Download luận văn thạc sĩ với đề tài: Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình, cho các bạn có thể tham khảo

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NHIỆP VÀ PTNT
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN
THẠC SĨ
TRẦN XUÂN KIỀU
PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN TÂN LẠC, TỈNH HÒA BÌNH
NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS Nguyễn Thị Xuân Hương
Hà Nội, 2019

2. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan:
Những kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là hoàn toàn
trung thực, của tôi, không vi phạm bất cứ điều gì trong luật sở hữu trí tuệ và
pháp luật Việt Nam. Nếu sai, tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Hà Nội, ngày tháng năm 2020
Tác giả

3. LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập, nghiên cứu. Để hoàn thành luận văn này tôi xin
bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc tới:
Thầy giáo hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Xuân Hương
Các thầy, cô giáo trong Trường Đại học Lâm nghiệp đã chỉ bảo, hướng
dẫn và giúp đỡ tận tình trong quá trình tôi thực hiện luận văn này.
Xin cảm ơn Lãnh đạo UNBD huyện Tân Lạc đã tạo điều kiện cho tôi
thực tập, thu thập số liệu để hoàn thiện báo cáo.
Xin cảm ơn lãnh đạo Bảo hiểm xã hội huyện Tân Lạc đã tạo điều kiện
cho tôi thực tập, cung cấp số liệu, thông tin để tôi hoàn thành bản báo cáo
luận văn này.
Xin cảm ơn trưởng các khu, xóm tại 3 xã tôi điều tra khảo sát, đồng
thời gửi lời cảm ơn đến các cô chú, anh chị đã tham gia khảo sát để tôi hoàn
thành luận văn.
Sự giúp đỡ của Lãnh đạo, đồng nghiệp cơ quan và gia đình, bạn bè đã
luôn quan tâm, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình thực hiện.
Xin chân thành cảm ơn!

4. MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.........................................................................................ii
LỜI CẢM ƠN.............................................................................................iii
MỤC LỤC..................................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ.............................................................vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...............................................................ix
ĐẶT VẤN ĐỀ ...........................................................................................10
1.Tính cấp thiết của đề tài.........................................................................10
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .. VỀ PHÁT TRIỂN BHXH TỰ NGUYỆN
14
1.1. Cơ sở lý luận về phát triển BHXH tự nguyện.......................................14
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản..............................................................14
1.1.2. Đặc điểm, vai trò của BHXH tự nguyện ........................................15
1.1.2.1. Đặc điểm của BHXH tự nguyện................................................16
1.1.2.2. Vai trò của BHXH tự nguyện...................................................17
1.1.3. Nguyên tắc của BHXH tự nguyện.................................................18
1.1.4. Nội dung phát triển BHXH tự nguyệnError! Bookmark not defined.
1.1.4.1. Phát triển phương thức đóng, mức đóng BHXH tự nguyện .....Error!
Bookmark not defined.
1.1.4.2. Phát triển số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
............................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.4.3.Quản lý quỹ BHXH tự nguyện........ Error! Bookmark not defined.
1.1.4.5. Công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát........Error! Bookmark not
defined.
1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển BHXH tự nguyện.............Error!
Bookmark not defined.
1.1.5.1. Yếu tố khách quan........................ Error! Bookmark not defined.
1.1.5.2. Yếu tố chủ quan ........................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển BHXH tự nguyện ......Error! Bookmark not
defined.
1.2.1 Các văn bản pháp quy có liên quan đến phát triển BHXH tự nguyện
............................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Kinh nghiệm phát triển BHXH tự nguyện ở các địa phương trong
nước........................................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Bài học kinh nghiệm phát triển BHXH tự nguyện cho huyện Tân lạc,
tỉnh Hoà Bình .......................................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2................................................... Error! Bookmark not defined.
ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUError! Bookmark
not defined.
2.1. Đặc điểm cơ bản của địa bàn nghiên cứu. Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Các đặc điểm tự nhiên ..................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Đặc điểm, dân số và lao động........... Error! Bookmark not defined.

