, phï
nÒ, m«i lín cã khÝ h­ tr¾ng, tæn th­¬ng cã xu h­íng lan réng ra xung quanh,
®au khi sinh ho¹t t×nh dôc, tiÓu tiÖn khã vµ c¶m gi¸c ®au r¸t khi tiÓu tiÖn.
Niªm m¹c ©m ®¹o viªm ®á, dÔ ch¸y m¸u, cã líp khi h­ tr¾ng, ®Æc nh­ v¸ng

22. 22
s÷a b¸m vµo thµnh ©m ®¹o. Cæ tö cung cã thÓ b×nh th­êng hoÆc viªm ®á,
phï nÒ, ®«i khi cã vÕt loÐt. Khi b«i dung dÞch Lugol, ©m ®¹o b¾t mÇu
n©u sÉm, cã nh÷ng m¶ng nhá Ýt b¾t mÇu Lugol. Soi t­¬i khÝ h­ sau khi
nhá n­íc muèi sinh lý vµo bÖnh phÈm, thÊy bµo tö Candida h×nh bÇu dôc,
cã chåi hoÆc kh«ng. C¸ch tèt nhÊt lµ nu«i cÊy trªn m«i tr­êng Sabouraud
hoÆc m«i tr­êng Nickerson [11].
Ph¹m V¨n HiÓn (2005), nghiªn cøu trªn 5 tØnh thµnh phè lín cho thÊy
tû lÖ nhiÔm nÊm men ©m ®¹o ë PNBD ở H¶i Phßng lµ 10,7%, cã tû lÖ
m¾c cao nhÊt trong 5 tØnh gi¸m s¸t träng ®iÓm. KÕt qu¶ t¹i 4 tØnh phÝa
Nam (2005) cho thÊy tû lÖ nhiÔm nÊm Candida ë PNBD lµ 11,9% [21].
Sïi mµo gµ:
T¸c nh©n g©y bÖnh sïi mµo gµ lµ Human Papiloma Virus (HPV). Cã
kho¶ng trªn 100 type HPV kh¸c nhau nh­ng chØ cã mét sè Ýt type g©y bÖnh
NT§SDD vµ ung th­ cæ tö cung. §©y lµ mét bÖnh l©y truyÒn qua ®­êng
t×nh dôc do cã quan hÖ t×nh dôc víi ng­êi bÞ nhiÔm HPV. TriÖu chøng l©m
sµng kh¸ ®iÓn h×nh víi nh÷ng chåi sïi mÒm nh­ môn cãc mÇu n©u ®á,
dÝnh thµnh tõng chïm ë ©m hé, ©m ®¹o, cæ tö cung. Tæn th­¬ng g©y ngøa
ng¸y khã chÞu do t¨ng tiÕt dÞch, khi ®ông ch¹m ph¶i chåi sïi dÔ g©y ch¶y
m¸u. ChÈn ®o¸n dùa vµo l©m sµng, soi cæ tö cung vµ ®Þnh type HPV b»ng
kü thuËt PCR [11].
Tû lÖ sïi mµo gµ cao ë nhãm PNBD lµ 9,2%. Trªn 1.513 bÖnh nh©n
®Õn kh¸m vÒ bÖnh nhiÔm trïng l©y truyÒn qua ®­êng t×nh dôc (LTQ§TD)
cã 342 tr­êng hîp sïi mµo gµ chiÕm tû lÖ 44,5% [29]. Mét nghiªn cøu gÇn
®©y (n¨m 2005) trªn 141 bÖnh nh©n ®Õn kh¸m t¹i ViÖn Da liÔu Quèc gia thÊy
tû lÖ sïi mµo gµ (25,7%), cao thø hai sau bÖnh lËu [35]. Tû lÖ bÖnh sïi mµo
gµ ngµy mét gia t¨ng trong bÖnh NTĐSDD nãi chung. Tû lÖ bÖnh sïi mµo

23. 23
gµ ë bÖnh nh©n ®Õn Bệnh viện Da liÔu Trung ương kh¸m gÇn ®©y cao
mét c¸ch cã ý nghÜa vµ chiÕm hµng ®Çu trong c¸c bÖnh NTĐSDD. §iÒu
nµy cã thÓ lý gi¶i ®©y lµ tuyÕn cuèi cïng nªn c¸c bÖnh nh©n tõ tuyÕn d­íi
chuyÓn lªn ®Ó ®iÒu trÞ b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p hiÖn ®¹i nh­ ®èt ®iÖn, ¸p
tuyÕt Carbon, Laser CO2... Tuy nhiªn sè liÖu còng cho thÊy tû lÖ bÖnh gÆp
rÊt th­êng xuyªn. Trong khi hÇu hÕt c¸c bÖnh NTĐSDD ®Òu cã kÕt qu¶
®iÒu trÞ kh¶ quan th× sïi mµo gµ ®Õn nay vÉn cßn lµ vÊn ®Ò nan gi¶i víi
tû lÖ t¸i ph¸t cao [16], [20], [25].
Herpes sinh dôc:
T¸c nh©n g©y bÖnh Herpes sinh dôc lµ Virus Herpes Simplex c¸c
nhãm I, II (HSV). BÖnh cã thÓ g©y s¶y thai, ®Î non, thai chÕt l­u, rau bong
non. TriÖu chøng l©m sµng bao gåm ®au vµ ngøa nhiÒu ë ©m hé vµ tÇng
sinh m«n, cã nh÷ng môn n­íc nhá vµ nh÷ng æ loÐt ë niªm m¹c vµ da. Trong
c¸c môn n­íc nµy chøa nhiÒu virus, cã phï nÒ xung quanh, ®¸i khã, cã thÓ
viªm trùc trµng, viªm hÇu häng, sèt, ®au c¬. BÖnh khái tù nhiªn trong thêi
gian 16 - 21 ngµy. ChÈn ®o¸n b»ng ph©n lËp virus vµ miÔn dÞch huúnh
quang [11].
Còng gièng nh­ sïi mµo gµ, Herpes sinh dôc lµ bÖnh t¸i ph¸t, nhiÔm
virus suèt ®êi. PhÇn lín c¸c tr­êng hîp nhiÔm Herpes kh«ng ®­îc chÈn ®o¸n,
th­êng kh«ng cã biÓu hiÖn l©m sµng nh­ng hä chÝnh lµ nguån l©y nhiÔm
chñ yÕu do virus vÉn tån t¹i ë ®­êng sinh dôc [43]. Trong ®iÒu kiÖn nguån
lùc cã h¹n tại các nước đang phát triển, chÈn ®o¸n Herpes sinh dôc chñ yÕu
dùa vµo l©m sµng víi biÓu hiÖn nh÷ng chïm môn n­íc trªn nÒn da hoÆc vÕt
chît loÐt, nhiÒu vßng cung ë vïng sinh dôc kÌm theo ngøa, r¸t, ®au hay t¸i
ph¸t [142]. KÕt qu¶ nghiªn cøu ở Hải Phòng cho thÊy tû lÖ nhiÔm Herpes
sinh dôc ë ®èi t­îng PNBD lµ 3,9% [28]. Tû lÖ m¾c Herpes sinh dôc ë
PNBD cao gÊp 32,8 lÇn so víi nhãm cã hµnh vi nguy c¬ thÊp. Riªng ë nhãm

24. 24
cã hµnh vi nguy c¬ cao, tû lÖ nhiÔm Herpes sinh dôc ë ®èi t­îng nam kh¸m
STIs (7,3%) cao gÊp h¬n 2 lÇn so víi ®èi t­îng PNBD (3,4%), ë nhãm
NCMT chiÕm tû lÖ thÊp h¬n 1,2% [25], [26].
Nh×n chung, sïi mµo gµ vµ Herpes lµ bÖnh do virus g©y nªn, cã tû lÖ
t¸i ph¸t cao vµ khã ®iÒu trÞ. Tuy hai bÖnh nµy lµ bÖnh NTĐSDD kh«ng
n»m trong GST§ nh­ng cã tû lÖ rÊt cao ë nhãm cã hµnh vi nguy c¬ cao.
BÖnh dÔ ph¸t hiÖn qua th¨m kh¸m l©m sµng, v× vËy chóng ta cã nªn ®­a
bÖnh nµy vµo ch­¬ng tr×nh GST§ hay kh«ng bëi v× nã cã liªn quan chÆt chÏ
®Õn nhãm cã hµnh vi t×nh dôc kh«ng an toµn nh­ ë nhãm PNBD vµ nam
kh¸m STIs vµ cã liªn quan víi t×nh tr¹ng nhiÔm HIV/AIDS [26].
Viªm ©m hé - ©m ®¹o do t¹p khuÈn (Bacterial vaginosis):
C¸c t¸c nh©n g©y bÖnh viªm ©m hé - ©m ®¹o do t¹p khuÈn kh«ng
®Æc hiÖu rÊt ®a d¹ng nh­ Staphylococci, Escherichia coli, Mobiluncus,
Mycoplasma hominis, Bacteroides species, Gardnerella vagivalis... trong m«i
tr­êng ©m ®¹o, trong ®ã trªn 80% lµ G.vagivalis. TriÖu chøng l©m sµng
th­êng gÆp bao gåm ra khÝ h­ nhiÒu h«i rÊt khã chÞu, ®Æc biÖt sau khi
giao hîp hoÆc dïng xµ phßng kiÒm tÝnh, ngøa vµ khã chÞu ë ©m hé, ©m
®¹o. Kh¸m thÊy ©m ®¹o cã nhiÒu khÝ h­ láng thuÇn nhÊt, mµu tr¾ng
hoÆc x¸m, mïi h«i tanh. Niªm m¹c ©m ®¹o th­êng kh«ng viªm ®á. ChÈn
®o¸n viªm ©m ®¹o do Bacterial vaginosis cÇn cã Ýt nhÊt 3 trong 4 tiªu
chuÈn sau: (i) khÝ h­ lo·ng, tr¾ng, ®ång nhÊt dÝnh vµo thµnh ©m ®¹o, (ii)
pH dÞch ©m ®¹o > 4,5, (iii) test sniff (test amin) d­¬ng tÝnh vµ tÕ bµo Clue
chiÕm  20% tÕ bµo biÓu m« ©m ®¹o. Nhuém Gram khÝ h­ t×m Clue cells
cã ®é nh¹y vµ ®é ®Æc hiÖu cao [11].
Mét sè nghiªn cøu trong vµ ngoµi n­íc cho thÊy tû lÖ m¾c bÖnh viªm
©m - hé ©m ®¹o kh«ng cã triÖu chøng do t¹p khuÈn lµ kh¸ cao (50%) [109].

