SlideShare a Scribd company logo
1
lzIff P]g, @)@* nfO{ ;+zf]wg ug{ ag]sf] ljw]os
k|:tfjgf M lzIff P]g, @)@* nfO{ ;+zf]wg ug{ jf~5gLo ePsf]n],
g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @(^ sf] pkwf/f -!_ adf]lhdsf]
Joj:yflksf–;+;bn] of] P]g agfPsf] 5 .
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd ælzIff -cf7f}+
;+zf]wg_ P]g, @)&#Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@= lzIff P]g, @)@* sf] k|:tfjgfdf ;+zf]wg M lzIff P]g, @)@*
-o;kl5 æd"n P]gÆ elgPsf]_ sf] k|:tfjgfsf] ;§f b]xfosf]
k|:tfjgf /flvPsf] 5 M–
æk|:tfjgf M /fli6«o ljsf;sf] nflu cfjZos hgzlQm tof/
ug{ ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds Joj:yf cg's"n
;j{;fwf/0f hgtfsf] ;bfrf/, lzi6frf/ / g}ltstf sfod
/fVg d'n'sleq :yfkgf x'g] tyf :yfkgf eO{ ;~rfng
eO/x]sf ljBfnosf] Joj:yfkgdf ;'wf/ ub}{ u'0f:t/o'Qm
lzIffsf] ljsf; ug{ jf~5gLo ePsfn]Æ
#= d"n P]gsf] bkmf @ df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf @ sf],–
-!_ v08 -v!_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v!_ /flvPsf] 5 M–
æ-v!_ æcfwf/e"t lzIffÆ eGgfn] k|f/lDes afn lzIff
b]lv sIff cf7;Dd lbOg] lzIff ;Demg' k5{ .Æ
-@_ v08 -3_ / -3!_ sf] ;§f b]xfosf v08 -3_ / -3!_
/flvPsf 5g M–
æ-3_ ædfWolds lzIffÆ eGgfn] sIff gf} b]lv sIff
afx| ;Dd lbOg] lzIff ;Demg' k5{ .Æ
-3!_ æljz]if lzIffÆ eGgfn] b[li6ljxLg, alx/f, cl6Hd,
af}l4s ckfËtf, ;':t >j0f jf clt czQm
zf/Ll/s ckfËtf ePsf afnaflnsfnfO{ 5'§}
;d"xdf /fvL] ljz]if k|sf/ / lglZrt
dfWodaf6 lbOg] lzIff ;Demg' k5{ .Æ
-#_ v08 -3!_ kl5 b]xfosf] v08 -3!s_ ylkPsf] 5 M–
2
æ-3!s_ æ;dfj]zL lzIffÆ eGgfn] b]xfosf]
lzIff ;Demg' k5{ M–
-!_ b[li6ljxLg, Go"g b[li6o'Qm, alx/f,
;':t >j0f, cl6Hd, af}l4s,
zf/Ll/s jf cGo ckfËtf ePsf
afnaflnsfnfO{ lgoldt z}lIfs
k4ltsf] cwLgdf /xL lbOg] lzIff,
-@_ ;fdflhs, cfly{s jf ef}uf]lns
sf/0fn] k5fl8 kfl/Psf JolQmnfO{
lje]b/lxt jftfj/0fdf lbOg]
lzIff .Æ
-$_ v08 -3$_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -3$_ /flvPsf]
5 M–
æ-3$_ æcfwf/e"t ljBfnoÆ eGgfn] v08 -v!_
adf]lhd lzIff lbOg] ljBfno ;Demg' k5{ .Æ
-%_ v08 -3$_ kl5 b]xfosf v08 -3%_, -3^_ / -3&_
ylkPsf 5g M–
æ-3%_ æljBfno lzIffÆ eGgfn] cfwf/e"t /
dfWolds lzIff ;Demg' k5{ .
-3^_ æaf]8{Æ eGgfn] bkmf $s= adf]lhd
ul7t /fli6«o k/LIff af]8{ ;Demg' k5{ .
-3&_ ækl/ifbÆ eGgfn] bkmf &s= adf]lhd
ul7t /fli6«o lzIff kl/ifb ;Demg'
k5{ .Æ
-^_ v08 -ª#_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -ª#_ /flvPsf]
5 M–
æ-ª#_ ædfWolds ljBfnoÆ eGgfn] v08 -v!_
/ -3_ jf v08 -3_ adf]lhdsf] lzIff
lbOg] ljBfno ;Demg' k5{ .Æ
-&_ v08 -r%_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -r%_ /flvPsf]
5 M–
3
æ-r%_ æcleefjsÆ eGgfn] ljBfnodf
cWoog/t ljBfyL{sf] cleefjs egL
ljBfnosf] clen]vdf hlgPsf] JolQm
;Demg' k5{ / ;f] zAbn] bkmf !@ sf]
k|of]hgsf] nflu ljBfyL{sf] afa', cfdf,
afh] jf aHo} / To:tf cleefjs
gePsf ljBfyL{sf] xsdf To:tf]
ljBfyL{nfO{ ;+/IfsTj k|bfg ug]{
JolQmnfO{ ;d]t hgfpF5 .Æ
-*_ v08 -5!_ sf] ;§f b]xfosf] -5!_ /flvPsf] 5 M–
æ-5!_ æcfwf/e"t lzIff pQL0f{ k/LIffÆ
eGgfn] cfwf/e"t txsf] cGTodf x'g]
k/LIff ;Demg' k5{ .Æ
-(_ v08 -7_ kl5 b]xfosf v08 -7!_ / -7@_ ylkPsf
5g M–
æ-7!_ ædGqfnoÆ eGgfn] lzIff dGqfno
;Demg' k5{ .
-7@_ æ:yfoL cfjf;Lo cg'dltÆ eGgfn]
ljb]zL d'n'sn] s'g} zt{ tf]sL jf ;f]
d'n'sdf :yfoL ?kn] a;f]af; ug{
kfpg] u/L g]kfnL gful/snfO{ pknAw
u/fPsf] 8fOel;{6L Oldu|]G6 le;f
-l8=eL_, k/dfg]G6 /]lh8]G6 le;f
-lk=cf/=_ jf u|Lg sf8{{ ;Demg' k5{ /
;f] zAbn] g]kfnL gful/snfO{ ljb]zdf
:yfoL ?kdf a;f]af; ug{ lbOPsf]
h'g;'s} gfdsf] :yfoL cfjf;Lo
cg'dltnfO{ ;d]t hgfpF5 .Æ
$= d"n P]gsf] bkmf # df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf # sf],–
-!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf]
5 M–
4
æ-!_ s'g} g]kfnL gful/sn] z}lIfs u'7L
cGtu{t ljBfno vf]Ng rfx]df tf]lsPsf] ljj/0f
v'nfO{ cfwf/e"t ljBfnosf] nflu ;DalGwt ufpF
lzIff ;ldlt jf gu/ lzIff ;ldlt / dfWolds
ljBfnosf] nflu ;DalGwt lhNnf lzIff ;ldltsf]
l;kmfl/; ;lxt tf]lsPsf] clwsf/L ;dIf cg'dltsf]
nflu lgj]bg lbg' kg]{5 .Æ
-@_ pkbkmf -$_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -$_ /flvPsf]
5 M–
æ-$_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt sDkgLsf]
?kdf ;~rfngdf /x]sf ljBfnon] rfx]df sDkgL
vf/]h u/L z}lIfs u'7L cGtu{t ljBfno ;~rfng ug{
tf]lsPsf] clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .Æ
-#_ pkbkmf -^_ df /x]sf] æsDkgLsf]Æ eGg] zAbsf] ;§f
æz}lIfs u'7Lsf]Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g .
-$_ 7fpF 7fpFdf /x]sf æg]kfn ;/sf/Æ eGg] zAbx?sf]
;§f ædGqfnoÆ eGg] zAb /flvPsf] 5 .
-%_ pkbkmf -&s_ / -&v_ lemlsPsf 5g .
%= d"n P]gdf bkmf $s=, $v=, $u=, $3=, $ª=, $r=, $5=,
$h=, $em=, $`=, $6=, $7= / $8=yk M d"n P]gsf] bkmf $
kl5 b]xfosf bkmf $s=, $v=, $u=, $3=, $ª=, $r=, $5=,
$h=, $em=, $`=, $6=, $7= / $8= ylkPsf 5g M–
æ$s= af]8{sf] u7g M -!_ dfWolds lzIff k/LIffsf] ;~rfng,
;dGjo / Joj:yfkg ug{ Ps /fli6«o k/LIff af]8{
/xg]5 .
-@_ af]8{sf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ dfGotf k|fKt
ljZjljBfnoaf6
sDtLdf :gftsf]Q/
pkfwL xfl;n
u/]sf] / lzIff tyf
k/LIff ;DaGwL
5
If]qdf sDtLdf afx|
jif{sf] cg'ej k|fKt
JolQmx?dWo]af6
g]kfn ;/sf/n]
lgo'Qm u/]sf] JolQm – cWoIf
-v_ dGqfnosf] ;lrj – pkfWoIf
-u_ dGqfnosf]
;x;lrj -ljBfno
lzIff x]g]{_ – ;b:o
-3_ dxflgb]{zs, lzIff
ljefu – ;b:o
-ª_ sfo{sf/L lgb]{zs,
kf7oqmd ljsf;
s]Gb| – ;b:o
-r_ ;b:o–;lrj,
k|fljlws lzIff tyf
Jofj;flos tfnLd
kl/ifb – ;b:o
-5_ k/LIff lgoGqs,
lqe'jg
ljZjljBfno – ;b:o
-h_ k|fWofkg, lzIff
k|zf;g / k/LIff
If]qdf sDtLdf bz
jif{sf] cg'ej k|fKt
u/L ljz]if1tf
xfl;n u/]sf
JolQmx?dWo]af6
af]8{n] dgf]gLt
u/]sf sDtLdf
b'O{{hgf dlxnf
;lxt tLghgf –;b:o
6
-#_ af]8{sf] cWoIfsf] lgo'lQmsf] nflu g]kfn
;/sf/nfO{ l;kmfl/; ug{ nf]s ;]jf cfof]usf]
cWoIfsf] cWoIftfdf Vofltk|fKt lzIffljbx? dWo]af6
sDtLdf Pshgf dlxnf ;lxt dGqfnon] dgf]gog
u/]sf b'O{{hgf ;b:o /x]sf] Ps l;kmfl/; ;ldlt u7g
ug{]5 / ;f] ;ldltn] l;kmfl/; u/]sf] JolQmnfO{ g]kfn
;/sf/n] af]8{sf] cWoIfdf lgo'lQm ug{]5 .
-$_ af]8{sf cWoIf tyf dgf]gLt ;b:osf]
kbfjlw rf/ jif{sf] x'g]5 .
-%_ pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg af]8{sf] cWoIf jf dgf]gLt ;b:on] cfkmgf]
kbLo lhDd]jf/L OdfGbf/Lk"j{s k"/f gu/]sf] egL
tf]lsP adf]lhdsf] ;ldltsf] l;kmfl/;df cWoIfsf]
xsdf g]kfn ;/sf/n] / ;b:osf] xsdf dGqfnon]
lghnfO{ h'g;'s} avt kbaf6 x6fpg ;Sg]5 .
-em_ ;fd'bflos tyf
;+:yfut dfWolds
ljBfnosf
k|wfgfWofksx¿dWo]
af6 sDtLdf
Pshgf dlxnf
;lxt dGqfnon]
dgf]gLt u/]sf
b'O{{hgf – ;b:o
-`_ g]kfn lzIff ;]jfsf]
/fhkqf+lst k|yd
>]0fLsf] clws[t jf
af]8{sf] jl/i7
sd{rf/Lx¿dWo]af6
dGqfnon] tf]s]sf]
sd{rf/L
–
–
–;b:o –;lrj
7
t/ To;/L kbaf6 x6fpg' cl3 lghnfO{
cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug]{ dgfl;j df}sfaf6 al~rt
ul/g] 5}g .
-^_ af]8{sf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
$v= af]8{ :jzfl;t / ;+ul7t ;+:yf x'g] M -!_ af]8{
cljlR5Gg pQ/flwsf/jfnf Ps :jzfl;t / ;+ul7t
;+:yf x'g]5 .
-@_ af]8{sf ;a} sfd sf/jfxLsf] lgldQ
cfˆgf] Pp6f 5'§} 5fk x'g]5 .
-#_ af]8{n] JolQm ;/x rn crn ;DklQ k|fKt
ug{, pkef]u ug{, a]rlavg ug{ / cGo lsl;dn]
Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
-$_ af]8{n] JolQm ;/x gfln; ph"/ ug{ /
af]8{ pk/ klg ;f]xL gfdaf6 gfln; ph"/ nfUg
;Sg]5 .
-%_ af]8{n] JolQm ;/x s/f/ ug{, s/f/
adf]lhdsf] clwsf/ k|of]u ug{ tyf bfloTj lgjf{x ug{
;Sg]5 .
$u= af]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M af]8{sf] sfd, st{Jo
/ clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ dGqfnon] :jLs[t u/]sf] k/LIff;DaGwL
gLltsf] cwLgdf /xL af]8{sf] gLlt
lgwf{/0f u/L sfof{Gjog ug]{, u/fpg],
-v_ af]8{sf] bL3{sfnLg of]hgf tof/ u/L
sfof{Gjog ug]{, u/fpg],
-u_ ljBfno lzIff k/LIffsf] dof{bf /
u'0f:t/ sfod eP gePsf] ;DaGwdf
d"NofÍg ug]{, u/fpg],
-3_ af]8{sf] jflif{s ah]6 tyf sfo{qmd
:jLs[t ug]{,
8
-ª_ af]8{sf] sfd ;'rf? ?kn] ;~rfng ug{
cfjZos cfly{s ;|f]t h'6fpg],
-r_ af]8{sf] cfjlws tyf jflif{s k|ltj]bg
dGqfnodf k]z ug]{,
-5_ tf]lsP adf]lhdsf] cGo sfo{ ug]{,
u/fpg] .
$3= af]8{sf] kbflwsf/Lsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf
;]jfsf] zt{ / ;'ljwf M -!_ af]8{sf] cWoIf af]8{sf]
k"0f{sfnLg sfd ug]{ k|d'v kbflwsf/L x'g]5 .
-@_ af]8{sf] ;b:o–;lrj af]8{sf] k"0f{sfnLg
sfd ug]{ k|d'v k|zf;sLo kbflwsf/L x'g]5 .
-#_ af]8{sf] cWoIfsf] kfl/>lds, ;]jfsf] zt{
tyf ;'ljwf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-$_ af]8{sf] cWoIf tyf ;b:o–;lrjsf] sfd,
st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-%_ af]8{sf] cWoIf, pkfWoIf, ;b:o / ;b:o–
;lrjn] af]8{sf] a}7sdf efu lnP afkt cy{
dGqfnosf] ;xdltdf dGqfnon] tf]s] adf]lhdsf]
a}7s eQf kfpg] 5g .
$ª= sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf M -!_ af]8{df cfjZostf
cg';f/ sd{rf/Lx? /xg]5g .
-@_ dGqfnon] af]8{sf] cg'/f]wdf g]kfn
;/sf/sf] s'g} sd{rf/LnfO{ af]8{df sfd ug]{ u/L
sfhdf v6fpg ;Sg]5 .
-#_ af]8{sf sd{rf/Lsf] kfl/>lds, ;]jfsf] zt{
/ ;'ljwf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd ;]jfsf zt{sf]
Joj:Yff ubf{ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt pRr
dfWolds lzIff kl/ifbdf sDtLdf Ps jif{ lg/Gt/
c:yfoL ;]jf ul//x]sf sd{rf/Lsf] xsdf of] bkmf
k|f/De ePkl5 Psk6ssf] nflu cfGtl/s lj1fkg
u/L :yfoL kbk"lt{sf] nflu x'g] k|ltof]lutfTds
9
k/LIffdf ;xefuL x'g kfpg] / To;/L x'g] lj1fkgdf
;xefuL x'g grfx]df To:tf] kl/ifbdf sDtLdf kfFr
jif{ lg/Gt/ c:yfoL ;]jf ul//x]sf sd{rf/LnfO{
;'ljwf lbO{ cjsfz lbg] Joj:yf ug'{ kg]{5 .
$r= af]8{sf] sf]if M -!_ af]8{sf] gfddf Pp6f 5'§} sf]if
/xg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sf]ifdf b]xfo
adf]lhdsf /sdx? /xg]5g M–
-s_ g]kfn ;/sf/af6 k|fKt /sd,
-v_ ljBfyL{af6 lnOg] z'Nsaf6 k|fKt
/sd,
-u_ ljb]zL JolQm, ;/sf/, ;+3 jf
;+:yfaf6 cg'bfg jf C0f :j?k
k|fKt /sd,
-3_ :jb]zL JolQm, ;+:yf jf lgsfoaf6
k|fKt /sd,
-ª_ cGo >f]taf6 k|fKt /sd .
-#_ af]8{n] pkbkmf -@_ sf] v08 -u_ adf]lhd
s'g} /sd k|fKt ug'{ cl3 cy{ dGqfnosf] :jLs[lt lng'
kg]{5 .
-$_ af]8{sf] tk{maf6 ul/g] ;Dk"0f{ vr{ pkbkmf
-!_ adf]lhdsf] sf]ifaf6 Joxf]l/g]5 .
-%_ af]8{sf] sf]ifdf /x]sf] /sd af]8{n]
g]kfnsf] jfl0fHo a}+sdf vftf vf]nL hDdf ug]{5 .
-^_ af]8{sf] sf]ifsf] ;~rfng af]8{sf] ;b:o–
;lrj / n]vf k|d'vsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 .
$5= n]vf / n]vfk/LIf0f M -!_ af]8{sf] cfo Joosf] n]vf
g]kfn ;/sf/n] ckgfPsf] 9fFrf adf]lhd /flvg]5 .
-@_ af]8{sf] n]vfk/LIf0f dxfn]vfk/LIfsaf6
x'g]5 .
-#_ dGqfnon] rfx]df h'g;'s} avt af]8{sf]
lx;fa lstfa hfFr ug{ jf u/fpg ;Sg]5 .
10
$h= lgb]{zg lbg ;Sg] M -!_ dGqfnon] af]8{nfO{ cfjZos
lgb]{zg lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbOPsf] lgb]{zgsf]
kfngf ug'{ af]8{sf] st{Jo x'g]5 .
$em= clwsf/ k|Tofof]hg M af]8{n] of] P]g jf o; P]g
cGtu{t ag]sf lgod adf]lhd cfkm"nfO{ k|fKt
clwsf/dWo] cfjZostf cg';f/ s]xL clwsf/ af]8{sf]
cWoIf, pkfWoIf, ;b:o, ;b:o–;lrj, g]kfn
;/sf/sf] s'g} clws[t jf af]8{sf] clws[t
sd{rf/LnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
$`= af]8{sf] sfof{no M -!_ af]8{sf] sfof{no sf7df8f}+
pkTosfleq /xg]5 .
-@_ af]8{n] dGqfnosf] :jLs[lt lnO{
cfjZostf cg';f/ g]kfnsf] cGo If]qdf ;d]t zfvf
sfof{no vf]Ng ;Sg]5 .
$6= k/LIffsf] ;~rfng / Joj:Yffkg ;DaGwL Joj:Yff M -!_
dfWolds lzIffsf] sIff bz / dfWolds txsf]
cGTodf x'g] k/LIff af]8{af6 ;~rfng x'g]5 .
t/ cfwf/e"t txsf] k/LIff lhNNff lzIff
sfof{noaf6 ;~rfng x'g]5 .
-@_ sIff bzsf] cGTodf x'g] k/LIff
If]qLo:t/df / cfwf/e"t txsf] cGTodf x'g] k/LIff
lhNNff:t/df ;~rfng ul/g]5 .
-#_ k/LIff ;~rfng ;DaGwL cGo Joj:yf
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
$7= g]kfn ;/sf/;Fu ;Dks{ M af]8{n] g]kfn ;/sf/;Fu
;Dks{ /fVbf dGqfno dfkm{t /fVg' kg]{5 .
$8= dfWolds lzIffsf] dfGotf M dfWolds lzIff k/LIff
pQL0f{ k|df0fkqsf] dfGotf k|jL0ftf k|df0fkq tx jf
pRr dfWolds tx pQL0f{ u/] ;/x x'g]5 .Æ
^= d"n P]gsf] bkmf ^ df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf ^ sf] v08
-u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_ ylkPsf] 5 M–
11
æ-3_ k|fljlws tyf Jofj;flos dfWolds lzIff .
t/ To:tf] lzIffdf yk Ps jif{ tf]lsP
adf]lhd Jojxfl/s cEof; u/fOg]5 .Æ
&= d"n P]gsf] bkmf ^s= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf ^s= sf]
;§f b]xfosf] bkmf ^s= /flvPsf] 5 M–
æ^s= ljz]if lzIff, ;dfj]zL lzIff, cgf}krfl/s lzIff,
lg/Gt/ lzIff, b"/ lzIff tyf v'nf lzIff ;~rfng
;DaGwL Joj:yf M -!_ dGqfnon] cfjZos k"jf{wf/sf]
Joj:yf u/L s'g} ;fd'bflos ljBfnodf ljz]if lzIff,
;dfj]zL lzIff, cgf}krfl/s lzIff, lg/Gt/ lzIff, b"/
lzIff jf v'nf lzIff ;~rfngsf] Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
-@_ s'g} ljBfnon] ljz]if lzIff, ;dfj]zL
lzIff, cgf}krfl/s lzIff, lg/Gt/ lzIff, b"/ lzIff
tyf v'nf lzIff ;~rfng ug{ rfx]df dGqfnon] ;f]
;DaGwdf cfjZos hfFra'em u/L ;f] ljBfnonfO{
To:tf] lzIff ;~rfng ug{ tf]lsP adf]lhd :jLs[lt
lbg ;Sg]5 .
-#_ b"/ lzIff, ljz]if lzIff / ;dfj]zL
lzIffsf] ;~rfng ;fwf/0f lzIff ;/x x'g]5 .
-$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
ePtf klg b[li6ljxLg, Go"g b[li6o'Qm, k"0f{ b[li6ljxLg,
alx/f, ;':t >j0f, cl6Hd, af}l4s ckfËtf tyf >j0f
b[li6ljxLg ePsf afnaflnsfsf] nflu kf7oqmd,
kf7ok':ts / lzIf0f l;sfO / d"Nofªsg k|0ffnLdf
km/s Joj:yf ug{ ;lsg]5 .
-%_ cgf}krfl/s lzIff, lg/Gt/ lzIff / b"/
tyf v'nf lzIffsf] ;~rfng tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
*= d"n P]gsf] bkmf & df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf & sf]
pkbkmf -@_ sf],–
-!_ v08 -s_ df /x]sf] ætx;Ddsf]Æ eGg] zAb lemlsPsf]
5 .
12
-@_ v08 -v_ df /x]sf æg]kfnL ljifosf]Æ eGg] zAbx?sf]
;§f æclgjfo{ g]kfnL ljifosf]Æ eGg] zAbx? /flvPsf
5g .
(= d"n P]gdf bkmf &s=/ &v= yk M d"n P]gsf] bkmf & kl5
b]xfosf bkmf &s=/ &v= ylkPsf 5g M–
æ&s= kl/ifb ;DaGwL Joj:yf M -!_ lzIff ;DaGwL gLlt
lgwf{/0f ug]{ ;DaGwdf g]kfn ;/sf/nfO{ ;Nnfx tyf
;'emfj lbg] sfd ;d]tsf] nflu Ps /fli6«o lzIff
kl/ifb /xg]5 .
-@_ kl/ifbsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ lzIff dGqL jf /fHo
dGqL – cWoIf
-v_ ;b:o, /fli6«o of]hgf
cfof]u -lzIff x]g]{_ – ;b:o
-u_ cWoIf, ljZjljBfno
cg'bfg cfof]u – ;b:o
-3_ pkfWoIf, k|fljlws lzIff
tyf Jofj;flos tflnd
kl/ifb – ;b:o
-ª_ ljZjljBfnosf
kbflwsf/Lx?dWo]af6
Pshgf dlxnf ;lxt
dGqfnoaf6 dgf]gLt
tLg hgf – ;b:o
-r_ dGqfnosf] ;lrj – ;b:o
-5_ ;lrj, cy{ dGqfno – ;b:o
-h_ dxflgb]{zs, lzIff ljefu – ;b:o
-em_ ;efklt, g]kfn k|fWofks
;+3 – ;b:o
-`_ cWoIf, lzIfs dxf;+3 – ;b:o
-6_ lzIffljbx?dWo]af6
sDtLdf Pshgf dlxnf
नेपाल
13
;lxt kl/ifbaf6
dgf]gLt b'O{{hgf – ;b:o
-7_ k|rlnt sfg"g adf]lhd
btf{ ePsf cleefjs
;+3 jf ;+u7gsf
kbflwsf/Lx? dWo]af6
sDtLdf Pshgf dlxnf
;lxt kl/ifbaf6 dgf]gLt
b'O{hgf –;b:o
-8_ ;fd'bflos ljBfnosf
Joj:yfkg ;ldltsf
cWoIfx¿dWo]af6
Pshgf dlxnf ;lxt
dGqfnoaf6 dgf]gLt
b'O{hgf –;b:o
-9_ ;+:yfut ljBfnosf
;~rfnsx?dWo]af6
Pshgf dlxnf ;lxt
dGqfnoaf6 dgf]gLt
b'O{hgf –;b:o
-0f_ ;+:yfut ljBfnosf
lzIfs k]zfut ;+3,
;+u7gsf k|ltlglwx?
dWo]af6 Pshgf –;b:o
-t_ k|ltlglw, /fli6«o ckfË
dxf;+3 –;b:o
-y_ dGqfnosf] of]hgf
dxfzfvfsf] ;x;lrj –;b:o–;lrj
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd dgf]gLt ;b:osf]
kbfjlw tLg jif{sf] x'g]5 .
-$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg kl/ifbsf] s'g} dgf]gLt ;b:on] cfˆgf] kbLo
14
lhDd]jf/L OdfGbf/Lk"j{s k"/f gu/]sf] egL kl/ifbaf6
ul7t 5fglag ;ldltn] l;kmfl/; u/]df dGqfnon]
lghnfO{ h'g;'s} avt ;b:osf] kbaf6 x6fpg
;Sg]5 .
t/ To;/L kbaf6 x6fpg' cl3 lghnfO{
cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug]{ dgfl;j df}sfaf6 jl~rt
ul/g] 5}g .
-%_ kl/ifbsf] ;lrjfno dGqfnodf /xg]5 .
-^_ kl/ifbsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-&_ kl/ifbsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw kl/ifb
cfk+m+}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