5. 2.1.3. Đặc điểm văn hóa, giáo dục, y tế ...... Error! Bookmark not defined.
2.1.4. Các đặc điểm kinh tế xã hội.............. Error! Bookmark not defined.
2.2. Đặc điểm cơ bản của BHXH huyện Tân Lạc..........Error! Bookmark not
defined.
2.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển........ Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Chức năng nhiệm vụ của BHXH huyện Tân Lạc....Error! Bookmark
not defined.
2.2.3. Cơ cấu tổ chức................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Kết quả hoạt động của BHXH huyện Tân Lạc..Error! Bookmark not
defined.
2.3. Phương pháp nghiên cứu........................ Error! Bookmark not defined.
2.3.1 Phương pháp chọn điểm khảo sát....... Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu ...........Error! Bookmark not
defined.
2.3.3.1. Phương pháp xử lý số liệu ............. Error! Bookmark not defined.
2.3.3.2. Các phương pháp phân tích số liệu :Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong luận văn ...Error! Bookmark not
defined.
CHƯƠNG 3................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .. Error! Bookmark not defined.
3.1. Thực trạng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Tân Lạc..Error!
Bookmark not defined.
3.1.1. Công tác thu BHXH tự nguyện của huyện Tân LạcError! Bookmark
not defined.
3.1.2. Tình hình thu, chi BHXH của huyện Tân Lạc ..Error! Bookmark not
defined.
3.2. Thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Tân Lạc Error!
Bookmark not defined.
3.2.1 Thực trạng các hoạt động phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn
Huyện Tân Lạc ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.1.1. Công tác tuyên truyền................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1.2. Công tác vận động tham gia.......... Error! Bookmark not defined.
3.2.1.3. Công tác nâng cao chất lượng dịch vụ BHXHError! Bookmark not
defined.
3.2.2. Kết quả phát triển BHXH tự nguyện. Error! Bookmark not defined.
3.2.2.1. Tỉ lệ tham gia tham gia BHXH tự nguyện .....Error! Bookmark not
defined.
3.2.2.2. Kết qủa phát triển dịch vụ BHXH tự nguyện .Error! Bookmark not
defined.
3.2.2.3. Kết quả phát triển các hình thức BHXH tự nguyện................Error!
Bookmark not defined.

6. 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện
Tân Lạc...................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Văn bản, chính sách của Nhà nước về BHXH..Error! Bookmark not
defined.
3.3.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội địa bàn nghiên cứu ...Error! Bookmark not
defined.
3.3.3. Đặc điểm đối tượng tham gia BHXH tự nguyện ....Error! Bookmark
not defined.
3.3.4. Công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức của người dân
về BHXH tự nguyện................................. Error! Bookmark not defined.
3.4.5. Thái độ phục vụ đội ngũ cán bộ làm công tác phát triển BHXH tự
nguyện .................................................... Error! Bookmark not defined.
3.5. Đánh giá chung tình hình phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện
Tân Lạc...................................................... Error! Bookmark not defined.
- Những thành công.................................. Error! Bookmark not defined.
- Những hạn chế và nguyên nhân............... Error! Bookmark not defined.
3.5. Các giải pháp nhằm phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Tân
Lạc............................................................. Error! Bookmark not defined.
3.5.1. Định hướng và căn cứ đề xuất giải pháp........Error! Bookmark not
defined.
3.5.2. Giải pháp phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Tân Lạc
Error! Bookmark not defined.
3.5.2.1. Nâng cao nhận thức của người lao động về sự cần thiết tham gia
BHXHTN................................................ Error! Bookmark not defined.
3.5.2.2. Hoàn thiện hệ thống mạng lưới và công tác dân vận...............Error!
Bookmark not defined.
3.5.2.3. Đổi mới công tác tuyên truyền....... Error! Bookmark not defined.
3.5.2.5. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ Đảng, chính quyền, các
ban, ngành, đoàn thể xã hội....................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................... Error! Bookmark not defined.

7. DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Số hiệu Tên bảng Trang
Bảng 2.1 Đặc điểm dân số và lao động huyên Tân Lạc 35
Bảng 2.2 Giá trị sản xuất và cơ cấu GTSXcủa huyện Tân Lạc 39
Bảng 2.3 Cơ cấu nhân lực của BHXH huyện Tân Lạc 6
Bảng 2.4
Kết quả hoạt động của BHXH huyện Tân Lạc trong 3
năm 2017-2019
47
Bảng 3.1
Kết quả thu BHXH của huyện Tân Lạc trong 3 năm từ
2017-2019
54
Bảng 3.2 Số lượng tham gia BHXH tự nguyện phân theo khu vực 55
Bảng 3.3
Phân loại đốitượng tham gia BHXH tự nguyện của
huyện Tân Lạc
55
Bảng 3.4
Tình hình thu, chi BHXH huyện Tân Lạc qua 3 năm từ
2017-2019
60
Bảng 3.5 Tổng hợp công tác tuyên truyền của huyện Tân Lạc 61
Bảng 3.6
Số người tham gia BHXHTN trên địa bàn huyện Tân
Lạc giai đoạn 2017-2019
68
Bảng 3.7
Mức người dân tham gia BHXH tự nguyện của huyện
Tân Lạc
70
Bảng 3.8
Kết quả khảo sát của 3 địa phương tại huyện Tân Lạc về
Hài lòng về dịch vụ BHXH tự nguyện
72
Bảng 3.9 Cơ cấu trình độ của người dân điều tra 75
Bảng 3.10
Mức thu nhập của người dân huyện Tân Lạc
đốivới các nhóm hộ điều tra
77
Bảng 3.11
Nguyên nhân nhóm đối tượng chưa tham gia BHXH tự
nguyện
78
Bảng 3.12
Mức độ hiểu biết, nhận thức của người dân về BHXH tự
nguyện
79
Bảng 3.13
Thái độ phục vụ của BHXH huyện Tân Lạc và hệ thống
đại lý
80

8. Số hiệu Tên hình, sơ đồ Trang
Hình 2.1 Bản đồ địa chính tỉnh Hòa Bình 32
Sơ đồ 2.1
Cơ cấu tổ chức, bộ máy của bảo hiểm xã hội huyện
Tân Lạc
43
Sơ đồ 3.1 Sơ đồ phương thức đóng BHXH tự nguyện 52
Hình 3.1
Tỉ trọng tham gia BHXH tự nguyện theo nhóm
ngành nghề
59
Sơ đồ 3.2
Sơ đồ hệ thống mạng lưới đại lý thu BHXH tự
nguyện
67
Hình 3.2
Tỉ lệ mức đóng của người tham gia BHXH tự nguyện
năm 2019 của huyện Tân Lạc
71

9. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt Viết đầy đủ
ASXH An sinh xã hội
BHXH Bảo hiểm xã hội
CTTT Công nghệ thông tin
BHXHTN Bảo hiểm xã hội tự nguyện
BHYT Bảo hiểm y tế
BHTN Bảo hiểm thất nghiệp
LĐ Lao động
KH Kế hoạch
UBND Ủy ban nhân dân
GTSX Giá trị sản xuất

10. ĐẶT VẤN ĐỀ
1.Tính cấp thiết của đề tài
Trong xã hội hiện đại, các quốc gia, một mặt nỗ lực hướng vào và phát
huy mọi nguồn lực, nhất là nguồn nhân lực cho tăng trưởng kinh tế, nâng cao
khả năng cạnh tranh của nền kinh tế, tạo ra bước phát triển bền vững và ngày
càng phồn vinh cho đất nước; mặt khác, không ngừng hoàn thiện hệ thống (an
sinh xã hội) ASXH, trước hết là bảo hiểm xã hội (BHXH) để giúp cho con
người, người lao động có khả năng chống đỡ với các rủi ro xã hội, đặc biệt là
rủi ro trong kinh tế thị trường và rủi ro xã hội khác. Kinh tế ngày càng phát
triển
Trong nền kinh tế thị trường có nhiều thành phần kinh tế để phát triển phải
sử dụng số lượng lao động lớn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ, nhu
cầu tham gia BHXH của những người trong độ tuổi lao động là rất lớn. Trong
khi đó loại hình BHXH bắt buộc mới chỉ áp dụng cho các đối tượng lao động
làm việc trong các doanh nghiệp, các cơ quan, đơn vị của Đảng, công an, Nhà
nước, hội đoàn thể, Quân đội, trong các lực lượng vũ trang... còn số lượng lớn
lao động làm việc tại các hộ gia đình nông nghiệp, các làng nghề, những người
lao động tự do không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Trong thời kỳ đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội, Đảng và Nhà nước ta
đã xác định quan điểm phải giải quyết tốt ASXH; hoàn toàn phù hợp với chủ
trương và đường lối phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, cho phép mở rộng phạm vi thực hiện dịch vụ BHXH đến tất cả người lao
động. Hiện có những cách tính khác nhau về số người tham gia BHXH, nhưng
dù theo cách tính nào thì tỷ lệ người tham gia BHXH ở Việt Nam hiện vẫn rất
thấp. Trong tổng số 55 triệu lao động, có khoảng 14 triệu người đang đóng
BHXH.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện ra đời từ năm 2008, mở ra cơ hội cho người lao
động được hưởng lương hưu, góp phần bảo đảm cuộc sống của họ khi về già.
Tính ưu việt của chính sách là rất rõ. Tuy nhiên, đã 10 năm trôi qua số lượng
người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại huyện Tân Lạc còn hạn chế (số

