SİYASAL SÜREÇTE ENFORMASYON SORUNLARI

1. I PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Kamu Tercihi İktisadı ve Anayasal Politik İktisat: Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Sunum Hazırlayan: Fatma Nur Gürel
SİYASAL SÜREÇTE
ENFORMASYON
SORUNLARI

2. 1. Seçmenlerin Bilgisizliği ve Rasyonel Bilgisizlik
a.Tam Enformasyonun İmkansızlığı: TabulaRasa’dan Eksik
Enformasyona
b.Seçmen Bilgisizliğinin Nedenleri
c.Rasyonel Seçmen Bilgisizliği
d.Seçmen Bilgisizliğinin Sonuçları
2.Seçmen İlgisizliği ve Rasyonel İlgisizlik
3.Depolitizasyon
4.Seçmenlerin Miyopluğu
5.Seçmenlerin Unutkanlığı
6.Bürokrasinin Bilgi (Enformasyon) Hakimiyeti, Gizlilik ve Örtbas Eğilimi
7.Siyasal Arz ve Siyasal Talep Yönlerinden Taraflı, Yanlış ve Aşırı
Enformasyon Sorunları
8.Asimetrik Enformasyon Sorunu
9.Mali Aldanma Sorunu
SİYASAL SÜREÇTE ENFORMASYON SORUNLARI

4. 1.SEÇMENLERİN BİLGİSİZLİĞİ VE RASYONEL
BİLGİSİZLİK
a.Tam Enformasyonun İmkansızlığı:
TabulaRasa’dan Eksik Enformasyona
Demokrasinin işleyişi için enformasyon gerekli
olduğuna göre siyasal süreçte seçmen olarak yer
alabilen insanın enformasyon kazanımı ve oy
kullanarak siyasal katılımda seçme yaşı
dönemindeki enformasyon düzeyi önemlidir.

5. 1. Bilginin ustan geldiğini
ileri süren bütün öğretiler
Usçuluk (rasyonalizm)
3. Bilginin doğuştan
geldiğini, doğduğu anda
bütün bilgilerin insanda
mevcut bulunduğunu
ileri süren bütün
öğretiler doğuştancılık.
4. Bilginin sezgilerle elde
edildiğini ileri süren bütün
öğretiler sezgicilik adı
altında toplanır.
2. Bilginin duyumlarla
geldiğini ileri süren
bütün öğretiler
duyumculuk
BİLGİNİN KAYNAĞI
ÜSTÜNE İLERİ
SÜRDÜKLERİ
TEZLERE GÖRE
FELSEFE
ÖĞRETİLERİ DÖRT
BÖLÜMDE
TOPLANIR;

6. TABULARASA, John Locke’un ileri sürdüğü
bir deyimdir.
LOCKE’A GÖRE;
Doğduğu zaman insan aklı, üstüne hiçbir şey
yazılmamış dümdüz bir kağıt gibidir, bir’
TabulaRasadır.
Bu düz kağıt yaşadıkça, deneyler ve
gözlemlerle doldurulacaktır. Aptalların ve
bilgisizlerin tabula’sı ömürleri boyunca
bomboş kalır. Çünkü doğuştan bilgi yoktur.

7. Şekil-2 TabulaRasa durumundan, seçmen konumuna gelen
insanın sahip olduğu bilgi düzeyine kadar olan bilginin
büyümesine ilişkin süreci göstermektedir.

8. Şekil-3’te ise insan yaşının ilerlemesi ile birlikte bilgisizliğin
nasıl bir gelişim gösterdiği gösterilmektedir. İnsan yeni
doğduğunda sıfır bilgiye sahiptir ve doğal bilgisizlik durumu
vardır.

