Мал эмнэлгийн арга хэмжээний эдийн засгийн үр ашиг

1. МАЛ ЭМНЭЛГИЙН АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ЭДИЙН
ЗАСГИЙН ҮР АШИГ
Багш Н.БАТСУУРЬ
Мал эмнэлгийн ухааны доктор Ph.D

2. СЭДВИЙН ХҮРЭЭНД ӨГӨХ ОЙЛГОЛТ
• Малчин өрх болон сум, аймгийн хэмжээнд малын
өвчнөөс учирч байгаа хохирлыг тооцох шаардлага
• Малын өвчнөөс учирч байгаа эдийн засгийн хохирлыг
тооцох арга
• Цэвэр орлого болон өвчинтэй тэмцэх арга хэмжээний
зардал-ашгийн харьцаа

3. 1. Мал эмнэлгийн үйлчилгээний эдийн засаг
Мал эмнэлгийн үйл ажиллагаа нь мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн
эдийн засгийн үр ашгийг дээлүүлэхэд чиглэгддэг.
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний эдийн засаг нь МАА-г хөгжүүлэх,
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх боломж, нөхцөлийг бүрдүүлэхийн төлөө
хэрэгжүүлж буй малын эрүүл мэндийн үйлчилгээний эдийн засгийн
зүй тогтлыг судалдаг. Энэхүү судалгааны зорилго нь:
 МЭ-ийн арга хэмжээний эдийн засгийн үр ашгийг тодорхойлох;
 Дээрх арга хэмжээний үр ашгийг дээшлүүлэх нөөц, боломжийг
илрүүлэх;
 Малын өвчний улмаас учрах эдийн засгийн хохирлыг судлан тогтоох;
 ШУТ-ийн ололтыг практикт нэвтрүүлсний үр ашгийг тодорхойлох;
 Малын өвчинтэй тэмцэх эдийн засгийн үр ашигтай аргыг боловсруулах;
 МЭ-ийн албаны удирдлага, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох,
төлөвлөлтийг сайжруулахад чиглэгддэг.

4. Мал эмнэлгийн үйлчилгээний эдийн засгийн үр ашгийг
судлахад дараах систем үзүүлэлтүүдийг хэрэглэдэг:
1. Урьдчилан сэргийлсэн болзошгүй хохирол;
2. Хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний үр дүнд гарсан эдийн
засгийн үр ашиг;
3. Зарцуулсан хөрөнгийн эдийн засгийн үр ашиг;
4. Хөрөнгө оруулалтын үр ашиг;
5. Мал эмнэлгийн арга хэмжээний үр ашгийн нийлбэр
индекс;
6. Мал эмнэлгийн ажиллагсадын хөдөлмөрийн
бүтээмж.
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний эдийн засаг

5. МАА-д өвчний улмаас үүсэх эдийн засгийн бодит хохирлыг мөнгөн
дүнгээр тооцож гаргадаг. Малын өвчнөөс үүсэх эдийн засгийн хохирол
нь:
 Мал, амьтан үхэх;
 Мал, амьтныг зайлшгүй шаардлагаар нядлах;
 Мал, амьтны үнэт чанар, ашиг шим буурах;
 МАА-н бүтээгдэхүүний чанар, гарц буурах;
 Өвчний улмаас муудсан түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг устгах;
 100 эх малаас бойжуулах төл, нэгжээс гарах үр төлийн тоо цөөрөх;
 Тээвэр, уналага, эдэлгээнд ашиглагддаг мал өвчний улмаас удаан
хугацаанд ашиглагдахгүй болох, эсхүл бүр мөсөн чадвараа алдах;
 Өвчтэй малыг эмчлэх, халдварт, паразиттах өвчнөөс мал, сүргийг
урьчилан сэргийлэх, хамгаалах зэрэг мал эмнэлгийн арга хэмжээг
хэрэгжүүлэхэд зарцуулсан хөдөлмөр, материал, хөрөнгө зэргээс
бүрддэг. Иймээс эдгээр үзүүлэлт нь хохирол тооцох гол үзүүлэлтүүд
болдог.
Мал эмнэлгийн үйлчилгээний эдийн засаг

