Millet İradesi Fikriyatı Üzerine Eleştiriler

1. Bu Sunum Şu KaynaktanYararlanılarak Hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, «KamuTercihi Perspektifinden “Millet İradesi” Kavramının Bir Eleştirisi: Rasyonel Seçmenlerin
İrrasyonelTercihleri» içinde. C C Aktan, Davranışsal Politik İktisat, L-T Literatürk Academia, 2020.
Sunumu Hazırlayan: Buket Aksoy

2. SİYASAL AKTÖRLERİN DAVRANIŞVE
EYLEMLERİNİN, KARARVETERCİHLERİNİN
GENEL BİRTAHLİLİ
SİYASAL
AKTÖRLER
SEÇMENLER
POLİTİKACILAR
BÜROKRATLAR
ÇIKAR (BASKI)
GRUPLARI

3. SİYASAL AKTÖRLERİN DAVRANIŞVE
EYLEMLERİNİN, KARARVETERCİHLERİNİN GENEL
BİRTAHLİLİ
Kamu tercihi,
siyasal sürecin
tahlilinde
siyasal
aktörlerin
temel
gayesinin kendi
özel çıkarlarını
maksimize
etmek olduğu
varsayımını
esas alır.

4. SİYASAL AKTÖRLERİN DAVRANIŞVE EYLEMLERİNİN,
KARARVETERCİHLERİNİN GENEL BİRTAHLİLİ
Seçmenler, kamusal mal ve hizmetlere
talepte bulunan kimselerdir.
Seçim sandığına
giderken rasyonel
düşünürler
Rasyonel
tercihlerde
bulunurlar
Kendilerine en
yüksek faydayı
sağlayacak olan
siyasi partiye oy
verme
eğilimindedirler
Taleplerini seçim
mekanizması
aracılığıyla açıklarlar

5. SİYASAL AKTÖRLERİN DAVRANIŞVE EYLEMLERİNİN,
KARARVETERCİHLERİNİN GENEL BİRTAHLİLİ
Politikacıların
temel amacı
seçimi
kazanmaktır
Seçmenlerin
özel faydasını
artıracak
vaatlerde
bulunurlar
İktidar partisi
sahip olduğu
iktidar avantajını
kullanarak
seçmenlerin
oyunu elde
etmeye yönelik
politik kararlar
alma eğilimdedir

6. SİYASAL AKTÖRLERİN DAVRANIŞVE EYLEMLERİNİN,
KARAR VE TERCİHLERİNİN GENEL BİRTAHLİLİ
Çıkar ve baskı grupları, siyasal
iktidarı seçim dönemlerinde
etkileyerek kendilerine özel
fayda sağlayacak kararlar alınıp
uygulanmasını sağlamak için
çalışırlar.
Siyasal iktidarların, bu
kesimlerin özel çıkarlarına
uyan politikalar uygulaması
ile sonuçlanır.
Seçmenlerin talepleri, örgütlü
seçmen topluluklarının istek
ve beklentileri ve baskıları
siyasal iktidarları popülist
politikalar uygulamaya zorlar.

7. SİYASAL AKTÖRLERİN DAVRANIŞVE EYLEMLERİNİN,
KARAR VE TERCİHLERİNİN GENEL BİRTAHLİLİ
Hükümetler, iktidarları
döneminde çoğunlukla
bürokrasiye kendi
isteklerini yerine getirecek
bürokratlar atamaya özen
gösterirler.
Makam, mevki, parasal imkanlar,
prestij vesaire özel çıkarlardan
mahrum kalmak istemeyen
bürokratlar siyasal iktidarların
isteklerine direnmekte güçlük
çekerler.

8. SİYASAL AKTÖRLERİN DAVRANIŞVE EYLEMLERİNİN,
KARAR VE TERCİHLERİNİN GENEL BİRTAHLİLİ
Sadece kendi menfaatlerine uygun bir siyasal
partiye oy veren seçmenin karar ve tercihinin
doğru ve tutarlı olduğunu söyleyebilir miyiz?
Çıkar ve baskı grupları seçim
öncesinde muhtelif stratejilerle
destekledikleri partinin iktidara
gelmesi için faaliyet ve
harcamalarda bulunurlar.
Seçim sonrasında destekledikleri
parti iktidara gelmişse rant arama
ve rant kollama gayretlerini
yoğunlaştırırlar.