10. b.Seçmen Bilgisizliğinin Nedenleri
Rasyonel
Seçmen
Bilgisizliği
Seçmenlerin
Siyasal Etkinlik
Duygusunun
Düşük Olması,
Kamusal
Kararların Bir
Bohça Şeklinde
Oylanması
Eğitim
Seviyesinin
Düşük Olması ve
Enformasyon
Toplama
İmkanının Az
Olması
Enformasyon
Temin Etme
İsteksizliği,

11. Eğer seçmen, yapacağı tercihin siyasal karar alma sürecinde tek başına etkili
olmayacağını düşünüyorsa, tercihini açıklamayarak ve bilgisizliği tercih ederek
rasyonel davranmış olur.
Siyasal etkinlik duygusunun düşüklüğü, siyasal bilgisizliğe ve siyasal ilgisizliğe
neden olabilen psikolojik bir olaydır.
▪Bazı seçmenlerde siyasal etkinlik duygusu daha düşüktür.

12. Kamusal kararların bir bohça
şeklinde oylandığı seçim
sürecinde, seçmenlerin tüm
kamusal kararlarla ilgili ayrı ayrı
bilgi sahibi olması imkansızdır.
Kamusal kararların
bir bohça şeklinde
oylanması nedeniyle
seçmenlerin tam
enformasyon elde
etmesi mümkün
olmayabilir.
Bir toplumdaki seçmenlerin hepsinin
siyasal sürece olan ilgisi aynı değildir.
Bazı seçmenler politikaya daha yakın
ilgi duyduklarından bu alanla ilgili
enformasyon toplama konusunda
daha isteklidirler.
Seçmenlerin çoğu,
enformasyon elde
etme konusunda
isteksizdir.

13. Bazı seçmenlerin
eğitim seviyesinin
düşük olması
eksik
enformasyona
yol açabilir.
Seçmenlerin siyasal
süreç hakkında eksik
enformasyona sahip
olmasında etkili olan
faktörlerden biri
özellikle az gelişmiş
ülkede okur-yazar
oranının
düşüklüğüdür.
Bazı seçmenlerin
enformasyon
toplama
imkanları daha
azdır
Bazı seçmenlerin
kitle iletişim
araçlarına erişim
imkanı daha düşük
olabilir. Buradaki
eksik enformasyon
sorunu, seçmen
dışı faktörlerden
kaynaklanmaktadır.

14. c. Rasyonel Seçmen Bilgisizliği
Seçmenin bilgisizliği her zaman için
şartların getirdiği bir zorunluluk değildir.
Belirli durumlarda seçmenin daha fazla
enformasyon toplama konusunda bir
çaba harcaması söz konusu olmaz.
Çünkü seçmen rasyonel düşünür.

15. Bu konudaki Downs’un temel hipotezi;
‘’Bir demokraside siyasal partilerin oy kazandıran
politikaları formüle ettikleridir. Siyasal partiler belirli
çıkar gruplarına hizmet etmek veya belirli politikaları
uygulamak için görev almaya çalışmazlar, daha ziyade
iktidarı elde etmek için politikalar formüle ederler ve
bu yolla çıkar gruplarına hizmet ederler.’’

16. Downs yukarıdaki hipotezine bağlı olarak bazı önermelerde
bulunmuştur. Enformasyon sorununa ilişkin önermeleri
şunlardır;
• Seçmenlerin büyük bir çoğunluğu, seçim sonuçlarının önemli olduğuna
inansalar bile, seçimlere ilişkin adaylar (veya meseleler) konusunda önemli
ölçüde enformasyona sahip değillerdir.
• Hemen hemen her vatandaş kendi oyunun her seçim sonucunu
etkilemediğinin farkındadır ve çoğu vatandaşın oylamadan önce enformasyon
toplama isteği çok düşüktür.
• Herhangi bir spesifik mesele hakkında en bilgili olan vatandaşlar, geliri bu
meseleden doğrudan etkilenenlerdir. Örneğin, gelirini bu mesele ile ilgili
politika alanındaki faaliyetten elde edenlerdir.
• Kendilerini etkileyen meseleler konusunda bilgili olan vatandaşların,
kendilerini etkilemeyen meseleler konusunda aynı derecede enformasyona
sahip olması muhtemel değildir.
• Oy kullanmaktan kaçınan düşük gelirli vatandaşların yüzdesi, oylamadan
kaçınan yüksek gelirli vatandaşların yüzdesinden daha fazladır (diğer şartlar
sabit kabul edildiğinde).