&v= z}lIfs u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb| M -!_ ljBfno lzIffsf]
u'0f:t/ k/LIf0f ug]{ sfd ;d]tsf] nflu Ps z}lIfs
u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb| /xg]5 .
-@_ z}lIfs u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb|sf] k|d'vsf]
?kdf sfd ug{ g]kfn ;/sf/n] Pshgf k|d'v lzIff
k/LIfs lgo'Qm ug]{5 .
-#_ k|d'v lzIff k/LIfssf] lgo'lQmsf] nflu
g]kfn ;/sf/ ;dIf l;kmfl/; ug{ nf]s ;]jf
cfof]usf] cWoIfsf] cWoIftfdf /fli6«o of]hgf
cfof]usf lzIff x]g]{ ;b:o / dGqfnosf] ;lrj /x]sf]
Ps ;ldlt /xg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] ;ldltn] g]kfn
lzIff ;]jfsf] sDtLdf /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf] kbdf
sfd u/]sf JolQmx?dWo]af6 k|d'v lzIff k/LIfssf]
kbdf lgo'lQmsf] nflu gfd l;kmfl/; ug]{5 .
-%_ k|d'v lzIff k/LIfssf] lgo'lQm, kfl/>lds
/ ;]jfsf] cGo zt{x? tf]lsP adf]lhd x'g]5g .
-^_ z}lIfs u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb|sf] cGo sfd,
st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
!)= d"n P]gsf] bkmf !! df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !! sf],–
15
-!_ pkbkmf -@_ sf],–
-s_ v08 -h_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -h_ /flvPsf]
5 M–
æ-h_ cleefjs jf lzIffljbx?dWo]af6 lhNnf
lzIff ;ldltn] dgf]gLt u/]sf] sDtLdf
Pshgf blnt / Pshgf dlxnf ;lxt
tLg hgf –;b:oÆ
-v_ v08 -3_ / -5_ lemlsPsf 5g .
-@_ pkbkmf -%_ sf],–
-s_ v08 -s!_ lemlsPsf] 5 .
-v_ v08 -r_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -r_ /flvPsf]
5 M–
æ-r_ lhNnfleqsf ;fd'bflos ljBfno
cGtu{tsf sIff kfFr;Ddsf cfwf/e"t
ljBfnodf b'u{d lhNnfx?sf] xsdf
ef}uf]lns ljs6tfsf] cfwf/df / cGo
lhNnfsf] xsdf ljBfyL{ ;+Vofsf]
cfwf/df Go"gtd sIffut b/aGbL
sfod u/L / cfwf/e"t ljBfnosf]
sIff 5 b]lv cf7;Dd tyf dfWolds
ljBfnonfO{ ljifout cfwf/df g]kfn
;/sf/åf/f pknAw b/aGbL ljt/0f /
ldnfg ug]{,Æ
!!= d"n P]gdf bkmf !!s!=yk M d"n P]gsf] bkmf !!s= kl5
b]xfosf] bkmf !!s!= ylkPsf] 5 M–
æ!!s!= lhNnf lzIff kl/ifb ;DaGwL Joj:yf M -!_ lhNnf
:t/df z}lIfs ljsf;sf nflu cfjZos gLlt th'{df
ug{ tf]lsP adf]lhdsf] Ps lhNnf lzIff kl/ifb
/xg]5 .
-@_ lhNnf lzIff kl/ifbsf] u7g, sfd, st{Jo,
clwsf/ / a}7s ;DaGwL sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd
x'g]5 .Æ
16
!@= d"n P]gsf] bkmf !!v= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!v=sf]
pkbkmf -!_ / -@_ sf] ;§f b]xfosf pkbkmf -!_ / -@_
/flvPsf 5g M–
æ-!_ ;fd'bflos ljBfnodf g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t
b/aGbL cg';f/ l/Qm lzIfs tyf sd{rf/L kbsf] lgo'lQm tyf
To:tf] kbdf lgo'Qm lzIfs tyf sd{rf/Lsf] a9'jfsf] nflu
l;kmfl/; ug{ Ps lzIfs ;]jf cfof]u u7g x'g]5 .
t/ bkmf !!y= adf]lhd :yfgLo lgsfo jf Joj:yfkg
;ldltn] Joj:yfkg lhDdf lnPsf] ;fd'bflos ljBfnosf]
lzIfs tyf sd{rf/Lsf] lgo'lQm tyf To;/L lgo'Qm lzIfssf]
a9'jf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-@_ cfof]udf cWoIf / Pshgf dlxnf ;lxt cGo
b'O{{hgf ;b:ox¿ /xg]5g .Æ
!#= d"n P]gsf] bkmf !!u=df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!u= sf]
v08 -ª_ df /x]sf æljlzi6 >]0fLdf sDtLdf kfFr jif{Æ eGg]
zAbx?sf] ;§f æljlzi6 >]0fLsf] cg'ej k|fKt u/]sf]Æ eGg]
zAbx? /flvPsf 5g .
!$= d"n P]gsf] bkmf !!r= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!r= sf]
;§f b]xfosf] bkmf !!r=/flvPsf] 5 M–
æ!!r= l;kmfl/; ubf{ ckgfpg' kg]{ k|lqmof M -!_ cfof]un]
lzIfs tyf sd{rf/Lsf] :yfoL lgo'lQmsf] nflu
l;kmfl/; ubf{ b]xfo adf]lhdsf] k|lqmof ckgfpg'
kg]{5 M–
-s_ lhNnfsf ljBfnox?df :jLs[t b/aGbL
cg';f/ l/Qm /x]sf] lzIfs tyf
sd{rf/Lsf] kb :yfoL ?kdf k"lt{ ug'{
kbf{ ljBfnosf] tx cg';f/ k"lt{ ul/g'
kg]{ lzIfs tyf sd{rf/Lsf] ;+Vofsf]
ljj/0f lzIff ljefuaf6 lng],
-v_ lhNnfsf ljBfnox?df kbk"lt{ ug{
v'Nnf k|ltof]lutfsf] nflu kb ;+Vof
vf]nL lj1fkg k|sflzt ug]{ / kb
17
cg';f/ tf]lsPsf] of]Uotf ePsf
pDd]bjf/x?af6 b/vf:t lng],
t/ To;/L v'Nnf k|ltof]lutfsf]
nflu lzIfssf] kb ;+Vof v'nfpFbf
c:yfoL lzIfsnfO{ clGtd Psk6ssf]
nflu l/Qm b/aGbLdf b]xfosf lzIfs
dfq pDd]bjf/ x'g kfpg] u/L cfof]un]
of] bkmf k|f/De ePsf] Ps jif{leq
lj1fkg ug]{5M–
-!_ ;+jt @)^! ;fn ;fpg @!
ut];Dd l/Qm eO{ kbk"lt{
x'g g;s]sf] b/aGbLdf
;+jt @)$( ;fn kf}if @)
ut] eGbf cl3 c:yfoL
lzIfsdf lgo'lQm kfO{ of]
bkmf k|f/De x'Fbfsf
avt;Dd cljlR5Gg ?kdf
sfo{/t c:yfoL lzIfs,
-@_ pkv08 -!_ adf]lhdsf
lzIfssf] nflu cfjZos
kg]{ b/aGbL 5'§ofO{ ;f] v08
adf]lhdsf] cjlw;Dd l/Qm
eO{ kbk"lt{ x'g g;s]sf]
b/aGbL jf ;f] b/aGbLsf]
lnog kbdf ;f]xL
ldlt;Dddf c:yfoL
lzIfssf] ?kdf lgo'Qm jf
cfwf/e"t tyf k|fylds
lzIff kl/of]hgf cGtu{t
lgo'Qm eO{ of] bkmf k|f/De
x'Fbfsf avt;Dd cljlR5Gg
18
?kdf sfo{/t c:yfoL
lzIfs,
-#_ ;+jt @)^! ;fn ;fpg @@
ut] kl5 ;+jt @)&@ ;fn
c;f]h @ ut];Dd l/Qm
/x]sf s'n b/aGbLsf]
pgGrf; k|ltzt kbdf
To:tf] b/aGbL jf ;f]
b/aGbLsf] lnog kbdf
c:yfoL jf ;§f lzIfssf]
?kdf cljlR5Gg ?kdf
sfo{/t c:yfoL lzIfs,
-u_ v08 -v_ adf]lhd kg{ cfPsf b/vf:t
pk/ 5fglag u/L b]xfosf] tl/sf
ckgfO{ pko'Qm pDd]bjf/ 5gf}6 ug]{ M–
-!_ v'Nnf k|ltof]lutfTds
lnlvt k/LIff,
-@_ cGtjf{tf{,
-#_ k|of]ufTds k/LIff .
t/ cfof]un] plrt / cfjZos
7x¥ofPsf] cj:yfdf dfq k|of]ufTds
k/LIff lnOg]5 .
-3_ l/Qm kbdf k|To]s jif{ lj1fkg ug{] /
lj1fkg ePsf] 5 dlxgfleq lgo'lQm jf
a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ug{] .
-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf]
k|ltaGwfTds jfSof+zsf] pkv08 -#_ adf]lhd 5'6[ofO{
afFsL /x]sf] PsfpGg k|ltzt b/aGbLdf v'nf
k|ltof]lutfaf6 kbk"lt{ ul/g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf]
k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhd lzIfssf] kbk"lt{sf]
nflu lj1fkg ubf{ pkv08 -!_, -@_ / -#_ sf]
19
k|of]hgsf] nflu 5'§f5'§} lj1fkg ul/g]5 / To:tf]
lj1fkgsf] k|ltof]lutfTds k/LIff Ps} ldlt tyf
;dodf lnOg]5 .
-$_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds
jfSof+z adf]lhd lzIfssf] kbk"lt{sf] nflu x'g]
lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g pd]/sf] xb nfUg] 5}g .
-%_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf]
k|ltaGwfTds jfSof+zsf] pkv08 -!_, -@_ / -#_
adf]lhdsf] lj1fkg adf]lhd lnOPsf] k|ltof]lutfTds
k/LIffaf6 lzIfs kbk"lt{ x'g g;s]df To:tf] kb v'nf
k|ltof]lutfaf6 k"lt{ ul/g]5 .
-^_ pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ adf]lhd lnOg]
v'Nnf k|ltof]lutfTds lnlvt k/LIffdf pQL0f{ x'g
sDtLdf rfnL; k|ltzt cÍ k|fKt u/]sf] x'g' kg]{5 .
-&_ ;Djt @)%@ ;fn / ttkZrft ePsf
lj1fkgaf6 :yfoL lgo'lQm ePsf jf pkbkmf -!_ sf]
v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhdsf]
lj1fkgaf6 :yfoL x'g] lzIfsn] cjsf; x'Fbf
lgj[Qe/0f kfpg] cj:yf gePdf ;f] k|of]hgsf nflu
lghsf] ;ft jif{;Ddsf] c:yfoL ;]jf cjlw hf]8g
;lsg]5 .
-*_ of] pkbkmf k|f/De x'Fbfsf] ldlt;Dd
cljlR5Gg ?kdf sfo{/t /x]sf c:yfoL lzIfsn]
pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z
adf]lhd x'g] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g grfx]df
pkbkmf -(_ adf]lhdsf] ;'ljwf lnO{ cjsf; lngsf]
nflu To:tf] lj1fkgsf] b/vf:t lbg] clGtd ldlt
cufj} ;DalGwt lhNnf lzIff sfof{nodf lgj]bg lbg'
kg{]5 .
-(_ pkbkmf -*_ adf]lhd lgj]bg lbg] c:yfoL
lzIfssf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds
20
jfSof+z adf]lhd x'g] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g
b/vf:t lbg] clGtd ldlt;Ddsf] cjlwnfO{ u0fgf
u/L clwstd ;]jf cjlw aL; jif{ dfgL lghnfO{
b]xfo adf]lhdsf] ;'ljwf lbO{g]5 M–
-s_ kfFr jif{b]lv bz jif{;Dd ;]jf u/]sf]
lzIfsnfO{ lghn] sfd u/]sf] k|To]s
jif{sf] lgldQ cflv/L cfwf dlxgfsf]
tna a/fa/sf] /sd,
-v_ bz jif{ eGbf a9L kGw| jif{;Dd ;]jf
u/]sf] lzIfsnfO{ lghn] sfd u/]sf]
k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L Ps
dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd,
-u_ kGw| jif{eGbf a9L ;]jf u/]sf]
lzIfsnfO{ lghn] sfd u/]sf] k|To]s
jif{sf] lgldQ cflv/L 8]9 dlxgfsf]
tna a/fa/sf] /sd .
-!)_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf]
k|ltaGwfTds jfSof+zsf] pkv08 -!_ / -@_
adf]lhdsf] lj1fkgdf pDd]bjf/ gx'g] c:yfoL lzIfs
/ To:tf] lj1fkg adf]lhd lnOPsf] k|ltof]lutfTds
k/LIffdf 5gf}6 x'g g;s]sf c:yfoL lzIfs
k|ltof]lutfTds k/LIffsf] glthf k|sflzt ePsf]
ldltaf6 :jtM cjsf; ePsf] dflgg] 5 .
-!!_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg of] bkmf k|f/De ePkl5 lzIfssf] kbk"lt{sf]
nflu x'g] v'nf tkm{sf] klxnf] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g
/fxt lzIfssf] ?kdf sfo{/t lzIfsnfO{ pd]/sf] xb
nfUg] 5}g .
-!@_ cfof]un] lzIfs tyf sd{rf/Lsf]
a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ubf{ tf]lsP adf]lhdsf]
k|lqmof ckgfpg' kg]{5 .Æ
21
!%= d"n P]gsf] bkmf !!5= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!5= sf]
pkbkmf -!_ df /x]sf æPs jif{Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æb'O{
jif{Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g .
!^= d"n P]gsf] bkmf !!6= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!6=
sf],–
-!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–
æ-!_ ufpFkflnsf jf gu/kflnsf If]qleq ;~rfng
x'g] ljBfnosf] Joj:yfkg, /]vb]v / ;dGjo ug]{ sfdsf]
nflu k|To]s ufpFkflnsf jf gu/kflnsfdf b]xfo
adf]lhdsf] ufpF lzIff jf gu/ lzIff ;ldlt /xg]5 M–
-s_ ufpFkflnsfsf] cWoIf jf
gu/kflnsfsf] k|d'v jf ;f]
sfd ug{ tf]lsPsf] JolQm – cWoIf
-v_ ufpFkflnsf jf gu/kflnsfn]
tf]s]sf] ufpFkflnsf jf
gu/kflnsfsf]
;b:ox?dWo]af6 sDtLdf
Pshgf dlxnf ;lxt b'O{{hgf – ;b:o
-u_ ;DalGwt ufpFkflnsf jf
gu/kflnsf If]qleq /x]sf
ljBfnosf ljBfno
Joj:yfkg ;ldltsf
cWoIfx?dWo]af6 lhNnf
lzIff ;ldltn] dgf]gLt u/]sf]
Pshgf – ;b:o
-3_ :yfgLo ;dfh;]jL jf lzIff
k|]dLx?dWo]af6 ufpF lzIff
;ldlt jf gu/ lzIff
;ldltaf6 dgf]gLt Pshgf
blnt / b'O{{hgf dlxnf ;lxt
tLghgf – ;b:o
-ª_ ;DalGwt ufpFkflnsf jf
22
gu/kflnsf If]qleq /x]sf
;fd'bflos tyf ;+:yfut
ljBfnosf
k|wfgfWofksx?dWo]af6
;DalGwt ufpFkflnsf jf
gu/kflnsfn] dgf]gLt u/]sf]
sDtLdf Pshgf dlxnf
;lxt b'O{{hgf – ;b:o
-r_ ;DalGwt ufpFkflnsf jf
gu/kflnsf l:yt ljz]if
lzIff, ;dfj]zL lzIff jf ;|f]t
sIff ;~rfng ug]{ ljBfno
jf ckfËtf ;DaGwL lzIf0f
;+:yfaf6 k|ltlglwTj x'g] u/L
ufpF lzIff ;ldlt jf gu/
lzIff ;ldltn] dgf]gLt u/]sf]
ckfËtf ePsf JolQm Pshgf –;b:o
-5_ ufpF lzIff ;ldltsf] xsdf
;DalGwt ;|f]t JolQm / gu/
lzIff ;ldltsf] xsdf
;DalGwt ljBfno lg/LIfs –;b:o–;lrjÆ
-@_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M–
æ-!s_ ufpFkflnsf jf gu/kflnsf If]q leqsf
ljBfnosf k|wfgfWofksx? / g]kfn lzIfs dxf;+3sf]
k|ltlglwnfO{ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7sdf
ko{j]Ifssf] ?kdf cfdGq0f ul/g]5 .Æ
-#_ 7fpF 7fpFdf /x]sf æufFp lzIff ;ldltÆ eGg] zAbx?sf]
;§f æufpF lzIff jf gu/ lzIff ;ldltÆ eGg] zAbx?
/flvPsf 5g .
!&= d"n P]gdf bkmf !!7!= yk M d"n P]gsf] bkmf !!7= kl5
b]xfosf] bkmf !!7!= ylkPsf] 5 M–
23
æ!!7!= ;fd'bflos l;sfO s]Gb| ;~rfng ug{ ;Sg] M g]kfn
;/sf/n] ;d'bfodf ;fIf/tf, ;Lk ljsf; / lg/Gt/
l;sfO ;d]tsf] sfd ug{ tf]lsP adf]lhd ;fd'bflos
l;sfO s]Gb| ;~rfng ug{ ;Sg]5 .Æ
!*= d"n P]gsf] bkmf !!8= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!8=
sf],–
-!_ pkbkmf -^s_ / -^v_ sf] ;§f b]xfosf pkbkmf -^s_ /
-^v_ /flvPsf 5g M–
æ-^s_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg lj1fg, sDo'6/ lj1fg, OlGhlgol/ª, ul0ft,
c+u|]hL, sfof{no ;~rfng tyf n]vf, sfg"g, s[lif
tyf kz' lj1fg ljifodf sDtLdf :gfts pkflw
xfl;n u/]sf JolQm To:tf] ljifosf] nflu c:yfoL
cWofkg cg'dltkqsf] nflu lnO{g] k/LIffdf
pDd]bjf/ x'g ;Sg]5g .
-^v_ pkbkmf -^s_ adf]lhd c:yfoL cWofkg
cg'dltkq lbg] k|of]hgsf] nflu cfof]un] tf]lsP
adf]lhd 5'§} k/LIff ;~rfng ug{]5 .Æ
-@_ pkbkmf -^v_ kl5 b]xfosf pkbkmf -^u_, -^3_ / -^ª_
ylkPsf 5g M–
æ-^u_ pkbkmf -^v_ adf]lhdsf] k/LIffdf ;kmn x'g]
pDd]]bjf/nfO{ cfof]un] c:yfoL cWofkg cg'dltkq
k|bfg ug{]5 / o:tf] cg'dltkqsf] dfGo cjlw kfFr
jif{sf] x'g]5 .
-^3_ ljz]if lzIff, ;dfj]zL lzIff tyf bkmf # sf]
pkbkmf -&3_ adf]lhdsf] p2]Zo /fvL ;~rfng
ePsf ljBfnodf cWofkg ug]{ lzIfssf] nflu
cfof]un] tf]lsP adf]lhd cWofkg cg'dltkq lbg]
Joj:yf ug]{5 .
-^ª_ cWofkg cg'dltkq ;DaGwL ljifodf cfof]unfO{
;'emfj lbg] k|of]hgsf] nflu g]kfn lzIfs
dxf;+3af6 l;kmfl/; ePsf ljz]if1 ;d]t /xg]
24
u/L tf]lsP adf]lhdsf] Ps lzIfs sfplG;n
/xg]5 .Æ
!(= d"n P]gsf] bkmf !!0f= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!0f= df
/x]sf ælgDg dfWolds lzIff /Æ eGg] zAbx? lemlsPsf 5g .
@)= d"n P]gsf] bkmf !!t= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!t= sf]
7fpF 7fpFdf /x]sf ælzz' ljsf; s]Gb|Æ eGg] zAbx?sf] ;§f
æk|f/lDes afn lzIff s]Gb|Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g .
@!= d"n P]gdf bkmf !!t!= yk M d"n P]gsf] bkmf !!t= kl5
b]xfosf] bkmf !!t!= ylkPsf] 5 M–
æ!!t!=k|f/lDes afn lzIff ;DaGwL Joj:yf M k|f/lDes afn
lzIffsf] ;~rfng tyf Joj:yfkg ;DaGwL Joj:yf
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
@@= d"n P]gdf bkmf !!b= yk M d"n P]gsf] bkmf !!y= kl5
b]xfosf] bkmf !!b= ylkPsf] 5 M–
æ!!b= ;fem]bf/Ldf ljBfno ;~rfng ug{ ;Sg] M -!_ g]kfn
;/sf/n] ;fd'bflos ljBfno / ;fj{hlgs z}lIfs u'7L
cGtu{t ;~rflnt ljBfno tyf PseGbf a9L
;fj{hlgs z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rflnt ljBfnox?
aLr ;fem]bf/Ldf ljBfno ;~rfng u/fpg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf ljBfnosf]
Joj:yfkg ;ldltsf] u7g, sfd, st{Jo / clwsf/,
;fem]bf/Lsf tl/sf tyf cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd
x'g]5g .Æ
@#= d"n P]gsf] bkmf !@ df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !@ sf],–
-!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–
æ-!_ ;fd'bflos ljBfnosf] ;~rfng, /]vb]v /
Joj:yfkg ug{sf] nflu k|To]s ljBfnodf b]xfosf
;b:ox¿ /x]sf] Ps ljBfno Joj:yfkg ;ldlt /xg]5 M–
-s_ cleefjsn]
cfkm"x?dWo]af6 5fgL
k7fPsf b'O{{hgf dlxnf
25
;lxt rf/hgf –;b:o
-v_ ljBfno /x]sf] ufpFkflnsf
jf gu/kflnsfsf]
;DalGwt j8fsf] j8f
cWoIf jf j8f ;ldltsf
;b:ox?dWo]af6 ;f] j8f
;ldltn] dgf]gog u/]sf]
;b:o –;b:o
-u_ ljBfnosf ;+:yfks,
:yfgLo a'l4lhjL,
lzIffk|]dL, ljBfnonfO{
lg/Gt/ bz jif{b]lv
;xof]u ug]{ jf
ljBfnonfO{ bz nfv jf
;f] eGbf a9L gub jf
lhG;L ;xof]u u/]sf
JolStx¿dWo]af6 ljBfno
Joj:yfkg ;ldltn]
dgf]gLt u/]sf] Pshgf
dlxnf ;lxt b'O{{hgf –;b:o
-3_ ljBfnosf lzIfsn]
cfkm"x?dWo]af6 5fgL
k7fPsf] Pshgf –;b:o
-ª_ ljBfnosf k|wfgfWofks –;b:o–;lrjÆ
-@_ pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf pkbkmf -@s_, -@v_ / -@u_
ylkPsf 5g M–
æ-@s_ ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf ;b:ox?n]
pkbkmf -!_ sf] v08 -s_, -v_ jf -u_ adf]lhdsf
;b:ox?dWo]af6 5fg]sf] ;b:o ;f] ;ldltsf] cWoIf
x'g]5 .
26
-@v_ ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf 5gf}6
geP;Ddsf nflu jf cWoIfsf] cg'kl:yltdf ;f]
;ldltsf Ho]i7 ;b:on] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-@u_ ljz]if lzIff ;~rfng ug]{ ljBfnosf]
Joj:yfkg ;ldltdf sDtLdf krf; k|ltzt ;b:ox?
ckfËtf ePsf JolQmsf] cleefjs / ;dfj]zL lzIff jf
;|f]t sIff ;~rfng ug]{ ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltdf
sDtLdf Pshgf ckfËtf ePsf JolQm ;b:o /xg]5 .Æ
-#_ pkbkmf -%_ df /x]sf æpkbkmf -!_ / -$_ adf]lhdÆ eGg]
zAbx?sf] ;§f æpkbkmf -!_, -@s_ / -$_ adf]lhdÆ eGg]
zAbx? /flvPsf 5g .
-$_ pkbkmf -&_ sf] v08 -ª_ df /x]sf ækf7oqmd ljsf;
s]Gb|sf]Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æ/fli6«o kf7oqmd ljsf;
tyf d"NofÍg kl/ifbsf]Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g .
-%_ pkbkmf -&s_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -&s_ /flvPsf]
5 M–
æ-&s_ z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rfng ePsf
ljBfnosf] ;~rfng, /]vb]v tyf Joj:yfkg ;DaGwL
Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
-^_ pkbkmf -&v_ lemlsPsf] 5 .
@$= d"n P]gsf] bkmf !@v= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !@v= sf]
pkbkmf -!_ df /x]sf æu|fdL0f If]qdf ;~rflntÆ eGg] zAbx?
lemlsPsf 5g .
@%= d"n P]gsf] bkmf !@u= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !@u= sf]