9. ŞEKİL-1: SİYASAL AKTÖRLERVE ÇIKAR
MAKSİMİZASYONU
• Bürokrasinin
davranış, eylem,
karar ve
tercihlerinde
BÜTÇE
MAKSİMİZASYONU
geçerlidir.
• Çıkar ve baskı
gruplarının
davranış, eylem,
karar ve
tercihlerinde
RANT
MAKSİMİZASYONU
geçerlidir.
• Siyasal iktidarın
davranış, eylem,
karar ve
tercihlerinde OY
MAKSİMİZASYONU
geçerlidir.
• Seçmenlerin
davranış, eylem,
karar ve
tercihlerinde
FAYDA
MAKSİMİZASYONU
geçerlidir.
SEÇMENLER
SİYASAL
İKTİDAR
BÜROKRASİ
ÇIKARVE
BASKI
GRUPLARI

10. SEÇMEN İRADESİ ÜZERİNDE ETKİLİ
OLAN ENFORMASYONEL FAKTÖRLERİN
GENEL BİRTAHLİLİ

11. SeçmenYaşı
Ve İrrasyonel
Seçim
İnsan Bilgisinin
Sınırları (Sınırlı
Rasyonalite)
Seçmen
Bilgisizliği
Seçmen
İlgisizliği
Seçmen
Miyopluğu
Seçmen
Unutkanlığı
Seçmen
Kararsızlığı
Sürü Etkisi
(Seçmenlerin Sürü
Davranışı)
Şekil-2: Seçmenin Kendisinden Kaynaklanan Sebeplerle
Eksik ve/veyaYanlış Enformasyona Sahip Olması

12. SEÇMENİN KENDİSİNDEN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE
EKSİKVE /VEYAYANLIŞ ENFORMASYONA SAHİP OLMASI
SeçmenYaşı
Henüz ergenlik yaşında
bulunan birinin doğru
enformasyon kanallarını
bulması ve bunları doğru
bir şekilde
değerlendirmesi kolay
olmayabilir.
Aşırı yaşlılık durumunda
seçmenin zihinsel
fonksiyonlarındaki
yavaşlama ve bozulmalar
seçmeni doğru karar
vermekten alıkoyabilir.
İnsan Bilgisinin
Sınırlı Olması
İnsan bilgisi sınırlı ve
parçalıdır, dağılmış
vaziyettedir ve bir tek
insan aklı bizi doğru karar
ve tercihlere asla
götürmez.
En basit bir konu hakkında
bile insanlar eşit bilgiye
sahip olsalar dahi
verecekleri karar ve tercih
aynı olmayabilir.

13. SEÇMENİN KENDİSİNDEN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE
EKSİKVE /VEYAYANLIŞ ENFORMASYONA SAHİP OLMASI
Seçmenin
Bilgisizliği
Seçmen
İlgisizliği
Seçmenin tercih
yapacağı alternatif
adaylar, siyasal partiler
veya politikalar
hakkında enformasyon
toplaması maliyetli ise
seçmenin bilgisiz
kalması daha rasyonel
olacaktır.
Bir toplumdaki her
seçmen siyasete aynı
düzeyde ilgi duymaz.
Seçmenler siyasete ilgi
duyma derecelerine
göre farklı tutumlar
sergilerler.

14. SEÇMENİN KENDİSİNDEN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE
EKSİKVE/VEYAYANLIŞ ENFORMASYONA SAHİP OLMASI
. Politikacılar için
uzun dönemde
ekonomiye
yararlı
olabilecek
politikaları
yürürlüğe
konulması
yerine,
kısa sürede
sonuç
alınabilecek
politikaları
yürürlüğe
koymak
rasyonel bir
tercihtir.
Politikacının
kısa-dönemi
esas alan oy
maksimizasyonu
stratejisi
seçmen
tarafından da
hoş karşılanır.
Seçmenler de
kendi kısa vadeli
menfaatlerine
uygun karar ve
tercihlerde
bulunmayı
yeğlerler.

