Бизнес төлөвлөгөө боловсруулах арга зүй

1. Бизнес төлөвлөгөө
боловсруулах арга зүй
1
ЛЕКЦ №2
МАГИСТР Б.НОРОВСҮРЭН
2012
11-Sep-12

2. 2
 Бизнес төлөвлөгөө гэж юу вэ?
 Байгууллагын одоогийн ба хэтийн төлөв байдлын
шинжилгээний үндсэн дээр боловсруулсан ирээдүйн
эрсдэл, саад бэрхшээл, үр ашиг, үйл ажиллагааг
урьдчилан төлөвлөсөн иж бүрэн баримт бичиг юм.
11-Sep-12

3. Бизнесийн чиглэл
3
Дараах 3 чиглэлээр боловсруулдаг.
 Үйлдвэрлэл
 Үйлчилгээ
 Худалдаа
11-Sep-12

4. Нэмэлт асуулт 5 оноо
4
“Орхон” аялал жуулчны бааз
 Топ аж ахуйн нэгжүүдийн судалгаа
 Монгол улсын бизнесийн салбарын статистик
үзүүлэлт ийн харьцуулалт
Анги бүлэг, овог нэр, судалгаа, боловсруулалт,
эх сурвалж хавсаргана
edu.orkhon@yahoo.com
11-Sep-12

5. Эрхлэх бизнесээ шийдэх
5
Бизнес эрхлэхэд шаардагддаг нэн чухал шинж чанар:
 Авъяас мэдрэмж хүмүүс сайн муу байхаас үл
шалтгаалан дуртай зүйлдээ өөрийгөө зориулж чаддаг
(оргилсон хүсэлтэй, хайртай байх, дур сонирхолтой)
 Оюуны чадвар
(бизнесийг хөтлөн явуулах мэдлэгтэй, хэрсүү,
болгоомжтой, алсыг харсан, анхааралтай )
 Хөрөнгө
(эхний жилийн мөнгөний урсгалын хэрэгцээг эерэгээр
хангах эхлэлтийн мөнгө)
11-Sep-12

6. 6
Бизнесийн стратеги (юу хийх)сонгохдоо баримтлах санал
Төлөвлөж чадахгүй бол хийж чадахгүйн шинж
 Дэндүү төвөгтэй байх тийм бизнесээс зайласхий
 Урт хугацааны турш ашигтай байх салбарыг сонго
 Маш анхааралтай, мэдрэмжтэй байж өөрийнхөө нөөц
боломжийг бүрэн ашигла
 Зах зээлд өргөжин тэлэхүйц тийм бизнесхийг хай
 Урт хугацааны турш урьдчилан харах боломжтой
салбарыг хай
11-Sep-12

7. Хэрхэн бизнес санаа сэдэх вэ?
7
 Бизнесийн санаа сэднэ гэдэг бол өөрийнхөө
чадварт ба зах зээлийн хэрэгцээнд тулгуурласан
эрхэм зорилготой болох гэсэг үг юм.
 Эрхэм зорилготой бол
 Юу сайн хийж чаддаг вэ? Юу хийх дуртай вэ?
 Зах зээлийн ямар хэрэгцээ байна?
Хэрэгцээнд тулгуурлан эсвэл сэтгэлгээнд тулгуурлан
бизнесийн шинэ санааг сэдэж болно.
11-Sep-12

8. Бүтэц
8
1. Нүүр хуудас
2. Бизнес төлөвлөлтийн агуулга
3. Товъёог, товчилсон үг, хэллэгийн тайлал
4. Бизнес төлөвлөгөөний товч тойм
5. Аж ахуйн нэгжийн танилцуулга
6. Нөхцөл байдлын шинжилгээ
7. Төлөвлөлтийн үеийн зорилго, зорилтууд
8. Маркетингийн төлөвлөлт
9. Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний үйл ажиллагааны төлөвлөлт
10. Удирдлага зохион байгуулалтын төлөвлөлт
11. Хөгжил дэвшил, хөрөнгө оруулалт, эрсдлийн төлөвлөлт
12. Санхүүгийн үйл ажиллагааны төлөвлөлт
13. Бусад дагалдах материал
11-Sep-12

