The Book of Tobit, also known as the Book of Tobias, is a 3rd or early 2nd century BC Jewish work describing how God tests the faithful, responds to prayers, and protects the covenant community.

2. BOQONNAA 1
1 Kitaaba dubbii Tobit, ilma Tobi'el, ilma Anaani'el, ilma
Aduu'el, ilma Gaba'eel, sanyii Asaa'el, gosa Neftaali;
2 Bara Eneessar mootiin Asoor turetti, magaalaa Tisbee ishee
gara mirgaatti argamtu, isheen Galiilaa keessatti Neftaaliin
jedhamtu Aser irraa ol ta'e keessaa booji'amee ba'e.
3 Ani Toobit bara jireenya koo hundumaa karaa dhugaa fi
qajeelaa irra deddeebi'eera, obboloota koo fi saba koo warra
anaa wajjin gara Nanawweetti gara biyya Asoor dhufaniif
sadaqaa baay'een hojjedheera.
4 Yeroon biyya koo keessa ture, biyya Israaʼel keessatti
xinnoo utuu jiruu, gosti Neftaalii abbaan koo hundinuu mana
Yerusaalem isa gosoonni Israaʼel hundumaa keessaa filatamte
keessaa kufaniiru achitti, bakka manni qulqullummaa mana
jireenyaa isa hunda caalaa ol aanaa qulqullaa’ee fi bara
hundumaaf ijaarame.
5 Gosoonni walitti fincilan hundinuu fi manni abbaa koo
Neftaaliin re'ee Ba'aal jedhamuuf aarsaa in dhiheessan.
6 Ani qofti garuu yeroo baayʼee gara Yerusaalem dhaqee,
akkuma labsii bara baraatiin saba Israaʼel hundumaaf
muudametti, firii jalqabaa fi kurnaffaa isa jalqaba murame
wajjin qabadheen ture; isaanis ijoollee Aaron iddoo aarsaa
irratti lubootaaf kenne.
7 Badhaasa hundumaa keessaa harka kurnaffaan tokko ilmaan
Aaron warra Yerusaalemitti tajaajilaniif kenneera, harka
kurnaffaa kan biraa gurguree, dhaqee waggaa waggaan
Yerusaalemitti nan baasa ture.
8 Inni sadaffaan immoo, abbaan koo yatiima taʼee waanan
hafeef, akkuma haati abbaa koo Deebooraa na ajajtetti warra
naaf taʼanitti kenne.
9 Kana malees, umriin dhiiraa yommuun gaʼu, Aanaa firoota
koo keessaa fuudhee, ishee irraas Tobiyaasiin in dhaladhe.
10 Gara Nanawwetti boojiʼamnee yommuu geeffamne,
obboloonni koo hundinuu fi warri firoonni koo taʼan
buddeena warra Ormootaa ni nyaatan.
11 Ani garuu nyaachuu irraa of eege;
12 Garaa koo guutuudhaan Waaqayyoon waanan yaadadheef.
13 Inni hundarra ol aanaan immoo Enemessar duratti
ayyaanaa fi tola naaf kenne, kanaafis ani nama isaaf kenne.
14 Anis gara Miidiyaa dhaqee, Gabaʼeel obboleessa
Gaabriiyaas isa Raagees mandara Meediyaatti meetii taalantii
kudhan keessatti amanamummaadhaan dhiise.
15 Enemesaar yommuu duʼu, ilmi isaa Senakeriib bakka isaa
mootii taʼe; kan qabeenyi isaa dhiphate, gara Miidiyaa seenuu
akkan hin dandeenye.
16 Bara Eneessar obboloota kootiif sadaqaa baay'een kenne,
buddeena koos warra beela'aniif kenneera.
17 Uffata koos qullaa ta'uuf, saba koo keessaa namni tokko
du'ee yoo argee, dallaa Nanawweetti naanna'ee yoo argee, isa
awwaala.
18 Mootichi Senakerib yommuu dhufee Yihudaa keessaa
baqate nama tokko utuu ajjeesee, ani dhoksaan isaan awwaala
ture; dheekkamsa isaatiin namoota hedduu ajjeese; garuu
reeffi sun yeroo mooticha irraa barbaadamu hin argamne.
19 Namoota Nanawwee keessaa tokko dhaqee mootichatti
yommuu himate, ani isaan awwaalee dhokadhe; akkan
ajjeefamuuf akka na barbaadame hubadhee, sodaa irraa kan
ka’e of duuba deebi’e.
20 Achiis haadha manaa koo Aanaa fi ilma koo Tobiyaasiin
alatti wanti koo hundi humnaan fudhatame, wanti natti hin
hafne.
21 Ilmaan isaa keessaa lama isa ajjeesanii gara gaarreen
Araraatti baqachuu isaanii dura guyyoota shantamii shantamii
hin dabarre; ilmi isaa Sarkedonos bakka isaa mootii ta'e; kan
herrega abbaa isaa fi dhimma isaa hundumaa irratti muude,
Achiacharus ilma obboleessa koo Anael.
22 Akiyaakaris anaaf kadhachaa gara Nanawweetti deebi'e.
Akiyaakaars nama dhugaatii baatuu, mallattoo eegduu,
bulchaa fi eegduu herregaa ture;
BOQONNAA 2
1 Yeroon deebi'ee gara manaatti deebi'ee, haati manaa koo
Aanaa ilma koo Tobiyaas wajjin ayyaana Pheenxeqosxee,
innis ayyaana qulqulluu torban torbanii ta'e irratti, irbaata
gaarii naaf qophaa'e, isa keessatti Nyaachuuf taa'e.
2 Nyaata baay'ee yommuun argu ilma kootiin, "Dhaqi
hiyyeessa obboloota keenya isa Gooftaan yaadatu keessaa
argattu hundumaa fidi; kunoo, siif nan tura.
3 Inni garuu deebi'ee dhufee, "Abbaa, saba keenya keessaa
tokko ukkaamfamee gabaatti gatameera" jedheen.
4 Achiis foon tokkollee osoon hin dhandhamin ka'ee, hamma
aduun lixxutti kutaa tokkotti ol isa fudhadhe.
5 Achiis deebiʼee of dhiqadhee, foon koo ulfaataadhaan
nyaadhe;
6 Raajii Amos, “Ayyaanni keessan gara gaddaatti,
gammachuun keessanis gara boo’ichaatti in jijjiirama” jedhe
sana yaadadhaa.
