Cơ sở lý luận và pháp lý về đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ ĐÀO TẠO,
BỒI DƯỠNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ
1.1. Khái quát về công chức cấp xã
1.1.1. Khái niệm công chức cấp xã
Công chức cấp xã bao gồm công chức phường, công chức xã, công
chức thị trấn.
Ở Việt Nam, khái niệm công chức cấp xã lần đầu tiên được sử dụng
trong Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh cán bộ, công chức
(năm 1998) được ban hành ngày 29/4/2003, trước đó khái niệm công chức cấp
xã chưa được đề cập trong các văn bản pháp luật.
Pháp lệnh số 11/2003/PL-UBTVQH của Ủy ban thường vụ Quốc hội
ngày 29/4/2003 sửa đổi, bổ sung một số điều Pháp lệnh cán bộ, công chức
(năm 1998) quy định “công chức cấp xã là những người được tuyển dụng, giao
giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã”
[19,tr.1].
Cụ thể hóa văn bản này, Nghị định 114/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003
của Chính phủ về cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn thì: công chức cấp xã
là công dân Việt Nam được tuyển giữ một chức chuyên môn, nghiệp vụ thuộc
Uỷ ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
Theo Nghị định 114, công chức cấp xã gồm 7 chức danh cụ thể: Trưởng công
an (nơi chưa bố trí lực lượng công an chính quy); Chỉ huy trưởng quân sự; Văn
phòng - Thống kê; Địa chính - Xây dựng; Tài chính - Kế toán; Tư pháp - Hộ
tịch; Văn hóa - Xã hội. Mỗi chức danh được giao có nhiệm vụ, trách nhiệm cụ
thể góp phần cùng bộ máy chính quyền địa phương giải quyết những công việc
liên quan trong mối quan hệ với nhân dân địa phương.
10

Theo Pháp lệnh Cán bộ, Công chức, công chức xã được hiểu là những
người được tuyển dụng và giao giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ
thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà
nước.
Để nâng cao vị thế, vai trò của công chức cấp xã, Quốc hội đã ban hành
Luật Cán bộ, Công chức (năm 2008), đây là cơ sở pháp lý xác định rõ ràng, cụ
thể hơn chức năng và nhiệm vụ công chức cấp xã.
Tại Khoản 3, Điều 4 của Luật Cán bộ, Công chức (năm 2008) quy
định: “Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân
Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội
đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy xã, người đứng
đầu tổ chức chính trị-xã hội; công chức cấp xã là công dân Việt Nam được
tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân
cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”.
Tại Khoản 3, Điều 61 của Luật Cán bộ, Công chức (năm 2008) quy định
công chức cấp xã có các chức danh như sau: Trưởng công an; Chỉ huy trưởng
quân sự; Văn phòng - Thống kê; Địa chính - Xây dựng - Đô thị - Môi trường
(đối với phường, thị trấn) hoặc Địa chính - Nông nghiệp - Xây dựng và Môi
trường (đối với xã); Tài chính - Kế toán; Tư pháp - hộ tịch; Văn hóa - Xã hội.
Các chức danh của công chức cấp xã được Luật Cán bộ, Công chức quy định
rõ ràng cụ thể, vị trí, chức năng, nhiệm vụ của công chức xã trong bộ máy chính
quyền địa phương, được thể hiện đầy đủ hơn so với Nghị định 114/2003/NĐ-
CP của Chính phủ.
Theo Luật Cán bộ, Công chức (năm 2008), công chức cấp xã được hiểu
là những người được tuyển dụng và giao giữ một chức danh chuyên môn,
nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ
ngân sách nhà nước.
11

Công chức cấp xã có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý
nhà nước về lĩnh vực công tác và thực hiện những nhiệm vụ khác do Chủ tịch
Ủy ban nhân dân cấp xã giao. Mỗi một chức danh công chức cấp xã có những
nhiệm vụ và phải đạt một số tiêu chuẩn nhất định do pháp luật quy định về tuổi
đời về trình độ học vấn, trình độ lý luận chính trị... Vì vậy, công chức cấp xã
sau khi được tuyển dụng phải được tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng về
trình độ lý luận chính trị và đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn
nghiệp vụ của mình để có thể đáp ứng yêu cầu của công việc chuyên môn.
1.1.2. Đặc điểm công chức cấp xã
Có thể nói trong đội ngũ cán bộ, công chức của nhà nước ta hiện nay
đội ngũ công chức cấp xã thực sự là công bộc, là đầy tớ của nhân dân. Vì đây
là lực lượng tiếp xúc với nhân dân nhiều nhất và giải quyết thỏa đáng tâm tư,
nguyện vọng và bức xúc của nhân dân. So với đội ngũ cán bộ, công chức nói
chung, đội ngũ công chức cấp xã có những đặc điểm cơ bản như sau:
- Công chức cấp xã phần lớn là những người được sinh ra và lớn lên ở
địa phương, là những người cùng sinh sống, có quan hệ tình cảm với bà con
nhân dân tại địa phương. Do đó, họ có thể nắm bắt, hiểu rõ đặc điểm, tình
hình địa phương cũng như mối quan hệ tình làng, nghĩa xóm của nhân dân địa
phương từ đó có thể xem xét những vụ việc chuyên môn cụ thể do người dân
địa phương đưa ra và tư vấn cho cán bộ lãnh đạo ở địa phương giải quyết vụ
việc hợp tình, hợp lý phù hợp với quy định của pháp luật.
- Công chức cấp xã là cầu nối giữa chính quyền địa phương và nhân dân
tốt nhất, vì họ trực tiếp xem xét công việc và trình lãnh đạo giải quyết những
công việc đó. Chính vì vậy họ luôn phải giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa
nhà nước và nhân dân địa phương. Tuy nhiên, do trình độ còn hạn chế cùng với
tính cục bộ trong mối quan hệ thân tộc, tình làng nghĩa xóm... nên
12

