๒. อุจฉุทายิกาวิมาน ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่หญิงผู้ถวายท่อนอ้อย

1. 1
อุจฉุทายิกาวิมาน
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๘ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย วิมาน-เปตวัตถุ เถร-เถรีคาถา
๒. อุจฉุทายิกาวิมาน
ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่หญิงผู้ถวายท่อนอ้อย
(พระมหาโมคคัลลานเถระถามเทพธิดานั้นด้วยคาถาเหล่านี้ว่า)
[๒๙๖] เธอมีสิริรัศมีกาย มีบริวารยศและมีเดช
เปล่งรัศมีส่องทั่วแผ่นดินพร้อมทั้งเทวโลกให้สว่างไสว
รุ่งเรืองดังพระจันทร์และพระอาทิตย์
และดังท้าวมหาพรหมเปล่งรัศมีงามล้ากว่าทวยเทพชาวไตรทศพร้อมทั้งพระอินท
ร์
[๒๙๗] อาตมาขอถามเธอ เทพธิดาผู้เลอโฉม ประดับมาลัยดอกอุบล
มีมาลัยแก้วประดับเทริด มีผิวพรรณเปล่งปลั่งดั่งทองคา
ประดับประดาอาภรณ์อย่างสวยงาม ทรงพัสตราภรณ์ชั้นเลิศ
เธอเป็นใครมาไหว้อาตมา
[๒๙๘] ชาติก่อนเธอเกิดเป็นมนุษย์ได้ทากรรมอะไรมาก่อน
เธอสั่งสมทานไว้ดีหรือว่ารักษาศีลไว้ดี จึงเกิดในสวรรค์ มีบริวารยศ
เพราะกรรมอะไร เทพธิดา อาตมาถามแล้ว ขอเธอจงบอกเถิดว่า
นี้เป็นผลของกรรมอันใดเล่า
(เทพธิดาตอบว่า)
[๒๙๙] พระคุณเจ้าผู้เจริญ เมื่อไม่นานมานี้ พระเถระรูปหนึ่ง
เข้ามาบิณฑบาตยังเรือนของดิฉันในหมู่บ้านนี้แหละ จากนั้นดิฉันมีจิตเลื่อมใส
เกิดปีติสุดประมาณ จึงได้ถวายท่อนอ้อยแด่ท่าน
[๓๐๐] แต่ต่อมาภายหลัง แม่ผัวซักถามดิฉันว่า แม่ตัวดี
แกเอาอ้อยไปทิ้งไว้ที่ไหนล่ะ ดิฉันจึงตอบว่า ไม่ได้ทิ้งและก็ไม่ได้กิน
แต่ดิฉันได้ถวายแด่ภิกษุผู้สงบระงับไปแล้ว
[๓๐๑] ทันใดนั้น แม่ผัวได้ด่าดิฉันว่า นี่แกหรือฉันเป็นใหญ่กันแน่
ว่าแล้วก็คว้าตั่งฟาดดิฉัน ดิฉันตายจากมนุษยโลกนั้นแล้วก็มาเกิดเป็นเทพธิดา
[๓๐๒] ดิฉันทากุศลกรรมนั้นไว้เท่านี้
ตนเองจึงได้มาเสวยผลกรรมที่นาความสุขมาให้ ได้รับการบาเรอบันเทิงใจอยู่
ด้วยกามคุณ ๕ ร่วมกับหมู่เทพ
[๓๐๓] ดิฉันทากุศลกรรมนั้นไว้เท่านี้
ตนเองจึงได้มาเสวยผลกรรมที่นาความสุขมาให้ มีท้าวสักกะจอมเทพคุ้มครอง
มีทวยเทพชั้นไตรทศรักษา เพียบพร้อมอยู่ด้วยกามคุณ ๕

