๖. ปายาสิกวรรค หมวดว่าด้วยเทพบุตรผู้เคยเป็นคนรับใช้เจ้าปายาสิ ๑. ปฐมอคาริยวิมาน ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่สองสามีภรรยา ผู้เป็นดังอู่ข้าวอู่น้ำของพระสงฆ์ เรื่องที่ ๑

1. 1
ปฐมอคาริยวิมาน
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๘ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย วิมาน-เปตวัตถุ เถร-เถรีคาถา
๖. ปายาสิกวรรค
หมวดว่าด้วยเทพบุตรผู้เคยเป็นคนรับใช้เจ้าปายาสิ
๑. ปฐมอคาริยวิมาน
ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่สองสามีภรรยา ผู้เป็นดังอู่ข้าวอู่น้าของพระสงฆ์ เรื่องที่
๑
(พระมหาโมคคัลลานเถระถามเทพบุตรตนหนึ่งว่า)
[๑๐๔๘] สวนจิตรลดาเป็นสวนประเสริฐชั้นดีเยี่ยม
ของทวยเทพชั้นไตรทศ ส่องแสงสว่างไสวฉันใด วิมานของท่านนี้ก็มีอุปมาฉันนั้น
ส่องแสงสว่างไสวอยู่ในอากาศ
[๑๐๔๙] ท่านได้บรรลุเทวฤทธิ์ มีอานุภาพมาก
เมื่อท่านเกิดเป็นมนุษย์ได้ทาบุญอะไรไว้ เพราะบุญอะไรท่านจึงมีอานุภาพรุ่งเรือง
และมีรัศมีกายสว่างไสวไปทั่วทุกทิศอย่างนี้
[๑๐๕๐] เทพบุตรนั้นดีใจที่พระมหาโมคคัลลานเถระถาม
จึงตอบปัญหาผลกรรมไปตามที่พระเถระถามว่า
[๑๐๕๑] ข้าพเจ้าและภรรยาเมื่อยังครองเรือนอยู่ในมนุษยโลก
ได้เป็นดังอู่ข้าวอู่น้า มีจิตเลื่อมใส
ได้ถวายข้าวและน้าเป็นทานอย่างไพบูลย์โดยเคารพ
[๑๐๕๒-๑๐๕๓] เพราะบุญนั้นข้าพเจ้าจึงมีผิวพรรณงามเช่นนี้ ฯลฯ
และมีรัศมีกายสว่างไสวไปทั่วทุกทิศอย่างนี้
ปฐมอคาริยวิมานที่ ๑ จบ
------------------------
คาอธิบายเพิ่มเติมนี้ นามาจากบางส่วนของ
อรรถกถา ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ ปายาสิกวรรคที่ ๖
๑. อาคาริยวิมานที่ ๑
ปายาสิกวรรคที่ ๖
อรรถกถาปฐมอคาริยวิมาน
ปฐมอคาริยวิมานนั้น เกิดขึ้นอย่างไร?
พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระเวฬุวันวิหาร กรุงราชคฤห์
สมัยนั้น ตระกูล [ครอบครัว] หนึ่ง ในกรุงราชคฤห์
เป็นผู้เลื่อมใสทั้งสองฝ่าย พรั่งพร้อมด้วยศีลและจรรยา
เป็นดุจบ่อน้าของภิกษุและภิกษุณีทั้งหลาย. ทั้งสองภริยาสามีนั้นอุทิศพระรัตนตรัย
ทาบุญจนตลอดชีวิต จุติจากภพนั้น แล้วไปบังเกิดในเหล่าภพชั้นดาวดึงส์

2. 2
เทพทั้งสองนั้นเสวยทิพยสมบัติในดาวดึงส์นั้น.
คาว่า ครั้งนั้น ท่านพระมหาโมคคัลลานะ เป็ นต้น
พึงทราบตามนัยที่กล่าวมาแล้วในหนหลัง.
พระเถระถามว่า
จิตรลดาวัน อุทยานอันประเสริฐสูงสุด ของเหล่าเทพชั้นไตรทศ
ย่อมส่องรัศมีฉันใด วิมานของท่านนี้ก็อุปมาฉันนั้น ส่องรัศมีอยู่ในอากาศ.
ท่านบรรลุเทวฤทธิ์ มีอานุภาพมาก ครั้งเกิดเป็ นมนุษย์
ท่านได้ทาบุญอะไร เพราะบุญอะไร ท่านจึงมีอานุภาพรุ่งเรืองอย่างนี้
และวรรณะของท่านจึงสว่างไสวไปทุกทิศ.
เทวบุตรได้พยากรณ์สมบัติของตนว่า
เทพบุตรนั้นดีใจ ถูกพระโมคคัลลานะถามแล้ว ก็พยากรณ์ [ตอบ]
ปัญหาของกรรมที่มีผลอย่างนี้ว่า
ในมนุษยโลก ข้าพเจ้ากับภริยาอยู่ครองเรือน เป็นดุจบ่อน้า
มีจิตเลื่อมใสแล้ว เมื่อบริจาคข้าวน้าได้ถวายทานอย่างไพบูลย์ โดยเคารพ.
เพราะบุญนั้น วรรณะของข้าพเจ้าจึงเป็นเช่นนี้ เพราะบุญนั้น
ผลนี้จึงสาเร็จแก่ข้าพเจ้า และโภคะทุกอย่างที่น่ารัก จึงเกิดแก่ข้าพเจ้า.
ข้าแต่ท่านภิกษุผู้มีอานุภาพมาก ข้าพเจ้าขอบอกท่าน
ครั้งเกิดเป็นมนุษย์ ข้าพเจ้าได้ทาบุญใด เพราะบุญนั้น
ข้าพเจ้าจึงมีอานุภาพรุ่งเรืองอย่างนี้
และวรรณะของข้าพเจ้าจึงสว่างไสวไปทุกทิศ.
แม้ในคาถาทั้งหลาย คาที่ไม่เคยกล่าวไว้ไม่มี คือกล่าวมาแล้วทั้งนั้น.
จบอรรถกถาปฐมอคาริยวิมาน
-----------------------------------------------------