Thực trạng ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng: Nghiên cứu điển hình tại Công ty cổ phần Giống cây trồng trung ương

Luận Văn Group viết thuê luận văn thạc sĩ,chuyên đề,khóa luận tốt nghiệp, báo cáo thực tập,
Assignment, Essay
Liên Hệ: Zalo/Sdt 0967 538 624/ 0886 091 915 Website:lamluanvan.net
1
MỤC LỤC
MỤC LỤC............................................................................................................. 1
MỞ ĐẦU............................................................................................................... 6
1.1. Lý do chọn đề tài......................................................................................... 6
1.2. Mục tiêu của đề tài:..................................................................................... 8
1.3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của đề tài ........................... 8
1.4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài............................................................ 8
Chương I: Cơ sở lý thuyết công nghệ và ứng dụng công nghệ ............................ 9
Chương II: Đánh giá thực trạng ứng dụng công nghệ trong chọn tạo giống và sản
xuất giống tại Công ty Cổ phần giống cây trồng Trung Ương ............................. 9
Chương III. Một số các định hướng, giải pháp trong việc ứng dụng công nghệ
trong chọn tạo giống và sản xuất giống cây trồng tại Công ty Cổ phần giống cây
trồng Trung Ương ............................................................................................... 10
Chương I. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÔNG NGHỆ VÀ ỨNG DỤNG CÔNG
NGHỆ.................................................................................................................. 11
1.1. Khái niệm về công nghệ............................................................................ 11
1.2. Thành phần của công nghệ........................................................................ 13
1.3. Phân loại công nghệ.................................................................................. 17
1.3. Ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng.............................. 20
1.4. Vai trò của công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng trên thế giới và Việt
Nam.................................................................................................................. 26
1.4. 1. Trên thế giới....................................................................................... 26
1.4.2. Ở Việt Nam......................................................................................... 29

Assignment, Essay
2
CHƯƠNG II. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ
TRONG CHỌN GIỐNG VÀ SẢN XUẤT GIỐNG TẠI CÔNG TY GIỐNG
CÂY TRỒNG TRUNG ƯƠNG.......................................................................... 36
2.1. Giới thiệu chung về Công ty..................................................................... 36
2.2. Thực trạng ứng dụng Khoa học Công nghệ tại Công ty giống cây trồng
Trung Ương...................................................................................................... 40
2.2.1. Khoa học công nghệ trong chọn tạo giống cây trồng và các yếu tố đầu
vào................................................................................................................. 40
2.3.2. Trang thiết bị, máy móc...................................................................... 42
2.3.3. Phần con người ................................................................................... 45
2.3.4. Phần thông tin (I) ................................................................................ 48
2.3.5. Phần tổ chức........................................................................................ 61
2.3.6. Đánh giá hiện trạng ứng công nghệ trong chọn tạo giống và sản xuất
giống của Công ty ......................................................................................... 62
CHƯƠNG III. MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP TRONG VIỆC ỨNG
DỤNG CÔNG NGHỆ TRONG CHỌN TẠO VÀ SẢN XUẤT GIỐNG CÂY
TRỒNG TẠI CÔNG TY GIỐNG CÂY TRỒNG TRUNG ƯƠNG................... 82
3.1. Một số định hướng phát triển cây trồng nói chung và cây lúa nói riêng của
Công ty trong thời gian tới................................................................................. 82
3.2. Một số giải pháp cho Công ty trong việc ứng dụng KHCN trong nghiên cứu
và sản xuất giống cây trồng................................................................................ 87
V. KẾT LUẬN .................................................................................................... 94
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... 95
Tài liệu tiếng Việt................................................................................................ 95
Tài liệu tiếng Anh................................................................................................ 96

