Lezing van Sandra Elzinga - betaonderwijs op maat - NIBI vmbo conferentie 16 mei 2014

2. Chaos in het
puberbrein
Is motivatie de
oplossing?
NIBI conferentie
16 mei 2014

3. Sandra Elzinga
sandra@betaonderwijsopmaat.nl
Jac P Thijsse college Castricum
Regiocoördinator Talentnetwerk NH

4. Wat gaan we doen?
• Opdracht werkvormen (individueel)
• Breinontwikkeling met kaartjes (experiment!)
• Motivatie theorie
• Opdracht werkvormen (individueel, tweetal, groep)
• Afsluiting

5. Individueel
• Wat maakt deze nascholing nuttig voor jou?

6. Opdracht werkvormen
1. Beschrijf jouw meest motiverende
werkvorm.
o Onderwijsleer gesprek, practicum, check in duo’s,
zelfstandig werken, uitleg,…
o Beschrijf wat jij doet en wat de leerlingen doen.

7. Meester Kanamori
• Kanamori is een meester van groep 6 op een
basisschool in Japan.

8. Chaos in het brein

11. Anatomie

13. Wegsnoeien

14. Wat is leren?
Wat gebeurt er fysiek in je hoofd?
Leren is het veranderen van de
organisatie (netwerken) van je hersenen

15. Sitskoorn
• Hersenen worden gevormd door specifieke
karakteristieken in je omgeving en de dingen die je
doet.
• Je brein vormt je zijn, maar je zijn vormt ook je brein.

16. Ontwikkeling van de
hersenen
1. primaire sensorische gebieden
o waarneming
2. motorische gebieden
o voorbereiding en uitvoering van bewegingen
3. associatiegebieden
o integratie van verschillende zintuigeninformatie
4. prefrontale gebieden
o motivatie, impulscontrole, tijdsperspectief, redeneren, consequenties,
oordeelsvermogen, langetermijnplanning, inzicht in relaties, grenzen
herkennen, verantwoordelijkheid

17. Jolles: Leer een adolescent
denken
• Brein ontwikkelt zich in relatie tot prikkels van
omgeving
• Brein is plastisch en in ontwikkeling
• Stimuleer de natuurlijke nieuwsgierigheid
Leer ze:
• kiezen
• luisteren
• reflecteren/zelfreflectie
J Jolles, Ellis en het verbreinen, 2010

18. Motiveren
• Waar heb ik het allemaal voor nodig?
• Adolescent is nog geen volwassenen
• Docent moet helpen keuzes te maken
• Lesstof plaatsen in belevingswereld van de
leerling
• Emoties adolescent gebruiken
• Docent centraal leerling centraal
J Jolles, Ellis en het verbreinen, 2010

21. Jouw Motivatie
Neem iets in gedachten waarvoor je sterk
gemotiveerd bent?
• Motivatiesterkte 0  100 = …
o Wie bepaalt het doel?
o Denk je dat het haalbaar is?
o Ga je het alleen doen? Heb je anderen nodig?
• Wat als …
o … een ander het doel van jou zou veranderen?
o … je constateert dat het niet meer haalbaar is?
o … de mensen waarvoor je het doet (?) het onbelangrijk lijken
te vinden

22. Deci en Ryan
Autonomie
Competentie
Relatie

23. Intrinsieke
motivatie
Beloning &
StrafA-
motivatie
Intrinsieke Motivatie
Schuld, Trots,
Schaamte
Belang wordt (door leerling)
erkend
Gekoppeld aan
eigen Normen &
Waarden
Maximale
• Autonomie
• Competentie
• Relatie
Geen …
• Autonomie
• Competentie
• Relatie
Extrinsiek
• Autonomie
• Competentie
• Relatie
Deci & Ryan

24. Motivatie en Onderwijs
Hoe meer richting intrinsiek
…
hoe meer …
+ Betrokkenheid
+ Welbevinden
+ Zelfregulerend vermogen
en hoe …
+ beter de leerresultaten
(met name: op begripsniveau)
Meer motivatie
• Autonomie
• Competenti
e
• Relatie