7 Kanaaf nan boo'e, aduun erga lixxee boodas dhaqee
awwaala tolchee isa awwaale.
8 Ollaan koo garuu natti qoosanii, "Namichi kun amma iyyuu
dhimma kanaaf ajjeefamuu hin sodaanne; taʼus, kunoo,
deebiʼee warra duʼan ni awwaala.
9 Halkan sanatti awwaalcha irraa deebi'ee, xuraa'ee, fuulli
koos hin haguugamne, dallaa mooraa koo biratti rafe.
10 Dallaa sana keessa saroonni akka jiran, iji koos banaa ta'ee,
saroonni sun manca'aa ho'aa ija kootti akka callisan, ija koottis
adiin akka dhufe hin beeku ture; Achiacharus dhuguma na
sooreera, hangan gara Elymais seenutti.
11 Haati manaa koo Aanaas hojii dubartootaa fudhattee
hojjettee turte.
12 Abbootii qabeenyaa gara manaatti erga isaan ergitee booda,
mindaa ishee kaffalan, mucaa tokko malees isheef kennan.
13 Manni koo keessa yommuu iyyu, "Mucaan kun eessaa
dhufte?" hin hatamuu? abbootii qabeenyaatiif ni kenna; wanta
hatame kamiyyuu nyaachuun halaala waan hin taaneef.
14 Isheen garuu, "Mindaa caalaa kennaadhaaf kenname" naan
jette. Haa ta'u malee, ishee hin amanne, abbootii
qabeenyaadhaaf akka kennitu ajaje malee, isheetti nan qaana'e.
Isheen garuu, Sadaqaa kee fi hojiin kee inni qajeelaan eessa
jira? kunoo, atii fi hojiin kee hundinuu ni beekama.
BOQONNAA 3
1 Achiis ani gaddee boo'e, gadda koottis akkas jedheen
kadhadhe.
2 Yaa Gooftaa ati qajeelaa dha, hojiin kee hundinuu fi karaan
kee hundinuu araara fi dhugaa dha, ati immoo bara baraan
dhugaa fi qajeelaan murteessita.
3 Na yaadadhu, na ilaali, cubbuu koo fi wallaalummaa koo fi
cubbuu abbootii koo warra si duratti cubbuu hojjetaniif na hin
adabin.
4 Isaan abboommii kee waan hin ajajamneef, ati saamicha,
booji'amuu fi du'aaf, saboota isaan gidduutti faca'ee jirru
hundumaatti mammaaksa arrabsoo akka ta'uuf nu dabarsitee
jirta.
5 Amma immoo firdiin kee baay'ee fi dhugaa dha, nuti
abboommii kee hin eegnee, si duras dhugaadhaan waan hin
deemneef, akka cubbuu koo fi kan abbootii kootti anaa wajjin
hojjedhu.

3. 6 Ammas wanta sitti fakkaate natti godhi, akkan diigamuuf,
akkan lafa ta'uuf hafuurri koo akka ana irraa fudhatamu ajaji;
arrabsoo, gaddas baay'ee qabaa, amma rakkina kana keessaa
akkan ba'ee gara iddoo bara baraatti akkan dhaquuf ajaji;
7 Guyyuma sana Ekbataane keessatti magaalaa Miidiyaa
Saaraa intalli Raagu’eel hojjettoonni abbaa isheetiin
arrabsamte;
8 Sababni isaas, abbaa warraa torba, warra hafuurri hamaan
Asmodewos utuu isaan ishee wajjin hin ciisin ajjeese.
Abbootii manaa kee akka ciniinte hin beektuu? ati duraan
dursitee abbaa warraa torba qabaatteetta, maqaa isaan keessaa
tokkoon illee hin moggaafamne.
9 Maaliif isaanif nu reeba? yoo du'an, karaa kee isaan duukaa
deemi, ilma yookaan intala gonkumaa si hin arginu.
10 Wanta kana yommuu dhageesse, baayʼee waan gaddeef,
akka waan of ciniinte itti fakkaate; isheen immoo, "Ani intala
tokkicha abbaa kooti, kana yoon godhes arrabsoo isaaf ta'a,
dulluma isaas gaddaadhaan gara awwaalaatti nan fida" jette.
11 Achiis gara foddaatti kadhattee, "Yaa Waaqayyo gooftaa
koo ati eebbifamteetta, maqaan kee qulqulluu fi ulfina
qabeessas bara baraan eebbifamaa fi kabajamaa dha; hojiin
kee hundinuu bara baraan si haa galateeffatu" jette.
12 Ammas yaa Gooftaa, ija koo fi fuula koo gara keetti nan
kaa'a.
13 Arrabsoo kana booda akkan hin dhageenyeef lafa keessaa
na baasi” jedhi.
14 Yaa Gooftaa, ani nama wajjin cubbuu hundumaa irraa
qulqulluu ta'uu koo ni beekta;
15 Biyya booji'amuu kootti maqaa koos ta'e maqaa abbaa koos
akkan hin xureessineef, ani intala tokkicha abbaa kooti, inni
mucaa dhaaltuu isaa ta'u, fira dhiyoos ta'e ilma tokkollee hin
qabu isa lubbuun jiru, isa ani haadha manaa ta'ee of eegu;
maaliif jiraachuun qaba? garuu du'uun koo yoo sitti hin tolle
ta'e, kana booda akkan arrabsoo akkan hin dhageenyeef, akka
natti ilaallu, akka na mararfamu ajaji.
16 Kadhannaan isaan lamaan ulfina Waaqa guddicha duratti
dhagaʼame.
17 Raafaaʼel immoo isaan lamaan fayyisuuf, jechuunis adii Ija
Toobit akka balleessuuf, Saaraa intala Raaguʼeel Toobiyaas
ilma Toobitiif haadha manaa akka taatuuf ni ergame;
akkasumas Asmodeus hafuura hamaa hidhuuf; sababni isaas
isheen mirga dhaalaadhaan kan Tobiyaas waan taateef. Yeroo
sanatti Tobit mana isaa dhuftee mana isaa seene, Saaraan
intalli Raagu’eel immoo kutaa ishee isa gubbaa keessaa gadi
buute.
BOQONNAA 4
1 Guyyaa sanatti Toobit qarshii inni Gaba'eliif Aarii Miidiyaa
keessatti kenne sana yaadate.
2 Innis ofuma isaatiin, "Du'a hawweera; maaliif ilma koo
Tobiyaasiin hin waamu, osoon du'uu koo dura qarshii sana
akkan itti agarsiisuuf?
3 Innis yommuu isa waamee, "Ilma koo yommuun du'e na
awwaali; haadha kee hin tuffatin, bara jireenya kee guutuu
ishee kabaji, wanta ishee gammachiisu hojjedhu malee ishee
hin gaddisiisin.
4 Yaa ilma koo, yeroo ati gadameessa ishee keessa turtetti
balaa baay'ee siif argitee akka turte yaadadhu;
5 Yaa ilma koo, bara kee hundumaa Waaqayyo gooftaa
keenya yaadadhu, fedhiin kee cubbuu hojjechuuf ykn
abboommii isaa irra hin darbiin;
6 Yoo dhugaadhaan hojjatte, hojiin kee siifi warra haqaan
jiraatan hundumaaf in milkaa'a.
7 Qabeenya kee irraa sadaqaa kenni; yeroo sadaqaa kennitu iji
kee hin hinaafin, hiyyeessa kamirraayyuu fuula kee hin
garagalchin, fuulli Waaqayyoos si irraa hin deebi'u.
8 Baay'inaan yoo qabaatte sadaqaa akkasumaan kenni, xiqqoo
yoo qabaatte, akka xinnoo sanaatti kennuu hin sodaatin.
9 Ati guyyaa barbaachisummaa isaatti qabeenya gaarii ofii
keetiif kuufatta.
10 Sadaqaan du'a jalaa in baasa, gara dukkanaattis dhufuu hin
hayyamu.
11 Sadaqaa warra ol-aanaa duratti kennan hundumaaf kennaa
gaarii dha.
12 Yaa ilma koo, sagaagalummaa hundumaa irraa of
eeggadhu, nuti ijoollee raajotaa, Nohi, Abrahaam, nuti ijoollee
raajotaa waan taaneef, sanyii abbootii keetii keessaa haadha
manaa fudhadhu, dubartii orma gosa abbaa keetii keessaa hin
taane haadha manatti hin fudhatiin , Yisihaaq fi Yaaqoob: yaa
ilma koo, abbootiin keenya jalqabarraa kaasee, hundi isaanii
haadhotii manaa fira isaanii fuudhanii, ijoollee isaanii
keessattis eebbifamuu isaanii, sanyii isaaniis lafa akka dhaalu
yaadadhu.
13 Ammas yaa ilma koo obboloota kee jaalladhu, obboloota
kee, ilmaan fi ijoollee durbaa saba kee keessaa haadha manaa
hin fudhatin garaa kee keessatti hin tuffatin, of tuuluun badiisa,
rakkinni baay'een, saalqunnamtii keessattis manca'iinsi ni jira
hanqina guddaas, saalqunnamtiin haadha beelaa waan ta'eef.
14 Mindaan nama siif hojjete si bira hin turre, harkaa isaaf
kennuu malee, Waaqayyoon yoo tajaajilte innis siif deebisa;
haasawa kee hundumaa keessattis ogeessa ta'i.
15 Wanta ati jibbitu akkas hin godhin, si macheessuuf wayinii
hin dhugin;
16 Buddeena kee keessaa warra beela'aniif kenni, uffata kee
keessaa warra qullaa jiraniif kenni; akka baay'ina keetiinis
sadaqaa kenni;
17 Buddeena kee bakka awwaalcha qajeelaa irratti
dhangalaasi, jal'ootaaf garuu homaa hin kennin.
18 Namoota beektota hundumaa gorsa gaafadhu, gorsa
faayidaa qabu kamiyyuu hin tuffatin.
19 Yeroo hundumaa Waaqayyo gooftaa kee eebbifadhu,
karaan kee akka qajeelu, karaan kee fi yaadni kee hundinuu
akka milkaa'u isa irraa hawwi; garuu Gooftaan ofii isaatii
waan gaarii hundumaa ni kenna, nama fedhes akka fedhetti ni
gad of deebisa; amma yaa ilma koo, abboommii koo yaadadhu,
yaada kee keessaas hin baane.
20 Amma immoo, Gaba’eel ilma Gabriyaasitti Raagees isa
Miidiyaa keessatti taalaantii kudhan akkan kenne isaanitti nan
argisiisa.
21 Yaa ilma koo, hiyyeeyyii ta'uu keenya hin sodaatin,
Waaqayyoon sodaatte, cubbuu hundumaa irraas fagaattee,
wanta isa duratti tolu yoo hojjette, qabeenya baay'ee qabda.
BOQONNAA 5
1 Tobiyaasis deebisee, "Yaa abbaa, ani waan ati na abboomte
hundumaa nan raawwadha;
2 Garuu ani isa hin beekin attamitti qarshicha fudhachuu
danda'a?
3 Achiis barreeffama harkaa sana kenneef, "Ani lubbuun
jirutti nama si wajjin deemu siif barbaadi, mindaa isaaf nan
kenna;
4 Nama barbaaduuf yommuu deemu Raafaa'eel ergamaa ta'e
argate.
5 Inni garuu hin beekne; innis, "Ati anaa wajjin gara Raages
deemuu ni dandeessaa?" iddoowwan sanas sirriitti beektaa?
6 Ergamaan sun, “Ani si wajjin nan deema, karaa gaariis nan
beeka;

4. 7 Tobiyaas immoo, "Hanga ani abbaa kootti himutti naaf
tursi" jedheen.
8 Innis, "Deemi hin turiin" jedheen. Innis seenee abbaa
isaatiin, Kunoo, isa anaa wajjin deemu argadheera” jedheen.
Achiis, “Gosa akkamii akka taʼee fi si wajjin deemuuf nama
amanamaa taʼuu fi dhiisuu isaa akkan beekuuf gara kootti isa
waami” jedheen.
9 Innis isa waamee seenee, isaanis nagaa wal gaafatan.
10 Toobit immoo, "Yaa obboleessa koo, gosaa fi maatii
akkamii akka taate natti agarsiisi" jedheen.
11 Isaanis, "Ati gosa ykn maatii ykn nama kireeffataa ilma
kee wajjin deemu barbaaddaa?" Toobit immoo, “Yaa
obboleessa, firoota kee fi maqaa kee beekuu nan barbaada”
jedheen.
12 Innis, “Ani Azaariyaas ilma Anaaniyaa isa guddaa fi
obboloota kee ti” jedheen.
13 Toobit immoo, “Yaa obboleessa! gosa kee fi maatii kee
beekuuf waanan gaafadheef amma natti hin dheekkamin; ati
obboleessa koo, kan horii amanamaa fi gaarii dha; isaanis
dogoggora obboloota keenyaatiin hin sossobamne;
14 Garuu, mindaa akkamii siif kenna? guyyaatti diraakmii fi
wantoota barbaachisoo ilma kootiif ni barbaaddaa?
15 Eeyyee, kana malees, yoo nagaadhaan deebitan, mindaa
keessan irratti waan tokko nan dabala.
16 Kanaaf isaan gammachiisan. Achiis Tobiyaasiin, “Imalaaf
of qopheessi, Waaqayyo immoo imala gaarii siif haa erga”
jedhe. Ilmi isaa immoo imala sanaaf waan hundumaa erga
qopheessee booda abbaan isaa, “Ati nama kana wajjin deemi,
Waaqayyo inni samii keessa jiraatu immoo imala kee siif haa
milkoofsi, ergamaan Waaqayyoos si wajjin jira” jedheen.
Kanaaf lamaan isaanii iyyuu, sareen dargaggeessa sanaas
isaan waliin baʼan.
17 Haati isaa Aanaan garuu boossee Toobitiin, "Maaliif ilma
keenya argite?" inni ulee harka keenyaa mitii, nu dura seenuu
fi bahuu keessatti?
18 Maallaqa qarshii irratti dabaluudhaaf hin araadanaa;
19 Wanti Gooftaan ittiin jiraannuuf nuuf kenne nu ga'a.
20 Toobit immoo, “Yaa obboleettii koo, hin eegin; inni
nagaadhaan ni deebi'a, iji kees isa in arga.
21 Ergamaan gaariin isa wajjin ni eega, deemsi isaas ni
badhaadhina ni taʼa, nagaadhaanis ni deebiʼa.
22 Achiis booʼicha ishee xumurte.
BOQONNAA 6
1 Osoo imala isaanii deemanii galgala gara laga Tigris ga'anii
achi buufatan.
2 Dargaggeessi sun dhiqachuuf yommuu gad buʼu,
qurxummiin tokko laga keessaa utaalee isa nyaachuu barbaade.
3 Ergamaan sun, "Qurxummii sana fudhadhu" jedheen.
Dargaggeessichis qurxummii sana qabee gara lafaatti harkisee.
4 Ergamaan sunis, "Qurxummii banaa, garaa, kalee fi
garaacha fudhadhaatii nagaadhaan ol kaa'aa" jedheen.
5 Dargaggeessi sun akkuma ergamaan sun ajajetti raawwate;
qurxummii sana erga bilcheessanii booda ni nyaatan, achiis
lamaan isaanii iyyuu hamma Ecbataneetti dhihaatanitti karaa
isaanii itti fufan.
6 Dargaggeessi sun ergamaa sanaan, “Obboleessa Azaariyaas,
garaan, kaleen fi galchi qurxummii maal fayyada?
7 Innis, “Garaa fi kalee tuquudhaan, seexanni ykn hafuurri
hamaan nama tokko yoo rakkise, dhiira ykn dubartii sana
duratti aarri itti naquu qabna, kana booda gareen sun hin
dhiphatu” jedheen.
8 Galaa yoo ta'e, nama ija isaa irratti adii ta'e dibachuun gaarii
dha, in fayya.
9 Isaan gara Raagees yommuu dhihaatan, .
10 Ergamaan sun dargaggeessa sanaan, "Yaa obboleessa koo,
har'a Raagu'eel isa ilma obboleessa kee ta'e bira ni bulchina;
intala tokkicha Saaraa jedhamtus qaba; Haadha manaa akka
siif kennamuuf, ani isheef nan dubbadha.
11 Ati qofti firoota ishee keessaa waan taateef, mirgi ishee siif
ta'a.
12 Hojjettuun immoo bareedduu fi ogeettii dha, amma na
dhaggeeffadhu, ani abbaa isheetti nan dubbadha; yeroo Rages
irraa deebinu immoo gaa'ela sana ni kabajna: Raagu'eel akka
seera Museetti nama biraatti ishee fuudhuu akka hin
dandeenye, garuu du'aan yakkamaa akka ta'u nan beeka,
sababiin isaas mirgi dhaalaa nama kamiyyuu caalaa si ilaalla
kan biraa.
13 Dargaggeessi sunis ergamichaan, “Yaa obboleessa
Azaariyaas, hojjettuun manaa kun dhiirota torbaaf akka
kenname dhaga’eera, isaanis hundi isaanii kutaa gaa’elaa
keessatti du’aniiru” jedheen.
14 Ammas ani tokkicha ilma abbaa koo waanan ta'eef,
hafuurri hamaan warra gara ishee dhufan malee qaama tokko
illee hin miidhu waan ishee jaallatuuf, yoon gara ishee seene,
akka isa duraatti akkan hin duune nan sodaadha kan ishee;
kanaafis ani akkan du'ee, lubbuu abbaa koo fi haadha koos
sababa kootiin gara awwaalaatti gaddaan akkan hin fidne nan
sodaadha;
15 Ergamaan sunis, “Abboota abbaan kee haadha manaa fira
kee keessaa akka fuudhuuf siif kenne hin yaadattu? kanaaf yaa
obboleessa koo na dhaga'i; haadha manaa siif in kennamti;
hafuura hamaa sanas hin lakkaaʼin; sababiin isaas halkanuma
kana fuudhaa fi heerumaan siif kennama.
16 Yommuu gara kutaa gaa'elaatti galtu, asheeta urgooftuu
sana fudhattee, garaa fi kalee qurxummii sanaa keessaa
muraasa isaanitti kaa'attee, ittiin aarri ni baafta.
17 Seexanni immoo urgaa'ee ni baqata, kana boodas deebi'ee
hin dhufu; ati: hin sodaatin, isheen jalqabarraa kaasee siif
muudameera; ati immoo ishee ni eegdi, isheen immoo si
wajjin in deemti. Kana malees ijoollee siif deesse jedheen
yaada. Tobiyaas wantoota kana yommuu dhagaʼu ishee
jaallate, garaan isaas buʼa qabeessa taʼeen ishee wajjin walitti
makame.