pkbkmf -!_ sf] v08 -s_, -u_ / -h_ sf] ;§f b]xfosf v08
-s_, -u_ / -h_ /flvPsf 5g M–
æ-s_ dGqfnosf] ;lrj – cWoIf
-u_ k|ltlglw, ;+3Lo dfldnf tyf
:yfgLo ljsf; dGqfno – ;b:o
-h_ dGqfnosf] cfwf/e"t lzIff
zfvfsf] k|d'v –;b:o–;lrjÆ
27
@^= d"n P]gsf] bkmf !^ df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^ sf]
pkbkmf -@_ / -#_ sf] ;§f b]xfosf pkbkmf -@_ / -#_
/flvPsf 5g M–
æ-@_ z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rflnt ;+:yfut
ljBfnosf] ;DklQ ;f]xL ljBfnosf] gfddf /xg]5 . s'g}
ljBfno ;fj{hlgs z}lIfs u'7Lsf] ?kdf ;~rfng ul/Psf]df
To:tf] ljBfnosf] ;DklQ ;fj{hlgs ;DklQ dflgg]5 / To:tf]
;DklQsf] :j?k kl/jt{g ug{ kfOg] 5}g .
-#_ sDkgL cGtu{t ;~rflnt ;+:yfut ljBfnosf]
;DklQ ;f]xL sDkgLsf] gfddf /xg]5 .Æ
@&= d"n P]gdf bkmf !^u!= yk M d"n P]gsf] bkmf !^u= kl5
b]xfosf] bkmf !^u!= ylkPsf] 5 M–
æ!^u!=ljBfnonfO{ ;'/lIft If]qsf] ?kdf sfod ug{' kg{] M -!_
ljBfnodf :jtGq / eo/lxt ?kdf cWoog, cWofkg
ug{] jftfj/0f ;[hgf ug{ tyf ljBfnoleq s'g}klg
lsl;dsf] cjfl~5t lqmofsnfk x'g glbg] u/L
ljBfnonfO{ ;'/lIft If]q sfod ug{' kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;'/lIft If]q sfod
ubf{ ljBfnon] kfng ug{' kg{] zt{ tyf dfkb08
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
@*= d"n P]gsf] bkmf !^3= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^3=
sf],–
-!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–
æ-!_ g]kfn ;/sf/n] lgMz'Ns lzIff 3f]if0ff u/]sf]
ljBfno lzIffsf nflu ;fd'bflos ljBfnon] ljBfyL{sf]
gfddf s'g} lsl;dsf] z'Ns lng kfpg] 5}g .Æ
-@_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf pkbkmf -!s_, -!v_ / -!u_
ylkPsf 5g M–
æ-!s_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg s'g} cleefjsn] cfˆgf] OR5fn] ;fd'bflos
ljBfnonfO{ lbPsf] bfg, pkxf/, rGbf jf ;xof]u lng
;lsg]5 .
28
-!v_ ;a} afnaflnsfnfO{ cfwf/e"t tx;Ddsf] lzIff
clgjfo{ / lgMz'Ns tyf dfWolds tx;Dd lgMz'Ns lzIff
k|bfg ug{sf] nflu g]kfn ;/sf/n] cfjZos ;|f]tsf]
Joj:yf ug]{5 .
-!u_ b[li6ljxLg afnaflnsfnfO{ a|]nlnlk tyf alx/f
/ :j/ jf af]nfO;DaGwL ckfËtf ePsf afnaflnsfnfO{
;fªs]lts efiffsf] dfWodaf6 lgMz'Ns lzIff k|bfg ug]{
Joj:yf ul/g]5 .Æ
-#_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf]
5 M–
æ-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgMz'Ns lzIff 3f]if0ff
u/]sf] ljBfno lzIff afx]ssf] cGo ljBfno lzIffdf
cWoog ug]{ ljBfyL{;Fu lnOg] z'Ns tf]lsPsf] cfwf/df
lgwf{/0f ul/g]5 .Æ
@(= d"n P]gsf] bkmf !^ª df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^ª sf],–
-s_ bkmf zLif{sdf /x]sf ælzIfssf] kbLo cfr/0fÆ eGg]
zAbx?sf] ;§f ælzIfs tyf sd{rf/Lsf] kbLo cfr/0fÆ
eGg] zAbx? /flvPsf 5g .
-v_ pkbkmf -%_ df /x]sf æb]xfosf cj:yfdf lzIfsnfO{Æ
eGg] zAbx?sf] ;§f æb]xfosf cj:yfdf lzIfs jf
sd{rf/LnfO{Æ eGg] zAbx? /fvL ;f]xL pkbkmfsf] v08
-ª_ kl5 b]xfosf v08 -r_ / -5_ ylkPsf 5g M–
æ-r_ ;fd'bflos ljBfnosf lzIfs jf sd{rf/Ln]
sfof{no ;dodf cGoq cWofkg jf sfd u/]df
jf cGo s'g} Jofj;flos lqmofsnfk u/]df,
-5_ lzIfs jf sd{rf/L /fhgLlts bnsf] sfo{sfl/0fL
;ldltsf] ;b:o /x]sf] kfOPdf
:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf] nflu
æsfo{sfl/0fL ;ldltÆ eGgfn] /fhgLlts bnsf]
ljwfg adf]lhd ul7t s]Gb|Lo:t/, k|b]z:t/,
lhNnf:t/ jf :yfgLo tx:t/sf sfo{sfl/0fL
;ldlt ;Demg' k5{ .Æ
29
#)= d"n P]gdf bkmf !^ª!, !^ª@, !^ª#, !^ª$ / !^ª%, ykM d"n
P]gsf] bkmf !^ª kl5 b]xfosf bkmf !^ª!, !^ª@, !^ª#,
!^ª$ / !^ª% ylkPsf 5g M–
æ!^ª!= :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lng gx'g] M ;fd'bflos
ljBfnodf sfo{/t lzIfs jf sd{rf/Lx?n] :yfoL
cfjf;Lo cg'dlt lng jf To:tf] cg'dlt k|fKt ug{sf
nflu cfj]bg lbg x'Fb}g . of] bkmf k|f/De x'g' cl3
s;}n] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] jf To:tf]
cg'dlt k|fKt ug{sf nflu cfj]bg u/]sf] eP To:tf]
lzIfs jf sd{rf/LnfO{ eljiodf lghn] sfd u/]sf]
;]jfsf nflu cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 avf{:t
ul/g]5 .
!^ª@= :jod 3f]if0ff u/L ljj/0f k]z ug]{ M -!_ ;fd'bflos
ljBfnosf lzIfs jf sd{rf/Lx?n] :yfoL cfjf;Lo
cg'dlt lnPsf] jf To:tf] cg'dltsf nflu cfj]bg
u/]sf] eP of] bkmf k|f/De ePsf] ldltn] tL; lbgleq
;f]sf] :jod 3f]if0ff u/L b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f
cfk"m sfo{/t /x]sf] ljBfnodf k]z ug'{ kg]{5 M–
-s_ cfˆgf] gfd, y/, ;]jf, sfo{/t ljBfnosf]
gfd / xfnsf] kb,
-v_ :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] eP ;f]
lnPsf] jf To:tf] cg'dlt k|fKt ug{sf
nflu cfj]bg lbPsf] eP ;f]sf] ldlt,
;DalGwt b]zsf] gfd,
-u_ cfk"mn] lnPsf] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt
kl/Tofu ug{ jf To:tf] cg'dltsf nflu
lbPsf] cfj]bg /2 u/fpg OR5's eP,
gePsf] .
-@_ ;fd'bflos ljBfnosf] s'g} lzIfs jf
sd{rf/Lsf] ;uf]nsf] klt jf kTgLn] :yfoL cfjf;Lo
cg'dlt lnPsf] ePdf of] bkmf k|f/De ePsf] ldltn]
tL; lbgleq ;DalGwt lzIfs jf sd{rf/Ln] cfkm"
30
sfo{/t ljBfnodf pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ljj/0f
k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhdsf] ljj/0f
k|fKt ePkl5 ljBfnon]] To:tf] ljj/0f k|fKt ePsf]
ldltn] kGw| lbgleq ;DalGwt lhNnf sfof{nodf
k7fpg' kg]{5 .
!^ª#= hfgsf/L lbg ;lsg] M -!_ bkmf !^ª!= ljk/Lt s'g}
lzIfs jf sd{rf/Ln] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf]
hfgsf/L s;}nfO{ k|fKt ePdf To:tf] JolQmn] ;f]
hfgsf/L ;DalGwt lzIfs jf sd{rf/L sfo{/t If]qsf]
;|f]ts]Gb| jf lhNnf lzIff sfof{nodf lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ cg';f/sf] hfgsf/L
;|f]ts]Gb|df k|fKt x'g cfPdf ;|f]t s]Gb|n] To:tf]
hfgsf/L k|fKt ePsf] ldltn] ;ft lbgleq lhNnf
lzIff sfof{no ;dIf k7fpg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd jf cGo s'g}
;|f]taf6 s'g} lzIfs tyf sd{rf/Ln] cfjf;Lo cg'dlt
lnPsf] jf ;f]sf] nflu cfj]bg lbPsf] hfgsf/L k|fKt
x'g cfPdf lhNnf lzIff sfof{non] bkmf !^ª@= sf]
pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cjlw ;dfKt ePkl5 To:tf]
lzIfs jf sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/jfxL ug{]
;DaGwdf cfjZos sf/jfxL cl3 a9fpg' kg{]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd n]vL cfPdf ;hfo
lbg] clwsf/Ln] To:tf] lzIfs jf sd{rf/Lsf]
;DaGwdf tLg lbgleq 5fglag k|f/De u/L 5fglag
ubf{ s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] cfjf;Lo cg'dlt
lnPsf] jf ;f]sf] nflu cfj]bg lbPsf] b]lvPdf
lghnfO{ tLg dlxgfleq bkmf !^ª! adf]lhd ;hfo
u/L ;f]sf] hfgsf/L kGw| lbgleq lzIff ljefu /
lzIff dGqfnodf lbg' kg]{5 .
!^ª$= ;hfo gx'g] M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg of] bkmf k|f/De x'g' cl3 :yfoL cfjf;Lo
lzIff
31
cg'dlt lnPsf] jf ;f]sf] nflu cfj]bg lbPsf]
;fd'bflos ljBfnosf] lzIfs jf sd{rf/Ln] :jLsf/
u/L of] bkmf k|f/De ePsf] ldltn] ;f7L lbgleq
cfk"mn] k|fKt u/]sf] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt Tofu]sf]
jf To:tf] cg'dlt k|fKt ug{sf nflu lbPsf] cfj]bg
/2 ug{sf nflu ;DalGwt d'n'sdf lnlvt cg'/f]w
u/]sf] k|df0f ;lxt lgj]bg lbPdf To:tf] lzIfs jf
sd{rf/LnfO{ o; P]g adf]lhd ;hfo ul/g] 5}g .
!^ª%= ;~ro sf]if / aLdf afx]s cGo s'g} ;'ljwf
gkfpg] M of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf lgoddf
h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bkmf !^ª!= sf]
ljk/Lt x'g] u/L ;fd'bflos ljBfnosf lzIfs jf
sd{rf/Ln] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] sf/0f
;]jfaf6 avf{:t ePdf / To:tf lzIfs jf sd{rf/Lsf]
;uf]nsf] klt jf kTgLn] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt
k|fKt u/]sf] eP To:tf] lzIfs jf sd{rf/Lsf] klt jf
kTgLn] sd{rf/L ;+ro sf]ifsf] /sd / aLdf afx]s
o; P]g / o; cGtu{t ag]sf lgod adf]lhdsf ;]jf
;'ljwf kfpg] 5}g .Æ
#!= d"n P]gdf bkmf !^r!= / !^r@= yk M d"n P]gsf] bkmf
!^r=kl5 b]xfosf bkmf !^r!= / !^r@= ylkPsf 5gM–
æ!^r!=lzIfs ljBfyL{sf] cg'kft ldnfpg' kg]{ M lhNnf lzIff
;ldltn] k|To]s ljBfnodf lgoldt cWoog ug]{
ljBfyL{ ;+Vof / ljifosf cfwf/df tf]lsP adf]lhd
ljBfyL{ tyf lzIfssf] cg'kft sfod ug{' kg]{5 .
!^r@= lzIfsnfO{ cGo sfddf nufpg gx'g]] M -!_
;fd'bflos ljBfnosf] lzIfsnfO{ lzIff k|bfg ug]{ jf
ljBfno k|zf;g ;DaGwL sfddf afx]s cGo sfddf
nufpg x'Fb}g .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg ljBfnosf] k7g kf7gdf afwf gkg]{ u/L
/fli6«o hgu0fgf, lgjf{rg ;DaGwL sfd, k|fs[lts
32
k|sf]k p2f/ jf g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] cGo s'g}
sfddf v6fpg ;lsg]5 .Æ
#@= d"n P]gsf] bkmf !^5= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^5= sf]
pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ ylkPsf] 5 .
æ-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg
/fhgLlts k"jf{u|x /fvL x6fOPsf lzIfs tyf sd{rf/LnfO{
k'g{jxfnL ug]{ ;DaGwdf ;+jt @)%@ ;fndf ul7t sfo{bnn]
l;kmfl/; u/]sf tyf ;f] sfo{bnsf] dfkb08leq k/L l;kmfl/;
ug{ afFsL /x]sf lzIfs / ;+jt @)%@ ;fn kmfu'g ! ut] b]lv
@)^# ;fn d+;L/ % ut];Ddsf] cjlwdf d'n'sleq sfod
/x]sf] åGå tyf ;f] ;dokl5 ePsf cfGbf]ngsf] sf/0faf6
;]jfaf6 x6fOPsf lzIfs tyf sd{rf/Lsf] ljifodf 5fglag
u/L g]kfn ;/sf/nfO{ ;'emfj k]z ug{ Ps k6ssf nflu
tf]lsP adf]lhdsf] Ps hfFra'em ;ldlt /xg]5 .
##= d"n P]gsf] bkmf !^h= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^h=
sf],–
-!_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–
æ-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg Pp6} ljBfnodf kfFr jif{ ;]jf cjlw k"/f
u/]sf] :yfoL lzIfsnfO{ tf]lsP adf]lhdsf] dfkb08sf]
cfwf/df lhNnf lzIff clwsf/Ln] cfˆgf] lhNnf leqsf],
If]qLo lgb{]zsn] cfˆgf] If]qleqsf] / lzIff ljefun]
g]kfnsf] s'g} klg ljBfnodf ;?jf ug{ ;Sg]5 .
t/ b/aGbL ldnfg ubf{ jf ljz]if sf/0fjz s'g}
lzIfsnfO{ s'g} ljBfnoaf6 ;?jf gu/L gx'g] ePdf
To:tf] lzIfssf] Pp6} ljBfnodf kfFr jif{ ;]jf cjlw k"/f
gePsf] ePklg sf/0f v'nfO{ o; bkmf adf]lhd ;?jf
ug{ afwf kg{] 5}g .Æ
-@_ pkbkmf -$_ df /x]sf æ/ ;DalGwt ljBfnosf] l;kmfl/;Æ
eGg] zAbx? lemlsPsf 5g .
#$= d"n P]gsf] bkmf !^7= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^7= sf]
;§f b]xfosf] bkmf !^7= /flvPsf] 5 .
33
æ!^7= sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf M -!_ ;fd'bflos ljBfnodf
dGqfnon] :jLs[t u/] adf]lhdsf] ;+Vofdf sd{rf/Lsf]
b/aGbL /xg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf sd{rf/L lgo'lQm,
;]jfsf] zt{ / ;'ljwf ;DaGwL Joj:yf tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
-#_ ;Djt @)%( ;fn h]i7 !% ut];Dd
tTsfn k|rlnt sfg"g adf]lhd ljBfnosf] :jLs[t
b/aGbLdf lgo'lQm kfO{ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf
avt;Dd cljlR5Gg ?kdf sfo{/t ljBfno sd{rf/L
;]jfdf g/xg] ePdf To:tf sd{rf/LnfO{ tf]lsP
adf]lhdsf] ;'ljwf pknAw u/fO{g]5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd :jLs[t ljBfno
sd{rf/Lsf] b/aGbLdf kbk"lt{ ubf{ of] bkmf k|f/De
x'Fbfsf avt sfo{/t /x]sf sd{rf/Lx?dWo]af6
cfof]un] tf]s] adf]lhd lj1fkg u/L cfGtl/s
k|ltof]lutf u/fO{ kbk"lt{ ug{]5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] lj1fkgdf
pDd]bjf/ x'g pkbkmf -#_ adf]lhdsf ljBfno
sd{rf/LnfO{ pd]/sf] xb nfUg] 5}g .Æ
#%= d"n P]gdf bkmf !^8=, !^9= / !^0f= yk M d"n P]gsf] bkmf
!^7= kl5 b]xfosf bkmf !^8=, !^9=/ !^0f= ylkPsf 5g M–
æ!^8= afnaflnsfnfO{ lgisfzg ug{, zf/Ll/s jf dfgl;s
b'Jo{jxf/ ug{ gx'g] M -!_ s'g} klg afnaflnsfnfO{
ljBfnoaf6 lgisf;g ug{ kfO{g] 5}g .
-@_ ljBfnodf cWoog/t afnaflnsfnfO{
zf/Ll/s jf dfgl;s oftgf lbg jf b'Jo{jxf/ ug{
kfOg] 5}g .
!^9= cg'dlt glnO{ z}lIfs k/fdz{ ;]jf, ljb]zL z}lIfs
sfo{qmd jf lzIf0f sf]if{ ;~rfng ug{ gx'g] M -!_
s;}n] klg o; P]g adf]lhd cg'dlt glnO{ z}lIfs
k/fdz{ ;]jf, la|h sf];{, efiff lzIf0f sIff jf k"j{
34
tof/L sIff jf ljb]zL d'n'sdf ;~rflnt s'g} z}lIfs
sfo{qmd ;~rfng ug{ kfpg] 5}g .
-@_ s;}n] g]kfndf ;~rflnt s'g} z}lIfs
sfo{qmd ljb]zL d'n'sdf ;~rfng ug{ rfx]df
ljb]zl:yt g]kfnL s'6gLlts lgof]usf] l;kmfl/; ;lxt
dGqfno ;dIf lgj]bg lbPdf dGqfnon] ;f] ;DaGwdf
cfjZos hfFra'em u/L lgj]bsnfO{ zt{ tf]sL To:tf]
z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd z}lIfs sfo{qmd,
z}lIfs k/fdz{ ;]jf, la|h sf];{, efiff lzIf0f sIff jf
k"j{ tof/L sIff jf ljb]zL d'n'sdf ;~rflnt s'g}
z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ cg'dlt lng] ;DaGwL
Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
!^0f= k|ult ljj/0f a'emfpg' kg{] M ;+:yfut ljBfnon] k|To]s
jif{ tf]lsP adf]lhdsf ljj/0f ;lxtsf] k|ult ljj/0f
;DalGwt lhNnf lzIff sfof{nodf a'emfpg' kg]{5 .Æ
#^= d"n P]gsf] bkmf !& df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !& sf],–
-!_ pkbkmf -!_ df /x]sf ækRrL; xhf/ ?k}+ofF;DdÆ eGg]
zAbx?sf] ;§f ælauf] adf]lhdÆ eGg] zAbx? /flvPsf
5g .
-@_ pkbkmf -!s_ sf] v08 -r_ kl5 b]xfosf v08 -5_ /
-h_ ylkPsf 5g M–
æ-5_ ljBfyL{ egf{ ubf{ bfg, pkxf/ jf s'g} /sd
lnPdf,
-h_ cg'dlt glnO{ s'g} z}lIfs sfo{qmd, z}lIfs
k/fdz{ ;]jf, la|h sf];{, efiff lzIf0f sIff tyf
k"j{ tof/L sIff ;~rfng u/]df .Æ
#&= d"n P]gsf] bkmf !( df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !( sf]
pkbkmf -@_ sf],–
-!_ v08 -3@_ df /x]sf] æ/fli6«oÆ eGg] zAb lemlsPsf]
5 .
-@_ v08 -y_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -y_ /flvPsf] 5 M–
35
æ-y_ k|wfgfWofkssf] lgo'lQmsf] nflu cfjZos kg{]
of]Uotf, sfd, st{Jo / clwsf/ tyf ;'ljwf,
-#_ v08 -k!_ df /x]sf æb"/ lzIffÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æb"/
lzIff tyf v'nf lzIffÆ eGg] zAbx? /flvPsf 5g .
#*= d"n P]gdf bkmf !(s= yk M d"n P]gsf] bkmf !( kl5 b]xfosf]
bkmf !(s= ylkPsf] 5 M–
æ!(s= lgb]{lzsf agfpg ;Sg] M o; P]gsf] sfof{Gjogsf] nflu
dGqfnon] cfjZos lgb]{lzsf agfO{ nfu" ug{
;Sg]5 .Æ
#(= pRr dfWolds txdf cWofkg/t lzIfs ;DaGwL Joj:yf M
o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] bkmf
k|f/De x'Fbfsf avt pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^
adf]lhdsf] pRr dfWolds ljBfnodf sfo{/t lzIfsx?nfO{
cfof]un] of] bkmf k|f/De ePsf] ldltn] 5 dlxgfleq c:yfoL
cWofkg cg'dltkq lbg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd c:yfoL cWofkg cg'dltkq
kfPsf lzIfsn] kfFrjif{leq cfof]uaf6 :yfoL cWofkg
cg'dltkq lng' kg{]5 .
-#_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt pRr dfWolds lzIff
P]g, @)$^ adf]lhdsf] pRr dfWolds ljBfnodf
cWofkg/t lzIfsnfO{ k|rlnt g]kfn sfg"gdf h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg of] bkmf k|f/De ePkl5 dfWolds lzIfs
kbsf] nflu cfof]uaf6 x'g] tf]lsP adf]lhdsf] klxnf]
lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g pd]/sf] xb nfUg] 5}g .Æ
$)= ?kfGt/ M d"n P]gsf] 7fpF 7fpFdf /x]sf b]xfosf zAbx?sf]
;§f b]xfo adf]lhdsf zAbx? /fvL ?kfGt/ ul/Psf] 5 M–
-s_ ælzIff tyf v]ns'b dGqfnoÆ eGg] zAbx?sf] ;§f
ædGqfnoÆ .
-v_ ælzIfs o"lgogÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æg]kfn lzIfs
dxf;+3Æ .
-u_ æu|fdL0f lzIff ljsf; sf]ifÆ eGg] zAbx?sf] ;§f
ælzIff ljsf; sf]ifÆ .
36
-3_ æufpF ljsf; ;ldltÆ eGg] zAbx?sf] ;§f
æufpFkflnsfÆ .
-ª_ ælhNnf ljsf; ;ldltÆ eGg] zAbx?sf] ;§f ælhNnf
;dGjo ;ldltÆ .
-r_ æk"j{ k|fylds lzIffÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æk|f/lDes
afn lzIffÆ .
$!= vf/]hL / arfp M -!_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ / d"n
P]gsf] bkmf @ sf] v08 -ª@_, -ª$_ / bkmf % vf/]h ul/Psf
5g .
-@_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhdsf]
pRr dfWolds lzIff kl/ifbaf6 eP u/]sf sfd sf/jfxL
af]8{af6 eP u/]sf] dflgg]5 .
-#_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhd ul7t
pRr dfWolds lzIff kl/ifbsf] gfddf /x]sf] rn crn
;DklQ tyf bfloTj af]8{df ;g]{5 .
-$_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhd ul7t
pRr dfWolds lzIff kl/ifbdf lgo'Qm ePsf sd{rf/L af]8{sf]
sd{rf/L dflgg] 5g .
-%_ af]8{df sfod ePsf sd{rf/Lx?nfO{ dsf{ kg]{ u/L
;fljssf] kfl/>lds, ;'ljwf tyf ;]jf zt{df s'g} kl/jt{g
ul/g] 5}g .
-^_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhd ul7t
pRr dfWolds lzIff kl/ifbn] l5Gg afFsL ph"/Lsf] sf/jfxL /
lsgf/f af]8{n] ug]{5 .
=======================
-cf]g;/L 3tL{_
;efd'v
Joj:yflksf–;+;b

More Related Content

What's hot

Parenting education for better care of children (Manual)
Parenting education for better care of children (Manual)Parenting education for better care of children (Manual)
Parenting education for better care of children (Manual)
Children & Women in Social Service and Human Rights
 
महिला हिंसा विरुद्धको वर्ष पुस्तक “अन्वेषी”
महिला हिंसा विरुद्धको वर्ष पुस्तक “अन्वेषी”महिला हिंसा विरुद्धको वर्ष पुस्तक “अन्वेषी”
महिला हिंसा विरुद्धको वर्ष पुस्तक “अन्वेषी”
WOREC Nepal
 
Say no to violence
Say no to violenceSay no to violence
Say no to violence
WOREC Nepal
 
बालबिवाह के हो?
बालबिवाह के हो?बालबिवाह के हो?
बालबिवाह के हो?
WOREC Nepal
 
बालयौन दुरुपयोग
बालयौन दुरुपयोगबालयौन दुरुपयोग
बालयौन दुरुपयोग
WOREC Nepal
 
violence against women (Nepal)
violence against women   (Nepal)violence against women   (Nepal)
violence against women (Nepal)
Ankita Kunwar
 
Women rights in constitution of Nepal (Nepali)
Women rights in constitution of Nepal (Nepali)Women rights in constitution of Nepal (Nepali)
Women rights in constitution of Nepal (Nepali)
WOREC Nepal
 
लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र यसका प्रकार
लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र यसका प्रकारलैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र यसका प्रकार
लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र यसका प्रकार
WOREC Nepal
 
सहयोगी – लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र महिला स्वास्थ्य फ्लिप चार्ट | Flip ch...
सहयोगी – लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र महिला स्वास्थ्य फ्लिप चार्ट | Flip ch...सहयोगी – लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र महिला स्वास्थ्य फ्लिप चार्ट | Flip ch...
सहयोगी – लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र महिला स्वास्थ्य फ्लिप चार्ट | Flip ch...
WOREC Nepal
 
Implementation Guideline for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali)
Implementation Guideline for  Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali)Implementation Guideline for  Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali)
Implementation Guideline for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali)
DPNet
 
Okra production (रामतोरिया / भिन्दी)
Okra production (रामतोरिया / भिन्दी)Okra production (रामतोरिया / भिन्दी)
Okra production (रामतोरिया / भिन्दी)
Lokendra Badu
 
Business studies class 12 # organizing in Nepali medium # Organizing for clas...
Business studies class 12 # organizing in Nepali medium # Organizing for clas...Business studies class 12 # organizing in Nepali medium # Organizing for clas...
Business studies class 12 # organizing in Nepali medium # Organizing for clas...
Pragati Secondary School Hetauda- 9, Makawanpur, Nepal
 
ATMA GNANAM (Tamil)
ATMA GNANAM (Tamil)ATMA GNANAM (Tamil)
ATMA GNANAM (Tamil)
Shanmugam Avadaiyappa
 
विपन्न नागरिक औषधि उपचार कोष निर्देशिका २०७१
विपन्न नागरिक औषधि उपचार कोष निर्देशिका २०७१विपन्न नागरिक औषधि उपचार कोष निर्देशिका २०७१
विपन्न नागरिक औषधि उपचार कोष निर्देशिका २०७१
Niraj Bartaula
 
Stress Management
Stress ManagementStress Management
Stress Management
sisn_nepal
 
बाल अधिकार पुस्तिका
बाल अधिकार पुस्तिकाबाल अधिकार पुस्तिका
बाल अधिकार पुस्तिका
Children & Women in Social Service and Human Rights
 
Loan special epf nepal
Loan special epf nepalLoan special epf nepal
Loan special epf nepal
Prashanta Pokhrel
 
Nepal faecal sludge management and regulatory framework 2074
Nepal faecal sludge management and regulatory framework 2074Nepal faecal sludge management and regulatory framework 2074
Nepal faecal sludge management and regulatory framework 2074
Bhim Upadhyaya
 
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Bhim Upadhyaya
 
Observational techniques
Observational techniquesObservational techniques
Observational techniques
Vikash Kumar
 

What's hot (20)

Parenting education for better care of children (Manual)
Parenting education for better care of children (Manual)Parenting education for better care of children (Manual)
Parenting education for better care of children (Manual)
 
महिला हिंसा विरुद्धको वर्ष पुस्तक “अन्वेषी”
महिला हिंसा विरुद्धको वर्ष पुस्तक “अन्वेषी”महिला हिंसा विरुद्धको वर्ष पुस्तक “अन्वेषी”
महिला हिंसा विरुद्धको वर्ष पुस्तक “अन्वेषी”
 
Say no to violence
Say no to violenceSay no to violence
Say no to violence
 
बालबिवाह के हो?
बालबिवाह के हो?बालबिवाह के हो?
बालबिवाह के हो?
 
बालयौन दुरुपयोग
बालयौन दुरुपयोगबालयौन दुरुपयोग
बालयौन दुरुपयोग
 
violence against women (Nepal)
violence against women   (Nepal)violence against women   (Nepal)
violence against women (Nepal)
 
Women rights in constitution of Nepal (Nepali)
Women rights in constitution of Nepal (Nepali)Women rights in constitution of Nepal (Nepali)
Women rights in constitution of Nepal (Nepali)
 
लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र यसका प्रकार
लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र यसका प्रकारलैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र यसका प्रकार
लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र यसका प्रकार
 
सहयोगी – लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र महिला स्वास्थ्य फ्लिप चार्ट | Flip ch...
सहयोगी – लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र महिला स्वास्थ्य फ्लिप चार्ट | Flip ch...सहयोगी – लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र महिला स्वास्थ्य फ्लिप चार्ट | Flip ch...
सहयोगी – लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा र महिला स्वास्थ्य फ्लिप चार्ट | Flip ch...
 
Implementation Guideline for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali)
Implementation Guideline for  Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali)Implementation Guideline for  Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali)
Implementation Guideline for Comprehensive School Safety in Nepal. (Nepali)
 
Okra production (रामतोरिया / भिन्दी)
Okra production (रामतोरिया / भिन्दी)Okra production (रामतोरिया / भिन्दी)
Okra production (रामतोरिया / भिन्दी)
 
Business studies class 12 # organizing in Nepali medium # Organizing for clas...
Business studies class 12 # organizing in Nepali medium # Organizing for clas...Business studies class 12 # organizing in Nepali medium # Organizing for clas...
Business studies class 12 # organizing in Nepali medium # Organizing for clas...
 
ATMA GNANAM (Tamil)
ATMA GNANAM (Tamil)ATMA GNANAM (Tamil)
ATMA GNANAM (Tamil)
 
विपन्न नागरिक औषधि उपचार कोष निर्देशिका २०७१
विपन्न नागरिक औषधि उपचार कोष निर्देशिका २०७१विपन्न नागरिक औषधि उपचार कोष निर्देशिका २०७१
विपन्न नागरिक औषधि उपचार कोष निर्देशिका २०७१
 
Stress Management
Stress ManagementStress Management
Stress Management
 
बाल अधिकार पुस्तिका
बाल अधिकार पुस्तिकाबाल अधिकार पुस्तिका
बाल अधिकार पुस्तिका
 
Loan special epf nepal
Loan special epf nepalLoan special epf nepal
Loan special epf nepal
 
Nepal faecal sludge management and regulatory framework 2074
Nepal faecal sludge management and regulatory framework 2074Nepal faecal sludge management and regulatory framework 2074
Nepal faecal sludge management and regulatory framework 2074
 
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
 
Observational techniques
Observational techniquesObservational techniques
Observational techniques
 

Viewers also liked

शिक्षा ऐन २०२८ (आठौं संशोधनसमेत)
शिक्षा ऐन २०२८ (आठौं संशोधनसमेत)शिक्षा ऐन २०२८ (आठौं संशोधनसमेत)
शिक्षा ऐन २०२८ (आठौं संशोधनसमेत)
laxman sharma
 
Ssdp final draft --april 4, 2016
Ssdp final draft  --april 4, 2016Ssdp final draft  --april 4, 2016
Ssdp final draft --april 4, 2016
laxman sharma
 
ILO/UNESCO Recommendations on teachers
ILO/UNESCO Recommendations on teachers  ILO/UNESCO Recommendations on teachers
ILO/UNESCO Recommendations on teachers
laxman sharma
 
The Importance of Being in School: A Report on Absenteeism in the Nation's Pu...
The Importance of Being in School: A Report on Absenteeism in the Nation's Pu...The Importance of Being in School: A Report on Absenteeism in the Nation's Pu...
The Importance of Being in School: A Report on Absenteeism in the Nation's Pu...
GetSchooled
 
Tomasz Janowski. From Electronic Governance to Policy-Driven Electronic Gover...
Tomasz Janowski. From Electronic Governance to Policy-Driven Electronic Gover...Tomasz Janowski. From Electronic Governance to Policy-Driven Electronic Gover...
Tomasz Janowski. From Electronic Governance to Policy-Driven Electronic Gover...
Danube University Krems, Centre for E-Governance
 
eGov initiatives in Nepal (with focus on local governments)
eGov initiatives in Nepal (with focus on local governments)eGov initiatives in Nepal (with focus on local governments)
eGov initiatives in Nepal (with focus on local governments)
Ekendra Lamsal
 
Crc supplementary training manual on annual sip updating and references for d...
Crc supplementary training manual on annual sip updating and references for d...Crc supplementary training manual on annual sip updating and references for d...
Crc supplementary training manual on annual sip updating and references for d...
DPNet
 
A presentation on decentralised planning in nepal. compiled from TRM, Publish...
A presentation on decentralised planning in nepal. compiled from TRM, Publish...A presentation on decentralised planning in nepal. compiled from TRM, Publish...
A presentation on decentralised planning in nepal. compiled from TRM, Publish...Ananta Paudyal
 
Sbdrr training to teachers n lfinal draft
Sbdrr training to teachers  n lfinal draftSbdrr training to teachers  n lfinal draft
Sbdrr training to teachers n lfinal draft
DPNet
 
School attendence is a prerequite for a student in universial secondary educa...
School attendence is a prerequite for a student in universial secondary educa...School attendence is a prerequite for a student in universial secondary educa...
School attendence is a prerequite for a student in universial secondary educa...
Komakech Robert Agwot
 
ORGANIZATION DEVELOPMENT AND CHANGE, Nepal Academy Of Tourism And Hotel Manag...
ORGANIZATION DEVELOPMENT AND CHANGE, Nepal Academy Of Tourism And Hotel Manag...ORGANIZATION DEVELOPMENT AND CHANGE, Nepal Academy Of Tourism And Hotel Manag...
ORGANIZATION DEVELOPMENT AND CHANGE, Nepal Academy Of Tourism And Hotel Manag...
saechine
 
BRAIN DRAIN OF NEPALEASE STUDENT
  BRAIN DRAIN OF NEPALEASE STUDENT  BRAIN DRAIN OF NEPALEASE STUDENT
BRAIN DRAIN OF NEPALEASE STUDENT
IAEME Publication
 
Absenteeism and truancy on academic performance of secondary school students ...
Absenteeism and truancy on academic performance of secondary school students ...Absenteeism and truancy on academic performance of secondary school students ...
Absenteeism and truancy on academic performance of secondary school students ...
Alexander Decker
 
The Effect of Being Late or Absent on the Students’ Performance in Regional S...
The Effect of Being Late or Absent on the Students’ Performance in Regional S...The Effect of Being Late or Absent on the Students’ Performance in Regional S...
The Effect of Being Late or Absent on the Students’ Performance in Regional S...
Abigail Nicole Paasa
 
Absenteeism
AbsenteeismAbsenteeism
Absenteeism
Supa Buoy
 
A STUDY ON THE FACTOR OF STUDENT ABSENTEEISM AT FACULTY OF BUSINESS, UNISEL S...
A STUDY ON THE FACTOR OF STUDENT ABSENTEEISM AT FACULTY OF BUSINESS, UNISEL S...A STUDY ON THE FACTOR OF STUDENT ABSENTEEISM AT FACULTY OF BUSINESS, UNISEL S...
A STUDY ON THE FACTOR OF STUDENT ABSENTEEISM AT FACULTY OF BUSINESS, UNISEL S...
Nisha Ambalan
 
Causes of Absenteeism Research Report
Causes of Absenteeism Research ReportCauses of Absenteeism Research Report
Causes of Absenteeism Research Report
Mahy Helal
 
Attendance monitoring system
Attendance monitoring systemAttendance monitoring system
Attendance monitoring system
Jonabelle Delarosa
 

Viewers also liked (19)

शिक्षा ऐन २०२८ (आठौं संशोधनसमेत)
शिक्षा ऐन २०२८ (आठौं संशोधनसमेत)शिक्षा ऐन २०२८ (आठौं संशोधनसमेत)
शिक्षा ऐन २०२८ (आठौं संशोधनसमेत)
 
Ssdp final draft --april 4, 2016
Ssdp final draft  --april 4, 2016Ssdp final draft  --april 4, 2016
Ssdp final draft --april 4, 2016
 
ILO/UNESCO Recommendations on teachers
ILO/UNESCO Recommendations on teachers  ILO/UNESCO Recommendations on teachers
ILO/UNESCO Recommendations on teachers
 
The Importance of Being in School: A Report on Absenteeism in the Nation's Pu...
The Importance of Being in School: A Report on Absenteeism in the Nation's Pu...The Importance of Being in School: A Report on Absenteeism in the Nation's Pu...
The Importance of Being in School: A Report on Absenteeism in the Nation's Pu...
 
Tomasz Janowski. From Electronic Governance to Policy-Driven Electronic Gover...
Tomasz Janowski. From Electronic Governance to Policy-Driven Electronic Gover...Tomasz Janowski. From Electronic Governance to Policy-Driven Electronic Gover...
Tomasz Janowski. From Electronic Governance to Policy-Driven Electronic Gover...
 
eGov initiatives in Nepal (with focus on local governments)
eGov initiatives in Nepal (with focus on local governments)eGov initiatives in Nepal (with focus on local governments)
eGov initiatives in Nepal (with focus on local governments)
 
Sms in nepal
Sms in nepalSms in nepal
Sms in nepal
 
Crc supplementary training manual on annual sip updating and references for d...
Crc supplementary training manual on annual sip updating and references for d...Crc supplementary training manual on annual sip updating and references for d...
Crc supplementary training manual on annual sip updating and references for d...
 
A presentation on decentralised planning in nepal. compiled from TRM, Publish...
A presentation on decentralised planning in nepal. compiled from TRM, Publish...A presentation on decentralised planning in nepal. compiled from TRM, Publish...
A presentation on decentralised planning in nepal. compiled from TRM, Publish...
 
Sbdrr training to teachers n lfinal draft
Sbdrr training to teachers  n lfinal draftSbdrr training to teachers  n lfinal draft
Sbdrr training to teachers n lfinal draft
 
School attendence is a prerequite for a student in universial secondary educa...
School attendence is a prerequite for a student in universial secondary educa...School attendence is a prerequite for a student in universial secondary educa...
School attendence is a prerequite for a student in universial secondary educa...
 
ORGANIZATION DEVELOPMENT AND CHANGE, Nepal Academy Of Tourism And Hotel Manag...
ORGANIZATION DEVELOPMENT AND CHANGE, Nepal Academy Of Tourism And Hotel Manag...ORGANIZATION DEVELOPMENT AND CHANGE, Nepal Academy Of Tourism And Hotel Manag...
ORGANIZATION DEVELOPMENT AND CHANGE, Nepal Academy Of Tourism And Hotel Manag...
 
BRAIN DRAIN OF NEPALEASE STUDENT
  BRAIN DRAIN OF NEPALEASE STUDENT  BRAIN DRAIN OF NEPALEASE STUDENT
BRAIN DRAIN OF NEPALEASE STUDENT
 
Absenteeism and truancy on academic performance of secondary school students ...
Absenteeism and truancy on academic performance of secondary school students ...Absenteeism and truancy on academic performance of secondary school students ...
Absenteeism and truancy on academic performance of secondary school students ...
 
The Effect of Being Late or Absent on the Students’ Performance in Regional S...
The Effect of Being Late or Absent on the Students’ Performance in Regional S...The Effect of Being Late or Absent on the Students’ Performance in Regional S...
The Effect of Being Late or Absent on the Students’ Performance in Regional S...
 
Absenteeism
AbsenteeismAbsenteeism
Absenteeism
 
A STUDY ON THE FACTOR OF STUDENT ABSENTEEISM AT FACULTY OF BUSINESS, UNISEL S...
A STUDY ON THE FACTOR OF STUDENT ABSENTEEISM AT FACULTY OF BUSINESS, UNISEL S...A STUDY ON THE FACTOR OF STUDENT ABSENTEEISM AT FACULTY OF BUSINESS, UNISEL S...
A STUDY ON THE FACTOR OF STUDENT ABSENTEEISM AT FACULTY OF BUSINESS, UNISEL S...
 
