1. ÜRİNER SİSTEM TAŞ
HASTALIĞI
Prof. Dr. Aydın YENİLMEZ
Üroloji Anabilim Dalı

2. Dr. Mehmet TURGUT Anısına

3. Genel Bilgiler


Üriner sistemi etkileyen 3. patolojik durum
(Enfeksiyon ve Prostat patolojilerinden sonra)
MÖ 4800 yıllarından beri bilinen hastalıktır



Hayat boyu taş görülme prevalansı %1-15’dir



Mısırda erkek iskeletinde mesane taşı
Hipokrat sözünde «Taş için bile kesmeyeceğim»
ABD çalışması, Erkeklerde %12, Kadınlarda %6
Kalsiyum taşları tüm taşların %80-85’ini oluşturur
Taş rekürrensi 5 yıl içinde %50’den fazla

4. Epidemiyoloji

1) Cinsiyet


2) Genetik Faktörler


Ailesinde taş hastalığı olanlarda risk 2.5 kat fazla
3) Sistemik Hastalıklar



Erkeklerde 2-3 kat fazla
Renal Tübüler asidoz, Primer hiperparatroidizm ve
Chron (Kalsiyum Taşı)
Gut (%50 oranda ürik asit taşı)
4) Irk

Beyaz ırkta daha fazla

5. Epidemiyoloji

5) Yaş


6) Coğrafik bölge ve İklim




Dünya taş haritası, ülkemizde güneydoğu
Çöl, tropik, dağlık bölgelerde sıcak ve kuru iklim
Yaz aylarında daha sık
7) Meslek


40-60 Yaş arası en sıktır
Sıcak ortamda ve hareketsiz çalışanlarda fazla
8) Vücut ağırlığı ve VKİ

İnsülin rezistansına bağlı azalmış idrar pH’sı ve
buna bağlı ürik asit taşları obeslerde daha fazla

6. Patofizyoloji
Genetik
 Metabolik
 Çevresel
Faktörlerin sorumlu olduğu multifaktöriyel bir
hastalıktır.


7. Etyoloji

Süpersatürasyon-kristalizasyon teorisi



İdrar inhibitörlerinin yokluğu teorisi





Taş oluşumunun temeli taşın oluşacağı bölgedeki kristallerin
presipitasyonudur
İdrardaki kristallerin presipitasyonu için idrarın süpersatüre
olması gerekir
Organik- Sitrat, Alanin, Düşük moleküllü peptidler, yüksek
moleküllü glikoproteinler, üre
İnorganik- Fosfat, Pirofosfat, Ortofosfat, Mg, Çinko
Matriks-nükleasyon teorisi
Epitaksi teorisi
Kombine teoriler

8. Taş Oluşumunda Predispozan
Faktörler



İdrar pH değişiklikleri
Fokal ve yaygın üriner sistem enfeksiyonları
Konjenital anomaliler






(U-P darlığı, Atnalı böbrek, Kaliks divertikülü)
Ürostaz
Böbrekteki kalsifikasyonlar
Üriner sistemdeki yabancı cisimler
Üriner sistemle iştirakli fistüller
Üriner sistem tm’leri ve nekrotik doku parçaları

9. Taş Kompozisyonları

İnorganik Taşlar




Organik Taşlar





Kalsiyum Oksalat
Kalsiyum Fosfat
Mikst (Kalsiyum oksalta, fosfat ve magnezyum amonyum
fosfat’ın değişik kombinasyonu)
Magnezyum amonyum fosfat (Struvite)
Ürik asit
Sistin
Ksantin
En sık görülen taş kalsiyum oksalat veya kalsiyum
oksalatla-fosfat karışımı olan mikst taşlardır. Tüm taşların
%80’inde kalsiyum bulunur

10. Kalsiyum Taş Oluşum Nedenleri


Hiperkalsemi
Hiperkalsiüri (4 mg/kg/gün)


Hiperoksalürik kalsiyum taşları (40 mg/kg/gün)




Primer, Enterik, Diğer
Hiperürikozürik Kalsiyum taşları (600 mg/gün)