công chức cấp xã đôi khi còn thể hiện sự thiên vị trong việc đề xuất hướng
giải quyết vụ việc.
- Công chức cấp xã đa phần là cán bộ dự nguồn, chưa được đào tạo
qua trường, lớp (đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa) mà chủ yếu là học hỏi kinh
nghiệm từ những người đi trước, nghề dạy nghề, do đó trong hoạt động đôi khi
còn bộc lộ nhiều hạn chế. Do đồng lương thấp, công chức cấp xã sau khi công
tác một thời gian thường xin nghỉ, chuyển sang công việc khác có thu nhập cao
hơn làm cho đội ngũ công chức cấp xã không ổn định, luôn biến động. Chính
điều này đã phần nào ảnh hưởng đến công việc chuyên môn, đồng thời ảnh
hưởng đến việc đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã ở địa phương.
- Công chức cấp xã ngoài việc có thu nhập từ lương công chức, họ còn
làm kinh tế khác, có như thế mới đảm bảo được cuộc sống của bản thân và gia
đình. Do vậy, nhìn ở một khía cạnh nào đó, có thể thấy được rằng công chức
cấp xã không thể toàn tâm, toàn ý cho công việc chuyên môn của mình. Việc
này phần nào cũng ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ của
chính quyền cấp xã, vì vậy nhà nước cần quan tâm, có chính sách, chế độ đãi
ngộ đối với công chức xã nhiều hơn.
1.1.3. Vai trò của công chức cấp xã
- Công chức cấp xã là những người làm việc trong bộ máy chính quyền
ở địa phương, là cánh tay nối dài của hệ thông chính trị, là người gần dân nhất,
trực tiếp đưa đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà
nước đến với nhân dân. Với vai trò to lớn như thế, việc đào tạo, bồi dưỡng công
chức xã luôn luôn là vấn đề quan trọng đối với bất kỳ bộ máy chính quyền địa
phương nào. Nếu đội ngũ công chức cấp xã có kiến thức cơ bản về lĩnh vực
chuyên môn, cũng như nắm rõ những quy định, chính sách, pháp luật của Nhà
nước thì mới có thể tuyên truyền, chuyển tải đến người dân địa
13

phương, giúp họ hiểu những yêu cầu của Nhà nước đối với từng vấn đề cụ thể;
từ đó người dân địa phương sẽ chấp hành tốt những quy định của pháp luật,
đảm bảo được trật tự quản lý xã hội cũng như đảm bảo được tính pháp chế xã
hội chủ nghĩa.
- Công chức cấp xã là người trực tiếp xem xét công việc ở địa phương
và tư vấn cho cán bộ lãnh đạo giải quyết công việc theo đúng quy định của pháp
luật. Do đó họ phải là người nắm bắt rõ nhất tình hình kinh tế, văn hóa,
xã hội ở địa phương và cung cấp những thông tin trên cho cán bộ lãnh đạo. Trên
cơ sở đó, những người làm công tác quản lý có thể ban hành các văn bản điều
chỉnh kịp thời những vấn đề xảy ra ở địa phương, đồng thời có hướng động
viên, khuyến khích những công chức xã cố gắng học tập, nâng cao trình độ làm
tốt nhiệm vụ của mình. Có như thế, thì bộ máy chính quyền ở địa phương có
thể hoạt động tốt, góp phần xây dựng bộ máy nhà nước xã hội chủ nghĩa ngày
càng vững mạnh.
- Công chức cấp xã là người thường xuyên liên hệ mật thiết với nhân
dân. Công chức tốt hay không tốt đều có ảnh hưởng đến tâm tư tình cảm của
nhân dân đến bộ máy chính quyền địa phương. Vì vậy, trước hết công chức cấp
xã phải là người tạo cho người dân một niềm tin sâu sắc đối với hoạt động của
Đảng và Nhà nước trong từng lĩnh vực cụ thể bằng hành động gương mẫu cụ
thể của chính bản thân mình. Từ đó, họ không chỉ đảm bảo cho pháp luật được
thực hiện nghiêm minh tại địa phương, mà họ còn có thể làm tốt công tác dân
vận, vận động nhân dân tuân thủ, chấp hành tốt quy định của pháp luật cũng
như những quy định của chính quyền địa phương. Đây cũng là một vai trò hết
sức quan trọng của đội ngũ công chức cấp xã, vì họ vừa là công bộc của nhân
dân, vừa là đại diện cho quyền lực nhà nước trong từng lĩnh vực nhất định.
Như vậy, đội ngũ công chức cấp xã có vai trò cực kỳ quan trọng trong
14