25. 25
1.3.2. Mét sè yÕu tè ¶nh h­ëng vµ hµnh vi nguy cơ ®Õn bÖnh NT§SDD ë
phô n÷ b¸n d©m
ViÖc phân tích c¸c yÕu tè liªn quan cã ý nghÜa quan träng trong
thiÕt kÕ c¸c ch­¬ng tr×nh can thiÖp phßng chèng bÖnh tËt nãi chung
cũng như phòng chống các bệnh NTĐSDD. Cã nhiÒu yÕu tố ảnh hưởng
đến các bệnh NTĐSDD như các đặc trưng cá nhân, đặc biệt là c¸c yÕu tè
vÒ kiến thức, thái độ và hµnh vi vÖ sinh, quan hÖ t×nh dôc, kinh tế xã
hội, tập quán. Đối với PNBD thì kỹ năng thương thuyết sử dụng bao cao
su với khách hàng là rất quan trọng.
Tuổi:
T¹i Tây Ban Nha, trong vßng 9 n¨m (1993-2002) tû lÖ m¾c bÖnh
NT§SDD ë vÞ PNBD tõ 3,6% - 13,3% vµ ë PNBD còng gia t¨ng nhanh
chãng, tõ 25% - 50% [101].
Mét nghiªn cøu t¹i California (Mü) cho thÊy tuæi lµ mét yÕu tè nguy
c¬ quan träng cña bÖnh NT§SDD vÞ thµnh niªn. Trong sè 3.579 vÞ thµnh
niªn ®· cã ho¹t ®éng t×nh dôc vµ cã sö dông r­îu hoÆc ma tuý th× vÞ thµnh
niªn cµng trÎ tuæi cµng cã nguy c¬ m¾c bÖnh NT§SDD h¬n c¸c vÞ thµnh
niªn lín tuæi [107]. Nguy c¬ nhiÔm NT§SDD cũng t­¬ng tù cho PNBD có lứa
tuổi trẻ hơn [106]. Nh÷ng nghiªn cøu nµy ®­a ra khuyÕn c¸o nªn gi¸m s¸t
th­êng xuyªn c¸c bÖnh NT§SDD ë vÞ thµnh niªn vµ PNBD nh»m chÈn ®o¸n
sím, ®iÒu trÞ kÞp thêi vµ cã c¸c biÖn ph¸p dù phßng h÷u hiÖu c¸c bÖnh
nhiÔm trïng NT§SDD cho vÞ thµnh niªn vµ PNBD vµ tõ ®ã cã thÓ lµm
gi¶m tû lÖ m¾c NT§SDD cho céng ®ång.
Nghiªn cøu cña Bệnh viÖn Da liÔu Trung ­¬ng n¨m 2003-2005 vµ mét
sè nghiªn cøu kh¸c cho thÊy nh÷ng phô n÷ tõ 20 tuæi trë lªn cã xu h­íng m¾c
bÖnh cao h¬n nh÷ng ng­êi d­íi 19 tuæi. §èi víi bÖnh do Trichomnas vaginalis

26. 26
g©y ra, phô n÷ ®é tuæi tõ 40 - 49 cã tû lÖ cao gÊp 5 - 8 lÇn nh÷ng phô n÷ ë
®é tuæi d­íi 19. Phô n÷ 20 - 39 tuæi cã tû lÖ nhiÔm Candida, viªm ©m ®¹o,
viªm CTC cao h¬n c¸c nhãm kh¸c [54], [55].
NhiÒu nghiªn cøu kh¸c trong n­íc còng cho thÊy c¸c nhãm tuæi kh¸c
nhau cã tØ lÖ m¾c bÖnh kh¸c nhau. Viªm ©m ®¹o do vi khuÈn, Trichomnas
vaginalis t¨ng lªn theo tuæi. Viªm cæ tö cung cao nhÊt trong nhãm tuæi 25 -
34. Viªm nhiÔm tiÓu khung cao nhÊt trong nhãm tuæi 35 - 44 tuæi. Viªm ©m
®¹o do vi khuẩn kh«ng ®Æc hiÖu cao nhÊt ë nhãm 45 - 55 tuæi [46], [48].
Mét nghiªn cøu t¹i một số tỉnh/thành phía Bắc cho thÊy mèi liªn quan
gi÷a tuæi giíi víi NT§SDD/HIV [22]. NT§SDD/HIV cã mèi liªn quan víi ®é
tuæi vµ giíi cña ®èi t­îng PNBD. NT§SDD/HIV gÆp nhiÒu nhÊt ë nhãm
tuæi 30 - 39 (13,9%), sau ®Õn nhãm tuæi 20 - 29 (9,1%). So víi nhãm tuæi
d­íi 20 (nhãm cã tû lÖ NT§SDD/HIV thÊp nhÊt). Tû lÖ NT§SDD/HIV ë
nhãm tuæi 30 - 39 lµ cao nhÊt gÊp 16,2 lÇn, nhãm 20 - 29 tuæi gÊp 10,7 lÇn,
nhãm tuæi trªn 40 lµ 9,1 lÇn, cã ý nghÜa thèng kª (p< 0,05).
NT§SDD/HIV tËp trung ë ®èi t­îng lao ®éng rÊt trÎ, tËp trung chñ
yÕu ë nhãm 20 - 29 tuæi trong ®ã nhãm 20 - 24 tuæi cã tû lÖ nhiÔm
NT§SDD/HIV cao nhÊt [18], [24]. NhiÔm HIV ë d­íi 20 tuæi chiÕm tû lÖ
1%.
Nghiªn cøu trªn ®èi t­îng GST§ t¹i Hµ Néi cho thÊy tû lÖ hiÖn nhiÔm
HIV/AIDS cao nhÊt ë ®é tuæi 20 - 29, ®Õn ®é tuæi 30 - 39, thÊp nhÊt ë ®é
tuæi trªn 40 [7]. Nh­ vËy, nhiÔm HIV/AIDS tËp trung ë nhãm tuæi trÎ, ®©y
lµ tuæi ®ãng gãp cho x· héi søc lao ®éng vµ n¨ng lùc cao nhÊt trong cuéc
®êi cña mçi ng­êi. HiÖn nay ë n­íc ta nhiÔm HIV/AIDS vÉn phæ biÕn ë ®èi
t­îng nam NCMT.

27. 27
NhiÒu nghiªn cøu ®Òu thÊy tû lÖ nhiÔm HIV gÆp ë nam nhiÒu h¬n
ë n÷ mét c¸ch cã ý nghÜa thèng kª [13], [18]. NhiÔm HIV/AIDS gÆp ë nam
giíi gÊp 6,6 lÇn, dao ®éng tõ 4,3 ®Õn 10 lÇn so víi n÷ giíi cã ý nghÜa thèng
kª (p<0,05) [13], [18]. Nghiªn cøu trªn ®èi t­îng tham vÊn tù nguyÖn cho
thÊy nhiÔm HIV ë nam gÊp 2,74 lÇn so víi nhiÔm HIV ë n÷. Nam giíi cã
nhiÒu yÕu tè nguy c¬ nhiÔm HIV vµ bÖnh l©y truyÒn qua ®­êng t×nh dôc
(LTQ§TD) nhiÒu h¬n so víi n÷ giíi.
Nghiªn cøu ë H¶i Phßng còng cho thÊy nh÷ng ng­êi ë ®é tuæi cµng
cao, cµng cã nguy c¬ m¾c giang mai cao, nhãm tuæi 30 - 39 cã tû lÖ m¾c
giang mai lµ thÊp nhÊt (0,2%), tû lÖ m¾c cao nhÊt ë nhãm tuæi trªn 40
(5,0%) [12]. Tû lÖ m¾c lËu cã xu h­íng t¨ng dÇn theo ®é tuæi tõ 2% ë nhãm
d­íi 20 tuæi, lªn 3% ë nhãm tuæi 20 - 29, lªn 4,1% ë nhãm tuæi trªn 40. Nghiªn
cøu t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh cho thÊy, tû lÖ m¾c bÖnh lËu cao nhÊt
tËp trung vµo nhãm tuæi 21 - 30. KÕt qu¶ nµy t­¬ng tù kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn
®èi t­îng GST§ t¹i Hµ Néi n¨m 2003 cña Bệnh viÖn Da liÔu Trung ­¬ng n¨m
2005 [54].
Trình độ học vấn:
Tr×nh ®é häc vÊn (T§HV) cã liªn quan ®Õn bÖnh NT§SDD/HIV trong
sè nh÷ng PNBD còng nh­ phô n÷ b×nh th­êng kh¸c ®· ®­îc mét sè nghiªn cøu
®Ò cËp ®Õn [12], [16], [23], [81], [85]. Tû lÖ m¾c c¸c bÖnh NT§SDD
th­êng cao ë nhãm cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp vµ nghÒ nghiÖp kh«ng æn
®Þnh. §©y lµ vÊn ®Ò khã kh¨n trong gi¸o dôc thay ®æi hµnh vi. Thùc tÕ
cho thÊy ë nhãm cã T§HV thÊp th× hiÓu biÕt vÒ NT§SDD nghÌo nµn vµ
th­êng cã quan hÖ t×nh dôc kh«ng an toµn hoÆc tiªm chÝch kh«ng an toµn
nªn cã nguy c¬ nhiÔm HIV vµ bÖnh NT§SDD rÊt cao.

