Мал эмнэлгийн маркетинг, бизнес төлөвлөгөө

1. Мал эмнэлгийн маркетинг,
бизнес төлөвлөгөө
Лекц № 7 Багш: Н.Батсуурь Мал эмнэлгийн
ухааны доктор Ph.D

2. МАРКЕТИНГ, МАРКЕТИНГИЙН УДИРДЛАГА
Энэ сэдвийн хүрээнд:
• Маркетинг гэж юу вэ?
• Маркетингийн үндсэн ойлголтууд
• Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж, үнэ цэнэ
• Мал эмнэлгийн үйлчилгээний
маркетингид анхаарах онцлог
асуудлуудын талаар ярилцна.

3. Маркетинг гэж юу вэ?
Маркетинг гэдэг нь хэрэглэгчдийн хэрэгцээг
хангахуйц үнэт зүйлсийг бүтээх, хүргэх,
харилцаа холбоо тогтоох замаар харилцан
үр ашгаа өгөх үйл ажиллагаа юм.

4. Маркетингийн үндсэн ойлголтууд
• Зах зээл, зах зээлийн төрлүүд
• Хэрэгцээ, хүсэл сонирхол, эрэлт
• Солилцоо, арилжаа
• Үнэ цэнэ, сэтгэл ханамж
• Өрсөлдөөн
• Маркетингийн хольц бүрдүүлэлт

5. Зах зээл, зах зээлийн төрлүүд:
Зах зээл гэдэг нь хэрэгцээтэй, түүнийгээ хангах
сонирхолтой, төлбөрийн чадвартай хүмүүсийн
цогцыг хэлдэг.
Зах зээлийн төрөл:
o Эцсийн хэрэглэгчийн зах зээл
o Бизнесийн байгууллагын зах зээл
o Ашгийн бус байгууллагын зах зээл
o Засгийн газрын зах зээл
o Глобаль зах зээл гэх мэт олон төрөлтэй.

6. Хэрэгцээ, хүсэл сонирхол, эрэлт:
Хэрэгцээ гэдэг нь хүн ямар нэгэн зүйлээр
дутагдаж байгаагаа мэдрэх
Хүсэл, сонирхол гэдэг нь хувь хүний онцлог,
соёлоос хамааран өвөрмөцөөр илрэх хэрэгцээ
Эрэлт гэдэг нь худалдан авах чадвараар
баталгаажсан хэрэгцээ, хүсэл сонирхлыг хэлнэ.

7. Солилцоо, арилжаа
Солилцоо-Доод тал нь хоёр тал байна.
Харилцан үнэлэгдэх зүйл эзэмшсэн байна.
Хоёр тал харилцах чадвартай байна. Саналыг
хүлээн авах, эсэх талаар бүрэн эрх чөлөөтэй
байна. Харьцах нь зохистойд итгэлтэй байна.
Арилжаа-Хоёр үнэт зүйл байх; Харилцан
зөвшөөрөлцсөн нөхцөл байх; Цаг, хугацааг
тохирох; Арилжаа хийх байр байх;

8. Үнэ цэнэ, сэтгэл ханамж:
Үр ашиг
Үнэ цэнэ =
зардлууд
Аливаа бизнесийн оршин тогтнох үндэс нь
хэрэглэгчдийн үнэ цэнийг бий болгох явдал…
Хүлээлт
Сэтгэл ханамж =
Гүйцэтгэл

9. Өрсөлдөөн
Брэндийн өрсөлдөөн
Салбарын өрсөлдөөн
Хэлбэрийн өрсөлдөөн
Ерөнхий өрсөлдөөн гэсэн хэлбэрүүд байдаг.

