Kamu Tercihi Teorisi Ve Anayasal Politik İktisat

1. Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

2. 
TARİHSEL TEMELLERİ
Felsefi kökenleri 18. yya kadar gider.
Ortaya çıkışı 1950’li yıllardır.
Önderleri: James Buchanan (1949)
Anthony Downs (1957)
Duncan Black (1958)
Gordon Tullock (1962)
Mancur olson (1965)
William Niscanen (1971)

3. 
Metodolojik Bireyselcilik
Rasyonalite ve Maximand İlkesi
Seçmenlerin fayda maksimizasyonu
Siyasal partilerin oy maksimizasyonu
Bürokrasinin bütçe maksimizasyonu
Çıkar ve baskı gruplarının rant
maksimizasyonu
Politik Mübadele İlkesi
Temel İlkeleri

4. 
Pozitif Kamu Tercihi Teorisi: Gerçek yaşamdaki
politik kuralların yapısını ve politik karar almada
rol alan kimselerin davranış motivasyonlarının
ekonomik analizini yapmaktadır.
Normatif Kamu Tercihi Teorisi: Pozitif kamu
tercihi teorisine temel teşkil edecek ‘‘olması
gereken’’hususları incelemektedir.
İnceleme Alanları

5. 
Piyasa başarısızlığı teorisi, devletin ekonomik
rasyonelini başlıca şu faktörlere dayalı olarak
açıklamıştır:
Tam rekabet modelinin gerçekleştirilememesi
Kamusal mallar
Dışsal ekonomiler
İçsel ekonomiler
Piyasa Başarısızlığı Teorisi

6. 
 Rasyonel seçmenlerin bilgisizliği
 Rasyonel seçmenlerin ilgisizliği
 Çıkar ve baskı gruplarının rant kollama faaliyetleri
 Logrolling
 Politik miyopluk
 Oybirliği ilkesinin gerçekleştirilememesi
 Kamusal mal ve hizmetlerin bir bütün halinde arzedilmesi
 Ortanca seçmen teorisi
Devlet Başarısızlığı Teorisi

7. 
Homo Economicus ve Maximand
Yaklaşım
Keynezyen iktisat ve demokrasi
kamu sektörünün büyümesinin
bazı nedenleri

8. Devlet Büyümesinin
Maliyetleri
Sosyal
• Butce açıkları
• Borc yükü
• Enflasyon
• Negatif büyüme ve
prodüktivite
• Vergi yükü
• Stagflasyon
Politik
• Rüşvet
• Nepotizm ve kronizm
• Hizmet kayırmacılığı
• Politik yandaslık
• Lobicilik ve rant
kollama

9. 
Anayasal Politik İktisat
•«Anayasal iktisat, ekonomik ve politik birimlerin tercihlerini
ve faaliyetlerini sinirlayan alternatif yasal-kurumsal ve
anayasal kurallar butununun isleyis ozelliklerini aciklamaya
calisir»
Buchanan,1989

10. 
POLİTİK ANAYASA
Devletin politik hak yetki
görev ve sorumlulukları
 Devletin ekonomik hak
ve yetki
 Yasa yapma
 Devletin ekonomik görev
ve sorumluklari
 Toplumsal bariş ve huzur
 Adalet
 İc güvenliği
 Diş güvenliği
Bireyin politik hak ve
özgürlükleri
 Kişi dokunulmazlığı
 Mal dokunulmazlığı
 Konut dokunulmazlığı
 Özel hayat dokunulmazlığı
 Seçme ve seçilme
 Haberleşme özgurlüğü
 Seyahat özgurlüğü
 ikamet ozgurlüğü
 Din ve vicdan
 Düşünce özgurlüğü vs…

11. 
EKONOMİK ANAYASA
Devletin ekonomik hak
yetki görev ve sorumluluk
 Devletin ekonomik hak ve
yetki
 Bütçe yapma
 Vergilendirme
 Para yaratma
 Borçlanma
 Devletin ekonomik görev
ve sorumluklari
 Kamusal mallar
 Dişsal ekomomi kontrolü
 Rekabetçi piyasa teşviki
 Adil gelir ve servet dağılımı
Bireyin ekonomik hak ve
özgürlükleri
 Sosyal güvenlik
 Sağlıklı yaşam
 Eğitim ve öğrenim
 Gelir dağılımın iyileştirilmesi
 Tekellerden korunmayı
isteme
 Dişsal etkilerin ortadan
kaldırılması
 Tercih özgürlüğü
 Calışma hakkı ve özgürlüğü

12. •Kamusal malar
•Kamusal harcamalar
•Kamusal gelirler
Mali anayasa
•Para sistemi
•Para arzin artmasinin normlari
Parasal anayasa
•Uluslararasi ekonomik iliskileri
•Koruyucu ve serbest dis ticaret politikalari
•Doviz kuru sistemi
Dis ticaret anayasi
•Devlet mudahalelerini kadirmasi
•Rekabet tesvik kural ve kurumlar
•Yikici ve haksiz rekabet kontrol normari
Yasal-kurumsal
serbestlesme ve rekabet
anayasa
•Gelir ve servet dagilimiGelir dagilim anayasasi
•Sosyal guvenlik sistemine iliskin anayasal normlarSosyal guvenlik anayasasi
•Vergi Mali federalizm
•Borçlanma
•Denk bütçe
Ekonomik anayasanın genel çerçevesi

13. 
Prof.Dr.Coşkun Can Aktan
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF
http://www.canaktan.org