ว่าด้วยตายเสียดีกว่าดูดพิษที่คายออกแล้ว พระบรมศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร ทรงปรารภพระธรรมเสนาบดี ตรัสพระธรรมเทศนานี้ ดังนี้. ได้ยินว่า ในคราวที่พระสารีบุตรเถระขบฉันของเคี้ยวที่ทำด้วยแป้ง พวกมนุษย์พากันนำของเคี้ยวที่ทำด้วยแป้งเป็นจำนวนมาก มาสู่วิหารเพื่อพระสงฆ์ ของที่เหลือจากที่ภิกษุสงฆ์รับเอาไว้ ยังมีมากพวกมนุษย์พากันพูดว่า พระคุณเจ้าทั้งหลายโปรดรับไว้เพื่อภิกษุที่ไปในบ้านด้วยเถิด. ขณะนั้น ภิกษุหนุ่ม สัทธิวิหาริกของพระเถระเจ้าไปในบ้าน พวกภิกษุรับส่วนของเธอไว้ เมื่อเธอยังไม่มา เห็นว่าเป็นเวลาสายจัด ก็ถวายแด่พระเถระเจ้า. เมื่อท่านฉันแล้ว ภิกษุหนุ่มจึงไปถึง. ครั้งนั้น พระเถระกล่าวกะเธอว่า ผู้มีอายุ ฉันบริโภคของเคี้ยวที่เก็บไว้เพื่อเธอหมดแล้ว. ภิกษุนั้นกล่าวว่า ข้าแต่พระคุณเจ้า ธรรมดาของอร่อย ใครจะไม่ชอบเล่า ขอรับ. ความสลดใจเกิดขึ้นแก่พระมหาเถระเจ้า ท่านเลยอธิษฐานไว้ว่า ตั้งแต่บัดนี้ไป เราจักไม่ฉันของเคี้ยวที่ทำด้วยแป้ง. ข่าวว่า ตั้งแต่บัดนั้น พระสารีบุตรเถระเจ้าไม่เคยฉันของที่ชื่อว่า ของเคี้ยวทำด้วยแป้งเลย. ความที่ท่านไม่ฉันของเคี้ยวทำด้วยแป้ง เกิดแพร่หลายไปในหมู่ภิกษุ. ภิกษุทั้งหลายนั่งในธรรมสภาพูดกันถึงเรื่องนั้น. ครั้งนั้น พระบรมศาสดาเสด็จมา ตรัสถามว่า ภิกษุทั้งหลาย พวกเธอประชุมสนทนากันด้วยเรื่องอะไรเล่า? เมื่อภิกษุทั้งหลายกราบทูลให้ทรงทราบแล้ว ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สารีบุตร แม้จะเสียชีวิตก็ไม่ยอมรับสิ่งที่ตนทิ้งเสีย ครั้งหนึ่งอีกทีเดียว. แล้วทรงนำเรื่องราวในอดีตมาสาธก ดังต่อไปนี้

1. 1
วิสวันตชาดก
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๙ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๑
๙. วิสวันตชาดก (จากพระไตรปิฎก ลาดับเรื่องที่ ๖๙)
ว่าด้วยตายเสียดีกว่าดูดพิษกลับคืนเข้าไป
(งูถูกหมองูบังคับ ตอบหมองูแล้ว จึงกล่าวว่า)
[๖๙] พิษที่คายออกแล้วนั้น น่าขยะแขยงเหลือเกิน
เราตายเสียยังดีกว่าการที่เราจะต้องดูดพิษ
ที่คายออกแล้วกลับคืนมาเพราะเหตุมีชีวิต
วิสวันตชาดกที่ ๙ จบ
--------------------
คาอธิบายเพิ่มเติมนามาจากบางส่วนของอรรถกถา
เอกกนิบาตชาดก อิตถีวรรค
๙. วิสวันตชาดก ว่าด้วยตายเสียดีกว่าดูดพิษที่คายออกแล้ว
พระบรมศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร
ทรงปรารภพระธรรมเสนาบดี ตรัสพระธรรมเทศนานี้ ดังนี้.
ได้ยินว่า ในคราวที่พระสารีบุตรเถระขบฉันของเคี้ยวที่ทาด้วยแป้ ง
พวกมนุษย์พากันนาของเคี้ยวที่ทาด้วยแป้ งเป็นจานวนมาก
มาสู่วิหารเพื่อพระสงฆ์ ของที่เหลือจากที่ภิกษุสงฆ์รับเอาไว้
ยังมีมากพวกมนุษย์พากันพูดว่า
พระคุณเจ้าทั้งหลายโปรดรับไว้เพื่อภิกษุที่ไปในบ้านด้วยเถิด.
ขณะนั้น ภิกษุหนุ่ม สัทธิวิหาริกของพระเถระเจ้าไปในบ้าน
พวกภิกษุรับส่วนของเธอไว้ เมื่อเธอยังไม่มา เห็นว่าเป็ นเวลาสายจัด
ก็ถวายแด่พระเถระเจ้า. เมื่อท่านฉันแล้ว ภิกษุหนุ่มจึงไปถึง.