10. Маркетингийн хольц бүрдүүлэлт
Бүтээгдэхүүн-Нэр төрөл, дизайн, брэнд, сав
баглаа боодол, хэмжээ, үйлчилгээ, баталгаат
хугацаа, буцаалт;
Үнэ-үнийн жагсаалт, хөнгөлөлт, зохицуулалт,
төлбөр хийх хугацаа, зээлийн нөхцөл;
Идэвхижүүлэлт-борлуулалтын урамшуулал,
сурталчилгаа, борлуулалтын ажилтнууд, PR, шууд
маркетинг;
Хуваарилалт-хуваарилалтын суваг, хамрах хүрээ,
байршил, нэр төрөл бүрдүүлэлт, агуулах,
тээвэрлэлт;
Зорилтот зах зээл

11. Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж, үнэ цэнэ
• Сэтгэл ханамжтай, үнэ цэнэтэй хэрэглэгчээс
үнэнч байдал, үнэнч байдлаас үнэнч
хэрэглэгч бий болно.
• Хэрэглэгчийн үнэнч байдал гэдэг нь
маркетингийн хүчин чармайлт, ирээдүйн
нөхцөл байдлыг үл харгалзан тухайн бараа,
үйлчилгээг илүүд үзэн дахин худалдан авах,
үйлчлүүлэхээр амласан зан төлөв юм.
• 10 шинэ хэрэглэгчтэй болсноос нэг үнэнч
хэрэглэгчтэй байсан нь дээр …

12. ҮНЭ ЦЭНИЙГ ХЭРЭГЛЭГЧДЭД БИЙ БОЛГОХ
Уламжлалт үе шат
Дизайныг бүрдүүлэх
Бэлтгэн нийлүүлэх
Барааг бүтээх
• Үнэ тогтооно.
• Идэвхжүүлэлт хийх
• Хуваарилах
• Борлуулах
• Үйлчилгээ үзүүлэх
Бараа бүтээх

13. ҮНЭ ЦЭНИЙГ ХЭРЭГЛЭГЧДЭД БИЙ БОЛГОХ
Үнэ цэний үе шат
• Хэрэглэгчдийг
хэсэгчлэх
• Зорилтот зах зээл
сонгон авах
• Байршлыг
тодорхойлох
• Барааг хөгжүүлэх
• Үйлчилгээг
хөгжүүлэх
• Үнэ тогтоох
• Хуваарилах
• Борлуулалтын
ажилтан
• Борлуулалтын
урамшуулал
• Сурталчилгаа
• Олон нийттэй
харилцаа тогтоох
Харилцах
Үнэ цэнийг
сонгох
Үнэ цэнийг
бүрдүүлэх

14. Мал эмнэлгийн үйлчилгээний маркетингид
анхаарах асуудлууд
Гол хэрэглэгч нь хэн бэ?
o Бизнесийн байгууллага, махны ченж
o Засгийн газар
o Импортлогч
o Хотод амьдардаг жижиг амьтан тэжээдэг айл өрх
o Уяачид
Мал бүхий айл өрх гол хэрэглэгчийн нэг байх ёстой
боловч одоогоор мал эмнэлгийн үйлчилгээг өргөн
хүрээнд худалдан авах эрэлт, сохирхол байхгүй байна.

15. Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнес төлөвлөгөө
Бизнес төлөвлөгөө нь ирээдүйн бизнесийн гол бүрэлдэхүүн
хэсгүүдийг тайлбарлан, гарч болох хүндрэлүүдийг давж гарах
аргуудыг бичсэн баримт бичиг.
Бизнес төлөвлөгөө нь юуны өмнө удирдлагын арга
хэрэгсэл болдог.
Хөрөнгө оруулагчдаас зээл, тусламж хүсэх үндэслэл
болно.
Байгууллагын хөгжлийн бодлого, үйл ажиллагааны
хөтөлбөр болно.
Үйл ажиллагааг эмх цэгцтэй, шат дараалалтай явуулж,
үр дүн, өгөөжийг хэмжих, үнэлэх арга зүйн удирдамж
болно.

16. Бизнес төлөвлөгөө удирдлагын
арга хэрэгсэл болох нь
• Бизнес төлөвлөгөө нь нэг талаас шинжлэх ухааны ололт,
амжилтыг бодит эдийн засагт нэвтрүүлэн хэрэглэх, нөгөө
талаас практик үйл ажиллагааг хамгийн оновчтой шийдэх
урьдач нөхцөл бололцоо бүрдүүлдэг.
• Аливаа хүмүүс бизнес төлөвлөгөө боловсруулах явцад
ямар зах зээлд хэрхэн гарах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээг
хэрхэн үр ашигтай зохион байгуулах, ашиг орлогыг хэдийд
олох, өрсөлдөөнд хэрхэн ялах, эрсдэлийг яаж багасгах,
менежмент, маркетинг, санхүү, борлуулалтаа хэрхэн
сайжруулах арга хэлбэрээ бизнес төлөвлөгөөнд тусгаснаар
үйл ажиллагаагаа ухамсартай, хяналттай хэрэгжүүлэх
боломжтой болно.