BOQONNAA 7
1 Ekbataanee yommuu ga'an mana Raagu'eel ga'anii Saaraan
isaan qunnamte.
2 Achiis Raagu’eel haadha manaa isaa Eednaan,
“Dargaggeessi kun Toobit ilma obboleessa koo wajjin akkam
fakkaata!
3 Raagu’eel immoo, “Yaa obbolootaa eessaa dhuftan?”
Isaanis, "Nuti ilmaan Neftaliim warra Nanawweetti
booji'aman keessaa ti" jedhan.
4 Innis, “Isin fira keenya Toobit beektu? Isaanis, “Nuti isa
beekna” jedhan. Achiis, Fayyaa gaarii qabaa?
5 Isaanis, "Inni lubbuun jira, fayyaas gaarii dha" jedhanii
Tobiyaas, "Inni abbaa koo ti" jedhe.
6 Raagu'eel immoo utaalee isa dhungatee boo'e;
7 Isa eebbisee, “Ati ilma nama amanamaa fi gaarii ti” jedheen.
Toobit jaamaa ta'uu isaa yommuu dhaga'e garuu gaddee boo'e.
8 Haati manaa isaa Eednaa fi intalli isaa Saaraan booʼan. Kana
malees gammachuudhaan isaan keessummeessan; korbeessa
hoolaa tokko erga ajjeesanii boodas, foon minjaala irra kaaʼan.
Tobiyaas Raafaa’eliin, “Azaariyaa obboleessa koo, waa’ee
wantoota karaa irratti dubbatte sanaa dubbadhu, daldalli kun
haa ergamu” jedhe.
9 Kanaaf, Raagu’eelitti dhimmicha hime, Raagu’eel immoo
Tobiyaasiin, “Nyaadhu, dhugi, gammadi” jedheen.
10 Intala koo fuudhuun kee sirrii dha;

5. 11 Intala koo dhiirota torba fuudhuuf kenneera, isaanis halkan
sanatti du'an; Tobiyaas garuu, hanga walii gallee wal
kakanneetti, ani asitti homaa hin nyaadhu jedheen.
12 Raagu’eel, “Ati ilma obboleessa ishee waan taateef, isheen
immoo kan kee waan taateef, kana booda akka haala isheetiin
ishee fudhadhu, Waaqayyo gara laafessanis waan hundumaa
irratti milkaa’ina gaarii siif kenna” jedheen.
13 Achiis intala isaa Saaraa waamee gara abbaa ishii dhuftee,
inni immoo harka ishee qabee, Tobiyaasitti haadha manaa
akka taatuuf kenne abbaa. Innis isaan eebbise;
14 Eednaan haadha manaa isaa waamee waraqaa fuudhee
meeshaa kakuu barreessee mallatteesse.
15 Achiis nyaachuu jalqaban.
16 Raagu’eel haadha manaa isaa Eednaa waamee,
“Obboleettii koo, kutaa biraa qopheessitee achitti galchi”
jedheen.
17 Isheen akka inni ishee ajajetti erga raawwattee garasitti
ishee fidde, boossis imimmaan intala ishee fudhattee,
ishiidhaan jette.
18 Yaa intala koo, jajjabina gaarii argadhu; gooftaan samii fi
lafaa gadda kee kanaaf gammachuu siif kennu, intala koo
jajjabina gaarii argadhu.
BOQONNAA 8
1 Erga irbaata nyaatanii booda, Tobiyaasiin gara isheetti
galchan.
2 Yeroo deemu dubbii Raafaa'eel yaadatee, asheeta urgooftuu
sanaa fuudhee, garaa fi kalee qurxummii sanaa irra kaa'ee,
aarri ittiin aarse.
3 Hafuurri hamaan sun urgaa'ee, gara naannoo Gibxiitti baqate,
ergamaan sunis isa hidhe.
4 Erga lamaan isaanii walitti cufamanii booda, Tobiyaas siree
irraa ka'ee, "Obboleettii, ka'ii Waaqayyo akka nutti mararfatu
haa kadhannu" jedheen.
5 Tobiyaas, “Yaa Waaqayyo abbootii keenyaa, ati
eebbifamteetta, maqaan kee inni qulqulluu fi ulfina qabeessa
bara baraan eebbifamaa dha; samiin si haa eebbisu,
uumamtoonni kee hundis.
6 Addaam gootee, Hewaan haadha manaa isaa gargaartuu fi
hafuuf kenniteef, isaan keessaa ilmi namaa ni dhufe; gargaarsa
akka isaa haa goonu.
7 Ammas yaa Gooftaa, obboleettii koo kana qajeelaa malee
kajeellaa malee hin fudhadhu;
8 Isheen immoo, “Ameen!”
9 Halkan sana lamaan isaanii iyyuu rafan. Raagu'eel immoo
ka'ee dhaqee awwaala tolche;
10 Isaanis, “Innis akka hin duune nan sodaadha” jedhe.
11 Raagu'eel garuu gara mana isaatti yommuu seenu;
12 Innis haadha manaa isaa Eednaan akkana jedhe. Hojjetoota
manaa keessaa tokko ergi, lubbuun jiraachuu fi dhiisuu isaa
haa ilaaltu, yoo hin jiraanne, akka isa awwaalnuuf, namni
tokko illee hin beeku.
13 Hojjettuun sunis balbala bantee seentee, lamaan isaanii
iyyuu rafaa jiran argite.
14 Ba'ee lubbuun akka jiru isaanitti hime.
15 Achiis Raagu’eel Waaqayyoon galateeffatee, “Yaa
Waaqayyo, galata qulqulluu fi qulqulluu hundumaa wajjin
galateeffamuun kee ni mala; kanaaf qulqulloonni kee
uumamtoota kee hundumaa wajjin si haa galateeffatan;
ergamoonni kee fi warri kee filataman hundinuu bara baraan
si haa galateeffatan.
16 Ati waan na gammachiifteef galatamuu qabda; sun immoo
kan ani shakke natti hin dhufne; ati garuu akka araara kee isa
guddaatti nutti raawwatte.
17 Ijoollee tokkicha abbootii isaanii lama ta'aniif araara waan
argatteef galateeffamuu qabda, yaa Gooftaa araara isaaniif
kenni, jireenya isaaniis gammachuu fi araaradhaan
fayyaadhaan xumuri.