6. Малчин өрх болон сум, аймгийн хэмжээнд малын өвчнөөс
учирч байгаа хохирлыг тооцох шаардлага
Мал, амьтны өвчинтэй тэмцэх арга хэмжээ нь нийтийн эрүүл
мэндийг хамгаалахаас гадна эцсийн дүндээ улс, аймаг, сумын
түвшинд эдийн засгийн асуудал байдаг.
• Өвчний учруулж байгаа хохирлыг мал, амьтны хорогдол,
өвчилсөн мал, амьтны тоо, бүтээгдэхүүний тоо хэмжээний
багасалт, үнийн бууралт, тэмцэх арга хэмжээний зардал зэрэг
үзүүлэлтээр тооцон гаргах боломжтой.
• Тэмцэх арга хэмжээний зардал нь өвчний учруулж байгаа хор,
хохирлыг бууруулах, арилгах зорилгоор хийгдсэн хөрөнгө
оруулалт гэж бас үзэж болно.
• Эдийн засгийн урьдчилан сэргийлэгдсэн болзошгүй хохирол
гэдэг нь малын өвчинтэй тэмцэх, эмчлэх, урьдчилан сэргийлэх
арга хэмжээний эдийн засгийн үр дүн юм.

7. • Мал, амьтны өвчний өртгийг микро болон макро
түвшинд тооцдог.
• Өвчнөөс учрах алдагдлыг микро түвшинд малчин
өрх тус бүр дээр эсвэл малчин өрхүүдийн дүнгээр
тооцдог.
• Өвчний хохирлыг макротүвшинд тооцох бол эдийн
засгийн янз бүрийн салбаруудын хоорондын
харилцааны явцад үүсэх хохирлын хэмжээгээр
тооцно. Тухайлбал, дотоодын хэрэглээ болон
гадаад худалдааны алдагдал гэх мэт
Малчин өрх болон сум, аймгийн хэмжээнд малын
өвчнөөс учирч байгаа хохирлыг тооцох шаардлага

8. 2. Өвчний эдийн засгийн хохирлыг микротүвшинд
тооцох арга
• Малчин өрхийн хувьд хохирлын хэмжээг тооцохдоо өвчинд
өртсөн өрхийн үзүүлэлтийг өртөөгүй өрхийн үзүүлэлтэд
харьцуулах замаар гаргана.
• Мөн тэмцэх арга хэмжээнд малаа хамруулснаар
бүтээгдэхүүний гарц хэрхэн өссөнийг тооцох замаар гаргаж
болно.
• Энэ 2 аргын алинд нь ч гэсэн харьцуулсан шинжилгээг хийдэг.
Харьцуулсан шинжилгээ хийхэд үндсэн үйлдвэрлэлийн
хэмжээг харуулах параметрийн тоон үзүүлэлтүүд болон
тэдгээрийг борлуулалтын параметрээр нэг зэрэг харуулж чадах
бүртгэлийн нэгдсэн тогтоолцоо хэрэгтэй.
• Ихэнх тохиолдолд өвчний өртгийг тооцохын тулд малчин
өрхүүд дээр нарийвчилсан нягт нямбай судалгаа явуулдаг.
• Өвчний өртөг тооцох тохиолдолд шууд болон шууд бус өртгийг
хооронд нь ялган гаргадаг.