11. 11
liệu qua các năm như sau năm 2016 là 98 người, năm 2017 là 57 người, năm
2018 là 179 người, số lượng người lao động tham gia này chưa xứng với kỳ
vọng và tiềm năng, nhiều người dân chưa được tiếp cận với thông tin về BHXH
tự nguyện.
Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện chủ yếu là người trước đó đã có
thời gian tham gia BHXH bắt buộc, nay đóng tiếp BHXH tự nguyện để đủ điều
kiện hưởng lương hưu; số người tham gia BHXH tự nguyện mới còn hạn chế,
hàng năm phát triển rất chậm.
Ngày 23/05/2018 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII đã thông qua
và ban hành nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội.
Trong đó mục tiêu và nội dung cải cách có nội dung “Tăng cường sự liên kết, hỗ
trợ giữa các chính sách bảo hiểm xã hội cũng như tính linh hoạt của các chính
sách nhằm đạt được mục tiêu mở rộng diện bao phủ” nhằm thực thiện đồng bộ
các nội dung cải cách để mở rộng diện bao phủ BHXH hướng tới mục tiêu bảo
hiểm xã hội toàn dân.
Huyện Tân Lạc là một trong những huyện có số dân trong độ tuổi lao động
lớn, ít doanh nghiệp đa số vẫn là lao động tự do trong lĩnh vực nông nghiệp,
chăn nuôi, nghề thủ công và các hoạt động dich vụ. Khả năng thu hút doanh
nghiệp đầu tư vào huyện còn thấp dẫn đến số lao động tham gia bảo hiểm xã hội
chưa cao.
Qua 10 năm triển khai thực hiện BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Tân
Lạc đã tạo điều kiện nhiều hơn cho người lao động được tham gia BHXH; giúp
người lao động có thể duy trì việc đóng BHXH ngay cả khi không ở diện đóng
BHXH bắt buộc.
Tuy nhiên, người dân do thu nhập còn thấp cụ thể là người lao động tự do,
nông dân và sự hiểu biết về BHXH còn nhiều hạn chế, nên họ thường chưa mặn
mà trong việc chủ động tham gia vào các loại hình BHXH tự nguyện hiện nay.
Do đó, số lượng người lao động tự do, nông dân tham gia BHXH tự nguyện trên
địa bàn đạt thấp. Chính điều này đã làm cho người dân lao động nói chung và

12. 12
người nông dân nói riêng thường dễ gặp phải những khó khăn về kinh tế - tài
chính khi có những rủi ro xảy ra trong cuộc sống và khi về già.
Vấn đề đặt ra là làm thế nào để người dân nhận thức được sự cần thiết của
việc tham gia BHXH tự nguyện? Những yếu tố ảnh hưởng tới nhu cầu tham gia
BHXH tự nguyện của người dân? Giải pháp nào giải quyết việc tham gia BHXH
tự nguyện của người dân? Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề
tài: "Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh
Hòa Bình”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá thực trạng phát triển BHXG tự nguyện nhằm đề xuất các giải pháp
pháttriển BHXH tự nguyện trên địa bànhuyện Tân Lạc, tỉnhHòa Bình.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển BHXH tự
nguyện;
- Đánh giá thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Tân
Lạc, tỉnh Hoà Bình;
- Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển BHXH tự nguyện trên địa
bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hoà Bình
- Đề xuất các giải pháp phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện
Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình;
3. Đốitượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Các vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển BHXH tự nguyện và các
nguyên nhân ảnh hưởng đến sự phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện
Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình.
3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