18 Achiis Raagu’eel hojjetoota isaa awwaala sana akka
guutan ajaje.
19 Ayyaana cidhaas guyyaa kudha afur kabaje.
20 Guyyoonni gaa'elaa utuu hin xumuramin, Raagu'eel hanga
guyyoonni gaa'elaa kudha afran darbanitti akka hin deemne
kakaadhaan itti himee ture;
21 Achiis walakkaa qabeenya isaa fudhatee nagaadhaan gara
abbaa isaa ni deema; kan hafes yeroo aniifi haati manaa koo
du’an qabaachuu qaba.
BOQONNAA 9
1 Tobiyaas Raafaa'eliin waamee, "
2 Obboleessa Azaariyaas, garbicha tokkoo fi gaala lama
fudhadhuutii gara Rages of Media Gaba’el dhaqiitii qarshii
naaf fidi, gara cidhattis fidi.
3 Raagu'eel akkan hin deemne kakateera.
4 Abbaan koo garuu guyyoota lakkaa'a; yeroo dheeraa yoon
turus baay'ee ni gadda.
5 Raafaaʼel immoo baʼee Gabaʼeel bira buʼee barreeffama
harkaa isaaf kenne.
6 Ganama barii lamaan isaanii iyyuu waliin baʼanii gara cidha
ni dhufan;
BOQONNAA 10
1 Abbaan isaa Tobit guyyaa hundumaa lakkaa'aa ture;
2 Toobit immoo, "Hidhamaniiru? moo Gaba'eel du'eera,
namni qarshii isaaf kennu hin jiru?
3 Kanaaf baay'ee gadde.
4 Haati manaa isaas, "Ilmi koo yeroo dheeraa turuu isaatiin
du'eera; isheenis boo'uu jalqabde, .
5 Amma yaa ilma koo, ifa ija kootii ergan si gadhiisee homaa
hin yaadu.
6 Toobit immoo, "Nagaa dha waan ta'eef, callisi, of eeggadhu"
jedheen.
7 Isheen garuu, "Caldhisi, na hin gowwoomsin; ilmi koo
du'eera. Isheen guyyaa hundumaa karaa isaan deemanitti
baatee, guyyaa nyaata tokkollee hin nyaattu, ilma ishee
Tobiyaasiin boo'uu halkan guutuu hin dhiifne, hamma
guyyoonni kudha afran cidha Raagu'eel kakate sun
xumuramutti achitti dabarsuu. Achiis Tobiyaas Raagu’eeliin,
“Abbaan koo fi haati koo kana booda na arguuf waan hin
ilaalleef, na dhiisi” jedheen.
8 Abbaan warraa isaa garuu, "Ana bira turi, gara abbaa keetti
nan erga, isaanis akkamitti akka si waliin deemu itti himu"
jedheen.
9 Tobiyaas garuu, “Lakki; garuu gara abbaa kootti naaf haa
deemu.
10 Raagu'eel ka'ee haadha manaa isaa Saaraa, qabeenya isaa
walakkaa, hojjettoota, horii fi qarshii isaaf kenne.
11 Innis isaan eebbisee, "Waaqayyo samii yaa ijoollee koo
imala gaarii isiniif haa kennu" jedhee isaan erge.
12 Innis intala isaatiin, “Waa’ee kee akkan dhaga’uuf, abbaa
kee fi haadha warraa kee warra amma warra kee ta’an kabaja
kenni” jedheen. Innis ishee dhungate. Ednaan immoo
Tobiyaasiin, "Yaa obboleessa koo jaallatamaa, Gooftaan samii
si deebisee, osoon hin du'in ijoollee kee intala koo Saaraa irraa
akkan argu gooftaa duratti akkan gammadu naaf kenni; kunoo,
intala koo siif kenna imaanaa addaa; eessa jiru hammeenya
ishee hin kadhatinaa.

6. BOQONNAA 11
1 Kana booda Tobiyaasiin karaa badhaadhina akka isaaf
kenne Waaqayyoon galateeffachaa, Raagu’elii fi Eedna
haadha manaa isaa eebbisee, hamma isaan gara Nanawweetti
dhihaatanitti karaa isaa itti fufe.
2 Raafaa'eel Tobiyaasiin, "Yaa obboleessa, akkamitti abbaa
kee akka dhiiste beekta;
3 Haadha manaa kee duratti ariifannee mana qopheessina.
4 Gara qurxummii harka kee keessa fudhadhu. Kanaaf isaan
karaa isaanii deeman, sareenis isaan duukaa deemte.
5 Aanaan immoo ilma ishee argachuuf gara karaa sanaa
ilaalaa teesse.
6 Yeroo inni dhufuu isaa argitee abbaa isaatiin, “Kunoo, ilmi
kee fi namichi isa wajjin deeme dhufa” jette.
7 Raafaaʼel, “Yaa Tobiyaas, abbaan kee ija isaa akka banu nan
beeka” jedheen.
8 Kanaaf ati ija isaa gaalicha dibadhu, innis in cicciramee, inni
ni xuuxa, adiinis ni bu'a, innis si in arga.
9 Achiis Aanaan fiigdee, morma ilma ishee irra kuftee, "Yaa
ilma koo, si argee, kana booda du'uutti nan gammada" jetteen.
Isaanis lamaan isaanii iyyuu boo'an.
10 Tobit gara balbalaatti bahee gufate;
11 Abbaa isaa qabee, "Yaa abbaa koo abdii gaarii qabaadhu"
jedhee ija abbootii isaa irratti gaalicha rukute.
12 Ijji isaa yommuu qaqawweessuu jalqabe, ni xuuxe;
13 Adiin sun golee ija isaa keessaa ba'ee, ilma isaa yommuu
argu morma isaa irratti kufe.
14 Innis boo'ee, "Yaa Waaqayyo, ati eebbifamteetta, maqaan
kees bara baraan eebbifamaa dha; ergamoonni kee
qulqulloonni hundinuu eebbifamoo dha;
15 Kunoo, ilma koo Tobiyaasiin waanan argeef, ati
dha'atteetta, natti mararteetta. Ilmi isaas gammachuudhaan
seenee, wanta gurguddaa Miidiyaa keessatti isa mudate abbaa
isaatti hime.
16 Toobit immoo gammadee Waaqayyoon galateeffachaa
karra Nanawweetti intala isaa qunnamuuf ba'e;
17 Tobiyaas garuu Waaqayyo isaaf araara waan qabuuf isaan
duratti galateeffate. Yommuu gara intala haadha isaa Saaraatti
dhihaatu, "Ati intala, baga nagaan dhufte, Waaqayyo inni gara
keenyatti si fide haa eebbifamu, abbaan kee fi haati kees haa
eebbifamu" jedhee ishee eebbise. Obboloota isaa warra
Nanawwee keessa jiran hundumaa biratti gammachuun ni
mul'ate.
18 Akiyaakaaroosii fi Nasbaas ilmi obboleessa isaa ni dhufan.
19 Cidha Tobiyaas guyyaa torba gammachuu guddaadhaan
raawwatame.
BOQONNAA 12
1 Toobit ilma isaa Tobiyaasiin waamee, "Ilma koo, namichi
mindaa isaa isa si wajjin deeme akka qabu ilaali, kana caalaas
kennuufii qabda" jedheen.
2 Tobiyaas immoo, “Yaa abbaa, wanta ani fide sana keessaa
walakkaa isaaf kennuun koo miidhaa hin qabu.
3 Inni nagaadhaan gara keetti na deebiseera, haadha manaa
koos fayyisee, qarshichas naaf fidee, akkasumas si fayyise.
4 Achiis jaarsi sun, “Isaan isaaf malu” jedhe.
5 Ergamicha waamee, "Wanta fiddee dhufte hundumaa
keessaa walakkaa fudhadhuu nagaadhaan deemi" jedheen.
6 Achiis lamaan isaanii addaan baasee, "Waaqayyoon
eebbisaa, isa galateeffadhaa, isa guddifadhaa, wanta inni
warra lubbuun jiran hundumaa duratti isin irratti raawwateef
isa galateeffadhaa" jedheen. Waaqayyoon galateeffachuun,
maqaa isaa ol kaasuun, hojii Waaqayyoos kabajaan mul'isuun
gaarii dha; kanaaf isa faarsuuf hin dadhabinaa.
7 Iccitii mootii itti dhiyeenyaan eeguun gaarii dha, hojii
Waaqayyoo mulʼisuun garuu ulfina qaba. Waan gaarii
hojjedhu, hamaan tokkollee si hin tuqu.
8 Kadhannaan sooma, sadaqaa fi qajeelummaa wajjin gaarii
dha. Qajeelummaa wajjin xiqqoo xiqqootu jal'ina wajjin
baay'ee caala. Warqee kuusuu irra sadaqaa kennuu wayya;
9 Sadaqaa du'a jalaa in baasa, cubbuu hundumaas ni
qulqulleessa. Warri sadaqaa fi qajeelummaa raawwatan
jireenyadhaan in guutamu;
10 Warri cubbuu hojjetan garuu jireenya ofii isaaniitiif diina.
11 Dhugumatti ani homaa isin irraa hin dhowwu. Anis, iccitii
mootii dhiyeenyaan eeguun gaarii ture, garuu hojii
Waaqayyoo mul'isuun ulfina qaba jedheen ture.
12 Ammas, ati fi Saaraan intala kee yommuu kadhattu, ani
yaada kadhannaa kee isa qulqulluu duratti nan dhiheesse;
13 Kaatee irbaata kee dhiistee deemtee warra du'an haguuguuf
yommuu hin harkifne, hojiin kee gaariin na jalaa hin
dhokanne, ani garuu si wajjin ture.
14 Ammas Waaqayyo siifi Saaraa intala kee akkan fayyisuuf
ana erge.
15 Ergamoota qulqulloota torba kadhannaa qulqullootaa
dhiheessanii, ulfina isa qulqulluu duratti seenanii fi baʼan
keessaa tokko ani Raafaa’eel dha.
16 Achiis lamaan isaanii iyyuu ni sodaataniiru.
17 Inni garuu, "Isin gaarii waan ta'eef hin sodaatinaa; kanaaf
Waaqayyoon galateeffadhu.
18 Fedha Waaqayyo keenyaan kanan dhufe malee,
gaarummaa koo kamiinuu miti; kanaaf bara baraan isa
galateeffadhaa.
19 Guyyoota kana hundumaa isinitti mul'adheera; ani garuu
hin nyaannee, hin dhugne, isin garuu mul'ata argitan.
20 Kanaaf amma gara isa na ergetti ol ba'a waan ta'eef,
Waaqayyoon galateeffadhu; garuu waan hojjetame hundumaa
kitaaba keessatti barreessi.
21 Yommuu ka'anis, kana booda isa hin argine.
22 Achiis hojiiwwan Waaqayyoo gurguddaa fi dinqisiisoo,
akkasumas ergamaan Waaqayyoo akkamitti akka isaanitti
mulʼate himatan.
BOQONNAA 13
1 Tobit kadhannaa gammachuu barreessee, "Waaqayyo inni
bara baraan jiraatu haa eebbifamu, mootummaan isaas haa
eebbifamu" jedhe.
2 Inni ni dha'a, ni araaras, gara si'oolitti gad in geessa,
deebisee in in deebisa;
3 Isin ilmaan Israa'el warra ormoota duratti isa himataa, inni
isaan gidduutti nu facaase.
4 Inni Gooftaa keenya, Waaqayyo abbaa keenyas bara baraan
waan ta'eef, achitti guddummaa isaa labsaa, namoota jiraatan
hundumaa durattis isa jajadhaa.
5 Yakka keenyaan nu dha'a, deebi'ee araara in argata, saboota
isaan gidduutti nu facaase hundumaa keessaas nu in sassaaba.
6 Garaa keessan guutuudhaan, yaada keessan guutuudhaan
gara isaatti yoo deebitan, isa durattis qajeelaa yoo ilaaltan,
inni gara keessan in deebi'a, fuula isaa isin jalaa hin dhoksu.
Kanaaf, wanta inni sitti godhu ilaali, afaan kee guutuudhaan
isa himadhu, Gooftaa humnaa galateeffadhu, Mootii bara
baraa immoo ol guddisi. Biyya booji'amuu koo keessatti isa
nan galateeffadha, humna isaa fi ulfina isaa saba cubbamaa
tokkotti nan labsa. Yaa cubbamoota, garagalaatii fuula isaa
duratti qajeelaa raawwadhaa, inni isin simachuu fi isinitti
araaramuu eenyutu beeka?
