мал амьтаны гоц халдварт өвчин

1. МАЛ АМЬТАНЫ
ГОЦ ХАЛДВАРТ ӨВЧИН
БООМ

2. • Үүсгэгч - Bacillus Anthracis
-Хуяг ба бүрхүүл үүсгэдэг учраас гадаад орчинд
ялангуяа газрын хөрсөнд хэдэн арван жилээр
хадгалагддаг.

3. Халдвар дамжих зам
•Ахуйн õàâüòàë
çàìààð
•Хоол хүнс
•Àìüñãàë
•Öóñààð äàìæèí
õàëäâàðëàна.

4. Тархвар судлал
• Зун намрын улиралд ихэвчлэн өвчилнө.
• Өвчилсний дараа тогтвортой дархлаа
үүсэх боловч насан туршид нь хамгаалж
чадахгүй.

5. Тархвар судлал
• Зун намрын улиралд ихэвчлэн өвчилнө.
• Өвчилсний дараа тогтвортой дархлаа
үүсэх боловч насан туршид нь хамгаалж
чадахгүй.

6. Тархалт

7. Эрүүл мэндийн яам 2012 оны судалгаагар
Монгол улсын хэмжээнд 19 аймгийн 159 сум, Улаанбаатар хотын 6
дүүрэгт боомын мал, хүний өвчин бүртгэгдсэн. 2012 онд 2 хүний
өвчний батлагдсан тохиолдол бүртгэгдэж, өмнөх оны үзүүлэлтээс 9
дахин буурсан үзүүлэлттэй байна.
График 2. Боомын хүний өвчний шинэ тохиолдол, 100.000 хүн амд,2002-2012 он

8. Эрүүл мэндийн яам 2012 оны судалгаагар
2012 онд 19000 хүн/тун боомын эсрэг амьд хуурай вакциныг 12
аймаг, Улаанбаатар хотын эрүүл мэндийн байгууллагад хүргүүлэн
боом өвчний дархлаажуулалтыг зохион байгуулсан ба I болон II
тунд 1031 хүн, давтан тунд 2496 хүн хамрагдсан байна
График 2. Боомын хүний өвчний шинэ тохиолдол, 100.000 хүн амд,2002-2012 он

9. Эмнэлзүй
• Арьсны хэлбэрНууц хугацаа
2-3 хоног
Эмнэл зүйн 3
õýëáýðòýé
• Гэдэсний хэлбэр
• Уушгины хэлбэр

10. Арьсны хэлбэр
• Нүүр, толгой, гарын арьсанд
нянгын орсон газар толбо үүснэ
• Гүвдрүү
• Тунгалаг шингэн агуулсан цэврүү
• Цусархаг шингэн агуулсан цэврүү
• Тав
• Боомын хатиг
• Anthrax
• Нэвчдэс
• Хавдар
Хар тав
Хормойвч
Хавдар Стефанскийн шинж

13. Гэдэсний хэлбэр
• 39-40 C хүртэл халуурах
• Гэнэт чичрүүдэс хүрэх
• Бие сулрах
• Толгой өвдөх
• Хий огиулах
• Цусаар бөөлжих, цустай суулгах,
• Гэдэс өвдөх
• Ууц нуруугаар өвдөх
• Гэдэс дүүрэх, түгжрэлийн шинж
тэмдэгүүд илрэнэ.
• Арьсаар цэврүүт идээт цусархаг
тууралтууд гарах
• Судасны цохилт олшрох, дүүрэлт
хүчдэл сулрах зэргээр 1-6 хоног
үргэлжилж 3- 4 хоногийн дараа
зүрх судасны цочмог дутагдалаар
нас барна.

14. Уушгины хэлбэр
• 39-40 C халуурч, чичирч,
ханиалгах, найтаах, нулимс
гоожих
• Хамаг бие сульдах
• Цээж нь давчдах зэрэг
шинжүүдээр эхэлнэ.
• Цустай цэр гарна, ихэнхдээ
уушгины гялтан хальсны
усжилтаар хүндэрнэ.
• Туйлын хүнд явцтай, голдуу
үхлээр төгсдөг.