28. 28
NghÒ nghiÖp còng lµ mét yÕu tè quan träng liªn quan ®Õn c¸c
bÖnh NT§SDD vµ HIV, tû lÖ ng­êi m¾c bÖnh lµ c«ng nh©n, nghÒ tù
do, bu«n b¸n lÇn l­ît lµ 14,7%; 13,1% vµ 13,1%; häc sinh sinh viªn
(HSSV) chiÕm 8,4% [13], [18]. Trong 1 nghiªn cøu tại 3 tỉnh đồng bằng
sông Cửu Long (ĐBSCL) cho thÊy ®èi t­îng cã häc vÊn thÊp (tõ trung häc c¬
së trë xuèng cã tû lÖ nhiÔm HIV cao gÊp 3,9 lÇn so víi ®èi t­îng cã häc vÊn
tõ trung häc phæ th«ng trë lªn (p<0,05) [13]. Một nghiên cøu kh¸c cho thÊy
nguy c¬ nhiÔm HIV ë nhãm cã T§HV thÊp gÊp 3,06 lÇn so víi nhãm cã
T§HV cao [18]. NhiÒu nghiªn cøu kh¸c cho thÊy, tr×nh ®é häc vÊn ë nhãm
PNBD rÊt thÊp trong ®ã tû lÖ mï ch÷ rÊt cao [12], [26], [28]. ë nh÷ng ®èi t­îng, nµy
c¸c th«ng tin truyÒn th«ng thay ®èi hµnh vi rÊt khã tiÕp cËn nhÊt lµ ë ®èi t­îng mï
ch÷.
Hµnh vi nguy c¬ NT§SDD ë phô b¸n d©m:
Quan hệ tình dục không an toàn là nguy cơ lây nhiễm HIV/NTĐSDD,
tại các quốc gia có tỷ lệ nhiễm HIV và các bệnh NT§SDD cao, nguyên nhân
chính là do tỷ lệ dùng bao cao su (BCS) trong quan hệ tình dục rất thấp. Ở
Campuchia, NT§SDD trong nhóm PNBD ở một số vùng rất cao, trên 50%
[137]. Khi tỷ lệ NT§SDD trong phụ nữ bán dâm cao thì sự lây nhiễm sang
khách mua dâm trở nên dễ dàng hơn, khách hàng thường xuyên của PNBD
này lại lây nhiễm cho các PNBD khác.
Trong một nghiên cứu tại các tỉnh phía Nam cho thấy có 65% phụ nữ
bán dâm không sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, tỷ lệ nhiễm HIV
trong nhóm này là 5,2% và tỷ lệ NT§SDD chiếm rất cao (trên 80%) [40]. Đặc
biệt ở An Giang, một tỉnh biên giới với Campuchia, tỷ lệ nhiễm HIV lên tới
9,5% [44]. HiÖn nay vẫn tồn tại một kho¶ng c¸ch giữa hiểu biết và thực hành
sử dụng bao cao su. Theo kết quả nghiên cứu chương trình giám sát hành vi
năm 2000 vµ mét sè nghiªn cøu gÇn ®©y đã chỉ ra rằng kiến thức về sử dụng

29. 29
bao cao su phòng lây NT§SDD khá cao trong nhóm phụ nữ bán dâm: 89% -
100%, nhưng tỷ lệ sử dụng và mức độ thường xuyên sử dụng bao cao su khi
quan hệ tình dục thấp hơn nhiều và khác biệt đáng kể theo từng loại bạn tình
[13], [18]. Tỷ lệ thường xuyên sử dụng bao cao su với khách lạ thấp hơn đáng
kể, dao động từ 32% tại Hà Nội tới 79% tại Hải Phòng [28], [52], [53]. Ngoài
hành vi không sử dụng bao cao su cho tất cả các lần quan hệ tình dục, nhóm
PNBD còn có tỷ lệ khá cao sử dụng và tiêm chích ma túy: 16% - 22% phụ nữ
bán dâm đường phố tiêm chích ma túy [13], [18].
Bệnh NT§SDD trong nhóm PNBD là một yếu tố quan trọng trong lây
nhiễm HIV. Những người PNBD có tiền sử bị giang mai hoặc các bệnh
NT§SDD và những phụ nữ tiêm chích ma túy có 3 bạn tình trở lên trong 6
tháng gần đây sẽ có khả năng nhiễm HIV cao. Trong nhóm PNBD nghiện
chích ma túy thì có nguy cơ nhiễm HIV rất cao vì họ không chỉ nhiễm HIV
qua đường tình dục mà còn nhiễm theo đường tiêm chích. Nhiễm HIV cần hai
yếu tố hành vi nguy cơ là bạn tình hoặc bạn chích bị nhiễm. Nguy cơ bị nhiễm
HIV phụ thuộc vào xác suất của lần quan hệ tình dục với người nhiễm HIV.
Không chỉ có hành vi tiêm chích không an toàn và tình dục mới có khả năng
dự báo nguy cơ nhiễm HIV, mà trạng thái nguy cơ của bạn tình hoặc bạn
chích cũng có vai trò dự báo nguy cơ này. Người ta ước tính rằng một người
NCMT có liên hệ với một mạng lưới các cá thể có nguy cơ cao: ví dụ dùng
chung ma túy với một người có tần số tiêm chích trên 1 lần một ngày hoặc
một người có tuổi đời dài hơn người đó 10 năm (nghĩa là những người có
nguy cơ nhiễm trong quá khứ lớn hơn) thì có tỷ lệ nhiễm HIV gấp 2 lần (43%
so với 18%) so với những cá thể có nguy cơ thấp khi đã khống chế một số các
yếu tố như dùng chung bơm kim tiêm (BKT), chủng tộc, khu vực sinh sống,
tiêm chích tại tụ điểm và hành vi tình dục không an toàn [46], [60].

30. 30
Nhiễm HIV tập trung trong nhóm nguy cơ gọi là “tái nhiễm trùng”
(pockets of infection), đặc biệt đối với những khu vực có tỷ lệ nhiễm HIV
tương đối thấp. Khả năng nhiễm HIV sẽ được dự báo bằng việc phơi nhiễm
với những cá thể trong nhóm có tỷ lệ nhiễm HIV cao hơn chứ không phải dự
báo qua các hành vi nguy cơ cụ thể của cá nhân [45]. Các mẫu huyết thanh
được thu thập liên tục từ 6.882 người nghiện chích ma túy (NCMT) ở khu vực
có tỷ lệ nhiễm HIV cao và thấp được so sánh về tỷ lệ chuyển đổi huyết thanh
dương tính với HIV, ở các thành phố có tỷ lệ nhiễm HIV cao thì xác suất một
người NCMT phơi nhiễm với một bạn tình hoặc một bạn chích nhiễm HIV là
cao hơn do vậy chỉ cần các biến số về hành vi như tiêm chích dùng bơm kim
tiêm bẩn hoặc tình dục không an toàn sẽ dự báo được tỷ lệ chuyển đổi huyết
thanh [45]. Kết quả này vẫn đúng cho các yếu tố tiếp xúc mà bản thân nó
không phải là yếu tố nguy cơ cao trong lây nhiễm HIV, ví dụ như tiêm chích
ngoài các tụ điểm, ở trong các trung tâm cai nghiện và quan hệ đồng tính ở nữ
giới [147], [151]. Vì vậy các can thiệp dự phòng lan truyền HIV ở các khu
vực có tỷ lệ nhiễm không cao cần phải quan tâm tới các nhóm quần thể có tỷ
lệ nhiễm HIV tương đối cao trong khu vực đó, thường là những nhóm có đặc
thù riêng trong khu vực. Để có thể giám sát được chiều hướng dịch HIV nói
chung trên quần thể toàn bộ và trong nhóm nghiện chích ma túy nói riêng, các
quốc gia đã thiết lập các hệ thống giám sát HIV/AIDS chặt chẽ [8], [9], [59],
[61], [67], [70], [71], [72], [73].
Tuổi quan hệ tình dục lần đầu và thời gian hoạt động mại dâm:
Tuổi quan hệ tình dục cũng là một hành vi nguy cơ của lây nhiễm
NT§SDD. Một số nghiên cứu trong và ngoài nước cho thấy những PNBD nhỏ
tuổi quan hệ tình dục sớm, chưa có khả năng hiểu biết đầy đủ về nguy cơ lây
nhiễm NT§SDD thì rất dễ bị nhiễm NT§SDD [13], [18], [74], [75]. Điều này

31. 31
là hợp lý vì những phụ nữ rất trẻ hoàn toàn ít có hiểu biết và kinh nghiệm để
có thể thỏa thuận và thuyết phục khách hàng sử dụng BCS khi quan hệ tình
dục. Đặc biệt một số trẻ em bị bắt buộc quan hệ tình dục thì không thể có cơ
hội để lựa chọn khách hàng có sử dụng hay không sử dụng bao cao su [69],
[76].
Quan hệ tình dục quá sớm là một trong những yếu tố rất quan trọng góp
phần lây lan NT§SDD không chỉ ở nước ta mà còn ở các nước khác trên thế
giới, đặc biệt là các nước đang phát triển [41], [78], [79].
Kết quả nghiên cứu của Nguyễn Mạnh Cường năm 2008 trên phụ nữ
bán dâm tại 3 tỉnh An Giang, Kiên Giang và Đồng Tháp thuộc Đồng bằng
sông Cửu Long. Tác giả cho biết tuổi quan hệ tình dục lần đầu trung bình của
phụ nữ bán dâm là 19,2 tuổi và không có sự khác biệt mang ý nghĩa thống kê
giữa phụ nữ bán dâm đường phố và nhà hàng (19,3 tuổi và 19,2 tuổi) [13].
Thời gian hoạt động mại dâm bán dâm càng dài thì nguy cơ lây nhiễm
NT§SDD & HIV càng cao. PNBD có thời gian hoạt động mại dâm dài có
nghĩa là họ phải tiếp xúc với nhiều loại khách hàng, bao gồm cả những khách
hàng đã nhiễm NT§SDD & HIV [13], [18]. Một nghiên cứu tại 3 tỉnh ĐBSCL
chia thời gian hoạt động mại dâm theo 2 mức: ≤6 tháng và >6 tháng, phần lớn
phụ nữ bán dâm đều đã hoạt động mại dâm bán dâm ≤6 tháng (87,2%) và chỉ
có 12,8% PNBD là đã hoạt động mại dâm >6 tháng [13].
Hoạt động mua và bán dâm tại nước ngoài như tại Campuchia và tại
những tỉnh có tỷ lệ nhiễm HIV cao trong quần thể có nguy cơ như ở An Giang
hoặc thành phố Hồ Chí Minh cũng là một hành vi nguy cơ dễ mắc NT§SDD
& HIV. Một nghiên cứu ở Vĩnh Long cho thấy có 1,5% phụ nữ bán dâm đã có
thời gian hoạt động mại dâm ở ngoài nước như Campuchia hoặc Malaysia và
31,2% đã có hoạt động mại dâm ngoài tỉnh Vĩnh Long [18]. Một trong những