Absorbtif, Renal, Rezorptif (primer hiperparatroidizm)
pH>5.5 ürikozürik kalsiyum taşı
pH<5.5 ürikozürik ürik asit taşı
Hipositratürik Kalsiyum taşları
Hipomagnezürik Kalsiyum taşları

11. Enfeksiyon Taşları (Strüvite)
Magnezyum Amonyum Fosfat




Taşların %10 – 15’ini oluşturur
Üreaz + patojenlerle olan üriner enf.
 Proteus, Psodononas, Klebsiella, Staf.)
İdrar pH>7
Staghorn (koraliform, geyik boynuzu) taşların
%60 – 90 nedeni

12. “Staghorn” görünümü

13. Ürik Asit Taş Hastalığı







Tüm taşların % 5-10’unda mevcuttur
İdrar pH’sı arttıkça çözünürlüğü artar
İdrar pH<5.5
Genelde nonopaktır
Ürik asit pürin metabolizmasının son
ürünüdür
Endojen olarak (Gut, Myeloproliferatif hast)
Ürikozürik ilaçlar

Probenesid, Askorbik asit, Salisilat.

14. Sistin Taşları

Renal tübül epitel hücrelerinde dibazik amino asitlerin
(sistin, arjinin, ornitin, lizin) geri emiliminde defekt

Tüm taşların % 1-4

Otozomal Resesif geçişli (Tip I-II)

Sıklıkla 20-40 yaş arası


Sistin taşları sülfür içeriğinden dolayı soluk radyoopak
(semiopak) görünüm verirler
ESWL’ye dirençli taşlardır

15. İdrar mikroskobisinde “ heksogonal
kristaller” tanı koydurucudur

16. Böbrek Taşları - Semptomlar

Ağrı (Flank bölge ve üst abdominal bölge)




Hematüri




Kolik
Künt
Yansıyan
Genllikle Mikroskopik
Ateş
Enfeksiyon semptomları
Bulantı-kusma

17. Ayırıcı Tanı







Akut Apandisit
Ektopik gebelik
Over torsiyonu
İleus
Kolesistit
Renal arter embolisi
Abdominal aort anevrizması

18. Tanı

Öykü, FM



Laboratuvar



Ağrı
CVAH (+), Hidronefroz gelişmişse böbrek palpabl
İT: Hematüri, Lökositüri, Kristalüri, idrar miktarı, pH
Biyokimya: Serum kalsiyum, fosfor, ürik asit, kreatinin,
üre, protein, alkalen fosfataz
Radyoloji





Direkt Üriner Sistem Grafisi (DÜSG)
Ultrasonografi
İVP, RGP
Tomografi
Sintigrafi

24. Komplikasyonlar


Hidronefroz
Enfeksiyon





Pyelonefrit
Piyonefroz
Sepsis
Ksantogranülamatöz Pyelonefrit
Skuamöz Hücreli Karsinom

25. Tedavi


Taşın lokalizasyonu, sayısı, boyutları, yaşı, üriner
sistemin özellikleri, ek patolojileri taş tedavisinde
önem arzeder
Medikal Tedavi (5 mm ve altındaki taşlar)





Spazmolitik, analjezik-antienflamatuar,
Hidrasyon
Mobilizasyon
ESWL (Böbrekte 2 cm, üreterde 1 cm taş)
Taşların eritilmesi (Kemoliz)

26. Ekstrakorporeal Shock Wave
Lithotripsy (ESWL)



Spontan düşebilecek boyuta kadar taşların
kırılması
2 cm’ye kadar böbrek taşları, 1 cm’ye kadar
üreter taşlarında endikedir
Kontrendikasyonları


Kanama diatezi, Üriner obstrüksiyon, Hamilelik
Komplikasyonlar


Yetersiz kırılma, Obstrüksiyon, sepsis, Hematüri
Taş yolu, Perirenal hematom

27. Cerrahi Tedaviler
Endoürolojik: Perkütan Nefrolitotomi (PNL)
Flexıble URS (RIRC)
Laparoskopik Pyelolitotomi
Açık Cerrahi: Pyelolitotomi
Nefrolitotomi
Parsiyel nefrektomi
Nefrektomi