9. Шууд хохирлын өртөг
Малын хорогдлоос учрах шууд хохирлын өртөг тооцох:
• Шууд хохирлын өртөг нь өвчний улмаас учрах малын ашиг
шимийн алдагдалтай тэнцүү байдаг.
• Шууд хохирлын өртгийг тооцохдоо малын өвчлөл, хорогдол,
эмчилгээний зардлын хоорондын ялгааг гаргах ёстой.
• Малын хорогдлоос үүдэн гарч байгаа хохирлыг зөвхөн өвчин
гарсан хугацаанд хорогдсон малын тоогоор хягаарлахгүй тухайн
хорогдсон малын нас, хүйс, ашиг шимийн онцлог зэрэг эдийн
засгийн ач холбогдлыг хамтад нь авч үзэх шаардлагатай.
• Өвчний хохирлыг малчин өрхийн дүнгээр тооцох тохиолдолд
хорогдсон малын насны ангилалын харьцаа зайлшгүй чухал.
Малын хорогдол нь өрх бүр дээр мэдэгдэхүйц өөр өөр байдаг.
• Түүнээс гадна тодорхой төрлийн өвчнүүдийн тухайд, жишээлбэл,
мялзан, Ауэскийн өвчин зэргээс учрах хорогдлын хохирлыг шууд
тооцож болдог байхад зарим шимэгчдийн өвчин, тухайлбал,
дотрын паразиттах өвчний тухайд өөр бусад олон хүчин зүйлүүд
малын хорогдолд нөлөөлдөг тул шууд хохирлыг тооцоход
бэрхшээлтэй байдаг.

10. Малын өвчлөлөөс учрах шууд хохирлын өртөг тооцох:
Малын өвчлөлөөс учрах хохирлыг шууд тооцоход амаргүй.
Малчин өрхийн түвшинд өвчилсөн малын тоо болон малын эдийн
засгийн шинж чанарыг тодорхойлдог нас, хүйс, үүлдэр зэргээс гадна
өвчин тус бүрийн учруулах ашиг шимийн алдагдлыг мөн тооцох хэрэгтэй
болдог.
Өвчилсөн малын мах, сүүний алдагдлыг тооцоход хялбар байдаг бол
өсвөр насны үржлийн малын өсөлт, бойжилтын алдагдлыг тооцох
амаргүй.
Дээр дурдсан ашиг шимийн болон физиологийн алдагдлыг зах зээлийн
үнээр, өвчин үргэлжилсэн хугацаагаар тооцож, мөнгөн дүнгээр
илэрхийлж гаргах ёстой.
Тухайн өвчлөлд мал нь өртсөн малчин өрхүүдийн хэмжээнд өвчлөлийн
шууд хохирлыг багцаалан тооцоход хүрдэг. Учир нь өвчилж байгаа
малын насны ангилал тус бүрийн эзлэх хувь, өвчний клиник илрэл,
өдөрт өвчилж байгаа малын дундаж тоо, ашиг шимийн алдагдлын
дундаж хэмжээ зэрэг үзүүлэлтээр тооцдог.
Шууд хохирлын өртөг

11. Эмчилгээний зардлыг тооцох
• Эмчилгээтэй холбогдсон зардлыг мал эмнэлгийн
үйлчилгээний зардал + тухайн өвчинтэй тэмцэхэд
хэрэглэсэн эм, тарилгын үнийн нийлбэрээр тооно. Энэ нь
цочмог явцтай өвчнүүдийн тухайд тооцоход хялбар
байдаг.
• Харин ужиг явцтай болон далд явцтай өвчнүүдийн тухайд
малын эмчийн үйлчилгээний тэмдэглэл, хэрэглэсэн эм,
бэлдмэлийн талаарх бүртгэл байхгүй бол эмчилгээний
зардлыг нарийн тооцоход бэрхшээлтэй.