15. Үжил хэлбэр
• Биеийн эсэргүүцэл, гадна дотны хүчин
зүйлүүдээс болж арьсны хэлбэр нь үжил
хэлбэрт орж хүндэрч үүний улмаас уушгины
хавангаар нас бардаг.

16. Оношилгоо
Асуумж (өвчтөн адгуусан малтай хавьтал
болсон халдварын шижиг бүхий арьс шир, үс
ноостой ажилласан эсэх)
Бодит үзлэг
Лаборатори шинжилгээ:
1.Нян
судлалын
шинжилгээ
2. Нянг харах 3. Биологийн
урвал
4. Харшлын
урвал
5. Асколын
урвал

17. 1.Нян судлалын
шинжилгээ
Шинжлэх материалаа мах пепгоны агарт тарьж 37С хэмийн
термостатанд 24 цагийн турш байлгахад боомын онцлог колони
үүсэх ба түүнээсээ наалдац бэлтгэж грамын аргаар будаж бичил
харуурт харна.
2. Нянг харах
Энэ арга нь шинжлэх материалаас наалдац бэлтгээд Грамын
будгаар будаж микроскопоор харах юм.
3. Биологийн
урвал
Усан гахайн арьсан дотор шинжлэх материалаа тарихад уг
амьтан 24-72 цагийн дараа үхэх ба задалж үзэхэд тарьсан газар нь
шингэн хуралдсан байх ба дотор эрхтэнүүд томорч цусны
тогтонгошил үүсэн ялангуяа дэлүү их өөрчлөгдсөн байна.
4. Харшлын
урвал
Энэ сорилд 0.1 мл антраксинийг шуу, чөмөгний арьсан дор тариад
24 цагийн дараа шалгаж үзэхэд улайж, хавдсан нэвчдэс үүсч голч
нь 3 см-с багагүй бол сорилтыг эерэг гэж үзнэ.
5. Асколын урвал
Арьс шир, үс ноосны үйлдвэр үйлчилгээ явуулдаг газар хийнэ. Арьс шир, үс
ноосноос багахан хэсгийг авч сайтар жижиглээд физиологийн уусмалд 10
минутын турш буцалгаж , шүүгээд хуруу шилэнд 5-7мл хийж дээр нь боомын
тунжиссан сийвэнг хуруу шилний ханаар аажим хийхэд 2 шингэний зааг дээр
цагаан цагираг үүсч байвал уг урвал эерэг гэнэ.

18. Арьсны хэлбэр
12≤ насанд 1 кг
жинд 50-100000
нэгжээр бодож 6
цаг тутам
12≥ насанд 2-4 сая
хүртэл нэгжээр 4-6
цагаар
Пенициллин G
Булчинд тарих Судсанд тарих
Доксициллин
2.5мг/кг-р судсанд хоногт
2 удаа судсанд тарина
100 мг-р бодож хоногт 2
удаа судсанд тарина
Тетрациклин
Метациллин
Ципрофлоксацин
амоксициллин
ХүндХөнгөн
Хүүхэд Насанд хүрэгчид
Уушигны, гэдэсний ба үжил хэлбэрийн үед пенициллин G хоногийн тунг 20 саяар ихэсгэнэ. Антибиотик
эмчилгээг боомын иммунглобулинтай хавсарч хэрэглэвэл үр дүн сайтай. Хөнгөн хэлбрийн үед 20 мл,
дунд үед 40-50 мл, хүнд хэлбрийн үед 75-100 мл иммунглобулинийг нэг удаад тарина.

19. Сэргийлэлт
1. Өвчтэй ба сэжиг бүхий амьтадыг
тусгаарлах
2. Үхсэн малыг 2 метрийн гүн нүхэнд
булах буюу шатаана
3. Өвчтэй малын хэвтэш газрыг ариутгана. 4. Амьд вакцин (СТИ) –ыг
тарих.

