Để xem full tài liệu Xin vui long liên hệ page để được hỗ trợ : https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 HOẶC https://www.facebook.com/garmentspace/ https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 tai lieu tong hop, thu vien luan van, luan van tong hop, do an chuyen nganh

1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC
HOÀNG THỊ THUÝ HÀ
THỰC TRẠNG MỘT SỐ CHỨNG, BỆNH
THƯỜNG GẶP VÀ YẾU TỐ LIÊN QUAN
Ở CÔNG NHÂN CÔNG TY MAY THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC
THÁI NGUYÊN - 2009

2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC
HOÀNG THỊ THUÝ HÀ
THỰC TRẠNG MỘT SỐ CHỨNG, BỆNH
THƯỜNG GẶP VÀ YẾU TỐ LIÊN QUAN
Ở CÔNG NHÂN CÔNG TY MAY THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC
Chuyên ngành: Y học dự phòng
Mã số : 60 72 73
HƯớng dẫn khoa học:PGS.TS Đỗ Hàm
Thái Nguyên - 2009

3. Lời cảm ơn
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa đào tạo sau đại học, Phòng các
Bộ môn, các thầy giáo, cô giáo của trường Đại học Y dược Thái Nguyên.
Với lòng biết ơn sâu sắc và sự kính trọng của tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân
thành tới PGS.TS Đỗ Hàm - Chủ tịch Hội Y học lao động tỉnh Thái Nguyên, Chủ
nhiệm Bộ môn Sức khoẻ nghề nghiệp - Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên.
Người Thầy đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và
hoàn thiện luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn cán bộ, công nhân Công ty may Thái Nguyên, đặc biệt
là Ban Giám đốc và trạm Y tế Công ty, Trung tâm Y tế Thành phố Thái Nguyên đã
tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Sở Khoa học và Công nghệ Thái Nguyên, đặc biệt là
Lãnh đạo Sở, Lãnh đạo Phòng, Lãnh đạo đơn vị trực thuộc Sở đã tạo điều kiện, thời
gian cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn anh em, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình
đã động viên, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2009
Tác giả
Hoàng Thị Thuý Hà

4. CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ATVSLĐ An toàn vệ sinh lao động
CSSK Chăm sóc sức khoẻ
CBCNV Cán bộ công nhân viên
Cs Cộng sự
RHM Răng hàm mặt
TCCP Tiêu chuẩn cho phép
TCVSCP Tiêu chuẩn vệ sinh cho phép
TMH Tai mũi họng

5. MỤC LỤC
Nội dung Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................. 1
ChƯơng 1. TỔNG QUAN ............................................................................. 3
1.1. Tình hình phát triển ngành may ở nước ta ................................................ 3
1.2. Các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe và bệnh tật của người lao động ........ 4
1.3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước về sức khỏe và bệnh tật ở công
nhân dệt may .................................................................................................... 13
ChƯơng 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................. 18
2.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 18
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu .......................................................... 18
2.3. Phương pháp nghiên cứu và chọn mẫu ...................................................... 18
2.4. Chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................................... 19
2.5. Kỹ thuật thu thập số liệu .......................................................................... 21
2.6. Vật liệu nghiên cứu ................................................................................. 21
2.7. Phương pháp khống chế sai số ................................................................. 21
2.8. Phương pháp xử lý số liệu ......................................................................... 21
2.9. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu............................................................... 21
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.......................................................... 22
3.1. Các thông tin chung về đối tượng nghiên cứu ........................................ 22
3.2. Các kết quả nghiên cứu về chứng, bệnh của người công nhân may ............ 24
3.3.Các yếu tố liênquan (ảnh hưởng) đếnmột sốchứng, bệnh của người công nhân .....35
Chương 4. BÀN LUẬN ................................................................................ 39
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 53
KHUYẾN NGHỊ............................................................................................. 54
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

6. DANH MỤC CÁC BẢNG
TT Tên bảng Trang
Bảng 3.1 Đốitượng nghiên cứu phân theo nghề nghiệp 22
Bảng 3.2 Đốitượng nghiên cứu phân bố theo độ tuổi (giới) 22
Bảng 3.3 Đốitượng nghiên cứu phân bố theo tuổi nghề 23
Bảng 3.4 Cơ cấu bệnh, chứng bệnh chung của công nhân may 24
Bảng 3.5 Tỷ lệ mắc các bệnh mũi họng mạn tính theo tuổi đời 25
Bảng 3.6 Tỷ lệ mắc các bệnh mũi họng mạn tính theo tuổi nghề 26
Bảng 3.7 Tỷ lệ mắc các bệnh ở phổitheo tuổi đời 27
Bảng 3.8 Tỷ lệ mắc các bệnh ở phổi theo tuổi nghề 27
Bảng 3.9 Tỷ lệ mắc các bệnh ở phổiở nữ 28
Bảng 3.10 Tỷ lệ mắc bệnh tiêu hoá theo tuổi nghề 28
Bảng 3.11 Tỷ lệ mắc bệnh tuần hoàn theo tuổi nghề 29
Bảng 3.12 Tỷ lệ mắc bệnh mắt theo tuổi đời 30
Bảng 3.13 Tỷ lệ mắc bệnh mắt theo tuổi nghề 30
Bảng 3.14 Tỷ lệ mắc các bệnh ngoài da theo tuổi giới 31
Bảng 3.15 Tỷ lệ mắc bệnh ngoài da theo tuổi nghề 31
Bảng 3.16 Tỷlệ mắc các bệnh Viêm phếquảnmạntính theo tuổinghề 32
Bảng 3.17 Tỷ lệ mắc bệnh Viêm phế quản mạn tính theo giới 32
Bảng 3.18 Tỷ lệ khó thở của bệnh nhân Viêm phế quản mạn tính
theo mùa và hoạt động của bệnh nhân
33
Bảng 3.19 Tỷ lệ bệnh nhân có các triệu chứng ho, khạc đờm 34
Bảng 3.20 Bảng liên quan giữa sử dụng khẩu trang và bệnh ở phổi
ở công nhân may dây chuyền
35
Bảng 3.21 Bảng liên quan giữa việc học nội quy an toàn vệ sinh 35

7. lao động và bệnh phổi (bộ phận may dây chuyền)
Bảng 3.22 Bảng liên quan giữa sử dụng khẩu trang và bệnh mũi
họng (bộ phận may dây chuyền)
36
Bảng 3.23 Bảng liên quan giữa việc học nội quy an toàn vệ sinh
lao động và bệnh mũi họng (bộ phận may dây chuyền)
36
Bảng 3.24 Bảng liên quan giữa việc học nội quy an toàn vệ sinh
lao động và bệnh da (bộ phận may dây chuyền)
37
Bảng 3.25 Bảng liên quan giữa sử dụng kính BHLD và bệnh mắt
(Bộ phận may dây chuyền)
37
Bảng 3.26 Bảng liên quan giữa việc học nội quy an toàn vệ sinh
lao động và bệnh mắt (bộ phận may dây chuyền)
38
Bảng 3.27 Bảng liên quan giữa thời gian lao động và bệnh mắt (bộ
phận may dây chuyền)
38

8. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
TT Tên bảng Trang
Biểu đồ 1 Tỷ lệ công nhân phân theo độ tuổi 23
Biểu đồ 2 Tỷ lệ mắc bệnh mũi họng mạn tính và viêm phế quản 25
Biểu đồ 3 Tỷ lệ mắc bệnh mũi họng mạn tính ở công nhân may dây
chuyền theo nhóm tuổi < 30 và ≥ 40 tuổi
26
Biểu đồ 4 Tỷ lệ mắc các bệnh tiêu hóa theo tuổi nghề 28
Biểu đồ 5 Tỷ lệ công nhân mắc bệnh tuần hoàn theo tuổi nghề 29

9. ĐẶT VẤN ĐỀ
Bước vào thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, ngành may chiếm
một vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân bởi vừa góp phần tăng thu ngân
sách vừa giải quyết công ăn việc làm cho khoảng 2 triệu lao động (80% là nữ) cho
đất nước. May là một trong những ngành mũi nhọn về chiến lược hàng hoá trong
nước cũng như xuất khẩu của Việt Nam. Đặc thù của ngành may là sử dụng dây
chuyền công nghệ giản đơn, mức độ lao động tuy không quá nặng nhọc nhưng gò
bó, đòi hỏi nhịp độ công việc nhanh… Tỷ lệ lao động nữ rất cao, chiếm khoảng 80-
90% và phần lớn là ở độ tuổi 20-35 tuổi. Thời gian làm việc trung bình là trên 8giờ/
ngày. Nhiều khi công nhân phải làm việc tăng ca, có khi tới 10-12 giờ/ngày. Lực
lượng lao động của ngành may chủ yếu xuất thân từ nông thôn… nên ít nhiều cũng
bị ảnh hưởng bởi lối sống, tập quán của nông dân, ý thức tổ chức kỷ luật và nhận
thức xã hội chưa cao. Dẫn từ [10], [32].
Trong 10 năm trở lại đây điều kiện lao động và môi trường dệt may cũng như
sức khoẻ người lao động đã được nhiều tác giả nghiên cứu. Các bệnh thường gặp,
bệnh liên quan đến nghề nghiệp thường diễn biến theo xu hướng không tốt.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã khẳng định, từ
nay đến năm 2020 phải phấn đấu để xây dựng nước ta cơ bản trở thành nước công
nghiệp. Vì vậy, việc quan tâm chăm sóc sức khỏe người lao động công nghiệp là hết
sức cần thiết. Xuất phát từ thực tiễn, Nghị quyết 46NQ/TW ngày 23/2/2005 của Bộ
Chính trị. Dẫn từ [16], đã chỉ rõ “Kịp thời dự báo và có biện pháp ngăn ngừa để hạn
chế tối đa những tác động tiêu cực đối với sức khoẻ do thay đổi lối sống, môi
trường và điều kiện lao động trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Nâng
cao năng lực giám sát, phát hiện khống chế dịch bệnh và các bệnh mới phát sinh,
đẩy mạnh phòng chống các bệnh nghề nghiệp”.
Để làm tốt nhiệm vụ chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ người lao động, việc xây
dựng chính sách quốc gia quản lý, giám sát môi trường lao động, phòng chống bệnh
nghề nghiệp cho người lao động, trong đó có lao động ngành dệt may là nhiệm vụ
có tính cấp thiết. Các nghiên cứu về môi trường, sức khoẻ trong công nghệ dệt may

10. hiện nay ở nước ta còn rất ít đặc biệt là tỷ lệ mắc các chứng bệnh và bệnh nghề
nghiệp, bệnh liên quan đến nghề nghiệp. Tại Thái Nguyên chưa có nghiên cứu nào
về sức khoẻ, bệnh tật của công nhân dệt may. Việc quan tâm xem các bệnh thường
gặp ở các hệ thống cơ quan trong cơ thể công nhân dệt may Thái Nguyên có khác gì
với các đối tượng lao động khác cũng đang là vấn đề còn bỏ ngỏ. Để giải đáp vấn
đề này, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng một số chứng, bệnh
thường gặp và yếu tố liên quan ở công nhân Công ty may Thái Nguyên”. Nhằm
đáp ứng hai mục tiêu cụ thể sau đây:
1. Mô tả thực trạng một số chứng, bệnh thường gặp ở công nhân may thuộc
Công ty may Thái Nguyên.
2. Xác định một số yếu tố liên quan đến bệnh tật ở công nhân Công ty may
Thái Nguyên.

11. Chương 1
TỔNG QUAN
1.1. Tình hình phát triểnngành may ở nước ta
Ngành may được coi là một trong những ngành trọng điểm của nền công
nghiệp nước ta trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Ngành dệt
may Việt Nam hiện nay đang được xem là ngành sản xuất mũi nhọn và có tiềm lực
phát triển khá mạnh. Hàng dệt may của chúng ta đã chiếm lĩnh nhiều thị trường may
mặc trên thế giới do nhiều ưu thế về nhân lực, có sự tham gia của nhiều thành phần
kinh tế khác nhau và kỹ thuật phù hợp. Với những lợi thế riêng, phù hợp với điều
kiện thực tiễn nước ta như vốn đầu tư không cần lớn, thời gian thu hồi vốn nhanh,
thu hút nhiều lao động và cã điều kiện mở rộng thị trường trong và ngoài nước. Tuy
vậy, trong xu thế hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế, ngành dệt may đang phải đối
mặt với nhiều thách thức lớn, phải cạnh tranh ngang bằng với các cường quốc xuất
khẩu lớn như Trung Quốc, Inđônêxia, Pakixtan.... Đặc biệt, từ 01/01/2006, thuế
xuất, nhập khẩu hàng dệt may từ các nước Asean vào Việt Nam sẽ giảm từ 40-50%
như hiện nay xuống tối đa còn 5% nên hàng dệt may Việt Nam phải cạnh tranh
quyết liệt với hàng ngoại nhập từ các nước trong khu vực.
Việt Nam hiện có hơn 1000 nhà máy, xí nghiệp dệt may, thu hút trên 50 vạn
lao động, chiếm đến 22% tổng số lao động trong toàn ngành công nghiệp. Sản
lượng sản xuất hàng năm tăng trên 10% nhưng quy mô cũng như thiết bị và công
nghệ kéo sợi và dệt vải lạc hậu, không cung cấp đầy đủ vải cho may xuất khẩu.
Những năm qua, tuy đã nhập bổ sung, thay thế 1.500 máy dệt khung thoi hiện đại
để nâng cấp mặt hàng dệt trên tổng số máy hiện có là 10.500 máy, nhưng cũng chỉ
đáp ứng được khoảng 15% công suất dệt.
Ngành may tuy liên tục đầu tư mở rộng sản xuất, đổi mới thiết bị và dây
chuyền đồng bộ nhưng cũng chưa đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu ngày càng cao.
Xuất khẩu hàng dệt may tuy đạt kim ngạch cao, nhưng chủ yếu là làm gia công.
Ngành dệt vẫn nhập khẩu nhiều, nguyên liệu cho sản xuất của ngành dệt hầu như
hoàn toàn nhập khẩu từ nước ngoài...