12. Алдагдлыг жил жилээр тооцох
• Хоёр аргаар тооцож болно.
• 4 бүлэг мэдээлэл шаардагдана:
 Өвчний талаарх мэдээлэл (өвчлөл, хорогдол)
 МАА-н үйлдвэрлэлийн системийн талаарх мэдээлэл
 Мал тус бүрийн үнэ эсвэл бүтээгдэхүүний үнэ
 Төсөлд хамруулах хугацаа
Өвчлөлийн талаар нарийн тодорхой мэдээлэл байхгүй тохиолдолд эхний аргыг
хэрэглэнэ. Энэ нь мал тус бүрийн үнэлгээн дээр тулгуурлан малын нас/хүйсний
ангилал тус бүрээр тооцсон нэг малд ноогдох дундаж үнэлгээг ашигладаг.
Малын хорогдол, өвчлөлөөс учрах хохирлыг нэг малын дундаж үнээр тооцдог.
Хорогдлын тухайд, хохирлыг малын нас/хүйсийн ангилал бүрт дараах байдлаар
тооцно:
• Тооцсон дундаж үнэ
• Ангилал тус бүр дэх өвчлөлийн хувь
• Ангилал тус бүрт хамаарагдах малын тоо

13. Малын өвчлөлийн тухайд, өвчний үзүүлж байгаа
нөлөөллийн талаар тодорхой мэдээлэл байхгүй
бол нийт бүтээгдэхүүний алдагдлыг авч,
өвчилсөн амьтадын үнэлгээний хувиар тооцдог.
Алдагдлыг малын нас/хүйсний ангилал бүр дэх
дараах үзүүлэлтээр тооцдог:
 Тооцоолсон дундаж үнэ;
 Амьтан нэг бүрийн ашиг шимийн алдагдлын хувь;
 Ангилал бүрт байгаа малын тоо.
Алдагдлыг жил жилээр тооцох

14. • Хоёрдахь арга нь өвчний нөлөөллийг мал аж
ахуйн үйлдвэрлэлийн систем дээр үндэслэж
тооцдог:
• Энэ аргаар хохирлыг тооцоход малын ашиг
шимийн гарц өвчний улмаас яаж буурсныг
мэдэх шаардлагатай.
• Хорогдлоос үүдэн учрах хохиролыг тооцох
арга өмнөхтэй адил.
• Өвчлөлийн тухайд, малын ашиг шимийн
ангилал тус бүрийн бууралтыг тооцно(сүү,
өндөг, ноос, өсөлт бойжилтын саатал,
жингийн алдагдал, үржлийн асуудал гэх мэт).
Алдагдлыг жил жилээр тооцох

15. ТОДОРХОЙ ХУГЦААНЫ ТУРШИД ӨВЧНИЙ УЧРУУЛСАН АЛДАГДЛЫГ ҮНЭЛЭХ АРГА ЗҮЙГ ЗУРАГЛАЖ ХАРУУЛСАН БАЙДАЛ
Өвчний талаарх
мэдээлэл
МАА-н үйлдвэрлэлийн
системийн талаарх
мэдээлэл
Үнэ
Судалгаанд хамруулсан
нийт хугацаа
Судалгааны арга № 1
Хорогдлын
хувь
Нас/хүсээр бүлэглэсэн
хувь
х Өвчинд өртсөн МАА-н
систем дэх малын тоо
х
Нас/хүйсийн
бүлэг доторх
нэг малын
үнэ
х
Үйлдэрлэлийн системийн
хүлээгдэж буй үнэлгээ
Өвчлөлийн
хувь
Нас/хүйсээр бүлэглэсэн
үнэлгээн дэх хохирлын
хувь
х Сүргийн бүтэц Өвчний хүлээгдэж буй
үнэлгээ
Судалгааны арга № 2
Хорогдлын
хувь
Нас/хүсээр бүлэглэсэн
хувь х
Малын хорогдлоос үүдэн
алдагдсан орлого
х
Сүү, мах,
төл, өндөг,
ноос, зүтгэх
ажлын үнэ
х
Өвчлөлийн
хувь
Хээл хаялтын хувь
Сувайралтын хувь
Үржлийн бойжилт
сааталтын хувь
Сүү, ноос, өндөгний тоо
хэмжээ буурсан хувь
Жингийн алдагдлын
хувь
Ажлын чадвар
алдагдлын хувь
х
Өвчинд өртсөн МАА-н
систем дэх малын тоо
Үйлдэрлэлийн системийн
хүлээгдэж буй үнэлгээ
Сүргийн бүтэц Өвчний хүлээгдэж буй
үнэлгээ
Үйлдвэрлийн хэвийн
параметрүүд
Үйлдвэрлэлийн түвшний
эцсийн гарцад үзүүлсэн
нөлөө(сүү, мах, төл, өндөг,
ноос, ажил)