32. 32
đặc điểm của PNBD là tính chất di biến động của họ, do mặc cảm với nghề
nghiệp của mình nên họ không muốn sống ở một nơi cố định trong thời gian
dài. Mặt khác họ cũng phải di chuyển từ tỉnh này sang tỉnh khác, huyện này
sang huyện khác phụ thuộc vào lượng khách hàng và tăng thu nhập cho bản
thân [18]. Đặc biệt trong giai đoạn toàn cầu hoá hiện nay, du lịch phát triển,
điều kiện đi lại dễ dàng nên việc hoạt động mại dâm ở nước ngoài cũng không
phải là chuyện khó khăn đối với phụ nữ bán dâm.
Số lượng khách hàng trung bình/tháng:
Số lượng khách hàng trung bình/tháng là một trong những hành vi nguy
cơ cao lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục cho phụ nữ
bán dâm và ngược lại. Đối với những phụ nữ bán dâm sử dụng bao cao su cho
tất cả các lần quan hệ tình dục thì số lượng khách hàng trung bình dù nhiều
hay ít không quan trọng lắm, nhưng đối với phụ nữ bán dâm không sử dụng
bao cao su cho tất cả các lần quan hệ tình dục với khách hàng thì đây là một
hành vi nguy cơ cao lây truyền NT§SDD & HIV [13], [18]. Một nghiên cứu
tại 3 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cho thấy số bạn tình trung bình của
PNBD là 18,9 người/tháng. Nghiên cứu cũng cho thấy có sự khác biệt về số
bạn tình trung bình giữa phụ nữ bán dâm đường phố và nhà hàng (14,3 người
và 23,1 người), một nửa (50%) phụ nữ bán dâm có trên 11 bạn tình/tháng và
50% phụ nữ bán dâm có dưới 11 bạn tình/tháng [13].
Số lượng khách hàng lạ và quen cũng là một yếu tố nguy cơ lây nhiễm
NT§SDD & HIV. Một số nghiên cứu đã chứng minh được rằng tiếp nhiều
khách hàng lạ cũng là một yếu tố nguy cơ cao lây nhiễm NT§SDD & HIV
[13], [18]. Một nghiên cứu ở Đồng bằng Sông Cửu Long cho thấy trong vòng
1 tháng qua, tỷ lệ phụ nữ bán dâm tiếp từ 1 - 9 khách hàng lạ chiếm 68%, từ
10 - 19 khách hàng lạ chiếm 21,3% và từ 20 khách hàng lạ trở lên chiếm

33. 33
10,7%. Số khách hàng lạ trung bình/tháng là 8,50 ± 10,27, ít nhất là 1 và
nhiều nhất là 80. Tỷ lệ phụ nữ bán dâm tiếp từ 1 - 9 khách hàng quen chiếm
62,3%, từ 10 - 19 khách hàng quen chiếm 25,5% và từ 20 khách hàng quen
trở lên chiếm 12,2%. Số khách hàng quen trung bình/tháng là 9,7 ± 7,52, ít
nhất là 1 và nhiều nhất là 59. Đây chính là yếu tố lây nhiễm NT§SDD cao
[18]. Một nghiên cứu năm 2005 t¹i n­íc ngoµi ghi nhận có trường hợp một
PNBD đã từng tiếp 32 khách làng chơi trong một ngày [149].
Tuy số lượng khách hàng trung bình mà phụ nữ bán dâm phải tiếp hàng
ngày không khác nhau, nhưng rõ ràng là PNBD cũng đã có ý thức sử dụng
bao cao su đối với những khách hàng này khác nhau. Đối với khách hàng lạ,
tần suất phụ nữ bán dâm đã sử dụng bao cao su nhiều hơn đối với khách quen
và họ ít sử dụng bao cao su đối với chồng/người yêu. Tuy nhiên, đây cũng là
một bất cập lớn vì chỉ cần một lần không sử dụng bao cao su với khách hàng
nhiễm NT§SDD & HIV thì họ có thể nhiễm NT§SDD và từ đó có thể lây
truyền cho chồng/người yêu và những khách hàng khác.
Sử dụng bao cao su:
Một trong những biện pháp dự phòng tốt nhất để tránh lây lan
NT§SDD từ người nhiễm sang người không nhiễm là sử dụng bao cao su cho
tất cả các lần quan hệ tình dục. Đây là điều quan trọng nhất bởi vì gần như
100% phụ nữ bán dâm có sử dụng bao cao su nhưng không phải cho tất cả số
lần quan hệ tình dục [13], [18], [22], [28], [80], [150]. Điều này không chỉ
phụ thuộc vào phụ nữ bán dâm mà còn phụ thuộc vào khách hàng. Muốn
thuyết phục được những khách hàng không muốn sử dụng bao cao su khi
quan hệ tình dục thì đòi hỏi phụ nữ bán dâm phải có kỹ năng giải thích và
thậm chí phải “nói không” với quan hệ tình dục không có bao cao su [134],
[135], [136], [148].

34. 34
Kết quả một nghiên cứu tại Đồng bằng sông Cửu Long cho thấy tỷ lệ
phụ nữ bán dâm không thường xuyên sử dụng bao cao su trong tất cả các lần
quan hệ với khách hàng lạ trong vòng 1 tháng qua chiếm 43,2%, với khách
hàng quen 47,5%, với chồng và người yêu 82,7% [13]. Đây chính là một yếu
tố rất quan trọng làm lây nhiễm NT§SDD và là một thách thức lớn trong việc
phòng chống lây nhiễm NT§SDD theo đường quan hệ tình dục.
Sử dụng không thường xuyên bao cao su được xác định là yếu tố có nguy
cơ nhất làm lây nhiễm NT§SDD trong nhóm phụ nữ bán dâm kể từ những
năm 1980. Trong các nghiên cứu của Trung tâm Phòng chống bệnh tật Hoa
Kỳ cho biết có tới 80% trường hợp nhiễm NT§SDD trong nhóm PNBD không
sử dụng thường xuyên bao cao su so sánh với 2% nhiễm NT§SDD trong
nhóm phụ nữ bán dâm thường xuyên sử dụng bao cao su trong các lần quan
hệ tình dục với khách hàng và bạn tình [70], [71], [73]. Các nghiên cứu tại
Indonesia cũng đã xác định được tỷ lệ nhiễm NT§SDD trong nhóm phụ nữ
bán dâm sử dụng không thường xuyên bao cao su (<50% số lần quan hệ tình
dục) là 34% (gồm 77 người) và ngược lại không phát hiện thấy trường hợp
nhiễm NT§SDD nào trong nhóm 8 phụ nữ bán dâm sử dụng bao cao su
thường xuyên hơn (>50% lần quan hệ tình dục) [90], [91].
Một nghiên cứu ở 3 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long năm 2006 cho thấy
người quyết định sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục chủ yếu là phụ nữ
bán dâm, có đến trên 70% phụ nữ bán dâm quyết định sử dụng bao cao su khi
quan hệ tình dục và trên 50% phụ nữ bán dâm quyết định sử dụng bao cao su
đối với chồng/bạn tình [13]. Như vậy có thể nói rằng nếu chỉ tập trung vào
phụ nữ bán dâm để có thể nâng cao tỷ lệ sử dụng bao cao su khi hoạt động
tình dục là chưa đủ mà còn cần phải tập trung vào các loại khách hàng.
Hành vi tự nguyện đi khám và xét nghiệm NT§SDD:

35. 35
Thông thường phụ nữ bán dâm rất ít tự nguyện đi khám và làm xét
nghiệm để chẩn đoán NT§SDD cho bản thân do mặc cảm nghề nghiệp và một
phần do không biết được lợi ích cũng như không biết chỗ khám và xét nghiệm
[13], [18]. Việc tự nguyện xét nghiệm NT§SDD rất có ý nghĩa trong việc
phòng lây nhiễm NT§SDD cho khách hàng, cho chồng/bạn tình và cũng giúp
cho phụ nữ bán dâm có thể tiếp cận được với các liệu pháp điều trị trong
trường hợp nhiễm NT§SDD [18].
Một nghiên cứu ở Vĩnh Long cho thấy chỉ có 20% phụ nữ bán dâm tại
tỉnh Vĩnh Long trả lời là đã được khám và xét nghiệm để chẩn đoán NT§SDD
trong khi còn có đến 80% phụ nữ bán dâm chưa được khám và xét nghiệm
NT§SDD [18]. Trong số người được khám và xét nghiệm NT§SDD thì tỷ lệ
phụ nữ bán dâm tự nguyện đi khám và xét nghiệm NT§SDD chiếm 77,5% và
chỉ có 22,5% phụ nữ bán dâm là bị bắt buộc khám và xét nghiệm NT§SDD
[18].
Hiểu biết của phụ nữ bán dâm về hành vi nguy cơ của NT§SDD:
Hiểu biết về các biện pháp dự phòng lây truyền NT§SDD có thể giúp
cho bản thân người phụ nữ bán dâm tránh bị nhiễm NT§SDD và hạn chế lây
truyền cho khách hàng trong trường hợp họ đã nhiễm NT§SDD. Một nghiên
cứu tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cho thấy tỷ lệ phụ nữ bán dâm
hiểu biết được rằng sử dụng bao cao su có thể phòng lây nhiễm NT§SDD là
rất cao, chiếm 99,5% [13]. Tuy nhiên, từ việc hiểu biết phải được gắn thực
hành một cách nghiêm túc, nghĩa là phải sử dụng bao cao su cho tất cả các lần
quan hệ tình dục mới là điều kiện tiên quyết đảm bảo cho phụ nữ bán dâm
không bị nhiễm NT§SDD từ khách hàng và ngược lại. Trên thực tế từ hiểu
biết về sử dụng bao cao su đến thực hành thường có một khoảng cách rất lớn,
mặc dù 99,5% phụ nữ bán dâm hiểu, nhưng chỉ có 56,8% phụ nữ bán dâm sử
dụng bao cao su cho tất cả các lần quan hệ tình dục với khách hàng lạ; và chỉ