17. Бизнес төлөвлөгөө хөрөнгө оруулагчдаас зээл,
тусламж хүсэх үндэслэл болох нь
• Бизнес төлөвлөгөө нь тухайн байгууллагын
үйлдвэрлэл, үйлчилгээний нэр төрлийг нэмэгдүүлэх,
зах зээлээ өргөтгөх, үйлчлүүлэгч, хэрэглэгчдийн
хэрэгцээг хангасны үндсэн дээр өөрийн ашиг орлогыг
нэмэгдүүлэхэд чиглэгддэг.
• Гаднаас хөрөнгө оруулалт хүссэн бизнес
төлөвлөгөөнөөс банк, санхүүгийн байгууллага,
хөрөнгө оруулагчид юуны өмнө зээлийн зориулалт,
зээлийн хэмжээ, эргэн төлөгдөх хугацаа, зээлийн
баталгаа, өөрийн санхүүжилт байгаа эсэх зэрэг
мэдээллийг олж авахад ашигладаг.

18. Бизнес төлөвлөгөө байгууллагын хөгжлийн бодлого,
үйл ажиллагааны хөтөлбөр болох нь
• Бизнес төлөвлөгөө нь шинэ бизнес нээх болон одоогийн
явуулж байгаа үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэхийн тулд
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үйлдвэрлэл, маркетингийн бүх
асуудлыг байгууллагын гадаад, дотоод орчны нөлөөлөл,
санхүүгийн бололцоотой иж бүрнээр нь тусган харуулдаг.
• Үүний тулд нөхцөл байдлын SWOT шинжилгээ хийдэг. SWOT
гэдэг нь:
Strengths-давуу тал
Weakness-сул тал
Opportunities-боломж
Threats-аюул занал буюу эрсдэл гэсэн утгатай юм.

19. Бизнес төлөвлөгөө үйл ажиллагааг эмх цэгцтэй, шат
дараалалтай явуулж, үр дүн, өгөөжийг хэмжих,
үнэлэх арга зүйн удирдамж болох нь
• Бизнес төлөвлөгөө нь өргөн утгаараа байгууллагын
бизнест нөлөөлж буй орчны нөхцөл байдлыг шинжилж,
эрхэм зорилго, стратегийн зорилтуудыг тодорхойлох,
шаардагдах нөөц болон үйл ажиллагааг төлөвлөх,
хэрэгжүүлэх, үр дүнгээ үнэлж дүгнэх удирдлагын үйл
ажиллагааны цогц юм.
• Мал эмнэлгийн байгууллагын бизнес төлөвлөгөөний гол
зорилго нь мал эмнэлгийн төрөл бүрийн арга хэмжээ,
ажил, үйлчилгээг хэрэгжүүлэх замаар мал сүргийн эрүүл
мэндийг хамгаалахын зэрэгцээ өөрийн байгууллагын ашиг
орлогыг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдэнэ.

20. Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнес төлөвлөгөө
Хэн ч бай цаг хугацааг зохицуулж чадахгүй бөгөөд
харин тодорхой хугацааны үйл явдлуудыг хянаж
чадна. Үүнд л цаг хугацааны үнэ цэнэ оршдог.