16. Жишээ бодлого
ЖИШЭЭ:
100 МЭГЖТЭЙ ҮРЖЛИЙН БОЛОН БОРДООНЫ ФЕРМ ДЭЭР ГАРСАН ГАХАЙН ХАНИАДНЫ
ДЭГДЭЛТИЙН ШУУД ХОХИРЛЫН ХЭМЖЭЭГ ТООЦСОН ЖИШЭЭГ ДООР ХАРУУЛЪЯ.
№
Бүтээгдэхүүний алдагдал тооцох
ангилал
Алдагдлын хэмжээ Үнийн дүн
1.
Үржлийн чадвар
Ороо нь хугацаандаа ирээгүй мэгж 9 мэгж 1790
Хээл хаясан мэгж 2 мэгж 1440
2.
Бордолтын ажил
Хорогдсон гахай 2 гахай(80 кг) 1280
Жингийн өсөлтийн саатал 12 хоног 3780
Тэжээлийг шилжүүлэн тооцох
индекс
+ 0.20 8400
3.
Зэргийн бууралт
Бусад үр дагавар
Зулбалт 2000
Хугацаанаас өмнө заазлагдсан
4
Эм бэлдмэл(мэгж болон бордооны
гахай)
3350
Дүн 24010

17. ШУУД БУС ХОХИРОЛ ТООЦОХ
• ШУУД БУС ХОХИРОЛД ЭМЧИЛГЭЭНИЙ ЗАРДАЛ, МАЛЫН
ХОРОГДОЛ БОЛОН ӨВЧЛӨЛТЭЙ ХОЛБОГДСОН АШИГ ШИМИЙН
АЛДАГДЛААС БУСАД БҮХ СӨРӨГ НӨЛӨӨЛЛИЙГ АВЧ ҮЗДЭГ.
• ШУУД БУС АЛДАГДЛЫГ ҮНЭЛЭХ АЖИЛЛАГАА НЬ ГОЛ НӨЛӨӨЛӨГЧ
ЗҮЙЛҮҮДИЙН ЖАГСААЛТЫГ ГАРГАХААС ЭХЭЛДЭГ.
• ДАРААЧИЙН АЛХАМ НЬ ХОХИРЛЫГ МӨНГӨН ДҮНГЭЭР ТООЦОЖ
ГАРГАХ АЖИЛЛАГАА ЮМ. ЭНЭ НЬ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ХУВЬД
БЭРХШЭЭЛТЭЙ БАЙДАГ ХЭДИЙ Ч ХОХИРЛЫН ЗАРДЛЫГ ХУВААХ
ҮҮДНЭЭС ТООЦОХ ШААРДЛАГА БАЙНГА ГАРДАГ. ХЭРЭВ
ХОХИРЛЫГ МӨНГӨН ДҮНГЭЭР ТООЦОЖ ГАРГАХ ТУН БОЛОМЖГҮЙ
БОЛ ЯДАЖ НӨЛӨӨЛЛИЙН ЖАГСААЛТЫГ ГАРГАХ ХЭРЭГТЭЙ:

