The Gospel of James or The Protevangelion is a second-century infancy gospel telling of the miraculous conception of the Virgin Mary, her upbringing and marriage to Joseph, the journey of the couple to Bethlehem, the birth of Jesus, and events immediately following.

1. Na Protevangelion
WASE 1
1 Ena kedra itukutuku na yavusa e tinikarua i Isireli eda wilika
kina ni a dua na tamata ka yacana ko Isireli, ka vutuniyau sara, a
cabora vakarua e 1 na isoro vua na Turaga na Kalou, ni sa
vakayacora oti na inaki oqo: na noqu iyau me yaga vei ira na
tamata kecega, ka me'u kune loloma cecere kina mai vua na
Turaga na Kalou me baleta na vosoti ni noqu ivalavala ca.
2 Ia ena dua na kana magiti levu ni Turaga, ni ra sa cabora na
nodra isolisoli na luvei Isireli, ka cabora talega na nona isolisoli
ko Rupeni na bete levu, ka kaya ni sa sega ni vakatarai vei iko mo
cabora na nomu isolisoli, ni ko sa sega ni vakasucuma e dua na
leqa mai Isireli.
3 Ena gauna oqo ni sa kauwai vakalevu sara kina o Hadila, sa
lako yani me laki raica na nodra volayaca na yavusa e tinikarua,
me raica se o koya duadua ga e sega ni dua na ka e tu vua.
4 Ia ni sa vakataroga, sa raica ni ra sa vakatubura kece na kawa
mai Isireli ko ira kece na ivalavala dodonu:
5 Sa qai vakasamataka na peteriaki o Eparaama, Na sala sa solia
kina vua na Luvena ko Aisake na Kalou ni sa oti na nona bula; ka
sa rarawa vakalevu kina ko koya, ka sega ni raici koya na watina:
6 Ia sa vakacegu ki na lekutu, ka laki vakacuruma kina na nona
vale laca, ka lolo me vasagavulu na siga ka vasagavulu na bogi,
ka kaya vua,
7 Au na sega ni lako sobu me'u kana se gunu, me yacova ni sa
raici au sobu mai na Turaga na noqu Kalou, ia na masu sa noqu
kakana ka gunu.
WASE 2
1 Ena gauna oqo a rarawa ka veilecayaki o Ana na watina ena
dua na itukutuku vakarua, ka kaya ni'u na tagi ruarua ena vuku ni
noqu yada kei na noqu dravuisiga.
2 Sa qai toro voleka yani ki na dua na kana magiti levu ni Turaga,
ka kaya o Judith na nona yalewa, Ena vakacava na kena dede ko
na vakararawataka kina na yalomu? Sa yaco mai na kana magiti
ni Turaga, ni sa sega ni vakalawa vua e dua me tagi.
3 O koya mo taura kina na isala balavu oqo ka a solia e dua sa
bulia na veika vakaoqo, ni sa sega ni kilikili me'u daramaka, koi
au na dauveiqaravi, ia sa kilikili kei na dua na tamata sa cecere
cake na nomu itovo.
4 Ia a sauma ko Ana, Mo lako tani mai vei au, au sa sega ni
matau ki na veika vakaoqo; ia, sa vakayalomalumalumutaki au
vakalevu na Turaga.
5 Au rerevaka ni sa solia vei iko na ka oqo e dua na tamata
dauveivakacalai, ia ko sa lako mai mo vakadukadukalitaki au ena
noqu ivalavala ca.
6 Sa qai sauma o Judith na nona dauveiqaravi, Na cava na ca
me'u diva vei iko ni ko sega ni vakarorogo vei au?
7 Au sega ni diva mo cudruvi vakalevu cake mai vei iko, ni sa
sogota na kemu kete na Kalou, mo kakua kina ni tina e Isireli.
8 Ena gauna oqo sa lomaleqa sara vakalevu kina o Ana, ka
daramaka tiko na nona isulu ni vakamau, a lako ena tolu na
kaloko ena yakavi me taubale ena nona were.
9 A sa raica e dua na vunikau ni isakisaki, ka dabe e rukuna, ka
masu vua na Turaga, ka kaya,
10 Oi kemuni na nodra Kalou na noqu qase, mo ni
vakalougatataki au ka raica na noqu masu me vaka ko ni a
vakalougatataka na ketei Sera, ka solia vua e dua na luvena
tagane ko Aisake.
WASE 3
1 Ia ni sa rai tiko yani ki lomalagi sa raica na sova ni separo ena
isakisaki,
2 A sa tagi e lomana, ka kaya, Ena ca koi au, ko cei sa sucu na
luvequ? ia na kete cava a vakasucumi au kina, me'u cudruvi
vakaoqo vei ira na luvei Isireli, ka me ra veivakacacani ka
vakalialiai au ena vale ni noqu Kalou: Ena ca koi au, a cava me'u
vakatauvatani rawa kina?
3 Au sa sega ni vakatauvatani rawa kei ira na manumanu tawa
kila ni vuravura, ni ra sa vuavuai vinaka e matamuni na
manumanu tawa kila ni vuravura, Oi kemuni na Turaga! Ena ca
koi au, na cava au rawa ni vakatauvatani rawa kina?
4 Au sa sega ni vakatauvatani rawa kei ira na manumanu kila, ni
ra sa vuavuai vinaka e matamuni na manumanu voravora, Oi
kemuni na Turaga! Ena ca vei au, na cava au vakatauvatani rawa
kina?