Causes of Absenteeism Research Report
Causes of Absenteeism Research ReportCauses of Absenteeism Research Report
Causes of Absenteeism Research Report
 
Attendance monitoring system
Attendance monitoring systemAttendance monitoring system
Attendance monitoring system
 

Similar to Education act 8th amendment, MoE, Nepal

Khanepani mahasul-nirdharan-aayog
Khanepani mahasul-nirdharan-aayogKhanepani mahasul-nirdharan-aayog
Khanepani mahasul-nirdharan-aayogDPNet
 
Nepal van ain
Nepal van ainNepal van ain
Nepal van ainDPNet
 
2009 11-08-07-49-20
2009 11-08-07-49-202009 11-08-07-49-20
2009 11-08-07-49-20DPNet
 
Jagga prapti-act
Jagga prapti-actJagga prapti-act
Jagga prapti-actDPNet
 
Daibi prakop-uddhar-ain
Daibi prakop-uddhar-ainDaibi prakop-uddhar-ain
Daibi prakop-uddhar-ainDPNet
 
Sushasan Aain 2064
Sushasan Aain 2064Sushasan Aain 2064
Sushasan Aain 2064
sanu sharma
 
Sushasan Aain of Nepal 2065
Sushasan Aain of Nepal 2065Sushasan Aain of Nepal 2065
Sushasan Aain of Nepal 2065bishal406
 
Upabhokta samrakshan
Upabhokta samrakshanUpabhokta samrakshan
Upabhokta samrakshan
DPNet
 
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Dammar Singh Saud
 
Third Eye Volunteer Nepal
Third Eye Volunteer NepalThird Eye Volunteer Nepal
Third Eye Volunteer Nepal
spirituallynepal
 
Guthi sansthan-ain
Guthi sansthan-ainGuthi sansthan-ain
Guthi sansthan-ainDPNet
 
राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक
राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयकराष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक
राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक
Niraj Bartaula
 
Khani tatha-khanij-padartha
Khani tatha-khanij-padarthaKhani tatha-khanij-padartha
Khani tatha-khanij-padarthaDPNet
 
Aayodinyukta noon
Aayodinyukta noonAayodinyukta noon
Aayodinyukta noonDPNet
 
Sampatti suddhikaran
Sampatti suddhikaranSampatti suddhikaran
Sampatti suddhikaranDPNet
 
10. epidemics dks 10
10.  epidemics dks 1010.  epidemics dks 10
10. epidemics dks 10DIPECHO Nepal
 
10. epidemics dks 10
10.  epidemics dks 1010.  epidemics dks 10
10. epidemics dks 10DPNet
 
Financial Rules of Far Western University
Financial Rules of Far Western University Financial Rules of Far Western University
Financial Rules of Far Western University
Dammar Singh Saud
 
3. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 33. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 3DPNet
 
1610434584_912258293_त्रिभुवन-विश्वविद्यालय-कर्मचारी-सेवा-सम्वन्धी-नियम-२०५०.pdf
1610434584_912258293_त्रिभुवन-विश्वविद्यालय-कर्मचारी-सेवा-सम्वन्धी-नियम-२०५०.pdf1610434584_912258293_त्रिभुवन-विश्वविद्यालय-कर्मचारी-सेवा-सम्वन्धी-नियम-२०५०.pdf
1610434584_912258293_त्रिभुवन-विश्वविद्यालय-कर्मचारी-सेवा-सम्वन्धी-नियम-२०५०.pdf
Chetan Acharya
 

Similar to Education act 8th amendment, MoE, Nepal (20)

Khanepani mahasul-nirdharan-aayog
Khanepani mahasul-nirdharan-aayogKhanepani mahasul-nirdharan-aayog
Khanepani mahasul-nirdharan-aayog
 
Nepal van ain
Nepal van ainNepal van ain
Nepal van ain
 
2009 11-08-07-49-20
2009 11-08-07-49-202009 11-08-07-49-20
2009 11-08-07-49-20
 
Jagga prapti-act
Jagga prapti-actJagga prapti-act
Jagga prapti-act
 
Daibi prakop-uddhar-ain
Daibi prakop-uddhar-ainDaibi prakop-uddhar-ain
Daibi prakop-uddhar-ain
 
Sushasan Aain 2064
Sushasan Aain 2064Sushasan Aain 2064
Sushasan Aain 2064
 
Sushasan Aain of Nepal 2065
Sushasan Aain of Nepal 2065Sushasan Aain of Nepal 2065
Sushasan Aain of Nepal 2065
 
Upabhokta samrakshan
Upabhokta samrakshanUpabhokta samrakshan
Upabhokta samrakshan
 
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
 
Third Eye Volunteer Nepal
Third Eye Volunteer NepalThird Eye Volunteer Nepal
Third Eye Volunteer Nepal
 
Guthi sansthan-ain
Guthi sansthan-ainGuthi sansthan-ain
Guthi sansthan-ain
 
राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक
राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयकराष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक
राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक
 
Khani tatha-khanij-padartha
Khani tatha-khanij-padarthaKhani tatha-khanij-padartha
Khani tatha-khanij-padartha
 
Aayodinyukta noon
Aayodinyukta noonAayodinyukta noon
Aayodinyukta noon
 
Sampatti suddhikaran
Sampatti suddhikaranSampatti suddhikaran
Sampatti suddhikaran
 
10. epidemics dks 10
10.  epidemics dks 1010.  epidemics dks 10
10. epidemics dks 10
 
10. epidemics dks 10
10.  epidemics dks 1010.  epidemics dks 10
10. epidemics dks 10
 
Financial Rules of Far Western University
Financial Rules of Far Western University Financial Rules of Far Western University
Financial Rules of Far Western University
 
3. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 33. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 3
 
1610434584_912258293_त्रिभुवन-विश्वविद्यालय-कर्मचारी-सेवा-सम्वन्धी-नियम-२०५०.pdf
1610434584_912258293_त्रिभुवन-विश्वविद्यालय-कर्मचारी-सेवा-सम्वन्धी-नियम-२०५०.pdf1610434584_912258293_त्रिभुवन-विश्वविद्यालय-कर्मचारी-सेवा-सम्वन्धी-नियम-२०५०.pdf
1610434584_912258293_त्रिभुवन-विश्वविद्यालय-कर्मचारी-सेवा-सम्वन्धी-नियम-२०५०.pdf
 

More from laxman sharma

खुल्ला पुस्तक परीक्षा - सिध्दलेक २०७८
खुल्ला पुस्तक परीक्षा - सिध्दलेक २०७८ खुल्ला पुस्तक परीक्षा - सिध्दलेक २०७८
खुल्ला पुस्तक परीक्षा - सिध्दलेक २०७८
laxman sharma
 
नेपालको शिक्षामा लगानीको अभाव Underfunding in Public Education in Nepal and i...
नेपालको शिक्षामा लगानीको अभाव Underfunding in Public Education in Nepal and i...नेपालको शिक्षामा लगानीको अभाव Underfunding in Public Education in Nepal and i...
नेपालको शिक्षामा लगानीको अभाव Underfunding in Public Education in Nepal and i...
laxman sharma
 
Underfunding in Public Education
Underfunding in Public EducationUnderfunding in Public Education
Underfunding in Public Education
laxman sharma
 
नेपालको शिक्षामा निजीकरण र व्यापारिकरणको ढाँचा।
नेपालको शिक्षामा निजीकरण र व्यापारिकरणको ढाँचा। नेपालको शिक्षामा निजीकरण र व्यापारिकरणको ढाँचा।
नेपालको शिक्षामा निजीकरण र व्यापारिकरणको ढाँचा।
laxman sharma
 
Teachers union perspective on Quality Education
Teachers union perspective on Quality EducationTeachers union perspective on Quality Education
Teachers union perspective on Quality Education
laxman sharma
 
History of NNTA
History of NNTA History of NNTA
History of NNTA
laxman sharma
 
ने रा शि सङ्गठनको महिला नीति ( Women Policy in NNTA)
ने रा शि सङ्गठनको महिला नीति ( Women Policy in NNTA)  ने रा शि सङ्गठनको महिला नीति ( Women Policy in NNTA)
ने रा शि सङ्गठनको महिला नीति ( Women Policy in NNTA)
laxman sharma
 
Punishment Free Classroom
Punishment Free Classroom Punishment Free Classroom
Punishment Free Classroom
laxman sharma
 
NNTA Constitution 1979, नेराशिसङ्गठनको विधान २०३६ को दशौं संशोधन २०७४
NNTA Constitution 1979, नेराशिसङ्गठनको विधान २०३६ को दशौं संशोधन २०७४ NNTA Constitution 1979, नेराशिसङ्गठनको विधान २०३६ को दशौं संशोधन २०७४
NNTA Constitution 1979, नेराशिसङ्गठनको विधान २०३६ को दशौं संशोधन २०७४
laxman sharma
 
विद्यालय शिक्षामा गुणस्तर:महासङ्घीय दृष्टिकोण
विद्यालय शिक्षामा गुणस्तर:महासङ्घीय दृष्टिकोणविद्यालय शिक्षामा गुणस्तर:महासङ्घीय दृष्टिकोण
विद्यालय शिक्षामा गुणस्तर:महासङ्घीय दृष्टिकोण
laxman sharma
 
नेपाल शिक्षक महासंघको विज्ञप्ति
नेपाल शिक्षक महासंघको विज्ञप्तिनेपाल शिक्षक महासंघको विज्ञप्ति
नेपाल शिक्षक महासंघको विज्ञप्ति
laxman sharma
 
ླशिक्षा ऐन आठौं संसोधनको बारेमा नेपाल शिक्षक महासंघको दृष्टिकोण
ླशिक्षा ऐन आठौं संसोधनको बारेमा नेपाल शिक्षक महासंघको दृष्टिकोणླशिक्षा ऐन आठौं संसोधनको बारेमा नेपाल शिक्षक महासंघको दृष्टिकोण
ླशिक्षा ऐन आठौं संसोधनको बारेमा नेपाल शिक्षक महासंघको दृष्टिकोण
laxman sharma
 
International relation of nnta
International relation of nntaInternational relation of nnta
International relation of nnta
laxman sharma
 
Education Post earthquake tremors in Nepal
Education Post earthquake tremors in Nepal Education Post earthquake tremors in Nepal
Education Post earthquake tremors in Nepal
laxman sharma
 
Earthquake effects in Nepal, NSET
Earthquake effects in Nepal, NSET Earthquake effects in Nepal, NSET
Earthquake effects in Nepal, NSET
laxman sharma
 
HR management in Nepalese School Management
HR management in Nepalese School Management HR management in Nepalese School Management
HR management in Nepalese School Management
laxman sharma
 
Celebrating Diversity in Classroom
Celebrating Diversity in ClassroomCelebrating Diversity in Classroom
Celebrating Diversity in Classroom
laxman sharma
 
A brief presentation on Gender Equality in Education : Strategies and Achiev...
A brief presentation on Gender Equality in Education : Strategies and Achiev...A brief presentation on Gender Equality in Education : Strategies and Achiev...
A brief presentation on Gender Equality in Education : Strategies and Achiev...
laxman sharma
 
Process of FGD
Process of FGD Process of FGD
Process of FGD
laxman sharma
 

More from laxman sharma (19)

खुल्ला पुस्तक परीक्षा - सिध्दलेक २०७८
खुल्ला पुस्तक परीक्षा - सिध्दलेक २०७८ खुल्ला पुस्तक परीक्षा - सिध्दलेक २०७८
खुल्ला पुस्तक परीक्षा - सिध्दलेक २०७८
 
नेपालको शिक्षामा लगानीको अभाव Underfunding in Public Education in Nepal and i...
नेपालको शिक्षामा लगानीको अभाव Underfunding in Public Education in Nepal and i...नेपालको शिक्षामा लगानीको अभाव Underfunding in Public Education in Nepal and i...
नेपालको शिक्षामा लगानीको अभाव Underfunding in Public Education in Nepal and i...
 
Underfunding in Public Education
Underfunding in Public EducationUnderfunding in Public Education
Underfunding in Public Education
 
नेपालको शिक्षामा निजीकरण र व्यापारिकरणको ढाँचा।
नेपालको शिक्षामा निजीकरण र व्यापारिकरणको ढाँचा। नेपालको शिक्षामा निजीकरण र व्यापारिकरणको ढाँचा।
नेपालको शिक्षामा निजीकरण र व्यापारिकरणको ढाँचा।
 
Teachers union perspective on Quality Education
Teachers union perspective on Quality EducationTeachers union perspective on Quality Education
Teachers union perspective on Quality Education
 
History of NNTA
History of NNTA History of NNTA
History of NNTA
 
ने रा शि सङ्गठनको महिला नीति ( Women Policy in NNTA)
ने रा शि सङ्गठनको महिला नीति ( Women Policy in NNTA)  ने रा शि सङ्गठनको महिला नीति ( Women Policy in NNTA)
ने रा शि सङ्गठनको महिला नीति ( Women Policy in NNTA)
 
Punishment Free Classroom
Punishment Free Classroom Punishment Free Classroom
Punishment Free Classroom
 
NNTA Constitution 1979, नेराशिसङ्गठनको विधान २०३६ को दशौं संशोधन २०७४
NNTA Constitution 1979, नेराशिसङ्गठनको विधान २०३६ को दशौं संशोधन २०७४ NNTA Constitution 1979, नेराशिसङ्गठनको विधान २०३६ को दशौं संशोधन २०७४
NNTA Constitution 1979, नेराशिसङ्गठनको विधान २०३६ को दशौं संशोधन २०७४
 
विद्यालय शिक्षामा गुणस्तर:महासङ्घीय दृष्टिकोण
विद्यालय शिक्षामा गुणस्तर:महासङ्घीय दृष्टिकोणविद्यालय शिक्षामा गुणस्तर:महासङ्घीय दृष्टिकोण
विद्यालय शिक्षामा गुणस्तर:महासङ्घीय दृष्टिकोण
 
नेपाल शिक्षक महासंघको विज्ञप्ति
नेपाल शिक्षक महासंघको विज्ञप्तिनेपाल शिक्षक महासंघको विज्ञप्ति
नेपाल शिक्षक महासंघको विज्ञप्ति
 
ླशिक्षा ऐन आठौं संसोधनको बारेमा नेपाल शिक्षक महासंघको दृष्टिकोण
ླशिक्षा ऐन आठौं संसोधनको बारेमा नेपाल शिक्षक महासंघको दृष्टिकोणླशिक्षा ऐन आठौं संसोधनको बारेमा नेपाल शिक्षक महासंघको दृष्टिकोण
ླशिक्षा ऐन आठौं संसोधनको बारेमा नेपाल शिक्षक महासंघको दृष्टिकोण
 
International relation of nnta
International relation of nntaInternational relation of nnta
International relation of nnta
 
Education Post earthquake tremors in Nepal
Education Post earthquake tremors in Nepal Education Post earthquake tremors in Nepal
Education Post earthquake tremors in Nepal
 
Earthquake effects in Nepal, NSET
Earthquake effects in Nepal, NSET Earthquake effects in Nepal, NSET
Earthquake effects in Nepal, NSET
 
HR management in Nepalese School Management
HR management in Nepalese School Management HR management in Nepalese School Management
HR management in Nepalese School Management
 
Celebrating Diversity in Classroom
Celebrating Diversity in ClassroomCelebrating Diversity in Classroom
Celebrating Diversity in Classroom
 
A brief presentation on Gender Equality in Education : Strategies and Achiev...
A brief presentation on Gender Equality in Education : Strategies and Achiev...A brief presentation on Gender Equality in Education : Strategies and Achiev...
A brief presentation on Gender Equality in Education : Strategies and Achiev...
 
Process of FGD
Process of FGD Process of FGD
Process of FGD
 

Recently uploaded

Azure Interview Questions and Answers PDF By ScholarHat
Azure Interview Questions and Answers PDF By ScholarHatAzure Interview Questions and Answers PDF By ScholarHat
Azure Interview Questions and Answers PDF By ScholarHat
Scholarhat
 
Unit 8 - Information and Communication Technology (Paper I).pdf
Unit 8 - Information and Communication Technology (Paper I).pdfUnit 8 - Information and Communication Technology (Paper I).pdf
Unit 8 - Information and Communication Technology (Paper I).pdf
Thiyagu K
 
Multithreading_in_C++ - std::thread, race condition
Multithreading_in_C++ - std::thread, race conditionMultithreading_in_C++ - std::thread, race condition
Multithreading_in_C++ - std::thread, race condition
Mohammed Sikander
 
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.pptThesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
EverAndrsGuerraGuerr
 
Chapter -12, Antibiotics (One Page Notes).pdf
Chapter -12, Antibiotics (One Page Notes).pdfChapter -12, Antibiotics (One Page Notes).pdf
Chapter -12, Antibiotics (One Page Notes).pdf
Kartik Tiwari
 
2024.06.01 Introducing a competency framework for languag learning materials ...
2024.06.01 Introducing a competency framework for languag learning materials ...2024.06.01 Introducing a competency framework for languag learning materials ...
2024.06.01 Introducing a competency framework for languag learning materials ...
Sandy Millin
 
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS LỚP 3 - CẢ NĂM (CÓ FILE NGHE VÀ ĐÁP Á...
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS LỚP 3 - CẢ NĂM (CÓ FILE NGHE VÀ ĐÁP Á...BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS LỚP 3 - CẢ NĂM (CÓ FILE NGHE VÀ ĐÁP Á...
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS LỚP 3 - CẢ NĂM (CÓ FILE NGHE VÀ ĐÁP Á...
Nguyen Thanh Tu Collection
 
Synthetic Fiber Construction in lab .pptx
Synthetic Fiber Construction in lab .pptxSynthetic Fiber Construction in lab .pptx
Synthetic Fiber Construction in lab .pptx
Pavel ( NSTU)
 
Biological Screening of Herbal Drugs in detailed.
Biological Screening of Herbal Drugs in detailed.Biological Screening of Herbal Drugs in detailed.
Biological Screening of Herbal Drugs in detailed.
Ashokrao Mane college of Pharmacy Peth-Vadgaon
 
June 3, 2024 Anti-Semitism Letter Sent to MIT President Kornbluth and MIT Cor...
June 3, 2024 Anti-Semitism Letter Sent to MIT President Kornbluth and MIT Cor...June 3, 2024 Anti-Semitism Letter Sent to MIT President Kornbluth and MIT Cor...
June 3, 2024 Anti-Semitism Letter Sent to MIT President Kornbluth and MIT Cor...
Levi Shapiro
 
Guidance_and_Counselling.pdf B.Ed. 4th Semester
Guidance_and_Counselling.pdf B.Ed. 4th SemesterGuidance_and_Counselling.pdf B.Ed. 4th Semester
Guidance_and_Counselling.pdf B.Ed. 4th Semester
Atul Kumar Singh
 
Honest Reviews of Tim Han LMA Course Program.pptx
Honest Reviews of Tim Han LMA Course Program.pptxHonest Reviews of Tim Han LMA Course Program.pptx
Honest Reviews of Tim Han LMA Course Program.pptx
timhan337
 
Chapter 3 - Islamic Banking Products and Services.pptx
Chapter 3 - Islamic Banking Products and Services.pptxChapter 3 - Islamic Banking Products and Services.pptx
Chapter 3 - Islamic Banking Products and Services.pptx
Mohd Adib Abd Muin, Senior Lecturer at Universiti Utara Malaysia
 
How to Make a Field invisible in Odoo 17
How to Make a Field invisible in Odoo 17How to Make a Field invisible in Odoo 17
How to Make a Field invisible in Odoo 17
Celine George
 
TESDA TM1 REVIEWER FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
TESDA TM1 REVIEWER  FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...TESDA TM1 REVIEWER  FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
TESDA TM1 REVIEWER FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
EugeneSaldivar
 
The Challenger.pdf DNHS Official Publication
The Challenger.pdf DNHS Official PublicationThe Challenger.pdf DNHS Official Publication
The Challenger.pdf DNHS Official Publication
Delapenabediema
 
The basics of sentences session 5pptx.pptx
The basics of sentences session 5pptx.pptxThe basics of sentences session 5pptx.pptx
The basics of sentences session 5pptx.pptx
heathfieldcps1
 
STRAND 3 HYGIENIC PRACTICES.pptx GRADE 7 CBC
STRAND 3 HYGIENIC PRACTICES.pptx GRADE 7 CBCSTRAND 3 HYGIENIC PRACTICES.pptx GRADE 7 CBC
STRAND 3 HYGIENIC PRACTICES.pptx GRADE 7 CBC
kimdan468
 
Francesca Gottschalk - How can education support child empowerment.pptx
Francesca Gottschalk - How can education support child empowerment.pptxFrancesca Gottschalk - How can education support child empowerment.pptx
Francesca Gottschalk - How can education support child empowerment.pptx
EduSkills OECD
 
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with MechanismOverview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
DeeptiGupta154
 

Recently uploaded (20)

Azure Interview Questions and Answers PDF By ScholarHat
Azure Interview Questions and Answers PDF By ScholarHatAzure Interview Questions and Answers PDF By ScholarHat
Azure Interview Questions and Answers PDF By ScholarHat
 
Unit 8 - Information and Communication Technology (Paper I).pdf
Unit 8 - Information and Communication Technology (Paper I).pdfUnit 8 - Information and Communication Technology (Paper I).pdf
Unit 8 - Information and Communication Technology (Paper I).pdf
 
Multithreading_in_C++ - std::thread, race condition
Multithreading_in_C++ - std::thread, race conditionMultithreading_in_C++ - std::thread, race condition
Multithreading_in_C++ - std::thread, race condition
 
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.pptThesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
Thesis Statement for students diagnonsed withADHD.ppt
 
Chapter -12, Antibiotics (One Page Notes).pdf
Chapter -12, Antibiotics (One Page Notes).pdfChapter -12, Antibiotics (One Page Notes).pdf
Chapter -12, Antibiotics (One Page Notes).pdf
 
2024.06.01 Introducing a competency framework for languag learning materials ...
2024.06.01 Introducing a competency framework for languag learning materials ...2024.06.01 Introducing a competency framework for languag learning materials ...
2024.06.01 Introducing a competency framework for languag learning materials ...
 
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS LỚP 3 - CẢ NĂM (CÓ FILE NGHE VÀ ĐÁP Á...
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS LỚP 3 - CẢ NĂM (CÓ FILE NGHE VÀ ĐÁP Á...BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS LỚP 3 - CẢ NĂM (CÓ FILE NGHE VÀ ĐÁP Á...
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS LỚP 3 - CẢ NĂM (CÓ FILE NGHE VÀ ĐÁP Á...
 
Synthetic Fiber Construction in lab .pptx
Synthetic Fiber Construction in lab .pptxSynthetic Fiber Construction in lab .pptx
Synthetic Fiber Construction in lab .pptx
 
Biological Screening of Herbal Drugs in detailed.
Biological Screening of Herbal Drugs in detailed.Biological Screening of Herbal Drugs in detailed.
Biological Screening of Herbal Drugs in detailed.
 
June 3, 2024 Anti-Semitism Letter Sent to MIT President Kornbluth and MIT Cor...
June 3, 2024 Anti-Semitism Letter Sent to MIT President Kornbluth and MIT Cor...June 3, 2024 Anti-Semitism Letter Sent to MIT President Kornbluth and MIT Cor...
June 3, 2024 Anti-Semitism Letter Sent to MIT President Kornbluth and MIT Cor...
 
Guidance_and_Counselling.pdf B.Ed. 4th Semester
Guidance_and_Counselling.pdf B.Ed. 4th SemesterGuidance_and_Counselling.pdf B.Ed. 4th Semester
Guidance_and_Counselling.pdf B.Ed. 4th Semester
 
Honest Reviews of Tim Han LMA Course Program.pptx
Honest Reviews of Tim Han LMA Course Program.pptxHonest Reviews of Tim Han LMA Course Program.pptx
Honest Reviews of Tim Han LMA Course Program.pptx
 
Chapter 3 - Islamic Banking Products and Services.pptx
Chapter 3 - Islamic Banking Products and Services.pptxChapter 3 - Islamic Banking Products and Services.pptx
Chapter 3 - Islamic Banking Products and Services.pptx
 
How to Make a Field invisible in Odoo 17
How to Make a Field invisible in Odoo 17How to Make a Field invisible in Odoo 17
How to Make a Field invisible in Odoo 17
 
TESDA TM1 REVIEWER FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
TESDA TM1 REVIEWER  FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...TESDA TM1 REVIEWER  FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
TESDA TM1 REVIEWER FOR NATIONAL ASSESSMENT WRITTEN AND ORAL QUESTIONS WITH A...
 