ครั้งนั้น พระเถระกล่าวกะเธอว่า ผู้มีอายุ
ฉันบริโภคของเคี้ยวที่เก็บไว้เพื่อเธอหมดแล้ว.
ภิกษุนั้นกล่าวว่า ข้าแต่พระคุณเจ้า ธรรมดาของอร่อย
ใครจะไม่ชอบเล่า ขอรับ.
ความสลดใจเกิดขึ้นแก่พระมหาเถระเจ้า ท่านเลยอธิษฐานไว้ว่า
ตั้งแต่บัดนี้ไป เราจักไม่ฉันของเคี้ยวที่ทาด้วยแป้ ง.
ข่าวว่า ตั้งแต่บัดนั้น พระสารีบุตรเถระเจ้าไม่เคยฉันของที่ชื่อว่า
ของเคี้ยวทาด้วยแป้ งเลย. ความที่ท่านไม่ฉันของเคี้ยวทาด้วยแป้ ง
เกิดแพร่หลายไปในหมู่ภิกษุ.
ภิกษุทั้งหลายนั่งในธรรมสภาพูดกันถึงเรื่องนั้น.
ครั้งนั้น พระบรมศาสดาเสด็จมา ตรัสถามว่า ภิกษุทั้งหลาย

2. 2
พวกเธอประชุมสนทนากันด้วยเรื่องอะไรเล่า?
เมื่อภิกษุทั้งหลายกราบทูลให้ทรงทราบแล้ว ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สารีบุตร
แม้จะเสียชีวิตก็ไม่ยอมรับสิ่งที่ตนทิ้งเสีย ครั้งหนึ่งอีกทีเดียว.
แล้วทรงนาเรื่องราวในอดีตมาสาธก ดังต่อไปนี้ :-
ในอดีตกาล ครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติ อยู่ในกรุงพาราณสี.
พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลหมอรักษาพิษ เลี้ยงชีวิตด้วยเวชกรรม.
ครั้งนั้น งูกัดชาวชนบทคนหนึ่ง พวกญาติของเขาไม่ประมาท
รีบนามาหาหมอโดยเร็ว.
หมอถามว่า จะพอกยาถอนพิษก่อน หรือจะให้เรียกงูตัวที่กัดมา
แล้วให้มันนั่นแหละ ดูดพิษออกจากแผลที่มันกัด.
พวกญาติพากันกล่าวว่า โปรดเรียกงูมาให้มันดูดพิษออกเถิด.
หมอจึงเรียกงูมาแล้ว กล่าวว่า เจ้ากัดคนผู้นี้หรือ?
งู. ใช่แล้ว เรากัด.
หมอ. เจ้านั่นแหละจงเอาปากดูดพิษจากปากแผล ที่เจ้ากัดแล้ว.
งู. เราไม่เคยกลับดูดพิษที่เราทิ้งไปครั้งหนึ่งแล้วเลย.
เราจักไม่ยอมดูดพิษที่เราคายไปแล้ว.
หมอให้คนหาฟืนมาก่อไฟ พลางบังคับว่า ถ้าเจ้าไม่ดูดคืนพิษของเจ้า
ก็จงเข้าไปสู่กองไฟนี้เถิด.
งูกล่าวตอบว่า เราจะขอเข้ากองไฟ
แต่ไม่ขอยอมดูดคืนซึ่งพิษที่ตนปล่อยไปแล้วครั้งหนึ่งเป็ นอันขาด.
แล้วกล่าวคาถานี้ ความว่า :-
“ พิษที่คายแล้วนั้น น่ารังเกียจนัก การที่เราต้องดูดพิษที่คายแล้ว
เพราะเหตุแห่งความอยู่รอดนั้น ให้เราตายเสียยังดีกว่า” ดังนี้.
ก็และครั้นงูกล่าวอย่างนี้แล้ว ก็เลื้อยเข้าไปสู่กองไฟ.
ครั้งนั้น หมอจึงห้ามงูนั้นไว้ จัดแจงรักษาบุรุษนั้นให้หายพิษ
ให้หายโรคด้วยโอสถและมนต์ แล้วให้ศีลแก่งู กล่าวว่า จาเดิมแต่นี้ไป
เจ้าอย่าเบียดเบียนใครๆ ดังนี้ แล้วก็ปล่อยไป.
พระบรมศาสดาจึงตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สารีบุตร
แม้จะต้องสละชีวิตก็ไม่ยอมรับคืนสิ่งที่ตนทิ้งเสียแล้วครั้งหนึ่งเลย.
ครั้นทรงนาพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว ทรงสืบอนุสนธิ ประชุมชาดกว่า
งูในครั้งนั้น ได้มาเป็น พระสารีบุตร
ส่วนหมอได้มาเป็น เราตถาคต ฉะนี้แล.
-----------------------------------------------------