5 Au sa sega ni rawa ni vakatauvatani kei na wai oqo, ni sa
vuavuai vinaka na wai e matamuni, na Turaga! Ena ca koi au, na
cava au rawa ni vakatauvatani rawa kina?
6 Au sa sega ni vakatauvatani rawa kei na ua ni wasawasa; vei ira
oqo, se ra sa yalomalua, se ra sa yavala, ena ika sa tu kina, mo ni
vakacaucautaki kemuni, na Turaga! Ena ca koi au, na cava au
rawa ni vakatauvatani rawa kina?
7 Au sa sega ni vakatauvatani rawa kei vuravura, ni sa vuataka na
vuana ko vuravura, ka vakacaucautaki kemuni, na Turaga!
WASE 4
1 Sa qai tucake e yasana e dua na agilosi ni Turaga ka kaya, Ana,
sa rogoca na nomu masu na Turaga; ko na kunekune ka
vakatubura, ka ra na tukuni na nomu kawa e vuravura taucoko.
2 A sa sauma ko Ana, Me vaka sa bula na Turaga na noqu Kalou,
na ka kecega au sa kauta mai, se tagane se yalewa, au na solia
vua na Turaga na noqu Kalou, ka na qaravi koya ena veika tabu,
ena nona bula taucoko.
3 Ka raica era sa rairai mai e rua na agilosi, ka kaya vua, Raica sa
lako mai na watimu kei ira na nona ivakatawa.
4 Ni sa lako sobu mai vua e dua na agilosi ni Turaga, ka kaya, Sa
rogoca na nomu masu na Turaga na Kalou, mo vakusakusa ka
lako yani, raica ena kunekune ko Ana na watimu.
5 A sa lako sobu ko Sotia ka kacivi ira na nona ivakatawa ni sipi,
ka kaya Kauti au mai ki ke e tini na lami sega ni tauvi duka se
duka, ka ra na nona na Turaga na noqu Kalou.
6 Ka kauta mai vei au e tinikarua na luve ni bulumakau sa sega ni
tauvi duka, ia na tinikarua na luve ni bulumakau me nodra na bete
kei ira na italatala qase.
7 Kauta mai vei au e dua na drau na me, ka me na nodra na
tamata kecega na drau na me.
8 A sa lako sobu vata kei ira na ivakatawa ni sipi ko Ana, ka
tucake tu ena yasa ni matamata ka raica ni sa lako tiko mai ko
Oca kei ira na ivakatawa ni sipi.
9 A sa cici yani ko koya, ka lili tu e domona, ka kaya, Au sa kila
oqo ni sa vakalougatataki au vakalevu na Turaga:
10 Ia raica, koi au ka'u a yada, au sa sega tale ni yada, ia koi au
ka a sega ni vakaluveni, au na kunekune.
WASE 5
1 A sa tiko ena imatai ni siga ena nona vale ko Kavita, ia ena
mataka sa kauta mai na nona isoro ka kaya,
2 Kevaka sa yalovinaka vei au na Turaga me vakatakila na peleti
sa tu e yadrei bete 1.
3 A sa taroga na veleti ka dara na bete, ka raica, ka raica ni sa
sega ni kune vua na ivalavala ca.
4 Ka sa kaya ko Isireli, Au sa kila ni sa yalovinaka vei au na
Turaga, ka sa kauta tani na noqu ivalavala ca kecega.
5 Ka sa lako sobu mai na vale tabu ni Turaga sa vakadonui, ka
lako ki na nona vale.
6 Ia ni sa oti e ciwa na vula vei Ana, sa kauta mai ko koya, ka
kaya vua na dauveivakasucumi, A cava au sa kauta mai?
7 Ka sa kaya vua ko koya, e dua na goneyalewa.
8 Sa qai kaya ko Ana, Sa vakalevulevuya na yaloqu na Turaga
edaidai; ka vakadavori koya ena imocemoce.

2. 9 Ia ni sa oti na siga ni nona vakasavasavataki, sa vakasucuma na
gone, ka vakatoka na yacana ko Meri.
WASE 6
1 A sa kaukauwa cake tiko ga na gone ena veisiga, ni sa vula
ciwa, sa biuti koya ki na qele ko tinana me tovolea kevaka e rawa
ni tucake; ia ni sa lako oti e ciwa na ikabakaba, sa lako tale mai ki
tabai tinana.
2 Sa qai tauri koya cake ko tinana, ka kaya, Me vaka sa bula na
Turaga na noqu Kalou, mo kakua ni lako tale e vuravura me
yacova ni'u sa kauti iko ki na vale ni Turaga.
3 O koya sa cakava kina na nona rumu me vanua tabu, ka sega ni
vakatara me toro voleka yani vua e dua na ka e sega ni matau se
dukadukali, ia a sureti ira eso na goneyalewa sega ni
vakadukadukalitaki ni Isireli, ka ra kauti koya vakatikitiki.
4 Ia ni sa yabaki dua na gone, a vakayacora o Dousaki e dua na
kana magiti levu, ka sureti ira na bete, vunivola, italatala qase, kei
ira kece na Isireli;
5 A sa qai cabora na goneyalewa oqo e dua na isoro vei ira na
bete levu, ka ra sa vakalougatataki koya, ka kaya, Me
vakalougatataka na goneyalewa oqo na nodra Kalou na noda qase,
ka solia vua e dua na yaca kilai levu ka tawamudu ena
veitabatamata kecega. Era sa sauma kece na tamata, Ia, Emeni.