13. 13
Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu tình hình phát triển và các yếu tố ảnh
hưởng đến phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa
Bình;
Phạm vi về không gian: Trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình
Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Số liệu thứ cấp thu thập từ năm 2017-
2019; số liệu sơ cấp điều tra trong năm 2020.
4. Nộidung nghiên cứu
- Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển BHXH tự nguyện;
- Thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh
Hòa Bình;
- Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện
Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình;
- Một số giải pháp chủ yếu phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện
Tâ Lạc, tỉnh Hòa Bình.
5. Kết cấucủa luậnvăn
Nội dungluận văn được kết cấugồm những phầnsau:
- Phần mở đầu: Tính cấp thiết của đề tài; mục tiêu; đối tượng; phạm vi;
nội dung nghiên cứu
- Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển BHXH tự nguyện
- Chương 2: Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu
- Chương 3: Kết quả nghiên cứu
- Kết luận và kiến nghị

14. 14
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ PHÁT TRIỂN BHXH TỰ NGUYỆN
1.1. Cơ sở lý luận về phát triển BHXH tự nguyện
1.1.1. Mộtsố khái niệm cơ bản
Bảo hiểm xã hội
Tuy có lịch sử phát triển lâu dài nhưng đến nay vẫn chưa có một khái niệm
thống nhất về BHXH, vì tùy từng góc độ tiếp cận khác nhau mà BHXH được
hiểu theo những cách khác nhau:
Theo Giáo sư Henri Kliler thuộc trường Đại học tổng hợp tự do Bruxelles
của Bỉ đã đưa ra khái niệm về BHXH và các nội dung của BHXH như sau:
BHXH là toàn bộ các luật và quy định nhằm bảo đảm cho người lao động hưởng
lương (và người lao động tự do với một số hạn chế) cũng như gia đình họ
(những người có quyền theo quy định) được hưởng trợ cấp khi họ ở trong hoàn
cảnh hoặc mất toàn bộ hay một phần thu nhập từ lao động hoặc phát sinh những
chi phí cần được hỗ trợ (như việc học hành của concái và chăm sóc y tế) [3].
Theo khái niệm này, BHXH sẽ bao gồm: Bảo hiểm y tế, bảo hiểm tàn tật,
trợ cấp gia đình, thai sản, trợ cấp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, bảo
hiểm hưu trí và tử tuất, trợ cấp thất nghiệp.
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế: “BHXH là sự bảo vệ của xã hội đối với
các thành viên của mình thông qua các biện pháp công cộng nhằm chống lại các
khó khăn về kinh tế, xã hội do bị ngừng hoặc giảm thu nhập, gây ra bởi ốm đau,
thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, thương tật, tuổi già, chết; đồng thời đảm
bảo các chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con” [4].
Theo Luật BHXH Việt Nam năm 2014: BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc
bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập
do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao
động hoặc chết, trên cơ sở đóng góp vào quỹ BHXH [7].

15. 15
Ngoài những khái niệm nêu trên, khi nghiên cứu về vấn đề này, từ điển và
một số nhà khoa học còn đưa ra những khái niệm khác nhau về BHXH, chẳng
hạn:
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam: BHXH là sự thay thế hoặc bù đắp một
phần thu nhập cho người lao động khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập do ốm đau,
thai sản, tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử
tuất. Dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia
BHXH, có sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp luật, nhằm bảo đảm an toàn đời
sống của người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần đảm bảo an toàn xã
hội” [12].
Theo Luật BHXH Việt Nam năm 2014: “BHXH là sự bảo đảm thay thế
hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu
nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động
hoặc chết, trên cơ sở đóng góp vào quỹ BHXH” [7].
- Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Theo Luật BHXH Việt Nam năm 2014:
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà
người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu
nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người
tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất [7].
BHXH tự nguyện do Nhà nước tổ chức và quản lý. Người lao động hoàn
toàn tự nguyện tham gia, không bị pháp luật cưỡng chế. Họ tự lựa chọn mức
đóng và phương thức đóng phí BHXH theo quy định của pháp luật, phù hợp với
điều kiện và khả năng tài chính của mình để được hưởng các chế độ BHXH. Có
thể nói, BHXH tự nguyện là loại hình BHXH nhằm lấp đầy dần các khoảng
trống chưa được tham gia loại hình BHXH bắt buộc của người lao động, là cầu
nối, là bước quá độ tiến tới thực hiện BHXH cho mọi người lao động trong xã
hội.
1.1.2. Đặcđiểm,vai trò của BHXH tự nguyện