21. Бизнес төлөвлөгөөний ач холбогдол:
• Таны шилдэг санаануудыг эмх цэгцэд оруулж, ингэснээрээ тэдгээрийн
хоорондын уялдаа холбоог тодруулж өгнө.
• Бүхий л нөөцөө урьдчилан харах боломжтой болно. Үүнд түүхий эд
материал, хөрөнгө санхүү, цаг хугацаа, хүний нөөц зэрэг нөөцүүд орно.
• Санхүүжүүлэгч болон таны эргэн тойрны хүмүүст итгэл үнэмшил төрүүлнэ.
• Хоосон мөрөөдөгч биш, ажил хэрэгч, бүтээгч хүн гэдгийг тань батлах
бөгөөд үнэхээр амжилтанд хүрэх ирээдүй байна гэдгийг хэн бүхэнд
ойлгуулж чадна.
• Байгууллагын дотоод зохион байгуулалт тодорхой болж, ажиллагсадын
ажил үүргийн хуваарь бий болно.
• Сар, улирал бүр ямар ашиг олж, ямар зардал гаргах зэрэг тань илэрхий
болж мөнгөн урсгалаа зохицуулах, гүйцэтгэл, үр дүн, үр нөлөө, үр ашигт
хяналт тавих, цаг хугацаа хэмнэх боломжтой болно.
• Зах зээлээ бүрэн мэдэрч цаашид бизнесээ өргөжүүлэх чиг хандлага, зах
зээлд нэвтрэх стратеги тодорхой болно.
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнес төлөвлөгөө

22. • Сайн бичигдсэн бизнес төлөвлөгөө гэдэг нь мөнгийг өсгөөд
зогсохгүй түүнээс ч илүү ач холбогдолтой байж чадах
бизнесийн арга хэрэгсэл юм. Энэ төлөвлөгөө таны замын
зураг, ирээдүйг харах алсын хараа тань байх болно.
• Бизнес төлөвлөгөөний хамгийн чухал хэсэг бол гол агуулга,
зорилгын хэсэг, үйл ажиллагааны болон санхүүгийн
төлөвлөлтүүд байдаг. Тэд бүгд таны бизнесийн амьдралын
тодорхой чанаруудыг агуулсан байдаг.
• Эхэлж байгаа компаниуд нь мөнгөө зөвхөн мөнгө бүтээх,
мөнгийг өсгөх зорилгод зарцуулах ёстой.
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнес төлөвлөгөө

23. Бизнес төлөвлөгөөний ерөнхий бүтэц:
• Оршил
 Төлөвлөгөөний нэр, хаяг
• Гол агуулга
 Бизнесийн зорилго. Энэ нь цөөн үгээр товч, тодорхой илэрхийлэгдсэн
байх ёстой.
• Гарчиг
 Үндсэн үйл ажиллагааны зорилго. Нэг, гурав, таван жилээр
 Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чиглэл
 Зах зээлд эзлэх байр суурь
 Компанийн хөгжил дэвшил
 Санхүүгийн дэвшил гэх мэт
• Бизнесийн дэвшил
 Үндсэн стратеги буюу компанийн бүтэц, зохион байгуулалт
 Боломжит бүх нөөц Үүнд: түүхий эд материал, хүний хүчин чадал, тоног
төхөөрөмж, мөнгөн хөрөнгө гэх мэт
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнес төлөвлөгөө

24. Бизнес төлөвлөгөөний ерөнхий бүтэц:
• Үйл ажиллагаа
 Ажиллах үйл явц ба үндсэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ явагдах горим
 Үйлдвэрлэлийн хуваарь
 Боловсон хүчин буюу ажиллах хүчний тоо хэмжээ, түүнтэй холбогдох
зардлууд
 Бодлогууд буюу зах зээлд нэвтрэх алхмууд
• Санхүүгийн хэсэг
 Орох орлого ба борлуулалтын хэсэг
 Гарах зардлууд ба үйлдвэрлэлийн хэсэг
 Удирдлага, марктингтай холбогдон гарах зардлууд
 Мөнгөн хөрөнгийн төсөв буюу бэлэн мөнгөний дутагдлаас сэргийлэх,
зохицуулах
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний бизнес төлөвлөгөө

25. Ашигласан мэдээллийн эх сурвалж:
1. Б.Энхтөр Мал эмнэлгийн ажлын бизнес ба төлөвлөлт
Улаанбаатар 2003
1. Т.Лагнай Бизнесийн шинэ санаа ба бизнес төлөвлөгөө
1. Б.Нандин-Эрдэнэ Маркетинг, маркетингийн удирдлагын тухай
1. Б.Нандин-Эрдэнэ Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж, үнэ цэнэ
1. Б.Нандин-Эрдэнэ Стратеги төлөвлөлт болон маркетингийн
төлөвлөлт