6 Sa qai cabori koya ena ikarua ni gauna vei ira na bete ko Isireli,
ka ra sa vakalougatataki koya, ka kaya, Oi kemuni na Kalou
cecere sara, mo ni kauwaitaka na goneyalewa oqo, ka
vakalougatataki koya ena veivakalougatataki tawavakaiyalayala.
7 A sa kauti koya cake ko tinana, ka solia vua na vakaidina, ka
lagata na sere oqo vua na Turaga.
8 Au na lagata e dua na sere vou vua na Turaga na noqu Kalou, ni
sa sikovi au ko koya, ka kauta tani mai vei au na nodra vosa
vakacacani na noqu meca, ka solia vei au na vua ni nona
yalododonu, me tukuni kina oqo vei ira na luvei Rupeni, ni sa
vakasucu ko Ana.
9 Sa qai biuta na gone me vakacegu ena rumu a vakatabuya, ka sa
lako yani ka qaravi ira.
10 Ia ni sa oti na kana magiti, era sa lako tani ka reki ka
vakacaucautaka na Kalou ni Isireli.
WASE 7
1 Ia sa tubu cake na goneyalewa, ia ni sa yabaki rua, sa kaya vei
Ana ko Kaila, Me da kauti koya ki na valetabu ni Turaga, me da
vakayacora kina na neitou yalayala, ka keitou sa yalataka vua na
Turaga na Kalou, de na cudruvi keitou ko koya, ka me kakua ni
vakadonui na neitou isoro.
2 Ia a kaya ko Ana, Me da wawa mada ena ikatolu ni yabaki, de
na yali me kilai tamana. A sa kaya ko Isireli, Me daru wawa
mada.
3 Ia ni sa yabaki tolu na gone, sa kaya ko Areri, Me da sureti ira
mada na luvedra yalewa na Iperiu, ko ira era sa sega ni
dukadukali, ka me ra kauta yadua na cina, ka me ra cina, me
kakua ni lesu tale mai na gone, ka me vagolei na nona vakasama
ki na vale ni Turaga.
4 Era sa kitaka vakakina me yacova ni ra sa cabe cake ki na vale
ni Turaga. A sa ciqomi koya na bete levu, ka vakalougatataki
koya, ka kaya, Ko Meri, na Turaga na Kalou sa vakalevutaka na
yacamu ki na veitabatamata kecega, ia me yacova na ivakataotioti
ni gauna ena vakatakila vei iko na Turaga na nona veisereki vei
ira na luvei Isireli,
5 Ka sa biuti koya ena ikatolu ni ikalawa ni icabocabo ni soro, ka
sa solia na Turaga na nona loloma soli wale, ka sa danisi ko koya
ena yavana, ka ra sa lomani koya na mataqali kecega i Isireli.
WASE 8
1 Erau sa lako tani na nona itubutubu ena kurabui, ka
vakacaucautaka na Kalou, baleta ni a sega ni lesu tale vei rau na
goneyalewa.
2 Ia a tomana tikoga o Meri na valetabu ni vuli tiko e kea e dua
na ruve, ka ciqoma na kakana mai na ligana e dua na agilosi.
3 Ia ni sa yabaki tinikarua, era sa sota ena dua na matabose na
bete, ka kaya, Raica, sa yabaki tinikarua ko Meri; a cava me da
kitaka vua, ni da rerevaka de na vakadukadukalitaki na vanua
tabu ni Turaga na noda Kalou?
4 Eratou sa qai sauma na bete vei Sakaraia na bete levu, Ko sa tu
li ena icabocabo ni soro ni Turaga, ka curu ki na vanua tabu, ka
kerea na veika me baleti koya, kei na veika kecega ena vakatakila
vei iko na Turaga, mo kitaka vakakina.
5 Sa qai curu na bete levu ki na Vanua Tabu Sara, ka kauta tani
vata kei koya na peleti ni sere ni veilewai 1 a masulaki koya;
6 Ka raica sa lako mai vua na agilosi ni Turaga, ka kaya, Sakaraia,
Sakaraia, Mo lako yani ka kacivi ira vata na yada kecega ena
kedra maliwa na tamata, ka me ra kauta mai na nodra ititoko ko
koya na Turaga, ia ko koya ena vakatakila mai vua na Turaga na
ivakatakilakila ena wati Meri.
7 Era sa lako yani na tamata ka lako yani ki Judæa taucoko, ka sa
uvuca na davui ni Turaga, ka ra cici vata na tamata kecega ka
sota vata.
8 A kolotaka tani talega ko Josefa na mataivalu, ka lako yani me
sotavi ira; ia ni ra sa sotavi, era sa lako vua na bete levu, ka kauta
na tamata yadua na nona ititoko.
9 Ni sa taura oti na bete levu na nodra ititoko, sa lako ki na
valetabu me laki masu;
10 Ia ni sa tinia na nona masu, sa taura na ititoko, Ka lako yani ka
veisoliyaka, ka sa sega ni dua na cakamana me vukei ira.
11 A taura na iotioti ni ititoko ko Josefa, ka raica ni sa lako mai
na ititoko e dua na ruve, ka vuka yani ki na ulu i Josefa.
12 A sa kaya na bete levu, Josefa, Ko iko na tamata sa digitaki
me taura na Goneyalewa ni Turaga, me maroroi koya ena vukuna:
13 Ia a bese ko Josefa, ka kaya, Au sa qase sara, ka sa vakaluveni,
ia sa gone ko koya, kau sa rerevaka de'u na rairai veivakacalai e
Isireli.