18. Макро эдийн засгийн тооцоо
Улс, орны хэмжээнд эдийн засгийн бодит
салбаруудын хоорондын харилцан нөлөөллийг
макро эдийн засгийн үзүүлэлтээр тооцно.
Гол нь гадаад худалдаа, дотоод зах зээлийн
нөлөөлөл зэргийг салбаруудын хооронд тооцох
шаардлага гардаг.
Гадаад худалдааны хувьд Дэлхийн худалдааны
байгууллагын “Ариун цэвэр, ургамлын ариун
цэврийн арга хэмжээг хэрэглэх тухай
хэлэлцээр”-ийг хэрэгжүүлэхийн тулд малын
эрүүл мэндийн асуудал чухал байр суурь
эзэлдэг.

19. Дэлхийн амьтны эрүүл мэндийн байгууллагын
бүртгэлтэй өвчний жагсаалт
For year 2016, the list includes 118 animal diseases, infections and infestations.
Multiple species diseases, infections and
infestations
· Anthrax
· Bluetongue
· Brucellosis (Brucella abortus)
· Brucellosis (Brucella melitensis)
· Brucellosis (Brucella suis)
· Crimean Congo haemorrhagic fever
· Epizootic haemorrhagic disease
· Equine encephalomyelitis (Eastern)
· Foot and mouth disease
· Heartwater
· Infection with Aujeszky's disease virus
· Infection with Echinococcus granulosus
· Infection with Echinococcus multilocularis
· Infection with rabies virus
· Infection with Rift Valley fever virus
· Infection with rinderpest virus
· Infection with Trichinella spp.
· Japanese encephalitis
· New world screwworm (Cochliomyia hominivorax)
· Old world screwworm (Chrysomya bezziana)
· Paratuberculosis
· Q fever
· Surra (Trypanosoma evansi)
· Tularemia
· West Nile fever
Cattle diseases and infections
· Bovine anaplasmosis
· Bovine babesiosis
· Bovine genital campylobacteriosis
· Bovine spongiform encephalopathy
· Bovine tuberculosis
· Bovine viral diarrhoea
· Enzootic bovine leukosis
· Haemorrhagic septicaemia
· Infectious bovine
rhinotracheitis/infectious pustular vulvovaginitis
· Infection with Mycoplasma mycoides subsp. mycoidesSC
(Contagious bovine pleuropneumonia)
· Lumpy skin disease
· Theileriosis
· Trichomonosis
· Trypanosomosis (tsetse-transmitted)
Sheep and goat diseases and infections
· Caprine arthritis/encephalitis
· Contagious agalactia
· Contagious caprine pleuropneumonia
· Infection with Chlamydophila abortus (Enzootic
abortion of ewes, ovine chlamydiosis)
· Infection with peste des petits ruminants virus
· Maedi-visna
· Nairobi sheep disease
· Ovine epididymitis (Brucella ovis)
· Salmonellosis (S. abortusovis)
· Scrapie
· Sheep pox and goat pox
Equine diseases and infections
· Contagious equine metritis
· Dourine
· Equine encephalomyelitis (Western)
· Equine infectious anaemia
· Equine influenza
· Equine piroplasmosis
· Glanders
· Infection with African horse sickness virus
· Infection with equid herpesvirus-1 (EHV-1)
· Infection with equine arteritis virus
· Venezuelan equine encephalomyelitis
Swine diseases and infections
· African swine fever
· Infection with classical swine fever virus
· Nipah virus encephalitis
· Porcine cysticercosis
· Porcine reproductive and respiratory syndrome
· Transmissible gastroenteritis
Avian diseases and infections
· Avian chlamydiosis
· Avian infectious bronchitis
· Avian infectious laryngotracheitis
· Avian mycoplasmosis (Mycoplasma gallisepticum)
· Avian mycoplasmosis (Mycoplasma synoviae)
· Duck virus hepatitis
· Fowl typhoid