16. 16
1.1.2.1. Đặcđiểm của BHXH tự nguyện
BHXH tự nguyện là một bộ phận của chính sách BHXH, do đó về cơ bản
nó có những đặc điểm của BHXH nói chung. Ngoài ra, BHXH tự nguyện còn có
những đặc điểm riêng:
Việc tham gia hay không tham gia là hoàn toàn tự nguyện. Người tham gia
được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với nhu cầu và khả năng
tài chính của mình. So với BHXH bắt buộc, cơ chế hoạt động của BHXH tự
nguyện linh hoạt và mềm dẻo hơn.
Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện thường là những người lao động tự
do, nông dân…Những người này thường chiếm tỷ trọng lớn trong lực lượng lao
động xã hội, đặc biệt là đối với những nước đang phát triển như ở Việt Nam
hiện nay. Họ thường là những lao động có trình độ chuyên môn thấp, việc làm
bấp bênh, không ổn định, thu nhập thấp…Do vậy, để những đối tượng này rất
khó tiếp cận và tham gia BHXH tự nguyện. Điều này đòi hỏi Nhà nước cần phải
xây dựng chính sách phù hợp, đặc biệt cần có sự hỗ trợ một phần phí BHXH cho
các đốitượng tham gia, nhất là trong những giai đoạn đầu triển khai.
Nguồn tài chính để hình thành quỹ BHXH tự nguyện chủ yếu do người lao
động đóng góp. Những người này thường có thu nhập thấp và số người ban đầu
tham gia chưa nhiều, cho nên quỹ thường bị hạn hẹp. Để có nguồn quỹ đáp ứng
được yêu cầu hoạt động, cần phải có nhiều biện pháp tích cực, như: Hình thức
tuyên truyền phong phú, linh hoạt, giải thích cặn kẽ đầy đủ để vận động các tổ
chức kinh tế, xã hội, cá nhân hảo tâm ủng hộ quỹ, các nguồn tài trợ khác và sự
đóng góp và bảo trợ của Nhà nước cho quỹ khi cần thiết.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện thường chỉ được triển khai với một số chế độ
nhất định nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế và khả năng tài chính của các đối tượng
tham gia. Để lựa chọn những chế độ phù hợp khi triển khai, các nước đều tiến
hành điều tra nhu cầu thực tế từ chính các đối tượng hướng tới và có tính đến
khả năng hỗ trợ của Nhà nước. Đây là đặc điểm rất quan trọng, là cơ sở để xây
dựng và ban hành chính sách BHXH tự nguyện.

17. 17
1.1.2.2. Vai trò của BHXH tự nguyện
* Góp phần ổn định cuộc sống cho bản thân và gia đình người tham gia
Khi chuyển sang nền kinh tế thị trường, tình trạng bao cấp của Nhà
nước đối với người dân nói chung và người lao động nói riêng sẽ dần dần
được loại bỏ. Mọi người phải tự mình xoay xở để đảm bảo ổn định cuộc
sống. Đặc biệt là khi gặp phải rủi ro như ốm đau, tai nạn…thu nhập bị giảm
sút, chi phí khám chữa bệnh và điều trị sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc
sống của mỗi gia đình. Bởi vậy, tham gia BHXH sẽ giúp người lao động tiết
kiệm được những khoản tiền nhỏ bé, đều đặn từ khi còn trẻ, khỏe để có
nguồn lực tài chính cần thiết, tối thiểu khi về già hoặc khi bị ốm đau, tai nạn
do BHXH trợ cấp. Hơn nữa, việc tham gia BHXH còn được Nhà nước hỗ
trợ và bảo trợ, cho nên họ hoàn toàn an tâm và tự tin trong cuộc sống. Đây
chính là chỗ dựa tâm lý vững chắc để người lao động hăng hái tham gia lao
động sản xuất, từ đó góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả
lao động.
Từ thực tế cho thấy, dù người lao động làm việc ở những ngành nghề,
những lĩnh vực rất khác nhau, dù họ có quan hệ lao động hay không có quan
hệ lao động, nhưng khi hết tuổi lao động thu nhập từ lao động chắc chắn sẽ
bị giảm sút hoặc không còn nữa. Vì thế, tham gia BHXH sẽ trực tiếp giúp
họ ổn định cuộc sống khi về già, giảm nhẹ gánh nặng phụ thuộc vào con cái
hoặc phúc lợi xã hội. Điều này còn có ý nghĩa vô cùng to lớn trong điều
kiện tốc độ già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng như hiện nay.
* Đảm bảo sự công bằng và bình đẳng giữa những ngườilao động
Mọi người lao động trong xã hội đều phải làm việc để có thu nhập đảm bảo
ổn định cuộc sống, dù người đó có tham gia vào thị trường lao động hay lao
động tự do, tự tạo việc làm. Tuy nhiên, do thực tế khách quan đòi hỏi, do nhu
cầu bức thiết của cuộc sống và do khả năng tổ chức, quản lý của Chính phủ, mà
những người lao động có quan hệ lao động thường được tham gia BHXH trước
dưới hình thức bắt buộc. Khi kinh tế - xã hội phát triển, khi sản xuất hàng hóa đã