12. Từ những năm 2000, ngành dệt may Việt Nam tuy đã có thuận lợi để tạo đà
cho tiến trình hội nhập sắp tới như Quota thị trường Eu được tăng 30%, bước đầu
mở được thị trường Mỹ và thị trường vùng Trung Cận Đông, Châu Phi, kinh tế Nhật
Bản đang hồi phục khiến cho thị trường này tiêu thụ hàng dệt may Việt Nam tăng
hơn trước. Xuất khẩu hàng dệt may nước ta cũng gặp không ít khó khăn do giá sản
phẩm giảm liên tục, giá cả ở thị trường Nhật từ năm 1998 giảm bình quân 12% mỗi
năm do áp lực cạnh tranh của hàng Trung Quốc. Bên cạnh đó, giá nguyên liệu lại
tăng; đặc biệt thị trường phi Quota, trong đó có thị trường Đông Âu..... Do vậy, theo
đánh giá của Lê Quốc Ân, Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam: chỉ tiêu xuất khẩu
của toàn ngành hết năm 2000 ước chỉ đạt 1.870 triệu USD, tăng 6% so với mức
thực hiện năm 1999, trong đó Tổng Công ty Dệt May Việt Nam (Vinatex) ước đạt
550 triệu USD, tăng 12% so với năm 1999. Với những khó khăn này, công tác chăm
sóc sức khỏe công nhân, những người lao động trực tiếp trong ngành dệt may của
đất nước sẽ bị ảnh hưởng, tác động không tốt. Từ năm 2000 đến nay với sự thăng
trầm của ngành dệt may nên công tác chăm lo sức khoẻ công nhân cũng phần nào bị
chậm lại so với các ngành khác.
1.2. Các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe và bệnh tật của người lao động
1.2.1. Tác hại nghề nghiệp trong lao động công nghiệp
Vào đầu thế kỷ XX, khi nền công nghiệp phát triển mạnh, các vấn đề sức khỏe
của người lao động đã được quan tâm nhiều hơn. Trong các mối quan tâm đặc biệt
thì các tác hại nghề nghiệp và bệnh nghề nghiệp đã được nhiều người nghiên cứu.
Dẫn từ [11], [12]. Tuy nhiên với sự phát triển, thay đổi nhiều loại hình công nghệ
thì vấn đề sức khỏe trong lao động cũng nảy sinh thêm nhiều vấn đề. Thời kỳ này
các môn khoa học tự nhiên và xã hội của loài người cũng đạt đến đỉnh cao, nên
người ta không những hiểu biết về bản chất các tác hại nghề nghiệp cụ thể, có thể
nắm bắt, dễ quan sát được trong lao động mà thực tế con người cũng hiểu biết
tương đối xa và nhiều hơn về các rối loạn bệnh lý cũng như các bệnh nghề nghiệp
xảy ra do lao động kỹ thuật cao. Song mặc dù về mặt khoa học, con người đã biết
rất nhiều nhưng vẫn chưa làm được bao nhiêu trong lĩnh vực bảo vệ và chăm sóc

13. sức khỏe người lao động mới. Bởi lẽ hàng trăm nghìn các hoá chất và dung môi độc
hại được đưa vào sản xuất và phục vụ đời sống cũng như hàng trăm các yếu tố tác
hại vật lý, sinh học tồn tại trong các môi trường sống và lao động, hàng ngày tác
động đơn lẻ hoặc đa chiều lên sức khoẻ con người, có khả năng gây nên những rối
loạn bệnh lý hoặc làm mất cân bằng các phản ứng sinh lý, sinh hoá của cơ thể trong
thời kỳ mới tiếp xúc là những trở ngại đáng kể. Các tác giả Rammazzini, Letavet,
Izmerop, Aptamonova, Satalop, Zekin, Paracelus, Policard… là những người có nhiều
nghiên cứu đóng góp về những vấn đề này từ giữa thế kỷ XX. Trên thực tế cũng còn
nhiều điều về mặt khoa học và thực tiễn của y học lao động, người ta vẫn chưa giải
thích được và cần phải tiếp tục nghiên cứu. Trong thực tế do những bí mật về nghề
nghiệp, kinh doanh hoặc người ta chưa đủ khả năng nghiên cứu nên còn nhiều tác hại
nghề nghiệp, bệnh nghề nghiệp chưa được nghiên cứu và giải quyết một cách thỏa
đáng. Dẫn từ [3], [36].
Trong những năm gần đây, ở nước ta những nghiên cứu về môi trường lao
động, những biến đổi sinh lý, sinh hoá lao động, lâm sàng bệnh nghề nghiệp cũng
được phát triển, song chưa đồng bộ nên các biện pháp dự phòng, bảo vệ công nhân,
nâng cao năng suất lao động và phòng chống các bệnh nghề nghiệp chưa có hiệu lực
cao. Do đất nước đang chuyển từ nền kinh tế bao cấp sang phương thức thị trường
hoá trên cơ sở các phương tiện và điều kiện sản xuất lạc hậu, không đồng bộ, đồng
thời với nhịp độ sản xuất không ngừng tăng nhanh, do vậy các tác hại nghề nghiệp
vẫn không ngừng tăng lên. Hậu quả của nó là các bệnh lý thông thường bị thay đổi
cơ cấu, mô hình, các rối loạn bệnh lý có liên quan đến môi trường, công việc, điều
kiện lao động, các bệnh nghề nghiệp ngày càng gia tăng. Đây là vấn đề hết sức nan
giải trong điều kiện kinh tế, xã hội của nhiều nước trong đó có nước ta hiện nay.
Điều này đòi hỏi nhiều cấp, nhiều ngành phải phối hợp, cùng nhau giải quyết theo
phương châm vì mục tiêu sức khoẻ cho người lao động mới của đất nước.
Nhìn chung các nghiên cứu hiện nay đang tập trung vào các mối quan hệ đa
chiều trong lao động có thể gây ra trạng thái mất cân bằng, gây suy giảm sức khoẻ
và khả năng lao động cùng với sự thay đổi của các tác hại nghề nghiệp.

14. Sơ đồ sauđây thể hiện mối quan hệ đa chiềuthường gặp mà các nhà nghiên cứu Y
học lao độngcần thật sự lưu tâm. Dẫn từ [1], [4], [6], [9], [13], [14], [25], [30], [32].
Các yếu tố nguy cơ môi trường
(Tự nhiên hoặc xã hội)
Sức khoẻ người lao động Các tác hại nghề nghiệp
Trên thực tế ta có thể nói vấn đề cơ bản, trên hết trong những quan tâm này là
nghiên cứu các tác hại nghề nghiệp cũng như các yếu tố liên quan và các biểu hiện
sinh lý, rối loạn bệnh lý nghề nghiệp và các bệnh nghề nghiệp trong những bối cảnh
kinh tế, xã hội đặc thù.
Tác hại nghề nghiệp là những yếu tố trong quá trình sản xuất và điều kiện lao
động có ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ và khả năng lao động, gây nên những rối loạn
bệnh lý hoặc các bệnh nghề nghiệp đối với những người tiếp xúc. Tác hại nghề
nghiệp trong lao động công nghiệp tương đối phức tạp và đa dạng song ta có thể
phân ra các loại như sau:
1.2.2. Các tác hại nghề nghiệp liên quan đếnviệc tổ chức lao động không hợp lý
Tổ chức lao động không hợp lý có thể gây rất nhiều tác hại lên sự cân bằng trạng
thái sinhlý, sinhhoá của cơ thể người lao động, từ đó sinhra các rối loạnbệnhlý.
Thời gian lao động quá lâu dài có thể gây nên sự căng thẳng về thần kinh, thể
chất bởi sự đáp ứng quá ngưỡng. Ví dụ: Quá trình hoạt động thần kinh là quá trình
hưng phấn liên tục, thời gian dài hoạt động sẽ làm cho sự hưng phấn quá mức, giảm
Acetylcholin, Cathecholamin... dẫn đến tình trạng ức chế thần kinh gây mệt mỏi.
Lao động lâu, năng lượng bị cạn dần, ô xy giảm cung cấp, các sản phẩm trung gian
tăng lên ở các khối cơ, gây đau mỏi, thậm chí co cứng cơ, mất khả năng hoạt động
(ví dụ: axit lactic tăng lên, cơ bị co cứng). Dẫn từ [5], [8], [26], [37], [38], [39].

15. Cường độ lao động quá nặng nhọc và khẩn trương sẽ huy động khối lượng cơ
bắp, thần kinh lớn tham gia nhiều trong một thời gian ngắn, điều này sẽ làm tăng
nhanh sự tiêu hao năng lượng và hoạt động của các cơ quan. Khi sự đáp ứng vượt
quá ngưỡng bình thường như: khối lượng cơ hoạt động quá lớn, nhu cầu đáp ứng
năng lượng cao, cơ thể có thể không đáp ứng kịp. Lao động nặng, tim phải cung cấp
các chất dinh dưỡng, tăng năng lượng và trao đổi khí, có thể gây nên tình trạng giãn
tim đột ngột và tử vong ở những vận động viên. Do lao động với nhịp độ quá khẩn
trương, sự phối hợp giữa các nhóm cơ, các bộ phận không hợp lý dễ gây nên tai nạn
lao động, hoặc tăng nhanh quá trình mệt mỏi.
Chế độ lao động và nghỉ ngơi không hợp lý dễ làm tăng nhanh quá trình mệt
mỏi, phát sinh các bệnh nghề nghiệp. Những lao động nặng, tiêu hao năng lượng
nhiều hoặc tiếp xúc với nhiều yếu tố độc hại sẽ gây nên những ảnh hưởng xấu lên
sức khoẻ nên cần được rút ngắn thời gian lao động và kéo dài thời gian nghỉ ngơi,
để các trạng thái sinh lý, sinh hoá của cơ thể được hồi phục, khi chưa đến ngưỡng
mất thăng bằng. Lao động nặng kéo dài sẽ làm tăng các sản phẩm trung gian, cạn
kiệt năng lượng, nếu ta cho nghỉ sớm, các sản phẩm trung gian chưa xuất hiện
nhiều, chưa đầu độc tế bào, năng lượng còn đủ để kích thích nhanh quá trình hồi
phục, thời gian nghỉ ngơi không cần dài song cơ thể lại hồi phục nhanh chóng (ví
dụ: lao động trong môi trường có nhiều tiếng ồn, thời gian lao động và nghỉ ngơi
vẫn tương tự như các lao động tương ứng, song số lần nghỉ tăng lên, thời gian lao
động các giai đoạn trong ca ngắn lại, sẽ làm giảm tỷ lệ bệnh điếc nghề nghiệp). Cơ
sở của vấn đề là không để cho các phản ứng vượt hoặc sát ngưỡng bệnh lý mới cho
người lao động được nghỉ ngơi nhằm tạo điều kiện cho tế bào mau hồi phục, nhanh
chóng trở lại bình thường.
Tư thế lao động không phù hợp với máy móc hoặc phương thức, phương tiện
lao động sẽ gây nên sự bất thường cho các hoạt động chức năng, vì thế, các rối loạn
bệnh lý dễ xảy ra hoặc quá trình mệt mỏi tế bào sẽ đến sớm. Điều này thường gặp ở
những cơ sở tiếp nhận công nghệ cũ hoặc mới, song không tính toán đến tầm vóc
giải phẫu và chức năng sinh lý của cơ thể người Việt Nam (các nhà máy dệt công