bộ máy chính quyền địa phương; do vậy cần phải quan tâm hơn nữa việc đào
tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã. Thực tiễn đã cho thấy đội ngũ công chức cấp
xã có ảnh hưởng lớn đến sự phát triên kinh tế - xã hội ở địa phương. Địa phương
nào có đội ngũ công chức vững mạnh, có bản lĩnh chính trị vững vàng có trình
độ, năng lực và phẩm chất đạo đức tốt thì địa phương đó luôn có sự phát triển
về kinh tế, chính trị, an ninh, trật tự và ngược lại, nơi nào có đội ngũ công chức
yếu, không xem xét giải quyết thấu đáo những băn khoăn, thắc mắc của người
dân thì nơi đó bao giờ cũng có những bất ổn về chính trị, an ninh trật tự, tình
trạng vi phạm pháp luật thường xuyên diễn ra. Như Bác Hồ từng nhắc nhở rằng
muốn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém, nếu không có
đội ngũ cán bộ, công chức tốt thì dù có đường lối chính sách đúng cũng khó có
thể biến thành hiện thực được.
1.2. Đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã
1.2.1. Khái niệm đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã
Trong hoạt động của bất kỳ bộ máy nhà nước nào, muốn nâng cao năng
lực và hiệu quả quản lý nhà nước thì cần phải tăng cường công tác đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức cấp xã nói riêng. Đây
là hoạt động vô cùng quan trọng của Nhà nước vì đội ngũ cán bộ, công chức
mạnh thì tất yếu bộ máy nhà nước sẽ hoạt động đạt hiệu quả cao.
“Đào tạo” và “bồi dưỡng” là các thuật ngữ được sử dụng rất phổ biến
trong các văn bản quy phạm pháp luật, cũng như trong các tài liệu nghiên cứu
ở nước ta, tuy nhiên về cách tiếp cận cũng theo nhiều cách khác nhau.
Theo Từ điển Tiếng Việt của Trung tâm khoa học xã hội và nhân văn
quốc gia năm 2005: “đào tạo làm cho trở thành người có năng lực theo những
tiêu chuẩn nhất định”, “bồi dưỡng là làm cho năng lực hoặc phẩm chất tăng
thêm”.
Theo Từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam của Viện Từ điển học và
15

Bách khoa toàn thư Việt Nam, thuật ngữ “đào tạo, bồi dưỡng” được giải thích
là “quá trình tác động đến một con người làm cho người đó lĩnh hội và nắm
vững những trí thức, kỹ năng, kỹ xảo,... một cách có hệ thống để chuẩn bị cho
người đó thích nghi với cuộc sống và khả năng nhận một phân công lao động
nhất định, góp phần mình vào việc phát triển xã hội, duy trì và phát triển nền
văn minh của loài người”.
Tại Điều 5, Nghị định số 18/2010/NĐ-CP ngày 5/3/2010 của Chính phủ
về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức giải thích: đào tạo là quá trình truyền
thụ, tiếp nhận có hệ thống những tri thức, kỹ năng theo quy định của từng cấp
học, bậc học” và “bồi dưỡng là hoạt động trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức,
kỹ năng làm việc” [11, tr.1].
Từ các cách tiếp cận trên có thể hiểu: đào tạo là quá trình trang bị những
kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp thích hợp để người được đào tạo có thể đảm
nhận một công việc nhất định và bồi dưỡng là quá trình nâng cao kiến thức, kỹ
năng nghề nghiệp trên cơ sở của mặt bằng kiến thức đã được đào tạo trước đó.
Tóm lại, đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã là một hoạt động vô cùng
quan trọng và không thể thiếu trong chiến lược cán bộ của nước ta hiện nay.
Thực tiển cho thấy, việc đào tạo bồi dưỡng công chức cấp xã cần được thực
hiện thường xuyên, liên tục, vì tình hình kinh tế-xã hội cũng như quan điểm,
đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước luôn thay đổi theo từng giai
đoạn thời kỳ lịch sử nhất định. Nếu những kiến thức mới ấy không được đào
tạo bồi dưỡng kịp thời sẽ dẫn đến việc công chức cấp xã làm việc không phù
hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước
sẽ làm mất lòng tin của nhân dân với Nhà nước và Nhà nước cũng không thể
tạo ra một xã hội ổn định.
1.2.2. Đặc điểm của đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã
16

Khi đánh giá về vai trò, tầm quan trọng của cán bộ, công tác cán bộ,
Đảng ta đã khẳng định, cán bộ và công tác cán bộ giữ vai trò quyết định đến sự
thành bại của toàn bộ sự nghiệp đổi mới và xây dựng đất nước. Do vậy, bất kỳ
cán bộ, công chức nào làm việc trong bộ máy nhà nước cũng phải trải qua quá
trình rèn luyện, đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, phẩm chất đạo đức.
So với quá trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức nói chung, đào
tạo bồi dưỡng công chức cấp xã có những đặc điểm sau:
- Đối tượng đào tạo, bồi dưỡng là công chức cấp xã.
Công chức cấp xã là những người gần dân nhất, liên hệ trực tiếp với
nhân dân và tham mưu cho lãnh đạo chính quyền địa phương giải quyết những
công việc có liên quan trực tiếp với nhân dân địa phương. Do vậy, việc đào tạo,
bồi dưỡng cần trang bị cho công chức cấp xã những kiến thức chuyên môn,
những kỹ năng nhất định để giải quyết công việc và giao tiếp với nhân dân.
Do trình độ công chức cấp xã không cao, không đồng đều, việc tiếp thu
nhận thức có thể còn chậm hơn so với các đối tượng khác.
- Phương pháp đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.
Phương pháp giảng dạy công chức cấp xã cần hợp lý, giới thiệu những
kiến thức cơ bản, cụ thể, không trừu tượng, lồng ghép các bài tập tình huống để
người học có thể tiếp thu một cách nhanh nhất và vận dụng vào điều kiện thực
tế ở địa phương một cách dễ dàng. Cuối khóa học, cần tổ chức cho người học
đi tham quan nghiên cứu thực tế một mô hình hoạt động cụ thể để người học có
thể học hỏi kinh nghiệm và vận dụng vào thực tiễn ở địa phương.
- Nội dung đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.
Nội dung đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã cần dựa trên tiêu chuẩn
của từng chức danh công chức cấp xã để xây dựng nội dung, chương trình cho
phù hợp. Nội dung đào tạo, bồi dưỡng cần thiết thực, phù hợp với yêu cầu
17