7 Ani Waaqa koo nan jajjabeessa, lubbuun koos Mootii samii
in galateeffatti, guddummaa isaattis in gammada.

7. 8 Namni hundinuu haa dubbatu, hundinuu qajeelummaa
isaatiif haa galateeffatu.
9 Yaa Yerusaalem, mandara qulqulleettii, hojii ijoollee keetiin
si reeba, ilmaan qajeelotaattis deebiʼee in araara.
10 Gooftaan gaarii waan ta'eef galata kenni, Godoo
qulqullaa'aan isaa gammachuudhaan si keessatti deebi'ee akka
ijaaramuuf, Mootii bara baraa galateeffadhu, inni warra
booji'aman achi keessa sitti haa gammachiisu, warra
booji'aman immoo si keessatti bara baraan haa jaallatu
kanneen gaddisiisaa ta’an.
11 Saboonni hedduun kennaa harka isaaniitti qabatanii,
kennaa Mootii samiif kennaa qabatanii fagoodhaa gara maqaa
Waaqayyoo gooftaatti in dhufu; dhaloonni hundi gammachuu
guddaadhaan si galateeffatu.
12 Warri si jibban hundinuu abaaramaa dha, warri si jaallatan
hundinuu bara baraan in eebbifamu.
13 Ijoollee qajeelotaatti gammadaa, gammadaa, isaan walitti
qabamaniiru, Gooftaa qajeelotas in eebbisu.
14 Yaa warri si jaallatan nagaa keetti in gammadu eebbifamoo
dha; ulfina kee hundumaa yommuu argan siif in gammadu,
bara baraanis in gammadu.
15 Lubbuun koo Waaqayyo Mootii guddaa haa eebbiftu.
16 Yerusaalem saafiraa fi emeraaldii fi dhagaa gati jabeessan
in ijaaramti.
17 Daandiiwwan Yerusaalem immoo beeriil, kaarbuunkilii fi
dhagaa Ofiriin ni diigamu.
18 Daandiiwwan ishee hundinuu, “Aleeluiyaa! isaanis,
“Waaqayyo inni bara baraan isa jajate haa eebbifamu”
jedhanii isa in jajatu.
BOQONNAA 14
1 Kanaaf Tobit Waaqayyoon galateeffachuu isaa xumure.
2 Umuriin isaa waggaa saddeet fi shantama ture, ija isaa
waggaa saddeet booda deebi'ee isaaf deebi'e.
3 Yeroo inni baay'ee dulloome ilma isaa fi ilmaan ilma isaa
waamee, "Ilma koo, ijoollee kee fudhadhu; kunoo, ani
dulloomeera, jireenya kana keessaa ba'uufis qophaa'eera.
4 Ilma koo, wanta Yoonaas raajichi waaʼee Nanawween
dubbate akka diigamtu dhugumaan amana waanan taʼeef, gara
Miidiyaa dhaqi; yeroodhaafis nageenyi Miidiyaa keessatti
akka ta’u; obboloonni keenya biyya gaarii sana irraa lafa
irratti faffaca'anii akka ciisan, Yerusaalemis akka diigamtu,
manni Waaqayyoos ishee keessa jirus ni gubata, yeroodhaafis
akka diigamtu;
5 Ammas Waaqayyo akka isaaniif araara, gara biyya isaan
mana qulqullummaa itti ijaaranitti akka isaan deebisu, garuu
akka isa duraa osoo hin taane, hamma yeroon barri sun
raawwatamutti; booddee immoo iddoo booji’aman hundumaa
irraa deebi’anii Yerusaalem ulfinaan ni ijaaru, manni
Waaqayyoos akkuma raajonni waa’ee isaa dubbatanitti gamoo
ulfina qabeessa ta’een bara baraan ishee keessatti in ijaarama.
6 Saboonni hundinuu garagalanii, Waaqayyo gooftaa
dhugaadhaan in sodaatu, waaqa tolfamaa isaaniis ni awwaalu.
7 Akkasitti saboonni hundinuu Gooftaa in galateeffatu, sabni
isaas Waaqayyoon in himatu, Gooftaan immoo saba isaa ol in
ol in godha; warri Waaqayyo gooftaa dhugaa fi
qajeelummaadhaan jaallatan hundinuu obboloota keenyatti
araara argisiisuudhaan ni gammadu.
8 Ammas yaa ilma koo, wanti raajichi Yoonaas dubbate sun
dhugumatti waan raawwatamuuf, Nanawwee keessaa baʼi.
9 Ati garuu seera fi abboommii eegi, akka gaariitti akka siif
ta'uuf gara laafina fi qajeelaa of agarsiisi.
10 Haadha kees anaa wajjin haala gaariin awwaali; garuu kana
booda Nanawweetti hin turinaa. Yaa ilma koo, Amaan
akkamitti Achiacharus isa guddise akka qabate, akkamitti ifa
keessaa bahee dukkanatti akka isa galche, akkamitti akka
deebisee badhaase yaadadhu: ta'us Achiacharus fayye, inni
kaan garuu mindaa isaa qaba ture: inni gara dukkanaatti waan
bu'eef. Minaasees sadaqaa kenne, kiyyoo du'aa isaan isaaf
kaa'an jalaa ba'e;
11 Kanaaf yaa ilma koo, sadaqaa maal akka godhu,
qajeelummaan akkamitti akka nama baasu ilaali. Erga kana
dubbatee, umriin isaa waggaa dhibbaa fi saddeet fi shantama
ta’ee, siree irra hafuura sana dhiise; kabajaan isa awwaale.
12 Haati isaa Aanaa yommuu duute abbaa isaa wajjin
awwaale. Tobiyaas garuu haadha manaa isaa fi ijoollee isaa
wajjin gara Ekbatanee gara abbaa warraa isaa Raagu’eel
deeme;
13 Achitti ulfina guddaadhaan dulloomee, abbaa fi haadha
warraa isaa kabajaan awwaale, qabeenya isaanii fi kan abbaa
isaa Toobiit in dhaale.
14 Umuriin isaa waggaa dhibba tokkoo fi digdamii torbaa fi
digdamii torbaa taʼee, Miidiyaa Ekbataaneetti duʼe.
15 Osoo inni hin du'in garuu waa'ee badiisa Nanawween
Nabukodonoosorii fi Assueroosiin fudhatame dhaga'e;