9. 1.Нүүр
9
 Хэвлэлийн өндөр түвшинд, чимэглэлийн хувьд
даруу үрэлгэн бус
 Төлөвлөгөөний нэр
 Байгууллагын хаяг, удирдлагын нэр хаяг
 Төлөвлөгөө боловсруулагчийн нэр
 Мэдээллийн агуулга нь нууцыг хадгалж байгааг
сануулах
 Хөрөнгө оруулагч уншаад эзэнд нь буцааж
өгөхийг ойлгуулсан бичилт хийх
11-Sep-12

10. 2. Бизнес төлөвлөлтийн агуулга
10
Уг бизнес төлөвлөлт ямар агуулгын хүрээнд
боловсруулагдсан дараалал болон хуудасны
дугаарыг заана
11-Sep-12

11. 3. Товъёог, товчилсон үг, хэллэг тайлал
11
Бизнес төлөвлөлтөнд олон давтагдах шинэ үг
хэллэг, товчилсон үгийн утгын тайлал
11-Sep-12

12. 4. Бизнес төлөвлөгөөний товч тойм
12
Бизнес төлөвлөлтийн ерөнхий агуулгын
Хураангуйлж нэг хуудсанд багтаана.
Санамж:
Боломжит хөрөнгө оруулагчаас
Бизнес төлөвлөлтийн тухай дүгнэлт хийх
анхны баримт бичиг болдог.
11-Sep-12

13. 5. Аж ахуйн нэгжийн танилцуулга
13
 Байгууллагыг үүсгэн байгуулсан тухай байгууллагын
эрхэм зорилго, зорилт
 Үндсэн үйлдвэрлэл, салбар нэгжийн зохион
байгуулалтын бүтэц
 Байгууллагын нэр хүнд
 Тухайн байгууллага ямар бүтээгдхэнүүрээ танил болсон
 Үндсэн худалдан авагчид нь хэн, ямар байгууллагаар
үйлчлүүлдэг
 Байгууллагын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний дэвшилтэт
хэлбэр
11-Sep-12

14. 6.Нөхцөл байдлын шинжилгээ
14
 Гадаад, дотоод орчны шинжилгээ
 Гадаад, дотоод орчны хүчин зүйлс тус бүрийг авч үзэн
судална. Ингэхдээ хүчин зүйл тус бүрийг тодорхойлох
үзүүлэлтүүдээр бизнест нөлөөлөх нөлөө
 Бизнесийн амьдралын мөчлөгийг тодорхойлно.
 Бизнесийн амжилтыг тодорхойлогч хүчин зүйлүүдэд
хугацааны буюу динамик судалгаа хийх замаар
тодорхйлно.
11-Sep-12

15. 15
 Зах зээлийн судалгаа хийнэ.
 Хэрэглэгчдийн судалгаа /Зорилтот зах зээл, сегментчлэл,
багтаамж/
 Өрсөлдөгчдийн судалгаа /Салбарын өрсөлдөөний байдал,
өрсөлдөгчийн босоо болон хэвтээ шинжилгээ/
 Байршлын судалгаа хийнэ.
 Харгалзах хүчин зүйлүүд /зах зээл, хөдөлмөрийн хүч/з, нөөцэй
ойр байдал зэрэг/
 Байршлын хувилбаруудыг гаргаж, сонголт хийх
 Бусад хүчин зүйлсийн шинжилгээ /зах зээлийн бусад боломжын
судалгаа, борлуулалтын орчин, идэвхижүүлэлтийн байдал г.м/
 Нөхцөл байдлын шинжилгээ хийснээр бизнесийг хэрхэн, яаж
эрхлэх вэ? гэдэг нь тодорхой болсон байх ёстой
11-Sep-12

