1. САНГИЙН БОДЛОГО
БОЛОН МӨНГӨНИЙ
БОДЛОГО
Лекц №11
Багш О.Норовсамбуу

2. САНГИЙН БОДЛОГО

3. САНГИЙН БОДЛОГО
 Төр эдийн засгийг бүхэлд нь зохицуулах,
эдийн засгийн тогтвортой байдлыг хангах
үүднээс тодорхой бодлого явуулдаг. Энэ
бодлогын нэг нь төрийн сангийн бодлого
байдаг. Сангийн бодлого нь засгийн газраас
худалдаа, татвар, шилжих төлбөр зэргээр
дамжуулан ажилгүйдлийн түвшин, үндэсний
орлогын үйлдвэрлэл зэрэгт нөлөөлөхийн тулд
авч явуулж буй тодорхой зорилго чиглэлтэй
үйл ажиллагааны нийлбэр цогц юм

4. САНГИЙН БОДЛОГЫН ЗОРИЛГО
 Энэ бодлогын эцсийн зорилго нь:
Ажилгүйдэлийг бууруулах
Инфляцийг бууруулах
Үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх
Эдийн засгийг тогтворжуулж өндөр
хурдацтай өсөлтийг хангах явдал юм.

5. САНГИЙН БОДЛОГЫГ
 Дискрет сангийн бодлого
 Дискрет бус сангийн бодлого

6. ДИСКРЕТ САНГИЙН БОДЛОГО
 Бодит үндэсний үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба
ажил эрхлэлтийг өөрчлөх, инфляцид хяналт
тавих, эдийн засгийн өсөлтийг түргэтгэх
зорилгоор УИХ татвар ба засгийн газрын
зардлыг зориуд зохицуулахыг дискрец
сангийн бодлого гэнэ. Үүний дотор нь 2
ангилдаг.
 Сангийн тэлэх бодлого
 Сангийн хумих бодлого

7. САНГИЙН ТЭЛЭХ БОДЛОГО
 Сангийн тэлэх бодлого нь ихэвлэн ажилгүйд-
лийг бууруулах зорилгоор хэрэгжүүлдэг
байна.
 Засгийнгазрын зардлыг өсгөх (G)
 Татварыг бууруулах (T)

8. САНГИЙН ХУМИХ БОДЛОГО
 Инфляцийг бууруулахад чиглэгддэг байна
 Засгийнгазрын зарлыг бууруулах (G)
 Татварын өсгөх (T)

9. ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗАРДАЛ БОЛОН
ТАТВАРЫН ҮРЖҮҮЛЭГЧ
 Татварын үржүүлэгч =∆Y / ∆T
=1 / 1-MPC
 ∆Y – ДНБ-ий өөрчлөлт
 ∆T – татварын өөрчлөлт
 Зардлын үржүүлэгч = ∆Y / ∆G
= МРС / 1-МРС
 ∆Y – ДНБ-ий өөрчлөлт
 ∆G – Засгийн газрын зардлын өөрчлөлт

10. ДИСКРЕТ БУС САНГИЙН БОДЛОГО
 Төрөөс зориудын арга хэмжээ аваагүй байхад,
татвар болон улсын зардалд ямар нэг
хэмжээгээр аяндаа өөрчлөлт гардаг. Үүнийг
дискрец (зоригот) бус сангийн бодлого гэнэ.
Өөрөөр хэлбэл, үндэсний үйлдвэрлэлийн
хэмжээ нэмэгдэхийн хирээр мөн ажлын байр
шинээр бий болох, гадаад худалдаа нэмэгдэх
үед татварын орлогын хэмжээ нэмэгдэнэ.

11. МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО

12. МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО
 Мөнгө зээлийн бодлогын үндсэн зорилт нь
бүрэн ажил эрхлэлт болон инфляцигүй байх
явдлаар тодорхойлогдох үйлдвэрлэлийн нийт
түвшинд хүрэхэд нь эдийн засагт туслах явдал
юм. Нийлмэл үйлдвэрлэлийн хэмжээ, ажил
эрхлэлт, үнийн түвшинг тогтворжуулах
зорилгоор мөнгөний нийлүүлэлтийг
өөрчлөхөд мөнгө-зээлийн бодлого чиглэдэг.

13. МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО
 Өөрөөр хэлбэл, мөнгө зээлийн бодлого
уналтын үед зардлыг урамшуулахын тулд
мөнгөний нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлнэ,
харин инфляцийн үед зардлыг
хязгаарлахын тулд мөнгөний
нийлүүлэлтийг багасгана.

14. МӨНГӨНИЙ БОДЛОГЫН АРГА ХЭРЭГСЭЛ
 Шууд арга
 Зээлийн үлдэгдэлд хязгаарлалт хийх
 Зээлийн хэмжээг тогтоож өгөх
 Шууд бус арга
 Нээлттэйзах зээлийн үйл ажиллагаа
 Зайлшгүй байх нөөцийн норм
 Хямдруулалтын хүү

15.  Шууд арга хэрэгсэл нь арилжааны
банкны ашигт үйл ажиллагаа явуулахыг
хязгаарладаг.
 Нээлттэй зах зээлийн үйл ажиллагаа
гэдэг нь төв банкнаас мөнгөний
нийлүүлэлтийг өөрчлөхийн тулд засгийн
газрын бондыг зах зээлд худалдах болон
худалдан авах үйл ажиллагааг явуулдаг.

16.  Зайлшгүй байх нөөцийн норм гэдэг нь
арилжааны банкуудын эзэмшиж буй
хадгаламж болон нөөцийн тодорой хувийг
нь зах зээлийн үйл ажиллагаанд
зориулалгүйгээр төв банкнаас өөрийн
мэдэлд байлгахыг хэлнэ.
 Хямдруулалтын хүү. Арилжааны банкууд
нь үйл ажиллагааны ашгаа нэмэгдүүлэхийн
тулд зах зээлийн хүүгээс бага түвшний
хүүтэйгээр төв банкнаас зээл авах эрхтэй
байдаг. Төв банк арилжааны банкуудад
олгож буй зээлийн хүүгээ өөрчлөх замаар
мөнгөний нийлүүлэлтийг өөрчилж болно.

17. МӨНГӨНИЙ ЗӨӨЛӨН БА ХАТУУ БОДЛОГО
 Зөөлөн бодлого
 Мөнгөний нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлнэ.
 Ажилгүйлдэл буурна
 Хатуу бодлого
 Мөнгөний нийлүүлэлтийг бууруулна.
 Инфляци буурна

18. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА!