Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận án tiến sĩ ngành xã hội học với đề tài: Hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn tỉnh Ninh Bình hiện nay: các yếu tố ảnh hưởng và xu hướng biến đổi, cho các bạn làm luận án tham khảo

1. HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
ĐINH THỊ PHƢỢNG
HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN
TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY: CÁC YẾU TỐ
ẢNH HƢỞNG VÀ XU HƢỚNG BIẾN ĐỔI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: XÃ HỘI HỌC
HÀ NỘI - 2017

2. HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
ĐINH THỊ PHƢỢNG
HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN
TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY: CÁC YẾU TỐ
ẢNH HƢỞNG VÀ XU HƢỚNG BIẾN ĐỔI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: XÃ HỘI HỌC
Mã số: 62 31 30 01
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. LÊ NGỌC HÙNG
HÀ NỘI - 2017

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trình bầy trong
luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được
trích dẫn theo quy định.
Tác giả luận án
Đinh Thị Phƣợng

4. MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN ÁN 9
1.1. Các nghiên cứu về vị trí, vai trò của tổ chức đoàn thanh niên, tổ
chức cơ sở đoàn 9
1.2. Những công trình nghiên cứu về hoạt động của tổ chức đoàn
thanh niên và tổ chức cơ sở đoàn 17
Chƣơng 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC
CƠ SỞ ĐOÀN 28
2.1. Một số khái niệm cơ bản trong nghiên cứu hoạt động của tổ chức
cơ sở đoàn 28
2.2. Một số lý thuyết vận dụng nghiên cứu hoạt động của tổ chức cơ
sở đoàn 41
2.3. Tư tưởng hồ chí minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về
tổ chức và hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh 54
Chƣơng 3: HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY 61
3.1. Sơ lược về địa bàn nghiên cứu 61
3.2. Thực trạng hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn tỉnh Ninh Bình hiện nay 66
Chƣơng 4: CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC
CƠ SỞ ĐOÀN TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY 89
4.1. Cán bộ đoàn cơ sở và hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn 89
4.2. Đoàn viên và hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn 94
4.3. Hệ thống chính trị cơ sở và hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn 105
4.4. Điều kiện kinh tế - xã hội ở địa phương và hoạt động của tổ chức
cơ sở đoàn 109
Chƣơng 5: XU HƢỚNG BIẾN ĐỔI VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÁT HUY VAI
TRÕ CỦA CÁC YẾU TỐ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN TỈNH NINH BÌNH 119
5.1. Xu hướng biến đổi của các yếu tố và hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn 119
5.2. Giải pháp cơ bản phát huy vai trò của các yếu tố đối với hoạt động
của tổ chức cơ sở đoàn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình hiện nay 141
KẾT LUẬN 148
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ
LUẬN ÁN ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 152
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 153
PHỤ LỤC 162

5. DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN ÁN
Trang
Bảng 3.1: Số lượng tổ chức cơ sở đoàn (tính đến hết năm 2016) 63
Bảng 3.2: Cán bộ đoàn đánh giá về sinh hoạt của tổ chức cơ sở Đoàn
ở địa phương hiện nay 67
Bảng 3.3: Đoàn viên đánh giá về sinh hoạt của tổ chức cơ sở đoàn ở
địa phương hiện nay 67
Bảng 3.4: Cán bộ đoàn, đoàn viên đánh giá về nội dung tuyên truyền
giáo dục của tổ chức cơ sở Đoàn cho đoàn viên 72
Bảng 3.5: Cán bộ đoàn đánh giá mức độ hiểu biết của đoàn viên về
những vấn đề về chính trị - xã hội 73
Bảng 3.6: Đoàn viên tự đánh giá mức độ hiểu biết về những vấn đề
chính trị - xã hội 73
Bảng 3.7: Cán bộ đoàn, đoàn viên đánh giá về hoạt động chính trị,
kinh tế, văn hóa, xã hội do Đoàn cơ sở tổ chức 78
Bảng 3.8: Cán bộ đoàn, đoàn viên đánh giá về hình thức hoạt động
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội do Đoàn cơ sở tổ chức 79
Bảng 3.9: Cán bộ đoàn đánh giá kết quả hoạt động chính trị, kinh tế,
văn hóa, xã hội do Đoàn cơ sở tổ chức 81
Bảng 3.10: Đoàn viên đánh giá kết quả hoạt động chính trị, kinh tế, văn
hóa, xã hội do Đoàn cơ sở tổ chức 82
Bảng 4.1: Cán bộ đoàn tự đánh giá về phẩm chất và năng lực 92
Bảng 4.2: Đoàn viên đánh giá về đội ngũ cán bộ đoàn ở địa phương 93
Bảng 4.3: Lý do gia nhập Đoàn, tham gia các hoạt động của tổ chức
Đoàn - tự đánh giá của đoàn viên và đánh giá của cán bộ đoàn 95
Bảng 4.4: Tự đánh giá của đoàn viên về lý do tham gia tổ chức đoàn,
theo giới tính 96
Bảng 4.5: Tinh thần, trách nhiệm và năng lực của đoàn viên trong
tham gia hoạt động của Đoàn - đánh giá của cán bộ đoàn 97

6. Bảng 4.6: Tinh thần, trách nhiệm và năng lực của đoàn viên trong
tham gia sinh hoạt, hoạt động của tổ chức Đoàn - tự đánh
giá của đoàn viên 98
Bảng 4.7: Đánh giá của cán bộ đoàn cơ sở, đoàn viên về hoạt động
sinh hoạt của tổ chức cơ sở Đoàn, theo học vấn 101
Bảng 4.8: Đánh giá của đoàn viên về những hoạt động chính trị, kinh
tế, văn hóa, xã hội do Đoàn cơ sở tổ chức, theo học vấn 102
Bảng 4.9: Đánh giá của cán bộ đoàn cơ sở về hoạt động xung kích của
tổ chức cơ sở Đoàn, theo học vấn 103
Bảng 4.10: Đánh giá của đoàn viên về hoạt động xung kích của tổ chức
cơ sở Đoàn, theo học vấn 104
Bảng 4.11: Cán bộ đoàn đánh giá về lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng,
chính quyền địa phương đối với hoạt động của tổ chức cơ
sở Đoàn 105
Bảng 4.12: Đoàn viên đánh giá về lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng,
chính quyền địa phương đối với hoạt động của tổ chức cơ
sở Đoàn 106
Bảng 4.13: Cán bộ đoàn cơ sở đánh giá mức tốt về sự lãnh đạo, chỉ đạo
của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương đối với tổ chức
cơ sở Đoàn, theo địa bàn nghiên cứu 107
Bảng 4.14: Đoàn viên đánh giá mức tốt về sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp
ủy đảng, chính quyền địa phương đối với tổ chức cơ sở
Đoàn, theo địa bàn nghiên cứu 108
Bảng 4.15: Cán bộ đoàn đánh giá về tác động của điều kiện kinh tế - xã hội
ở địa phương đối với hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn 109
Bảng 4.16: Đoàn viên đánh giá về tác động của điều kiện kinh tế - xã hội ở
địa phương đối với hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn 110
Bảng 4.17: Cán bộ đoàn cơ sở đánh giá vai trò của nhân dân đối với
hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn 111

7. Bảng 4.18: Đoàn viên đánh giá vai trò của nhân dân đối với hoạt động
của tổ chức cơ sở Đoàn 112
Bảng 4.19: Cán bộ đoàn cơ sở đánh giá mức tốt về hoạt động sinh hoạt
của tổ chức cơ sở Đoàn, theo địa bàn nghiên cứu 113
Bảng 4.20: Đoàn viên đánh giá về hoạt động tuyên truyền giáo dục của
tổ chức cơ sở Đoàn cho đoàn viên, theo địa bàn nghiên cứu 114
Bảng 4.21: Cán bộ đoàn cơ sở đánh giá mức độ tham gia hoạt động
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội do Đoàn cơ sở tổ chức,
theo địa bàn nghiên cứu 115
Bảng 4.22: Đoàn viên đánh giá mức độ tham gia hoạt động chính trị,
kinh tế, văn hóa, xã hội do Đoàn cơ sở tổ chức, theo địa bàn
nghiên cứu 116
Bảng 5.1: Cán bộ đoàn dự đoán về mức độ tham gia hoạt động Đoàn
của đoàn viên trong thời gian tới 126
Bảng 5.2: Đoàn viên dự đoán về mức độ tham gia các hoạt động của
tổ chức cơ sở Đoàn của đoàn viên trong thời gian tới 126
Bảng 5.3: Biện pháp nâng cao ý thức đoàn cho đoàn viên, đề xuất của
cán bộ đoàn và đoàn viên 145

8. DANH MỤC CÁC BIỂU TRONG LUẬN ÁN
Trang
Biểu 3.1: Số lượng đoàn viên (tính đến hết năm 2015) 63
Biểu 4.1: Đoàn viên tự đánh giá về mức độ tham gia các hoạt động
của Đoàn cơ sở 100
Biểu 4.2: Cán bộ đoàn đánh giá về mức độ tham gia của đoàn viên
với các hoạt động của Đoàn cơ sở 100
Biểu 5.1: Cán bộ đoàn dự đoán mức độ xu hướng về phẩm chất,
năng lực của cán bộ Đoàn cơ sở trong thời gian tới 121
Biểu 5.2: Đoàn viên dự đoán mức độ xu hướng về phẩm chất, năng
lực của cán bộ Đoàn cơ sở trong thời gian tới 122

9. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trải qua hơn 86 năm xây dựng và trưởng thành, Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh đã có những cống hiến xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc. Bước vào thời kỳ mới, hoạt động của Đoàn Thanh niên đã
phát huy được truyền thống và bản chất tốt đẹp của mình, xứng đáng là lực
lượng hậu bị tin cậy của Đảng. Hoạt động của Đoàn năng động, hấp dẫn và
hiệu quả hơn. Đoàn Thanh niên tham gia có hiệu quả hơn vào nhiệm vụ phát
triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân.
Tuy vậy, công tác Đoàn còn bộc lộ một số hạn chế cần được khắc phục kịp
thời: chất lượng hoạt động của Đoàn thanh niên ở một số lĩnh vực, địa bàn còn
thấp; tính tiền phong, gương mẫu của một bộ phận cán bộ đoàn chưa cao; mối
quan hệ giữa tổ chức Đoàn với thanh niên chưa thực sự chặt chẽ.
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh;
xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa. Sự nghiệp lớn lao và vẻ vang ấy đòi hỏi Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh phải tích cực đổi mới, không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động,
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới.
Tổ chức Đoàn và hoạt động của tổ chức Đoàn là đối tượng lãnh đạo của
tổ chức Đảng, quản lý và điều hành của chính quyền, đồng thời là khách thể,
đối tượng nghiên cứu của các khoa học xã hội và nhân văn. Để đổi mới, nâng
cao chất lượng hoạt động của tổ chức Đoàn không chỉ căn cứ từ những đánh
giá, định hướng của tổ chức Đảng, chính quyền, của tổ chức Đoàn các cấp mà
còn phải cần có những kiến giải khoa học từ những kết quả nghiên cứu của
các khoa học xã hội và nhân văn.
Những năm gần đây đã có một số công trình nghiên cứu về tổ chức
Đoàn và hoạt động của tổ chức Đoàn của các khoa học xã hội và nhân văn.
Kết quả của các nghiên cứu đó cho thấy bức tranh nhiều chiều về tổ chức
Đoàn và hoạt động của tổ chức Đoàn hiện nay; đưa ra được những kiến giải

10. 2
khoa học cho những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt của tổ
chức Đoàn và hoạt động của tổ chức Đoàn.
Xã hội học thanh niên là một chuyên ngành xã hội học hướng vào
nghiên cứu các vấn đề xã hội của thanh niên, trong đó có những nghiên cứu
về hình thức tổ chức tập hợp thanh niên, về tổ chức Đoàn và hoạt động của tổ
chức Đoàn. Với thế mạnh của mình, các nghiên cứu xã hội học thanh niên đã
cho thấy được bức tranh cụ thể về tổ chức đoàn, về các hoạt động của tổ chức
đoàn, về vị thế, vai trò xã hội của tổ chức đoàn và hoạt động của đoàn thanh
niên trong giai đoạn hiện nay. Kết quả nghiên cứu đó bước đầu cung cấp cứ
liệu thực tiễn cho việc đổi mới cách thức tập hợp thanh niên và hoạt động của
đoàn trong điều kiện mới.
Trên thực tế, các nghiên cứu xã hội học thanh niên ở nước ta hiện nay
chưa thật nhiều và thường hướng vào nghiên cứu về thanh niên và các vấn đề
xã hội của thanh niên, như là một ngành, nhánh xã hội học về lứa tuổi. Các
nghiên cứu về tổ chức đoàn, hoạt động của đoàn thanh niên chưa nhiều, chưa
hình thành mô hình lý luận xã hội học về nghiên cứu hoạt động của tổ chức
đoàn. Thực tiễn hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn và những nghiên cứu xã hội
học về tổ chức cơ sở Đoàn đặt ra yêu cầu cấp thiết phải triển khai nghiên cứu
xã hội học về tổ chức cơ sở đoàn, hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn.
Là người đã và đang ứng dụng lý thuyết xã hội học vào thực hiện nhiệm
vụ của người cán bộ đoàn ở tỉnh Ninh Bình, nghiên cứu sinh lựa chọn: "Hoạt
động của tổ chức cơ sở Đoàn tỉnh Ninh Bình hiện nay: các yếu tố ảnh hưởng
và xu hướng biến đổi" làm đề tài nghiên cứu của luận án Tiến sĩ Xã hội học.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Làm rõ lý luận và thực tiễn hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn tỉnh Ninh
bình hiện nay, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn;
trên cơ sở đó dự báo xu hướng biến đổi của các yếu tố tác động và hoạt động
của tổ chức cơ sở Đoàn.

11. 3
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động của tổ chức cơ
sở Đoàn tỉnh Ninh Bình hiện nay.
- Mô tả, phân tích ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến hoạt động của
tổ chức cơ sở Đoàn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình hiện nay.
- Dự báo xu hướng biến đổi của các yếu tố và hoạt động của tổ chức cơ
sở Đoàn; kiến nghị giải pháp phát huy vai trò của các yếu tố nhằm nâng cao
chất lượng hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn.
3. Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn và các yếu tố ảnh hưởng.
Khách thể nghiên cứu
Tổ chức cơ sở Đoàn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.
Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: Hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn và ảnh
hưởng của các yếu tố đến hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn tỉnh Ninh Bình.
Hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn: Hoạt động sinh hoạt của tổ chức cơ
sở Đoàn; Hoạt động tuyên truyền giáo dục trong tổ chức cơ sở Đoàn; Hoạt
động kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của tổ chức cơ sở Đoàn.
Các yếu tố đến hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn: Cán bộ tổ chức cơ
sở Đoàn; Lựa chọn giá trị của đoàn viên; Hệ thống chính trị xã, phường, thị
trấn; Điều kiện kinh tế - xã hội của xã, phường, thị trấn.
- Phạm vi về không gian nghiên cứu: Tổ chức cơ sở Đoàn ở các huyện,
thành phố tỉnh Ninh Bình (không nghiên cứu tổ chức cơ sở đoàn các khối
hành chính, doanh nghiệp, lực lượng vũ trang, cơ sở giáo dục đào tạo).
- Thời gian nghiên cứu: Thu thập tài liệu, số liệu liên quan đến đề tài
luận án từ năm 2011-2016; điều tra khảo sát thực tế năm 2016.
4. Câu hỏi nghiên cứu
- Hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình hiện
nay như thế nào?

12. 4
- Yếu tố nào ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn tỉnh
Ninh Bình hiện nay nhiều nhất?
- Thời gian tới, hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn trên địa bàn tỉnh
Ninh Bình như thế nào?
5. Giả thuyết nghiên cứu, các biến số và khung phân tích
5.1. Giả thuyết nghiên cứu
Giả thuyết thứ nhất: Hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn trên địa bàn
tỉnh Ninh Bình hiện nay được duy trì thường xuyên, nội dung và hình thức
phù hợp, nhưng không đồng đều.
Giả thuyết thứ hai: Ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động của tổ
chức cơ sở Đoàn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình hiện nay có sự khác biệt về
cường độ, chiều hướng và hệ quả.
Giả thuyết thứ ba: Ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động của tổ chức
cơ sở Đoàn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình ngày càng mạnh và theo chiều tích
cực là chủ yếu; Hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình
ngày càng nền nếp, chất lượng và hiệu quả hơn.
5.2. Các biến số
Biến độc lập
- Cán bộ tổ chức cơ sở Đoàn.
- Lựa chọn giá trị của đoàn viên.
- Hoạt động của hệ thống chính trị xã, phường, thị trấn
- Điều kiện kinh tế - xã hội của xã, phường, thị trấn.
Biến phụ thuộc
- Hoạt động sinh hoạt của tổ chức cơ sở Đoàn.
- Hoạt động tuyên truyền giáo dục trong tổ chức cơ sở Đoàn.
- Hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của tổ chức cơ sở Đoàn.
Biến can thiệp
- Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
- Chương trình hành động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
- Chương trình phát triển kinh tế - xã hội của xã, phường, thị trấn.

13. 5
5.3. Khung phân tích
Cán bộ tổ
chức cơ sở
Đoàn
Lựa chọn giá
trị của đoàn
viên
Hệ thống
chính trị xã,
phường, thị
trấn
Xu hướng
biến đổi các
yếu tố ảnh
hưởng hoạt
động của tổ
chức cơ sở
Đoàn
Điều lệ Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí
Minh
Kế hoạch, chương
trình phát triển kinh
tế - xã hội của xã,
phường, thị trấn
Điều kiện
kinh tế - xã
hội của xã,
phường, thị
trấn
Hoạt động sinh
hoạt của tổ chức
cơ sở Đoàn
Hoạt động tuyên
truyền, giáo dục
trong tổ chức
cơ sở Đoàn
Hoạt động kinh tế,
chính trị, văn hóa,
xã hội của tổ chức
cơ sở Đoàn
Xu hướng
biến đổi hoạt
động của tổ
chức cơ sở
Đoàn
Chương trình hoạt
động của Đoàn
Thanh niên Cộng
sản
Hồ Chí Minh

14. 6
6. Cơ sở lý luận, phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Cơ sở lý luận
Luận án vận dụng lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan
điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về tổ chức đoàn thanh niên trong xây
dựng khung phân tích, đánh giá hoạt động, các yếu tố tác động hoạt động của
tổ chức cơ sở Đoàn hiện nay.
Luận án ứng dụng các lý thuyết: lý thuyết hệ thống, lý thuyết "Bộ máy
nhiệm sở" của M.Weber, lý thuyết về vai trò của R.Linton, T.Parsons,
K.Merton để phân tích, đánh giá hoạt động, các yếu tố tác động hoạt động của
tổ chức cơ sở Đoàn hiện nay.
6.2. Phương pháp nghiên cứu
6.2.1. Phương pháp nghiên cứu định tính
Phân tích tài liệu
- Thu thập, phân tích tư liệu, số liệu liên quan đến hoạt động của tổ
chức cơ sở Đoàn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.
- Thu thập, phân tích các đề tài nghiên cứu khoa học, sách, luận án, bài
viết về hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn.
- Thu thập nghị quyết của cấp ủy Đảng, văn bản của Ủy ban nhân dân
các cấp về tổ chức và hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn; các báo cáo tổng kết
của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Ban Chấp hành
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh Ninh Bình và các huyện, thành
phố thuộc tỉnh Ninh Bình, từ năm 2011 đến năm 2016.
Phỏng vấn sâu
- Phỏng vấn sâu 30 cán bộ đoàn cơ sở gồm: 20 cán bộ đoàn cơ sở, 10
cán bộ đoàn cấp trên cơ sở. Cụ thể:
+ Phỏng vấn sâu 20 cán bộ đoàn cơ sở gồm: 12 bí thư chi đoàn, 8 bí thư
đoàn cơ sở.
+ Phỏng vấn sâu 10 cán bộ đoàn cấp trên cơ sở gồm: 3 bí thư, phó bí
thư đoàn cấp huyện; 7 cán bộ đoàn chuyên trách cấp huyện.

15. 7
6.2.2. Phương pháp định lượng
Tỉnh Ninh Bình có 2 thành phố (Ninh Bình, Tam Điệp), 6 huyện (Gia
Viễn, Hoa Lư, Nho Quan, Kim Sơn, Yên mô, yên Khánh), hình thành ba
vùng: nông thôn miền núi (Nho Quan), nông thôn ven biển (Yên Khánh, Kim
Sơn) và đô thị (thành phố Ninh Bình và Tam Điệp).
Luận án lựa chọn các địa phương đại diện cho ba vùng để tiến hành
điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến đối với cán bộ đoàn, đoàn viên các tổ
chức cơ sở Đoàn, đó là: huyện Nho Quan (huyện miền núi); huyện Kim Sơn
(huyện miền biển); thành phố Ninh Bình (đô thị).
Số lượng: 600 phiếu (mỗi địa bàn 200 phiếu). Cụ thể: điều tra cán bộ
đoàn: 300, điều tra đoàn viên: 300. Cách thức điều tra: điiều tra cán bộ đoàn
cơ sở trực thuộc huyện đoàn; điều tra đoàn viên ở 2 tổ chức đoàn cơ sở (2 xã,
phường), với cách lựa chọn ngẫu nhiên.
Cơ cấu mẫu điều tra cán bộ đoàn
Tổng số người được điều tra: 300
- Nam: 174 - 58,0%; nữ: 126 - 42,0%;
- Tuổi:18-25 = 88 - 29,3%; 26-30 = 147 - 49,0%; trên 30 = 65 - 21,7%;
- Trình độ học vấn: Trung học cơ sở = 18 - 6,0%; Trung học phổ thông = 101
- 33,7%; Cao đẳng = 88 - 29,3%; Đại học = 79 - 26,3%; Sau đại học = 14 - 4,7%.
Cơ cấu mẫu điều tra đoàn viên
Tổng số người được điều tra: 300
- Nam 156 - 52,0%; nữ 144 - 48,0%
- Tuổi: 18 = 34 - 11,3%; 19 - 25 = 145 - 48,3%; 25-30 = 112 - 37,3%;
trên 30 = 9 - 3,0%
- Tuổi đoàn: 1 -2 năm = 41 -13,7$; 3-4 năm = 53 - 17,7%; 5-6 năm = 62 -
20,7%; 7-8 năm = 21 - 7,0%; 9-10 năm = 70 - 23,3%; trên 10 năm = 53 - 17,7%.
7. Điểm mới, ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
7.1. Điểm mới của luận án
- Tiếp cận hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ

16. 8
Chí Minh dưới góc độ xã hội học, hình thành khung phân tích hoạt động của
tổ chức cơ sở Đoàn có thể áp dụng các nghiên cứu tương đồng.
- Đánh giá các hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn trên cơ sở các dữ liệu
điều tra khảo sát thực tế, gợi mở cho việc sử dụng rộng rãi phương pháp xã
hội học trong việc đánh giá thực trạng hoạt động của tổ chức Đoàn, góp phần
định hình phương pháp xem xét thực tế hoạt động của tổ chức, đoàn thể chính
trị - xã hội.
7.2. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Góp phần bổ sung, phát triển chuyên ngành Xã hội học thanh niên.
- Bổ sung phương pháp vận dụng các lý thuyết xã hội học vào nghiên
cứu một tổ chức chính trị - xã hội.
- Kết quả nghiên cứu của luận án giúp cho các cấp, các ngành, các tổ chức
cơ sở đoàn nhận rõ hơn về các yếu tố chi phối hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn
ở tỉnh Ninh Bình hiện nay.
- Góp phần cung cấp cơ sở khoa học thực tiễn cho việc bổ sung, hoàn
thiện cơ chế chính sách liên quan đến hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn trên
địa bàn tỉnh Ninh Bình hiện nay.
- Kết quả nghiên cứu của luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho
cán bộ quản lý, cán bộ đang công tác trong hệ thống Đoàn Thanh niên Cộng sản
Hồ Chí Minh trong chỉ đạo, tổ chức hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn.
8. Kết cấu của luận án
Ngoài mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận án được chia
thành 5 chương, 13 tiết.

17. 9
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1.1. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC ĐOÀN
THANH NIÊN, TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN
Trước đây, tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản được tổ chức ở các
nước trong hệ thống xã hội chủ nghĩa. Hiện nay, một số nước thành viên
trong hệ thống xã hội chủ nghĩa trước đây vẫn có tổ chức Đoàn Thanh niên
Cộng sản như: Việt Nam, Lào, Trung Quốc, Cu Ba.
Đoàn Thanh niên Cộng sản Trung Quốc là nơi quy tụ của gần 90 triệu
thanh niên Trung Quốc, từ độ tuổi mười năm đến hai mươi tám; đặt dưới sự lãnh
đạo trực tiếp của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Đoàn Thanh niên Cộng sản Trung
Quốc có vai trò thực hiện các hoạt động tiền phong của Đảng [111].
Đoàn Thanh niên Cộng sản Cuba ra đời cùng với Đảng Cộng sản Cuba
vào năm 1965; là tổ chức thuộc sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Cuba; nơi
quy tụ của hơn 600.000 thanh niên ưu tú có tuổi đời từ mười bốn đến hai
mươi tám, tự nguyện phục vụ trong tổ chức Đoàn. Đoàn Thanh niên Cộng sản
Cuba có vai trò cung cấp nguồn nhân lực tin cậy, trung thành để kế tiếp sự
nghiệp của Đảng Cộng sản Cuba [120].
Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào được thành lập năm 1955,
hiện có khoảng 243.500 đoàn viên, tuổi từ mười lăm đến ba mươi; là tổ chức
chính - xã hội của thanh niên Lào, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Nhân dân
Cách mạng Lào; huy động thế hệ trẻ thực hiện mục tiêu phát triển quốc gia
dưới sự hướng dẫn của Đảng và chính sách của nhà nước, nhằm xây dựng, phát
triển nước Lào hòa bình, độc lập, dân chủ, thống nhất và thịnh vượng [114].
Đoàn thanh niên là tổ chức chính trị - xã hội tập hợp thanh niên dưới
sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, nhằm phát huy vai trò của thanh niên thực
hiện mục tiêu lý tưởng của Đảng. Vị trí, vai trò của tổ chức đoàn được xác
lập từ vị trí, vai trò to lớn của thanh niên trong xã hội.

18. 10
Về vị trí, vai trò của thanh niên, C.Mác đã xác định, thanh niên được
xem như một tầng lớp xã hội đặc thù, giữ vị trí quan trong trong xã hội và là
người kế thừa, phát triển mọi thành quả do cha ông để lại; tương lai của giai
cấp công nhân và tương lai của nhân loại phụ thuộc vào thanh niên, do đó
thanh niên cần phải được giáo dục. C.Mác viết: "Tương lai của giai cấp công
nhân tùy thuộc vào tình trạng thế hệ thanh niên của nó" [55, tr.438]. C.Mác
chỉ rõ: "Những người công nhân tiên tiến nhất, ý thức đầy đủ rằng, tương lai
của giai cấp họ và kế đó là tương lai của nhân loại hoàn toàn tùy thuộc vào sự
giáo dục các thế hệ công nhân đang lớn" [56, tr.198]. Tiếp sau C.Mác,
V.I.Lênin cũng đã khẳng định vị trí, vai trò to lớn của thanh niên trong xây
dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa. Theo Lênin, so với nhiệm vụ đánh đổ giai
cấp tư sản, thì xây dựng chủ nghĩa cộng sản là nhiệm vụ phức tạp hơn và
nhiệm vụ đó thuộc về thanh niên.
Đặng Cảnh Khanh, trong cuốn Xã hội học Thanh niên đã chỉ rõ cơ sở lý
luận, thực tiễn về thanh niên, từ khái niệm, đối tượng, xã hội hoá thanh niên,
văn hoá thanh niên, định hướng giá trị và chuẩn mực xã hội trong thanh niên,
đến vị thế, vai trò của thanh niên, phong trào đoàn và công tác thanh niên. Về
vị thế, vai trò của thanh niên, tác giả chỉ ra rằng, thanh niên có vị thế to lớn
trong cơ cấu nhân khẩu nước ta, "là lực lượng chủ chốt trong các hoạt động
kinh tế, làm ra của cải vật chất chủ yếu cho xã hội,… lực lượng tiên phong
trên các lĩnh vực chính trị, văn hoá, xã hội" [52, tr.85].
Thanh niên có vị trí, vai trò xã hội rất to lớn, nhưng nó chỉ được phát
huy khi được tập hợp trong một tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức Đoàn
Thanh niên Cộng sản. V.I.Lênin cho rằng, thanh niên phải được tập hợp trong
một tổ chức chính trị - xã hội, đó là Đoàn Thanh niên Cộng sản. Theo Lênin,
Đoàn Thanh niên Cộng sản chính là trường học kế thừa cách mạng của thanh
niên; trường học của sự đoàn kết, bảo vệ lợi ích, điều hành và quản lý thanh
niên; trường học giáo dục, đấu tranh giai cấp, hoạt động chính trị xã hội, đào

19. 11
tạo và tôi luyện thanh niên. Giáo dục thanh niên là nhiệm vụ trung tâm, chỉ
đạo mọi hoạt động của Đoàn. Đoàn Thanh niên "Phải đặt nhiệm vụ học tập
của mình như thế nào để hàng ngày ở mỗi làng mạc, mỗi thành phố, thanh
niên giải quyết được một cách thực tiễn vấn đề này hay vấn đề khác"; "Đoàn
phải làm cho mọi người thấy rằng mỗi một đoàn viên của mình đều là người
có học thức và đồng thời cũng biết lao động". Để thực hiện được yêu cầu đó,
"Đoàn Thanh niên Cộng sản phải là một đội xung kích, một đội mà ở trong
mọi việc đều biết giúp đỡ, đều có tinh thần chủ động và có sáng kiến của
mình" [53, tr.378, 376, 375].
Trong sách Xã hội học Thanh niên, Đặng Cảnh Khanh chỉ rõ: "Ở nước
ta, đoàn kết, tập hợp thanh niên trong các phong trào hành động cách mạng là
một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh và các tổ chức thanh niên khác" [52, tr.501]; tổ chức đoàn đã đưa phong
trào thanh niên từ tự phát đến tự giác. Từ vị thế, vai trò của tổ chức đoàn, nên
cần "… có các chính sách và biện pháp để củng cố các hoạt động của Đoàn,
tạo điều kiện thuận lợi để Đoàn có thể làm tốt vai trò hạt nhân trong các
phong trào thanh niên" [52, tr.514].
Trong hệ thống các chuyên đề Tài liệu bồi dưỡng kiến thức, nghiệp vụ,
kỹ năng công tác Đoàn, Hội, Đội của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản
Hồ Chí Minh, đã làm rõ từ khái niệm, mục đích, lý tưởng, chức năng, nhiệm
vụ và vị trí, vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Về vị trí của
Đoàn Thanh niên, chuyên đề nêu rõ: "Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh là thành viên của hệ thống chính trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật Việt Nam, trong
đó: Đảng giữ vai trò lãnh đạo, nhà nước là trung tâm điều hành quyền lực
(quản lý), Đoàn là một trong các tổ chức thành viên vận động quần chúng
thuộc tổ chức mình thực hiện tốt chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật
của nhà nước" [19, tr.36]. Về vai trò của Đoàn Thanh niên, chuyên đề cho

20. 12
biết: "Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là một tổ chức chính trị - xã
hội, Đoàn có 3 chức năng là: Đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam;
trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên Việt Nam; Người đại diên chăm
lo bảo vệ quyền lợi của tuổi trẻ. Với các chức năng đó, Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh có vai trò rất to lớn trong hệ thống chính trị và đời
sống xã hội, là đội quân xung kích cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam
và nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" [19, tr.38].
Nguyễn Hữu Minh, Trần Thị Hồng trong "Sự thay đổi thái độ về việc
làm và cuộc sống vật chất của thanh niên Việt Nam" đã mô tả, phân tích
tương quan hai biến và đa biến để làm rõ thực trạng thay đổi thái độ về việc
làm và cuộc sống vật chất của thanh niên và mối quan hệ giữa đặc trưng nhân
khẩu - xã hội với các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ của thanh niên về vấn đề
việc làm và đời sống vật chất. Những đánh giá của các tác giả tuy chỉ đề cập
đến thái độ của thanh niên đối với việc làm và cuộc sống vật chất, nhưng cũng
phần nào phản ánh vị trí, vai trò quan trọng của thanh niên trong xã hội hiện
nay. Bên cạnh đó, với các đánh giá đặc trưng của xã hội học về thái độ với
việc làm của thanh niên của các tác giả, như: "mức độ gia tăng tâm trạng lạc
quan ở các nhóm thanh niên là khác nhau. Chẳng hạn, tỷ lệ hoàn toàn đồng ý
"sẽ có công việc mình thích" ở nhóm nam thanh niên gia tăng không đáng kể
(80,3% so với 80%). Nhưng những khoảng cách ở nhóm nữ lại cao hơn
(81,9% so với 74,8%)" [59, tr.26].
Đặng Đình Phú, trong bài viết "Tăng cường công tác thanh niên của
Đảng - một đòi hỏi tất yếu hiện nay" đã phân tích rõ hơn quan điểm của Đảng
Cộng sản Việt Nam về vị trí, vai trò chính trị - xã hội của tổ chức Đoàn thanh
niên: đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam; trường học xã hội chủ
nghĩa của thanh niên Việt Nam; người đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền lợi của
tuổi trẻ; tổ chức phụ trách đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh [43, tr.16].
Ngô Bích Ngọc, trong bài viết "Đảng Cộng sản Việt Nam với việc xây

21. 13
dựng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh" đề cập đến rất nhiều quan
điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin, Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản
Việt Nam về Đoàn thanh niên. Từ các quan điểm đó, tác giả đã thâu tóm vai
trò của Đoàn thanh niên như sau: "Đoàn là một tổ chức của những người trẻ
tuổi, là trợ thủ đắc lực và là đội hậu bị đáng tin cậy của Đảng, là người đại
diện chân chính lợi ích của thế hệ trẻ Việt Nam, là trực tiếp phụ trách dìu dắt,
giáo dục thiếu niên và nhi đồng…" [43, tr.134].
Dương Trung Ý, trong bài viết "Phát huy tính tích cực chính trị của
mỗi thanh niên đối với sự phát triển của đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa" đã chỉ ra tính tích cực chính trị của mỗi thanh
niên đối với sự phát triển của đất nước và khẳng định: "trong phát triển kinh
tế hiện nay, ngày càng thấy rõ hơn khi Đoàn chủ động, tích cực thực hiện các
chương trình, dự án trọng điểm quốc gia ở các địa phương" [43, tr.150].
Trên những trang của Tạp chí Thanh niên những năm gần đây có nhiều
bài viết về vai trò của tổ chức đoàn thanh niên hiện nay [83]. Một số bài viết
trong đó: Phạm Tuyết Nga, Đoàn Thanh niên Bắc Giang với công tác bảo vệ
môi trường [62]; Nguyễn Xuân Vĩnh, Tuổi trẻ Bình Định xung kích tham gia
xây dựng và phát triển quê hương [109]; Nguyễn Thế Nghị, Vai trò của Đoàn
trong công tác phát triển nguồn nhân lực trẻ [63]; v.v… Các bài viết trên Tạp
chí Thanh niên đã khẳng định rõ hơn về vị trí, vai trò của công tác tập hợp,
giáo dục và rèn luyện thanh niên, những người chủ tương lai của đất nước.
Đồng thời cũng đã chỉ ra trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tổ chức và
các lực lượng đối với công tác tập hợp, giáo dục thanh niên. Trong đó đã nhấn
mạnh vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị
- xã hội của thanh niên Việt Nam. Trong thời kỳ mới, tổ chức Đoàn có trách
nhiệm xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự hào tự tôn
dân tộc; kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức
cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng, là

22. 14
những công dân tốt của đất nước; có sức khỏe, có phẩm chất và năng lực làm
chủ khoa học công nghệ hiện đại; xung kích đi đầu trong sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.
Ngô Thế Nghị, trong bài viết Đoàn thanh niên thực hiện chương trình
xây dựng nông thôn mới, đã chỉ ra những hoạt động mà Đoàn thanh niên cả
nước đã tham gia trong chương trình xây dựng nông thôn mới, như: Tuyên
truyền nâng cao nhận thức về xây dựng nông thôn mới; Tham gia xây dựng
cơ sở hạ tầng, cảnh quan, bảo vệ môi trường; Tham gia phát triển kinh tế trên
địa bàn nông thôn; Tham gia xây dựng đời sống nông thôn; Xung kích giữ gìn
an ninh chính trị trên địa bàn nông thôn; Tham gia xây dựng Đảng, chính
quyền nhân dân; Tổ chức các đội trí thức trẻ tình nguyện tham gia xây dựng
nông thôn mới. Về tham gia xây dựng đời sống nông thôn, thời gian vừa qua,
"tổ chức đoàn các cấp đã tổ chức được 98.641 hoạt động văn hóa văn nghệ,
thể thao; tham gia quản lý 1.981 điểm truy cập internet, thành lập 5.000 câu
lạc bộ tiền hôn nhân". Tham gia phát triển kinh tế trên địa bàn nông thôn, "các
cấp bộ đoàn đã tổ chức 9.738 lớp tập huấn chuyển giao công nghệ, thu hút
678.973 đoàn viên, thanh niên tham gia; thành lập và duy trì 20.378 câu lạc
bộ tổ hợp tác, hợp tác xã;…" [64, tr.20, 22].
Hà Đức Thành, trong bài viết Tuổi trẻ Gia Lai xung kích trong việc
tham gia xây dựng nông thôn mới, phản ánh các tổ chức cơ sở đoàn đã có
nhiều hoạt động tham gia xây dựng nông thôn mới như: Tham gia xây dựng
cơ sở hạ tầng; xây dựng các câu lạc bộ khuyến nông;… "Cuộc vận động
"Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới" đã mang lại hiệu quả thiết thực
với những công trình, phần việc đầy ý nghĩa cho người dân, từ đó góp phần
nâng cao nhận thức, trách nhiệm cuẩ đoàn viên thanh niên và nhân dân địa
phương về chương trình xây dựng nông thôn mới" [80, tr.30].
Trên báo điện tử, có khá nhiều bài viết về vị trí vai trò của Đoàn và tổ
chức đoàn cơ sở. "Đoàn viên thanh niên Viện Khoa học tổ chức nhà nước

23. 15
phát huy vai trò xung kích trong nghiên cứu khoa học" của Nguyễn Thị
Quỳnh Giang, đã chỉ ra vai trò của tổ chức đoàn trong nghiên cứu khoa học và
cho rằng, đoàn thanh niên trong chi đoàn có nhiều ưu điểm về tố chất, tinh
thần ham học hỏi và nỗ lực, tích cực tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa
học. Song, đoàn thanh niên trong chi đoàn cũng có một số hạn chế về chuyên
môn, nghiệp vụ, chưa thực sự tâm huyết trau dồi các kĩ năng và cách thức tiến
hành nghiên cứu khoa học [119].
Phạm Ninh Hải với bài "Đoàn thanh niên với nghiên cứu khoa học" đã
làm nổi bật các thành tích nghiên cứu khoa học của thanh niên trong chi đoàn
thuộc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Hải Dương. Đó là, chi đoàn đã có
nhiều công trình "Sáng tạo trẻ", góp phần thi đua tình nguyện, phát huy sáng
kiến, cải tiến và áp dụng giải pháp khoa học công nghệ và ứng dụng công
nghệ mới vào thực tiễn sản xuất [112].
Ban Chấp hành Đoàn trường Bách Khoa, "Tuổi trẻ Đại học Bách khoa
Hà Nội - Tự hào truyền thống anh hùng" nhấn mạnh hiệu quả hoạt động của
Đoàn thanh niên đã đạt được và khẳng định: Đoàn thanh niên các cấp hoàn
thành tốt vai trò nòng cốt chính trị đối với tổ chức Hội sinh viên. Tổ chức
Đoàn và Hội đã luôn phối hợp rất tốt trong mọi hoạt động phong trào sinh
sinh viên" [113].
"Phát huy "3 trách nhiệm" trong đoàn viên, thanh niên" của Gia Huy
đã có những phân tích nêu rõ, để phát huy 3 trách nhiệm (trách nhiệm với bản
thân, trách nhiệm với công việc và trách nhiệm với cộng đồng) trong đoàn
viên, thanh niên. Đoàn cơ sở cần phải phát huy vai trò xung kích của tuổi trẻ
trong thực hiện nhiệm vụ được giao, đó là xung kích trong nâng cao trình độ
chuyên môn, lý luận, rèn luyện tác phong, lề lối công tác, đạo đức công vụ;
nghiêm túc, cầu thị, tận tâm với công việc được giao, sáng tạo, tích cực trong
công việc, tình nguyện đảm nhận nhiệm vụ, gương mẫu trong cơ quan; tích
cực tham gia xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, bảo vệ môi trường, ý

24. 16
thức chấp hành pháp luật, bài trừ tệ nạn, giữ gìn an ninh trật tự,…[117].
"Đảng bộ tỉnh Luông Pha Băng (Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào) và
công tác thanh niên trong điều kiện mới" của Bun-chăn Pan-phong-phết đã
làm rõ công tác thanh niên ở Luông Pha Băng và vai trò của Đoàn Thanh niên
Nhân dân Cách mạng Lào. Tác giả trích dẫn Nghị quyết Đại hội lần thứ IX
của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào về vị trí, vai trò của thanh niên và bồi
dưỡng thanh niên: "Sự nghiệp đổi mới có thành công hay thất bại, cách mạng
Lào có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không, phần lớn tùy
thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng rèn luyện các thế hệ
thanh niên" [118].
Các công trình nghiên cứu, bài viết về vị trí, vai trò của thanh niên và tổ
chức đoàn thanh niên đã làm rõ những vấn đề sau đây:
Một là, thanh niên là lực lượng đông đảo trong xã hội, là người chủ xã
hội trong tương lai. Vận mệnh của quốc gia dân tộc, của nhân loại nằm ở
trong tay thanh niên. "Tương lai của giai cấp công nhân tùy thuộc vào tình
trạng thế hệ thanh niên của nó" [55, tr.438].
Hai là, để phát huy vai trò to lớn của thanh niên phải tiến hành công tác
giáo dục, rèn luyện thanh niên. "Những người công nhân tiên tiến nhất, ý thức
đầy đủ rằng, tương lai của giai cấp họ và kế đó là tương lai của nhân loại hoàn
toàn tùy thuộc vào sự giáo dục các thế hệ công nhân đang lớn" [56, tr.198].
Giáo dục, rèn luyện thanh niên trở thành thực sự là những chủ nhân tương lại
của giai cấp, dân tộc, nhân loại giữ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng.
Ba là, Đoàn thanh niên là tổ chức chính trị - xã hội có chức năng tập hợp,
giáo dục và tổ chức các hoạt động cho thanh niên. Đoàn Thanh niên Cộng sản là
trường học kế thừa cách mạng của thanh niên; trường học của sự đoàn kết, bảo
vệ lợi ích, điều hành và quản lý thanh niên; trường học giáo dục, đấu tranh giai
cấp, hoạt động chính trị xã hội, đào tạo và tôi luyện thanh niên. "Đoàn phải làm
cho mọi người thấy rằng mỗi một đoàn viên của mình đều là người có học thức

25. 17
và đồng thời cũng biết lao động"; "Đoàn Thanh niên Cộng sản phải là một đội
xung kích, một đội mà ở trong mọi việc đều biết giúp đỡ, đều có tinh thần chủ
động và có sáng kiến của mình" [53, tr.376, 375].
Mỗi công trình, bài viết trên đây tuy có những tiếp cận khác nhau về vị
trí, vai trò, hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn và công tác thanh niên nhưng
đều là những luận điểm được đúc rút của các tác giả từ nghiên cứu lý luận và
thực tiễn. Do đó, các tài liệu này có giá trị gợi mở cho tìm hiểu quan niệm,
đặc điểm, nhiệm vụ, vị trí, vai trò của tổ chức cơ sở đoàn và hình thành các
nội dung nghiên cứu cho đề tài luận án.
1.2. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHỨC ĐOÀN THANH NIÊN VÀ TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN
Các công trình nghiên cứu, bài viết về hoạt động của tổ chức Đoàn
thanh niên, tổ chức cơ sở Đoàn trên các nội dung chủ yếu: Vai trò hoạt động
của tổ chức Đoàn thanh niên, tổ chức cơ sở Đoàn; Hoạt động sinh hoạt đoàn,
hoạt động tuyên truyền giáo dục trong tổ chức và hoạt động kinh tế, chính trị,
văn hóa xã hội của tổ chức Đoàn.
Về vai trò của hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên, tổ chức cơ sở
Đoàn. Phần VI cuốn sách Xã hội học Thanh niên của Đặng Cảnh Khanh đã có
những mô tả, phân tích về phong trào thanh niên và công tác thanh niên. Về
phong trào thanh niên, tác giả cho rằng, "Một trong những nhân tố quan trọng
nhất đối với việc đoàn kết, tập hợp thanh niên trong phong trào hành động
cách mạng là sự củng cố và phát huy được vai trò và sức mạnh của Đoàn
thanh niên và các tổ chức thanh niên dưới sự lãnh đạo của Đảng. Hoạt động
của Đoàn phải được coi là hạt nhân của phong trào thanh niên" [52, tr.508].
Sau khi chỉ ra những thời cơ và thách thức đối với thanh niên, tác giả đã đưa
ra các giải pháp đẩy mạnh công tác đoàn, trong đó có các giải pháp nâng cao
hiệu quả tổ chức các hoạt động của Đoàn. Theo tác giả, để nâng cao hiệu quả
tổ chức các hoạt động của Đoàn thanh niên cần tập trung: nâng cao chất lượng

26. 18
chính trị của tổ chức đoàn; đổi mới và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ
đoàn; tăng cường công tác quản lý và chính sách cho cán bộ đoàn; nâng cao
chất lượng đoàn viên, mở rộng mặt trận đoàn kết thanh niên; tăng cường công
tác kiểm tra của đoàn. "Kinh nghiệm thực tế cho thấy, những cơ sở Đoàn
vững mạnh, có các hoạt động của Đoàn phong phú, đúng đắn và thiết thực sẽ
cuốn hút được thanh niên, các hiện tượng tiêu cực bị ngăn chặn, thanh niên
được động viên tham gia tích cực vào các hoạt động lao động sáng tạo và sinh
hoạt lành mạnh" [52, tr.508, 509]. Tác giả nhấn mạnh: "Chỉ có quan tâm một
cách thiết thực đến nhu cầu, tâm lý, tâm trạng và nguyện vọng của tuổi trẻ,
Đoàn Thanh niên mới có thể trở thành hạt nhân của phong trào thanh niên"
[52, tr.511]; "Để có được phong trào đoàn mạnh mẽ, thu hút được thanh niên,
chúng ta phải đào tạo, bồi dưỡng nhiều hơn đội ngũ cán bộ đoàn có nhiệt tình
công tác, có trình độ chuyên môn và tổ chức cao" [52, tr.513].
Ở một góc độ khác, một số tác giả tiếp tục khẳng định rõ, để nâng cao
chất lượng hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn phải tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng, quản lý của chính quyền các câp và sự hỗ trợ của các tổ chức chính trị -
xã hội như Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Sách: "Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh
đạo công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay" của Lâm Quốc Tuấn,
Phạm Tất Thắng (đồng chủ biên), đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng của
vấn đề Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo công tác thanh niên giai đoạn hiện
nay. Đặc biệt, cuốn sách đưa đưa ra một loạt các giải pháp để tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
Trong đó, có những giải pháp như: Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của
các tổ chức đảng đối với thanh niên là lãnh đạo công tác thanh niên trong thời
kỳ mới; Tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa,
ý thức công dân để hình thành thế hệ thanh niên có phẩm chất tốt đẹp, có khí
phách và quyết tâm hành động; Đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo
của tổ chức đảng đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Đảng lãnh

27. 19
đạo, chỉ đạo xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, tạo điều kiện giải quyết
việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống cho thanh niên nâng cao đời
sống văn hóa tinh thần, phát triển toàn diện; Tiếp tục coi trọng việc trọng
dụng tài năng trẻ, tạo bước chuyển có tính đột phá trong bố trí và sử dụng cán
bộ trẻ trên tất cả các lĩnh vực [98].
Đỗ Ngọc Ninh, trong bài "Quan niệm, nội dung, phương thức lãnh đạo
của Đảng đối công tác thanh niên" chỉ rõ, để phát huy tốt nhất vai trò của
thanh niên, Đảng phải có các phương thức lãnh đạo đối với công tác thanh
niên. Theo tác giả, "Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh
niên là hệ thống các hình thức, phương pháp, cách thức, quy trình, quy chế, quy
định, lề lối làm việc mà Đảng sử dụng để tác động vào các tổ chức… để thực
hiện thắng lợi nội dung lãnh đạo công tác thanh niên của Đảng" [43, tr.15].
"Chủ trương, chính sách về công tác thanh niên - thực trạng, nguyên
nhân, kinh nghiệm" của Nguyễn Văn Giang đã phân tích, đánh giá thực trạng
phong trào thanh niên, từ đó rút ra kinh nghiệm, để thực hiện tốt chủ trương,
chính sách của Đảng về công tác thanh niên phải nâng cao nhận thức của các
tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, công chức Nhà nước về sự lãnh đạo của
Đảng đối với thanh niên và công tác thanh niên; đề cao vai trò tham mưu xây
dựng pháp luật và các thể chế liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên
của tổ chức Đoàn [43, tr.20].
Cao Thanh Vân trong bài viết: "Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý
Nhà nước về thanh niên và công tac thanh niên". đã chỉ rõ nguyên nhân của
những hạn chế hoạt động của tổ chức Đoàn là do một số cấp ủy đảng chưa
quan tâm đúng mức đến công tác thanh niên, đến hoạt động của tổ chức Đoàn
và việc quy hoach, đòa tạo, bồi dưỡng cán bộ đoàn chưa thường xuyên, chưa
kịp thời [43, tr.89].
"Đảng lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể thực hiện chủ
trương, chính sách về công tác thanh niên - thực trạng, nguyên nhân và giải

28. 20
pháp" của Hoàng Mạnh Quân nhấn mạnh vai trò Mặt trận Tổ quốc các cấp
đối với tổ chức Đoàn và hoạt động của tổ chức Đoàn [43, tr.148].
Về các hoạt động của tổ chức đoàn. Tạp chí Thanh niên những năm
gần đây đã có các bài viết về hoạt động của tổ chức đoàn và công tác thanh
niên. Một số bài viết trong số đó: "Điểm lại những phong trào lớn của Đoàn
và phong trào thanh niên nước ta" của Kim Duyên; "Đổi mới phương thức
tập hợp, giáo dục thanh niên" của Nguyễn Trọng Bình; "Nâng cao chất lượng
sinh hoạt chi đoàn" của Nguyễn Bá San; Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi
đoàn ở các đơn vị cơ sở trong quân đội hiện nay, của Trần Tiến Dũng; Giải
pháp nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở Đoàn trong tình hình mới của Lê
Văn Ri; Phát huy tính xung kích, sáng tạo của thanh niên Đồng Nai trong xây
dựng nông thôn mới của Chu Xuân Đại Thắng; Nguyễn Xuân Huy, Nâng cao
vai trò tổ chức đoàn trong công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống cho đoàn viên, thanh niên của Nguyễn Xuân Huy; Nâng
cao chất lượng sinh hoạt chi đoàn, biện pháp thiết thực góp phần xây dựng cơ
sở đoàn vững mạnh, của Trịnh Trọng Tuân; v.v... [83]. Các bài viết về hoạt
động của tổ chức Đoàn khá đa dạng, song cũng đã tập trung ở những nội
dung: Phát huy vai trò của tổ chức Đoàn xung kích thực hiện thắng lợi các
nhiệm vụ ở các địa phương, các lĩnh vực, các ngành; Tiếp tục đổi mới nội
dung, hình thức hoạt động của tổ chức Đoàn từ diện rộng sang chiều sâu
nhằm phát huy cao độ sức mạnh của tuổi trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc [83].
Lê Văn Ri, trong bài viết Giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở
Đoàn trong tình hình mới, đã thống kê, đến hết năm 2015, cả nước có 50.355
Đoàn cấp cơ sở (24.942 Đoàn cơ sở và 25.413 chi đoàn cơ sở), trong đó có 11
161 Đoàn xã, phường, thị trấn và 274.577 chi đoàn. Bài viết đã đề xuất cac
giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn: Nâng cao
chất lượng tổ chưc cơ sở đoàn theo phương châm "Chất lượng cơ sở là trọng

29. 21
tâm. cán bộ là then chốt, đoàn kết và tập hợp thanh niên là nhiệm vụ hàng
đầu"; Tập trung nâng cao chất lượng đoàn viên, đội ngũ cán bộ đoàn. Về chế
độ sinh hoạt đoàn, bài viết đã cung cấp kết quả khảo sát thực tế: "Khảo sát
280 cán bộ đoàn cơ sở tại 12 tỉnh, thành khu vực Nam Trung Bộ và Tây
Nguyên, chỉ có 18,15% cho rằng chi đoàn duy trì được sinh hoạt hàng tháng;
14,23% cho rằng sinh hoạt 2 tháng/lần; 56,93 cho rằng, duy trì sinh hoạt 3
tháng/lần; 10,69% cho rằng thỉnh thoảng mới sinh hoạt" Từ đó, tác giả đề
xuất: đổi mới chế độ sinh hoạt cho phù hợp, đối với chi đoàn nêm "ba tháng
một lần, khi thật cần thiết sinh hoạt đột xuất" thay vì sinh hoạt hàng tháng như
hiện nay [68, tr.16, 17].
Chu Xuân Đại Thắng, trong bài viết Phát huy tính xung kích, sáng tạo
của thanh niên Đồng Nai trong xây dựng nông thôn mới đã phản ánh hoạt động
tuyên truyền của tổ chức đoàn trong nhân dân về mục tiêu, nội dung, ý nghĩa
của chương trình xây dựng nông thôn mới; thực hành "Xung kích phát triển
kinh tế - xã hội vầ bảo vệ Tổ quốc"; đẩy mạnh phong trào thi đua "4 mới" (kỹ
thuật mới, ngành nghề mới, thị trường mới, mô hình mới) chủ động tham gia
vào đào tạo nghề cho thanh niên, phát triển kinh tế hộ gia đình,.." "Thông qua
các buổi sinh hoạt đoàn chi đoàn, câc đoàn viên đã được tư vấn, định hướng
nghề nghiệp, giới thiệu việc làm, biết được những mô hình phát triển sản xuất,
lập thân lập nghiệp". "Với những hành động, việc làm thiết thực cụ thể của
mình, tuổi trẻ Đồng Nai đã có những đóng góp nhất định vào công cuộc phát
triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà và xây dựng nông thôn mới" [81, tr.27].
Nguyễn Xuân Huy, Nâng cao vai trò tổ chức đoàn trong công tác tuyên
truyền, giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cho đoàn viên, thanh
niên đã khẳng định, giáo dục về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, đạo đức, lối sống cho đoàn viên, thanh niên không ngừng được đổi
mới. "Nhìn chung, công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống cho đoàn viên, thanh niên của tổ chức đoàn xã, phường, thị trấn

30. 22
ngày một tốt hơn; phần lớn đoàn viên, thanh niên tin tưởng vào sự lãnh đạo
của Đảng và con đường phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa,
sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, quê hương, đất nước". Song cũng
còn một số hạn chế như: nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng tuyên
truyền, giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cho đoàn viên, thanh
niên; sự phối kết hợp giữa các lực lượng trong chưa tốt; nội dung, hình thức
chưa có nhiều đổi mới. Trên cơ sở đó, bài viết đã đưa ra một số khuyến nghị
các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, giáo dục tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cho đoàn viên, thanh niên như: nâng cao
nhận thức trách nhiệm; Đổi mới nội dung, hình thức;… [49, tr.12, 13].
Trịnh Trọng Tuân, Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi đoàn, biện pháp
thiết thực góp phần xây dựng cơ sở đoàn vững mạnh, Bài viết khẳng định tầm
quan trọng của sinh hoạt chi đoàn với việc xây dựng tổ chức đoàn cơ sở vững
mạnh; chỉ ra "chất lượng sinh hoạt của một số chi đoàn còn có những bất cập
như: Nội dung, hình thức sinh hoạt có nơi, có lúc còn khô cứng, tẻ nhạt,
không tạo được sự hấp dẫn lôi cuốn đoàn viên tham gia, gây tâm lý nhàm
chán". "Đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi đoàn là nội dung hết sức
quan trọng, góp phần thiết thực trong việc xây dựng cơ sở đoàn vững mạnh".
Kiến nghị: xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn cơ sở về số và chất lượng; nâng cao
chất lượng đội ngũ đoàn viên; duy trì sinh hoạt nền nếp theo định kỳ mỗi
tháng 01 lần; trong các buổi sinh hoạt chú trọng để cho đoàn viên trao đổi
thông tin, tranh luận theo các chủ đề; nội dung sinh hoạt bám sát vào các quy
định, hướng dẫn của tổ chức đoàn cấp trên và bám sát thực tiễn, nhu cầu của
đoàn viên [82, tr.16, 17].
Trên các báo điện tử có nhiều bài viết về hoạt động của tổ chức Đoàn.
"Tuổi trẻ Đại học Bách khoa Hà Nội - Tự hào truyền thống anh hùng của"
cảu Ban Chấp hành Đoàn trường Đại học Bách Khoa Hà Nội đã đề cập đến
các hoạt động của Đoàn trường: tuyên truyền, giáo dục chính trị - tư tưởng,
đạo đức, lối sống cho đoàn viên, sinh viên; học tập và nghiên cứu khoa học

31. 23
trong cán bộ trẻ và sinh viên nhà trường; tình nguyện; văn hoá - văn nghệ, thể
dục - thể thao [113]."Phong trào thi đua yêu nước ở Đoàn Khối các cơ quan
Trung ương" của Tâm Uyên đã mô tả phong trào thi đua yêu nước ở Đoàn
Khối cơ quan Trung ương. Tác giả chỉ ra rằng, Đoàn Khối các cơ quan Trung
ương đã có nhiều hoạt động ý nghĩa, như: hoạt động về nguồn, giáo dục
truyền thống, là những chương trình tri ân, đền ơn đáp nghĩa các thế hệ cán bộ
lão thành qua các thời kỳ ở cơ quan Trung ương. Các hoạt động này được
Đoàn thanh niên triển khai thực hiện đồng bộ và phù hợp với điều kiện, tình
hình cụ thể của từng cơ quan, đơn vị và đã đạt được những kết quả nổi bật,
thể hiện bản lĩnh, trí tuệ, tinh thần xung kích của tuổi trẻ Khối các cơ quan
trung ương [116]. "Hoạt động Đoàn gắn với nhu cầu thanh niên" tổng hợp ý
kiến của các Bí thư huyện Đoàn thuộc tỉnh Đoàn Đồng Nai xung quanh vấn
đề hoạt động của tổ chức Đoàn gắn với nhu cầu thanh niên. Bài viết chỉ rõ,
các tổ chức Đoàn cơ sở phải tiếp tục đổi mới công tác giáo dục chính trị, tư
tưởng cho đoàn viên, thanh niên; tăng cường các hoạt động đồng hành với
thanh niên; Nâng sức thu hút để tập hợp thanh niên; Phát huy sáng tạo của
thanh niên; nâng cao chất lượng hoạt động tình nguyện; đồng hành với thanh
niên trong đào tạo nghề nghiệp và việc làm [110]. "Đảng bộ tỉnh Luông Pha
Băng (Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào) và công tác thanh niên trong điều
kiện mới" của Bun-chăn Pan-phong-phết đã đưa ra các nhận định: công tác
đoàn và phong trào thanh niên ở Luông Pha Băng đã có sự phát triển tương đối
toàn diện, tạo ra nhiều nét mới trong các hoạt động; Tính tích cực chính trị xã
hội, tinh thần tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng của thanh niên được phát
huy mạnh mẽ. Bài viết cũng chỉ ra một số hạn chế trong công tác đoàn ở Luông
Pha Băng, như: việc nắm bắt tình hình tư tưởng và định hướng dư luận xã hội
trong thanh niên còn chưa kịp thời; chất lượng tổ chức cơ sở đoàn chưa đồng
đều, nhất là tổ chức cơ sở ở vùng sâu, vùng xa còn thiếu bền vững [118].
Trên trang điện tử của Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào đã
cung cấp thông tin về hoạt động của tổ chức này. Đoàn đã thường tổ chức các

32. 24
hoạt động trên các lĩnh vực, chính trị, kinh tế, văn hoá và sức khoẻ để: giáo
dục thanh thiếu niên theo hệ tư tưởng chính trị chủ nghĩa xã hội và lý tưởng
cách mạng của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào. Tổ chức Đoàn đã chú trọng
cung cấp nghề, kĩ năng nghề, khả năng nghề cho thanh niên; nâng cao nhận
thức cho thanh thiếu niên và trẻ em về sức khỏe, thể chất và tinh thần; huy
động sự tham gia của thanh niên vào các nhiệm vụ quốc gia; tạo ra thu nhập
để hỗ trợ các phong trào thanh niên. Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng
Lào đã đề ra tám kế hoạch ưu tiên: a, giáo dục tư tưởng cách mạng cho thanh
thiếu niên; b, giúp thanh niên tiếp cận khoa học kỹ thuật, công nghệ và nâng
cao văn hóa; c, đào tạo kỹ năng nghề và nâng cao văn hóa, nghệ thuật cho
thanh thiếu niên; d, chăm sóc sức khỏe thể chất, tinh thần cho thanh thiếu niên
và ngăn ngừa tác động tiêu cực xã hội đến thanh niên và trẻ em; e, cải tiến tổ
chức thanh thiếu niên; g, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sự phát triển của
giới trẻ; h, tạo thêm thu nhập cho thanh thiếu niên; i, thực hiện kế hoạch quan
hệ quốc tế của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào [114].
Liên hiệp Thanh niên Nga là một tổ chức phi chính phủ và phi lợi
nhuận lớn nhất ở Nga. Thông qua các dự án và chương trình, Liên hiệp Thanh
niên Nga tổ chức các hoạt động trợ giúp, hướng dẫn và trao đổi kinh nghiệm
cho những người trẻ tuổi ở Nga; thúc đẩy ngôn ngữ và văn hoá Nga; giúp
thanh niên tăng cường kĩ năng ngoại giao và kinh nghiệm kinh doanh; giao
lưu, hợp tác giữa thanh niên Nga với thanh niên trong khối tổ chức Thượng
Hải (SCO), thanh niên trong khối BRICS (gồm các nước: Braxin, Nga, Ân
Độ, Trung Quốc và Nam phi), nhất là thanh niên thuộc cộng đồng các quốc
gia độc lập, tách ra từ Liên Xô cũ (CIS) [115].
Các công trình nghiên cứu, cuốn sách, bài viết về hoạt động của Đoàn
thanh niên, tổ chức cơ sở Đoàn trên nhiều nội dung, các nội dung chủ yếu:
Một là, về vị thế, vai trò hoạt động của Đoàn thanh niên và tổ chức cơ
sở Đoàn. Hoạt động của Đoàn thanh niên là hạt nhân của phong trào thanh

33. 25
niên; có vai trò tập hợp, tổ chức cho thanh niên xung kích, phát huy sức lực,
trí tuệ, nhiệt tình của tuổi trẻ vào những công việc có ích trong xây dựng quê
hương, đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Thông qua các hoạt động xung kích giáo
dục lý tưởng, đạo đức, lối sống, hình thành trong thanh niên phẩm chất con
người Việt Nam; đồng thời, taok điều kiện cho thanh niên mở rộng không
gian sống, gia tăng các quan hệ xã hội, tạo mạng lưới xã hội ngày càng sâu,
rộng hơn, tạo vốn xã hội để thanh niên lập thân, lập nghiệp.
Hai là, về kết quả hoạt động của Đoàn thanh niên và tổ chức cơ sở
Đoàn. Những thập kỷ vừa qua, Đoàn đã chủ động, tích cực triển khai các hoạt
động với nội dung, hình thức khá phong phú, khá sát hợp với thực tiễn, về cơ
bản đáp ứng được phần nào nhu cầu của đoàn viên, thanh niên. Các hoạt động
nổi trội của Đoàn thanh niên hiện nay như: phong trào "Tuổi trẻ lập nghiệp",
"Tuổi trẻ dựng nước" và các mô hình kết quả của phong trào thanh niên như:
"làng thanh niên", "trang trại trẻ", "khu kinh tế thanh niên", v.v... Sách Xã hội
học thanh niên đã đưa ra số liệu điều tra thanh niên về hoạt động của Đoàn:
trong số 1447 thanh niên được phỏng vấn, 54,6% nói rằng, đoàn cơ sở của họ
thường xuyên tổ chức các hoạt động, 27,7% cho rằng đoàn cơ sở cẩu họ thỉnh
thoảng mới sinh hoạt và 2,1% nói rằng chi đoàn của họ không sinh hoạt bao
giờ [52, tr.510].
Ba là, về những hạn chế trong hoạt động của Đoàn thanh niên và tổ
chức cơ sở Đoàn. Hiện nay số lượng tổ chức cơ sở Đoàn vững mạnh chưa
nhiều, các hoạt động của Đoàn chưa phong phú, chưa hấp dẫn và chưa đáp
ứng nhu cầu, nguyện vọng của thanh niên nên chưa thu hút đông đảo đoàn
viên, thanh niên tự giác, tích cực tham gia. Có những thời điểm, ở một số nơi,
hoạt động của Đoàn còn mang tính hình thức, hành chính, chạy theo thành
tích, chưa thực chất.
Bốn là, về xu hướng hoạt động của Đoàn thanh niên và tổ chức cơ sở
Đoàn. Trong thời gian tới, hoạt động của Đoàn, tổ chức cơ sở Đoàn sẽ mạnh

34. 26
hơn, nội dung và hình thức đa dạng, phong phú hơn, thu hút được nhiều đoàn
viên, thanh niên tham gia. Hoạt động của Đoàn sẽ thực sự là môi trường xã
hội tốt để thanh niên lập thân, lập nghiệp, góp sức vào sự nghiệp xây dững và
bảo vệ Tổ quốc.
Năm là, về khuyến nghị các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động
của Đoàn thanh niên và tổ chức cơ sở Đoàn. Các khuyến nghị tập trung vào
vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn, xây dựng tổ chức cơ sở Đoàn vững
mạnh và chủ động, tích cực đổi mới nội dung, hình thức hoạt động phù hợp
với tình hình, nhiệm vụ cụ thể của từng địa phương và đặc điểm, nhu cầu,
nguyện vọng của đoàn viên, thanh niên. "Kinh nghiệm thực tế cho thấy,
những cơ sở Đoàn vững mạnh có các hoạt động phong phú, đúng đắn và thiết
thực sẽ có sức hút thanh niên" [52, tr.508].
Các giải pháp nhấn mạnh việc chuyển hoạt động từ "diện rộng sang
chiều sâu", lấy hiệu quả, chất lượng làm chính. Hướng trọng tâm vào sinh
hoạt giáo dục, tổ chức các hoạt động xung kích, huy dộng sức mạnh của tuổi
trẻ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Đồng thời nhấn mạnh, các hoạt động của Đoàn phải thiết thực, phù hợp với
tuổi trẻ. "Chỉ có quan tâm một cách thiết thực đến nhu cầu, tâm lý, tâm trạng
và nguyện vọng của tuổi trẻ, Đoàn Thanh niên mới có thể trở thành hạt nhân
của phong trào thanh niên" [52, tr.511].
Các tổ chức Đoàn, nhất là tổ chức cơ sở Đoàn phải chú trọng giáo dục
lý tưởng, đạo đức, bồi đắp lối sống đẹp cho đoàn viên, thanh niên. Đồng thời,
chủ động, tích cực tham gia đấu tranh với những hiện tượng tiêu cực, lối sống
không đẹp trong đoàn viên, thanh niên.
Kết luận chƣơng 1
Các công trình nghiên cứu, sách, bài viết về vai trò của thanh niên, tổ
chức Đoàn và hoạt động của Đoàn, tổ chức cơ sở Đoàn không thật nhiều so
với các chủ đề khác, song cũng đã làm rõ những nội dung cơ bản. Các công

35. 27
trình đó khẳng định rõ về lý luận và thực tiễn vai trò to lớn của thanh niên,
tầm quan trọng của việc tập hợp thanh niên; khẳng định vị trí, vai trò, vị thế
của Đoàn thanh niên trong việc tập hợp, giáo dục, tổ chức các hoạt động cho
thanh niên.
Các công trình nghiên cứu, sách, bài viết đã phản ánh khá sâu rộng hoạt
động của Đoàn, tổ chức cơ sở Đoàn. Trên cơ sở đó đã rút ra những kinh
nghiệm trong tổ chức các hoạt động của Đoàn, tổ chức cơ sỏ Đoàn, đồng thời
khuyến nghị các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của
Đoàn, tổ chức cơ sở Đoàn trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu của các
công trình đã công bố là tài liệu tham khảo, kế thừa tốt cho việc triển khai
nghiên cứu về hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn tỉnh Ninh Bình hiện nay.
Các công trình nghiên cứu, sách, bài viết về hoạt động của Đoàn, tổ
chức cơ sở Đoàn từ nhiều hướng tiếp cận khác nhau, chủ yếu dưới góc độ
chính trị - xã hội và quản lý xã hội. Chỉ có cuốn sách Xã hội học thanh niên
của Đặng Cảnh Khanh được viết dưới góc độ tiếp cận xã hội học. Trong các
công trình nghiên cứu, sách, bài viết mà tác giả luận án sưu tìm được, chưa có
công trình nào nghiên cứu chuyên sâu về hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn
hiện nay; chưa có công trình nào nghiên cứu về hoạt động của tổ chức cơ sở
Đoàn hiện nay từ hướng tiếp cận xã hội học. Đó là "khoảng trống" về lý luận
và thực tiễn đòi hỏi luận án phải làm rõ. Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ có
những đóng góp về lý luận và thực tiễn đối với hoạt động của tổ chức cơ sở
Đoàn hiện nay.

36. 28
Chƣơng 2
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN
2.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN TRONG NGHIÊN CỨU HOẠT ĐỘNG
CỦA TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN
2.1.1. Tổ chức cơ sở Đoàn
2.1.1.1. Quan niệm về tổ chức cơ sở Đoàn
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội
của thanh niên Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí
Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện; có nhiệm vụ đoàn kết tập hợp các tầng
lớp thanh niên để giáo dục, rèn luyện và tổ chức các phong trào hành động
cách mạng trong thanh niên [17].
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là thành viên trong hệ thống
chính trị, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật của nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đối với Đảng, Đoàn hoạt động dưới sự lãnh
đạo trực tiếp của Đảng, là đội dự bị tin cậy của Đảng, nguồn cung cấp cán bộ
theo yêu cầu nhiệm vụ chính trị của Đảng. Đối với nhà nước, Đoàn là chỗ dựa
vững chắc của Nhà nước trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ
Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đoàn phối hợp với các cơ quan nhà nước, các đoàn
thể và tổ chức chính trị - xã hội chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh niên,
thiếu nhi. Đối với các tổ chức xã hội của thanh niên và phong trào thanh niên,
Đoàn giữ vai trò làm nòng cốt chính trị trong việc xây dựng, tổ chức và hoạt
động của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam, Hội
Doanh nghiệp trẻ Việt Nam và các thành viên khác của Hội. Đối với Đội Thiếu
niên tiền phong Hồ Chí Minh, Đoàn giữ vai trò là người phụ trách, có trách
nhiệm xây dựng tổ chức Đội, lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác
thiếu nhi, tạo điều kiện về cơ sở vật chất và tài chính cho hoạt động của Đội [17].

37. 29
Là một tổ chức chính trị - xã hội, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh được tổ chức theo mô hình bốn cấp: cấp Trung ương, cấp tỉnh và
tương đương, cấp huyện và tương đương, cấp cơ sở. Tổ chức cơ sở Đoàn
gồm: đoàn cơ sở và chi đoàn cơ sở, được thành lập theo địa bàn dân cư, theo
ngành nghề, theo đơn vị học tập, lao động, nơi cư trú và đơn vị cơ sở trong
lực lượng vũ trang nhân dân. Tổ chức cơ sở Đoàn có thể trực thuộc huyện
đoàn, tỉnh đoàn hoặc đoàn khối, đoàn ngành tùy thuộc vào tính đặc thù của
từng đơn vị theo hướng dẫn của Ban Thường vụ Trung ương Đoàn. Ở các
tỉnh, thành phố, tổ chức cơ sở Đoàn gồm 3 khối: Tổ chức cơ sở Đoàn các xã,
phường, thị trấn (cấp xã); tổ chức cơ sở Đoàn khối cơ quan Đảng, chính
quyền, tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện, tỉnh; tổ chức cơ sở Đoàn khối
doanh nghiệp. Tổ chức cơ sở Đoàn ở các khối thường là tổ chức Đoàn cơ sở
hai cấp, bên dưới là các chi đoàn trực thuộc. Ở tổ chức cơ sở Đoàn cấp xã,
các chi đoàn trực thuộc được thành lập ở các thôn, xóm.
Từ những quy định mang tính "pháp lý", có thể nhận diện tổ chức cơ
sở Đoàn hiện nay: Một là, tổ chức cơ sở Đoàn là một hệ thống (hệ thống
con) thuộc hệ thống chính trị cấp cơ sở (cấp xã và tương đương). Hai là, tổ
chức cơ sở Đoàn là một hệ thống xã hội.
Ở nước ta, hệ thống chính trị bao gồm: Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà
nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam,
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội Cựu chiến
binh Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội hợp pháp khác của nhân dân.
Trong đó, Đảng Cộng sản Việt Nam giữ vai trò lãnh đạo, Nhà nước giữ vai
trò quản lý và điều hành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức, đoàn thể
chính trị - xã hội giữ vai trò tuyên truyền, tập hợp các tầng lớp nhân dân thực
hiện đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước. Hệ thống chính trị ở nước ta
được tổ chức theo bốn cấp: Trung ương, tỉnh, huyện, xã [1].

38. 30
Hệ thống chính trị ở cấp xã là cấp cơ sở. Do đó, tổ chức cơ sở Đoàn ở
xã, phường, thị trấn là một thành tố (hệ thống con) của hệ thống chính trị cấp
cơ sở như các thành tố khác: tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc,
Hội Phụ nữ,... Với tư cách là một hệ thống chỉnh thể, tổ chức và hoạt động
của mỗi thành tố của hệ thống chính trị cấp xã có chức năng, phạm vi hoạt
động riêng và liên hệ với nhau theo vị thế, vai trò.
Tổ chức cơ sở Đoàn ở xã, phường, thị trấn là một thành tố (hệ thống
con) của hệ thống chính trị cấp xã, tổ chức và hoạt động theo quy định của
pháp luật và Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Trong các liên
hệ xã hội với các thành tố của hệ thống chính trị, tổ chức cơ sở Đoàn xã,
phường, thị trấn chịu sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, tổ chức đảng, quản lý và
điều hành của chính quyền cấp xã, cùng với đoàn thể, tổ chức chính trị - xã
hội trong hệ thống chính trị tuyên truyền, tổ chức các tầng lớp nhân dân thực
hiện nghị quyết lãnh đạo của cấp ủy đảng, tổ chức đảng và kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội của chính quyền. Đối tượng tuyên truyền, tổ chức của tổ chức
cơ sở Đoàn là thanh niên.
Tổ chức cơ sở Đoàn xã, phường, thị trấn là một hệ thống, có cấu trúc
nội tại gồm: Ban Chấp hành Đoàn cơ sở, các chi đoàn và đoàn viên. Với tư
cách là một hệ thống xã hội chỉnh thể, tổ chức, hoạt động của Ban Chấp
hành, chi đoàn và đoàn viên trong tổ chức cơ sở Đoàn được quy định trong
Điều lệ Đoàn, phù hợp với luật pháp hiện hành. Liên hệ giữa các thành tố
trong hệ thống tổ chức cơ sở Đoàn gồm liên hệ "dọc" và liên hệ "ngang".
Ban Chấp hành tổ chức cơ sở Đoàn giữ vị thế, vai trò "lãnh đạo, chỉ đạo" các
chi đoàn và đoàn viên. Trong chi đoàn, Ban chấp hành chi đoàn giữ vị thế,
vai trò "lãnh đạo, chỉ đạo", các đoàn viên liên hệ với nhau theo quy định của
Điều lệ Đoàn. Họ ngang nhau về nghĩa vụ và quyền lợi. Tổ chức cơ sở Đoàn
xã, phường, thị trấn có mối liên hệ (liên hệ dọc) với tổ chức đoàn cấp trên
(huyện, tỉnh và Trung ương).

39. 31
Từ sự phân tích trên, quan niệm: Tổ chức cơ sở Đoàn là một hệ thống
xã hội, hệ thống con của hệ thống chính trị xã, phường, thị trấn (cấp cơ sở),
tập hợp, giáo dục và tổ chức hoạt động cho lứa tuổi thanh niên ở cơ sở.
Dấu hiệu khác biệt nhất của tổ chức Đoàn cơ sở so với các tổ chức
chính trị xã hội khác trong hệ thống chính trị cấp cơ sở là tập hợp, giáo dục
và tổ chức hoạt động cho lứa tuổi thanh niên ở cơ sở. Đối tượng tập hợp, giáo
dục và tổ chức hoạt động của tổ chức Đoàn cơ sở là thanh niên. Trong khi đó,
đối tượng tập hợp, giáo dục và tổ chức hoạt động của Hội phụ nữ là phụ nữ,
của Hội Cựu chiến binh là những cựu chiến binh. Nếu Hội Phụ nữ, Hội Cựu
chiến binh tập hợp những con người ở mọi độ tuổi thì tổ chức Đoàn cơ sở chỉ
tập hợp, giáo dục và tổ chức hoạt động cho những con người trong độ tuổi
thanh niên. Đó là những con người từ 15 tuổi đến 30 tuổi, với những đặc điểm
tâm sinh lý và xã hội mang nhiều nét đặc thù của lứa tuổi.
2.1.1.2. Đặc trưng của tổ chức cơ sở Đoàn
Tổ chức cơ sở Đoàn có các đặc trưng: Hệ thống xã hội tập hợp các con
người trong lứa tuổi thanh niên; Tổ chức chính trị - xã hội mang tính quần
chúng; Hệ thống xã hội tập hợp thanh niên ở cơ sở; Sự đan xen của các liên
hệ trong và liên hệ ngoài hệ thống.
Tổ chức cơ sở Đoàn là một hệ thống xã hội tập hợp các con người
trong lứa tuổi thanh niên. Tổ chức cơ sở Đoàn là tổ chức của thanh niên, tập
hợp những con người trong độ tuổi từ 15 đến 30, để giáo dục, rèn luyện và tổ
chức các phong trào hành động cách mạng.
Thanh niên là một nhóm nhân khẩu xã hội được đặc trưng bởi lứa tuổi,
với những đặc điểm tâm, sinh lý xã hội của lứa tuổi trưởng thành; nhóm xã
hội đang trong quá trình xã hội hóa mạnh, gắn liền với quá trình hình thành và
định hình chuẩn mực xã hội, định hướng giá trị xã hội; với sự đa dạng về lợi
ích và nhu cầu xã hội, thường xuyên diễn ra quá trình lựa chọn giá trị, chuẩn
mực xã hội trong tương tác xã hội; luôn mong muốn vươn lên, nhanh nhạy