15. SEÇMENİN KENDİSİNDEN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE
EKSİKVE/VEYAYANLIŞ ENFORMASYONA SAHİP OLMASI
Seçmen
Unutkanlığı
“Siyasal
Unutkanlık”
“Siyasal unutkanlık”
durumu mevcut
olduğunda bu siyasal
karar alma sürecinde
optimal karar almayı
engeller ya da
tamamen ortadan
kaldırır.
Seçmen hafızasına
kayıtsız ve şartsız
güvenilemez.
Hafıza ile ilgili
sorunlar (yaşla ilgili
unutkanlık, hafıza
kaybı vs.) mevcut
ise o seçmen
grubunun kullandığı
oyun bir anlamı ve
değeri olmayabilir.

16. SEÇMENİN KENDİSİNDEN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE
EKSİKVE /VEYAYANLIŞ ENFORMASYONA SAHİP OLMASI
• Seçmenler başka
seçmenlerden aldıkları
enformasyonla yetinebilirler ve
onların izledikleri yolu
izleyebilirler. Sürü davranışı ile
hareket eden bireylerin
tercihlerinin doğru ve sağlam
bir tercih olduğunu söyleme
imkanı yoktur.
“Sürü
Davranışı”

17. SEÇMEN İRADESİNİ DEĞİŞTİRMEYEYÖNELİK
DIŞ ENFORMASYONEL FAKTÖRLER

18. Yalan ve
Yanlış
Enformasyon
Asimetrik
Enformasyon
Aşırı
Enformasyon
Siyaset Dili
Demagoji /
Retorik
Algı
Yönetimi
Zihin
Kontrolü
Endoktrinasyon
Seçim
Rüşvetleri
Mali
Aldanma
Gizlilik
Ve
Örtbas
Şekil-3: Siyasal İktidarın Seçmen İradesiniYönetme ve
Yönlendirmede Kullandığı Başlıca Araçlar ve Politikalar

19. SİYASAL İKTİDARIN SEÇMEN İRADESİNİYÖNETMEVE
YÖNLENDİRMEDE KULLANDIĞI BAŞLICA ARAÇLARVE
POLİTİKALAR
Seçim dönemlerinde
siyasal iktidar
seçmenlerine taraflı
enformasyon sunabilir.
(Tek yönlü
enformasyon)
Siyasal iktidar seçim dönemine
kadar uyguladığı politikaların
yararlarını abartabilir, uygulanan
politikaları seçmene olan
maliyetlerini ise gizleyebilir.
(Eksik enformasyon)

20. AŞIRI ENFORMASYON
.

21. ASİMETRİK ENFORMASYON
ASİMETRİK
ENFORMASYON
Siyasal süreçte
seçmenle politikacı ve
bürokrat
enformasyon
yönünden eşit
konumda değillerdir
Seçmen
tercihlerinin
siyasal
sürece
yansımasına
bir engel

22. ALGIYÖNETİMİ
İktidar
Partisi
Bilinçli Algı
Yönetimi

23. SİYASİ DİL
Demagoji
Retorik
Pek
Çok
Siyasal
İletişim
Tekniği
Kullanılarak
“Siyasal
İkna”
Süreci
İle
Seçmen
İradesi
Şirazesinden
Sapmış Olur

24. “SEÇİM EKONOMİSİ POLİTİKALARI”
YA DA “POPÜLİST POLİTİKALAR”
Siyasal
iktidarların
yeniden
seçilebilmek
için
Seçim
dönemlerinde
uyguladıkları
iktisat
politikaları
sonucunda
Makroekonomik
büyüklüklerde
meydana gelen
iniş ve çıkış
hareketleridir
Bu politikalar
seçmenlerin
menfaatlerine
uygundur
Seçime yakın
dönemde
yürürlüğü ek
konulan bu tür
rüşvetler seçmen
oylarını iktidara
kaydırabilir

25. MALİ ALDANMA
Eksik
enformasyon
nedeniyle
Aynı
zamanda
birer vergi
mükellefi
olan
seçmenler
Bazı kamusal
mal ve
hizmetlerin
kendilerine
olan maliyetini
tam olarak
fark
edemezler.
(Ki bu maliyet
söz konusu mal
ve hizmetlerin
finansmanı için
toplanan vergileri
ifade etmektedir)

26. GİZLİLİKVE ÖRTBAS
Seçmen olarak vatandaşların devlet faaliyetleri
ile enformasyon elde etme ve hesap sorma
hakkı kısıtlanmış olur.
Genellikle siyasal iktidar ve bürokrasi,
faaliyetleri konusunda enformasyon sunma
konusunda isteksizdirler.

