๑๑. ปฐมปติพพตาวิมาน ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่หญิงผู้ซื่อสัตย์ต่อสามี เรื่องที่ ๑

1. 1
ปฐมปติพพตาวิมาน
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๘ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย วิมาน-เปตวัตถุ เถร-เถรีคาถา
๑๑. ปฐมปติพพตาวิมาน
ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่หญิงผู้ซื่อสัตย์ต่อสามี เรื่องที่ ๑
(พระมหาโมคคัลลานเถระถามว่า)
[๙๓] เหล่านกกระเรียน นกยูง หงส์ นกดุเหว่าดาและนกดุเหว่าขาว
ล้วนเป็นทิพย์ ชุมนุมกันส่งเสียงไพเราะอยู่รอบวิมานนี้ ซึ่งดารดาษด้วยบุบผชาติ
น่ารื่นรมย์ ช่างงามเหลือเกิน ทั้งเทพบุตรและเทพธิดาเวียนกันมาชมไม่ขาดสาย
[๙๔] เทพธิดาผู้มีอานุภาพมาก เธอแสดงฤทธิ์ได้หลากหลาย
อยู่ในวิมานนั้น อนึ่ง เทพอัปสรเหล่านี้ก็ฟ้ อนราขับร้อง ให้ความบันเทิงอยู่รอบๆ
เธอ
[๙๕] เทพธิดาผู้มีอานุภาพมาก เมื่อเธอเกิดเป็นมนุษย์ได้ทาบุญอะไรไว้
จึงได้สาเร็จเป็ นเทพธิดาผู้มีฤทธิ์ เพราะบุญอะไรเธอจึงมีอานุภาพรุ่งเรือง
และมีรัศมีกายสว่างไสวไปทั่วทุกทิศอย่างนี้
[๙๖] เทพธิดานั้นดีใจที่พระมหาโมคคัลลานเถระถาม
จึงตอบปัญหาผลกรรมตามที่พระเถระถามว่า
[๙๗] เมื่อดิฉันเกิดเป็นมนุษย์อยู่ในหมู่มนุษย์ เป็นผู้ซื่อสัตย์
ไม่นอกใจสามี คอยถนอมน้าใจ เหมือนมารดาถนอมบุตร
ถึงแม้จะโกรธก็ไม่กล่าวคาหยาบคาย
[๙๘] ดารงมั่นอยู่ในความสัตย์ ละเว้นการพูดเท็จ ยินดีในการให้ทาน
ชอบอุทิศตนช่วยเหลือผู้อื่น มีจิตเลื่อมใส
ได้ถวายข้าวและน้าเป็นทานอย่างเหลือเฟือโดยเคารพ
[๙๙] เพราะบุญนั้นผิวพรรณดิฉันจึงงามเช่นนี้
ผลอันพึงปรารถนาจึงสาเร็จแก่ดิฉันในวิมานนี้
และโภคะทั้งมวลล้วนน่าพอใจจึงเกิดขึ้นแก่ดิฉัน
[๑๐๐] ข้าแต่ภิกษุผู้มีอานุภาพมาก ดิฉันขอกราบเรียนว่า
เพราะบุญที่ได้ทาไว้สมัยเมื่อเกิดเป็นมนุษย์ ดิฉันจึงมีอานุภาพรุ่งเรือง
และมีรัศมีกายสว่างไสวไปทั่วทุกทิศอย่างนี้
ปฐมปติพพตาวิมานที่ ๑๑ จบ
----------------------------
คาอธิบายเพิ่มเติมนี้ นามาจากบางส่วนของ
อรรถกถา ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ ปิฐวรรคที่ ๑
๑๑. ปติพพตาวิมานที่ ๑
อรรถกถาปฐมปติพพตาวิมาน