16. nhân phải đứng lên ghế mới với đến thoi, tầm của cỗ máy tiện quá cao...). Trong
thực tế, nhiều người lao động phải làm việc ở các tư thế không hợp lý, nhiều nhóm
cơ vận động trong tình trạng vận cơ tĩnh hoặc tạo các góc quá nhiều, nhiều động tác
uốn, vặn, sẽ làm tăng nhanh sự mệt mỏi của thần kinh và thể chất.
Các cơ quan bị căng thẳng do hoạt động không đồng bộ dễ gây lên sự mệt mỏi
cục bộ. Trong các cơ quan dễ bị mệt mỏi sớm nếu hoạt động không phù hợp, người
ta thấy, đứng đầu là các giác quan (ví dụ: Nhìn lâu mỏi mắt, viết nhiều mỏi tay ở
những nhân viên văn phòng, mặc dù các lao động này tiêu hao năng lượng thấp,
một số lao động đặc biệt như vi tính, lái xe... người lao động dễ mệt mỏi thị giác và
thần kinh, nếu không lưu ý sẽ dẫn đến tai nạn lao động.
1.2.3. Những tác hại nghề nghiệp liên quan đến quy trình sản xuất
Mỗi một quy trình sản xuất sẽ có những đặc thù riêng có thể tác động lên sức
khỏe người lao động ở các mức dộ khác nhau. Ví dụ công nghệ luyện kim gây
nhiều tác hại lên sức khỏe người lao động do nóng, bụi, hơi khí độc, lao động nặng
nhọc. Ngành xây dựng lại có đặc trưng là lao động nặng nhọc, ngoài trời...Tuy
nhiên do có nhiều yếu tố giống nhau, cùng tác động lên cơ thể như nhau, ví dụ nóng
và bụi của lao động khai thác mỏ và luyện kim có nhiều điểm giống nhau nên người
ta thường phân theo các yếu tố tác nhân, tác hại nghề nghiệp. Trong quá trình sản
xuất các yếu tố tác tại nghề nghiệp mang đặc trưng vật lý, lý hoá, vi sinh vật, dẫn từ
[35] có thể phát sinh hoặc tăng tác dụng xấu lên cơ thể người lao động. Ngày nay
người ta đã thống kê được hơn 200.000 các hoá chất và dung môi độc hại, gần 400
tác nhân vật lý có hại và hàng ngàn tác nhân sinh học có thể gây hại cho người lao
động. Ở nước ta cũng đang sử dụng hàng nghìn các tác nhân độc hại. Dẫn từ [2],
[16], [17], [18], [20], [22], [36].
Các yếu tố vật lý như vi khí hậu, bức xạ, áp lực không khí không bình thường,
ồn, rung chuyển... Thường xuyên tác động lên cơ thể, ảnh hưởng đến sự cân bằng
các phản ứng sinh lý, sinh hoá... Vi khí hậu xấu có thể là quá nóng hoặc quá lạnh.
Trong các lò nung vật liệu, nhiệt độ tăng lên tới hàng nghìn độ, có thể phát sinh ra
nhiều loại bức xạ tử ngoại hoặc hồng ngoại... làm nóng nhiệt độ không khí hơn

17. nhiệt độ da cơ thể người lao động gây trạng thái tích nhiệt, có thể làm cho quá trình
thoát nhiệt của cơ thể bị ngừng trệ gây say nóng. Thông thường gió làm tăng quá
trình đối lưu, giảm độ nóng của môi trường, song nếu gió nóng sẽ làm rối loạn quá
trình điều hoà nhiệt độ của cơ thể. Độ ẩm trong môi trường tuỳ mức độ khác nhau
có thể tạo điều kiện tốt cho cơ thể tăng nhanh quá trình bay hơi của hồ môi, giúp
cho cơ thể điều nhiệt hoặc ngược lại. Các loại bức xạ có vai trò khác nhau đối với
cơ thể người lao động. Các tia hồng ngoại chủ yếu gây tích nhiệt song cũng có thể
gây đục nhân mắt. Bức xạ tử ngoại có khả năng đâm xuyên lớn, có thể gây tổn
thương não làm cho người lao động bị say nắng. Trường điện từ của các loại sóng
cao tần, siêu cao tần... gây nhiều tác hại lên chức năng sinh lý của cơ thể. Áp lực
không khí thấp làm người ta thiếu không khí thở, ngược lại áp lực cao tạo điều kiện
cho nitơ chuyển thành dạng lỏng, nếu thay đổi áp xuất đột ngột sự biến đổi này sẽ
gây tắc mạch máu. Tắc mạch máu não và tim, có thể gây tử vong, điều này thường
gặp ở những người lặn sâu, hoặc đào mố và trụ các loại cầu dưới lòng sông, trong
các giếng chìm. Tiếng ồn quá cao trong môi trường gây ảnh hưởng xấu đến chức
năng sinh lý, có thể gây rối loạn sinh lý. Tiếng ồn cũng góp phần quan trọng làm gia
tăng bệnh điếc nghề nghiệp trong các nhà máy, xí nghiệp. Sự rung chuyển của các
vật dụng và máy tác dụng xấu lên các hệ thống cơ, xương, khớp, mạch máu của
người sử dụng, đặc biệt là hiện tượng loãng xương và co thắt mạch đầu chi.
Các yếu tố lý hoá trong môi trường như bụi, hơi khí độc gây rất nhiều rối loạn
bệnh lý và BNN đứng đầu là các loại bụi vô cơ gây xơ hoá phổi không hồi phục,
gây tàn phế bộ máy hô hấp. Một số loại bụi hữu cơ như lông súc vật, bông, đay,
phấn hoa gây phản ứng dị ứng co thắt khí phế quản. Người ta thấy hiện tượng khó
thở do tác động của nhiều loại bụi, bông, đay gọi là bệnh bụi phổi bông (Bysinose)
rất phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam, bệnh này cũng được đưa vào
danh mục các bệnh nghề nghiệp được bảo hiểm. Các chất độc có trong môi trường
lao động có thể ở dạng bụi hoặc khí gây nên nhiều bệnh nhiễm độc nguy hại như:
Nhiễm độc Chì, Asen, Thuỷ ngân, thuốc trừ sâu... Có những loại chất độc dễ quan
sát nhưng cũng có rất nhiều loại chất độc không mùi vị, khó quan sát, dễ gây nhiễm

18. độc, cấp cứu khó khăn như Oxytcarbon, Thuỷ ngân... Ở Việt Nam có nhiều cơ sở
sản xuất kim loại màu có nhiều kim loại nặng độc hại như chì, Asen, Cadimi... với
hàng vạn người tiếp xúc trong đó một số lượng không nhỏ bị nhiễm độc, thậm chí là
tử vong. Nhiều trường hợp suy thận, tăng huyết áp, thiếu máu đã gặp ở Thái
Nguyên và một số nơi khác do tiếp xúc với kim loại nặng độc hại [19]..
Trong môi trường lao động có nhiều yếu tố sinh học gây hại như các vi trùng,
ký sinh trùng, các sản phẩm sinh học có tính chất dị nguyên gây nên viêm nhiễm và
phản ứng dị ứng, các nấm hoặc vi trùng có khả năng tồn tại cao ở ngoại cảnh như lao,
bạch hầu dễ gây bệnh cho những người công nhân vệ sinh, các thầy thuốc. Trong
công nghiệp dệt may thì bụi hữu cơ là vấn đề sức khỏe đã được quan tâm nhiều.
1.2.4. Những tác hại nghề nghiệp liên quan tới an toàn vệ sinh lao động và
điều kiện vệ sinh kém
Điều kiện vệ sinh kém trong môi trường lao động là tập hợp bởi nhiều yếu tố tạo
nên cảm giác hoặc trực giác đối với người lao động. Ví dụ như độ thông thoáng trong
môi trường, các thiết bị vệ sinh và an toàn lao động, nhằm ngăn cản sự phát sinh các yếu
tố độc hại từ nguồn hoặc bảo vệ thụ động như: khẩu trang, các loại máy hút bụi đôi khi
trở nên bất lợi cho sức khoẻ. Ánh sáng thiếu làm giảm khả năng hoạt động của thị giác.
Môi trườngthiếu thông thoánglàm giảm khả năng trao đổi nhiệt, khí...
1.2.5. Các tác hại nghề nghiệp, rối loạn bệnh lý nghề nghiệp thường gặp
trong công nghệ dệt may
Các tác hại nghề nghiệp thường gặp trong công nghệ dệt may bao gồm: lao
động nặng nhọc, bụi các loại, ồn, hóa chất độc và vi khí hậu bất lợi.
Lao động của ngành dệt may nhìn chung là loại lao động nặng nhọc hoặc ở
những tư thế gò bó không thuận lợi. Công nghệ sợi đòi hỏi người lao động phải tiêu
tốn sức lực rất nhiều trong thu hoạch và sơ chế nguyên liệu. Các loại sợi bông, sợi
đay thường được thu hoạch theo mùa. Người lao động thường phải gấp rút thu hái
các loại quả bông và các nguyên liệu khác nhằm tránh những ảnh hưởng bất lợi thời
tiết làm hỏng hoặc làm giảm những giá trị của nguyên liệu. Ở các nước nghèo các
nước đang phát triển đa số thu hoạch nguyên liệu là lao động thủ công, lao động

19. ngoài trời, các yếu tố khí hậu và thời tiết như nóng, mưa ẩm, gió bụi thường gây tác
động xấu nên sức khỏe của họ. Thông thường trong sản xuất các nguyên liệu người
ta thường phải sử dụng nhiều loại hóa chất như phân bón, hóa chất trừ sâu, hóa chất
làm trắng nên cũng có thể bị hóa chất độc hóa học này gây tác động xấu đến sức
khỏe. Nghiên cứu sức khỏe người trồng bông ở Keenya (Parkmyad.V-2002) cho
thấy có tới 19,3% số người lao động trồng bông bị giảm hoạt tính của men
Cholinesterase, 24,6% người nông dân bị các rối loạn do thời tiết ở mũi họng. Công
nghệ sản xuất sợi từ các nguyên liệu thô phục vụ cho dây chuyền dệt may, cũng là
một công đoạn có nhiều yếu tố độc hại. Theo kết quả nghiên cứu của Satalop,
Artamonova, Izmerop (1985-1995) cho thấy có tới 23,8% công nhân ngành sợi có
sự gia tăng các bệnh thường gặp ở hô hấp và mũi họng so với cộng đồng, 6,3 -8,4%
người lao động bị các ảnh hưởng của hóa chất mạn hoặc cấp tính. Người lao động
ngành dệt thường phải tiếp xúc với môi trường vi khí hậu xấu đặc biệt là nhiệt độ
cao và độ ẩm cao. Thông thường ở các nước Châu Âu về mùa đông độ ẩm thường
dưới 50%, trong khi ở các phân xưởng dệt, nhuộm độ ẩm luôn luôn ở mức trên
90%. Do vậy sự gia tăng độ ẩm trong môi trường lao động sẽ là tác hại rất lớn đối
với các tế bào niêm mạc ở mũi họng và hô hấp thậm chí toàn bộ da của người lao
động cũng dễ bị tổn thương. Ở các nước khu vực nhiệt đới độ ẩm cao cũng là trở
ngại rất lớn cho quá trình điều nhiệt của cơ thể. Độ ẩm cao sẽ làm khả năng thoát
nhiệt khó khăn, gây nên tình trạng tích nhiệt dẫn đến rối loạn các quá trình điều hòa
sinh lý, bài tiết của cơ thể. Thông thường nhiệt độ trong các phân xưởng cao sẽ tác
động lên quá trình điều hòa nhiệt độ, cụ thể là quá trình thải nhiệt. Nếu nhiệt độ cao,
độ ẩm cao trong điều kiện không thông thoáng thì sự trao đổi nhiệt sẽ bị cản trở rất
nhiều. Nghiên cứu của Galanina, Andreieva, Izmerop (1978-1995) cho thấy có tới
19,34% người lao động trong các công đoạn có vi khí hậu nóng của môi trường tẩy
nhuộm có rối loạn điều hòa thân nhiệt ở mức độ có thể phát hiện thông qua các
phản ứng sinh lý sinh hóa.
Người công nhân lao động ở công đoạn may dây chuyền thường phải chịu
tác động nhiều yếu tố độc hại như ồn, bụi và lao động căng thẳng gò bó. Công

20. nghiệp dệt may ở Châu Âu phát triển từ thế kỷ 17, về sau công nghệ này dần được
chuyển sang các nước nghèo, các nước đang phát triển khu vực Á, Phi. Người công
nhân dệt may thường phải lao động theo dây chuyền đơn điệu với thời gian làm việc
nhiều hơn 8 giờ/ngày và trên 5 ngày trong tuần. Sự đòi hỏi của điều kiện người lao
động sẽ ép buộc người công nhân thường xuyên chịu đựng ở tư thế gò bó và mệt
mỏi trường diễn. Thời gian lao động và nghỉ ngơi không hợp lý sẽ gây nên sự sáo
trộn các hoạt động tâm, sinh lý của người lao động gây nên các rối loạn bệnh lý,
stress nghề nghiệp. Tiếng ồn là một đặc trưng của nghề may, tiếng ồn thường không
cao (70-90 db) song tác động thường xuyên liên tục nên thường gây nên khá nhiều
các rối loạn sinh lý cấp hoặc mạn tính đối với người tiếp xúc. Nghiên cứu của
Polycard, Raymond.D Park, Satalop (1960-1990)... cho thấy có tới 1/3 số công nhân
phải chịu áp lực của tiếng ồn trong môi trường lao động dệt may và trong số đó có
tới 50% bị các rối loạn sinh lý cấp và mãn tính. Bụi hữu cơ thậm chí nhiều khi là
bụi tổng hợp, là một đặc trưng đối với công nghệ may. Hầu hết các công đoạn của
dây chuyền trong công nghệ may, bụi đều vượt tiêu chuẩn cho phép (TCCP). Mặc
dù bụi hữu cơ có thể ngăn được bằng khẩu trang tới trên 80% song chỉ cần một
lượng nhỏ hít phải ở những người dễ cảm nhiễm cũng có thể gây nên những rối
loạn bệnh lý. Trong giai đoạn phát triển kinh tế kỹ thuật hiện nay, các loại sợi
nguyên liệu dùng trong ngành dệt may đã có sự pha trộn của nhiều tác nhân hóa học
khác do vậy tính độc hại cũng có những thay đổi. Theo nghiên cứu của các tác giả ở
Ấn độ, Pakistan thì hiện tượng co thắt khí, phế quản có tỷ lệ cao hơn ở những công
nhân tiếp xúc với bụi tổng hợp. Dẫn từ [24], [41], [48].
Thông thường người lao động trong ngành dệt may có thể bị một số rối loạn
bệnh lý nghề nghiệp đặc thù hoặc gia tăng một số bệnh thông thường so với các
cộng đồng khác. Theo Artamonova (1975-1995), công nhân may thường bị các
bệnh mũi họng và hô hấp nhiều hơn 2 đến 3 lần so với các đối tượng khác đặc biệt
là các bệnh dị ứng ở mũi họng. Kết quả kiểm tra sức khỏe định kỳ của công nhân
dệt may thuộc liên hiệp dệt may Sinpeterbug các năm 1980-1990 cho thấy tỷ lệ
bệnh mòi họng ở đối tượng này thường xung quanh 75-85% trong khi các ngành