36. 36
có 52,5% phụ nữ bán dâm sử dụng bao cao su cho tất cả các lần quan hệ tình
dục với khách hàng quen [13].
Một số nghiên cứu gần đây trên thế giới và Việt Nam cũng chứng minh
được rằng có một khoảng cách lớn giữa hiểu biết và thực hành sử dụng bao
cao su để phòng tránh thai, phòng tránh lây truyền HIV và bệnh lây truyền
qua đường tình dục [18], [86], [87], [92], [94], [100].
Tại Việt Nam, nghiên cứu tại Vĩnh Long cho thấy tỷ lệ phụ nữ bán dâm
hiểu biết được rằng có ít bạn tình có thể hạn chế lây nhiễm NT§SDD là rất
thấp, chiếm 14% và có đến 86% phụ nữ bán dâm không cho rằng có ít bạn
tình là có thể hạn chế được lây nhiễm NT§SDD [18]. Tỷ lệ phụ nữ bán dâm
hiểu biết được rằng chung thuỷ 1 bạn tình có thể hạn chế lây nhiễm NT§SDD
là rất thấp, chiếm 22,5% và có đến 77,5% phụ nữ bán dâm không cho rằng
chung thuỷ 1 bạn tình là có thể hạn chế được lây nhiễm NT§SDD [18]. Tỷ lệ
phụ nữ bán dâm hiểu biết được rằng hạn chế sinh hoạt tình dục bừa bãi có thể
hạn chế lây nhiễm NT§SDD chiếm 38,5% và có đến 61,5% phụ nữ bán dâm
không cho rằng hạn chế sinh hoạt tình dục bừa bãi là có thể hạn chế được lây
nhiễm NT§SDD [18]. Điều này là hoàn toàn phù hợp với thực tế vì đã là phụ
nữ bán dâm thì số lượng khách hàng chính là nguồn thu nhập của họ. Do vậy,
mặc dù hiểu biết nhưng họ vẫn thực hành kém hơn với mục đích là thu được
nhiều tiền.
Do vậy, dù có hiểu hay không hiểu về việc hạn chế quan hệ tình dục
hoặc chung thuỷ với một bạn tình để đề phòng nhiễm NT§SDD, thì họ vẫn
phải quan hệ tình dục để kiếm tiền. Một số kết quả nghiên cứu trên thế giới đã
chứng minh được rằng sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục là biện pháp
quan trọng hơn nhiều để đề phòng lây truyền NT§SDD so với việc hạn chế
sinh hoạt tình dục [103], [105], [112], [113]. Tuy vậy, đối với các đối tượng

37. 37
khác không phải là PNBD thì chung thuỷ với bạn tình và hạn chế quan hệ tình
dục bừa bãi chính là những biện pháp có hiệu quả nhằm hạn chế lây truyền
NT§SDD [93], [104].
Một nghiên cứu gần đây đã chứng minh được rằng những phụ nữ bán
dâm không có đủ kiến thức phòng chống NT§SDD có nguy cơ nhiễm
NT§SDD cao gấp 2,2 lần những phụ nữ bán dâm có đủ kiến thức phòng
chống NT§SDD (8,9 % so với 4,2%) [18].
1.4. Các mô hình can thiệp dự phòng lây nhiễm bệnh nhiễm trùng đường
sinh dục dưới cho phụ nữ bán dâm
1.4.1. Chương trình truyền thông thay đổi hành vi
Mục đích chủ yếu của chương trình truyền thông thay đổi hành vi nhằm
nâng cao nhận thức, kiến thức, hiểu biết về lây truyền NTĐSDD và các biện
pháp phòng chống cho mọi người dân, và những nhóm người có hành vi nguy
cơ cao, đặc biệt là PNBD. Truyền thông thay đổi hành vi tiếp cận chủ yếu tới
đối tượng có hành vi nguy cơ cao, khác với truyền thông đại chúng là cho mọi
người dân trong cộng đồng [82], [84], [98], [99]. Truyền thông thay đổi hành
vi còn cung cấp thông tin về các dịch vụ liên quan đến dự phòng lây truyền
NTĐSDD cũng như cách tiếp cận các dịch vụ cung cấp phương tiện hỗ trợ
thay đổi và duy trì các hành vi an toàn: quan hệ tình dục sử dụng bao cao su,
phòng chống sử dụng ma túy và vệ sinh cá nhân [100], [102].
1.4.2. Chương trình khuyến khích sử dụng 100% bao cao su
Chương trình khuyến khích sử dụng 100% bao cao su trong quan hệ
tình dục (gọi tắt là chương trình 100% bao cao su) không chỉ đơn thuần là
việc cung cấp sử dụng bao cao su mà nó bao gồm nhiều thành tố từ việc nâng
cao nhận thức của người dân về chương trình này, phân phối bao cao su, giáo
dục đồng đẳng và khám chữa bệnh lây truyền qua đường tình dục và nhiễm

38. 38
trùng đường sinh sản [80], [94], [97], [131]. Mục tiêu của chương trình là
nhằm phòng và giảm lây nhiễm HIV và các bệnh NTĐSDD là có hiệu quả với
chi phí thấp. Do có lịch sử dài lâu hơn của bao cao su với chương trình kế
hoạch hóa gia đình nên hoạt động phổ biến, cung ứng bao cao su nói chung và
chương trình tiếp thị xã hội bao cao su nói riêng có một môi trường pháp lý
khá thuận lợi. Chương trình 100% bao cao su được nhiều nước áp dụng và
người ta đã chứng minh là có kết quả tốt. Thái Lan đã xây dựng và đẩy mạnh
chương trình sử dụng 100% bao cao su trong các cơ sở có hoạt động mại dâm.
Năm 1989, chương trình được thử nghiệm lần đầu tiên và triển khai trên toàn
quốc vào năm 1991. Kết quả tỷ lệ sử dụng bao cao su tăng lên một cách
nhanh chóng: từ 14% năm 1989 lên đến hơn 90% năm 1994, số ca mắc các
bệnh NTĐSDD trên phạm vi toàn quốc giảm mạnh từ 410.406 ca năm 1987
xuống còn 27.362 ca năm 1994. Tỷ lệ nhiễm HIV giảm trong hầu hết các
nhóm như phụ nữ mang thai (từ 2,35% xuống còn 1,18% trong vßng 5 năm)
[131].
1.4.3. Chương trình quản lý bệnh NTĐSDD
Người mắc các bệnh NTĐSDD có khả năng bị nhiễm HIV cao hơn
người bình thường 2 - 9 lần. Hơn nữa, các bệnh lây truyền qua đường tình dục
là một chỉ số quan trọng về sự lây nhiễm HIV. Ngoài ra, các bệnh lây truyền
qua đường tình dục phản ánh được hành vi nguy cơ gần đây một cách tương
đối chính xác hơn dữ liệu về tỷ lệ hiện nhiễm HIV bởi vì các bệnh lây truyền
qua đường tình dục tồn tại trong khoảng thời gian tương đối ngắn. Do vậy,
việc phát hiện và điều trị sớm các bệnh lây truyền qua đường tình dục không
chỉ có ý nghĩa làm hạn chế lây nhiễm HIV qua đường tình dục mà còn có ý
nghĩa trong quản lý, giám sát tình trạng nhiễm NTĐSDD trong một quần thể
dân cư nhất định. Tuy nhiên hiện nay, rất nhiều bệnh nhân mắc bệnh lây
truyền qua đường tình dục khám và chữa bệnh tại các cơ sở y tế tư nhân,

39. 39
trong khi điều kiện xét nghiệm HIV cũng như việc theo dõi, điều trị bệnh triệt
để là rất khó khăn [3]. Việc giới thiệu bệnh nhân đến các cơ sở có điều kiện
xét nghiệm không phải lúc nào cũng thực hiện được do rất nhiều lý do. Sự
phối hợp hoạt động giữa các cơ sở y tế công và y tế tư nhân còn rất yếu. Tại
phần lớn các cơ sở y tế tư nhân, kết quả điều trị không thể kiểm soát được, tài
liệu truyền thông không có, hoạt động tư vấn rất hạn chế [32].
Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới ở Việt Nam khoảng có 1 triệu
người mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục [142]. Năm 2000 tổng số
xét nghiệm chỉ thực hiện được trên 81.000 trường hợp, dưới 10% tổng số có
thể mắc bệnh [144], [145], [146]. Khi mắc các bệnh lây truyền qua đường tình
dục sẽ làm tăng nguy cơ lây truyền HIV từ 2 - 9 lần [97], [147], [149]. Hơn
nữa, một người nhiễm HIV dễ bị nhiễm STI hơn do sức đề kháng giảm làm
cho việc điều trị STI cũng phức tạp hơn rất nhiều. Nghiên cứu trên thực địa
cho thấy rằng kiểm soát tốt STI sẽ làm giảm số người mới mắc HIV [113],
[114], [115].
1.4.4. Chương trình giáo dục đồng đẳng
Chương trình giáo dục đồng đẳng được hiểu là “sự chia sẻ kiến thức,
kỹ năng và kinh nghiệm sống giữa những người đồng đẳng, những người
cùng chung một vài đặc điểm kinh tế xã hội nào đó như lứa tuổi, giới tính,
nghề nghiệp, tôn giáo, sở thích nhằm thay đổi hành vi của người đồng đẳng”
chương trình giáo dục đồng đẳng hiện còn được gọi là chương trình tiếp cận
cộng đồng. Tại nhiều quốc gia, khi nguồn lực có hạn và hành lang pháp lý
không ủng hộ cho chương trình trao đổi bơm kim tiêm hay chương trình
100% bao cao su, người ta đã triển khai các chương trình giảm thiểu tác hại
như giáo dục đồng đẳng. Giáo dục đồng đẳng là việc tổ chức một nhóm người
có thể là phụ nữ bán dâm, nghiện chích ma tuý, những người có cùng cảnh