16. 7.Төлөвлөлтийн үеийн зорилго, зорилтууд
16
 Эрхэм зорилго
 Шинэ бизнес төлөвлөж байгаа тохиолдолд эрхэм
зорилгонд тавигдах шаардлагуудыг хангасан эрхэм
зорилгыг тодорхойлно.
 /Эрхэм зорилгонд тавигдах 3 шаардлага:
 1. 1-2 өгүүлбэрт багтсан байх
 2. Ажилчдыг сайн ажиллуулахын тулд ажлаа юунд
чиглүүлэхийг зааж өгсөн байх
 3. Ажилчдад урам өгсөн, цээжлэх боломжтой байх/
11-Sep-12

17. 17
 Зорилго
 Нөхцөл байдлын шинжилгээнээс төлөвлөгөөт үед
хэрэгжүүлэх зорилгуудыг тодорхойлно.
 SWOT шинжилгээ хийнэ Стратеги тодорхойлох
томьёололын дагуу стратеги, зорилгуудыг гаргаж ирнэ.
 Нөхцөл байдлын шинжилгээ болон SWOT
шинжилгээнүүдээс дэвшигдсэн зорилгуудын жагсаалтыг
гаргаж “Амжилтын матриц”-д байрлуулан үнэлж, гол
зорилгуудыг базаж гаргаж ирнэ
11-Sep-12

18. 18
 Зорилт
 Зорилгонд хүрэх зорилтуудыг тодорхойлно. Зорилтуудыг
тавигдах шаардлагуудыг хангасан байдлаар томьёолно.
Үүнд:
 Хянах боломжтой
 Хэмжигдэх нэгжтэй
 Зорилго руу чиглэсэн байх ёстой.
 Хэсэгчилсэн төлөвлөгөөнүүдийн гол баримтлалуудыг
зорилгуудаас гаргаж ирж тодорхойлно
11-Sep-12

19. 8.Маркетинг
19
 Үнийн бодлого боловсруулах
 Үнийн стратегиа сонгоно.
 Үнэ тогтоох аргаа сонгоно
 Ялгавартай үнүүдийг боловсруулна
 Зар сурталчилгааны төлөвлөгөө боловсруулна
 PR-аа тодорхойлно.
 Сурталчилгааны түрийвчийг байгуулна.
 Түрийвчинд орсон хэлбэрүүдийг бэлэн болгох
 Зар сурталчилгаа явуулах ажлын график /хэзээ, хаана,
яаж, хэдэн удаа/
 Зар сурталчилгааны нийт зардлын тооцоонууд
11-Sep-12

20. 20
 Борлуулалтын төлөвлөгөө, идэвхижүүлэлтийн
бодлого
 боломжоос сонголт хийнэ.
 Өөрийн цэгээр худалдаалах
 Бусдаар худалдаалуулах
 Өөрийн цэгээр худалдаалахын зэрэгцээ Бусдаар
худалдаалуулах
 Борлуулалтын таамаглал дэвшүүлэх /Нэр төрөл,
ялгавартай үнүүдээр, эхний улирлыг сарын
хуваарьтайгаар, дараагийн улирлуудыг нийт дүнгээр
гаргана/
 Борлуулалтын дараах үйлчилгээ, урамшуулал,
идэвхижүүлэлтийн бодлого боловсруулна.
11-Sep-12

21. 9.Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний үйл
ажиллагааг төлөвлөх
21
Үйлдвэрлэлийн ерөнхий процессын дагуу үйл ажиллагааг төлөвлөнө
 Нийлүүлэгчийн судалгаа хийнэ
 Түүхий эдийн үнэ
 Чанар
 Нийлүүлэх нөхцөл /нийлүүлэх хугацаа, баталгаа гаргах,
төлбөрийн нөхцөл зэрэг/
 Түүхий эд материалыг худалдан авах үйл ажиллагаа
 Түүхий эдийн татан авалт /нэг удаагийн татан авалтаар хэдий
хэмжээтэй татах, төлөвлөгөөт үед хэдэн удаа татан авалт хийх,
түүхий эдийн нийт үнэ/
 Худалдан авалттай холбогдон гарах зардлууд /тээвэрлэлт,
шалгалтын г.м/
11-Sep-12