21. khác thường chỉ từ 30-50%. Người công nhân dệt may có thể bị bệnh viêm phế
quản với tỷ lệ cao hơn bình thường từ 1,2 -1,5 lần. Theo Megg (2004) tỷ lệ viêm
phế quản trong công nhân may ở Israel trong những năm 90 của thế kỷ 20 là 28 đến
40%. Thông thường có tỷ lệ xung quanh 10% những người tiếp xúc với bụi bông
mắc bệnh bụi phổi bông nghề nghiệp (Bysinose). Bệnh Bysinose là một bệnh nghề
nghiệp thường gặp với các biểu hiện chính là khó thở, suy giảm chức năng hô hấp.
Bệnh Bysinose được Leondrobert, Artamonova, Letavet, Raymond D
ParkV...nghiên cứu trong những năm 1970 đến 2000, mô tả là bệnh có cơn khó thở
đầu tuần. Người ta quan sát thấy người dễ cảm nhiễm với bụi bông và mắc bệnh này
thường có chức năng hô hấp tương đối bình thường trong 2 ngày nghỉ. Ngày thứ 2
(đầu tuần), người lao động mới đi làm, mới tiếp xúc với bụi sợi, bông sẽ xuất hiện
hiện tượng co thắt khí phế quản, khó thở. Ngày thứ ba và những ngày tiếp theo các
biểu hiện khó thở có su hướng giảm dần co đến ngày cuối của tuần làm việc (05
ngày). Hai ngày nghỉ các dấu hiệu bệnh lý gần như không còn. Ngày đi làm đầu
tuần tiếp theo hiện tượng khó thở lại lặp lại. Cứ như vậy bệnh lý dần dần chuyển
thành mạn tính, gây nên hiện tượng khó thở liên tục không theo quy luật như trước.
Ở Việt Nam và một số nước đang phát triển bệnh Bysinose thường không điển hình.
Các dấu hiệu bệnh lý của Bysinose thường giống như hen liên tục và nặng dần do
họ phải lao động liên tục và không có ngày nghỉ. Dẫn từ [7], [23], [35].
1.3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước về sức khỏe và bệnh tật ở
công nhân dệt may
1.3.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
Nhiều nghiên cứu của các tác giả nước ngoài cho thấy công nhân dệt may
thường bị nhiều các chứng bệnh đặc thù so với các ngành, nghề khác. Raymond D
ParkV (1965-1980) cho thấy công nhân dệt may dễ bị các rối loạn sinh lý cấp và
mãn tính (18-35%). Tác giả giải thích là nguyên nhân do tiếng ồn và lao động gò bó
thường xuyên tạo ra các stress nghề nghiệp. Raymond D ParkV cũng nhận thấy có 1
tỷ lệ cao của người lao động may mặc các nước đông Âu có hiện tượng suy giảm
chức năng hô hấp kiểu tắc nghẽn (15-20% trong tổng số những công nhân có từ 10

22. năm trở lên). Ông cho rằng ngoài các tiền triệu của bệnh Bysinose thì hiện tượng
viêm nhiễm khí phế quản cũng làm suy giảm chức năng hô hấp. Nghiên cứu
Artamonova, Satalop những năm 1960-1990, cho thấy 12% công nhân may ở Liên
hiệp dệt may Kanilin grad bị bệnh Bysinose, 38% bị viêm phế quản cấp và mãn
tính. Các tác giả giải thích hiện tượng kích thích tăng tiết và gây mất nước, rối loạn
chuyển ho¸ bề mặt tế bào niêm mạc đường hô hấp cùng với sự hiện diện thường
xuyên của các vi sinh vật gây bệnh ở mũi họng và phế quản là nguyên nhân gây nên
các rối loạn bệnh lý đã được phát hiện. Nghiên cứu của De Jong FM, De Snoo GR,
LooriJ TP (2001) cho thấy có tới 10-20% người lao động dệt may ở Phần Lan bị
stress nghề nghiệp ngay từ khi mới lao động ở ngành này trong những năm đầu
(dưới 5 năm). Dẫn từ [40], [41], [42].
1.3.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước
Trước đây ở nước ta công nghệ kéo sợi còn rất lạc hậu vì vậy điều kiện lao
động rất xấu, tình trạng bụi vượt quá tiêu chuẩn vệ sinh cho phép (TCVSCP) lên tới
hàng chục, hàng trăm lần, càng ở đầu dây chuyền nồng độ bụi càng cao, nguy cơ
mắc bệnh nghề nghiệp càng lớn. Hiện nay do chính sách mở cửa của nhà nước nên
dây chuyền công nghệ đã được cải thiện và đầu tư nhiều. Qua khảo sát thấy kết quả
nồng độ bụi giảm rất nhiều. Nồng độ bụi trọng lượng tại các vị trí đều thấp hơn
TCVSCP. Nghiên cứu của Bùi Thị Tuyết Mai (1983) cho thấy hàm lượng bụi tổng
hợp đo đạc được là 12mg/m3
không khí. Dẫn từ [33]. Nghiên cứu của Nguyễn Huy
Đản (1988) cho thấy hàm lượng bụi môi trường lao động thường là dao dộng từ 2,2
đến 56 mg/m3
. Dẫn từ [12]. Nồng độ bụi cao nên nguy cơ gây bệnh bụi phổi bông,
viêm phế quản cấp, viêm phế quản mãn tính nghề nghiệp luôn hiện hữu. Nguy cơ dị
ứng với bụi bông là rất cao. Theo kết quả nghiên cứu của tác giả Nguyễn Huy Đản,
Bùi Thị Tuyết Mai tại thời điểm này là 15,9% trong số người tiếp xúc. So với kết
quả nghiên cứu của Tạ Tuyết Bình, Nguyễn Đăng An tại Công ty Dệt 8/3 [5], tỷ lệ
bệnh là 32,8% và Nguyễn Đình Dũng và cộng sự - 1999 [7], số mắc bệnh là 34% thì
có tỷ lệ thấp hơn.

23. Theo nghiên cứu của Nguyễn Đình Dũng trên 1139 công nhân của năm loại
hình, công đoạn dệt may khác nhau cho thấy tỷ lệ giảm sức nghe là 35,5 ± 1,42%.
Tác giả cũng cho thấy biểu hiện thường gặp sớm do tác hại của tiếng ồn thường
thấy ở hệ thần kinh và tim mạch. Các dấu hiệu ban đầu ở cơ quan thính giác là ù tai,
sau đó sẽ xuất hiện các chứng bệnh kèm theo tại các cơ quan khác như đau đầu,
chóng mặt, mệt mỏi, khả năng nhậy cảm về thần kinh giảm, ngủ không ngon giấc,
có dấu hiệu hưng phấn cơ quan tiền đình. Cũng theo tác giả này khi nghiên cứu trên
403 công nhân tiếp xúc với bụi bông cho thấy số lượng mẫu bụi vượt TCVSCP
chiếm 7,1%, sức khoẻ công nhân tại dây chuyền sợi loại I, II, III chiếm 96,77%.
Tuổi đời công nhân rất trẻ, chủ yếu từ 30-39 (tỷ lệ 54,1%), tuổi nghề từ 11-20 năm
(tỷ lệ 60,6%). Tỷ lệ bệnh bụi phổi bông giai đoạn I: 24,8% (tăng theo tuổi nghề),
giai đoạn II: 13,6%, giai đoạn III: 5,4% (trong đó 3,23% có hồi phục, 2,23% không
hồi phục). Tỷ lệ bệnh viêm phế quản mạn tính ở công nhân phân theo các giai đoạn:
giai đoạn I: 31,7%, giai đoạn II: 10,7%, tỷ lệ giảm từ đầu đến cuối dây chuyền.
Theo nghiên cứu của Nguyễn Thanh Bình tại ba làng nghề Đa Hội, Minh
Khai và Phong Khê thì các bệnh về hô hấp, tai mũi họng, da liễu và thần kinh là phổ
biến nhất. Ở các nhà máy may là nơi có tỷ lệ công nhân giảm thính lực cao
(56.97%). Tuỳ theo từng loại hình lao động với các yếu tố độc hại khác nhau mà
sức khoẻ của người lao động tại các nhà máy bị ảnh hưởng khác nhau.
Kết quả điều tra của Lê Văn Thành và CS (2000) cho thấy ở những cơ sở sản
xuất, nhà máy, công ty may như TNG Thái Nguyên và Phú Lâm (Bắc Ninh) là nơi
có nguồn chất thải độc hại khá nghiêm trọng gây ảnh hưởng xấu tới sức khoẻ cộng
đồng (chất tẩy, chất nhuộm). Trong nước thải thường chứa các loại hoá chất như:
xút, thuốc tẩy, phèn kép, nhựa thông, phẩm màu. Nước thải không qua xử lí chảy
thẳng vào nguồn nước làm cho toàn bộ khu vực này bị ô nhiễm trầm trọng. Theo kết
quả nghiên cứu của Viện Vệ Sinh Dịch Tễ thì nước giếng ở đây bị nhiễm khuẩn
nặng nề: Tỷ lệ công nhân trong nhà máy và người dân ở xung quanh đó bị mắc các
bệnh đau mắt hột, nhiễm khuẩn cao hơn hẳn các nơi khác. Lượng khí thải và bụi
hữu cơ độc hại lơ lửng phát tán khắp khu vực dân cư, bám lên cây, trần nhà, mái

24. ngói, hàng năm lớp bụi có thể dày lên tới 20cm. Bệnh về đường hô hấp ở các khu
vực này chiếm 44.4%, bệnh da liễu 13,15% trong tổng số người được điều tra (năm
1999). Tình hình bệnh tật ở nhóm người lao động trực tiếp có tỷ lệ mắc cao hơn so
với các nhóm khác. Chủ yếu là dị ứng 20%, hô hấp 18,57% và các bệnh còn lại có
tỷ lệ 1,5%-3,5%.
Qua nghiên cứu của Đan Thị Lan Hương (2002) cho thấy tỉ lệ người mắc
bệnh/triệu chứng cấp tính là 35,2%, những bệnh hay gặp ở công nhân may này là các bệnh
hô hấp và tai mũi họng 18,7%, tiêuhoá 6,9%, các bệnh phụ khoa 4,8%, bệnh mắt 4,5%.
Trong nghiên cứu của Vũ Minh Phượng (2003) 80,8% người lao động bị đau
mỏi sau ngày làm việc, 16,8% mắc bệnh cấp tính, 28,7% mắc bệnh mãn tính và
42,2% tai nạn lao động.
Nghiên cứu của Bùi Quốc Khánh và cộng sự (giai đoạn 2000 - 2006) ở công
nhân ngành Dệt sợi cho thấy sức khoẻ công nhân dây chuyền sợi có tỷ lệ, phân loại
như sau: loại I, II, III chiếm 96,8% (theo bảng phân loại năm 1997). Cũng theo tác
giả này thì sức khỏe của công nhân đã tốt hơn so với giai đoạn 1996 – 2000. Giai
đoạn này tỷ lệ sức khoẻ loại I, II chiếm 50%, sức khoẻ loại V vẫn ở tỷ lệ cao (phân
loại sức khoẻ năm 1995).
Theo kết quả nghiên cứu của Trương Việt Dũng, tỷ lệ công nhân mắc bệnh
bụi phổi bông là tương đối cao (27,6%), cao hơn của Tạ Tuyết Bình và cộng sự là
19%, của Bùi Quốc Khánh, là 18,2%. Dẫn từ [7]. Đối tượng mắc bệnh có tỷ lệ cao
nhất là công nhân Bông chải, ghép thô. Bệnh BPB giai đoạn II: 13,6% gặp nhiều ở
đối tượng công nhân có tuổi nghề cao (trên 20 năm). Làm việc tại bộ phận đầu và
giữa dây chuyền. Bệnh BPB giai đoạn III: Chiếm 5,46% (trong đó 3,23% giai đoạn
III còn hồi phục, 2,23% giai đoạn 3 không hồi phục.
Có thể tổng kết lại kết quả nghiên cứu về sức khoẻ, bệnh tật của công nhân
dệt may vào mấy vấn đề sau:
- Môi trường lao động có nhiều yếu tố bất lợi, đặc biệt là bụi hữu cơ và vi khí
hậu không thuận lợi
- Công việc lao động đơn điệu, tư thế gò bó, căng thẳng kéo dài;

25. - Các bệnh thường gặp ở bộ máy hô hấp, tiêu hoá, mũi họng thường cao hơn
bình thường.
Trong những năm qua tình hình nghiên cứu chăm sóc về sức khoẻ bệnh tật của
người công nhân ngành dệt may nói chung và công ty may Thái Nguyên còn ở mức
thấp. Vì vậy, tổ chức điều tra và nghiên cứu theo hướng này là góp phần đánh giá
những vấn đề tồn tại trong các hoạt động chăm sóc về sức khoẻ của người công nhân
may đồng thời có những giải pháp và kế hoạch chăm sóc sức khoẻ người lao động
ngành dệt may một cách cụ thể dựa trên cơ cấu bệnh lý các bệnh thường gặp của
người công nhân ngành dệt may nói chung và công nhân may Thái Nguyên nói riêng.