40. 40
ngộ thành một nhóm để giáo dục cho các đối tượng cùng cảnh ngộ về các
biện pháp dự phòng NTĐSDD. Nhóm này chịu trách nhiệm tổ chức các buổi
nói chuyện, tuyên truyền về phòng chống NTĐSDD, phân phát tài liệu truyền
thông, bao cao su hay bơm kim tiêm [13], [18], [60], [63], [64].
1.4.5. Các chương trình phòng và chống các nhiễm trùng đường sinh sản
t¹i ViÖt Nam
Mục tiêu
Trong từng giai đoạn xây dựng và phát triển của ngành y tế Việt Nam,
Bộ Y tế đều đề xuất những mục tiêu nhằm phòng và chống các nhiễm trùng
qua đường tình dục. Rõ rệt nhất là từ năm 2001 đến nay, các mục tiêu phòng
chống bệnh nhiễm trùng đường sinh dục được đề ra thông qua các chiến lược
chăm sóc sức khỏe sinh sản và phòng chống HIV/AIDS [5].
Có khá nhiều các chính sách khác nhau về kiểm soát và dự phòng
RTIs/STIs được soạn thảo. Các chính sách này đề cập trong 2 lĩnh vực chính
là SKSS và dự phòng HIV/AIDS.
Trong chiến lược quốc gia về Dân số và Sức khỏe sinh sản (DS/SKSS)
giai đoạn 2011 - 2020, mục tiêu phòng và kiểm soát STIs/RTIs đã được đề
cập trong mục tiêu số 4: Dự phòng hiệu quả nhằm giảm tỷ lệ, và điều trị hiệu
quả RTIs/STIs bao gồm cả HIV và các vấn đề liên quan đến vô sinh.
Mục tiêu cụ thể của mục tiêu chung số 4 chỉ rõ giảm 50% tỷ lệ mắc
RTIs và giảm 30% tỷ lệ mắc STIs. Lồng ghép điều trị RTIs/STIs với hệ
thống chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em/ kế hoạch hóa gia đình (BMTE
/KHHGĐ) được coi là chiến lược quan trọng nhằm đạt mục tiêu, hy vọng rằng
với cơ sở y tế đầy đủ và nhân lực thích hợp cho chẩn đoán và điều trị các

41. 41
trường hợp RTIs và STIs, hệ thống BMTE/KHHGĐ sẽ cung cấp dịch vụ chẩn
đoán và điều RTIs/STIs tốt hơn [14].
Chuẩn quốc gia về Chăm sóc sức khỏe sinh sản được ban hành năm
2002 và bản cập nhật được ban hành năm 2009 đã được thực hiện trong các
cơ sở y tế trong cả nước từ 2002. Trong cuốn hướng dẫn, quản lý RTIs/STIs
theo hội chứng đã được áp dụng cho chẩn đoán và điều trị tại các tuyến. Đây
chính là cuốn cẩm nang hướng dẫn kỹ thuật cho cán bộ y tế về khám, phát
hiện và điều trị các bệnh lây truyền qua đường sinh sản và tình dục, bao gồm
HIV/AIDS.
Tiếp đó, vào năm 2004, mục tiêu dự phòng và kiểm soát tích cực
RTIs/STIs một lần nữa được đề cập rõ ràng trong Chiến lược quốc gia về
kiểm soát và dự phòng HIV/AIDS tại Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn
đến 2020 dưới Chương trình hành động số 7: Chương trình Quản lý và điều
trị bệnh lây truyền đường tình dục.
Năm 2007, Hướng dẫn quốc gia về quản lý và giám sát STIs đã được
Bộ Y tế thông qua. Mục tiêu chính của hướng dẫn phù hợp với chiến lược
quốc gia về phòng và kiểm soát HIV/AIDS nhằm giảm tỷ lệ RTIs/STIs trong
cộng đồng. Bốn mục tiêu chính được đặt ra tới năm 2010:
- Tăng cường chẩn đoán và điều trị sớm RTIs/STIs.
- Tăng cường tư vấn và giáo dục về RTIs/STIs trong cộng đồng, đặc biệt
cho nhóm đối tượng có hành vi nguy cơ.
- Thiết lập hệ thống giám sát RTIs/STIs chặt chẽ trong phạm vi cả nước.
- Phát triển hệ thống thông tin RTIs/STIs trong cả nước.
Đặc biệt vào tháng 11/2011Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến
lược Dân số và Sức khỏe Sinh sản giai đoạn 2011-2020, trong đó có lồng
ghép các hoạt động dân số và sức khỏe sinh sản, phòng chống bệnh lây truyền

42. 42
qua đường tình dục và chăm sóc sản khoa. Trong Chiến lược có nêu rõ quan
điểm của Chính phủ trong công tác dân số và sức khỏe sinh sản, bao gồm các
bệnh lây truyền qua đường sinh sản và tình dục như sau:
Chiến lược Dân số và Sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011 -
2020 là một nội dung quan trọng của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nâng cao chất
lượng cuộc sống của từng người, từng gia đình và toàn xã hội [14]. Giải quyết
đồng bộ các vấn đề dân số, sức khỏe sinh sản, tập trung nâng cao chất lượng
dân số, cải thiện sức khỏe bà mẹ và trẻ em, phát huy lợi thế của cơ cấu “dân
số vàng”, chủ động điều chỉnh tốc độ tăng dân số và kiểm soát tỷ số giới tính
khi sinh. Giải pháp cơ bản để thực hiện công tác dân số, chăm sóc sức khỏe
sinh sản là sự kết hợp đồng bộ, hiệu quả giữa vận động, giáo dục, truyền
thông chuyển đổi hành vi, cung cấp dịch vụ dự phòng tích cực, chủ động,
công bằng, bình đẳng và chế tài kiên quyết, hiệu quả đối với các đơn vị, cá
nhân hoạt động dịch vụ vi phạm các quy định về chẩn đoán và lựa chọn giới
tính thai nhi. Đầu tư cho công tác dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản là đầu
tư cho phát triển bền vững, mang lại hiệu quả trực tiếp về kinh tế, xã hội và
môi trường. Tăng mức đầu tư từ ngân sách nhà nước, tích cực tranh thủ các
nguồn viện trợ và huy động sự đóng góp của nhân dân; ưu tiên nguồn lực cho
vùng sâu, vùng xa, miền núi, vùng ven biển và hải đảo. Tăng cường sự lãnh
đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng và chính quyền; nâng cao hiệu lực quản lý
nhà nước; huy động sự tham gia của toàn xã hội; tiếp tục kiện toàn hệ thống
tổ chức bộ máy để thực hiện có hiệu quả công tác dân số, chăm sóc sức khỏe
sinh sản.
Công tác phòng chống bệnh lây truyền qua đường sinh sản và tình dục
được tập trung chủ yếu vào mục tiêu 7 của Chiến lược Dân số và Sức khỏe
Sinh sản giai đoạn 2011 - 2020, đó là “… giảm nhiễm trùng đường sinh sản,

43. 43
nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục; chủ động phòng ngừa, phát hiện
và điều trị sớm ung thư đường sinh sản, chú trọng sàng lọc ung thư đường
sinh sản ở phụ nữ trong độ tuổi 30 - 54 tuổi với một số chỉ tiêu cơ bản sau”:
- Giảm 15% số trường hợp nhiễm trùng đường sinh sản vào năm 2015 và
30% vào năm 2020.
- Giảm 10% số trường hợp nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục
vào năm 2015 và 20% vào năm 2020.
Như vậy, rõ ràng là mục tiêu phòng chống RTIs/STIs luôn luôn được
đặt ra trong các chiến lược chăm sóc sức khỏe sinh sản qua các thời kỳ.
Không chỉ có vậy, các chiến lược còn có các hướng dẫn về mặt giải pháp để
có thể đạt được những mục tiêu đã đề ra.
Các giải pháp thực hiện các chiến lược
Năm 2004, trong Chiến lược quốc gia về kiểm soát và dự phòng
HIV/AIDS tại Việt nam đến năm 2010 và tầm nhìn đến 2020, Chương trình
hành động số 7: Chương trình Quản lý và điều trị bệnh lây truyền đường tình
dục. Có 3 giải pháp chính được chỉ rõ là:
- Thiết lập và tăng cường năng lực hệ thống quản lý, giám sát, chẩn đoán
và điều trị bệnh lây truyền đường tình dục.
- Tăng cường chẩn đoán sớm và điều trị bệnh lây truyền đường tình dục.
- Tăng cường các hoạt động dự phòng bệnh lây truyền đường tình dục.
Chiến lược Chăm sóc sức khỏe sinh sản giai đoạn 2011 - 2020 cũng đã
đề xuất 7 giải pháp lớn cho công tác Dân số và sức khỏe sinh sản. Hoạt động
phòng chống RTIs/STIs được lồng ghép vào các giải pháp này. Các giải pháp
chính được đề cập dưới đây:
Lãnh đạo, tổ chức và quản lý