từng loại công chức, từng chức danh cụ thể, chú trọng cả phẩm chất đạo đức và
năng lực chuyên môn nghiệp vụ, cả lý luận và thực tiễn. Đặc biệt chú trọng bồi
dưỡng chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, kiến thức pháp luật và
các kiến thức chuyên ngành khác. Theo Quyết định 04/QĐ-BNV của Bộ Nội
vụ ban hành ngày 16/01/2004 quy định cụ thể về tiêu chuẩn của từng chức danh
công chức cấp xã [30, tr.4]; theo đó:
+ Công chức tài chính - Kế toán: đào tạo trình độ trung cấp tài chính -
kế toán trở lên.
+ Công chức tư pháp - hộ tịch: đào tạo trình độ trung cấp luật trở lên.
+ Công chức địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường: đào
tạo trình độ trung cấp địa chính, xây dựng, quản lý đô thị, kỹ thuật môi
trường, nông nghiệp và phát triển nông thôn trở lên.
+ Công chức văn phòng - thống kê: đào tạo trình độ trung cấp văn thư
- lưu trữ, hành chính, thống kê hoặc luật trở lên.
+ Công chức văn hóa - xã hội: đào tạo trình độ trung cấp văn hóa nghệ
thuật (chuyên ngành) hoặc quản lý văn hóa thông tin hoặc lao động -
thươngbinh - xã hội trở lên.
+ Công chức trưởng công an: đào tạo trình độ tương đương trung cấp
chuyên ngành công an trở lên.
+ Công chức chỉ huy trưởng quân sự: đào tạo trình độ tương đương
trung cấp về quân sự của sĩ quan dự bị cấp phân đội trở lên.
- Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.
Bất kỳ cơ quan, đơn vị nào khi sử dụng cán bộ, công chức cũng xây
dựng cho cơ quan, đơn vị mình một kế hoạch quy hoạch sử dụng cán bộ, công
chức trong tương lai và trên cơ sở đó có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ,
công chức phù hợp với quy hoạch đã đề ra. Thông qua việc đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ, công chức, các cơ quan quản lý nhà nước sẽ tạo ra một nguồn
18

nhân lực vững mạnh, phục vụ cho hoạt động của cơ quan đơn vị. Nếu đào tạo,
bồi dường không theo quy trình ấy sẽ tạo ra sự lãng phí rất lớn. Việc đào tạo,
bồi dưỡng công chức cấp xã cũng phải thực hiện theo quy trình này.
Nhưng thực tế hiện nay, ở một số địa phương việc đào tạo, bồi dưỡng
công chức không diễn ra theo quy trình nhất định mà thường được thực hiện do
ý thức tự giác của công chức: muốn được đào tạo để chuẩn hóa chức danh, để
được nâng lương... dẫn đến tình trạng đào tạo không đúng chuyên ngành, có
bằng cấp nhưng kiến thức để phục vụ cho hoạt động chuyên môn lại thiếu, kiến
thức sau khi đào tạo không sử dụng được, gây lãng phí về thời gian cũng như
kinh phí của cá nhân công chức đồng thời ảnh hưởng lớn đến công việc chung
của chính quyền địa phương.
- Mô hình đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.
Công chức cấp xã là những người thực hiện những công việc chuyên
môn, nghiệp vụ trong bộ máy chính quyền địa phương, khi đi học sẽ không có
người thay thế thực hiện những công việc chuyên môn đó. Do vậy, phương
thức, mô hình đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã cần kết hợp hình thức đào
tạo chính quy với các hình thức đào tạo khác như là vừa học, vừa làm học từ
xa... Về thời gian học, cũng cần linh hoạt hơn, tạo điều kiện cho công chức cấp
xã có thể tham gia học tập một cách đầy đủ, thường xuyên nhất. Đối với từng
công chức có điều kiện có thể học vào ban ngày, các ngày làm việc. Tuy nhiên,
đối với những công chức cấp xã không có điều kiện có thể được bố trí học ban
đêm hoặc học vào các ngày nghỉ trong tuần.
Do vậy, việc đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã cần dựa trên kế hoạch,
phù hợp với từng chức danh cụ thể, cần tạo điều kiện thuận lợi để công chức
cấp xã có thể tham gia học tập một cách tốt nhất. Bên cạnh đó, chính quyền địa
phương có thể tạo điều kiện cho công chức cấp xã được học tập kinh nghiệm
của các địa phương khác, kết hợp với việc đào tạo qua thực tế
19

công tác và qua các hoạt động phong trào của các đoàn hội và của tổ chức quần
chúng.
Để nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, cũng như nâng cao ý thức
của công chức cấp xã trong việc học tập nâng cao trình độ cần có chế độ khuyến
khích, cũng như bắt buộc công chức tự nghiên cứu, tự tìm hiểu kiến thức mới
thông qua hệ thống thông tin như báo, đài, sách tham khảo... nhằm nâng cao
khả năng làm việc.
Để nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã cần tổ chức kiểm tra
sát hạch, đánh giá chất lượng công chức cấp xã theo định kỳ hàng quý hay hàng
năm, từ đó có kế hoạch bố trí sử dụng công chức cấp xã một cách hợp lý, cũng
như xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng trong thời gian tiếp theo.
1.2.3. Cơ sở pháp lý của việc đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã
Cán bộ, công chức nói chung và công chức cấp xã nói riêng đóng vai
trò quan trọng trong hoạt động công vụ, trong xây dựng và hoàn thiện bộ máy
nhà nước. Với vai trò quan trọng ấy, vấn đề đặt ra hiện nay là phải nâng cao
việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức đặc biệt là công chức cấp xã
nhằm trang bị cho đội ngũ này những kiến thức cơ bản để phục vụ cho công
việc chuyên môn của mình góp phần xây dựng bộ máy hành chính nhà nước ở
địa phương ngày càng hoàn thiện đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, yêu cầu
công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước cũng như đáp ứng yêu cầu cơ bản của
người dân ngày càng tốt hơn.
Đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã là để phục vụ cho chính quyền,
nhân dân địa phương đáp ứng yêu cầu ngày càng đổi mới về kinh tế - xã hội,
về cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính nhà nước nói chung và ở địa phương nói
riêng, đồng thời nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở. Trên cơ sở
những kiến thức chuyên môn, những kỹ năng mới đã được tiếp thu thông qua
hoạt động đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã sẽ áp dụng vào công việc thực
20