14 Sa qai sauma na bete levu, Josefa, rerevaka na Turaga na
nomu Kalou, ka nanuma na nona cakacaka na Kalou vei Tecani,
Kora, kei Eparama, na kena tadola ka tilomi rau ko vuravura, ena
vuku ni nodrau veisaqasaqa.
15 O koya oqo, Josefa, mo rerevaka na Kalou, de na yaco na
veika vakaoqo ena nomu matavuvale.
16 Ni sa rere ko Josefa, sa kauti koya ki na nona vale, ka kaya vei
Meri ko Josefa, Raica, au sa kauti iko tani mai na vale ni Turaga,
ia oqo au na biuti iko ki na noqu vale; Me'u nanuma tiko na noqu
veivoli ni tara vale. me tiko vata kei kemuni ko koya na Turaga.
WASE 9
1 Ka sa yaco, ena dua na matabose ni bete, a sa tukuni, Me daru
cakava mada e dua na ilati vou me baleta na valetabu.
2 A sa kaya na bete levu, Dou kacivi ira vata mai vei au e vitu na
goneyalewa savasava sega ni vakadukadukalitaki ena yavusa i
Tevita.
3 Eratou sa lako na tamata ka kauti iratou ki na vale ni Turaga, a
sa kaya vei iratou na bete levu Dou biuta e mataqu ena gauna oqo,
ko cei vei kemudou me taura na wa koula, ko koya na karakarawa,
na ka kulakula, ko koya na lineni matailalai, kei koya sa lokaloka
dina.
4 Sa qai kilai Meri na bete levu, ni o koya e yavusa i Tevita; a sa
kacivi koya, ka sa bale ki na nona qele na lokaloka dina me vodo,
ka lako yani ki na nona vale.
5 Ia mai na gauna ko ya sa galu kina ko Sakaraia na bete levu, ka
biu o Samuela ena nona rumu me yacova ni sa vosa tale ko
Sakaraia.
6 Ia a taura o Meri na lokaloka dina, ka wirica.
7 A sa taura e dua na vokete, ka lako yani me laki tauri wai, ka
rogoca e dua na domo ni sa kaya vua, Koi kemuni sa sinai ena
loloma soli wale, 1 sa tiko vata kei iko na Turaga; ko sa
vakalougatataki ena kedra maliwa na yalewa.
8 A sa rai wavoki ki na imatau kei na imawi (me raica) a sa rogo
mai na domo ko ya, ka sautaninini ki na nona vale, ka biuta sobu

3. na vokete wai sa taura na isulu lokaloka, ka dabe sobu ena nona
idabedabe me laki cakacakataka.
9 Ka raica sa tu e yasana na agilosi ni Turaga, ka kaya, Kakua ni
rere Meri, ni sa vakadonui iko na Kalou;
10 Ni sa rogoca, sa qai vakasamataka vakaikoya na ibalebale ni
veikidavaki vakaoqori.
11 A sa kaya vua na agilosi, Sa tiko vata kei iko na Turaga, ia ko
na kunea:
12 A sauma mai o koya, Na cava! me'u kunekune beka mai vua
na Kalou bula, ka kauta mai me vakataki ira na yalewa kecega?
13 Ia sa sauma lesu mai na agilosi, E segai, i Meri, ia ena lako
mai vei iko na Yalo Tabu, ka na vakaruguti iko na kaukauwa i
Koya sa Cecere Sara;
14 O koya ena savasava kina na ka ena sucu vei iko, ka na
vakatokai me Luve ni Kalou Bula, ia ko na vakatoka na yacana
ko Jisu; ni na vakabulai ira na nona tamata mai na nodra ivalavala
ca.
15 Ka raica ko Ilisapeci na tavalemu, sa kunekunetaka talega e
dua na gonetagane ni sa qase sara.
16 Ia oqo sa ikaono ni vula vata kei koya, ka a vakatokai me sega
ni vakaluveni; ni sa sega ni dua na ka e dredre vua na Kalou.
17 A sa kaya ko Meri, Raica na nona vada na Turaga; me yaco
vei au me vaka na nomuni vosa.
18 Ia ni sa vakayacora oti na nona cakacaka lokaloka, sa kauta
vua na bete levu, ka sa vakalougatataki koya na bete levu, ka
kaya, Sa vakacerecerei iko na yacamu ko Meri na Turaga na
Kalou, ia ko na vakalougatataki ena veitabayabaki kecega e
vuravura.
19 Sa qai vakasinaiti ena reki o Meri, ka lako yani vei Ilisapeci na
tavalena, ka tukituki ena katuba.
20 Ia ni sa rogoca ko Ilisapeci, sa cici yani ka dolava vua, ka
vakalougatataki koya, ka kaya, Sa evei vei au na ka oqo, me lako
mai vei au na tina ni noqu Turaga?
21 Me baleta na lo! ni sa rogo ga ki daligaqu na domo ni nomuni
veivakabulai, sa rika ka vakalougatataki kemuni na veika sa tu
vei au.
22 Ia ko Meri, ni sa sega ni kila na veika vuni kece a vosataka
vua na agilosi liu ko Keperieli, sa tacake ka rai cake ki lomalagi,
ka kaya, Turaga! A cava koi au, me ra vakatokai au na
itabatamata kecega e vuravura me'u kalougata?
23 Ia ni sa raici koya e veisiga me tubu vakalevu, ka rere, sa lako
ki vale, ka vunitaki koya mai vei ira na luvei Isireli; ka sa yabaki
tinikava ena gauna sa yaco kina na veika kece oqo.