The Challenger.pdf DNHS Official Publication
The Challenger.pdf DNHS Official PublicationThe Challenger.pdf DNHS Official Publication
The Challenger.pdf DNHS Official Publication
 
The basics of sentences session 5pptx.pptx
The basics of sentences session 5pptx.pptxThe basics of sentences session 5pptx.pptx
The basics of sentences session 5pptx.pptx
 
STRAND 3 HYGIENIC PRACTICES.pptx GRADE 7 CBC
STRAND 3 HYGIENIC PRACTICES.pptx GRADE 7 CBCSTRAND 3 HYGIENIC PRACTICES.pptx GRADE 7 CBC
STRAND 3 HYGIENIC PRACTICES.pptx GRADE 7 CBC
 
Francesca Gottschalk - How can education support child empowerment.pptx
Francesca Gottschalk - How can education support child empowerment.pptxFrancesca Gottschalk - How can education support child empowerment.pptx
Francesca Gottschalk - How can education support child empowerment.pptx
 
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with MechanismOverview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
Overview on Edible Vaccine: Pros & Cons with Mechanism
 

Education act 8th amendment, MoE, Nepal

  • 1. 1 lzIff P]g, @)@* nfO{ ;+zf]wg ug{ ag]sf] ljw]os k|:tfjgf M lzIff P]g, @)@* nfO{ ;+zf]wg ug{ jf~5gLo ePsf]n], g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @(^ sf] pkwf/f -!_ adf]lhdsf] Joj:yflksf–;+;bn] of] P]g agfPsf] 5 . != ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd ælzIff -cf7f}+ ;+zf]wg_ P]g, @)&#Æ /x]sf] 5 . -@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= lzIff P]g, @)@* sf] k|:tfjgfdf ;+zf]wg M lzIff P]g, @)@* -o;kl5 æd"n P]gÆ elgPsf]_ sf] k|:tfjgfsf] ;§f b]xfosf] k|:tfjgf /flvPsf] 5 M– æk|:tfjgf M /fli6«o ljsf;sf] nflu cfjZos hgzlQm tof/ ug{ ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds Joj:yf cg's"n ;j{;fwf/0f hgtfsf] ;bfrf/, lzi6frf/ / g}ltstf sfod /fVg d'n'sleq :yfkgf x'g] tyf :yfkgf eO{ ;~rfng eO/x]sf ljBfnosf] Joj:yfkgdf ;'wf/ ub}{ u'0f:t/o'Qm lzIffsf] ljsf; ug{ jf~5gLo ePsfn]Æ #= d"n P]gsf] bkmf @ df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf @ sf],– -!_ v08 -v!_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v!_ /flvPsf] 5 M– æ-v!_ æcfwf/e"t lzIffÆ eGgfn] k|f/lDes afn lzIff b]lv sIff cf7;Dd lbOg] lzIff ;Demg' k5{ .Æ -@_ v08 -3_ / -3!_ sf] ;§f b]xfosf v08 -3_ / -3!_ /flvPsf 5g M– æ-3_ ædfWolds lzIffÆ eGgfn] sIff gf} b]lv sIff afx| ;Dd lbOg] lzIff ;Demg' k5{ .Æ -3!_ æljz]if lzIffÆ eGgfn] b[li6ljxLg, alx/f, cl6Hd, af}l4s ckfËtf, ;':t >j0f jf clt czQm zf/Ll/s ckfËtf ePsf afnaflnsfnfO{ 5'§} ;d"xdf /fvL] ljz]if k|sf/ / lglZrt dfWodaf6 lbOg] lzIff ;Demg' k5{ .Æ -#_ v08 -3!_ kl5 b]xfosf] v08 -3!s_ ylkPsf] 5 M–
  • 2. 2 æ-3!s_ æ;dfj]zL lzIffÆ eGgfn] b]xfosf] lzIff ;Demg' k5{ M– -!_ b[li6ljxLg, Go"g b[li6o'Qm, alx/f, ;':t >j0f, cl6Hd, af}l4s, zf/Ll/s jf cGo ckfËtf ePsf afnaflnsfnfO{ lgoldt z}lIfs k4ltsf] cwLgdf /xL lbOg] lzIff, -@_ ;fdflhs, cfly{s jf ef}uf]lns sf/0fn] k5fl8 kfl/Psf JolQmnfO{ lje]b/lxt jftfj/0fdf lbOg] lzIff .Æ -$_ v08 -3$_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -3$_ /flvPsf] 5 M– æ-3$_ æcfwf/e"t ljBfnoÆ eGgfn] v08 -v!_ adf]lhd lzIff lbOg] ljBfno ;Demg' k5{ .Æ -%_ v08 -3$_ kl5 b]xfosf v08 -3%_, -3^_ / -3&_ ylkPsf 5g M– æ-3%_ æljBfno lzIffÆ eGgfn] cfwf/e"t / dfWolds lzIff ;Demg' k5{ . -3^_ æaf]8{Æ eGgfn] bkmf $s= adf]lhd ul7t /fli6«o k/LIff af]8{ ;Demg' k5{ . -3&_ ækl/ifbÆ eGgfn] bkmf &s= adf]lhd ul7t /fli6«o lzIff kl/ifb ;Demg' k5{ .Æ -^_ v08 -ª#_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -ª#_ /flvPsf] 5 M– æ-ª#_ ædfWolds ljBfnoÆ eGgfn] v08 -v!_ / -3_ jf v08 -3_ adf]lhdsf] lzIff lbOg] ljBfno ;Demg' k5{ .Æ -&_ v08 -r%_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -r%_ /flvPsf] 5 M–
  • 3. 3 æ-r%_ æcleefjsÆ eGgfn] ljBfnodf cWoog/t ljBfyL{sf] cleefjs egL ljBfnosf] clen]vdf hlgPsf] JolQm ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] bkmf !@ sf] k|of]hgsf] nflu ljBfyL{sf] afa', cfdf, afh] jf aHo} / To:tf cleefjs gePsf ljBfyL{sf] xsdf To:tf] ljBfyL{nfO{ ;+/IfsTj k|bfg ug]{ JolQmnfO{ ;d]t hgfpF5 .Æ -*_ v08 -5!_ sf] ;§f b]xfosf] -5!_ /flvPsf] 5 M– æ-5!_ æcfwf/e"t lzIff pQL0f{ k/LIffÆ eGgfn] cfwf/e"t txsf] cGTodf x'g] k/LIff ;Demg' k5{ .Æ -(_ v08 -7_ kl5 b]xfosf v08 -7!_ / -7@_ ylkPsf 5g M– æ-7!_ ædGqfnoÆ eGgfn] lzIff dGqfno ;Demg' k5{ . -7@_ æ:yfoL cfjf;Lo cg'dltÆ eGgfn] ljb]zL d'n'sn] s'g} zt{ tf]sL jf ;f] d'n'sdf :yfoL ?kn] a;f]af; ug{ kfpg] u/L g]kfnL gful/snfO{ pknAw u/fPsf] 8fOel;{6L Oldu|]G6 le;f -l8=eL_, k/dfg]G6 /]lh8]G6 le;f -lk=cf/=_ jf u|Lg sf8{{ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] g]kfnL gful/snfO{ ljb]zdf :yfoL ?kdf a;f]af; ug{ lbOPsf] h'g;'s} gfdsf] :yfoL cfjf;Lo cg'dltnfO{ ;d]t hgfpF5 .Æ $= d"n P]gsf] bkmf # df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf # sf],– -!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–
  • 4. 4 æ-!_ s'g} g]kfnL gful/sn] z}lIfs u'7L cGtu{t ljBfno vf]Ng rfx]df tf]lsPsf] ljj/0f v'nfO{ cfwf/e"t ljBfnosf] nflu ;DalGwt ufpF lzIff ;ldlt jf gu/ lzIff ;ldlt / dfWolds ljBfnosf] nflu ;DalGwt lhNnf lzIff ;ldltsf] l;kmfl/; ;lxt tf]lsPsf] clwsf/L ;dIf cg'dltsf] nflu lgj]bg lbg' kg]{5 .Æ -@_ pkbkmf -$_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -$_ /flvPsf] 5 M– æ-$_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt sDkgLsf] ?kdf ;~rfngdf /x]sf ljBfnon] rfx]df sDkgL vf/]h u/L z}lIfs u'7L cGtu{t ljBfno ;~rfng ug{ tf]lsPsf] clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .Æ -#_ pkbkmf -^_ df /x]sf] æsDkgLsf]Æ eGg] zAbsf] ;§f æz}lIfs u'7Lsf]Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . -$_ 7fpF 7fpFdf /x]sf æg]kfn ;/sf/Æ eGg] zAbx?sf] ;§f ædGqfnoÆ eGg] zAb /flvPsf] 5 . -%_ pkbkmf -&s_ / -&v_ lemlsPsf 5g . %= d"n P]gdf bkmf $s=, $v=, $u=, $3=, $ª=, $r=, $5=, $h=, $em=, $`=, $6=, $7= / $8=yk M d"n P]gsf] bkmf $ kl5 b]xfosf bkmf $s=, $v=, $u=, $3=, $ª=, $r=, $5=, $h=, $em=, $`=, $6=, $7= / $8= ylkPsf 5g M– æ$s= af]8{sf] u7g M -!_ dfWolds lzIff k/LIffsf] ;~rfng, ;dGjo / Joj:yfkg ug{ Ps /fli6«o k/LIff af]8{ /xg]5 . -@_ af]8{sf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5M– -s_ dfGotf k|fKt ljZjljBfnoaf6 sDtLdf :gftsf]Q/ pkfwL xfl;n u/]sf] / lzIff tyf k/LIff ;DaGwL
  • 5. 5 If]qdf sDtLdf afx| jif{sf] cg'ej k|fKt JolQmx?dWo]af6 g]kfn ;/sf/n] lgo'Qm u/]sf] JolQm – cWoIf -v_ dGqfnosf] ;lrj – pkfWoIf -u_ dGqfnosf] ;x;lrj -ljBfno lzIff x]g]{_ – ;b:o -3_ dxflgb]{zs, lzIff ljefu – ;b:o -ª_ sfo{sf/L lgb]{zs, kf7oqmd ljsf; s]Gb| – ;b:o -r_ ;b:o–;lrj, k|fljlws lzIff tyf Jofj;flos tfnLd kl/ifb – ;b:o -5_ k/LIff lgoGqs, lqe'jg ljZjljBfno – ;b:o -h_ k|fWofkg, lzIff k|zf;g / k/LIff If]qdf sDtLdf bz jif{sf] cg'ej k|fKt u/L ljz]if1tf xfl;n u/]sf JolQmx?dWo]af6 af]8{n] dgf]gLt u/]sf sDtLdf b'O{{hgf dlxnf ;lxt tLghgf –;b:o
  • 6. 6 -#_ af]8{sf] cWoIfsf] lgo'lQmsf] nflu g]kfn ;/sf/nfO{ l;kmfl/; ug{ nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIfsf] cWoIftfdf Vofltk|fKt lzIffljbx? dWo]af6 sDtLdf Pshgf dlxnf ;lxt dGqfnon] dgf]gog u/]sf b'O{{hgf ;b:o /x]sf] Ps l;kmfl/; ;ldlt u7g ug{]5 / ;f] ;ldltn] l;kmfl/; u/]sf] JolQmnfO{ g]kfn ;/sf/n] af]8{sf] cWoIfdf lgo'lQm ug{]5 . -$_ af]8{sf cWoIf tyf dgf]gLt ;b:osf] kbfjlw rf/ jif{sf] x'g]5 . -%_ pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg af]8{sf] cWoIf jf dgf]gLt ;b:on] cfkmgf] kbLo lhDd]jf/L OdfGbf/Lk"j{s k"/f gu/]sf] egL tf]lsP adf]lhdsf] ;ldltsf] l;kmfl/;df cWoIfsf] xsdf g]kfn ;/sf/n] / ;b:osf] xsdf dGqfnon] lghnfO{ h'g;'s} avt kbaf6 x6fpg ;Sg]5 . -em_ ;fd'bflos tyf ;+:yfut dfWolds ljBfnosf k|wfgfWofksx¿dWo] af6 sDtLdf Pshgf dlxnf ;lxt dGqfnon] dgf]gLt u/]sf b'O{{hgf – ;b:o -`_ g]kfn lzIff ;]jfsf] /fhkqf+lst k|yd >]0fLsf] clws[t jf af]8{sf] jl/i7 sd{rf/Lx¿dWo]af6 dGqfnon] tf]s]sf] sd{rf/L – – –;b:o –;lrj
  • 7. 7 t/ To;/L kbaf6 x6fpg' cl3 lghnfO{ cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug]{ dgfl;j df}sfaf6 al~rt ul/g] 5}g . -^_ af]8{sf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 . $v= af]8{ :jzfl;t / ;+ul7t ;+:yf x'g] M -!_ af]8{ cljlR5Gg pQ/flwsf/jfnf Ps :jzfl;t / ;+ul7t ;+:yf x'g]5 . -@_ af]8{sf ;a} sfd sf/jfxLsf] lgldQ cfˆgf] Pp6f 5'§} 5fk x'g]5 . -#_ af]8{n] JolQm ;/x rn crn ;DklQ k|fKt ug{, pkef]u ug{, a]rlavg ug{ / cGo lsl;dn] Joj:yf ug{ ;Sg]5 . -$_ af]8{n] JolQm ;/x gfln; ph"/ ug{ / af]8{ pk/ klg ;f]xL gfdaf6 gfln; ph"/ nfUg ;Sg]5 . -%_ af]8{n] JolQm ;/x s/f/ ug{, s/f/ adf]lhdsf] clwsf/ k|of]u ug{ tyf bfloTj lgjf{x ug{ ;Sg]5 . $u= af]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M af]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M– -s_ dGqfnon] :jLs[t u/]sf] k/LIff;DaGwL gLltsf] cwLgdf /xL af]8{sf] gLlt lgwf{/0f u/L sfof{Gjog ug]{, u/fpg], -v_ af]8{sf] bL3{sfnLg of]hgf tof/ u/L sfof{Gjog ug]{, u/fpg], -u_ ljBfno lzIff k/LIffsf] dof{bf / u'0f:t/ sfod eP gePsf] ;DaGwdf d"NofÍg ug]{, u/fpg], -3_ af]8{sf] jflif{s ah]6 tyf sfo{qmd :jLs[t ug]{,
  • 8. 8 -ª_ af]8{sf] sfd ;'rf? ?kn] ;~rfng ug{ cfjZos cfly{s ;|f]t h'6fpg], -r_ af]8{sf] cfjlws tyf jflif{s k|ltj]bg dGqfnodf k]z ug]{, -5_ tf]lsP adf]lhdsf] cGo sfo{ ug]{, u/fpg] . $3= af]8{sf] kbflwsf/Lsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf ;]jfsf] zt{ / ;'ljwf M -!_ af]8{sf] cWoIf af]8{sf] k"0f{sfnLg sfd ug]{ k|d'v kbflwsf/L x'g]5 . -@_ af]8{sf] ;b:o–;lrj af]8{sf] k"0f{sfnLg sfd ug]{ k|d'v k|zf;sLo kbflwsf/L x'g]5 . -#_ af]8{sf] cWoIfsf] kfl/>lds, ;]jfsf] zt{ tyf ;'ljwf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -$_ af]8{sf] cWoIf tyf ;b:o–;lrjsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -%_ af]8{sf] cWoIf, pkfWoIf, ;b:o / ;b:o– ;lrjn] af]8{sf] a}7sdf efu lnP afkt cy{ dGqfnosf] ;xdltdf dGqfnon] tf]s] adf]lhdsf] a}7s eQf kfpg] 5g . $ª= sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf M -!_ af]8{df cfjZostf cg';f/ sd{rf/Lx? /xg]5g . -@_ dGqfnon] af]8{sf] cg'/f]wdf g]kfn ;/sf/sf] s'g} sd{rf/LnfO{ af]8{df sfd ug]{ u/L sfhdf v6fpg ;Sg]5 . -#_ af]8{sf sd{rf/Lsf] kfl/>lds, ;]jfsf] zt{ / ;'ljwf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -$_ pkbkmf -#_ adf]lhd ;]jfsf zt{sf] Joj:Yff ubf{ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt pRr dfWolds lzIff kl/ifbdf sDtLdf Ps jif{ lg/Gt/ c:yfoL ;]jf ul//x]sf sd{rf/Lsf] xsdf of] bkmf k|f/De ePkl5 Psk6ssf] nflu cfGtl/s lj1fkg u/L :yfoL kbk"lt{sf] nflu x'g] k|ltof]lutfTds
  • 9. 9 k/LIffdf ;xefuL x'g kfpg] / To;/L x'g] lj1fkgdf ;xefuL x'g grfx]df To:tf] kl/ifbdf sDtLdf kfFr jif{ lg/Gt/ c:yfoL ;]jf ul//x]sf sd{rf/LnfO{ ;'ljwf lbO{ cjsfz lbg] Joj:yf ug'{ kg]{5 . $r= af]8{sf] sf]if M -!_ af]8{sf] gfddf Pp6f 5'§} sf]if /xg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sf]ifdf b]xfo adf]lhdsf /sdx? /xg]5g M– -s_ g]kfn ;/sf/af6 k|fKt /sd, -v_ ljBfyL{af6 lnOg] z'Nsaf6 k|fKt /sd, -u_ ljb]zL JolQm, ;/sf/, ;+3 jf ;+:yfaf6 cg'bfg jf C0f :j?k k|fKt /sd, -3_ :jb]zL JolQm, ;+:yf jf lgsfoaf6 k|fKt /sd, -ª_ cGo >f]taf6 k|fKt /sd . -#_ af]8{n] pkbkmf -@_ sf] v08 -u_ adf]lhd s'g} /sd k|fKt ug'{ cl3 cy{ dGqfnosf] :jLs[lt lng' kg]{5 . -$_ af]8{sf] tk{maf6 ul/g] ;Dk"0f{ vr{ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sf]ifaf6 Joxf]l/g]5 . -%_ af]8{sf] sf]ifdf /x]sf] /sd af]8{n] g]kfnsf] jfl0fHo a}+sdf vftf vf]nL hDdf ug]{5 . -^_ af]8{sf] sf]ifsf] ;~rfng af]8{sf] ;b:o– ;lrj / n]vf k|d'vsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 . $5= n]vf / n]vfk/LIf0f M -!_ af]8{sf] cfo Joosf] n]vf g]kfn ;/sf/n] ckgfPsf] 9fFrf adf]lhd /flvg]5 . -@_ af]8{sf] n]vfk/LIf0f dxfn]vfk/LIfsaf6 x'g]5 . -#_ dGqfnon] rfx]df h'g;'s} avt af]8{sf] lx;fa lstfa hfFr ug{ jf u/fpg ;Sg]5 .
  • 10. 10 $h= lgb]{zg lbg ;Sg] M -!_ dGqfnon] af]8{nfO{ cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbOPsf] lgb]{zgsf] kfngf ug'{ af]8{sf] st{Jo x'g]5 . $em= clwsf/ k|Tofof]hg M af]8{n] of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf lgod adf]lhd cfkm"nfO{ k|fKt clwsf/dWo] cfjZostf cg';f/ s]xL clwsf/ af]8{sf] cWoIf, pkfWoIf, ;b:o, ;b:o–;lrj, g]kfn ;/sf/sf] s'g} clws[t jf af]8{sf] clws[t sd{rf/LnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 . $`= af]8{sf] sfof{no M -!_ af]8{sf] sfof{no sf7df8f}+ pkTosfleq /xg]5 . -@_ af]8{n] dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ cfjZostf cg';f/ g]kfnsf] cGo If]qdf ;d]t zfvf sfof{no vf]Ng ;Sg]5 . $6= k/LIffsf] ;~rfng / Joj:Yffkg ;DaGwL Joj:Yff M -!_ dfWolds lzIffsf] sIff bz / dfWolds txsf] cGTodf x'g] k/LIff af]8{af6 ;~rfng x'g]5 . t/ cfwf/e"t txsf] k/LIff lhNNff lzIff sfof{noaf6 ;~rfng x'g]5 . -@_ sIff bzsf] cGTodf x'g] k/LIff If]qLo:t/df / cfwf/e"t txsf] cGTodf x'g] k/LIff lhNNff:t/df ;~rfng ul/g]5 . -#_ k/LIff ;~rfng ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . $7= g]kfn ;/sf/;Fu ;Dks{ M af]8{n] g]kfn ;/sf/;Fu ;Dks{ /fVbf dGqfno dfkm{t /fVg' kg]{5 . $8= dfWolds lzIffsf] dfGotf M dfWolds lzIff k/LIff pQL0f{ k|df0fkqsf] dfGotf k|jL0ftf k|df0fkq tx jf pRr dfWolds tx pQL0f{ u/] ;/x x'g]5 .Æ ^= d"n P]gsf] bkmf ^ df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf ^ sf] v08 -u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_ ylkPsf] 5 M–
  • 11. 11 æ-3_ k|fljlws tyf Jofj;flos dfWolds lzIff . t/ To:tf] lzIffdf yk Ps jif{ tf]lsP adf]lhd Jojxfl/s cEof; u/fOg]5 .Æ &= d"n P]gsf] bkmf ^s= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf ^s= sf] ;§f b]xfosf] bkmf ^s= /flvPsf] 5 M– æ^s= ljz]if lzIff, ;dfj]zL lzIff, cgf}krfl/s lzIff, lg/Gt/ lzIff, b"/ lzIff tyf v'nf lzIff ;~rfng ;DaGwL Joj:yf M -!_ dGqfnon] cfjZos k"jf{wf/sf] Joj:yf u/L s'g} ;fd'bflos ljBfnodf ljz]if lzIff, ;dfj]zL lzIff, cgf}krfl/s lzIff, lg/Gt/ lzIff, b"/ lzIff jf v'nf lzIff ;~rfngsf] Joj:yf ug{ ;Sg]5 . -@_ s'g} ljBfnon] ljz]if lzIff, ;dfj]zL lzIff, cgf}krfl/s lzIff, lg/Gt/ lzIff, b"/ lzIff tyf v'nf lzIff ;~rfng ug{ rfx]df dGqfnon] ;f] ;DaGwdf cfjZos hfFra'em u/L ;f] ljBfnonfO{ To:tf] lzIff ;~rfng ug{ tf]lsP adf]lhd :jLs[lt lbg ;Sg]5 . -#_ b"/ lzIff, ljz]if lzIff / ;dfj]zL lzIffsf] ;~rfng ;fwf/0f lzIff ;/x x'g]5 . -$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg b[li6ljxLg, Go"g b[li6o'Qm, k"0f{ b[li6ljxLg, alx/f, ;':t >j0f, cl6Hd, af}l4s ckfËtf tyf >j0f b[li6ljxLg ePsf afnaflnsfsf] nflu kf7oqmd, kf7ok':ts / lzIf0f l;sfO / d"Nofªsg k|0ffnLdf km/s Joj:yf ug{ ;lsg]5 . -%_ cgf}krfl/s lzIff, lg/Gt/ lzIff / b"/ tyf v'nf lzIffsf] ;~rfng tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ *= d"n P]gsf] bkmf & df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf & sf] pkbkmf -@_ sf],– -!_ v08 -s_ df /x]sf] ætx;Ddsf]Æ eGg] zAb lemlsPsf] 5 .
  • 12. 12 -@_ v08 -v_ df /x]sf æg]kfnL ljifosf]Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æclgjfo{ g]kfnL ljifosf]Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . (= d"n P]gdf bkmf &s=/ &v= yk M d"n P]gsf] bkmf & kl5 b]xfosf bkmf &s=/ &v= ylkPsf 5g M– æ&s= kl/ifb ;DaGwL Joj:yf M -!_ lzIff ;DaGwL gLlt lgwf{/0f ug]{ ;DaGwdf g]kfn ;/sf/nfO{ ;Nnfx tyf ;'emfj lbg] sfd ;d]tsf] nflu Ps /fli6«o lzIff kl/ifb /xg]5 . -@_ kl/ifbsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5M– -s_ lzIff dGqL jf /fHo dGqL – cWoIf -v_ ;b:o, /fli6«o of]hgf cfof]u -lzIff x]g]{_ – ;b:o -u_ cWoIf, ljZjljBfno cg'bfg cfof]u – ;b:o -3_ pkfWoIf, k|fljlws lzIff tyf Jofj;flos tflnd kl/ifb – ;b:o -ª_ ljZjljBfnosf kbflwsf/Lx?dWo]af6 Pshgf dlxnf ;lxt dGqfnoaf6 dgf]gLt tLg hgf – ;b:o -r_ dGqfnosf] ;lrj – ;b:o -5_ ;lrj, cy{ dGqfno – ;b:o -h_ dxflgb]{zs, lzIff ljefu – ;b:o -em_ ;efklt, g]kfn k|fWofks ;+3 – ;b:o -`_ cWoIf, lzIfs dxf;+3 – ;b:o -6_ lzIffljbx?dWo]af6 sDtLdf Pshgf dlxnf नेपाल
  • 13. 13 ;lxt kl/ifbaf6 dgf]gLt b'O{{hgf – ;b:o -7_ k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ ePsf cleefjs ;+3 jf ;+u7gsf kbflwsf/Lx? dWo]af6 sDtLdf Pshgf dlxnf ;lxt kl/ifbaf6 dgf]gLt b'O{hgf –;b:o -8_ ;fd'bflos ljBfnosf Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfx¿dWo]af6 Pshgf dlxnf ;lxt dGqfnoaf6 dgf]gLt b'O{hgf –;b:o -9_ ;+:yfut ljBfnosf ;~rfnsx?dWo]af6 Pshgf dlxnf ;lxt dGqfnoaf6 dgf]gLt b'O{hgf –;b:o -0f_ ;+:yfut ljBfnosf lzIfs k]zfut ;+3, ;+u7gsf k|ltlglwx? dWo]af6 Pshgf –;b:o -t_ k|ltlglw, /fli6«o ckfË dxf;+3 –;b:o -y_ dGqfnosf] of]hgf dxfzfvfsf] ;x;lrj –;b:o–;lrj -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd dgf]gLt ;b:osf] kbfjlw tLg jif{sf] x'g]5 . -$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg kl/ifbsf] s'g} dgf]gLt ;b:on] cfˆgf] kbLo