tế mà mình đảm nhận để xem xét, trình lãnh đạo giải quyết những nhu cầu, yêu
cầu chính đáng, hợp pháp của nhân dân địa phương theo đúng chính sách, pháp
luật do nhà nước ban hành. Do vậy, việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức,
nhất là công chức cấp xã là vấn đề cần thiết trong giai đoạn hiện nay.
Trên cơ sở nghị quyết, các văn kiện của Đảng, các tổ chức, cơ quan từ
Trung ương tới địa phương đã ban hành nhiều văn bản liên quan đến đào tạo,
bồi dưỡng cán bộ, công chức nói chung và công chức cấp xã nói riêng; cụ thể
như sau:
- Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 số 17-NQ/TW ngày 18/3/2002 của Ban
chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ
thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn.
- Luật Cán bộ, Công chức được Quốc hội thông qua ngày 13/11/2008
quy định về cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức cấp xã; trong
đó còn có những điều khoản quy định về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ,
công chức.
- Quyết định số 03/2004/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày
7/1/2004 phê duyệt định hướng quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công
chức xã, phường, thị trấn đến năm 2010.
- Quyết định số 40/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày
15/2/2006 phê duyệt kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức giai đoạn
2006 - 2010.
- Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ về
chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức xã,
phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.
- Quyết định số 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009 Thủ tưởng Chính phủ
phê duyệt đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020.
21

- Nghị định số 18/2010/NĐ-CP ngày 5/3/2010 của Chính phủ về đào
tạo, bồi dưỡng công chức.
- Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 8/11/2011 của Chính phủ về
Chương trình cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020.
- Quyết định số 04/QĐ-BNV ngày 06/01/2004 của Bộ Nội vụ về việc
ban hành quy định tiêu chuẩn cụ thể đối với cán bộ, công chức xã phường, thị
trấn.
- Chương trình hành động số 02-CTr/TU, ngày 26-10-2010 của Ban
Thường vụ Tỉnh ủy Kiên Giang về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên
chức giai đoạn 2010-2015 và định hướng đến năm 2020; Kế hoạch số 47-
KH/TU, ngày 13-9-2016 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kiên giang về đào tạo,
bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2016-2020.
- Kế hoạch số 135-KH-UBND, ngày 2-12-2016 của Uỷ ban nhân dân
tỉnh Kiên Giang về đào tạo, bồi dưỡng, cán bộ, công chức, viên chức các cấp
giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm 2025.
- Kế hoạch số 12-KH/TU, ngày 01-7-2011 của Ban Thường vụ Thành
uỷ thành phố Rạch Giá về đào tạo, chuẩn hóa cán bộ, công chức hai cấp nhiệm
kỳ X (2010-2015).
- Kế hoạch số 29-KH/TU, ngày 8-12-2016 của Ban Thường vụ Thành
uỷ thành phố Rạch Giá về đào tạo, bồi dưỡng, cán bộ, công chức, viên chức các
cấp giai đoạn 2015-2020 và định hướng đến năm 2025.
Những quy định của pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức
nói chung, công chức cấp xã nói riêng đã tạo cơ sở pháp lý cao cho các
cơ quan nhà nước, các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng trong hoạt động đào tạo, bồi
dưỡng để trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng, phương pháp làm
việc đối với từng đối tượng công chức phù hợp với vị trí chức danh, vị trí việc
làm của từng công chức. Mặt khác, cũng từ những quy định của pháp luật đã
22

xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan nhà nước; quy định quyền của công
chức được cử đi đào tạo, bồi dưỡng; không những thế việc đào tạo, bồi dưỡng
để nâng cao trình độ còn là trách nhiệm, nghĩa vụ của công chức.
1.3. Sơ lược kinh nghiệm một số nước về đào tạo, bồi dưỡng công
chức
1.3.1. Đào tạo, bồi dưỡng công chức ở Singapore
Quá trình đào tạo, bồi dưỡng toàn diện công chức tại Singapore gồm
năm công đoạn chính như sau:
- Giới thiệu: Giới thiệu về tổ chức cho các nhân viên mới trong vòng từ
một đến tám tháng khi nhân viên đó mới nhận việc làm. Công đoạn này
được tiến hành không chỉ đối với người mới được tuyển, mà cả cho những
người mới chuyển công tác từ nơi khác sang.
- Cơ bản: Đào tạo người công chức làm việc một cách thích hợp với
công tác của mình. Công đoạn này được tiến hành đối với người được tuyển
dụng trong năm đầu tiên công tác.
- Mở rộng: Tạo điều kiện cho người công chức vượt ra khỏi công việc
của mình, có thể làm những công việc liên quan khi cần đến.
- Tiếp tục: Đào tạo này không chỉ liên quan tới công việc hiện tại của
người công chức, mà nâng cao khả năng làm việc của người đó trong tương lai.
Năm công đoạn này có liên quan chặt chẽ tới cuộc đời chức nghiệp của
công chức, liên quan đến chỉ định người công chức vào công việc, chứ không
liên quan tới thâm niên công tác. Việc đào tạo được tổ chức theo các hình thức
chính quy hay tại chức (vừa học, vừa làm). Tùy theo yêu cầu của từng loại đối
tượng, có thể có những phần hợp nhất giữa một vài công đoạn, đáp ứng tốt hơn
nhu cầu của cá nhân người công chức. Để làm được như vậy, Singapore đã và
đang tiến hành xác lập kế hoạch phát triển và phương hướng
23