2. 2
[๓๐๔] ผลบุญดังกล่าวมานี้มิใช่เล็กน้อย
บุญที่ดิฉันได้ถวายอ้อยให้ผลมาก ดิฉันจึงได้รับการบาเรอ
บันเทิงใจอยู่ด้วยกามคุณ ๕ ร่วมกับหมู่เทพ
[๓๐๕] ผลบุญดังกล่าวมานี้มิใช่เล็กน้อย
บุญที่ดิฉันได้ถวายอ้อยมีอานุภาพมาก ดิฉันจึงมีท้าวสักกะจอมเทพคุ้มครอง
มีทวยเทพชั้นไตรทศรักษา ดังท้าวสหัสนัยน์ในนันทวัน
[๓๐๖] พระคุณเจ้าผู้เจริญ ดิฉันเข้าไปหาพระคุณเจ้า
ผู้อนุเคราะห์ซึ่งมีปัญญา แล้วกราบไหว้และถามถึงความไม่มีโรค
จากนั้นก็มีจิตเลื่อมใส เกิดปีติสุดประมาณ จึงได้ถวายท่อนอ้อยแด่พระคุณเจ้า
อุจฉุทายิกาวิมานที่ ๒ จบ
----------------------
คาอธิบายเพิ่มเติมนี้ นามาจากบางส่วนของ
อรรถกถา ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ ปาริฉัตตกวรรคที่ ๓
๒. อุจฉุวิมาน
อรรถกถาอุจฉุทายิกาวิมาน
อุจฉุทายิกาวิมานนั้นเกิดขึ้นอย่างไร?
ทั้งหมดเช่นเดียวกับที่ได้กล่าวมาแล้ว ในวิมานเป็ นลาดับไป
แต่ในที่นี้ต่างกันที่นางถวายอ้อย.
นางถูกแม่ผัวประหารด้วยตั่งตายในขณะนั้นทันทีแล้ว
ไปบังเกิดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ในคืนนั้นเอง
นางมาปรนนิบัติพระเถระมีรัศมีรุ่งเรือง ดุจพระจันทร์และพระอาทิตย์
ยังภูเขาคิชฌกูฏ ให้สว่างไสวไปทั่ว ยืนประคองอัญชลีไหว้พระเถระอยู่ ณ
ส่วนหนึ่ง.
ลาดับนั้น พระเถระถามนางด้วยคาถาเหล่านี้ว่า
ท่านยังปฐพีพร้อมด้วยเทวโลกให้สว่างไสวรุ่งเรืองยิ่ง ด้วยสิริ
ด้วยวรรณะ ด้วยยศ และด้วยเดชดุจพระจันทร์ และพระอาทิตย์
ดุจพระพรหมในไตรทศ เทวโลกพร้อมด้วยพระอินทร์ เราขอถามท่าน
ดูก่อนเทวดาผู้งาม มีหนังสีทอง ตกแต่งงดงาม ท่านคล้องมาลัยดอกบัว
สวมดอกไม้ทาด้วยแก้วบนศีรษะ นุ่งผ้าชั้นยอด ท่านเป็ นใครจึงไหว้เรา
เมื่อก่อนท่านได้ทากรรมอะไรไว้ด้วยตน
ท่านเป็นมนุษย์ในชาติก่อนสะสมทานและสารวมในศีล เข้าถึงสุคติมียศ
ด้วยกรรมอะไร.
ดูก่อนเทพธิดา เราถามท่าน ท่านจงบอกว่านี้เป็ นผลของกรรมอะไร.
พระเถระถามอย่างนี้แล้ว เทพธิดาจึงตอบด้วยคาถาเหล่านี้ว่า
ข้าแต่พระคุณเจ้าผู้เจริญ บัดนี้พระคุณเจ้าเข้าไปยังเรือนของดีฉัน

3. 3
เพื่อบิณฑบาตในบ้านนี้ แต่นั้นดีฉันมีจิตเลื่อมใส ได้ถวายท่อนอ้อย
มีปีติเป็นล้นพ้น. ภายหลังแม่ผัวซักไซร้ดีฉันว่า นี่แน่ะแม่หญิงสาว
เจ้าทิ้งอ้อยไว้ที่ไหน. ดีฉันตอบว่า ฉันไม่ได้ทิ้งและไม่ได้กิน
ฉันได้ถวายแก่ภิกษุผู้สงบด้วยตนเองจ้ะ.
แม่ผัวได้บริภาษดีฉันว่า เอ็งเป็นใหญ่หรือข้าเป็นใหญ่
แล้วแม่ผัวก็ยกตั่งขึ้นทุบดีฉันจนถึงตาย
ดีฉันจุติจากมนุษยโลกแล้วจึงมาเกิดเป็นเทพธิดา ดีฉันทากุศลกรรมนั้น
จึงได้เสวยสุขด้วยตน ดีฉันรื่นเริงบันเทิงด้วยกามคุณ ๕ ดังเหล่าเทพ.
ดีฉันอันจอมเทพคุ้มครอง ทวยเทพในไตรทศรักษา
เอิบอิ่มไปด้วยกามคุณ ๕ จึงได้เสวยความสุขด้วยตนเอง.
ผลบุญเช่นนี้ไม่ใช่เล็กน้อย การถวายอ้อยของดีฉันเป็นผลบุญยิ่งใหญ่
ดีฉันรื่นเริงบันเทิงด้วยกามคุณ ๕ กับหมู่เทพทั้งหลาย.
ผลบุญเช่นนี้ไม่ใช่เล็กน้อย การถวายอ้อยของดีฉันมีผลรุ่งเรืองมาก
จอมเทพคุ้มครอง ทวยเทพในไตรทศรักษา
ดุจท้าวสหัสนัยน์ในสวนนันทนวันฉะนั้น.
ข้าแต่พระคุณเจ้าผู้เจริญ
ดีฉันเข้าไปหาท่านผู้อนุเคราะห์ผู้มีปัญญาแล้วไหว้และถามถึงกุศล
แต่นั้น ดีฉันมีจิตใจเลื่อมใส มีปีติอันล้นพ้นได้ถวายท่อนอ้อยแก่พระคุณเจ้า ดังนี้.
บทที่เหลือมีนัยดังได้กล่าวแล้วในหนหลังนั่นแล.
จบอรรถกถาอุจฉุทายิกาวิมาน
-----------------------------------------------------