๒. ปภัสสรวิมาน ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่เทพธิดาผู้งามผุดผ่อง

1. 1
ปภัสสรวิมาน
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๘ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย วิมาน-เปตวัตถุ เถร-เถรีคาถา
๒. ปภัสสรวิมาน
ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่เทพธิดาผู้งามผุดผ่อง
(พระมหาโมคคัลลานเถระถามเทพธิดาองค์หนึ่งว่า)
[๖๙๗] เทพธิดาผู้มีรัศมีงามผุดผ่อง ทรงพัสตราภรณ์สีแดงสดใส
มีฤทธิ์มาก มีร่างกายสวยงามดุจลูบไล้ด้วยจุรณแก่นจันทน์
เธอเป็นใครมาไหว้อาตมาอยู่
[๖๙๘] อนึ่ง เธอนั่งบนบัลลังก์ที่มีค่ามาก งามวิจิตรด้วยรัตนะหลากหลาย
ย่อมรุ่งโรจน์ดังท้าวสักกเทวราชในนันทวโนทยาน
[๖๙๙] เทพธิดาผู้เจริญ ชาติก่อนเธอได้ประพฤติสุจริตอะไร
ได้เสวยผลกรรมอะไรในเทวโลก อาตมาถามแล้ว ขอเธอจงบอกเถิดว่า
นี้เป็นผลของกรรมอันใดเล่า
(เทพธิดาตอบว่า)
[๗๐๐] พระคุณเจ้าผู้เจริญ ดิฉันได้ถวายพวงมาลัย
และน้าอ้อยงบแด่พระคุณเจ้าซึ่งกาลังเที่ยวบิณฑบาต
ดิฉันจึงได้เสวยผลของกรรมนั้นในเทวโลก
[๗๐๑] พระคุณเจ้าผู้เจริญ แต่ดิฉันยังมีความเดือดร้อน
ผิดหวังและเป็ นทุกข์ เพราะดิฉันนั้นไม่ได้ฟังธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ผู้เป็นพระธรรมราชาทรงแสดงไว้ดีแล้ว
[๗๐๒] พระคุณเจ้าผู้เจริญ เพราะเหตุนั้น
ดิฉันจึงกราบเรียนพระคุณเจ้าซึ่งเป็ นผู้ควรอนุเคราะห์ดิฉัน
ขอพระคุณเจ้าจงให้ดิฉันตั้งมั่นอยู่ในธรรมทั้งหลายด้วยเถิด
[๗๐๓] (ด้วยว่า) เหล่าเทพที่มีความเชื่อในพระพุทธรัตนะ
พระธรรมรัตนะ และพระสังฆรัตนะ สดับธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ผู้เป็นพระธรรมราชาทรงแสดงไว้ดีแล้ว ย่อมรุ่งเรืองยิ่งกว่าดิฉันด้วยอายุ บริวาร
ยศและสิริ
[๗๐๔] เทพเหล่าอื่นเล่าก็มีคุณสมบัติยวดยิ่งกว่าดิฉันด้วยอานุภาพ
ด้วยรัศมีกาย และมีฤทธิ์มากยิ่งกว่าดิฉันทั้งนั้น
ปภัสสรวิมานที่ ๒ จบ
-----------------------------
คาอธิบายเพิ่มเติมนี้ นามาจากบางส่วนของ
อรรถกถา ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ มัญชิฏฐกวรรคที่ ๔
๒. ปภัสสรวิมาน