đào tạo, bồi dưỡng cho từng công chức mới vào làm việc.
Bên cạnh đó, Singapore còn rất chú trọng vào việc cử sinh viên đi học
tập tại các nước có nền hành chính hiện đại trên thế giới như Anh, Hoa Kỳ.
Đồng thời, những người học tập xuất sắc tại các trường phổ thông và đại học
được khuyến khích và cấp học bổng học lên cao để sau này phục vụ Nhà nước.
Về kinh phí đào tạo: Từ năm 1979, Singapore đã xây dựng “Quỷ phát
triển kỹ năng nhằm khuyến khích đào tạo những người đang làm việc và đào
tạo lại những nhân viên dôi ra. Theo đó, mỗi tổ chức sử dụng nhân công đều
phải đóng góp 2% lương tháng cho từng nhân viên có thu nhập từ 1.000 đôla
Singapore trở xuống. Nếu người công chức được đi đào tạo, một phần kinh phí
sẽ do Quỹ này cấp, phần còn lại do nền công vụ trả.
Các cơ sở đào tạo của Singapore bao gồm Học viện Công vụ và Viện
Quản lý Singapore:
- Học viện Công vụ (CSC) được thành lập từ năm 1996, hiện nay bao
gồm Viện Phát triển chính sách, Viện Hành chính công và Quản lý. Ngoài ra
còn thành lập thêm Tổ chức tư vấn công vụ làm công tác tư vấn về chính sách
và thực thi công tác đào tạo, tư vấn về các chương trình giảng dạy. Đây cũng là
đầu mối liên hệ giữa Singapore với các nước về trao đổi kinh nghiệm và
phương thức cải cách khu vực công.
- Viện Quản lý Singapore là nơi tổ chức nhiều chương trình ngắn hạn
để sinh viên tự lựa chọn theo yêu cầu của cá nhân. Các hoạt động này bao gồm
từ cập nhật những kiến thức và lý luận mới về quản lý, cho tới các khóa học
ngắn hạn, tại chức mở tại các công ty theo yêu cầu đặt hàng.
1.3.2. Đào tạo, bồi dưỡng công chức ở Nhật Bản
Đào tạo bồi dưỡng công chức của Nhật Bản chú trọng nhiều hơn vào
việc tạo điều kiện cho công chức tích luỹ kinh nghiệm. Nếu chỉ dựa vào bằng
24

cấp và kiến thức được học trong nhà trường thì chưa đủ để công chức hoàn
thành tốt nhiệm vụ. Thực tiễn cho thấy giữa người có bằng cấp cao như bằng
thạc sĩ nhưng không có kinh nghiệm công tác do học thẳng cao học sau tốt
nghiệp đại học và người chỉ có bằng đại học nhưng đã có kinh nghiệm công tác
ở vị trí cần tuyển thì ở Nhật Bản thông thường người có kinh nghiệm sẽ được
chọn. Bởi lẽ sau khi được tuyển dụng, tổ chức có thể tạo điều kiện cho họ đi
học thêm sau. Còn người không có kinh nghiệm dù bằng cấp cao đến đâu cũng
phải tốn thời gian để thích nghi với công việc. Vì vậy, bên cạnh yếu tố trình độ
đào tạo; kinh nghiệm cũng đóng vai trò quyết định đến khả năng thực thi công
vụ của công chức. Nhưng phải làm sao để công chức giàu kinh nghiệm thật sự.
Nếu một người suốt đời chỉ làm công việc ở một vị trí, họ có thể trở nên thành
thạo với công việc đó và được “xem” là có kinh nghiệm.
Nhưng kinh nghiệm của họ chỉ giới hạn chỉ trong công việc đó mà thôi.
Khi có sự biến động trong cơ cấu nhân sự như khi được giao nhiệm vụ khác
hoặc ngay cả khi nhiệm vụ cũ phát sinh những vấn đề mới chưa từng xảy ra
trước đó, họ cũng không có cách giải quyết. Trường hợp này, không thể được
xem là người dầy dạn kinh nghiệm trong công tác.
Ở Nhật Bản để tích luỹ kinh nghiệm, mỗi công chức đều phải trải qua
nhiều giai đoạn làm việc và phải làm ở nhiều cơ quan, nhiều địa phương,
nhiều vị trí công tác khác nhau. Chính nhờ công tác qua nhiều vị trí đảm nhận,
nhiều công việc nên công chức sẽ có khả năng thích ứng cao với mọi vị trí và
điều kiện công tác, có khả năng thực thi công vụ cao, có khả năng tạo nên sự
phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ giữa các bộ phận trong guồng máy nhà nước.
1.3.3. Đào tạo, bồi dưỡng công chức ở Hàn Quốc
Ở Hàn Quốc, công tác đào tạo, bồi dưỡng công chức hướng đến mục
tiêu, trước hết giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc, đồng thời đẩy
25