17. (1) Partilerin
vatandaşların ne
istediklerini her zaman
tam olarak bilmemeleri;
(2) Vatandaşların
hükümetin veya
muhalefetin ne yaptığını
veya vatandaşların
çıkarlarına hizmet etmek
için ne yapması gerektiğini
her zaman bilmemeleri;
(3) Her iki tür bilgisizliği gidermek
için ihtiyaç duyulan bilgiyi temin
etmenin maliyetli olması yani kıt
kaynakların bilgiyi temin etmek
için kullanılması gerektiğidir.
Downs’a göre
eksik
enformasyon üç
temel unsuru
kapsamaktadır.

18. d. Seçmen Bilgisizliğinin Sonuçları
Seçmen bilgisizliği,
bireysel tercihlerden
tutarlı toplumsal
tercihlere ulaşılmasını
engeller.
Seçmen bilgisizliği,
kaynak israfına yol
açar.
Seçmen bilgisizliği,
siyasal iktidarı
rüşvete duyarlı
hale getirir.
Seçmen
bilgisizliği,
ideolojilerin
hakimiyetine yol
açar.
Seçmen bilgisizliği,
seçmenlerin
yanılmasına neden
olabilir.
Seçmen bilgisizliği,
demokratik hükümeti
temsili hükümete
dönüştürebilir.
Eksik enformasyon
nedeniyle bazı
vatandaşlar diğerlerine
göre politik olarak daha
önemli hale gelir. Bu da oy
hakkında eşitlik ilkesine
aykırı bir durum oluşturur.
Seçme bilgisizliği,
belirli kesimlerin
lobicilik yapmasına
imkan sağlar.

20. Seçmenler siyasete neden ilgi
göstermezler?
• Nedenlerin başında seçmenlerin eğitim seviyesinin yetersizliğinin
olduğu savunulmaktadır.
• Refah seviyesi ile siyasal ilgisizlik arasında da ters yönlü bir ilişki
olduğu söylenebilir.
• Seçmenlerin bazıları seçim sistemine ve demokrasiye olan
inançsızlıkları nedeniyle siyasete ilgisiz kalabilir.
• Bir toplumda oy vermeye katılmanın ortalama düzeylerinin
vatandaşların değerleri ve yetenekleri, toplumun sorunları ve
konuları, hukuksal ve anayasal kurallar ve siyasal kültür dahil
olmak üzere, çeşitli faktörlerce belirlendiği söylenebilir.

21. • Siyasal ilgisizliğin en önemli sonucu siyasal katılımın
düşük olmasıdır.
Siyasal ilgisizliğe neden olan bir başka faktör de, seçmenin bedavacı
davranışıdır. Kamu ekonomisinde kamusal mallardan ücretsiz
yararlanmayı ifade eden “Bedavacı Sorunu”, etkisini siyasal karar alma
sürecinde siyasal ilgisizlik olarak gösterebilmektedir.
Daha önce de belirtildiği gibi, seçmenin siyasal etkinlik
duygusunun düşük olması da, siyasal ilgisizliğe neden olan
bir başka faktördür.

22. 3.DEPOLİTİZASYON
Depolitizasyon, bilgiye ve siyasal katılıma olan ilginin yok
edilmesidir. Depolitizasyonda siyasal iktidar, çeşitli politikalarla
seçmenin kamu politikaları hakkında enformasyon toplama
isteğini kırar.
Depolitizasyon, toplumda çeşitli nedenlerle sadece
kendiliğinden beliren bir eğilim veya yöneliş değildir.
Depolitizasyonun en önemli sonucu, seçmenin
siyasi olaylara karşı ilgisiz kalmasıdır.

23. 4. Seçmenlerin Miyopluğu
• Politikacılar için uzun dönemde ekonomiye yararlı
olabilecek politikaların yürürlüğe konulması yerine, kısa
sürede sonuç alınabilecek politikalar yürürlüğe koymak
rasyonel bir tercih olarak görülmektedir. Kamu tercihi
literatüründe bu duruma “politik miyopluk” denir.
• Seçim öncesinde kısa vadeli düşünen seçmen, bu
politikaları rasyonalite açısından değerlendirme gereğini
duymaz. Seçmen, genel halk için uzun vadeli yararlı olan
projelere değil, kısa vadeli çıkarlarına uygun projelere
destek verir.