2. 2
ปฐมปติพพตาวิมาน เกิดขึ้นอย่างไร?
พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวัน กรุงสาวัตถี.
ในกรุงสาวัตถีนั้น สตรีผู้หนึ่งได้เป็ นผู้ปฏิบัติสามี นางคล้อยตามสามี อดทน
ถือโอวาทสามีโดยเคารพ แม้โกรธก็ไม่หุนหันพลันแล่น ไม่พูดคาหยาบ
พูดแต่เรื่องจริง มีความเชื่อและเลื่อมใส และให้ทานตามควรแก่ทรัพย์สมบัติ.
นางเกิดเป็ นโรคบางอย่าง ก็ตายไปบังเกิดในภพดาวดึงส์.
ต่อมา ท่านพระมหาโมคคัลลานะเที่ยวจาริกไป โดยนัยก่อนๆ นั่นแล
พบเทวธิดาองค์นั้นซึ่งกาลังเสวยสมบัติอย่างใหญ่ จึงเข้าไปใกล้ๆ.
เทวธิดาองค์นั้นมีอัปสรพันหนึ่งแวดล้อม มีอัตภาพประดับด้วยเครื่องอลังการ
มีภาระประมาณ ๖๐ เล่มเกวียน ไหว้ด้วยเศียรเกล้า [ค้อมศีรษะ] ใกล้ๆ
เท้าพระเถระแล้วยืน ณ ที่สมควรส่วนหนึ่ง.
แม้พระเถระ เมื่อจะถามบุญกรรมที่นางทาไว้ จึงกล่าวว่า
นกกระเรียน นกยูง หงส์และดุเหว่า ล้วนเป็นทิพย์ ส่งเสียงไพเราะ
ชุมนุมกันอยู่. วิมานนี้ดาดาษด้วยปุปผชาติ น่ารื่นรมย์ วิจิตรเป็นอันมาก
ทั้งเทพบุตรทั้งเทพธิดาก็มาคบหาสมาคมกัน.
ดูก่อนเทพีผู้มีอานุภาพมาก ท่านนั่งอยู่ในวิมานนี้
เหล่าเทพผู้มีฤทธิ์ก็สาแดงฤทธิ์ มีรูปเป็ นอันมาก
และเทพอัปสรเหล่านี้ก็ฟ้ อนราขับร้องและรื่นเริงกันรอบๆ ท่าน.
ดูก่อนเทพีผู้มีอานุภาพมาก ท่านก็บรรลุเทวฤทธิ์แล้ว
ครั้งเกิดเป็นมนุษย์ ท่านได้ทาบุญอะไร เพราะบุญอะไร
ท่านจึงมีอานุภาพรุ่งเรืองอย่างนี้ และวรรณะของท่านจึงสว่างไสวไปทุกทิศ.
เทวดาองค์นั้นดีใจ ถูกท่านพระโมคคัลลานะถามแล้ว
ก็พยากรณ์ปัญหาโดยอาการที่ท่านถาม ถึงกรรมที่มีผลดังนี้.
เทวดาองค์นั้นกล่าวตอบว่า
ครั้งเกิดเป็นมนุษย์ในหมู่มนุษย์ ดีฉันซื่อตรงต่อสามี ไม่นอกใจ
ถนอมใจสามีเหมือนมารดาถนอมบุตร ดีฉันแม้โกรธ ก็ไม่กล่าวคาหยาบ
ดีฉันตั้งอยู่ในสัจจะ ละคาเท็จ ยินดีในทาน ชอบอุทิศตน
สงเคราะห์คนอื่น มีจิตเลื่อมใส [ในพระรัตนตรัย]
เมื่อบริจาคข้าวน้าก็ได้ถวายเป็นทานอย่างไพบูลย์ โดยเคารพ.
เพราะบุญนั้น วรรณะของดีฉันจึงเป็ นเช่นนั้น เพราะบุญนั้น
ผลนี้จึงสาเร็จแก่ดีฉัน และโภคะทุกอย่างที่น่ารักจึงเกิดแก่ดีฉัน.
ข้าแต่ท่านภิกษุผู้มีอานุภาพมาก ดีฉันขอบอกแก่ท่าน
ดีฉันครั้งเกิดเป็นมนุษย์ได้ทาบุญใด เพราะบุญนั้น
ดีฉันจึงมีอานุภาพรุ่งเรืองเช่นนี้ และวรรณะของดีฉันจึงสว่างไสวไปทุกทิศ.

3. 3
จบอรรถกถาปฐมปติพพตาวิมาน
-----------------------------------------------------