mạnh đào tạo căn bản, toàn diện, nâng cao kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghề
nghiệp, phong cách làm việc của mỗi công chức.
Trong công tác đào tạo, bồi dưỡng công chức, bên cạnh chú trọng nâng
cao chất lượng các khóa đào tạo dài hạn 9 tháng, Hàn Quốc đẩy mạnh các khóa
bồi dưỡng ngắn hạn nhằm giúp công chức cập nhật kịp thời những kiến thức và
thông tin mới, nâng cao năng lực làm việc và khả năng cạnh tranh quốc tế.
Nhà nước quy định tất cả công chức của nền công vụ Hàn Quốc phải
thông qua đào tạo cơ bản về ngạch, bậc, chương trình đào tạo đặc biệt trước khi
bổ nhiệm hoặc thăng chức.
Tính ra cứ 5 năm, mỗi công chức ít nhất phải ba lần học tập tại hệ thống
các trường đào tạo, bồi dưỡng công chức mới được xem xét nâng ngạch, nâng
bậc. Luật công chức quy định bắt buộc mọi công chức có nghĩa vụ học tập, học
suốt đời.
Mỗi công chức đều được động viên, khuyến khích tham gia một hình
thức đào tạo nhân cách để phát triển toàn diện, nâng cao ý thức trách nhiệm về
nhiệm vụ với tư cách là một thành viên của hệ thống công vụ. Hình thức đào
tạo nhân cách đặc biệt quan trọng đối với cán bộ lãnh đạo, để nâng cao khả
năng quản lý và lãnh đạo.
1.3.4. Đào tạo, bồi dưỡng công chức ở Indonesia
Nội dung đào tạo công chức ở Indonesia gồm hai phần chính:
- Đào tạo tiền công vụ: Dành cho tất cả những người sẽ vào làm công
chức nhằm giúp họ hiểu rõ loại hình công việc họ sẽ làm và cách thức làm việc.
Đây là loại hình đào tạo bắt buộc và học viên phải qua một kỳ kiểm tra cuối
khóa. Chỉ khi nào đạt kiểm tra mới được nhận chính thức làm công chức sau
một năm làm việc tại cơ quan.
- Đào tạo qua công việc (tại chức): Nhằm nâng cao kiến thức và nâng
26

cao năng lực của công chức thực thi công việc của mình một cách có hiệu lực,
hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, đây cũng được xem là điều kiện để đề bạt lên các
chức danh quản lý cao hơn.
1.3.5. Đào tạo, bồi dưỡng công chức ở Pháp
Pháp là một trong những nước có kinh nghiệm về đào tạo, bồi dưỡng công
chức. Việc đào tạo, bồi dưỡng công chức được thực hiện theo hai hình thức:
- Đào tạo ban đầu: Công chức sau khi thi đỗ trong các kỳ thi tuyển,
trước khi được bổ nhiệm chính thức, được gửi đến các trường đào tạo, đi thực
tập một năm. Các trường cung cấp những môn học nhằm hoàn thiện kiến thức
cho công chức. Kiến thức về thực hành dành cho những người đã có bằng cấp
và kiến thức về lý thuyết dành cho những người đã có kinh nghiệm nghề nghiệp.
Nội dung học có tính chất luân phiên giữa lý thuyết và thực hành. Việc học tập
sẽ giúp cho người học làm quen với công việc sau này họ đảm đương.
- Nâng cao trình độ cho công chức đương nhiệm:
+ Đào tạo liên tục để công chức phù hợp với nghề nghiệp khi thăng
cấp, biệt phái, chuyển công tác,... Chương trình đào tạo được tiến hành trong
thời gian một tuần, hai tuần hoặc thực tập dài hạn nhưng được chia thành nhiều
lần nhằm không làm gián đoạn công việc tại chức của công chức.
+ Đào tạo bắt buộc do yêu cầu của cơ quan quản lý nhằm hoàn thiện
kiến thức của công chức.
Ở Pháp, các trường hành chính đều là trường quốc gia, giữa các trường
chỉ khác nhau về mức độ đào tạo. Trong đó, Trường Hành chính Quốc gia
(HNA - được thành lập từ năm 1946) là một trong những trường danh tiếng về
lĩnh vực đào tạo quản lý hành chính - chủ yếu đào tạo, bồi dưỡng công chức
cho các cơ quan trung ương, những công chức giữ cương vị quản lý và lãnh
đạo. Ngoài ra, Pháp còn có Học viện quốc tế hành chính để đào tạo
27

công chức hành chính cho các nước trên thế giới.
Nội dung, chương trình đào tạo công chức của Pháp được biên soạn
thống nhất dùng cho tất cả các trường.
Các giáo sư giảng dạy trong các trường hành chính đều có học vị cao
và đã kinh qua công tác thực tế quản lý như: Giám đốc, tỉnh trưởng, các chức
vụ quản lý ở các bộ, cơ quan trung ương. Các môn thực hành cũng do những
công chức cao cấp có uy tín và giàu kinh nghiệm huớng dẫn nhằm làm cho
người học có được hiểu biết thực tế và năng lực thực hành.
Phương pháp đào tạo công chức luôn luôn được cải tiến nên đã đạt hiệu
quả rõ rệt, nhất là phương pháp đào tạo theo tình huống và đào tạo theo phương
pháp nhập vai. Đến nay, Pháp đã nâng yêu cầu các học viên sau khi đào tạo
phải chịu trách nhiệm về các tư vấn của mình đối với cơ quan nhà nước nhà
trường có thể giao các đề tài của cơ quan nhà nước cho học viên nghiên cứu và
đề xuất giải pháp. Điều đó đặt ra yêu cầu ở học viên rất cao, nhưng cũng là
phương pháp đào tạo công chức tiên tiến và chuyên nghiệp.
1.3.6. Đào tạo, bồi dưỡng công chức ở Hoa Kỳ
Ở Hoa Kỳ có bốn loại hình đào tạo, bồi dưỡng công chức:
- Các cơ quan tự đào tạo, bồi dưỡng: Công tác đào tạo, bồi dưỡng
công chức do cơ quan tự tổ chức, giáo trình do các cơ quan tự biên soạn.
- Đào tạo chính quy: Do Hội đồng Công chức chịu trách nhiệm tổ
chức đào tạo công chức cho các ngành thuộc Chính phủ.
- Đào tạo tại chức: Do Hội đồng Công chức hoặc các ngành thuộc
Chính phủ hợp tác với các trường đại học thực hiện. Công chức ngoài thời gian
làm việc sẽ đến các trường đại học nghiên cứu các giáo trình có liên quan
đến công việc ngề nghiệp của mình. Thời gian đào tạo là 6 tháng.
- Bồi dưỡng tại chức: Công chức vừa làm việc, vừa học tập các kiến
thức nghiệp vụ để nâng cao trình độ chuyên môn.
28