24. 5. Seçmenlerin Unutkanlığı
• Seçim yaklaştıkça kendisi de miyoplaşan politikacı
para musluklarını açar ve böylece seçmen, daha
önce kendisine “kaşıkla verip, sapıyla çıkaran”
politikacının yaptıklarını unutur.
• Politik olaylar söz konusu olduğunda, seçmenlerin
zayıf hafızaları vardır. Siyasal iktidar seçim
dönemlerinde sadece seçim öncesindeki başarıları
ile değerlendirilir.

25. 6. Bürokrasinin Bilgi (Enformasyon)
Hakimiyeti, Gizlilik ve Örtbas Eğilimi
• Bürokratlar, siyasal iktidara karşı kamu
politikaları ve buna yönelik istatistiki veriler
hakkında geniş bir bilgi yelpazesine
sahiptirler. Şüphesiz siyasal iktidarın tüm
kamu politikaları hakkında ayrıntılı bilgiye
sahip olması beklenemez. Siyasal iktidara
gerekli bilgiyi sunan, bürokrasidir.
• Dolayısıyla bürokrasi siyasal iktidara karşı
bilgi sunumunda tekel durumundadır.

26. 7.Siyasal Arz ve Siyasal Talep Yönlerinden Taraflı,
Yanlış ve Aşırı Enformasyon Sorunları
Siyasal arz cephesinde bulunan siyasal partiler ve bürokrasi arasında
enformasyon akışında daha çok enformasyonu talep eden siyasal iktidar, arz
eden ise bürokrasidir. bürokrasinin siyasal iktidara karşı olan bilgi hakimiyeti,
siyasal iktidara doğru bilgi akışını etkileyebilir.
Aşırı enformasyonun bir başka sonucu da, bu sayede iktidar partisinin
usulsüz ve yasalara aykırı olarak yürüttüğü faaliyetlerin kamuoyu
tarafından anlaşılmasını güçleştirmesidir.
Eksik, yanlış ve taraflı enformasyon sorunu siyasal arz cephesinde
olduğu gibi, siyasal talep cephesinde de mevcuttur.

27. 8. Asimetrik Enformasyon Sorunu
• Siyasal süreçte seçmenle politikacı ve bürokrat
enformasyon yönünden eşit konumda
değillerdir. Bu farka yol açan en önemli faktör
devlet yönetimindeki gizliliktir.Seçmen doğal
olarak kendisine sunulan enformasyon kadar
bilgi sahibidir.
• Politik alandaki asimetrik enformasyon sorunu,
politik yozlaşmalar için uygun bir ortam
hazırlayabilmektedir.

28. 9. Mali Aldanma Sorunu
Eksik enformasyon nedeniyle aynı zamanda birer
vergi mükellefi olan seçmenler bazı kamusal mal
ve hizmetlerin kendilerine olan maliyetini tam
olarak fark edemezler. Bunun sonucunda kamusal
mal ve hizmetler kendisine bedava sunuluyormuş
hissine kapılarak, bu mal ve hizmetler olan
taleplerini artırırlar.

29. SONUÇ
• Tam enformasyonun geçerli olduğu bir demokraside siyasal
iktidarın seçimden beklediği oyların, reel oyların, muhalefetin
stratejilerinin, hükümet faaliyetlerinin ve bu faaliyetlerden elde
edilen bireysel faydaların bilindiği varsayılır.
• Siyasal ilgisizliğin en önemli sonucu siyasal katılımın düşük
olmasıdır. Seçmenler siyasete karşı ilgisiz olduğu ölçüde siyasal
karar alma sürecine katılım mekanizmaları (seçim, referandum vs.)
içerisinde yer alma konusunda isteksiz davranacaklardır.
• Kısa dönemde maliyetlere yol açan fakat uzun dönemde faydalar
yaratan politikaları yerine getirecek politikacıları desteklemezler.
Bu tür maliyetlere neden olan politikaları uygulamaya kalkan
politikacılar, bu politikaların faydaları elde edildiğinde
muhtemelen iktidarda olmayacaklardır.