26.  
Chương 2
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là công nhân may, lao động trực tiếp tại các công đoạn
của dây chuyền may liên tục từ 3 năm trở lên.
Đối tượng nghiên cứu được chia làm 2 nhóm: Nhóm công nhân may dây
chuyền, tiếp xúc với công việc, môi trường đặc thù của ngành may. Nhóm nghề
khác cũng làm việc trong môi trường song chỉ làm những công việc phụ trợ cho dây
chuyền may gia công như: là, ủi, sửa chữa máy, kho, vật tư và vận chuyển,...
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu:
2.2.1. Địa điểm: tại Công ty may Thái Nguyên. Địa chỉ số 160, đường Minh
cầu, Thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Công ty được thành lập theo
Quyết định số 488/QĐ-UB ngày 22/11/1979 của UBND tỉnh Bắc Thái (cũ), nay là
tỉnh Thái Nguyên.
2.2.2. Thời gian nghiên cứu: tháng 12/2008 đến tháng 8/2009
2.3. Phương pháp nghiên cứu và chọn mẫu:
2.3.1. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành theo phương
pháp mô tả, theo thiết kế cắt ngang.
2.3.2.Chọn mẫu và cỡ mẫu:
- Cách chọnmẫu: Chọn cỡ mẫu mô tảtheo côngthức, tính cỡ mẫu như sau:
n 

Z 2
.
pq 
1
1α/ 2
 e2



Trong đó: chọn p=0,3 (Do đa số các bệnh thường gặp trong cộng đồng tại
Thái Nguyên có tỷ lệ dao động xung quanh 30%)
Với p = 0,3 ta có: q = 1 - p = 1 - 0,3 = 0,7
Với d = 0,03, cỡ mẫu sẽ là 897.
Để đảm bảo cỡ mẫu do mất mẫu, bỏ cuộc đồng thời cũng thoả mãn các yêu
cầu về vấn đề đạo đức nghiên cứu nên chúng tôi khám và điều tra toàn bộ công

27. nhân may (khoảng hơn 1000 người), sau đó đưa vào mẫu nghiên cứu, xử lý số liệu
những đối tượng có tuổi nghề đủ 3 năm làm việc tại Công ty may. Mẫu cuối cùng
đạt được là 968 công nhân.
2.4. Chỉ tiêu nghiêncứu
2.4.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu
- Trình độ học vấn:
+ Mù chữ: là những người không biết đọc, biết viết.
+ Biết đọc,biết viết là những người cóhọc, chưa học hết lớp 4/10hoặc 5/12.
+ Tiểu học là những người đã học hết lớp 4/10 hoặc 5/12
+ Trung học cơ sở là những người đã học hết lớp 7/10 hoặc lớp 9/12
+ Phổ thông trung học là những người đã học hết lớp 10/10 hoặc lớp 12/12
- Phân bố độ tuổi, nghề của công nhân may
- Thời gian làm việc trong ngày.
2.4.2. Các chỉ số về chứng, bệnh của công nhân may
Một số chứng, bệnh thường gặp ở công nhân may được khám và phân loại
theo bảng phân loại quốc tế ICD-10 (1992), kết kợp với phân loại của Bộ Y tế. Toàn
bộ các danh mục được xếp thành 21 chương. Các chứng, bệnh ký hiệu từ I đến XXI,
mỗi chương bao gồm một hoặc nhiều hơn một chứng, bệnh hay nhóm chứng,
bệnh.Trong nghiên cứu chúng tôi dùng cụm từ “ Chứng” hoặc “Bệnh” để chỉ bệnh
hay chứng bệnh thuộc hệ thống cơ quan nhất định theo quy ước phân loại. Để dễ
dàng cho việc sử lý số liệu, chúng tôi viết gọn lại: bệnh mắt, bệnh tuần hoàn,….
Một số bệnh sau đây được xem xét nhiều và kỹ hơn trong thăm khám lâm
sàng và cận lâm sàng:
- Bệnh thần kinh: Được xác định là các chứng bệnh thường gặp như: Đau đầu,
mất ngủ...
- Bệnh tuần hoàn: được xác định là các bệnh thường gặp như: tăng huyết áp,
rối loạn nhịp tim…
- Bệnh hô hấp: được xác định là các bệnh thường gặp như: Viêm phổi, viêm
phế quản, hen phế quản, ung thư phổi…

28. - Bệnh tiêu hoá: được xác định là các bệnh thường gặp như: rối loạn tiêu hoá,
viêm loét dạ dầy - tá tràng…
- Bệnh về mắt: được xác định là các bệnh thường gặp như: viêm kết mạc, viêm
giác mạc, đục thuỷ tinh thể…
- Bệnh TMH: được xác định là các bệnh thường gặp như: viêm mũi dị ứng,
viêm mũi họng, viêm thanh quản…
- Bệnh ngoài da: được xác định là các bệnh thường gặp như: viêm da dị ứng, chàm...
2.4.3. Một số yếu tố liên quan đến các chứng, bệnh của công nhân may
- Tuổi đời của người lao động, chia ra 6 nhóm tuổi gồm: nhóm dưới 20 tuổi,
nhóm từ 20-29 tuổi, nhóm từ 30-39 tuổi, nhóm từ 40-49 tuổi, nhóm từ 50-59
tuổi và nhóm từ 60 tuổi trở lên.
- Tuổi nghề, chia ra 5 nhóm gồm: nhóm dưới 5 năm, nhóm từ 5-9 năm, nhóm từ
10-14 năm, nhóm từ 15-19 năm và nhóm từ 20 năm trở lên.
- Sử dụng bảo hộ lao động bao gồm các loại phương tiện bảo vệ cá nhân như:
khẩu trang, găng tay, mũ, quần áo, kính, ủng và một số loại khác.
- Học tập các nội quy về An toàn vệ sinh lao động.
- Thời gian lao động chia ra các nhóm: các nhóm thời gian lao động theo ngày
(> 8 giờ /ngày và ≤ 8 giờ /ngày) và thời gian lao động theo tuần (> 6 ngày/tuần và
≤6 ngày/tuần ).
- Mức độ khó thở gắng sức của bệnh nhân viêm phế quản mạn tính được chia ra
như sau:
1. Khi lên cầu thang hoặc leo dốc
2. Khi đi lại bình thường trên mặt phẳng
3. Khi đi chậm và nhẹ nhàng
4. Khi cử đông nhẹ nhàng
2.5. Kỹ thuật thu thập số liệu:
- Thu thập các thông số chung về đối tượng nghiên cứu và các yếu tố liên quan
bằng bộ câu hỏi phỏng vấn.

29. - Khám các chứng, bệnh thường gặp được khám lâm sàng là cơ bản. Tuy
nhiên, một số bệnh chưa rõ ràng sẽ được kiểm tra thêm các chỉ số cận lâm sàng ở
Bệnh viện đa khoa Trung ương Thái Nguyên. Mỗi bệnh sau khi kết luận đều được
kiểm tra lại và đối chiếu với tiêu chuẩn chẩn đoán và phân loại bởi bác sỹ có trình
độ chuyên khoa cấp một trở lên.
- Các cán bộ nghiên cứu là: học viên cao học, bác sỹ chuyên khoa của Bệnh
viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên, Trường đại học Y dược Thái Nguyên.
2.6. Vật liệu nghiêncứu
- Mẫu phiếu điều tra thống nhất.
- Các phương tiện, dụng cụ khám bệnh đã dược kiểm định: huyết áp kế đồng
hồ, ống nghe, máy ghi điện tâm đồ, siêu âm......
- Các trang thiết bị y tế khác: Dụng cụ khám chuyên khoa Mắt, TMH, RHM.
2.7. Phương pháp khống chế sai số
- Cỡ mẫu đủ lớn (chọn mẫu toàn bộ).
- Tiến hành tập huấn điều tra viên, thầy thuốc.
- Thống nhất kỹ thuật, các tiêu chuẩn trước khi tiến hành điều tra.
2.8. Phương pháp xử lý số liệu
Xử lý số liệu theo phương pháp thống kê y học trên máy vi tính bằng chương
trình phần mền EPI INFO 6.04.
2.9 Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
- Chọn đối tượng theo tiêu chuẩn chọn mẫu, sau đó giải thích để họ hiểu mục
đích và hợp tác trong điều tra phỏng vấn, khám lâm sàng và cận lâm sàng.
- Các bệnh mang tính chất riêng tư đều trả lời trực tiếp đối tượng và có
phương hướng giải quyết cụ thể, hợp lý.
- Có hướng khắc phục các vấn đề sức khoẻ, bệnh tật của đối tượng sau khi
khám phát hiện.

30. Chương 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Các thông số chung về đối tượng nghiên cứu
Bảng 3.1: Đối tượng nghiên cứu phân theo nghề nghiệp
Nghề nghiệp Số lượng Tỷ lệ (%)
May dây chuyền 800 82,64
Nhóm nghề khác 168 17,36
Tổng số 968 100
Nhận xét: Trong công nghệ may, tỷ lệ người lao động may dây chuyền
chiếm đa số (chiếm tỷ lệ 82,64%), các nhóm nghề khác chỉ chiếm 17,36% (hoàn
thiện, đóng gói, giặt là, vệ sinh…)
Bảng 3.2. Đối tượng nghiên cứu phân bố theo độ tuổi (giới)
Giới
Tuổi
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Tổng
Nam Nữ Nam Nữ
SL (%) SL (%) SL (%) SL (%) SL (%)
<30 tuổi 41 5,5 611 82,34 25 3,37 65 8,76 742 76,65
30-39
tuổi
9 4,86 120 64,86 8 4,33 48 25,95 185 19,11
≥ 40 tuổi 2 4,88 17 41,46 0 0 22 53,66 41 4,24
Nhận xét: Phần lớn công nhân ở độ tuổi dưới 30 (76,65%), không có công
nhân nào ở tuổi từ 50 trở lên. Trong nhóm công nhân may dây chuyền, tỷ lệ nam
giới ở các nhóm tuổi tương tự nhau trong khi tỷ lệ nữ giới giảm dần theo độ tuổi.
Đối với các nhóm nghề khác tỷ lệ nữ giới tăng theo độ tuổi.

31. Tỷlệ (%)
76,65
80
60
40
19,11
20
4,24
0
<30 30-39 >=40
Tuổi
Biểu đồ 1. Tỷ lệ công nhân phân theo độ tuổi
Bảng 3.3. Đối tượng nghiên cứu phân bố theo tuổi nghề
Nghề
Tuổi nghề
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%)
< 10 năm 702 87,75 111 66,07
10- 19 năm 93 11,62 50 29,76
≥ 20 năm 5 0,63 7 4,17
Tổng số 800 100 168 100
Nhận xét: Công nhân có tuổi nghề thấp chiếm tỷ lệ cao ở cả nhóm nghề may
dây chuyền và nhóm nghề khác (dưới 10 năm có tỷ lệ là 66,07% - 87,75%).