27. OPTİMAL OYLAMA
ve
MİLLET İRADESİ

28. OPTİMAL OYLAMA ve
MİLLET İRADESİ
Genel olarak oylamanın iki tür maliyeti
vardır
DIŞSAL
MALİYETLER
Oylama sonucunda
kararı
beğenmeyenlerin
katlandıkları
maliyetlerdir
KARAR ALMA
MALİYETİ
Oylamaya katılan
bireyler için
yapılan zaman ve
diğer masraflardır

29. OPTİMAL OYLAMA ve
MİLLET İRADESİ

30. Kaynak: J. M. Buchanan and G. Tullock, TheCalculus of Consent, Ann Arbor:
TheUniversity of Michigan, 1962.)s. 66. (The Online Library Of Liberty,
http://files.libertyfund.org/files/1063/Buchanan_0102-03_EBk_v6.0.pdf)
ŞEKİL-4: OPTİMUM OYLAMA

31. OPTİMAL OYLAMA ve
MİLLET İRADESİ

32. OPTİMAL OYLAMA ve
MİLLET İRADESİ
Karar alma
maliyeti, yani
oylamaya
katılan
bireylerin
enformasyon
elde etmek
için
katlandıkları
zaman
maliyeti ve
diğer
maliyetler
Yüksekse
seçmen
ilgisizliği ve
kayıtsızlığı
görülür,
siyasal
katılımdan
uzaklaşma
ortaya
çıkmış olur
Düşük
siyasal
katılımlı bir
seçimde
sonuç
“millet
iradesi”
olarak kabul
edilemez

33. ŞEKİL-5: OYVERME DAVRANIŞINDA HAKİM OLAN
ETKENLER
• Oy verme
davranışında
hakim olan
etkenler
konjonktüre ve
şartlara göre
değişiklik
gösterebilir.
• Oy verme
davranışında hakim
olan temel etken
seçmenin bağlılık
hissettiği parti
kimliğidir.Partiye
bağlılık(partizanlık)
kadar lidere bağlılık
da önem arz edebilir.
• Oy verme
davranışında
temel etken
seçmenin
menfaati
(çıkarı)dır. Seçmen
mevcut ve
beklentisel
menfaatlerine
göre oy kullanır
• Oy verme
davranışında
hakim olan
etkenler seçmenin
mensubu olduğu
sınıf, etnik kimlik
sosyal ve dini
gruplardır.
SOSYOLOJİK
ALTYAPI
RASYONEL
TERCİH
KONJONKTÜR
VE
ŞARTLAR
PARTİZANLIK:
PARTİYE
BAĞLILIK

34. OYVERME DAVRANIŞI ve MİLLET
İRADESİ
Kamu tercihi literatüründe
seçmen iradesini belirleyen
en önemli etkenin
“rasyonalite” prensibinden
hareketle “çıkar
maksimizasyonu” olduğu
savunulur.

36. MİLLET İRADESİNİ
“SEÇMEN ÇOĞUNLUĞUNUN SİYASALTERCİHİ”
OLARAK ELE ALDIĞIMIZDA
 Seçim ve oylama sürecinde millet hiç bir
zaman tam enformasyona sahip
olmadığından/olamayacağından doğru
seçim yapamaz. Siyasal toplumda her
zaman bir “eksik enformasyon” var
olacaktır.

37. TEMİZ ENFORMASYON
Günümüzde
bilginin
büyümesi, bilgi
paylaşımının ve
bilgiye erişimin
kolaylaşması ile
“sosyal
medya”daki bilgi
kirlilikleri akıl
almaz boyutlara
ulaşmıştır.
Siyasal
süreçte her
zaman bir
yanlış ve
taraflı
enformasyo
n mutlaka
var
olacaktır.
Seçim ve oylama
sürecinde tam ve
mükemmel
enformasyon şartları
mevcut olsa dahi
muhtelif siyasal
faktörler dolayısıyla
seçmenlerin
iradelerinde pek çok
eksiklikler,
yetersizlikler ve
tutarsızlıklar ortaya
çıkar.

38. “MİLLET İRADESİ”

39. SONUÇ

40. SONUÇ