28. Perkütan Nefro Litotomi (PNL)

29. Rekürren Taş Oluşumu İçin Risk
Faktörleri









Çocuklar ve ergenler
Genetik taş hastalığı (Sistinüri, primer hiperokzalüri,
Renal tübüler asidoz tip I, Ksantin
Ürik asit, gut
Ailevi öykü, Nefrokalsinozis
Enfeksiyon taşları
Hiperparatroidi
Kronik GİS hastalıkları (Kolit, Chron, Malabzorbsiyon)
Soliter böbrek
Bilateral yüksek taş yükü

30. Metabolik Değerlendirme


Çocuk hastalar
Metabolik aktif taş hastaları




Taş analizi (X ışını kristalografi)
Serum
Hemogram, PTH, Ca, ürik asit, kreatinin
24 saatlik idrar



Üç kez yapılmalı
taş tedavisinden 6 hafta sonra, 2 kez normal diet
Ca, Na, oksalattan kısıtlanmış diet

31. Taş oluşumunu Önleyici Konservatif
Öneriler

Sıvı alımı


Dengeli Beslenme





2.5-3 lt sıvı alınmalı, 2 lt idrar çıkarılmalı, idrar dansitesi 1010’un
altında olmalı
Sebze ve posalı gıdalardan zengin
Normal kalsiyum içerikli (1000-1200 mg/gün)
Az tuzlu diyet (3-5 gr/gün)
Sınırlı şeker, yağ ve hayvansal protein içerikli
Genel risk faktörlerinin normalleştirilmesi




VKİ 18-25 kg/m arasında olmalı
Stress sınırlanmalı
Yeterli fiziksel aktivite
Aşırı sıvı kaybının dengelenmesi

32. Üreter Taşları




Normalde üreterde primer taş oluşmaz
Böbrekten üretere düşen taşlardır
Genelde 3 darlıkta takılır (U-P, İliak çapraz, U-V)
Üreter taşlarında ağrı çoğunlukla Kolik tarzda



Taşın yapmış olduğu obst. sonucu intraluminal basınç artışı
ve gerilmesi sonucu oluşur
Distal üreterdeki taşlarda ağrı kasık, testis (Labium)
Dizüri ve sık idrara çıkma eşlik eder

33. Üreter Taşları Tedavi

Üst Üreter Taşları




Orta Üreter Taşları




ESWL
Üreterorenoskopi (URS), Bazen DJ Stent
Üreterolitotomi
ESWL
Üreterorenoskopi (URS), Bazen DJ Stent
Üreterolitotomi
Alt Üreter Taşları



Üreterorenoskopi (URS), Bazen DJ Stent
ESWL
Üreterolitotomi

35. Mesane Taşları

Mesanede Taş oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler








BPH- Mesane boynu darlığı
Nörojen mesane
Yabancı cisim
Divertikül
Tek yönlü beslenme
Genelde Erkeklerde görülür
Geri kalmış bölgelerde proteinden fakir, yüksek
karbonhidratlı beslenme ile çocuklarda amonyum
ürat taşlarına rastlanabilir
Kadınlarda pelvik yada jinekolojik cerrahi sonrası
sütur materyalinin mesaneden geçmesi ile oluşur

36. Mesane Taşı


En sık Ca Ox ve Ürik asit taşı oluşur
Mesane taşına spesifik bir semptom yoktur






Hematüri
Obstrüktif ve irritatif miksiyon semptomları
Rekürren üriner sistem enfeksiyonu
Miksiyon esnasında ani tıkanma (retansiyon)
Terminal hematüri
Tanıda



Direkt grafide genellikle opaktır
USG’de mobildir
Kesin tanı sistoskopi ile konur

38. Mesane Taşı - Tedavi



ESWL
En ideali Litotripsi (mekanik, USG, Lazer ..)
Sistolitotomi


Taş çok büyükse
Beraberinde BPH veya Divertikülektomi gibi cerrahi
uygulanacaksa

39. Mutluluğun Resmi