20. ДАЭМБ-ын амьтны өвчний мэдээллийн тогтолцоо
The World Animal Health Information System
· Related links
o Disease alerts
o Data after 2004 (WAHIS Interface)
o Data before 2005 (Handistatus)
o Active search
o Simulation Exercises
o Info list & RSS
o National Disease Contingency Plans
The World Animal Health Information System, better known as WAHIS, is an internet-based computer system that
processes data on animal diseases in real-time and then informs the international community. Access to this secure site is
only available to authorised users, namely the Delegates of OIE Member Countries and their authorised representatives,
who use WAHIS to notify the OIE of relevant animal disease information.
The system consists in two components:
· an early warning system to inform the international community, by means of “alert messages”, of relevant epidemiological
events that occurred in OIE Member Countries, and
· a monitoring system in order to monitor OIE Listed diseases (presence or absence) over time

21. ALERT PROCEDURE

22. ДХБ-ын АЦУАЦАХ-г хэрэглэх тухай хэлэлцээр
AGREEMENT ON THE APPLICATION OF SANITARY
AND PHYTOSANITARY MEASURES
ANNEX A
DEFINITIONS
3. International standards, guidelines and recommendations
(a) for food safety, the standards, guidelines and
recommendations established by the Codex Alimentarius
Commission relating to food additives, veterinary drug and
pesticide residues, contaminants, methods of analysis and
sampling, and codes and guidelines of hygienic practice;
(b) for animal health and zoonoses, the standards, guidelines
and recommendations developed under the auspices of the
International Office of Epizootics;
(c) for plant health, the international standards, guidelines and
recommendations developed under the auspices of the
Secretariat of the International Plant Protection Convention in
cooperation with regional organizations operating within the
framework of the International Plant Protection Convention;
and

23. 3. Цэвэр орлого болон өвчинтэй тэмцэх арга хэмжээний
зардал-ашгийн харьцаа
МАЛЫН ГОЦ ХАЛДВАРТ ӨВЧИНТЭЙ ТЭМЦЭХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ 2016 ОНЫ САНХҮҮЖИЛТ
д/д Өвчнйй нэр Санхүүжилтийн эх үүсвэр Төсөвлөгдсөн төсөв
1 Шүлхий
2016 оны төсөв
Вакцин худалдан авах-3,112.7 сая төг, үйлчилгээний хөлс
-1,681,5
Оношлуур- 860,5 сая төг Дүн= 5654.7 сая төг
Засгийн газрын 2016 оны
71 дугаар тогтоол
Вакцин худалдан авах- 5.765.5 сая төг,
үйлчилгээний хөлс -1,601,4 сая
Оношлуур- 93,8 сая төг Дүн= 7460.7 сая төг
ДҮН = 13,115.4 сая төг
2
Хонины цэцэг
Засгийн газрын 2016 оны
96-р тогтоол
Вакцин, үйлчилгээний хөлс, чанарын шалгалтын зардалд
- 255,0 сая төгрөг
Засгийн газрын 2016 оны
256 –р тогтоол
Вакцин, үйлчилгээний хөлс, чанарын шалгалтын зардалд
- 1,137,0 сая төгрөг
ХҮБ-ын ХХААБ-ын
санхүүжилтээр
Үйлчилгээний хөлс, тандал, шинжилгээний зардалд -
500,000 мян доллар
ДҮН= 1,392.0 сая төг, 500.0 мян доллар
3
Бог малын мялзан
төст өвчин
Засгийн газрын 2016 оны 71
–р тогтоол
Вакцин худалдан авах- 4,307.3 сая төг,
үйлчилгээний хөлс -1,845.9сая
Тандалт үйл ажиллагаа- 352.0 сая төг Дүн= 6505.2 сая
төг
4
НИЙТ ЗАРДАЛ ДҮН= 21,012.6 төгрөг, + 500.0 мянган
доллар