20. Бичлэг

21. ГАЛЗУУ

22. • Lyssavirus төрлийн Rhabdoviridae бүлгийн вирус.
• 80-100 нм хэмжээтэй дан утаслаг РНХ агуулсан.
• Вирус нь ердийн тэжээлт орчинд өсөж үрждэггүй. Амьд эс (тахианы үр
хөврөл)-д өсөж үрждэг.
• 1 серотиптэй, өвчилсөн хүн болгонд тархины үрэвслээр явагддаг.
• Вирус төв мэдрэлийн тогтолцоонд их хэмжээгээр хуримтлагдаас гадна шүлс,
нулимс, бөөрний дээд булчирхай, зах хязгаарын мэдрэлийн зангилаанд
байдаг.
• Вирус нэвтэрч орсон эсийн цитоплазмд “Бабеш-Негрийн биенцэр”-ийг
үүсгэдэг, дугуй хэлбэртэй, 1-20 мкм хэмжээтэй. Будаж харахад улаан өнгөөр
будагддаг.
1 серотиптэй, өвчилсөн хүн болгонд тархины үрэвслээр явагддаг.
Вирус төв мэдрэлийн тогтолцоонд их хэмжээгээр хуримтлагдахаас гадна
шүлс, нулимс, бөөрний дээд булчирхай, зах хязгаарын мэдрэлийн
зангилаанд байдаг.
Вирус нэвтэрч орсон эсийн цитоплазмд “Бабеш-Негрийн биенцэр”-ийг
үүсгэдэг, дугуй хэлбэртэй, 1-20 мкм хэмжээтэй. Будаж харахад улаан өнгөөр
будагддаг.

23. Тархвар судлалНүүр, толгой хүзүү, мөр,
гар

24. Тархвар судлал
• Эх уурхай нь өвчтэй адгуусан амьтан
• Зун ба намрын улиралд их
Нохой
82%
Муур
5%
Чоно
3%
Үнэг
2%
Бусад
амьтан
8%

25. Галзуугийн тархалтын байдал

26. Галзуугийн тархалтын байдал

27. График 3. Галзуу өвчний батлагдсан тохиолдол бодит байдлаар, 2012
График 4. Галзуугийн сэжигтэй мал, амьтанд уруулж ноцуулсан тохиолдол, 100.000 хүн
амд

28. Эмнэлзүй

30. Оношилгоо
• Асуумж (хаана, хэдийд,
ямар амьтанд хазуулсан)
• Эмнэлзүйн шинж (хазсан
газар)
• Лабораторийн шинжилгээ
• Флюоресценци
• Нас барсан тохиолдолд
Негрийн биенцэрийг
тодорхойлох.
ЦЕШ- лейкоцитоз
(30*10), нейтрофилоз,
эознифилопени
ШЕШ- олигоури,
протейнури
Нугасны ус даралт
ихтэй, өнгөгүй, тунгалаг
байна.

31. Эмчилгээ
• Өвчтөнг дуу чимээгүй, харанхуй
өрөөнд хэвтүүлнэ.
• Хазуулсан газар мэс заслын
анхны цэгцлэлтийг хийнэ.
• Сэтгэл хөөрлийн үед
хамшинжийг багасгах эмчилгээ
хийнэ. Хлоргидратаар бургуй
тавих, 25%-н MgSO4 уусмалыг
булчинд тарих.
• Мэдрэл тайвшруулах эм
аминазан, промедол, демидрол,
супрассин, морфин.
• Зүрх судасны үйл ажиллагааг
сайжруулах, шингэн нөхөх

32. Урьдчилан сэргийлэлт
Нийтийн
• Галзуу амьтанг устгах
• Вакцинжуулах
Хувийн
• Галзуу амьтанд
хазуулсан даруйд
тарьна.

33. Анхаарал хандуулсанд баярлалаа
Асуулт ?