WASE 10
1 Ia ni sa yaco mai na ikaono ni nona vula, sa lesu mai na nona
vale ko Josefa mai na veivanua tani, o koya na nona veivoli, ka
curu ki na vale, a raica ni sa tubu cake na Goneyalewa:
2 Sa qai yaviti koya, ka kaya, A cava na mataqu me'u rai cake
kina vua na Turaga na noqu Kalou? se, a cava me'u tukuna me
baleta na goneyalewa oqo?
3 Ni'u a ciqomi koya e dua na Goneyalewa mai na vale ni Turaga
na noqu Kalou, ka'u sa sega ni maroroi koya vakakina!
4 O cei sa lawakitaki au vakaoqo? Ko cei sa vakayacora na ca
oqo ena noqu vale, ka sa vukei koya na Goneyalewa mai vei au,
ka sa vakadukadukalitaki koya?
5 E sega li ni sa vakayacori sara ga vei au na itukutuku i Atama?
6 Ni ena gauna sara ga ni nona lagilagi, a lako mai na gata ka
kunei Ivi duadua ga, ka temaki koya.
7 Ena sala vata ga sa yaco kina vei au.
8 Sa qai tucake mai na qele ko Josefa, kacivi koya, ka kaya, Isa
ko iko sa vakadonui iko vakalevu mai vua na Kalou, a cava ko sa
kitaka kina na ka oqo?
9 A cava ko sa vakamalumalumutaka kina na yalomu, ko koya ka
a vuli ena iTikotiko Tabu Tabu, ka taura na nomu kakana mai na
ligadra na agilosi?
10 Ia a sauma mai o koya, ena wainimata, Au sega ni cala, ka
sega ni kila e dua na tamata.
11 Sa qai kaya ko Josefa, A cava ko sa bukete kina?
12 A sauma ko Meri, Me vaka sa bula na Turaga na noqu Kalou,
au sa sega ni kila na kena ibalebale.
13 Sa qai rere vakalevu ko Josefa, ka lako tani mai vua, ka
vakasamataka na ka me na cakava vua; ka sa veivosaki vakaoqo
kei koya:
14 Kevaka au vunitaka na nona cala, au na kunei ni'u sa cala ena
lawa ni Turaga;
15 Ia kevaka au na kunei koya vei ira na Luvei Isireli, au sa rere,
de na vakasucu gone ko koya e dua na agilosi, au na kunei ni'u sa
solia na nona bula e dua sa sega ni cala:
16 Ia a cava me'u kitaka? Au na vakasukai koya ga.
17 Sa qai yaco mai vua na bogi, ka raica ni sa rairai vua ena tadra
e dua na agilosi ni Turaga, ka kaya,
18 Mo kakua ni rerevaka mo taura na goneyalewa ko ya, ni sa
mai vua na Yalo Tabu na ka sa tu e lomana; . .
19 Ka na vakasucuma e dua na gonetagane, ia ko na vakatoka na
yacana ko Jisu, ni na vakabulai ira na nona tamata mai na nodra
ivalavala ca.
20 Sa qai tucake mai na nona moce ko Josefa, ka vakalagilagia na
Kalou ni Isireli, o koya ka a vakaraitaka vua na loloma vakaoqo,
ka maroroya na Goneyalewa.
WASE 11
1 Sa qai lako mai ko Anasa na vunivola, ka kaya vei Josefa,
Keimami sa sega li ni raici iko mai na gauna ko sa lesu mai kina?
2 A sa sauma ko Josefa, Baleta ni'u sa oca ni oti na noqu
ilakolako, ka vakacegu ena imatai ni siga.
3 Ia a vuki o Ana me raica na Goneyalewa sa levu ka vakaluveni.
4 Ka sa lako yani vua na bete, ka kaya vua, Ko Josefa ko a
nuitaka vakalevu, sa cala kina ena dua na cala kilai levu, ni sa
vakadukadukalitaka na Goneyalewa ka a ciqoma mai na valetabu
ni Turaga, ka sa vakamautaki koya vakaikoya, ka sega ni kunea
vei ira na luvei Isireli.
5 Sa qai kaya na bete, A sa kitaka oqo ko Josefa?
6 A sauma o Anasa, Kevaka o tala mai e dua vei ira na nomu
tamata, ko na raica ni sa bukete.
7 Era sa lako na tamata, ka kunea me vaka sa tukuna.
8 Ena ka oqo erau sa kau mai kina ki na nodrau veilewai ko koya
kei Josefa, ka kaya vua na bete, Meri, a cava ko sa kitaka?
9 A cava ko sa vakamalumalumutaka kina na yalomu, ka
guilecava na nomu Kalou, ni ko sa susugi cake mai ena Vanua
Tabu Tabu, ka ciqoma na nomu kakana mai na ligadra na agilosi,
ka rogoca na nodra sere?
10 Na cava ko sa kitaka kina na ka oqo?
11 A sa sauma mai ena wainimatadra, Me vaka sa bula na Turaga
na noqu Kalou, au sa sega ni cala e matana, ni'u sa sega ni kila e
dua na tamata.
12 Sa qai kaya na bete vei Josefa, A cava ko sa kitaka kina na ka
oqo?
13 A sa sauma ko Josefa, Me vaka sa bula na Turaga na noqu
Kalou, au sa sega ni kauwaitaki koya.
14 Ia sa kaya na bete, Kakua ni lasu, ia mo tukuna ga na ka dina;
ko sa vakamautaki koya vakaikoya, ka sega ni kunea vei ira na
Isireli, ka vakayalomalumalumutaki iko ena liga kaukauwa ni
Kalou, me ra vakalougatataki kina na nomu kawa.
15 A sa galu ko Josefa.
16 Sa qai kaya na bete vei Josefa, Mo vakalesuya tale ki na vale
ni Turaga na Goneyalewa ko a kauta mai kina.
17 Ia a tagi vakaukauwa ko koya, ka kuria na bete, au na
vakavuna mo drau gunuva ruarua na wai ni Turaga, 1 ka me
vakatovolei kina, ka na tadola kina e matamu na nomu caka cala.
18 Sa qai taura na wai na bete, ka vagunuvi Josefa, ka talai koya
ki na dua na vanua ulunivanua.
19 Ka sa lesu vinaka sara mai, ka ra kurabui kece na tamata ni a
sega ni kune na nona cala.
20 A sa kaya vakaoqo na bete, Me vaka ni sa sega ni vakatakila
na Turaga na nomu ivalavala ca, au sa sega talega ni cudruvi iko.
21 Sa qai talai ira tani.

4. 22 Sa qai kauti Meri ko Josefa, ka lako ki na nona vale, ka reki ka
vakacaucautaka na Kalou ni Isireli.
WASE 12
1 Ka sa yaco, ni sa vakarota na Empara ko Okosita, me ra saumi
ivakacavacava na Jiu kecega, ko ira era mai Peceliema mai Judæa:
2 A sa kaya ko Josefa, Au na qarauna me ra vakaicavacava na
luvequ: ia a cava me'u kitaka vua na goneyalewa oqo?
3 Me'u vakaivakacavacava me vaka na watiqu au sa madua; ia
kevaka au sa vakacavacavataki koya me vaka na luvequ yalewa,
era kila kece na Isireli ni sega ni luvequ yalewa.
4 Ni sa yaco mai na gauna ni nona ilesilesi na Turaga, me cakava
na ka e vinaka vua.
5 A sa vakadreta na asa, ka vakabiri koya kina, ka rau muri koya
yani ko Josefa kei Saimoni, ka yaco ki Peceliema ena loma ni
tolu na maile.
6 Sa qai vuki o Josefa ka raica na rarawa nei Meri, ka kaya e
lomana, De sa rarawa beka ko koya ena veika sa tu e lomana.
7 Ia ni sa vuki tale sa raici koya ni dredre, ka kaya vua,
8 Meri, ena yaco vakacava, ni'u dau raica ena so na gauna na
rarawa, ka so na gauna na dredre kei na reki e matamu?
9 A sa sauma vua ko Meri, Au sa raica e rua na tamata e mataqu,
e dua e tagi ka tagi, ka dua tale e dredre ka reki.
10 A sa takosova tale na sala, ka kaya vei Josefa ko Meri, Kauti
au sobu mai na asa, ni na lako mai na veika sa tu vei au.
11 Ia a sauma ko Josefa, Me'u kauti iko evei? ni sa vanua
dravuisiga na vanua.
12 Sa qai kaya tale vei Josefa ko Meri, kauti au sobu, ni sa
vakaukauwataki au na veika sa tu e lomaqu.
13 A sa kauti koya sobu ko Josefa.
14 Ka sa kunea e kea e dua na qara, ka vakatara me curu kina.
WASE 13
1 A sa biuti koya kei iratou na luvena tagane ena qara, sa lako
yani ko Josefa me laki vakasaqara e dua na dauvakasucumi vaka-
Iperiu ena koro ko Peceliema.
2 Ia ni'u sa lako tiko, sa kaya ko Josefa, Au sa rai cake ki macawa,
ka raica ni sa kurabui na o, ka sa tu vakadua na manumanu vuka
ena loma ni nodra dro.
3 Ka'u sa rai sobu yani ki na qele, ka raica ni sa tete yani e dua na
teveli, ka ra sa dabe wavoki na tamata, ia sa tu na ligadra ena
teveli, ka ra sa sega ni yavala me ra kana.
4 Era sa sega ni kania na lewe ni manumanu e gusudra.
5 O ira era laveta cake na ligadra ki uludra era a sega ni kauti ira
lesu mai:
6 Ia ko ira era sa laveti ira cake ki gusudra era sa sega ni
vakacuruma e dua na ka;
7 Ia na matadra kece era sa tudei cake.
8 Ka'u sa raica ni ra sa veiseyaki na sipi, ia era sa tu vakadua na
sipi.
9 A sa laveta cake na ligana na ivakatawa me yaviti ira, ka
tomana tiko na ligana.
10 Ka'u sa rai yani ki na dua na uciwai, ka raici ira na gone ka
volekata na wai na gusudra, ka tara, ia era sa sega ni gunu.
WASE 14
1 Au sa qai raica e dua na yalewa ni lako sobu mai na
veiulunivanua, ka kaya vei au ko koya, Ko sa lako tiko evei, na
tagane?
2 Ka'u sa kaya vua, Au sa lako me'u taroga e dua na
dauvakasucumi vaka-Iperiu.
3 A sauma mai vei au, Sa evei na yalewa ena sereki?
4 Ka'u sa sauma, Ena qara, ka sa vakasucumi koya vei au.
5 Sa qai kaya na dauveivakasucumi, E sega li ni watimu ko koya?
6 A sauma ko Josefa, Sai Meri, ka a vuli ena Vale Tabu Tabu,
ena vale ni Turaga, ka sa bale ki na noqu iwasewase, ka sega ni
watiqu, ia sa kunekunetaka ga na Yalo Tabu.