44. 44
Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng và chính quyền
đối với công tác dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản. Công tác dân số, chăm
sóc sức khỏe sinh sản là một nội dung trọng tâm trong các chương trình, kế
hoạch công tác thường xuyên của cấp ủy Đảng, chính quyền. Hoàn thiện tổ
chức bộ máy làm công tác này ở các cấp theo hướng chuyên nghiệp hóa, đảm
bảo triển khai có hiệu quả các chương trình, đề án, dự án về dân số, chăm sóc
sức khỏe sinh sản, bảo vệ sức khỏe bà mẹ và trẻ em. Ổn định, nâng cao năng
lực đội ngũ cán bộ làm công tác dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản ở cơ sở
để đưa công tác truyền thông, giáo dục, cung cấp các dịch vụ dân số, chăm
sóc sức khỏe sinh sản; theo dõi, quản lý đối tượng đến từng hộ gia đình, nhất
là ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, vùng ven biển và hải đảo. Nâng cao hiệu
lực, hiệu quả quản lý công tác dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản, thực hiện
quản lý công tác này theo chương trình mục tiêu quốc gia; từng bước áp dụng
mô hình chi trả phí dịch vụ dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản cho đối tượng
được miễn chi phí thông qua các phương tiện thanh toán trung gian (thẻ khách
hàng, thẻ bảo hiểm y tế). Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành để thực hiện
có hiệu quả công tác dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản. Tăng cường kiểm
tra, thanh tra, đánh giá tình hình thực hiện pháp luật về dân số, sức khỏe sinh
sản, đặc biệt là kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các tổ chức và cá nhân làm
dịch vụ chẩn đoán và lựa chọn giới tính thai nhi; nâng cao vai trò giám sát của
cộng đồng trong việc thực hiện chính sách, pháp luật.
Truyền thông, giáo dục chuyển đổi hành vi
Tăng cường phổ biến, giáo dục chính sách, pháp luật về dân số, sức
khỏe sinh sản, đặc biệt là chính sách, pháp luật về kiểm soát mất cân bằng
giới tính khi sinh. Thường xuyên cập nhật, cung cấp thông tin về dân số, giới
tính khi sinh, sức khỏe sinh sản tới các cấp ủy Đảng, chính quyền, tổ chức
chính trị - xã hội và những người có uy tín trong cộng đồng. Triển khai mạnh,

45. 45
có hiệu quả các hoạt động truyền thông, giáo dục với nội dung, hình thức và
cách tiếp cận phù hợp với từng nhóm đối tượng; ưu tiên các đối tượng khó
tiếp cận thông tin và dịch vụ dân số, sức khỏe sinh sản. Mở rộng và nâng cao
chất lượng giáo dục về dân số, sức khỏe sinh sản, bao gồm cả giáo dục về
phòng ngừa nhiễm HIV, bình đẳng giới, mất cân bằng giới tính khi sinh và
sức khỏe tình dục trong và ngoài nhà trường. Kết hợp tốt truyền thông đại
chúng với truyền thông trực tiếp thông qua mạng lưới cộng tác viên dân số,
tuyên truyền viên của các ngành, đoàn thể; tăng cường sử dụng các phương
tiện truyền thông hiện đại như internet, truyền thông đa phương tiện, điện
thoại di động.
Dịch vụ dân số, sức khỏe sinh sản
Kiện toàn mạng lưới cung cấp dịch vụ theo phân tuyến kỹ thuật, tập
trung cho vùng khó khăn, đảm bảo cung cấp các gói dịch vụ dân số, chăm sóc
sức khỏe sinh sản thiết yếu ở tất cả các tuyến, đặc biệt là tuyến cơ sở. Tăng
cường hỗ trợ cho tuyến xã bằng nhiều hình thức, bao gồm cả đội lưu động,
xây dựng hệ thống hỗ trợ chuyển tuyến thích hợp cho từng vùng, từng khu
vực. Nâng cao chất lượng dịch vụ thông qua việc hoàn thiện các quy định,
quy trình kỹ thuật; tăng cường kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện các
quy định chuyên môn và quy trình kỹ thuật đối với các cơ sở cung cấp dịch
vụ; nâng cấp cơ sở hạ tầng, bổ sung trang thiết bị và tập huấn cập nhật kiến
thức cho những người cung cấp dịch vụ dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản.
Nâng cao chất lượng công tác dự báo, lập kế hoạch về phương tiện
tránh thai và hàng hóa sức khỏe sinh sản. Hoàn thiện hệ thống hậu cần và tăng
cường quản lý theo phân khúc thị trường, đảm bảo cung cấp đầy đủ, kịp thời
các phương tiện tránh thai và hàng hóa sức khỏe sinh sản cho chương trình
dân số - kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản; đẩy mạnh tiếp thị
xã hội và bán rộng rãi các phương tiện tránh thai.

46. 46
Mở rộng cung cấp các dịch vụ tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn
nhân, sàng lọc, chẩn đoán và điều trị sớm một số bệnh, tật trước khi sinh và
sơ sinh trên cơ sở xây dựng hệ thống các trung tâm sàng lọc, chẩn đoán trước
sinh và sơ sinh theo quy hoạch, kế hoạch; hoàn thiện quy trình, quy chuẩn kỹ
thuật tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc, chẩn đoán trước
sinh và sơ sinh, chuyển giao kỹ thuật cho các trung tâm tuyến tỉnh; từng bước
đưa các dịch vụ này vào danh mục các dịch vụ y tế được bảo hiểm y tế chi trả.
Xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách sức khỏe sinh sản
Tích cực rà soát, nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật,
chính sách về dân số, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, sức khỏe sinh
sản, đặc biệt là các chính sách tác động nhằm giảm thiểu mất cân bằng giới
tính khi sinh, nâng cao chất lượng dân số, duy trì mức sinh thấp hợp lý, chăm
sóc sức khỏe sinh sản đối với thanh niên và người chưa thành niên, bảo vệ và
phát triển các dân tộc có nguy cơ suy thoái về chất lượng giống nòi.
Xã hội hóa, phối hợp liên ngành và hợp tác quốc tế
Huy động rộng rãi các ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng
tham gia công tác truyền thông, giáo dục, cung cấp dịch vụ dân số, sức khỏe
sinh sản. Xây dựng và thực hiện lộ trình giảm dần mức độ bao cấp của Nhà
nước. Chuyển dần phương thức chi trả phí dịch vụ dân số, sức khỏe sinh sản
từ việc cấp kinh phí cho cơ sở cung cấp dịch vụ sang việc thanh toán qua các
phương tiện trung gian. Tăng cường hợp tác quốc tế, chủ động tham gia các tổ
chức, chương trình quốc tế về sức khỏe sinh sản; tích cực tranh thủ sự giúp đỡ
về tài chính, kỹ thuật và kinh nghiệm của các nước, các tổ chức quốc tế.
Cung cấp tài chính
Tăng đầu tư từ ngân sách nhà nước; đẩy mạnh việc đa dạng hóa các
nguồn đầu tư từ cộng đồng, doanh nghiệp và tư nhân cho công tác dân số,

47. 47
kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, chăm sóc sức khỏe sinh sản. Ngân
sách nhà nước đảm bảo đáp ứng những nhu cầu thiết yếu của công tác dân số,
chăm sóc sức khỏe sinh sản và thực hiện chính sách đối với các đối tượng
được Nhà nước chi trả. Tiếp tục thực hiện chương trình dân số - kế hoạch hóa
gia đình theo cơ chế chương trình mục tiêu quốc gia, phân bổ kinh phí công
khai, có định mức rõ ràng, tập trung cho cơ sở, phù hợp với các vùng, miền,
địa phương. Quản lý chặt chẽ và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà
nước đầu tư cho công tác dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản.
Đào tạo, nghiên cứu khoa học và thông tin số liệu
Tăng cường đào tạo, tập huấn về quản lý, chuyên môn nghiệp vụ cho
cán bộ làm công tác dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản trên cơ sở quy hoạch
và phân tuyến kỹ thuật, với chương trình, nội dung và tài liệu được chuẩn
hóa. Ưu tiên hoàn thành việc đào tạo trình độ trung cấp dân số - y tế cho cán
bộ dân số - kế hoạch hóa gia đình cấp xã; đào tạo cô đỡ thôn, bản ở vùng khó
khăn; đào tạo kỹ thuật sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Từng bước thực hiện
đào tạo chuyên sâu, đào tạo đại học và sau đại học về dân số, sản khoa, nhi
khoa, lão khoa. Tăng cường các hoạt động nghiên cứu khoa học, phổ biến và
ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ và kỹ thuật về dân số,
kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, sức khỏe sinh sản.
Nâng cao chất lượng thu thập, xử lý thông tin số liệu về dân số, sức
khỏe sinh sản trên cơ sở áp dụng công nghệ thông tin và hoàn thiện hệ thống
các chỉ báo, chỉ tiêu; cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời thông tin, số liệu
phục vụ sự chỉ đạo, điều hành, quản lý công tác dân số, kiểm soát mất cân
bằng giới tính khi sinh, chăm sóc sức khỏe sinh sản ở các cấp.
Thông qua kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước, tỷ lệ hiện mắc các
NTĐSDD ở phụ nữ là khá cao, đặc biệt cao ở PNBD. Tỷ lệ nhiễm một số

48. 48
bệnh lậu, giang mai thấp nhưng tỷ lệ nhiễm vi khuẩn tại âm đạo, Chlamydia,
trùng roi âm đạo, sùi mào gà ở PNBD là khá cao. Các yếu tố nguy cơ của
NTĐSDD bao gồm tuổi, trình độ văn hóa, lối sống, hiểu biết về bệnh lây
truyền qua đường tình dục, thói quen hành nghề, tuổi quan hệ tình dục lần
đầu, sử dụng bao cao su, số lượng và loại khách hàng/tháng, thói quen tìm
kiếm dịch vụ CSSK của phụ nữ bán dâm.
Bộ Y tế và các bộ ngành liên quan đã đề xuất và thực hiện được những
mục tiêu, chiến lược phòng chống các bệnh nhiễm trùng đường sinh sản nói
chung cũng như nhiễm trùng đường sinh dục dưới khá hợp lý, phù hợp với
hoàn cảnh và điều kiện của Việt Nam.
Cần cung cấp các thông tin về kiến thức dự phòng lây nhiễm bệnh
NTĐSDD, đặc biệt là sử dụng bao cao su cho tất cả các lần quan hệ tình dục
để tránh lây nhiễm. Đồng thời cần có những đầu tư nhiều hơn về nguồn lực
cho việc thực hiện các chiến phòng và chống NTĐSDD.