Học viện Công chức hành chính liên bang là nơi chuyên bồi dưỡng, đào
tạo công chức hành chính cao cấp của các ngành thuộc Chính phủ và chính
quyền các bang.
Thời gian bồi dưỡng, đào tạo công chức mỗi kỳ là 8 tuần. Mỗi năm tổ
chức 5 kỳ. Các ngành thuộc Chính phủ tổ chức các lớp bồi dưỡng, đào tạo cho
công chức hành chính trung cấp.
Một điểm nổi bật trong công tác đào tạo, bồi dưỡng công chức ở Hoa
Kỳ là áp dụng hình thức “chế độ bổ túc hợp tác” đối với việc đào tạo, bồi dưỡng
công chức. Hình thức này quy định việc tiến hành đào tạo, bồi dưõng các chức
vị, mỗi chức vị do hai người đảm nhiệm, một người làm việc, người kia đến
trường đại học 6 tháng, cứ như thế thay phiên nhau.
Trong thời gian bổ túc, có trừ một số phần trăm tiền lương. Chế độ bổ
túc hợp tác này đã đạt được nhiều hiệu quả. Kết hợp sử dụng công chức với
nhiều loại hình thức đào tạo: đào tạo chính qui kết hợp với đào tạo tại chức và
hình thức bồi dưỡng, hợp tác đào tạo công chức
1.3.7. Bài học kinh nghiệm đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã có
thể vận dụng ở thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang
Qua việc nghiên cứu, tìm hiểu về kinh nghiệm đào tạo, bồi dưỡng cán
bộ công chức các nước trên thế giới, có thể thấy rằng ở tất cả các quốc gia, cán
bộ, công chức đều được đào tạo bồi dưỡng theo yêu cầu của từng loại công việc
mà Nhà nước cần. Bài học có thể rút ra như sau:
Thứ nhất, việc đào tạo bồi dưỡng được thực hiện theo từng lĩnh vực,
chuyên ngành cụ thể chứ không đào tạo mang tính chất cào bằng và đào tạo,
bồi dưỡng công chức của các nước trên thế giới bao giờ cũng được thực hiện
trên cơ sở kế hoạch, quy hoạch cụ thể.
Thứ hai, chương trình và nội dung đào tạo, bồi dưỡng là yêu cầu bắt
buộc và được sử dụng chung cho mọi đối tượng công chức theo ngạch, bậc và
29

chức danh. Trên cơ sở chương trình khung của Chính phủ, các Bộ, ngành và
chính quyền địa phương được bổ sung, cập nhật cho sát với thực tiễn ở Bộ,
ngành và địa phương trong từng giai đoạn.
Thứ ba, công chức được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên và có bổ sung
nội dung, cập nhật kiến thức trong từng giai đoạn cụ thể, theo hướng bổ sung
hàng năm khi đã tích lũy đủ kiến thức theo ngạch, bậc trong bộ máy. Phương
pháp giảng dạy theo hướng đổi mới hạn chế tính lý thuyết, tăng cường nghiên
cứu và phân tích tình huống và lấy người học làm trung tâm, tạo cơ hội gợi mở
cho học viên tự nghiên cứu, nâng cao lý luận và rèn luyện các kỹ năng, năng
cao nâng lực của các kỹ năng mềm trong công tác giả quyết công việc hàng
ngày và trực tiếp cho người dân.
Thứ tư, Các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng được trang bị cơ sở vật chất, các
phương tiện, máy móc, thiết bị giảng dạy hiện đại, đảm bảo cung cấp đầy đủ
các tài liệu, giáo trình, sách chuyên khảo và các công trình khoa học đã công
bố làm tài liệu tham khảo cho người học.
Có thể nói rằng kinh nghiệm của một số nước vừa nêu trên, có thể rút
ra những bài học quí giá đối với Việt Nam nói chung và thành phố Rạch Giá,
tỉnh Kiên Giang nói riêng trong việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức đặc
biệt là công chức cấp xã trong quá trình tiến hành công nghiệp hóa - hiện đại
hóa, hội nhập quốc tế ngày nay.
30

Tiểu kết chương 1
Trong chương 1, luận văn tập trung trình bày cơ sở lý luận và pháp lý
về đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã; hệ thống làm rõ khung lý thuyết bao
gồm: những vấn đề chung về công chức cấp xã; đào tạo, bồi dưỡng công chức
cấp xã; cơ sở pháp lý của việc đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã; kinh nghiệm
một số nước về đào tạo, bồi dưỡng công chức và bài học có thể áp dụng cho
thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang.
Khung lý thuyết trong Chương 1 là cơ sở cho việc phân tích, đánh giá
thực trạng đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Rạch
Giá, tỉnh Kiên Giang trong chương 2.

Cơ sở lý luận và pháp lý về đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở lý luận và pháp lý về đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.docx

Similar to Cơ sở lý luận và pháp lý về đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở lý luận và pháp lý về đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã.docx