32. 3.2. Các kết quả nghiên cứu về các chứng, bệnh của công nhân may
Bảng 3.4. Cơ cấu bệnh, chứng bệnh chung của công nhân may
Nhóm nghề
Chứng, bệnh
May dây chuyền
(800)
Nhóm nghề khác
(168)
Số mắc Tỷ lệ (%) Số mắc Tỷ lệ (%)
Bệnh mũi họng (mạn tính) 76 9,50 14 8,30
Bệnh bụi phổi bông 2 0,25 0 0
Bệnh viêm phế quản mạn tính 36 4,50 5 2,98
Bệnh tuần hoàn 55 6,87 3 1,78
Bệnh tiêu hoá 12 1,50 6 3,56
Bệnh mắt 38 4,75 5 2,97
Bệnh da 14 1,75 3 1,78
Bệnh tâm, thần kinh 18 2,25 5 2,97
Khác 206 25,75 66 39,28
Nhận xét: Tỷ lệ công nhân may dây chuyền mắc các bệnh và chứng, bệnh ở
mũi họng, viêm phế quản mạn tính và bệnh tuần hoàn tương đối cao so với các
chứng bệnh khác (9,50 – 6,87). Đối với công nhân ở các nhóm nghề khác, tỷ lệ mắc
bệnh mũi họng mạn tính cũng tương đối cao (8,30%)

33. T ỷ lệ(%)
12
10
9.5%
8.3%
May dây chuyền
Nghề khác
8
4.5%
6
4
2.98%
2
0
Bệnh mũi họng Viêm phế quản
Chứng bệnh
Biểu đồ 2: Tỷ lệ mắc bệnh mũi họng mạn tính và viêm phế quản
Bảng 3.5. Tỷ lệ mắc các bệnh mũi họng mạn tính theo tuổi đời
Bệnh
Nhóm tuổi
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
Dưới 30 tuổi
(742)
65 8,76 8 1,08
30 - 39 tuổi
(185)
10 5,40 4 2,16
≥ 40 tuổi
(41)
1 2,44 2 4,88
p(<30 tuổi và ≥ 40 tuổi) < 0,05; p (30-39 tuổi và ≥40) > 0,05.
Nhận xét: Đối với công nhân may dây chuyền, nhóm tuổi còn trẻ (dưới 30
tuổi) đã có tỷ lệ mắc bệnh mũi họng mạn tính cao (8,76%).

34. Tỷ lệ (%)
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
8,76
2,44
< 30tuổi >= 40tuổi
Nhóm tuổi
Biểu đồ 3: Tỷ lệ mắc bệnh mũi họng mạn tính ở công nhân may dây
chuyền theo nhóm tuổi < 30 và ≥ 40 tuổi
Bảng 3.6. Tỷ lệ mắc các bệnh mũi họng mạn tính theo tuổi nghề
Bệnh
Tuổi nghề
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
< 10 năm (813) 67 8,24 10 1,23
10 – 19 năm (143) 9 6,29 3 2,09
≥ 20 năm (12) 0 0 1 8,33
Nhận xét: Nhóm công nhân may dây chuyền có tuổi nghề thấp đã mắc bệnh
mũi họng mạn tính với tỷ lệ cao (8,24%).

35. Bảng 3.7. Tỷ lệ mắc các bệnh bụi phổi bông theo tuổi đời
Bệnh
Nhóm tuổi
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
< 30 tuổi (742) 1 0,13 0 0
30-39 tuổi (185) 1 0,54 0 0
≥ 40 tuổi (41) 0 0 0 0
Nhận xét: Chỉ có nhóm công nhân may dây chuyền bị mắc bệnh bụi phổi
bông (2 người). Các nhóm nghề khác không có ai mắc bệnh bụi phổi bông ở tất cả
các nhóm tuổi đời.
Bảng 3.8. Tỷ lệ mắc bệnh bụi phổi bông theo tuổi nghề
Bệnh
Tuổi nghề
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
< 10 năm (813) 1 0,12 0 0
10 - 19 năm (143) 1 0,69 0 0
≥ 20 năm (12) 0 0 0 0
Nhận xét: Các trường hợp mắc bệnh bụi phổi bông đều thuộc nhóm có tuổi
nghề thấp(< 20 năm) – người lao độngmắc bệnh bụi phổi bông khi tuổi nghề cònthấp

36. Bảng 3.9. Tỷ lệ mắc các bệnh bụi phổi bông ở nữ
Bệnh
Nhóm tuổi
Số mắc %
< 30 tuổi (676) 1 0,15
30 – < 39 tuổi (168) 1 0,59
≥ 40 tuổi (39) 0 0
Nhận xét: Các trường hợp mắc bệnh bụi phổi bông đều là nữ, tuổi dưới 40.
Bảng 3.10. Tỷ lệ mắc bệnh tiêu hoá theo tuổi nghề
Bệnh
Tuổi nghề
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
< 10 năm (813) 9 1,11 3 0,37
10 - 19 năm (143) 2 1,39 2 1,39
≥ 20 năm (12) 1 8,33 1 8,33
Nhận xét: Tỷ lệ mắc các bệnh đường tiêu hóa thấp, đa số mắc bệnh ở
nhóm tuổi nghề ≥ 20 năm (ở tất cả các nhóm nghề đều > 8%).
Tỷ lệ (%)
14
12
10
8
6
4
2
0
May dây chuyền
Nghề khác
1.39
1.39
8.33 8.33
10-19 năm >= 20 năm
Tuổi nghề

37. Biểu đồ 4: Tỷ lệ mắc các bệnh tiêu hóa theo tuổi nghề
Bảng 3.11. Tỷ lệ mắc bệnh tuần hoàn theo tuổi nghề
Bệnh
Tuổi nghề
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
< 10 năm (813) 45 5,53 1 0,12
10 - 19 năm (143) 10 6,99 2 1,39
≥ 20 năm (12) 0 0 0 0
Nhận xét: Tỷ lệ mắc bệnh ở hệ tuần hoàn cao trong những công nhân may
dây chuyền (5,5 – 7%).
10
8
5.53%
6
6.99%
May day chuyền
Nghề khác
4
2
0.12%
1.39%
0
<10 năm 10 - 19 năm
Biểu đồ 5: Tỷ lệ công nhân mắc bệnh tuần hoàn theo tuổi nghề

38. Bảng 3.12. Tỷ lệ mắc bệnh mắt theo tuổi đời
Bệnh
Nhóm tuổi
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
< 30 tuổi (742) 27 3,64 3 0,4
30-39 tuổi (185) 7 3,78 0 0
≥ 40 tuổi (41) 4 9,76 2 4,88
P (<30 tuổi và ≥ 40 tuổi) < 0,05
Nhận xét: Tỷ lệ mắc các bệnh về mắt cao ở các nhóm tuổi, đặc biệt nhóm
tuổi 40 – 49 tuổi. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P < 0,05).
Bảng 3.13. Tỷ lệ mắc bệnh mắt theo tuổi nghề
Bệnh
Tuổi nghề
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
< 10 năm (813) 31 3,81 3 0,37
10 - 19 năm (143) 7 4,89 0 0
≥ 20 năm (12) 0 0 2 16,66
Nhận xét: Tỷ lệ mắc bệnh mắt cao ở nhóm công nhân may dây chuyền từ
3,81% – 4,89%. Tuổi nghề tăng lên, tỷ lệ mắc bệnh mắt ở nhóm công nhân may dây
chuyền tăng lên song chưa có ý nghĩa thống kê (P > 0,05).
Bảng 3.14. Tỷ lệ mắc các bệnh ngoài da theo tuổi giới

39. Giới
Nhóm tuổi
Nam Nữ
Số mắc % Số mắc %
< 30 tuổi (742) 2 0,27 10 1,35
30 – < 39 tuổi (185) 2 1,08 2 1,08
≥ 40 tuổi (41) 0 0 1 2,44
Nhận xét: Tỷ lệ mắc các bệnh ngoài da thấp ở hầu hết các nhóm tuổi (dao
động xung quanh tỷ lệ 1% – 2%)
Bảng 3.15. Tỷ lệ mắc bệnh ngoài da theo tuổi nghề
Bệnh
Tuổi nghề
May dây chuyền Nhóm nghề khác
Số mắc % Số mắc %
< 10 năm (813) 13 1,6 1 0,1
10 - 19 năm (143) 1 0,7 2 1,4
≥ 20 năm (12) 0 0 0 0
Tổng số 0,828 0,364
Nhận xét: Công nhân có tuổi nghề thấp đã mắc bệnh ngoài da (< 10 năm đã
mắc 1,6%)

40. Bảng 3.16. Tỷ lệ mắc các bệnh Viêm phế quản mạn tính theo tuổi nghề
Giới
Tuổi nghề
Nam Nữ Tổng số
Số mắc % Số mắc % Số mắc %
< 10 năm (813) 2 0,25 27 3,32 29 3,57
10 – 19 năm (143) 1 0,7 10 6,99 11 7,69
≥ 20 năm (12) 0 0 1 8,33 1 8,33
p (< 10 năm và ≥ 20 năm) < 0,05
Nhận xét: Công nhân nữ mắc bệnh viêm phế quản cao và có xu hướng
tăng dần theo tuổi nghề. Tỷ lệ mắc bệnh ở nhóm tuổi nghề ≥ 20 năm cao hơn các
nhóm khác (P<0,05).
Bảng 3.17. Tỷ lệ mắc bệnh Viêm phế quản mạn tính theo giới
Bệnh
Giới
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số mắc %
Nam (85) 3 3,53 82 96,47
Nữ (883) 38 4,30 845 95,7
Tổng số (968) 41 4,23 927 95,77
Nhận xét: Tỷ lệ mắc bệnh viêm phế quản ở nữ cao hơn nam (4,30% /
3,53%), song chưa có ý nghĩa thống kê (p > 0,05)

41. Bảng 3.18. Tỷ lệ khó thở của bệnh nhân Viêm phế quản mạn tính theo mùa
và hoạt động của bệnh nhân
Triệu
chứng
Nghề
Khó
thở
Khó thở do hoạt động
(Mức độ)
Khó thở theo mùa
1 2 3 4 Xuân Thu Hạ Đông
May dây
chuyền
(800)
11
(1,38%)
6
(0,75%)
2
(0,25%)
1
(0,125%)
2
(0,25%)
1
(0,125%)
2
(0,25%)
0
0%
8
(1%)
Nghề khác
(168)
2
(1,19%)
1
0,59%)(
0
(0%)
0
(0%)
1
(0,59%)
0
(0%)
0
(0%)
0
(0%)
2
(25%)
Ghi chú: Các mức độ khó thở khi gắng sức
1. Khi lên cầu thang hoặc leo dốc
2. Khi đi lại bình thường trên mặt phẳng
3. Khi đi chậm và nhẹ nhàng
4. Khi cử đông nhẹ nhàng
Nhận xét: Tỷ lệ người bệnh viêm phế quản có dấu hiệu khó thở trong nhóm
công nhân may dây chuyền tương tự các nhóm nghề khác (p > 0,05).
Tỷ lệ các bệnh nhân khó thở khi leo cầu thang đã xuất hiện và cao hơn (0,75%)
so với tỷ lệ bệnh nhân khó thở khi gắng sức nhẹ, đi chậm và nhẹ nhàng (0,25%) trong
nhóm công nhân may dây chuyền (p < 0,05).
Tỷ lệ bệnh nhân khó thở vào mùa xuân và mùa thu trong nhóm công nhân
may dây chuyền đã cao hơn các nhóm nghề khác (p <0,05).
Bảng 3.19. Tỷ lệ bệnh nhân có các triệu chứng ho, khạc đờm
Bệnh lý Thời điểm Thời gian Số đợt trong năm

42. Triệuchứng
Ngày Đêm
Cả
ngày
&
đêm
< 1
tuần
1 – 3
tuần
≥ 3
tuần
1 2
3 – 4
đợt
Ho (36)
13
36,11%
14
38,89%
9
25%
25
69,44%
10
27,78%
1
2,78%
21
58,33%
9
25%
6
16,67%
Khạc đờm
(29)
17
58,62%
6
20,69%
6
20,69%
20
68,97%
9
31,03%
0
0%
16
55,17%
8
27,59%
5
17,24%
p p<0,05 p<0,05 p<0,05
Nhận xét: Biểu hiện ho xuất hiện cả ngày và đêm với tỷ lệ cao (25%). Thời
gian ho chủ yếu là dưới 1 tuần (69,44%). Thời gian ho kéo dài ít và giảm dần và
thông thường chỉ có 1 đợt trong năm.
Dấu hiệu khạc đờm cũng gặp với tỷ lệ cao trên bệnh nhân viêm phế quản
(trên 50%). Có 20,69% khạc đờm cả ngày lẫn đêm. Tỷ lệ có khạc đờm ban ngày cao
(58,62%). Thời gian khạc đờm cũng thường ngắn (dưới 1 tuần) tương ứng với dấu
hiệu ho và thường chỉ có 1 đợt trong năm (55,17%).

43. 3.3. Các yếu tố liên quan đến một số chứng, bệnh của công nhân
Bảng 3.20. Bảng liên quan giữa sử dụng khẩu trang và bệnh bụi phổi bông
ở công nhân may dây chuyền
Bệnh
Khẩu trang
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số lượng %
Không sử dụng khẩu trang
hoặc KT không đảm bảo kỹ
thuật (666)
2 0,30 664 99,70
Có sử dụng khẩu trang đúng
cách (134)
0 0 134 100
Nhận xét: Những công nhân có sử dụng khẩu trang hợp cách, đảm bảo tiêu
chuẩn an toàn vệ sinh lao động thì không có ai mắc bệnh bụi phổi bông. Các trường
hợp mắc bệnh bụi phổi bông đều rơi vào nhóm công nhân không sử dụng khẩu trang
hoặc sử dụng không thường xuyên, không đúng tiêu chuẩn an toàn vệ sinh lao động.
Bảng 3.21. Bảng liên quan giữa việc học nội quy ATVSLĐ và bệnh bụi phổi
bông (bộ phận may dây chuyền)
Bệnh
Học nội quy
ATVSLĐ
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số lượng %
Không được học ATVSLĐ (318) 2 0,63 316 99,37
Được học an toàn VSLĐ (482) 0 0 482 100
Nhận xét: Nhóm côngnhân đượchọc an toàn vệ sinh lao động không cóai mắc
bệnh bụi phổi bông trongkhi nhóm không được học có2 người mắc bệnh (0,63%).