18. 18
trở nên phổ biến, thì nhu cầu tham gia BHXH của những người nông dân, những
lao động tự do, tự tạo việc làm cũng trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Bởi vậy,
hình thức BHXH tự nguyện ra đời đã đáp ứng được nhu cầu thực sự của họ ở
những mức độ và phạm vi khác nhau thể hiện ở số lượng các chế độ BHXH tự
nguyện. Việc ban hành chính sách và tổ chức triển khai thực hiện chính sách bảo
hiểm này có ý nghĩa vô cùng to lớn và thực chất cũng là để đảm bảo tính công
bằng và bình đẳng giữa những người lao động, đảm bảo quyền con người mà cả
thế giới luôn hướng tới trong một xã hội văn minh và phát triển như hiện nay.
* Bảo hiểm xã hội tự nguyện trực tiếp góp phần đảm bảoan sinh xã hội
Cũng với cơ chế đóng - hưởng, chia sẻ rủi ro, nâng cao tính cộng đồng,
BHXH tự nguyện cùng với BHXH bắt buộc đã bao phủ được mọi người lao
động trong xã hội có bảo hiểm. Mảng chính sách này luôn được coi là lưới
ASXH đầu tiên, là trụ cột chính trong hệ thống ASXH quốc gia. Khi diện
bao phủ của BHXH được mở rộng nhờ chính sách BHXH tự nguyện, sẽ làm
giảm đi đáng kể các đối tượng được bảo trợ xã hội, từ đó làm giảm chi tiêu
cho ngân sách Nhà nước. Nhờ đó góp phần đảm bảo ASXH bền vững. Điều
này còn có ý nghĩa và vai trò to lớn đối với những quốc gia đang phát triển
(trong đó có Việt Nam), vì ở đó LLLĐ tham gia BHXH bắt buộc chiếm tỷ
lệ rất khiêm tốn do sản xuất chưa thực sự phát triển. Số lao động là nông
dân, lao động tự do chiếm tỷ lệ rất cao. Một khi LLLĐ này tích cực và có cơ
chế thuận lợi để họ tham gia thì diện bao phủ của BHXH sẽ ngày càng được
mở rộng. Nguồn quỹ BHXH được hình thành ngày càng lớn và hiệu quả
chia sẻ rủi ro sẽ ngày càng cao, quy luật số đông trong bảo hiểm sẽ phát huy
tối đa tác dụng. Nhờ đó hệ thống các chính sách đảm bảo ASXH sẽ ngày
càng được hoàn thiện và ASXH sẽ bền vững hơn, ổn định hơn.
1.1.3. Nguyên tắc của BHXH tự nguyện
Nguyên tắc BHXH tự nguyện là những định hướng, quy định về phương
thức hoạt động của cả hệ thống BHXH nhằm đảm bảo cho các hoạt động BHXH