7 A kaya na yalewa dauveivakasucumi, E dina beka oqo?
8 A sauma, Lako mai ka raica.
9 A sa lako vata kei koya na dauveisusu, ka tucake ena qara.
10 Sa qai vakaruguta na qara e dua na o ramase, ka kaya na
dauveivakasucumi, Sa vakalevulevui na yaloqu edaidai, ni sa
raica na mataqu na veika veivakurabuitaki, ka sa yaco mai na
veivakabulai vei ira na Isireli.
11 Ia vakasauri ga sa yaco me rarama levu na o ena qara, ka sa
sega kina ni rawa ni ra taura na matadra.
12 Ia sa lutu sobu na rarama, me yacova ni sa rairai mai na gone
dramidrami, ka luvena na lomaserei Meri na tinana.
13 A sa kaci mai na yalewa, ka kaya, Sa dua na siga lagilagi oqo,
ka sa raica kina na mataqu na rai veivakurabuitaki oqo!
14 A sa lako tani mai na qara na dauveivakasucumi, ka sotavi
koya ko Salome.
15 A sa kaya vua na dauveivakasucumi, Salome, Salome, au na
tukuna vei iko e dua na ka veivakurabuitaki duadua ka'u a raica,
16 Sa vakasucuma mai e dua na goneyalewa savasava, ka sa
veisaqasaqa kei na veika bula.
17 A sauma o Salome, Me vaka sa bula na Turaga na noqu Kalou,
vakavo kevaka au sa ciqoma e dua na ivakadinadina ni ka oqo, au
na sega ni vakabauta ni sa vakasucuma mai e dua na goneyalewa
savasava.
18 Sa qai curu yani ko Salome, ka kaya na dauveivakasucumi,
Meri, vakaraitaka vei iko, ni sa tubu cake tale e dua na veileti
levu me baleti iko.
19 Ka sa vakacegu ko Salome.
20 Ia sa malai na ligana, ka vutugu vakalevu.
21 Ka sa kaya, Ena ca vei au, ena vuku ni noqu caka cala; ni'u sa
temaki koya na Kalou bula, ka sa vakarau tu na ligaqu me'u lutu
tani.
22 Sa qai vakatakekere vua na Turaga ko Salome, ka kaya, Oi
kemuni na nodra Kalou na noqu qase, mo ni nanumi au, ni'u sa
kawa i Eparaama, kei Aisake, kei Jekope.
23 Dou kakua ni vosa vakacacataki au ena kedra maliwa na Luvei
Isireli, ia mo dou vakalesuya mai na domoqu vei rau na noqu
itubutubu.
24 Ni ko ni sa kila vakavinaka, Oi kemuni na Turaga, ni'u sa
vakayacora e vuqa na itutu ni loloma cecere ena yacamuni, ka'u
sa ciqoma na noqu isau mai vei kemuni.
25 A sa tucake tu e yasai Salomi e dua na agilosi ni Turaga, ka
kaya, Sa rogoca na nomu masu na Turaga na Kalou, sa dodoka
yani na ligamu vua na gone, ka kauti koya, ia ena sala oqori ko na
vakalesui mai kina.
26 Sa vakasinaiti ko Salome ena marau levu, ka lako vua na gone,
ka kaya, Au na tarai koya:
27 Ka sa nakita ko koya me qaravi koya, ni sa kaya ko koya, Oqo
e dua na tui cecere ka sucu mai Isireli.
28 Ka sa vakabulai sara ko Salome.
29 Sa qai lako tani mai na qara na dauveivakasucumi, ka sa
vakadonui koya na Kalou.
30 Ka rogoca! a rogo mai e dua na domo vei Salome, Kakua ni
tukuna na veika matalia ko a raica, me yacova ni sa lako mai na
gone ki Jerusalemi.
31 Sa mani biubiu talega o Salome, ka vakadonui mai vua na
Kalou.
WASE 15
1 Sa qai vakarau tiko o Josefa me lako tani, baleta ni a tubu e dua
na mate levu mai Peceliema ena nodra lako mai e 1 eso na tamata
vuku mai na tokalau,
2 O cei a kaya, Sa sucu evei na nodra tui na Jiu? Ni keimami sa
raica na nona kalokalo mai na tokalau, ka keimami sa lako mai
me qaravi koya.
3 Ni sa rogoca na ka oqo ko Eroti, sa lomaleqa sara vakalevu, ka
talai ira yani na nona italai vei ira na vuku, kei ira na bete, ka
taroga ena vale ni veikoro,
4 Ka sa kaya vei ira, Ko ni sa volai evei me baleti Karisito na tui,
se evei me sucu kina?

5. 5 Era sa qai kaya vua, Mai Peceliema mai Judæa; ni sa volai
vakaoqo: Ia ko Peceliema ena vanua ko Juta, ko sa sega ni lailai
vei ira na turaga ni Juta, ni na lako mai vei iko e dua na iliuliu, ka
na lewai ira na noqu tamata na Isireli.
6 Ia ni sa talai ira tani na bete levu, sa taroga na tamata ena vale
ni koro, ka kaya vei ira, A cava na ivakatakilakila dou a raica me
baleta na tui sa sucu?
7 Eratou sauma vua, Keitou raica e dua na kalokalo levu ka serau
tiko ena kedra maliwa na kalokalo ni lomalagi, ka sa cilavi ira
tani sara na veikalokalo kecega, me vaka ni ra sa sega ni laurai
rawa, ka keimami kila kina ni sa sucu kina e Isireli e dua na tui
levu, o koya keimami sa lako mai kina me qaravi koya.