  • 14. 14 lhDd]jf/L OdfGbf/Lk"j{s k"/f gu/]sf] egL kl/ifbaf6 ul7t 5fglag ;ldltn] l;kmfl/; u/]df dGqfnon] lghnfO{ h'g;'s} avt ;b:osf] kbaf6 x6fpg ;Sg]5 . t/ To;/L kbaf6 x6fpg' cl3 lghnfO{ cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug]{ dgfl;j df}sfaf6 jl~rt ul/g] 5}g . -%_ kl/ifbsf] ;lrjfno dGqfnodf /xg]5 . -^_ kl/ifbsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -&_ kl/ifbsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw kl/ifb cfk+m+}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . &v= z}lIfs u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb| M -!_ ljBfno lzIffsf] u'0f:t/ k/LIf0f ug]{ sfd ;d]tsf] nflu Ps z}lIfs u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb| /xg]5 . -@_ z}lIfs u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb|sf] k|d'vsf] ?kdf sfd ug{ g]kfn ;/sf/n] Pshgf k|d'v lzIff k/LIfs lgo'Qm ug]{5 . -#_ k|d'v lzIff k/LIfssf] lgo'lQmsf] nflu g]kfn ;/sf/ ;dIf l;kmfl/; ug{ nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIfsf] cWoIftfdf /fli6«o of]hgf cfof]usf lzIff x]g]{ ;b:o / dGqfnosf] ;lrj /x]sf] Ps ;ldlt /xg]5 . -$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] ;ldltn] g]kfn lzIff ;]jfsf] sDtLdf /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf] kbdf sfd u/]sf JolQmx?dWo]af6 k|d'v lzIff k/LIfssf] kbdf lgo'lQmsf] nflu gfd l;kmfl/; ug]{5 . -%_ k|d'v lzIff k/LIfssf] lgo'lQm, kfl/>lds / ;]jfsf] cGo zt{x? tf]lsP adf]lhd x'g]5g . -^_ z}lIfs u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb|sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ !)= d"n P]gsf] bkmf !! df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !! sf],–
  • 15. 15 -!_ pkbkmf -@_ sf],– -s_ v08 -h_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -h_ /flvPsf] 5 M– æ-h_ cleefjs jf lzIffljbx?dWo]af6 lhNnf lzIff ;ldltn] dgf]gLt u/]sf] sDtLdf Pshgf blnt / Pshgf dlxnf ;lxt tLg hgf –;b:oÆ -v_ v08 -3_ / -5_ lemlsPsf 5g . -@_ pkbkmf -%_ sf],– -s_ v08 -s!_ lemlsPsf] 5 . -v_ v08 -r_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -r_ /flvPsf] 5 M– æ-r_ lhNnfleqsf ;fd'bflos ljBfno cGtu{tsf sIff kfFr;Ddsf cfwf/e"t ljBfnodf b'u{d lhNnfx?sf] xsdf ef}uf]lns ljs6tfsf] cfwf/df / cGo lhNnfsf] xsdf ljBfyL{ ;+Vofsf] cfwf/df Go"gtd sIffut b/aGbL sfod u/L / cfwf/e"t ljBfnosf] sIff 5 b]lv cf7;Dd tyf dfWolds ljBfnonfO{ ljifout cfwf/df g]kfn ;/sf/åf/f pknAw b/aGbL ljt/0f / ldnfg ug]{,Æ !!= d"n P]gdf bkmf !!s!=yk M d"n P]gsf] bkmf !!s= kl5 b]xfosf] bkmf !!s!= ylkPsf] 5 M– æ!!s!= lhNnf lzIff kl/ifb ;DaGwL Joj:yf M -!_ lhNnf :t/df z}lIfs ljsf;sf nflu cfjZos gLlt th'{df ug{ tf]lsP adf]lhdsf] Ps lhNnf lzIff kl/ifb /xg]5 . -@_ lhNnf lzIff kl/ifbsf] u7g, sfd, st{Jo, clwsf/ / a}7s ;DaGwL sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
  • 16. 16 !@= d"n P]gsf] bkmf !!v= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!v=sf] pkbkmf -!_ / -@_ sf] ;§f b]xfosf pkbkmf -!_ / -@_ /flvPsf 5g M– æ-!_ ;fd'bflos ljBfnodf g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t b/aGbL cg';f/ l/Qm lzIfs tyf sd{rf/L kbsf] lgo'lQm tyf To:tf] kbdf lgo'Qm lzIfs tyf sd{rf/Lsf] a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ug{ Ps lzIfs ;]jf cfof]u u7g x'g]5 . t/ bkmf !!y= adf]lhd :yfgLo lgsfo jf Joj:yfkg ;ldltn] Joj:yfkg lhDdf lnPsf] ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfs tyf sd{rf/Lsf] lgo'lQm tyf To;/L lgo'Qm lzIfssf] a9'jf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -@_ cfof]udf cWoIf / Pshgf dlxnf ;lxt cGo b'O{{hgf ;b:ox¿ /xg]5g .Æ !#= d"n P]gsf] bkmf !!u=df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!u= sf] v08 -ª_ df /x]sf æljlzi6 >]0fLdf sDtLdf kfFr jif{Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æljlzi6 >]0fLsf] cg'ej k|fKt u/]sf]Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . !$= d"n P]gsf] bkmf !!r= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!r= sf] ;§f b]xfosf] bkmf !!r=/flvPsf] 5 M– æ!!r= l;kmfl/; ubf{ ckgfpg' kg]{ k|lqmof M -!_ cfof]un] lzIfs tyf sd{rf/Lsf] :yfoL lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/; ubf{ b]xfo adf]lhdsf] k|lqmof ckgfpg' kg]{5 M– -s_ lhNnfsf ljBfnox?df :jLs[t b/aGbL cg';f/ l/Qm /x]sf] lzIfs tyf sd{rf/Lsf] kb :yfoL ?kdf k"lt{ ug'{ kbf{ ljBfnosf] tx cg';f/ k"lt{ ul/g' kg]{ lzIfs tyf sd{rf/Lsf] ;+Vofsf] ljj/0f lzIff ljefuaf6 lng], -v_ lhNnfsf ljBfnox?df kbk"lt{ ug{ v'Nnf k|ltof]lutfsf] nflu kb ;+Vof vf]nL lj1fkg k|sflzt ug]{ / kb
  • 17. 17 cg';f/ tf]lsPsf] of]Uotf ePsf pDd]bjf/x?af6 b/vf:t lng], t/ To;/L v'Nnf k|ltof]lutfsf] nflu lzIfssf] kb ;+Vof v'nfpFbf c:yfoL lzIfsnfO{ clGtd Psk6ssf] nflu l/Qm b/aGbLdf b]xfosf lzIfs dfq pDd]bjf/ x'g kfpg] u/L cfof]un] of] bkmf k|f/De ePsf] Ps jif{leq lj1fkg ug]{5M– -!_ ;+jt @)^! ;fn ;fpg @! ut];Dd l/Qm eO{ kbk"lt{ x'g g;s]sf] b/aGbLdf ;+jt @)$( ;fn kf}if @) ut] eGbf cl3 c:yfoL lzIfsdf lgo'lQm kfO{ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt;Dd cljlR5Gg ?kdf sfo{/t c:yfoL lzIfs, -@_ pkv08 -!_ adf]lhdsf lzIfssf] nflu cfjZos kg]{ b/aGbL 5'§ofO{ ;f] v08 adf]lhdsf] cjlw;Dd l/Qm eO{ kbk"lt{ x'g g;s]sf] b/aGbL jf ;f] b/aGbLsf] lnog kbdf ;f]xL ldlt;Dddf c:yfoL lzIfssf] ?kdf lgo'Qm jf cfwf/e"t tyf k|fylds lzIff kl/of]hgf cGtu{t lgo'Qm eO{ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt;Dd cljlR5Gg
  • 18. 18 ?kdf sfo{/t c:yfoL lzIfs, -#_ ;+jt @)^! ;fn ;fpg @@ ut] kl5 ;+jt @)&@ ;fn c;f]h @ ut];Dd l/Qm /x]sf s'n b/aGbLsf] pgGrf; k|ltzt kbdf To:tf] b/aGbL jf ;f] b/aGbLsf] lnog kbdf c:yfoL jf ;§f lzIfssf] ?kdf cljlR5Gg ?kdf sfo{/t c:yfoL lzIfs, -u_ v08 -v_ adf]lhd kg{ cfPsf b/vf:t pk/ 5fglag u/L b]xfosf] tl/sf ckgfO{ pko'Qm pDd]bjf/ 5gf}6 ug]{ M– -!_ v'Nnf k|ltof]lutfTds lnlvt k/LIff, -@_ cGtjf{tf{, -#_ k|of]ufTds k/LIff . t/ cfof]un] plrt / cfjZos 7x¥ofPsf] cj:yfdf dfq k|of]ufTds k/LIff lnOg]5 . -3_ l/Qm kbdf k|To]s jif{ lj1fkg ug{] / lj1fkg ePsf] 5 dlxgfleq lgo'lQm jf a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ug{] . -@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+zsf] pkv08 -#_ adf]lhd 5'6[ofO{ afFsL /x]sf] PsfpGg k|ltzt b/aGbLdf v'nf k|ltof]lutfaf6 kbk"lt{ ul/g]5 . -#_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhd lzIfssf] kbk"lt{sf] nflu lj1fkg ubf{ pkv08 -!_, -@_ / -#_ sf]
  • 19. 19 k|of]hgsf] nflu 5'§f5'§} lj1fkg ul/g]5 / To:tf] lj1fkgsf] k|ltof]lutfTds k/LIff Ps} ldlt tyf ;dodf lnOg]5 . -$_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhd lzIfssf] kbk"lt{sf] nflu x'g] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g pd]/sf] xb nfUg] 5}g . -%_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+zsf] pkv08 -!_, -@_ / -#_ adf]lhdsf] lj1fkg adf]lhd lnOPsf] k|ltof]lutfTds k/LIffaf6 lzIfs kbk"lt{ x'g g;s]df To:tf] kb v'nf k|ltof]lutfaf6 k"lt{ ul/g]5 . -^_ pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ adf]lhd lnOg] v'Nnf k|ltof]lutfTds lnlvt k/LIffdf pQL0f{ x'g sDtLdf rfnL; k|ltzt cÍ k|fKt u/]sf] x'g' kg]{5 . -&_ ;Djt @)%@ ;fn / ttkZrft ePsf lj1fkgaf6 :yfoL lgo'lQm ePsf jf pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhdsf] lj1fkgaf6 :yfoL x'g] lzIfsn] cjsf; x'Fbf lgj[Qe/0f kfpg] cj:yf gePdf ;f] k|of]hgsf nflu lghsf] ;ft jif{;Ddsf] c:yfoL ;]jf cjlw hf]8g ;lsg]5 . -*_ of] pkbkmf k|f/De x'Fbfsf] ldlt;Dd cljlR5Gg ?kdf sfo{/t /x]sf c:yfoL lzIfsn] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhd x'g] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g grfx]df pkbkmf -(_ adf]lhdsf] ;'ljwf lnO{ cjsf; lngsf] nflu To:tf] lj1fkgsf] b/vf:t lbg] clGtd ldlt cufj} ;DalGwt lhNnf lzIff sfof{nodf lgj]bg lbg' kg{]5 . -(_ pkbkmf -*_ adf]lhd lgj]bg lbg] c:yfoL lzIfssf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds
  • 20. 20 jfSof+z adf]lhd x'g] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g b/vf:t lbg] clGtd ldlt;Ddsf] cjlwnfO{ u0fgf u/L clwstd ;]jf cjlw aL; jif{ dfgL lghnfO{ b]xfo adf]lhdsf] ;'ljwf lbO{g]5 M– -s_ kfFr jif{b]lv bz jif{;Dd ;]jf u/]sf] lzIfsnfO{ lghn] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L cfwf dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd, -v_ bz jif{ eGbf a9L kGw| jif{;Dd ;]jf u/]sf] lzIfsnfO{ lghn] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd, -u_ kGw| jif{eGbf a9L ;]jf u/]sf] lzIfsnfO{ lghn] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L 8]9 dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd . -!)_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+zsf] pkv08 -!_ / -@_ adf]lhdsf] lj1fkgdf pDd]bjf/ gx'g] c:yfoL lzIfs / To:tf] lj1fkg adf]lhd lnOPsf] k|ltof]lutfTds k/LIffdf 5gf}6 x'g g;s]sf c:yfoL lzIfs k|ltof]lutfTds k/LIffsf] glthf k|sflzt ePsf] ldltaf6 :jtM cjsf; ePsf] dflgg] 5 . -!!_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] bkmf k|f/De ePkl5 lzIfssf] kbk"lt{sf] nflu x'g] v'nf tkm{sf] klxnf] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g /fxt lzIfssf] ?kdf sfo{/t lzIfsnfO{ pd]/sf] xb nfUg] 5}g . -!@_ cfof]un] lzIfs tyf sd{rf/Lsf] a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ubf{ tf]lsP adf]lhdsf] k|lqmof ckgfpg' kg]{5 .Æ
  • 21. 21 !%= d"n P]gsf] bkmf !!5= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!5= sf] pkbkmf -!_ df /x]sf æPs jif{Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æb'O{ jif{Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . !^= d"n P]gsf] bkmf !!6= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!6= sf],– -!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M– æ-!_ ufpFkflnsf jf gu/kflnsf If]qleq ;~rfng x'g] ljBfnosf] Joj:yfkg, /]vb]v / ;dGjo ug]{ sfdsf] nflu k|To]s ufpFkflnsf jf gu/kflnsfdf b]xfo adf]lhdsf] ufpF lzIff jf gu/ lzIff ;ldlt /xg]5 M– -s_ ufpFkflnsfsf] cWoIf jf gu/kflnsfsf] k|d'v jf ;f] sfd ug{ tf]lsPsf] JolQm – cWoIf -v_ ufpFkflnsf jf gu/kflnsfn] tf]s]sf] ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] ;b:ox?dWo]af6 sDtLdf Pshgf dlxnf ;lxt b'O{{hgf – ;b:o -u_ ;DalGwt ufpFkflnsf jf gu/kflnsf If]qleq /x]sf ljBfnosf ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfx?dWo]af6 lhNnf lzIff ;ldltn] dgf]gLt u/]sf] Pshgf – ;b:o -3_ :yfgLo ;dfh;]jL jf lzIff k|]dLx?dWo]af6 ufpF lzIff ;ldlt jf gu/ lzIff ;ldltaf6 dgf]gLt Pshgf blnt / b'O{{hgf dlxnf ;lxt tLghgf – ;b:o -ª_ ;DalGwt ufpFkflnsf jf
  • 22. 22 gu/kflnsf If]qleq /x]sf ;fd'bflos tyf ;+:yfut ljBfnosf k|wfgfWofksx?dWo]af6 ;DalGwt ufpFkflnsf jf gu/kflnsfn] dgf]gLt u/]sf] sDtLdf Pshgf dlxnf ;lxt b'O{{hgf – ;b:o -r_ ;DalGwt ufpFkflnsf jf gu/kflnsf l:yt ljz]if lzIff, ;dfj]zL lzIff jf ;|f]t sIff ;~rfng ug]{ ljBfno jf ckfËtf ;DaGwL lzIf0f ;+:yfaf6 k|ltlglwTj x'g] u/L ufpF lzIff ;ldlt jf gu/ lzIff ;ldltn] dgf]gLt u/]sf] ckfËtf ePsf JolQm Pshgf –;b:o -5_ ufpF lzIff ;ldltsf] xsdf ;DalGwt ;|f]t JolQm / gu/ lzIff ;ldltsf] xsdf ;DalGwt ljBfno lg/LIfs –;b:o–;lrjÆ -@_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M– æ-!s_ ufpFkflnsf jf gu/kflnsf If]q leqsf ljBfnosf k|wfgfWofksx? / g]kfn lzIfs dxf;+3sf] k|ltlglwnfO{ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7sdf ko{j]Ifssf] ?kdf cfdGq0f ul/g]5 .Æ -#_ 7fpF 7fpFdf /x]sf æufFp lzIff ;ldltÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æufpF lzIff jf gu/ lzIff ;ldltÆ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . !&= d"n P]gdf bkmf !!7!= yk M d"n P]gsf] bkmf !!7= kl5 b]xfosf] bkmf !!7!= ylkPsf] 5 M–
  • 23. 23 æ!!7!= ;fd'bflos l;sfO s]Gb| ;~rfng ug{ ;Sg] M g]kfn ;/sf/n] ;d'bfodf ;fIf/tf, ;Lk ljsf; / lg/Gt/ l;sfO ;d]tsf] sfd ug{ tf]lsP adf]lhd ;fd'bflos l;sfO s]Gb| ;~rfng ug{ ;Sg]5 .Æ !*= d"n P]gsf] bkmf !!8= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!8= sf],– -!_ pkbkmf -^s_ / -^v_ sf] ;§f b]xfosf pkbkmf -^s_ / -^v_ /flvPsf 5g M– æ-^s_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lj1fg, sDo'6/ lj1fg, OlGhlgol/ª, ul0ft, c+u|]hL, sfof{no ;~rfng tyf n]vf, sfg"g, s[lif tyf kz' lj1fg ljifodf sDtLdf :gfts pkflw xfl;n u/]sf JolQm To:tf] ljifosf] nflu c:yfoL cWofkg cg'dltkqsf] nflu lnO{g] k/LIffdf pDd]bjf/ x'g ;Sg]5g . -^v_ pkbkmf -^s_ adf]lhd c:yfoL cWofkg cg'dltkq lbg] k|of]hgsf] nflu cfof]un] tf]lsP adf]lhd 5'§} k/LIff ;~rfng ug{]5 .Æ -@_ pkbkmf -^v_ kl5 b]xfosf pkbkmf -^u_, -^3_ / -^ª_ ylkPsf 5g M– æ-^u_ pkbkmf -^v_ adf]lhdsf] k/LIffdf ;kmn x'g] pDd]]bjf/nfO{ cfof]un] c:yfoL cWofkg cg'dltkq k|bfg ug{]5 / o:tf] cg'dltkqsf] dfGo cjlw kfFr jif{sf] x'g]5 . -^3_ ljz]if lzIff, ;dfj]zL lzIff tyf bkmf # sf] pkbkmf -&3_ adf]lhdsf] p2]Zo /fvL ;~rfng ePsf ljBfnodf cWofkg ug]{ lzIfssf] nflu cfof]un] tf]lsP adf]lhd cWofkg cg'dltkq lbg] Joj:yf ug]{5 . -^ª_ cWofkg cg'dltkq ;DaGwL ljifodf cfof]unfO{ ;'emfj lbg] k|of]hgsf] nflu g]kfn lzIfs dxf;+3af6 l;kmfl/; ePsf ljz]if1 ;d]t /xg]
  • 24. 24 u/L tf]lsP adf]lhdsf] Ps lzIfs sfplG;n /xg]5 .Æ !(= d"n P]gsf] bkmf !!0f= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!0f= df /x]sf ælgDg dfWolds lzIff /Æ eGg] zAbx? lemlsPsf 5g . @)= d"n P]gsf] bkmf !!t= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !!t= sf] 7fpF 7fpFdf /x]sf ælzz' ljsf; s]Gb|Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æk|f/lDes afn lzIff s]Gb|Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . @!= d"n P]gdf bkmf !!t!= yk M d"n P]gsf] bkmf !!t= kl5 b]xfosf] bkmf !!t!= ylkPsf] 5 M– æ!!t!=k|f/lDes afn lzIff ;DaGwL Joj:yf M k|f/lDes afn lzIffsf] ;~rfng tyf Joj:yfkg ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ @@= d"n P]gdf bkmf !!b= yk M d"n P]gsf] bkmf !!y= kl5 b]xfosf] bkmf !!b= ylkPsf] 5 M– æ!!b= ;fem]bf/Ldf ljBfno ;~rfng ug{ ;Sg] M -!_ g]kfn ;/sf/n] ;fd'bflos ljBfno / ;fj{hlgs z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rflnt ljBfno tyf PseGbf a9L ;fj{hlgs z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rflnt ljBfnox? aLr ;fem]bf/Ldf ljBfno ;~rfng u/fpg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] u7g, sfd, st{Jo / clwsf/, ;fem]bf/Lsf tl/sf tyf cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5g .Æ @#= d"n P]gsf] bkmf !@ df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !@ sf],– -!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M– æ-!_ ;fd'bflos ljBfnosf] ;~rfng, /]vb]v / Joj:yfkg ug{sf] nflu k|To]s ljBfnodf b]xfosf ;b:ox¿ /x]sf] Ps ljBfno Joj:yfkg ;ldlt /xg]5 M– -s_ cleefjsn] cfkm"x?dWo]af6 5fgL k7fPsf b'O{{hgf dlxnf
  • 25. 25 ;lxt rf/hgf –;b:o -v_ ljBfno /x]sf] ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] ;DalGwt j8fsf] j8f cWoIf jf j8f ;ldltsf ;b:ox?dWo]af6 ;f] j8f ;ldltn] dgf]gog u/]sf] ;b:o –;b:o -u_ ljBfnosf ;+:yfks, :yfgLo a'l4lhjL, lzIffk|]dL, ljBfnonfO{ lg/Gt/ bz jif{b]lv ;xof]u ug]{ jf ljBfnonfO{ bz nfv jf ;f] eGbf a9L gub jf lhG;L ;xof]u u/]sf JolStx¿dWo]af6 ljBfno Joj:yfkg ;ldltn] dgf]gLt u/]sf] Pshgf dlxnf ;lxt b'O{{hgf –;b:o -3_ ljBfnosf lzIfsn] cfkm"x?dWo]af6 5fgL k7fPsf] Pshgf –;b:o -ª_ ljBfnosf k|wfgfWofks –;b:o–;lrjÆ -@_ pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf pkbkmf -@s_, -@v_ / -@u_ ylkPsf 5g M– æ-@s_ ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf ;b:ox?n] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_, -v_ jf -u_ adf]lhdsf ;b:ox?dWo]af6 5fg]sf] ;b:o ;f] ;ldltsf] cWoIf x'g]5 .
  • 26. 26 -@v_ ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf 5gf}6 geP;Ddsf nflu jf cWoIfsf] cg'kl:yltdf ;f] ;ldltsf Ho]i7 ;b:on] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 . -@u_ ljz]if lzIff ;~rfng ug]{ ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltdf sDtLdf krf; k|ltzt ;b:ox? ckfËtf ePsf JolQmsf] cleefjs / ;dfj]zL lzIff jf ;|f]t sIff ;~rfng ug]{ ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltdf sDtLdf Pshgf ckfËtf ePsf JolQm ;b:o /xg]5 .Æ -#_ pkbkmf -%_ df /x]sf æpkbkmf -!_ / -$_ adf]lhdÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æpkbkmf -!_, -@s_ / -$_ adf]lhdÆ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . -$_ pkbkmf -&_ sf] v08 -ª_ df /x]sf ækf7oqmd ljsf; s]Gb|sf]Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æ/fli6«o kf7oqmd ljsf; tyf d"NofÍg kl/ifbsf]Æ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . -%_ pkbkmf -&s_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -&s_ /flvPsf] 5 M– æ-&s_ z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rfng ePsf ljBfnosf] ;~rfng, /]vb]v tyf Joj:yfkg ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ -^_ pkbkmf -&v_ lemlsPsf] 5 . @$= d"n P]gsf] bkmf !@v= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !@v= sf] pkbkmf -!_ df /x]sf æu|fdL0f If]qdf ;~rflntÆ eGg] zAbx? lemlsPsf 5g . @%= d"n P]gsf] bkmf !@u= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !@u= sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_, -u_ / -h_ sf] ;§f b]xfosf v08 -s_, -u_ / -h_ /flvPsf 5g M– æ-s_ dGqfnosf] ;lrj – cWoIf -u_ k|ltlglw, ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno – ;b:o -h_ dGqfnosf] cfwf/e"t lzIff zfvfsf] k|d'v –;b:o–;lrjÆ