19. 19
tự nguyện diễn ra bình thường, đạt được những mục tiêu đề ra. Theo nghĩa đó,
BHXH tự nguyện phải được xây dựng trên nền tảng các nguyên tắc cơ bản sau:
Nguyên tắc tự nguyện
Trong BHXH tự nguyện, việc tham gia hoàn toàn dựa trên cơ sở tự nguyện
của người lao động, không mang tính bắt buộc. Người lao động có quyền tự
quyết định tham gia hay không tham gia, được lựa chọn mức đóng, phương thức
đóng phù hợp với nhu cầu và thu nhập của mình. Vì đây là hình thức tự nguyện,
nên để thu hút nhiều người lao động tham gia, nhằm đảm bảo ASXH thì Nhà
nước cần phải thiết kế một chính sách thông thoáng, mềm dẻo, linh hoạt phù hợp
với thực tiễn và tổ chức triển khai có hiệu quả chính sách BHXH tự nguyện.
Thậm chí phải hỗ trợ đóng phí cho những người lao động thuộc đối tượng thu
nhập thấp để họ có cơ hội tham gia. Nếu đảm bảo thực hiện tốt nguyên tắc này,
thì chính sách BHXH tự nguyện mới thực sự đi vào cuộc sống và công tác tổ
chức triển khai mới diễn ra dễ dàng, thuận lợi và có hiệu quả. [8]
Nguyên tắc đóng - hưởng, công bằng và bình đẳng
Có thể nói, mọi hoạt động trong đời sống xã hội nếu thực hiện công bằng
và bình đẳng sẽ hạn chế được những mâu thuẫn nội tại giữa con người với con
người và đây chính là động lực tạo ra sự đoàn kết và khơi dậy tiềm năng và sức
sáng tạo của con người cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong hệ
thống BHXH nói chung và BHXH tự nguyện nói riêng, cần phải tuân thủ theo
nguyên tắc này, vì nó liên quan tới quyền và nghĩa vụ của người lao động và ảnh
hưởng trực tiếp đến đời sống của người lao động và gia đình họ. Nguyên tắc này
phải được thực hiện ngay trong quá trình xây dựng và tổ chức triển khai chính
sách BHXH tự nguyện. Cụ thể, không có sự phân biệt giữa 2 loại hình BHXH
bắt buộc và tự nguyện, hoặc trong cùng BHXH tự nguyện cũng không được
phân biệt về giới tính, ngành nghề, khu vực, thu nhập…Mức đóng và mức
hưởng trợ cấp BHXH tự nguyện thường có mối quan hệ tương ứng với nhau,
đóng nhiều hưởng nhiều, đóng ít hưởng ít, nếu chỉ thực hiện với chế độ hưu trí
và tử tuất. Nếu thực hiện các chế độ khác thì BHXH tự nguyện vẫn có tính

20. 20
không hoàn trả nhằm chia sẻ rủi ro, gắn kết cộng đồng và lợi ích giữa các bên
tham gia. . [8]
Nguyên tắc đơn giản và thuận tiện
Ở các nước trên thế giới cũng như ở Việt Nam, hình thức BHXH tự nguyện
thường triển khai sau BHXH bắt buộc. Do vậy, về chính sách cũng như bộ máy
thực hiện không thể đồng bộ và hoàn thiện bằng loại hình BHXH bắt buộc. Hơn
nữa, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện chủ yếu là nông dân, lao động tự
do…Những người này có đặc điểm là công việc bấp bênh, không ổn định, trình
độ học vấn, tay nghề chuyên môn kỹ thuật và thu nhập thấp… Vì vậy, để những
người lao động này nhanh chóng tiếp cận với chính sách BHXH tự nguyện thì
quá trình tổ chức thực hiện phải đơn giản, dễ dàng, thuận tiện, bảo đảm kịp thời
và đầy đủ quyền lợi cho người tham gia. Cụ thể, phải đơn giản hóa về thủ tục
đăng ký tham gia và hưởng các chế độ; phương thức thu, chi trả phải linh hoạt
và thuận tiện. . [8]
Nguyên tắc bảo trợ của Nhà nước
Bảo hiểm xã hội ra đời nhằm ổn định đời sống cho người lao động và gia
đình họ, góp phần bảo đảm ASXH. Hoạt động BHXH vừa mang tính kinh tế,
vừa mang tính chính trị, xã hội, vừa thể hiện tính nhân văn sâu sắc. Do vậy, cho
dù BHXH hoạt động theo hình thức bắt buộc hay tự nguyện thì đều có sự bảo trợ
của Nhà nước. Mục đích bảo trợ của Nhà nước là để cho hoạt động BHXH tự
nguyện được an toàn, lành mạnh, hiệu quả và đạt được mục tiêu đề ra. Hơn nữa,
giúp cho người tham gia an tâm, tin tưởng. Không chỉ có bảo trợ, Nhà nước còn
có thể hỗ trợ phí BHXH tự nguyện cho người tham gia, đặc biệt trong giai đoạn
đầu triển khai. Cách làm này sẽ trực tiếp khuyến khích và tạo sức lan tỏa giữa
những lao động trong xã hội nhằm nhanh chóng mở rộng diện bao phủ của
BHXH nói chung. . [8]
Nguyên tắc pháttriển
Phát triển chính sách BHXH tự nguyện là thể hiện sự công bằng, văn minh
và tiến bộ xã hội. Để chính sách này thực sự đi vào cuộc sống, thì việc thiết kế

21. 21
DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52171
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562