8 Sa qai kaya vei ira ko Eroti, Dou lako ka vakatataro vagumatua;
ia kevaka dou sa kunea na gone, dou kauta tale mai vei au na
vosa, me'u lako talega mai ka qaravi koya.
9 Era sa lako yani na tamata vuku, ka raica, sa liutaki ira na
kalokalo era a raica mai na tokalau, me yacova ni sa yaco mai ka
tucake ena dela ni qara ka tiko kina kei Meri na tinana na gone
lailai
10 Era sa qai kauta mai na oa mai na nodra iyau, ka cabora vua
na koula kei na ka boi vinaka, kei na mura.
11 Ia ni sa vakasalataki ira ena tadra e dua na agilosi, me ra kakua
ni lesu tale vei Eroti ena vuku i Judæa, era sa lako yani ki na
nodra vanua ena dua tale na sala.
WASE 16
1 Sa qai kila o Eroti ni ra sa vakalialiai koya na tamata vuku, ka
ra sa cudru vakalevu sara, ka vakaroti ira eso na tamata me ra
lako ka vakamatei ira kece na gone mai Peceliema, mai na rua na
yabaki ka lako yani ki liu.
2 Ia sa rogoca ko Meri ni ra na vakamatei na gone, ni ra sa rere
vakalevu, sa qai taura na gone, ka mokoti koya ena isulu ni vesu,
ka vakotori koya ena dua na vale ni manumanu bulumakau,
baleta ni sa sega na vanua me ra tiko kina ena bure ni vulagi.
3 Sa rogoca talega ko Ilisapeci ni sa vakarau vakasaqarai na
luvena ko Joni, sa kauti koya ka lako cake ki na veiulunivanua,
ka vakasaqara e dua na vanua me vunitaki koya kina;
4 Ka sa sega na vanua vuni me kunei kina.
5 Sa qai vutugu e lomana, ka kaya, Oi kemuni na ulunivanua ni
Turaga, mo ni ciqomi tinana vata kei na gone.
6 Ni a sega ni rawa ni kaba cake o Ilisapeci.
7 Ka sa wasei sara na ulunivanua ka ciqoma.
8 Ka sa rairai vei ira e dua na agilosi ni Turaga, me maroroi ira.
9 Ia sa vakasaqarai Joni ko Eroti, ka talai ira yani na nona tamata
vei Sakaraia, ni sa veiqaravi tiko ena icabocabo ni soro, ka kaya
vua, Ko sa vunitaka evei na luvemu?
10 A sauma vei ira, Koi au e dua na italatala ni Kalou, ka
dauveiqaravi ena icabocabo ni soro; me'u na kila vakacava na
vanua e tiko kina na luvequ?
11 Era sa lesu tale na tamata, ka tukuna vei Eroti na tamata
kecega; ka sa cudruvi koya kina, ka kaya, Sa sega li ni vaka na
luvena ko koya oqo me tui e Isireli?
12 A sa talai ira tale na nona tamata vei Sakaraia, ka kaya,
Tukuna vei keitou na ka dina, evei na luvemu, ni ko sa kila ni sa
tiko e ligaqu na nomu bula.
13 Eratou sa qai lako na tamata ka tukuna vua na veika kece oqo:
14 Ia a sauma vei ira ko Sakaraia, Au sa vakamatei ena vuku ni
Kalou, ia kevaka sa vakadavea na noqu dra, ena ciqoma na
Yaloqu na Turaga.
15 Me kena ikuri mo ni kila ni ko ni a vakadavea na dra tawa cala.
16 Ia sa labati ko Sakaraia ena matamata ni valetabu kei na
icabocabo ni soro, kei na veitawasei;
17 Ia era sega ni kila na luvei Isireli na gauna a vakamatei kina.
18 Ia ena auwa ni veivakabulai era sa curu ki na valetabu na bete,
ia a sega ni vakayacora ko Sakaraia na ivakarau ni veikilai kei ira
ka vakalougatataki ira;
19 Ia era se waraka tikoga me ra kidavaki ira;
20 Ia ni ra sa kunea ni sa sega ni yaco mai ena dua na gauna
balavu, sa curuma yani e dua vei ira na vanua tabu ka tiko kina na
icabocabo ni soro, ka raica ni sa davo koto na dra ena qele;
21 Ia, raica, sa kaya e dua na domo mai lomalagi, Sakaraia sa
labati, ka na sega ni bokoci laivi na nona dra, me yacova ni sa
lako mai na dau sauma lesu na nona dra.
22 Ia ni sa rogoca na ka oqo, sa rere, ka lako yani ka tukuna vei
ira na bete na veika sa raica ka rogoca; era sa curu kece ki loma,
ka raica na ka dina.
23 Sa qai qoqolou na delavuvu ni valetabu, ka redetaki mai cake
ki ra:
24 Ka ra sa sega ni kunea rawa na yago, ia na dra ga sa vaka na
vatu sa vaka na vatu.
25 Era sa tagi, ka tukuna vei ira na tamata, ni sa labati ko
Sakaraia, ka ra sa rogoca na yavusa kecega i Isireli, ka ra tagicaki
koya, ka tagicaka me tolu na siga.
26 Era sa qai veivosaki vata na bete me baleta e dua na tamata me
sosomitaki koya.
27 A sa biuta na qele ko Simioni kei ira na vo ni bete, ka sa tau
vei Simioni na iwasewase.
28 Ni sa vakadeitaki koya na Yalo Tabu, ni na sega ni mate, me
yacova ni sa raica na Karisito ni sa lako mai vakayago.