40. 32
với cái mới, cái tiến bộ, song cũng ẩn chứa những rủi ro, bất cập khó lường; là
lực lượng đặc biệt quan trọng trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các nhà xã
hội học Xô Viết khẳng định: "Thanh niên với tư cách là một tập đoàn xã hội
đặc biệt, xét chung không có những đặc trưng cấu tạo giai cấp liên quan đến
địa vị của con người trong hệ thống sản xuất xã hội, quan hệ với tư liệu sản
xuất, vị trí trong phân công lao động xã hội và trong lĩnh vực phân phối. Do
đó không áp dụng định nghĩa giai cấp cho thanh niên" [107, tr.92]. Thanh
niên là nhóm xã hội nhân khẩu theo độ tuổi, không phải là giai cấp, nhưng có
mặt ở tất cả các giai tầng xã hội.
Tổ chức cơ sở Đoàn là một tổ chức chính trị - xã hội mang tính quần
chúng. Tổ chức Đoàn là một tổ chức tập hợp thanh niên để giáo dục, rèn
luyện và tổ chức các phong trào cách mạng trong thanh niên. Vì thế, việc tập
hợp nhiều thanh niên là một trong những mục tiêu hoạt động của tổ chức
Đoàn cơ sở. Trong tổ chức và hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn vừa phải
thực hiện đúng vị thế, vai trò của một tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống
chính trị cơ sở; đồng thời phải đáp ứng nguyện vọng và bảo vệ quyền lợi
chính đáng của đoàn viên, thanh niên. Một hệ thống xã hội vừa phải bảo đảm
sự hoạt động theo chức năng xã hội của hệ thống, vừa phải thỏa mãn yêu cầu
của các thành viên sẽ dễ nảy sinh mâu thuẫn, tạo ra xung đột xã hội trong tổ
chức và hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn.
Tổ chức cơ sở Đoàn là hệ thống xã hội tập hợp thanh niên cơ sở. Khác
với tổ chức Đoàn cấp trên cơ sở, tổ chức cơ sở Đoàn là là nơi trực tiếp tập
hợp, tổ chức mọi hoạt động cho đoàn viên, thanh niên; cầu nối giữa đoàn
viên, thanh niên với hệ thống chính trị cơ sở và tổ chức Đoàn cấp trên; trực
tiếp bảo đảm quyền lợi cho đoàn viên, thanh niên và giải đáp những đòi hỏi
chính đáng của đoàn viên, thanh niên.
Giữa nhóm lãnh đạo (Ban Chấp hành Đoàn) và đoàn viên, giữa các
đoàn viên luôn xuất hiện các vấn đề về lợi ích phải giải quyết để tạo sự "đồng

41. 33
thuận xã hội" trong tổ chức và hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn. Ban Chấp
hành Đoàn luôn mong muốn và hướng đoàn viên giải quyết hài hòa các lợi
ích, ưu tiên lợi ích quốc gia dân tộc, lợi ích cộng đồng. Các đoàn viên, trong
quá trình giải quyết các quan hệ lợi ích có sự lựa chọn chuẩn mực, giá trị xã
hội cho riêng mình trong sự định hướng của tổ chức đoàn và sự tác động của
điều kiện kinh tế - xã hội. Xung đột xã hội về lợi ích, sự lựa chọn chuẩn mực,
giá trị xã hội trong tổ chức cơ sở Đoàn là một vấn đề xã hội phức tạp, đòi hỏi
phải có sự giải tỏa, điều hòa để đảm bảo sự "đoàn kết xã hội" trong tổ chức và
hoạt động của tổ chức Đoàn cơ sở.
Sự đan xen của các liên hệ trong và liên hệ ngoài hệ thống. Là một
thành tố của hệ thống chính trị ở cơ sở (hệ thống con), tổ chức cơ sở Đoàn
có sự liên hệ với các thành tố khác trong hệ thống chính trị (tổ chức đảng,
chính quyền, các tổ chức, đoàn thể chính trị- xã hội). Tính chất, nội dung các
mối liên hệ này được quy chuẩn theo các quy định của pháp luật, điều lệ của
các tổ chức và vị thế, chức năng, nhiệm vụ của từng thành tố. Đồng thời, tổ
chức cơ sở Đoàn còn có mối liên hệ với tổ chức đoàn cấp trên, chịu sự chỉ
đạo trực tiếp của tổ chức Đoàn cấp huyện. Ngoài ra, tổ chức cơ sở Đoàn còn
có các liên hệ với cộng đồng làng xã, cụm dân cư và các nhóm xã hội khác.
Việc giải quyết các liên hệ trên dưới, trong và ngoài hệ thống trong tổ chức
và hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn luôn luôn là bài toán đối với lãnh đạo
của tổ chức cơ sở Đoàn.
Với tính cách là một hệ thống, tổ chức cơ sở Đoàn có các liên hệ bên
trong: Lãnh đạo (Ban Chấp hành Đoàn cơ sở, Ban Chấp hành chi đoàn) với
đoàn viên; Ban Chấp hành Đoàn cơ sở và Ban Chấp hành chi đoàn; các chi
đoàn trong tổ chức cơ sở Đoàn và giữa các đoàn viên. Có liên hệ mang tính
trực tiếp, thường xuyên (giữa các đoàn viên trong chi đoàn, giữa Ban Chấp
hành Đoàn cơ sở và Ban Chấp hành chi đoàn), có liên hệ mang tính gián tiếp
(giữa đoàn viên của các chi đoàn; giữa Ban Chấp hành Đoàn cơ sở và đoàn

42. 34
viên). Các liên hệ đó đan cài vào nhau, tạo nên mạng lưới các quan hệ xã hội
trong tổ chức cơ sở Đoàn đa dạng, phong phú, nhiều vẻ.
2.1.2. Hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn
2.1.2.1. Quan niệm hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn
Hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn là tập hợp thanh niên trong một tổ
chức (hệ thống xã hội); tuyên truyền, giáo dục đoàn viên và tổ chức cho
đoàn viên, thanh niên tham gia các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã
hội ở cơ sở.
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có ba chức năng: Một là, đội
dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, đội quân xung kích cách mạng,
bổ sung đảng viên, cán bộ cho Đảng, Nhà nước và các ngành; tích cực tham
gia xây dựng Đảng và là người kế tục trung thành sự nghiệp cách mạng vẻ
vang của Đảng và của Bác Hồ. Hai là, trường học xã hội chủ nghĩa của thanh
niên. Tạo môi trường đưa thanh niên vào các hoạt động giúp họ học tập rèn
luyện và phát triển nhân cách, năng lực của người lao động mới phù hợp với
yêu cầu của xã hội hiện nay. Ba là, đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp
pháp của tuổi trẻ [16].
Nhiệm vụ của tổ chức cơ sở Đoàn: Thứ nhất, đại diện, chăm lo và bảo
vệ lợi ích chính đáng của cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi. Thứ hai, tổ
chức các hoạt động, tạo môi trường giáo dục, rèn luyện đoàn viên, thanh
thiếu nhi nhằm góp phần thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa,
xã hội, quốc phòng, an ninh của địa phương, đơn vị. Thứ ba, phối hợp với
chính quyền, các đoàn thể và các tổ chức kinh tế, xã hội làm tốt công tác
thanh niên, chăm lo xây dựng Đoàn, tham gia xây dựng, bảo vệ Đảng và
chính quyền [16].
Tổ chức cơ sở Đoàn có quyền hạn tổ chức các hoạt động, các phong
trào, nhằm đoàn kết, tập hợp thanh niên, đáp ứng nhu cầu, lợi ích chính đáng,
hợp pháp của tuổi trẻ; liên kết, phối hợp với các ngành, các đoàn thể, các tổ

43. 35
chức kinh tế - xã hội tạo sức mạnh đồng bộ trong công tác thanh niên; tổ chức
các hoạt động tạo thêm việc làm và thu nhập cho cán bộ đoàn viên, thanh niên.
Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn đã chỉ ra nội dung, phạm vi hoạt động
của tổ chức cơ sở Đoàn: Hoạt động sinh hoạt của tổ chức cơ sở Đoàn; hoạt
động tuyên truyền giáo dục trong tổ chức đoàn và hoạt động chính trị, kinh tế,
văn hóa, xã hội.
Hoạt động sinh hoạt của tổ chức cơ sở Đoàn là hoạt động định kỳ,
thường xuyên và là một nguyên tắc tổ chức của các tổ chức chính trị - xã hội.
Nó được tổ chức chủ yếu ở sinh hoạt ban chấp hành và sinh hoạt của các chi
đoàn trực thuộc.
Sinh hoạt Ban Chấp hành là sinh hoạt "lãnh đạo", ra các quyết định
định hướng tổ chức và hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn định kỳ tháng, quý,
năm. Sinh hoạt chi đoàn là sinh hoạt quán triệt, bàn bạc thực hiện định hướng
hoạt động do Ban Chấp hành Đoàn quy định; tổ chức giao lưu giữa các đoàn
viên về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.
Sinh hoạt đoàn có thể mở rộng bằng các hình thức: sinh hoạt học tập,
sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể thao, trao đổi nghề nghiệp, diễn đàn tuổi
trẻ,… Sinh hoạt của tổ chức cơ sở Đoàn mang tính tự giác, có mục tiêu, nội
dung, yêu cầu và chương trình hành động, do tổ chức đoàn xây dựng kế hoạch
và triển khai thực hiện.
Hoạt động tuyên truyền giáo dục trong tổ chức cơ sở Đoàn là hoạt
động mang tính chức năng của một hệ thống xã hội tập hợp những con người
ở lứa tuổi thanh niên, để giáo dục, rèn luyện đoàn viên, thanh niên. Với tư
cách là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, hoạt động giáo dục của tổ
chức đoàn nói chung, tổ chức cơ sở Đoàn nói riêng là hoạt động thường
xuyên. Nó được thực hiện thông qua sinh hoạt học tập, sinh hoạt tổ chức đoàn
và các hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn.
Sinh hoạt và hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn tạo dựng môi trường

44. 36
"xã hội hóa" cá nhân đối với đoàn viên, thanh niên. Thông qua sinh hoạt và
hoạt động, tổ chức cơ sở Đoàn truyền thụ các giá trị, chuẩn mực xã hội chân
chính cho đoàn viên, thanh niên; đoàn viên, thanh niên tiếp nhận các chuẩn
mực, giá trị xã hội để hoàn thiện con người xã hội, từng bước khẳng định
mình trong tổ chức đoàn, trong cộng đồng và trong xã hội.
Sinh hoạt và hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn tạo dựng cơ chế kiểm
soát xã hội đối với hành vi của đoàn viên, thanh niên. Thông qua sinh hoạt và
hoạt động, tổ chức cơ sở Đoàn định hướng và điều chỉnh hành vi của đoàn
viên, thanh niên theo chuẩn mực, giá trị xã hội tiên tiến, nhân văn, nhân bản.
Trong sinh hoạt và hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn sẽ hình thành dư
luận xã hội của đoàn viên, thanh niên xoay quanh các vấn đề về lợi ích, về giá
trị xã hội, về nghĩa vụ và quyền lợi của đoàn viên, thanh niên. Dư luận xã hội
của đoàn viên, thanh niên trong sinh hoạt và hoạt động của tổ chức cơ sở
Đoàn tạo áp lực xã hội rất lớn đối với mỗi đoàn viên, thanh niên, điều chỉnh
hành vi xã hội của họ theo chuẩn mực, giá trị xã hội chung.
Hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội là hoạt động mang tính
xung kích, đi đầu của thanh niên trong các hoạt động ở cơ sở; sự tham gia của
đoàn viên, thanh niên trong xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước.
Hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tổ chức cơ sở Đoàn là
những phong trào do tổ chức cơ sở Đoàn giáo dục, động viên và tổ chức cho
đoàn viên, thanh niên tham gia, đi đầu trong các hoạt động xây dựng, phát
triển kinh tế - xã hội, hoạt động xây dựng nền quốc phòng, an ninh nhân dân,
bảo vệ Tổ quốc.
Hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tổ chức cơ sở Đoàn là
sự kết hợp giữa định hướng chính trị của Ban Chấp hành Đoàn với sự sáng
tạo của đoàn viên, thanh niên, giữa sự tổ chức của ban chấp hành Đoàn với sự
tham gia tự nguyện của đoàn viên, thanh niên và hậu thuẫn của hệ thống
chính trị cơ sở, sự ủng hộ của nhân dân, cộng đồng, xã hội.