44. Bảng 3.22. Bảng liên quan giữa sử dụng khẩu trang và bệnh mũi họng (bộ
phận may dây chuyền)
Bệnh
Khẩu trang
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số lượng %
Không sử dụng khẩu trang (666) 71 10,66 595 89,34
Có sử dụng khẩu trang (134) 5 3,73 129 96,27
p 2
= 6,23 , P < 0,05
Nhận xét: Tỷ lệ viêm mũi họng ở 2 nhóm công nhân có sử dụng khẩu trang
đúng cách và nhóm và nhóm không sử dụng hoặc sử dụng khẩu trang không đúng
cách, không đạt yêu cầu về sinh lao động có khác nhau rõ rệt (P<0,05). Tỷ lệ mắc
bệnh mũi họng ở nhóm cá nhân không sử dụng khẩu trang hoặc sử dụng khẩu trang
không đúng cách gấp 3 lần nhóm sử dụng khẩu trang hợp cách.
Bảng 3.23. Bảng liên quan giữa việc học nội quy ATVSLĐ và bệnh mũi
họng (bộ phận may dây chuyền)
Bệnh
Học nội quy
ATVSLĐ
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số lượng %
Không được học ATVSLĐ (318) 50 15,72 268 84,28
Được học an toàn VSLĐ (482) 26 5,39 456 94,61
p 2
= 23,78, p < 0,01
Nhận xét: Tỷ lệ mắc bệnh mũi họng ở nhóm công nhân được học vệ sinh An
toàn lao động (học nghiêm túc) thấp hơn 3 lần nhóm công nhân không được học Vệ
sinh An toàn lao động hoặc học không nghiêm túc các quy định thực hành vệ sinh

45. an toàn lao động trong sản xuất. Sự khác biệt về tỷ lệ bệnh có ý nghĩa thống kê
(p<0,01).
Bảng 3.24. Bảng liên quan giữa việc học nội quy an toàn vệ sinh lao động
và bệnh da (bộ phận may dây chuyền)
Bệnh
Học nội quy ATVSLĐ
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số lượng %
Không được học ATVSLĐ (318) 10 3,14 308 96,86
Được học ATVSLĐ (482) 4 0,83 478 99,17
p 2
= 5,97, p < 0,05
Nhận xét: Tỷ lệ mắc bệnh da trong bộ phận may dây chuyền có khác nhau
giữa nhóm được học (học nghiêm túc) các quy trình vệ sinh an toàn lao động với
nhóm không được học, học không đầy đủ (với 3 lần khác nhau), sự khác biệt có ý
nghĩa thống kê p<0,05.
Bảng 3.25. Bảng liên quan giữa sử dụng kính BHLD và bệnh mắt (bộ phận
may dây chuyền)
Bệnh
Kính BHLĐ
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số lượng %
Không sử dụng (761) 37 4,86 724 95,14
Có sử dụng (39) 1 2,56 38 97,44
p 2
= 0,43, p > 0,05
Nhận xét: Tỷ lệ bệnh mắt ở nhóm có sử dụng kính bảo hộ lao động và
không sử dụng kính bảo hộ lao động có khác nhau, tỷ lệ mắc thấp hơn xong sự khác
biệt chưa có ý nghĩa thống kê (Tỷ lệ nhóm sử dụng kính bảo hộ quá ít, 39 người
(công nhân) nên chưa có giá trị thống kê, P>0,05.

46. Bảng 3.26. Bảng liên quan giữa việc học nội quy an toàn vệ sinh lao động
và bệnh mắt (bộ phận may dây chuyền)
Bệnh
Học nội quy ATVSLĐ
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số lượng %
Không được học ATVSLĐ (318) 21 6,60 297 93,40
Được học an toàn VSLĐ (482) 17 3,53 465 94,47
p 
2
= 4,01, p < 0,05
Nhận xét: Tỷ lệ mắc bệnh mắt ở nhóm công nhân được học các quy trình vệ
sinh An toàn lao động thấp hơn 2 lần so với nhóm không được học hoặc học không
nghiêm túc về các quy trình trình vệ sinh An toàn lao động (P<0,05)
Bảng 3.27. Bảng liên quan giữa thời gian lao động và bệnh mắt (bộ phận
may dây chuyền)
Bệnh
Thời gian lao động
Bị bệnh Không bị bệnh
Số mắc % Số lượng %
> 8 giờ /ngày (595) 31 5,21 564 94,79
≤ 8 giờ /ngày (205) 7 3,41 198 96,59
p 2
= 1,09, p>0,05
> 6 ngày/tuần (693) 35 5,05 658 94,95
≤6 ngày/tuần (107) 3 2,80 104 97,20
p 2
= 1,03, p>0,05
Nhận xét: Thời gian lao động trong ngày và trong tuần khác nhau tỷ lệ bệnh
mắt không thay đổi đáng kể. Tỷ lệ bệnh giữa các nhóm thống kế tương tự như nhau,
sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (P>0,05)

47. Chương 4
BÀN LUẬN
4.1. Các thông số chung về đối tượng nghiên cứu
Tỷ lệ công nhân nữ ở công ty may Thái Nguyên là tương đối cao (82,34%). Do
nghề đặc thù nên rất ít nam giới tham gia lao động trong dây chuyền công nghệ dệt,
may, mặc dù đây là công việc không phải chỉ dành riêng cho nữ giới. Kết quả
nghiên cứu của Nguyễn Đình Dũng, Lê Thu Nga, Nguyễn Huy Tuấn, Bùi Hoài
Nam tại một số công ty thuộc Tổng công ty dệt may Việt Nam cũng cho thấy tỷ lệ
công nhân nữ dao động khoảng 80%. Trong công nghệ dệt may tỷ lệ các nhóm nghề
khác thường chiếm tỷ trọng nhỏ. Những công việc này đòi hỏi nam giới tham gia
nhiều hơn, tuy nhiên trong công tác chăm sóc sức khoẻ người lao động thì việc lập
kế hoạch chăm sóc nữ công nhân vẫn cần được ưu tiên hơn. Một số kết quả nghiên
cứu về sức khỏe và an toàn vệ sinh lao động ở ngành dệt may của các tác giả trong
và ngoài nước cũng cho nhận xét như vậy và khuyến cáo việc cần thiết phải ưu tiên
chăm sóc sức khoẻ lao động nữ. Dẫn từ [ 7 ], [21 ].
Đa số công nhân công ty may Thái Nguyên, đặc biệt là nhóm công nhân may
dây chuyền ở độ tuổi <40 (<30 là 76,65%; 30-39: 19,1%). Kết quả nghiên cứu của
các tác giả trong và ngoài nước trong thời gian gần đây cũng cho thấy cùng một
điểm chung là nữ công nhân ngành dệt, may chiếm tỷ lệ cao, đặc biệt là ở các vùng
khó khăn, chậm phát triển, nơi còn gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm
đối với các nghề nghiệp khác. Song do lao động căng thẳng nên tuổi nghề của công
nhân ngành dệt, may thường không được kéo dài. Người công nhân chỉ làm việc ở
nhà máy trong vòng 20 năm là phải bỏ nghề hoặc chuyển nghề. Dẫn từ [6], [8]. Kết
quả nghiên cứu của Tạ Tuyết Bình, Nguyễn Bích Diệp, Nguyễn Anh Tuấn, Hoàng
Văn Tiến, các tác giả đều cho rằng đa số các công nhân lao động ở các ngành sản
xuất khác có tuổi đời trung bình là 40. Tỷ lệ công nhân có tuổi đời < 40 thường chỉ
chiếm 60%, tuổi đời 40-50 là 30-35%. Do không phải trải qua quá trình đào tạo lâu,
đi làm sớm, thời gian làm việc tại cơ sở sản xuất ngắn nên tuổi nghề của người lao

48. động cũng thường là không cao vì họ phải bỏ nghề sớm sau một thời gian lao động
không lâu tại nhà máy so với các ngành sản xuất khác. Kết quả nghiên cứu bảng 3.3
cho thấy tỷ lệ công nhân may dây chuyền là 87,7%. Tuổi nghề 10-19 năm là
11,62%. Kết quả nghiên cứu của Nguyễn Đình Dũng và cộng sự cũng tương tự như
kết quả nghiên cứu của chúng tôi (có hơn 80% công nhân may dây chuyền có tuổi
nghề <10 năm). Nghiên cứu của Nguyễn Đức Trọng trên công nhân in và công nhân
sản xuất da giầy (2005) cho thấy tỷ lệ công nhân nữ của ngành này cũng chiếm đa
số, song tuổi nghề <10 năm của họ chỉ chiếm 53-58%. Điều kiện lao động của công
nhân ngành may cũng tương tự công nhân in và công nhân sản xuất da giầy [31].
Do vậy việc duy trì khả năng lao động kéo dài tuổi nghề ở ngành may cần phải lưu
tâm hơn. Nghiên cứu của Sultal Al-Otaibi về sức khoẻ của công nhân may tại
Aramco-Draharan-Arập Saodi cũng cho thấy tỷ lệ công nhân có tuổi nghề thấp
chiếm tới 53% (<10 năm), như vậy so với nghiên cứu của chúng tôi tỷ lệ công nhân
có tuổi nghề cao vẫn thấp hơn. Tuy đối với các ngành khác việc kéo dài tuổi nghề
cũng rất quan trọng song đối với nghề may còn quan trọng hơn nhiều.
4.2. Các chứng, bệnh ở công nhân may
Nhìn chung tỷ lệ công nhân mắc các chứng, bệnh tương đối cao, trong đó có
một số chứng, bệnh mạn tính. Do hầu hết các công nhân mắc các chứng, bệnh cấp
tính như viêm mũi họng, viêm phế quản, nên chúng tôi chỉ ghi nhận và đưa vào số
liệu nghiên cứu luận văn đối với các trường hợp mạn tính và những trường hợp có
xác nhận chắc chắn tại Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên (sổ y bạ, hoặc
giấy khám bệnh...). Tỷ lệ mắc các chứng, bệnh mạn tính ở họng chiếm từ 8,30 –
9,50%. Như vậy có nghĩa là có tới 1/10 công nhân mắc các bệnh mũi họng đã trở
thành mạn tính. Hầu hết các tác giả đều cho là tỷ lệ viêm mũi họng cấp tính thường
là cao (40-70%), tuỳ các ngành. Tuy nhiên, tỷ lệ mạn tính thường dao động xung
quanh 5-7%. Dẫn từ [12], [27]. Sự khác biệt này so với nghiên cứu của nghiên cứu
của chúng tôi có ý nghĩa thống kê (p<0,5). Nguyên nhân của việc gia tăng tỷ lệ mắc
bệnh mạn tính ở khu vực mũi họng có thể do thời gian tiếp xúc quá lâu (10
tiếng/ngày, ít ngày nghỉ), bụi bông thường bám vào các niêm mạc của đường hô

49. hấp, mũi họng gây nên các phản ứng của lớp tế bào non, dần dần mất khả năng bảo
vệ và dễ bị các vi khuẩn sẵn có ở đường hô hấp trên gây bệnh. Nghiên cứu của
Nguyễn Ngọc Anh (2008), Nguyễn Anh Tuấn (2004) cũng cho thấy tỷ lệ bệnh mạn
tính ở tai mũi họng của công nhân ngành luyện kim thường khoảng từ 6,3-7,5%.
Các tác giả đều cho rằng tỷ lệ này là cao và có liên quan đến môi trường bụi, vi khí
hậu không thuận lợi của môi trường. Theo chúng tôi, công nhân may vừa tiếp xúc
với bụi bông có khả năng kích thích, vừa phải làm việc trong môi trường có vi khí
hậu nóng, ẩm là những yếu tố nguy cơ đối với các rối loạn bệnh lý ở niêm mạc,
trong đó có niêm mạc mũi họng nên tỷ lệ bệnh tăng cao là hợp lý.
Trong nghiên cứu của chúng tôi có 02 trường hợp mắc bệnh bụi phổi bông, tuy
nhiên do các số liệu về môi trường chưa thật đầy đủ, nên căn nguyên do yếu tố môi
trường lao động chưa được xác định chắc chắn về mức độ nguy cơ, vì vậy việc theo
dõi tiếp tục để xác định khả năng tác động của yếu tố căn nguyên cũng như chăm
sóc sức khoẻ (CSSK) cho những người bệnh này cần được tiếp tục vì đây cũng là
bệnh nghề nghiệp đặc thù của ngành may.
Tỷ lệ bệnh viêm phế quản mạn tính trong công nhân may dây chuyền trong
nghiên cứu của chúng tôi là 4,5% (36 người). Đa số các trường hợp viêm nhiễm
mạn tính này đều có nguyên nhân và yếu tố nguy cơ nghề nghiệp rõ rệt. Những
trường hợp này cần được xác định xem có phải là hậu quả bệnh lý hoặc là yếu tố
dẫn đường đối với bệnh bụi phổi bông hay không? Các nghiên cứu của các tác giả
về sức khoẻ bệnh tật của công nhân may (Nguyễn Đình Dũng, Nguyễn Thị Hồng
Tú,...) đều cho thấy tỷ lệ viêm phế quản mạn tính khoảng 3-5% (Công ty dệt may
Thành Công 3,5%, Công ty dệt Phong Phú 4,7%, Công ty dệt may Hà Nội 4,3%,...).
Tỷ lệ này đều được các tác giả cho là cao và nguy hiểm bởi lẽ có tới 30% trong đó
có dấu hiệu của bệnh bụi phổi bông. Theo Nguyễn Đình Dũng công nhân dệt may
của các công ty khu vực Hà Nội có sức khoẻ kém và phải tiếp xúc với môi trường
bụi vượt tiêu chuẩn 7,1lần; tỷ lệ mắc bệnh bụi phổi bông ở giai đoạn II là 13,6%,
giai đoạn III là 5,4%. Tác giả Nguyễn Đình Dũng cho rằng cần phải giải quyết các
yếu tố nguy cơ và quan tâm chăm sóc hơn nữa đối với sức khoẻ của công nhân dệt

