KAMU MALİYESİNE GÜVEN

1. KAMU MALİYESİNE GÜVEN
COŞKUN CAN AKTAN
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan & Hilmi Çoban.,“Kamu Maliyesine Güven ve Ekonomik Anayasa”,
Çimento İşveren Dergisi, Kasım. 2007.
Sunumu Hazırlayan: Yusuf BULUT

2. Vatandaşların ve vergi yükümlülerinin kamu mali
yönetimine, maliye politikalarına ve vergi sistemine
güven duymaları son derece önemlidir. Aksine
güvensizlik ortamında vergiye gönüllü uyum zorlaşır.

3. Kamusal alandaki karar alma sürecine vatandaşın
dahil edilmesi (katılımcılık), kurallar ve kurumlara
ilişkin çerçevenin iyi belirlenmesi, öngörülebilirliğin
tesis edilmesi, etkileşimin ve iletişimin
yaygınlaştırılması vb. etkenler kamusal alanda
güvenin sağlanmasına yönelik pozitif katkılar sağlar.

4. KAMU MALİYESİNDE GÜVEN: VERGİ YÜKÜMLÜLERİNİN DEVLETE
GÜVENİ VE VERGİYE UYUM
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1 2 3 4 5 6 7 8
GÜVEN
VERGİ UYUMU
VERİ

5. Vergi uyumu çok genel anlamda bir mükellefin vergi
yükümlülüklerini tam ve zamanında yerine
getirmesidir.

6. Mükellef vergi uyumsuzluğuna bağlı olarak vergi kaçırma, vergiden
kaçınma, vergi borcunun geciktirilmesi ve verginin yansıtılması gibi
davranışlarda bulunabilmektedir. Vergi uyumu ile hedeflenen vergi
gelirlerini azaltıcı tüm bu davranışların önlenebilmesidir.

7. Mükelleflerin vergiye uyumuna ilişkin kararlarını etkileyen
faktörler üçlü bir sınıflandırma içinde ele alınabilir.
• Ahlaki kurallar
1
• Vergi hukuk ve
yargı sisteminin
adaleti
2
• Devlet
harcamalarının
genişliği ve
yolsuzluklar
3

8. Vergiye uyum ile ilgili olarak bireyin karar verme süreci, içsel
ve dışsal olarak ikiye ayrılan motivasyon kaynaklarından
etkilenmektedir. Sivil sorumluluk, vergi sorumluluğu ve vergi
ahlakı gibi faktörler içsel motivasyon kaynaklarını ifade
ederken, vergi cezaları ve denetim korkusu gibi faktörler
dışsal motivasyon kaynaklarını ifade etmektedir.

9. KAMU MALİYESİNDE GÜVEN TESİS
EDİLMESİNE YÖNELİK BAŞLICA ÖNERİLER
VE EKONOMİK ANAYASA

10. Vatandaşların bir ülkedeki kamu maliyesi sistemine güven
duymaları o ülkede uygulanan kamu mali yönetimine ve maliye
politikalarına sıkı sıkıya bağlıdır.

11. Kamu maliyesinde güven tesis edilmesi
için önem taşıyan başlıca önerilerimizi şu
şekilde özetleyebiliriz:

12. 1.Kamu maliyesine güven tesis edilmesi, her şeyden
önce iyi yönetime ve bu çerçevede iyi bir kamu mali
yönetimine bağlı bulunmaktadır. Özellikle, mali
saydamlık ve hesap verme sorumluluğu iyi bir kamu
mali yönetimi sisteminin olmazsa olmaz şartlarıdır.

13. 2.Kamu maliyesinde güven oluşturmak bütçenin
hazırlanması ve uygulanması süreci ile çok yakından
ilişkilidir. Mali disiplin ve mali sorumluluk ahlakı,
vatandaşların kamu mali yönetimi sistemine güvenini
tesis etmek açısından çok önemlidir.

14. 3.Vatandaşların kamu maliyesine güven duymaları için
ödedikleri her kuruşun israf edilmeden kullanıldığına
inanmaları gerekir. Yine aynı şekilde, ödenen vergilerin
yerinde kullanılması ve yolsuzluklara konu olmaması
gerekir.

15. 4.Kamu maliyesi açısından güven
tesisi iyi bir vergi sistemi
oluşturulması ile de yakından
alakalıdır. Karmaşık, çok sık değişen,
adaletsiz, tarafsız olmayan, belirli
kesimlere ayrıcalıklar sağlayan bir
vergi sistemi güveni ortadan kaldırır.

17. Günümüzde, maliyeciler bu hususta başlıca şu
iki radikal reformu önermektedirler:
· Vergi konularının anayasada açık olarak
belirlenmesi,
· Vergilerin “düz oranlı” olarak anayasada
belirlenmesi.
Birey Bireyin
Geliri (TL)
Vergi
Oranı (%)
Ödenec
ek
Vergi
(TL)
A 1000 10 100
B 2000 10 200
C 3000 10 300
D 4000 10 400
E 5000 10 500

18. SONUÇ
Kamu maliyesine güven genel olarak, anayasal
ve yasal sisteme, adalet anlayışına, mükelleflerin
kamu hizmetlerinden elde ettiği tatmin düzeyine,
kamu hizmet sağlayıcıları ile mükellefler
arasındaki ilişkilerin düzeyine ve diğer
mükelleflerin vergiye uyumuna bağlı olarak
değişmekte ve gelişmektedir.

19. PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN
DOKUZ EYLÜL ÜNIVERSITESI, İİBF ÖĞRETIM ÜYESI &
SOSYAL BILIMLER ARAŞTıRMALARı DERNEĞI
HTTP://WWW.SOBIAD.ORG
PROFESSOR COŞKUN CAN AKTAN
DOKUZ EYLUL UNIVERSITY, FACULTY OF ECONOMICS AND
MANAGEMENT &
SOCIAL SCIENCES RESEARCH SOCIETY
HTTP://WWW.SOBIAD.ORG
CAN AKTAN: SOSYAL BILIMLER KÜTÜPHANESI
CAN AKTAN: SOCIAL SCIENCE LIBRARY
HTTP://WWW.CANAKTAN.ORG
CAN AKTAN: YAŞAM FELSEFESI VE GEZME SANATı
CAN AKTAN: PHILOSOPHY OF LIFE AND ART OF TRAVEL
HTTP://WWW.CANAKTAN.NET