1. Bu sunum aşağıdaki kaynaktan hazırlanarak hazırlanmıştır.
Coşkun Can Aktan, Mali Ayrımcılık: Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Sunumu Hazırlayan: Kaan Kengil
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan
2. Vergi harcaması
kavramı ilk kez Stanley
S. Surrey’in çalışmaları
ile literatüre girmiştir.
‘’Vergi harcaması vergi
sistemimizde mevcut
olan vergi teşviklerinin
ya da sübvansiyonların
bir envanteridir.’’
3. Vergi harcamaları vergi sistemi yolu ile devletin
vazgeçtiği gelir olarak tanımlanabilir.
Vergi harcamaları,ideal bir vergi sisteminde
bulunması gereken ilkeler ile uyumlu değildir.
Optimal vergileme adını verdiğimiz vergi
sistemi;ideal vergileme ilkeleri üzerine inşa
edilmiştir.
4. Optimal vergileme James
Mirrlees’in katkıları ile
oluşturulmuş bir teoridir.
Optimal vergileme kavramı
Mirrlees’in perspektifinden
farklı olarak sadece ideal
vergileme ilkelerinin
mevcut olduğu bir sistem
olarak ele alınmıştır.
5. VERGİ HARCAMALARI HİÇBİR
ŞEKİLDE ‘ADALET’ İLKESİ İLE
BAĞDAŞMAZ !
Tam aksine vergi harcamaları
ile verginin öznesi ve nesnesi
üzerinden bir ayrımcılık yapılır.
ÖRNEĞİN;vergi mükelefi olması
gereken bir kişi ya da grup idari
bir tassarrufla kısmen yada vergi
dışı bırakabilir(muafiyet);ya da
vergiye tabi olması gereken bir
konu yine idari bir tasarrufla
kısmen yada vergi dışı
bırakılabilir.
6. VERGİ HARCAMALARI ‘KANUN
ÖNÜNDE EŞİTLİK’ İLKESİNİN
AÇIK İHLALİDİR !
Hukuk devletinin en temel
ilkelerinden biri olan ‘kanun
önünde eşitlik’;yasalar
önünde herkesin eşit
olmasını ve eşit
davranılmasını şart koşar.
7. VERGİ HARCAMALRI
‘GENELLİK’ İLKESİNE
AYKIRI BİR
UYGULAMADIR!
Herkes dil,din,ırk,cinsiyet,siyasi
düşünce,felsefi inanç,din ve mezhep
ayrımı gözetilmeksizin kanun önünde
eşit olmalıdır.Hiçbir kişiye,zümreye
veya sınıfa imtiyaz tanınmamalıdır.
9. VERGİ HARCAMLARI
VERGİLEMEDE ‘ETKİNLİK’İLKESİ
İLE BAĞDAŞMAZ !
MÜKELLEFLER
AÇISINDAN;
Vergi harcamaları ve
vergi mükellefleri
açısından ilave
maliyetlere neden
olurlar.(işlem
maliyeti,zaman maliyeti
vs.)
Artan maliyetler
mükellefleri vergi
sığınakları ve vergi
boşlukları aramaya
yönlendirir.
Ayrıca mükellefler vergi
avantajı elde etmek için
rant kollama çabalarınıda
arttırırlar.
VERGİ İDARESİ
AÇISINDAN;
Vergi harcamaları
vergi sistemini
etkinlikten
uzaklaştırır.
Vergi harcamlarının
artmasına bağlı
oalarak ‘vergi
harcama bürokrasisi’
ortaya çıkar.
Vergi harcamaları
idari maliyetleri
yükseltir.
10. VERGİ HARCAMALARI
‘TARAFSIZLIK’ İLKESİ
BAĞDAŞMAZ !
-Hükümetler iradi/takdiri vergi
politikaları kullanarak vergi
sistemine müdahalelerini
arttırırlar.
-Müdahalelerini arttırmaları
da makro ekonomik karar ve
tercihleri olumsuz
etkiler.(yatırım,tasarruf vs.)
11. VERGİ HARCAMALARI ‘AÇIKLIK’
VE ‘GÖRÜLEBİLİRLİK’
İLKERLERİNİ İHLAL EDER !
Bürokrasi gizlilik ve
örtbası sever ve
mümkün olduğunca
‘arka kapıdan
harcama’ ve ‘gizli-
saklı teşvikler’
uygulama yollarını
arar.
Bütçe dışı
harcamalar ve
bütçe dışı fonlar ve
bütçe dışı vergi
harcamalarının
saydam bir şekilde
görülmesini
engellemiştir ve
hala bir sorun
olarak devam
etmektedir.
12. OPTİMAL VERGİLEME
İLKELERİ-VERGİ
HARCAMLARI İLİŞKİSİ
OPTİMAL
VERGİLEME
İLKELERİ
ADALET-EŞİTLİK
İLKESİ
-YATAY ADALET
-DİKEY ADALAT
-KANUN ÖNÜNDE
EŞİTLİK
+VERGİ YASALARI
HERKESE EŞİT VE AYNI
ŞEKİLDE
UYGULANMALIDIR.
VERGİ
HARCAMLARI
ELEŞTİRİSİ
-VERGİ
HARCAMLARI
KANUN ÖNÜNDE
EŞİTLİK YATAY DİKEY
ADALET İLKELRİNİ
AÇIK OLARAK İHLAL
EDEN
UYGULAMADIR.
18. Vergi harcamları belirli
kişiler,gruplar,sektörler lehine özel
vergisel ayrıcalıklardır ve sonuçta vergi
ayrımcılığı sorununu ortaya çıkarır.
Hükümetler vergi harcamalarına yönelik
aldıkları iradi takdiri kararları meclis
onayına gerek duymadan hızlı ve kolay
uyulamaya geçirmeleri vergi hukukunda
daimilik ve istikrar ilkesini ihlal eder.