2. 2
อรรถกถาปภัสสรวิมาน
วิมานนั้นเกิดขึ้นอย่างไร?
พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่กรุงราชคฤห์. สมัยนั้น
อุบาสกคนหนึ่งในกรุงราชคฤห์
ได้เลื่อมใสในพระมหาโมคคัลลานเถระเป็นอย่างยิ่ง
ธิดาของเขาคนหนึ่งมีศรัทธาปสาทะ นางมีความเคารพนับถือในพระเถระมาก.
อยู่มาวันหนึ่ง
ท่านพระมหาโมคคัลลานะเที่ยวบิณฑบาตในกรุงราชคฤห์เข้าไปยังตระกูลนั้น.
นางเห็นพระเถระแล้วเกิดโสมนัส ปูลาดอาสนะ
เมื่อพระเถระนั่งบนอาสนะนั้นแล้ว
นางบูชาด้วยมาลัยดอกมะลิแล้วเอาน้าอ้อยงบหวานอร่อยเกลี่ยลงในบาตรของพระ
เถระ พระเถระประสงค์จะอนุโมทนาจึงได้นั่ง.
นางแจ้งให้ทราบเรื่องที่ฆราวาสไม่มีโอกาส (จะฟัง) เพราะมีกิจมาก
กล่าวว่าดีฉันจักฟังธรรมในวันอื่น ไหว้พระเถระแล้วส่งไป. และในวันนั้นเอง
นางตายไปบังเกิดในดาวดึงส์.
ท่านพระมหาโมคคัลลานะเข้าไปพบนาง ได้ถามด้วยคาถาเหล่านี้ว่า
ดูก่อนเทพธิดาผู้งาม มีรัศมีงามผุดผ่องยิ่งนัก นุ่งผ้าสีแดงงาม
มีฤทธิ์มาก มีร่างกายงามลูบไล้ด้วยจุณจันทน์ ท่านเป็ นใครมาไหว้อาตมาอยู่ อนึ่ง
ท่านนั่งบนบัลลังก์ใดย่อมไพโรจน์ ดังท้าวสักกเทวราชในนันทนวโนทยาน
บัลลังก์ของท่านนั้นมีค่ามาก งามวิจิตรด้วยรัตนะต่างๆ ดูก่อนเทพธิดาผู้เจริญ
เมื่อชาติก่อน ท่านได้สร้างสมสุจริตอะไร ได้เสวยวิบากแห่งกรรมอะไรในเทวโลก
อาตมาถามแล้ว ขอท่านโปรดบอก นี้เป็นผลแห่งกรรมอะไร.
พระเถระถามอย่างนี้แล้ว เทพธิดาได้พยากรณ์ด้วยคาถาเหล่านี้ว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ
ดีฉันได้ถวายพวงมาลัยและน้าอ้อยแด่พระคุณเจ้าผู้เที่ยวบิณฑบาตอยู่
ดีฉันจึงได้เสวยผลแห่งกรรมนั้นในเทวโลก ข้าแต่ท่านผู้เจริญ
แต่ดีฉันยังมีความเดือดร้อน ผิดพลาด เป็ นทุกข์ เพราะดีฉันไม่ได้ฟังธรรม
อันพระพุทธเจ้าผู้เป็ นธรรมราชาทรงแสดงดีแล้ว ข้าแต่ท่านผู้เจริญ เพราะเหตุนั้น
ดีฉันจึงมากราบเรียนพระคุณเจ้า ซึ่งเป็ นผู้ควรอนุเคราะห์ดีฉัน
โปรดชักชวนผู้ที่ควรอนุเคราะห์นั้นด้วยธรรมที่พระพุทธเจ้าผู้เป็นพระธรรมราชา
ทรงแสดงดีแล้ว ทวยเทพที่มีศรัทธาความเชื่อในพระพุทธรัตนะ พระธรรมรัตนะ
และพระสังฆรัตนะก็รุ่งโรจน์ล้าดีฉัน โดยอายุ ยศ สิริ ทวยเทพอื่นๆ
ก็ยิ่งยวดกว่าโดยอานาจและวรรณะ มีฤทธิ์มากกว่าดีฉัน.
เทพธิดากล่าวเหตุแห่งความร้อนใจว่า ข้าแต่ท่านผู้เจริญ
แต่ดีฉันยังมีความเดือดร้อน ผิดพลาด เป็ นทุกข์ ดังนี้. บัดนี้

3. 3
เทพธิดาแสดงเหตุโดยสรุปว่า ดีฉันนั้นไม่ได้ฟังธรรม. ในกาลนั้น
ดีฉันนั้นไม่ได้ฟังธรรมของท่านผู้ประสงค์จะแสดง.
เทพธิดาแสดงว่า ทวยเทพผู้มีวรรณะยิ่งกว่าและมีฤทธิ์มากกว่า [ดีฉัน]
ทวยเทพเหล่านั้นล้วนแต่เลื่อมใสอย่างยิ่งในพระรัตนตรัยทั้งนั้น.
คาที่เหลือมีนัยดังกล่าวนั้นนั่นแล.
จบอรรถกถาปภัสสรวิมาน
-----------------------------------------------------