25. Motivatie en Onderwijs
Autonomie

26. Meer Motivatie? Hoe
dan?
1. Autonomiebevorderend lesgeven
Autonomie bevorderend Controlerend (met macht)
Leerling-perspectief is
waardevol
Docent-doelen centraal
Autonomie bevorderend Controlerend (met macht)
Leerling-perspectief is
waardevol
Docent-doelen centraal
Intrinsieke motivatie benadrukken Extrinsieke motivaties noemen
Autonomie bevorderend Controlerend (met macht)
Leerling-perspectief is
waardevol
Docent-doelen centraal
Intrinsieke motivatie benadrukken Extrinsieke motivaties noemen
Taal niet-controlerend Dwingende taal
Autonomie bevorderend Controlerend (met macht)
Leerling-perspectief is
waardevol
Docent-doelen centraal
Intrinsieke motivatie benadrukken Extrinsieke motivaties noemen
Taal niet-controlerend Dwingende taal
Betekenisvolle argumentatie Verwaarloost betekenisgeving
Autonomie bevorderend Controlerend (met macht)
Leerling-perspectief is
waardevol
Docent-doelen centraal
Intrinsieke motivatie benadrukken Extrinsieke motivaties noemen
Taal niet-controlerend Dwingende taal
Betekenisvolle argumentatie Verwaarloost betekenisgeving
Keuzes Eén keus
Autonomie bevorderend Controlerend (met macht)
Leerling-perspectief is
waardevol
Docent-doelen centraal
Intrinsieke motivatie benadrukken Extrinsieke motivaties noemen
Taal niet-controlerend Dwingende taal
Betekenisvolle argumentatie Verwaarloost betekenisgeving
Keuzes Eén keus
Leerling-perspectief kennen en
accepteren
Docentdoelen met macht
handhaven
Meer motivatie
• Autonomie
• Competentie
• Relatie

27. 1. Autonomie
2. Competentiegevoel
ondersteunen
• Info over taak geven
• Gereedschappen bieden
• Optimale uitdaging bieden
• Oplossingsgerichte feedback geven
• Positief oplossingsgericht op feedback
reageren
Meer motivatie
• Autonomie
• Competentie
• Relatie
Meer competent voelen? Hoe
dan?

28. 1. Autonomie bevorderend lesgeven
2. Competentiegevoel ondersteunen
3. Relatie bevorderen
• Positief pedagogisch klimaat
• Wat werkt, doe daar meer van
Meer relatie? Hoe dan?
Meer motivatie
• Autonomie
• Competentie
• Relatie

29. Keuzes voor de leerling?
Tijdens het keuzemoment …
• autonomie
 ‘choosing’ x ‘picking‘
• competentie
 niet te veel
 niet te moeilijk
 niet laissez-faire
• relatie
 passend in cultuur
 ondersteunen bij kiezen
Meer motivatie
• Autonomie
• Competentie
• Relatie

30. Ná het keuzemoment!
Autonomie bevorderen …
• Praten (mee laten beslissen?) over …
oBetekenis van de keuzes
oWerkmethoden
oInlevermomenten
oManieren van evaluatie
oOplossingen (of over hoe die te
verzinnen)
• Loslaten
Meer motivatie
• Autonomie
• Competentie
• Relatie

31. Competentiegevoel bevorderen …
• Taken: uitdagend én haalbaar
• Help ze ‘plannen’
• Geef structuur
• Geef oplossingsgerichte feedback
Meer motivatie
• Autonomie
• Competentie
• Relatie
Ná het keuzemoment!

32. Relatie bevorderen …
• Tegen de tijd dat je autonomie bevorderend bezig
bent en hun competentiegevoel weet te stimuleren
en ze mogen voor hen relevante keuzes maken …
• ... dan zit het met die relatie al aardig goed
Meer motivatie
• Autonomie
• Competentie
• RelatieNá het keuzemoment!

33. Opdracht werkvormen
1. Beschrijf jouw meest motiverende werkvorm.
o Onderwijsleer gesprek, practicum, check in duo’s, zelfstandig werken, uitleg,…
o Beschrijf wat jij deed en wat de leerlingen deden.
2. Per tweetal: geef sterren (max 5) aan jouw
les
o Autonomie
o Competentie
o Relatie

34. Opdracht werkvormen
3. Hoe kun je de les nog motiverender maken?
o Op gebied van autonomie, competentie en/of relatie?
4. Per groep (6-10) bepaal je de werkvorm met de
meeste sterren.
5. Per groep de meest motiverende werkvorm
uitleggen.

35. Positieve communicatie
Leg de focus op wenselijk gedrag.
Uit: Positief communiceren in de klas; Remco Troost (in prep. 2015) én trainingen.
Meer informatie: info@betaonderwijsopmaat.nl

36. Nuttig?
• Wat neem je mee naar huis?

37. Talent aan Zet:
Nascholing voor docenten en leidinggevenden.
o 4 dagdelen
o Studielast: ~32 uur (aanwezigheid en huiswerk)
Inhoud:
o Excellentie en motivatie
o Achtergronden en motivatie strategieën
o Hersenen en leren
o Presteren en de kracht van feedback
o Achtergronden en hoe feedback geven
o Differentiatie in de klas
o Voorbeelden van andere scholen, good practices,
bouwstenen excellentie
Sandra Elzinga
info@betaonderwijsopmaat.nl