  • 27. 27 @^= d"n P]gsf] bkmf !^ df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^ sf] pkbkmf -@_ / -#_ sf] ;§f b]xfosf pkbkmf -@_ / -#_ /flvPsf 5g M– æ-@_ z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rflnt ;+:yfut ljBfnosf] ;DklQ ;f]xL ljBfnosf] gfddf /xg]5 . s'g} ljBfno ;fj{hlgs z}lIfs u'7Lsf] ?kdf ;~rfng ul/Psf]df To:tf] ljBfnosf] ;DklQ ;fj{hlgs ;DklQ dflgg]5 / To:tf] ;DklQsf] :j?k kl/jt{g ug{ kfOg] 5}g . -#_ sDkgL cGtu{t ;~rflnt ;+:yfut ljBfnosf] ;DklQ ;f]xL sDkgLsf] gfddf /xg]5 .Æ @&= d"n P]gdf bkmf !^u!= yk M d"n P]gsf] bkmf !^u= kl5 b]xfosf] bkmf !^u!= ylkPsf] 5 M– æ!^u!=ljBfnonfO{ ;'/lIft If]qsf] ?kdf sfod ug{' kg{] M -!_ ljBfnodf :jtGq / eo/lxt ?kdf cWoog, cWofkg ug{] jftfj/0f ;[hgf ug{ tyf ljBfnoleq s'g}klg lsl;dsf] cjfl~5t lqmofsnfk x'g glbg] u/L ljBfnonfO{ ;'/lIft If]q sfod ug{' kg{]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;'/lIft If]q sfod ubf{ ljBfnon] kfng ug{' kg{] zt{ tyf dfkb08 tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ @*= d"n P]gsf] bkmf !^3= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^3= sf],– -!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M– æ-!_ g]kfn ;/sf/n] lgMz'Ns lzIff 3f]if0ff u/]sf] ljBfno lzIffsf nflu ;fd'bflos ljBfnon] ljBfyL{sf] gfddf s'g} lsl;dsf] z'Ns lng kfpg] 5}g .Æ -@_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf pkbkmf -!s_, -!v_ / -!u_ ylkPsf 5g M– æ-!s_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} cleefjsn] cfˆgf] OR5fn] ;fd'bflos ljBfnonfO{ lbPsf] bfg, pkxf/, rGbf jf ;xof]u lng ;lsg]5 .
  • 28. 28 -!v_ ;a} afnaflnsfnfO{ cfwf/e"t tx;Ddsf] lzIff clgjfo{ / lgMz'Ns tyf dfWolds tx;Dd lgMz'Ns lzIff k|bfg ug{sf] nflu g]kfn ;/sf/n] cfjZos ;|f]tsf] Joj:yf ug]{5 . -!u_ b[li6ljxLg afnaflnsfnfO{ a|]nlnlk tyf alx/f / :j/ jf af]nfO;DaGwL ckfËtf ePsf afnaflnsfnfO{ ;fªs]lts efiffsf] dfWodaf6 lgMz'Ns lzIff k|bfg ug]{ Joj:yf ul/g]5 .Æ -#_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M– æ-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgMz'Ns lzIff 3f]if0ff u/]sf] ljBfno lzIff afx]ssf] cGo ljBfno lzIffdf cWoog ug]{ ljBfyL{;Fu lnOg] z'Ns tf]lsPsf] cfwf/df lgwf{/0f ul/g]5 .Æ @(= d"n P]gsf] bkmf !^ª df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^ª sf],– -s_ bkmf zLif{sdf /x]sf ælzIfssf] kbLo cfr/0fÆ eGg] zAbx?sf] ;§f ælzIfs tyf sd{rf/Lsf] kbLo cfr/0fÆ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . -v_ pkbkmf -%_ df /x]sf æb]xfosf cj:yfdf lzIfsnfO{Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æb]xfosf cj:yfdf lzIfs jf sd{rf/LnfO{Æ eGg] zAbx? /fvL ;f]xL pkbkmfsf] v08 -ª_ kl5 b]xfosf v08 -r_ / -5_ ylkPsf 5g M– æ-r_ ;fd'bflos ljBfnosf lzIfs jf sd{rf/Ln] sfof{no ;dodf cGoq cWofkg jf sfd u/]df jf cGo s'g} Jofj;flos lqmofsnfk u/]df, -5_ lzIfs jf sd{rf/L /fhgLlts bnsf] sfo{sfl/0fL ;ldltsf] ;b:o /x]sf] kfOPdf :ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf] nflu æsfo{sfl/0fL ;ldltÆ eGgfn] /fhgLlts bnsf] ljwfg adf]lhd ul7t s]Gb|Lo:t/, k|b]z:t/, lhNnf:t/ jf :yfgLo tx:t/sf sfo{sfl/0fL ;ldlt ;Demg' k5{ .Æ
  • 29. 29 #)= d"n P]gdf bkmf !^ª!, !^ª@, !^ª#, !^ª$ / !^ª%, ykM d"n P]gsf] bkmf !^ª kl5 b]xfosf bkmf !^ª!, !^ª@, !^ª#, !^ª$ / !^ª% ylkPsf 5g M– æ!^ª!= :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lng gx'g] M ;fd'bflos ljBfnodf sfo{/t lzIfs jf sd{rf/Lx?n] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lng jf To:tf] cg'dlt k|fKt ug{sf nflu cfj]bg lbg x'Fb}g . of] bkmf k|f/De x'g' cl3 s;}n] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] jf To:tf] cg'dlt k|fKt ug{sf nflu cfj]bg u/]sf] eP To:tf] lzIfs jf sd{rf/LnfO{ eljiodf lghn] sfd u/]sf] ;]jfsf nflu cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 avf{:t ul/g]5 . !^ª@= :jod 3f]if0ff u/L ljj/0f k]z ug]{ M -!_ ;fd'bflos ljBfnosf lzIfs jf sd{rf/Lx?n] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] jf To:tf] cg'dltsf nflu cfj]bg u/]sf] eP of] bkmf k|f/De ePsf] ldltn] tL; lbgleq ;f]sf] :jod 3f]if0ff u/L b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f cfk"m sfo{/t /x]sf] ljBfnodf k]z ug'{ kg]{5 M– -s_ cfˆgf] gfd, y/, ;]jf, sfo{/t ljBfnosf] gfd / xfnsf] kb, -v_ :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] eP ;f] lnPsf] jf To:tf] cg'dlt k|fKt ug{sf nflu cfj]bg lbPsf] eP ;f]sf] ldlt, ;DalGwt b]zsf] gfd, -u_ cfk"mn] lnPsf] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt kl/Tofu ug{ jf To:tf] cg'dltsf nflu lbPsf] cfj]bg /2 u/fpg OR5's eP, gePsf] . -@_ ;fd'bflos ljBfnosf] s'g} lzIfs jf sd{rf/Lsf] ;uf]nsf] klt jf kTgLn] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] ePdf of] bkmf k|f/De ePsf] ldltn] tL; lbgleq ;DalGwt lzIfs jf sd{rf/Ln] cfkm"
  • 30. 30 sfo{/t ljBfnodf pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ljj/0f k]z ug'{ kg]{5 . -#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhdsf] ljj/0f k|fKt ePkl5 ljBfnon]] To:tf] ljj/0f k|fKt ePsf] ldltn] kGw| lbgleq ;DalGwt lhNnf sfof{nodf k7fpg' kg]{5 . !^ª#= hfgsf/L lbg ;lsg] M -!_ bkmf !^ª!= ljk/Lt s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] hfgsf/L s;}nfO{ k|fKt ePdf To:tf] JolQmn] ;f] hfgsf/L ;DalGwt lzIfs jf sd{rf/L sfo{/t If]qsf] ;|f]ts]Gb| jf lhNnf lzIff sfof{nodf lbg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ cg';f/sf] hfgsf/L ;|f]ts]Gb|df k|fKt x'g cfPdf ;|f]t s]Gb|n] To:tf] hfgsf/L k|fKt ePsf] ldltn] ;ft lbgleq lhNnf lzIff sfof{no ;dIf k7fpg' kg]{5 . -#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd jf cGo s'g} ;|f]taf6 s'g} lzIfs tyf sd{rf/Ln] cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] jf ;f]sf] nflu cfj]bg lbPsf] hfgsf/L k|fKt x'g cfPdf lhNnf lzIff sfof{non] bkmf !^ª@= sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cjlw ;dfKt ePkl5 To:tf] lzIfs jf sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/jfxL ug{] ;DaGwdf cfjZos sf/jfxL cl3 a9fpg' kg{]5 . -$_ pkbkmf -#_ adf]lhd n]vL cfPdf ;hfo lbg] clwsf/Ln] To:tf] lzIfs jf sd{rf/Lsf] ;DaGwdf tLg lbgleq 5fglag k|f/De u/L 5fglag ubf{ s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] jf ;f]sf] nflu cfj]bg lbPsf] b]lvPdf lghnfO{ tLg dlxgfleq bkmf !^ª! adf]lhd ;hfo u/L ;f]sf] hfgsf/L kGw| lbgleq lzIff ljefu / lzIff dGqfnodf lbg' kg]{5 . !^ª$= ;hfo gx'g] M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] bkmf k|f/De x'g' cl3 :yfoL cfjf;Lo lzIff
  • 31. 31 cg'dlt lnPsf] jf ;f]sf] nflu cfj]bg lbPsf] ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfs jf sd{rf/Ln] :jLsf/ u/L of] bkmf k|f/De ePsf] ldltn] ;f7L lbgleq cfk"mn] k|fKt u/]sf] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt Tofu]sf] jf To:tf] cg'dlt k|fKt ug{sf nflu lbPsf] cfj]bg /2 ug{sf nflu ;DalGwt d'n'sdf lnlvt cg'/f]w u/]sf] k|df0f ;lxt lgj]bg lbPdf To:tf] lzIfs jf sd{rf/LnfO{ o; P]g adf]lhd ;hfo ul/g] 5}g . !^ª%= ;~ro sf]if / aLdf afx]s cGo s'g} ;'ljwf gkfpg] M of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf lgoddf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bkmf !^ª!= sf] ljk/Lt x'g] u/L ;fd'bflos ljBfnosf lzIfs jf sd{rf/Ln] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] sf/0f ;]jfaf6 avf{:t ePdf / To:tf lzIfs jf sd{rf/Lsf] ;uf]nsf] klt jf kTgLn] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt k|fKt u/]sf] eP To:tf] lzIfs jf sd{rf/Lsf] klt jf kTgLn] sd{rf/L ;+ro sf]ifsf] /sd / aLdf afx]s o; P]g / o; cGtu{t ag]sf lgod adf]lhdsf ;]jf ;'ljwf kfpg] 5}g .Æ #!= d"n P]gdf bkmf !^r!= / !^r@= yk M d"n P]gsf] bkmf !^r=kl5 b]xfosf bkmf !^r!= / !^r@= ylkPsf 5gM– æ!^r!=lzIfs ljBfyL{sf] cg'kft ldnfpg' kg]{ M lhNnf lzIff ;ldltn] k|To]s ljBfnodf lgoldt cWoog ug]{ ljBfyL{ ;+Vof / ljifosf cfwf/df tf]lsP adf]lhd ljBfyL{ tyf lzIfssf] cg'kft sfod ug{' kg]{5 . !^r@= lzIfsnfO{ cGo sfddf nufpg gx'g]] M -!_ ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfsnfO{ lzIff k|bfg ug]{ jf ljBfno k|zf;g ;DaGwL sfddf afx]s cGo sfddf nufpg x'Fb}g . -@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljBfnosf] k7g kf7gdf afwf gkg]{ u/L /fli6«o hgu0fgf, lgjf{rg ;DaGwL sfd, k|fs[lts
  • 32. 32 k|sf]k p2f/ jf g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] cGo s'g} sfddf v6fpg ;lsg]5 .Æ #@= d"n P]gsf] bkmf !^5= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^5= sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ ylkPsf] 5 . æ-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg /fhgLlts k"jf{u|x /fvL x6fOPsf lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ k'g{jxfnL ug]{ ;DaGwdf ;+jt @)%@ ;fndf ul7t sfo{bnn] l;kmfl/; u/]sf tyf ;f] sfo{bnsf] dfkb08leq k/L l;kmfl/; ug{ afFsL /x]sf lzIfs / ;+jt @)%@ ;fn kmfu'g ! ut] b]lv @)^# ;fn d+;L/ % ut];Ddsf] cjlwdf d'n'sleq sfod /x]sf] åGå tyf ;f] ;dokl5 ePsf cfGbf]ngsf] sf/0faf6 ;]jfaf6 x6fOPsf lzIfs tyf sd{rf/Lsf] ljifodf 5fglag u/L g]kfn ;/sf/nfO{ ;'emfj k]z ug{ Ps k6ssf nflu tf]lsP adf]lhdsf] Ps hfFra'em ;ldlt /xg]5 . ##= d"n P]gsf] bkmf !^h= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^h= sf],– -!_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M– æ-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg Pp6} ljBfnodf kfFr jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf] :yfoL lzIfsnfO{ tf]lsP adf]lhdsf] dfkb08sf] cfwf/df lhNnf lzIff clwsf/Ln] cfˆgf] lhNnf leqsf], If]qLo lgb{]zsn] cfˆgf] If]qleqsf] / lzIff ljefun] g]kfnsf] s'g} klg ljBfnodf ;?jf ug{ ;Sg]5 . t/ b/aGbL ldnfg ubf{ jf ljz]if sf/0fjz s'g} lzIfsnfO{ s'g} ljBfnoaf6 ;?jf gu/L gx'g] ePdf To:tf] lzIfssf] Pp6} ljBfnodf kfFr jif{ ;]jf cjlw k"/f gePsf] ePklg sf/0f v'nfO{ o; bkmf adf]lhd ;?jf ug{ afwf kg{] 5}g .Æ -@_ pkbkmf -$_ df /x]sf æ/ ;DalGwt ljBfnosf] l;kmfl/;Æ eGg] zAbx? lemlsPsf 5g . #$= d"n P]gsf] bkmf !^7= df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !^7= sf] ;§f b]xfosf] bkmf !^7= /flvPsf] 5 .
  • 33. 33 æ!^7= sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf M -!_ ;fd'bflos ljBfnodf dGqfnon] :jLs[t u/] adf]lhdsf] ;+Vofdf sd{rf/Lsf] b/aGbL /xg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf sd{rf/L lgo'lQm, ;]jfsf] zt{ / ;'ljwf ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -#_ ;Djt @)%( ;fn h]i7 !% ut];Dd tTsfn k|rlnt sfg"g adf]lhd ljBfnosf] :jLs[t b/aGbLdf lgo'lQm kfO{ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt;Dd cljlR5Gg ?kdf sfo{/t ljBfno sd{rf/L ;]jfdf g/xg] ePdf To:tf sd{rf/LnfO{ tf]lsP adf]lhdsf] ;'ljwf pknAw u/fO{g]5 . -$_ pkbkmf -!_ adf]lhd :jLs[t ljBfno sd{rf/Lsf] b/aGbLdf kbk"lt{ ubf{ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt sfo{/t /x]sf sd{rf/Lx?dWo]af6 cfof]un] tf]s] adf]lhd lj1fkg u/L cfGtl/s k|ltof]lutf u/fO{ kbk"lt{ ug{]5 . -%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g pkbkmf -#_ adf]lhdsf ljBfno sd{rf/LnfO{ pd]/sf] xb nfUg] 5}g .Æ #%= d"n P]gdf bkmf !^8=, !^9= / !^0f= yk M d"n P]gsf] bkmf !^7= kl5 b]xfosf bkmf !^8=, !^9=/ !^0f= ylkPsf 5g M– æ!^8= afnaflnsfnfO{ lgisfzg ug{, zf/Ll/s jf dfgl;s b'Jo{jxf/ ug{ gx'g] M -!_ s'g} klg afnaflnsfnfO{ ljBfnoaf6 lgisf;g ug{ kfO{g] 5}g . -@_ ljBfnodf cWoog/t afnaflnsfnfO{ zf/Ll/s jf dfgl;s oftgf lbg jf b'Jo{jxf/ ug{ kfOg] 5}g . !^9= cg'dlt glnO{ z}lIfs k/fdz{ ;]jf, ljb]zL z}lIfs sfo{qmd jf lzIf0f sf]if{ ;~rfng ug{ gx'g] M -!_ s;}n] klg o; P]g adf]lhd cg'dlt glnO{ z}lIfs k/fdz{ ;]jf, la|h sf];{, efiff lzIf0f sIff jf k"j{
  • 34. 34 tof/L sIff jf ljb]zL d'n'sdf ;~rflnt s'g} z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ kfpg] 5}g . -@_ s;}n] g]kfndf ;~rflnt s'g} z}lIfs sfo{qmd ljb]zL d'n'sdf ;~rfng ug{ rfx]df ljb]zl:yt g]kfnL s'6gLlts lgof]usf] l;kmfl/; ;lxt dGqfno ;dIf lgj]bg lbPdf dGqfnon] ;f] ;DaGwdf cfjZos hfFra'em u/L lgj]bsnfO{ zt{ tf]sL To:tf] z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 . -#_ pkbkmf -!_ adf]lhd z}lIfs sfo{qmd, z}lIfs k/fdz{ ;]jf, la|h sf];{, efiff lzIf0f sIff jf k"j{ tof/L sIff jf ljb]zL d'n'sdf ;~rflnt s'g} z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ cg'dlt lng] ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . !^0f= k|ult ljj/0f a'emfpg' kg{] M ;+:yfut ljBfnon] k|To]s jif{ tf]lsP adf]lhdsf ljj/0f ;lxtsf] k|ult ljj/0f ;DalGwt lhNnf lzIff sfof{nodf a'emfpg' kg]{5 .Æ #^= d"n P]gsf] bkmf !& df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !& sf],– -!_ pkbkmf -!_ df /x]sf ækRrL; xhf/ ?k}+ofF;DdÆ eGg] zAbx?sf] ;§f ælauf] adf]lhdÆ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . -@_ pkbkmf -!s_ sf] v08 -r_ kl5 b]xfosf v08 -5_ / -h_ ylkPsf 5g M– æ-5_ ljBfyL{ egf{ ubf{ bfg, pkxf/ jf s'g} /sd lnPdf, -h_ cg'dlt glnO{ s'g} z}lIfs sfo{qmd, z}lIfs k/fdz{ ;]jf, la|h sf];{, efiff lzIf0f sIff tyf k"j{ tof/L sIff ;~rfng u/]df .Æ #&= d"n P]gsf] bkmf !( df ;+zf]wg M d"n P]gsf] bkmf !( sf] pkbkmf -@_ sf],– -!_ v08 -3@_ df /x]sf] æ/fli6«oÆ eGg] zAb lemlsPsf] 5 . -@_ v08 -y_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -y_ /flvPsf] 5 M–
  • 35. 35 æ-y_ k|wfgfWofkssf] lgo'lQmsf] nflu cfjZos kg{] of]Uotf, sfd, st{Jo / clwsf/ tyf ;'ljwf, -#_ v08 -k!_ df /x]sf æb"/ lzIffÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æb"/ lzIff tyf v'nf lzIffÆ eGg] zAbx? /flvPsf 5g . #*= d"n P]gdf bkmf !(s= yk M d"n P]gsf] bkmf !( kl5 b]xfosf] bkmf !(s= ylkPsf] 5 M– æ!(s= lgb]{lzsf agfpg ;Sg] M o; P]gsf] sfof{Gjogsf] nflu dGqfnon] cfjZos lgb]{lzsf agfO{ nfu" ug{ ;Sg]5 .Æ #(= pRr dfWolds txdf cWofkg/t lzIfs ;DaGwL Joj:yf M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhdsf] pRr dfWolds ljBfnodf sfo{/t lzIfsx?nfO{ cfof]un] of] bkmf k|f/De ePsf] ldltn] 5 dlxgfleq c:yfoL cWofkg cg'dltkq lbg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd c:yfoL cWofkg cg'dltkq kfPsf lzIfsn] kfFrjif{leq cfof]uaf6 :yfoL cWofkg cg'dltkq lng' kg{]5 . -#_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhdsf] pRr dfWolds ljBfnodf cWofkg/t lzIfsnfO{ k|rlnt g]kfn sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] bkmf k|f/De ePkl5 dfWolds lzIfs kbsf] nflu cfof]uaf6 x'g] tf]lsP adf]lhdsf] klxnf] lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g pd]/sf] xb nfUg] 5}g .Æ $)= ?kfGt/ M d"n P]gsf] 7fpF 7fpFdf /x]sf b]xfosf zAbx?sf] ;§f b]xfo adf]lhdsf zAbx? /fvL ?kfGt/ ul/Psf] 5 M– -s_ ælzIff tyf v]ns'b dGqfnoÆ eGg] zAbx?sf] ;§f ædGqfnoÆ . -v_ ælzIfs o"lgogÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æg]kfn lzIfs dxf;+3Æ . -u_ æu|fdL0f lzIff ljsf; sf]ifÆ eGg] zAbx?sf] ;§f ælzIff ljsf; sf]ifÆ .
  • 36. 36 -3_ æufpF ljsf; ;ldltÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æufpFkflnsfÆ . -ª_ ælhNnf ljsf; ;ldltÆ eGg] zAbx?sf] ;§f ælhNnf ;dGjo ;ldltÆ . -r_ æk"j{ k|fylds lzIffÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æk|f/lDes afn lzIffÆ . $!= vf/]hL / arfp M -!_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ / d"n P]gsf] bkmf @ sf] v08 -ª@_, -ª$_ / bkmf % vf/]h ul/Psf 5g . -@_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhdsf] pRr dfWolds lzIff kl/ifbaf6 eP u/]sf sfd sf/jfxL af]8{af6 eP u/]sf] dflgg]5 . -#_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhd ul7t pRr dfWolds lzIff kl/ifbsf] gfddf /x]sf] rn crn ;DklQ tyf bfloTj af]8{df ;g]{5 . -$_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhd ul7t pRr dfWolds lzIff kl/ifbdf lgo'Qm ePsf sd{rf/L af]8{sf] sd{rf/L dflgg] 5g . -%_ af]8{df sfod ePsf sd{rf/Lx?nfO{ dsf{ kg]{ u/L ;fljssf] kfl/>lds, ;'ljwf tyf ;]jf zt{df s'g} kl/jt{g ul/g] 5}g . -^_ pRr dfWolds lzIff P]g, @)$^ adf]lhd ul7t pRr dfWolds lzIff kl/ifbn] l5Gg afFsL ph"/Lsf] sf/jfxL / lsgf/f af]8{n] ug]{5 . ======================= -cf]g;/L 3tL{_ ;efd'v Joj:yflksf–;+;b