22. 22
 Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа
 үйлдвэрлэлийн технологийн процессын дамжлагын
схемийг гаргах
 Үйлдвэрлэл явуулахад гарах зардлуудыг нэг бүрчлэн
тооцно
 Бүтээгдэхүүний нэгжид ноогдох зардал /нэгжийн өртөг/
 Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг сайжруулах үйл
ажиллагаа
 Эрэлтийн болон хүчин чадлын өөрчлөлтөнд
чиглэсэн шийдвэрүүд
 Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагааны нийт зардлын
тооцоонууд
11-Sep-12

23. 10.Удирдлага, зохион байгуулалтын үйл
ажиллагааг төлөвлөх
23
 Удирдлагын бүтцийг тодорхойлно. Ажил үүргийн
хуваарилалт хийнэ.
 Удирдлагын бүтцийн схемийг гаргана
 Албан тушаал бүрээр хариуцан гүйцэтгэх үүргүүдийг
тодорхойлно
 Ажилтан, албан хаагчдын орон тоо, цалин
хөлсний тооцоо
 Нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх бодлого
 Ажилтан, албан хаагчдад тохиолддог
бэрхшээлүүдийг байгууллагын зүгээс хэрхэн, яаж
шийдвэрлэх
11-Sep-12

24. 24
 Мэргэжил боловсролыг сайжруулах, сургалтын
үйл ажиллагаа
 Сургалтын хэрэгцээг тодорхойлох
 Сургалтын хөтөлбөрүүд боловсруулах
 Сургалтын зардлуудыг тооцох
 Үйл ажиллагаа, төлөвлөгөөнд хийх хяналтын
процесс
 Удирдлага, зохион байгуулалтын нийт зардлын
тооцоо
11-Sep-12

25. 11. Хөгжил дэвшил, хөрөнгө оруулалт,
эрсдлийн эсрэг үйл ажиллагааг төлөвлөх
25
 Бизнесийн хөгжил, дэвшлийн төлөвлөгөө буюу
төлөвлөгөөт өөрчлөлт, шинэчлэлтийн хөтөлбөр
боловсруулна
 Юуг өөрчлөн сайжруулах хэрэгцээ байгаа.
 Ямар чиглэлээр сайжруулах арга хэмжээ авах
 Б. Хөтөлбөрийн дагуу гүйцэтгэх ажлын график,
зардлын тооцоонууд
 Юу юу хийх, хэн хэрэгжүүлэх
 Хэдий хэмжээний хөрөнгө зарцуулах
 Эдийн засаг, нийгмийн үр ашиг юу болох
11-Sep-12

26. 26
 Бизнесийн үйл ажиллагаанд тохиолдож болох
эрсдлүүдийг тооцоолох
 Таамаглаж болох болох эрсдлүүд /даван туулах арга
замууд/
 Таамаглаж үл болох эрсдлүүд /эрсдлийн сан байгуулах,
даатгуулах/
 Нийт хөгжил дэвшил, хөрөнгө оруулалт,
эрсдлийн эсрэг үйл ажиллагааны зардлын
тооцоо, шаардлагатай санхүүжилт, хэдий
хугацаанд, хариуцах эзэн /хүснэгтээр/
11-Sep-12

27. 12. Санхүүгийн үйл ажиллагааг төлөвлөх
27
 Нийт орлогын тооцоолол
 Борлуулалтын таамаглал
 Үйл ажиллагааны бус орлогууд
 Нийт зарлагын тооцоолол
 Маркетингийн зардлууд
 Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагааны зардлууд
 Удирдлага зохион байгуулалт, цалингийн зардлууд
 Хөгжил дэвшил, хөрөнгө оруулалт, эрсдлийн эсрэг
зардлууд
 Бусад зардлууд
11-Sep-12

28. 13. Бусад дагалдах материал
28
 Хавсралт
 Зураг төсөл
 Судалгааны материал
 График диаграмм
 Бизнестэй холбоотой төрийн захирамж,
шийдвэр, хууль дүрэм, тогтоолууд гэх.мэт
11-Sep-12

29. 29
Таны оюун санаа хаа хүртэл мөрөөдөж, хийсвэрлэж
чадна та тэр хэмжээгээр алсыг харах болно.
Таны эрхлэх бизнесд амжилт хүсье
11-Sep-12