Keynote van Arnout Prince tijdens het congres 'Motivatieproblematiek in het vo', georganiseerd door Onderwijs-congressen.nl

1. Motiveren is
teamsport!
Arnout Prince

2. Joey vindt jouw lessen niet
leuk. Hij zegt dit regelmatig:
“Waarom moet ik dit doen?”
Hij reageert zo op momenten dat hij aan het
werk moet maar ook als je iets uitlegt.
Je weet dat hij het wel kan, dit heeft hij in
het verleden laten zien. Maar de laatste tijd
doet hij niet genoeg voor school en
daardoor haalt hij slechte cijfers.

3. Sharon luistert redelijk goed naar
de uitleg van jou als docent. Op
het moment dat ze zelfstandig
moet werken wordt ze zeer snel
afgeleid door klasgenoten om haar heen.
Gevolg is dat Sharon niet veel uitvoert,
maar ook de klasgenoten om haar heen
niet. Opzich haalt Sharon best goede
cijfers.

4. Motivatie
3,2
3,4
3,6
3,8
4
4,2
0 5 10 15
taakorientatie
maanden
Controle

5. We willen..
..dat ze iets
gaan doen
(leren)

6. We willen..
..dat ze iets
blijven doen (leren)

7. En we willen..
..dat ze het
leuk vinden

8. Motiveren 1: Klassiek

9. Motiveren 1: Klassiek

10. Werkt dit?
2,6
2,8
3
3,2
3,4
3,6
0 5 10 15
streeforientatie
maanden

11. Didactische strategieën
(Marzano & Miedema, 2013)
• Toon leiderschap en samenwerking
• Probeer met elke leerling een relatie aan te
gaan, een ‘band’ te krijgen
• Houd je eigen houding in de gaten
• Betrek alle leerlingen gelijkwaardig bij
activiteiten in de les
• Ga positief om met verschillen tussen leerlingen
• Reageer positief op foute of geen antwoorden
• Bedenk verschillende soorten positieve
bevestiging bij het juiste antwoord
• Geef gelegenheid voor groepswerk en
samenwerking
• Zorg ervoor dat leerlingen elkaar leren kennen
en elkaar accepteren
• Help leerlingen er zelf voor te zorgen dat ze
geaccepteerd worden door anderen
• Stel gezamenlijk klassenregels en procedures
vast
• Zorg voor orde in je klas
• Laat leerlingen vaak dingen doen waarbij ze
even moeten bewegen
• Leer leerlingen zich concentreren
• Wees je bewust van pesten en bedreigen binnen
en buiten je lokaal
• Laat leerlingen zelf formuleren wanneer ze zich
prettig voelen
• Ontwikkel bij de leerlingen vertrouwen in doel
en praktijk van de school
• Help leerlingen begrijpen wat de waarde is van
specifieke kennis
• Ontwikkel bij de leerlingen betrokkenheid bij
leertaken
• Laat leertaken aansluiten bij de doelen en de
belangstelling van de leerlingen
• Leer je leerlingen de leervaardigheden die nodig
zijn om leertaken uit te voeren
• Geef positieve en/of passende feedback
• Leer leerlingen positief tegen zichzelf te spreken
• Help leerlingen in te zien dat ze wél de
vaardigheden hebben voor de leertaken
• Zelfvertrouwen houdt ook in dat leerlingen weten
dat ze altijd hulp kunnen vragen
• Wees helder over het doel van de leertaak en wat
precies de bedoeling is
• Wees duidelijk over de eindtermen die je met de
taak wilt toetsen
• Leer de leerlingen meer verantwoordelijkheid te
nemen
• Maak leerlingen coach of begeleider
• Zorg dat het mentoraat goed functioneert
• Ontwikkel leerlijnen
• Werk met een portfolio of competenties