49. 49
CHƯƠNG 2
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.3. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
2.3.1. Đối tượng nghiên cứu
 Phụ nữ bán dâm
Tiêu chuẩn lựa chọn:
- Là những phụ nữ bán dâm đang được tập trung học tập tại Trung
tâm Chữa bệnh-Giáo dục-Lao động xã hội số II đóng tại địa bàn xã
Yên Bài, huyện Ba Vì, Thành phố Hà Nội giai đoạn 2011 - 2012.
- Tập trung học tập trong giai đoạn ngắn nhất là 12 tháng để đảm bảo
thời gian cho nghiên can cứu thiệp.
- Tự nguyện tham gia nghiên cứu.
Tiêu chuẩn loại trừ:
- Tập trung học tập tại Trung tâm dưới 12 tháng.
- Mắc các bệnh tâm thần.
- Không tự nguyện tham gia nghiên cứu.
 Cán bộ y tế
Là 15 cán bộ y tế và quản lý đang thực hiện công tác chuyên môn
(khám chữa bệnh) hiện công tác tại Trung tâm Hà Nội.
2.3.2. Địa điểm nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục-Lao
động xã hội số II Hà Nội thuộc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội, Thành
phố Hà Nội đóng trên địa bàn xã Yên Bài, thuộc huyện Ba Vì. Trung tâm
cách trung tâm Hà Nội 40 km về phía tây. Trung tâm có tổng số 80 cán bộ
bao gồm được biên chế thành 3 khu vực chính: khối văn phòng, khối khám
chữa bệnh, khối cán bộ quản lý học viên và khối dạy nghề. Trung tâm có các

50. 50
phòng ban chức năng và phòng y tế với 15 cán bộ; các khu nhà ở, các khu học
tập và các khu lao động sản xuất cho phụ nữ bán dâm. Chức năng nhiệm vụ
của trung tâm là quản lý, khám chữa bệnh, tuyên truyền và giáo dục phòng
chống bệnh nhiễm trùng đường sinh dục cho phụ nữ bán dâm và dạy nghề để
họ hoàn lương sau khi tốt nghiệp chương trình học tập trở về địa phương.
Trung tâm thường xuyên quản lý từ 600-700 PNBD hoạt động trên địa
bàn Hà Nội (có cả PNBD từ Hà Nội và các tỉnh khác hoạt động trên địa bàn
Hà Nội) được công an truy quét và bàn giao lại cho Trung tâm. Chương trình
khám chữa bệnh, giáo dục truyền thông và dạy nghề cho PNBD có thời gian
dao động từ 18-24 tháng (24 tháng cho PNBD nghiện ma túy).
Phòng Y tế của Trung tâm bao gồm 2 tổ: tổ khám chữa bệnh và tổ xét
nghiệm. Phòng Y tế bao gồm 15 cán bộ, trong đó có 2 bác sỹ, 13 y tá và dược
sỹ trung học. Cán bộ y tế của Trung tâm rất hiếm khi được đào tạo lại về
phòng chống và điều trị cũng như xét nghiệm bệnh NTĐSDD, mà chỉ được
tập huấn từ 1 - 2 lần về các bệnh dịch như cúm A H1N1. Trung tâm cũng
không thường xuyên nhận được sự hỗ trợ về kỹ thuật khám chữa bệnh và xét
nghiệm của Bệnh viện Da Liễu Hà Nội và Trung tâm phòng chống HIV/AIDS
Thành phố Hà Nội.
2.3.3. Thời gian nghiên cứu và thu thập số liệu
Từ tháng 1/2011 đến tháng 12/2012 tại Trung tâm huyện Ba Vì, Thành
phố Hà Nội.
2.4. Phương pháp nghiên cứu
2.4.1. Thiết kế nghiên cứu
Là một thiết kế thử nghiệm can thiệp cộng đồng không đối chứng sử
dụng mô hình đánh giá hiệu quả “trước - sau” can thiệp. Hiệu quả can thiệp
được đánh giá trên 2 nhóm đối tượng: (i) phụ nữ bán dâm nhằm nâng cao kiến

51. 51
thức và hành vi phòng chống lây nhiễm bệnh NTĐSDD, khám chữa bệnh
NTĐSDD; (ii) nâng cao kiến thức và kỹ năng cho cán bộ y tế về khám chữa
bệnh NTĐSDD tại Trung tâm.
Do lý do đạo đức trong nghiên cứu là tất cả mọi PNBD và cán bộ y tế
đều được hưởng lợi từ các hoạt động can thiệp nên nghiên cứu này không sử
dụng mô hình can thiệp có nhóm đối chứng.
Biểu đồ 2.1. Thiết kế nghiên cứu can thiệp cộng đồng
2.4.2. Mẫu nghiên cứu và chọn mẫu
2.4.2.1. Phụ nữ bán dâm:
Cỡ mẫu nghiên cứu [139]:
2
21
2
22111)2/1(
21
)(
])1()1([)1(2[
pp
ppppZppZ
nn


  
Trong ®ã:
n1: Cì mÉu nghiªn cøu tr­íc can thiÖp
n2: Cì mÉu nghiªn cøu sau can thiÖp
p1: Tû lÖ PNBD cã kiÕn thøc sö dông bao cao su cho tÊt c¶ c¸c lÇn quan
PNBD trước
can thiệp
PNBD sau
can thiệp
Nâng cao kiến
thức CBYT
Khám lâm
sàng
Điều trị Truyền thông
GDSK
Đánh giá hiệu quả (Bệnh NTĐSDD/ Kiến thức/ Hành vi)

52. 52
hÖ t×nh dôc tr­íc can thiÖp (­íc l­îng lµ 52%).
p2: Tû lÖ PNBD cã kiÕn thøc sö dông bao cao su cho tÊt c¶ c¸c lÇn quan
hÖ t×nh dôc sau can thiÖp (­íc l­îng lµ 65%).
p: (p1 + p2)/2
Z1-/2: HÖ sè tin cËy ë møc x¸c suÊt 95% (=1,96)
z1-: Lùc mÉu (= 80%)
Cỡ mẫu nghiên cứu là 364 PNBD. Lấy thêm 10% PNBD để đề phòng
một số PNBD không tham gia đến khi kết thúc nghiên cứu. Tổng số PNBD đã
được nghiên cứu là 407.
Chọn mẫu:
Các PNBD được chọn theo mẫu ngẫu nhiên đơn dựa trên danh sách tất
cả PNBD đang được tập trung học tập tại Trung tâm tại huyện Ba Vì. Các
PNBD được đánh số từ 1 cho đến hết, dựa theo bảng số ngẫu nhiên chọn cho
đủ 407 PNBD.
Tất cả 407 PNBD đã được lựa chọn từ đầu đã được khám lâm sàng và
xét nghiệm ngay khi nhập trung tâm, theo dõi dọc và được khám lại trước khi
được rời trung tâm, kết thúc quá trình học tập và rèn luyện.
2.4.2.2. Cán bộ y tế
Tất cả cán bộ y tế bao gồm tất cả 15 bác sỹ, y sỹ và điều dưỡng hiện
đang công tác tại Trung tâm Hà Nội đều được chọn vào nghiên cứu.
2.4.3. Kỹ thuật và công cụ thu thập số liệu
2.4.3.1. Kỹ thuật thu thập số liệu
2.4.3.1.1. Phỏng vấn
- Phỏng vấn PNBD theo bộ câu hỏi để thu thập các thông tin về đặc
trưng cá nhân, gia đình, kiến thức và các hành vi nguy cơ của nhiễm

53. 53
trùng đường sinh dục dưới của PNBD (xem Phụ lục 3)
- Phỏng vấn cán bộ y tế để thu thập các thông tin cá nhân và kiến thức
khám chữa bệnh của các cán bộ y tế của Trung tâm (xem Phụ lục 5)
Cán bộ phỏng vấn PNBD bao gồm: nghiên cứu sinh, 2 sinh viên Y6 đa
khoa của trường Đại học Y Hà Nội và 2 bác sỹ thuộc Trung tâm. Tất cả các
cán bộ phỏng vấn đều được tập huấn để thống nhất kỹ thuật phỏng vấn, cũng
như nội dung phỏng vấn. Nghiªn cøu sinh lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t
toµn bé c¸c ho¹t ®éng, còng nh­ chÊt l­îng cña bé phiÕu ®iÒu tra.
2.4.3.1.2. Khám lâm sàng
- Khám lâm sàng để xác định các triệu chứng của NTĐSDD. Kh¸m
vµ phát hiện t×nh tr¹ng nhiÔm trïng LTQ§TD hiÖn t¹i: cã loÐt sinh
dôc, tiÕt dÞch niÖu ®¹o/ ©m ®¹o, ngøa, mïi h«i cña dÞch, ®au
bông d­íi, sïi mµo gµ… (xem Phụ lục 4)
C¸c c¸n bé kh¸m l©m sµng bao gåm: nghiªn cøu sinh, 2 b¸c sü cña trường
Đại học Y Hà Nội vµ 2 b¸c sü cña Trung tâm Chữa bệnh-Giáo dục-Lao động
xã hội II Hà Nội. TÊt c¶ c¸c b¸c sü tham gia kh¸m l©m sµng ®Òu ®­îc tËp
huÊn ®Ó thèng nhÊt vÒ tiªu chuÈn chÈn ®o¸n bÖnh nhiÔm trïng ®­êng sinh
dôc d­íi. Nghiªn cøu sinh lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong chÈn ®o¸n,
theo dâi ®iÒu trÞ bÖnh nh©n.
2.4.3.1.3. Xét nghiệm (Phụ lục 4)
Xét nghiệm dịch đường sinh dục dưới và máu để tìm căn nguyên của
NTĐSDD. Các bệnh NTĐSDD được nghiên cứu trong luận án này bao gồm:
- Lậu
- Giang mai
- Trichomonas
- Chlamydia
- Nấm âm đạo (Candida)
- Tạp khuẩn