50. may. Nghiên cứu của chúng tôi cũng chỉ ra rằng cần phải lưu tâm hơn nữa, giảm
thiểu tối đa các trường hợp viêm phế quản mạn tính bằng cách điều trị kịp thời các
trường hợp cấp tính, dự phòng kịp thời và có hiệu quả để tránh các bệnh ở phế quản
đặc biệt là bụi bông trở thành mạn tính.
Tỷ lệ công nhân mắc các bệnh về mắt là 4,75% (43 người mắc) cũng là điều
đáng lưu tâm. Trong nghiên cứu của chúng tôi, do không có điều kiện theo dõi nên
tỷ lệ mắc bệnh cấp tính về mắt chắc chắn sẽ còn nhiều. Nghiên cứu cắt ngang
thường cho kết quả mang tính chất thời điểm, song với tỷ lệ gần 5% trên đối tượng
công nhân cần sử dụng khả năng làm việc của thị giác là thường xuyên ở mức độ
cao là bất thường. Cần có kế hoạch cụ thể trong CSSK đặc biệt là chăm sóc mắt cho
công nhân dệt may. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng tương tự như kết quả
của các tác giả trong và ngoài nước. Dẫn từ [8], [45], [46]. Theo các tác giả, tỷ lệ
mắc bệnh mắt ở công nhân may thường dao động khoảng 5% và ít chuyển thành
mạn tính mặc dù tốc độ lão hoá thị giác ở nhóm công nhân này thường tăng nhanh.
Nghiên cứu của các tác giả về các đối tượng lao động ở các ngành khác ở khu vực
Thái Nguyên và Hà Nội cho thấy tỷ lệ mắc các bệnh mắt thường thấp hơn các kết
quả nghiên cứu của chúng tôi (Nguyễn Anh Tuấn 2004/2,53%; Nguyễn Quốc Anh,
2005/3,8%; Phan Hoàng Hiệp, 2005/2,4%). Như vậy nguy cơ mắc bệnh mắt ở Công
nhân may Thái Nguyên cũng tương đối cao và cần được lưu tâm để tìm ra các biện
pháp dự phòng có hiệu quả.
Kết quả nghiên cứu về các bệnh mũi họng mạn tính theo tuổi đời cho thấy
công nhân may dây chuyền mắc bệnh mũi họng khi tuổi đời còn rất trẻ (<30 tuổi
8,76%). Kết quả nghiên cứu này cũng hợp lý và phù hợp với nhận xét của các tác
giả trong và ngoài nước. Các tác giả cho rằng người công nhân vào lao động ở môi
trường dệt may cũng như các ngành khác đã phải tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ
đối với các niêm mạc mũi họng tức thời ngay từ khi mới vào nghề, do vậy hiệu ứng
gây viêm nhiễm cấp tính sẽ xuất hiện ngay. Công tác CSSK người lao động của
Công ty may Thái Nguyên còn nhiều bất cập, người lao động không được CSSK
ngay từ đầu vì vậy các trường hợp cấp tính sẽ chuyển thành mạn tính. Về sau do

51. nhiều trường hợp chuyển thành mạn tính nên các dấu hiệu cấp tính sẽ khó phát hiện
bởi lẽ công nhân đã quen chịu đựng hoặc không muốn đi khám. Nghiên cứu của các
tác giả Thái Lan từ năm 2005 đến 2007cho thấy tỷ lệ mắc bệnh mũi họng ở công
nhân lao động ở các hầm say lúa tiếp xúc với bụi hữu cơ cũng cao. Dẫn từ [35]. Tỷ
lệ mắc các bệnh mũi họng cấp tính bắt đầu cao và dễ trở thành mạn tính từ 5 năm
đầu, ngay khi mới vào nhà máy làm việc. Các tác giả cho rằng việc dự phòng các
bệnh mũi họng cần được đặt ra đối với tất cả các công nhân tiếp xúc với bụi và hoá
chất ngay từ khi bắt đầu tiếp cận với các yếu tố nguy cơ nghề nghiệp. Về mặt chiến
lược, đa số các tác giả cho rằng, dự phòng chủ động ngăn cản các yếu tố nguy cơ
ngay từ nguồn luôn là biện pháp hữu hiệu. Việc sử dụng khẩu trang thường giải
quyết không triệt để thậm chí một số trường hợp còn làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh
mũi họng.
Công nhân may Thái Nguyên mắc bệnh mũi họng mạn tính với tuổi nghề phần
lớn là <10 năm, điều này cho thấy khả năng kéo dài tuổi nghề ở các đối tượng công
nhân may sẽ gặp nhiều khó khăn. Các bệnh mũi họng sẽ là mở đường cho các bệnh
đường hô hấp tiếp theo và là nguyên nhân của việc suy giảm sức khoẻ và tăng thời
gian nghỉ việc ở các đối tượng lao động này. Kết quả nghiên cứu của Nguyễn Đình
Dũng tại một số cơ sở dệt, may khu vực Hà Nội cho thấy công nhân may Hà Nội
cũng mắc bệnh mạn tính ở tuổi nghề <10 năm, với khoảng 50%, số còn lại sau 10
năm mới mắc. Kết quả này cho thấy môi trường lao động nói chung của ngành may
là tương tự như nhau. Các yếu tố nguy cơ đối với các bệnh mũi họng ở các cơ sở dệt
may ở Hà Nội và Thái Nguyên cũng tương tự như nhau, vì vậy đa số công nhân đều
mắc bệnh ngay từ khi mới vào làm việc.
Trong nghiên cứu của chúng tôi có 02 người mắc bệnh bụi phổi bông (bảng
3.7, 3.8), nhìn chung các bệnh nhân này mắc bệnh ở tuổi đời, tuổi nghề còn rất trẻ.
Điều này cho thấy cần có sự quan tâm đối với đối tượng này khi họ mới vào làm
việc. Điều đặc biệt ở đây là các đối tượng chủ yếu là nữ, ở dây chuyền may cho nên
vấn đề tác động của các yếu tố nguy cơ đặc thù cũng cần được tiếp tục nghiên cứu
sâu hơn.

52. Kết quả nghiên cứu về các chứng, bệnh ở hệ tuần hoàn qua bảng 3.11 và biểu
đồ 5 trong nghiên cứu của chúng tôi là tương đối cao. Công nhân có tuổi nghề <10
năm mắc 5,53%, 10-19 năm mắc 6,99%. Kết quả nghiên cứu của các tác giả khu
vực Hà Nội cho thấy tỷ lệ mắc các bệnh tim mạch ở ngành dệt may cũng tương tự
như kết quả của chúng tôi. Có thể do lao động căng thẳng. Thời gian lao động kéo
dài trong ngày cũng như trong tuần dễ trở thành stress nghề nghiệp ảnh hưởng xấu
đến Hệ tim mạch của công nhân. Đây cũng là nhận xét chung của tác giả trong và
ngoài nước trên đối tượng công nhân ngành dệt may. Dẫn từ [20], [43]. Nghiên cứu
của Nguyễn Mạnh Tuân (2008) cũng cho thấy người lao động ngành may mặc, da
giầy ở khu vực thành phố Hải Phòng cần được cán bộ công đoàn cơ sở cũng như
các nhà quản lý lao động quan tâm, chăm sóc, giảm thiểu các Stress nghề
nghiệp[28]. Nghiên cứu của chúng tôi cũng cho kết quả tương tự về bệnh tim mạch
ở công nhân bánh kẹo Hà Nội, công nhân một số doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Thừa
Thiên Huế của các tác giả Bùi Doãn Chung, Nguyễn Đức Trọng, Bùi Trung Sỹ.
Dẫn từ [26], [31], [33]: Bệnh hệ tuần hoàn từ (3-7%), tuỳ các ngành có yếu tố nguy
cơ nghề nghiệp, Stress khác nhau. Các doanh nghiệp nhỏ thường gặp tỷ lệ ít hơn (3-
4%). Các doanh nghiệp lớn nhịp độ lao động cao, tỷ lệ cao hơn (5,7%). Tuy nhiên
vấn đề này cũng cần được tiếp tục nghiên cứu để xác định các yếu tố nguy cơ trên
số lượng công nhân nhiều hơn.
Kết quả nghiên cứu về các bệnh tiêu hoá (bảng 3.10) cho thấy công nhân may
dây chuyền ở Thái Nguyên mắc với tỷ lệ thấp, ở tuổi nghề >20 năm (8%). Tuy
nhiên chúng tôi chưa thấy có mối liên hệ nào về sự gia tăng tỷ lệ có liên quan đến
yếu tố nghề nghiệp, bởi lẽ tuổi nghề <10 năm và <20 năm tỷ lệ mắc tương tự như
nhau (P>0,05). Tuy nhiên tuổi nghề >20 năm tỷ lệ mắc tăng vọt so với các nhóm
tuổi nghề khác. Trong số những công nhân mắc các bệnh về tiêu hóa có một tỷ lệ
đáng kể mắc bệnh trĩ cũng là một lưu ý cần nghiên cứu thêm. Kết quả nghiên cứu
của các tác giả trong và ngoài nước đối với bệnh tiêu hoá ở công nhân làm việc
trong các dây chuyền công nghệ tương tự cũng chưa cho nhận xét nào đáng lưu ý về

53. yếu tố nguy cơ nghề nghiệp đối với bệnh tiêu hoá so với công nhân làm việc ở dây
chuyền với hoá chất hoặc các vi sinh vật độchại.
Tỷ lệ mắc các bệnh mắt ở công nhân may dây chuyền tại Thái Nguyên có xu
hướng tăng theo tuổi đời, mặc dù tuổi đời của công nhân trong ngành may là rất trẻ.
Sự khác biệt về tỷ lệ bệnh mắt ở nhóm công nhân >40 tuổi và nhóm công nhân mới
vào nghề (<30 tuổi) có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Kết quả nghiên cứu về tỷ lệ bệnh
mắt theo tuổi nghề ở bảng 3.13 lại cho thấy sự thay đổi tỷ lệ bệnh (tăng lên) theo
tuổi nghề chưa thật rõ rệt (P>0,05). Điều này chứng tỏ với thời gian lao động ngắn
mặc dù tuổi nghề còn thấp, tuổi đời còn trẻ công nhân may đã mắc bệnh mắt với tỷ
lệ đáng kể, về sau sự gia tăng không rõ rệt. Các nghiên cứu của các tác giả trong và
ngoài nước về vấn đề này cũng cho kết quả và nhận xét không giống nhau trên đối
tượng các công nhân thuộc ngành công nghiệp nhẹ. Dẫn từ [32], [35].
Nghiên cứu của Sur Han – og, John Birchall về quản lý các nguy cơ và an toàn
vệ sinh lao động (ATVSLĐ) cho nhận xét: công nhân dệt may ở các nước khu vực
Đông Nam Á chịu nhiều sức ép do stress nghề nghiệp nên tỷ lệ mắc các bệnh tim
mạch, thần kinh, mắt tương đối sớm. Các tác giả cho rằng cần lưu ý giảm thiểu ngay
yếu tố nguy cơ nghề nghiệp đặc biệt là thời gian lao động kéo dài. Điều này xảy ra ở
các xí nghiệp vừa và nhỏ, các nước đang phát triển và chậm phát triển, nơi mà công
tác y tế lao động thường còn nhiều thiếu hụt. Nghiên cứu của Hoàng Trung Sỹ và
cộng sự (2007) về tình hình môi trường sức khoẻ lao động nữ tại một số doanh
nghiệp ở Thừa Thiên Huế trong đó có công nhân dệt may cho thấy người lao động
phải tiếp xúc nhiều với các yếu tố nguy cơ nghề nghiệp như vi khí hậu xấu, bụi, ồn
nên tỷ lệ sức khoẻ kém (loại IV trở lên cao – 4-6%). Người công nhân mắc nhiều
bệnh có liên quan đến môi trường và gánh nặng công việc với tỷ lệ đáng kể, trong
đó tỷ lệ mắc bệnh mắt cao và không tuân theo quy luật tuổi đời, tuổi nghề. So với
kết quả nghiên cứu của chúng tôi có khác, có thể yếu tố nguy cơ nghề nghiệp trong
nghiên cứu của họ cao hơn trong nghiên cứu ở công nhân may Thái Nguyên.
Nghiên cứu của tác giả còn cho thấy khả năng mắc bệnh ở nữ cao hơn nam giới là