12. Motiveren 2: Zelf-Determinatie
Theorie

13. Zelf-Determinatie Theorie
Relatie (‘ik hoor er bij’)
leerlingen voelen zich geaccepteerd, ze horen erbij, ze
hebben het gevoel welkom te zijn, ze voelen zich veilig.
Competentie (‘ik kan het’)
leerlingen ontdekken dat ze de taken die ze moeten
doen, aankunnen; dat ze ontdekken dat ze steeds meer
aankunnen.
Autonomie (‘ik heb een keuze / invloed’)
leerlingen weten dat ze (in elk geval voor een deel) hun
leergedrag zelf kunnen sturen.
Deci & Ryan, 1985; Deci & Ryan, 2000; Vansteenkiste e.a., 2007

14. Zelf-Determinatie Theorie
Gecontroleerde motivatie:
• Zelf als leraar oplossingen geven
• Kritiek geven
• Nadruk leggen op uitslagen
(cijfers)
• Controlerende en dwingende
taal
MOETEN
Deci & Ryan, 1985; Deci & Ryan, 2000; Vansteenkiste e.a., 2007

15. Zelf-Determinatie Theorie
Deci & Ryan, 1985; Deci & Ryan, 2000; Vansteenkiste e.a., 2007
Autonome motivatie:
• Interactie (luistertijd, spreektijd)
• Vragen naar interesses van leerlingen
• Tijd om zelfstandig te werken / problemen op te
lossen
• Positieve feedback geven
• Aanmoedigen, tips geven
• Uitleg bij leertaak
• Keuzes aanbieden
WILLEN

16. Motiveren 3: SLB

17. Onderzoek Jaap Schuitema
Begeleiding: Een toekomstperspectief
1. Beeld je in dat je over een jaar een doel
hebt (sport / muziek / acteer), wat ga je
doen om dit te bereiken?
2. Geef advies aan een klasgenoot over
schoolprestaties
3. Praten over de rol leren en naar school
gaan om hun doelen te bereiken

18. Onderzoek
Jaap Schuitema, Thea Peetsma & Ineke van der Veen (2014) Enhancing Student
Motivation: A Longitudinal Intervention Study Based on Future Time
Perspective Theory, The Journal of Educational Research, 107:6, 467-481

19. Jaap Schuitema
Begeleiding: Een toekomstperspectief
1. Beeld je in dat je over een jaar een doel
hebt (sport / muziek / acteer), wat ga je
doen om dit te bereiken?
2. Geef advies aan een klasgenoot over
schoolprestaties
3. Praten over de rol leren en naar school
gaan om hun doelen te bereiken
maar…

20. Motiveren 4: Teamsport!

21. Uitgangspunt
Motiveren door
problemen op te
lossen
Oplossingen werken
pas als alle
leerkrachten hetzelfde
doen

22. Hoe zou je willen dat het gaat?
(gewenste situatie)
Niet behaalde doelen:
Beschrijf het probleem in niet behaalde doelen
Wat doet de
leerkracht nu? (taak,
instructie, begeleiding)
Wat doet de leerling
nu? (strategie,
aanpakgedrag)
Misinteractie & Theorie:
Waar zit de misinteractie?
Wat veronderstel je dat een oplossing zou kunnen zijn?
1. Wat is het probleem?
Match? = leerling
gericht

23. Tijd voor
het gesprek
Visie
2. Hoe kunnen we het
oplossen?

24. 3. Aan de slag

25. Motivatie
3,2
3,4
3,6
3,8
4
4,2
0 5 10 15
taakorientatie
maanden
SRSD
CLB&SRSD
Controle

26. Motivatie
2,6
2,8
3
3,2
3,4
3,6
0 5 10 15
streeforientatie
maanden
SRSD
CLB&SRSD
Controle

27. Conclusie
Motiveren is teamsport!
Help elkaar:
• Didactische strategieën verzinnen
• De leerling als uitgangspunt nemen
• Problemen oplossen
• Gezamenlijk een leeromgeving
creëren

28. Succes!
arnout.prince@inholland.nl