24. 3. Цэвэр орлого болон өвчинтэй тэмцэх арга хэмжээний
зардал-ашгийн харьцаа
Вакцин 2012 2013 2014 2015
Нийт дүн 5,236,267.0 4821516.8 6021391.8 5691864.3
ДҮН 5,144,470.0 4705448.7 5874089.4 5576648.1
Боом 136,892.0 130915.2 202401.9 199816.8
ДХХ 433,223.3 538530.3 607843.3 638632.7
ЦХХ 739,383.4 711217.2 637053.9 576864.03
Дуут 74,789.5 74991.1 65385.8 65746.8
Коли-ижбалнад 54,646.9 53762.6 89957.1 97,536.8
Галзуу 34,207.5 38502.6 79144.5 79,835.8
Үнээ, тугалын ижбалнад 3,309.8 3174.9 16041.81 7,544.7
Сохор догол 379,827.3 395205.5 387888.8 392,771.1
СД-ын өсгөвөр 4,082.7 6620.9 5143.7 0.0
Томуу 50,320.9 58648.2 101406.5 137,268.3
Шөвөг яр 140,866.6 166110.8 188468.8 174,883.3
ШЯ-ын өсгөвөр 0.0 0 0 0.0
Вирусын зулбах 0.0 0 0 0.0
Бруцеллёз штамм-19 275,562.4 189780.9 264264 127,050.0
Бруцеллёз Рев-1 2,119,715.5 1755960.5 2252250 2,102,100.0
сахуу 149,398.7 263710.6 280352.7 293,715.8
Диарей 0.0 0 0 0.0
Цэцэг 155,924.1 20801.4 2554.2 51,084.0
Гахайн ЦИ-ын вакцин 13,480.7 15447.9 37522.45 35,690.3
Ёлом 10,086.7 8464.9 18653.5 20,116.7
Мялзан 2,596.1 3085.3 6242.67 7,229.2
Шувууны тахал 0.0 1.137 6369.6 7,197.6
ДХХ-энтеробактериозын хам 260,799.6 207122.8 527461.3 505,402.7
Гаммаглобулин 4,567.0 2149.2 0.0
Листериоз - АУФ 79.3 0 79.3 0.0
Листериоз ХХ вакцин 82,477.2 46111.1 64484.2 44,957.5
Энтеробактериоз 8,432.7 10380.5 17718.71 0.0
Шувууны цусан халдвар 9,800.3 6902.4 13251.45 11,204.0
Шувуу томуу 0.0 0 0 0.0
Ийлдэс
91797 116068.1 147302.4 115216.2
Боом 7524.2 16266.4 16022.4 14029.7
ДХХ 25109 29540 39751.2 0
ЦХХ 31856.1 37669.5 46255.1 51060.1
Коли-ижбалнад 16089 16454.7 23856 24128.6
Ижбалнад 2262.3 5011.5 5436.4 7120.3
Энтеробактериоз 8956.4 11126 15981.3 18877.5
Зардал /мян.төг/
Зардал мян/төг
Ийлдэс

25. Ашигласан мэдээллийн эх сурвалж:
1. Б.Энхтөр Мал эмнэлгийн ажлын бизнес ба төлөвлөлт
Улаанбаатар 2003
2. Ц.Дашгүнсэн, Ц.Сугаррагчаа Мал эмнэлгийн зохион байгуулалт ба
эдийн засаг Улаанбаатар-1993
3. И.Н.Никитин и др. Организация и экономика ветеринарного дела
Москва Агропромиздат 1987
4. Малын удмын сан, эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хууль
5. B.Toma, B.Dufour, M.Sanaa, J.J.Benet, F.Moutou, A.Louza and P.Eilis
Applied Veterinary Epidemiology and Control of diseases in populations
6. С.Бямбахорол Өртөгийн удирдлагын орчин үеийн хандлага
7. Sarah Holden, Steve Ashley, Peter Bazeley Improving the Delivery of
Animal health Services in Developing Countries 1996