Assignment, Essay
3
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1: Các thành phần của Công nghệ........................................................... 14
Hình 1.2. Minh hoạ mối quan hệ giữa bốn thành phần công nghệ..................... 16
Hình 1.3. Cơ cấu các loại giống lúa đang sản xuất............................................. 34
Hình 1.4. Một số đơn vị nghiên cứu chọn tạo giống lúa chính........................... 35
Hình 2.1: Quá trình hình thành phát triển của Công ty....................................... 37
Hình 2.2. Cơ cấu tổ chức của Công ty ................................................................ 38
Hình 2.3: Biểu đồ cơ cấu doanh thu và cơ cấu lợi nhuận gộp năm 2016 ........... 40
Hình 2.4: Hệ thống máy sấy chế biến của Nhà máy chế biến giống cây trồng
trung ương Thường Tín....................................................................................... 43
Hình 2.5: Nhà máy chế biến hạt giống tại chi nhánh Thái Bình......................... 44
Hình 2.6: Các giống lúa như Thiên Ưu 8, RVT, các giống lúa lai của Công ty. 49
Hình 2.7: Quy trình tóm tắt thu hoạch và bảo quản giống lúa............................ 56
Hình 2.8. Các giống ngô nếp, ngô lai của Công ty ............................................. 60
Hình 2.9. Các giống rau, dưa, cà chua của Công ty............................................ 60
Hình 2.10. Các công nghệ thành phần trong chọn tạo giống cây trồng.............. 67

Assignment, Essay
4
Hình 2.11. Hiện trạng ứng dụng khoa học công nghệ trong chọn tạo giống cây
trồng ở Công ty.................................................................................................... 69
Hình 2.12. Mức độ quan trọng của các lớp công nghệ trong công nghệ đột biến
............................................................................................................................. 71
Hình 2.13. Mức độ quan trọng của lớp công nghệ trong chọn lọc ..................... 74
Hình 2.14. Khoảng cách các lớp công nghệ trong công nghệ chọn tạo.............. 75
Hình 2.15. Cây công nghệ canh tác và thu hoạch lúa gạo .................................. 76
Hình 2.16. Tầm quan trọng của các khâu kĩ thuật và mức độ áp dụng công nghệ
canh tác và thu hoạch lúa .................................................................................... 78
Hình 2.17. Cây công nghệ sau thu hoạch lúa gạo............................................... 79
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Mức độ tinh xảo của các thành phần công nghệ ................................ 16
Bảng 2.1. Thông tin các giống lúa thuần, lúa lai được Công ty ứng dụng và sản
xuất...................................................................................................................... 49
Bảng 2. 2. Một số các thông tin các giống ngô của Công ty ứng dụng và sản xuất
............................................................................................................................. 57
Bảng 2.3. Một số công nghệ cốt lõi trong ngành chọn tạo giống cây trồng....... 64
Bảng 2. 4. Mức độ quan trọng và khoảng cách công nghệ của vật liệu khởi đẩu
trong công nghệ chọn tạo giống.......................................................................... 67
Bảng 2.5. Hiện trạng sử dụng các công nghệ trong chọn tạo giống ................... 68
Bảng 2.6. Bảng tổng hợp công nghệ lai tạo trong chọn tạo giống cây trồng...... 70
Bảng 2.7. Bảng tổng hợp công nghệ đột biến trong chọn tạo giống cây trồng .. 73

Assignment, Essay
5

Assignment, Essay
6
MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Sản xuất nông nghiệp của Việt nam, đặc biệt là sản xuất lương thực đang
đứng trước nhiều thách thức hết sức to lớn, đòi hỏi khoa học công nghệ cần có
những điều chỉnh về chiến lược nghiên cứu để phù hợp với bối cảnh và thách
thức mới cũng như tận dụng các cơ hội. Về thuận lợi, Đảng và Nhà nước ta đã
và đang coi khoa học công nghệ là lực lượng sản xuất trực tiếp, là động lực phát
triển kinh tế - xã hội nói chung và nông nghiệp nói riêng; coi đầu tư cho khoa
học công nghệ là đầu tư mang lại lợi nhuận cao nhất, nhanh nhất và hiệu quả
nhất. Đầu tư cho nghiên cứu năm sau luôn cao hơn năm trước. Riêng trong lĩnh
vực nông nghiệp Phòng thí nghiệm trọng điểm được đầu tư với mức 3 triệu
USD/phòng và hàng năm khoảng 200 tỉ đồng được đầu tư cho các nhiệm vụ
nghiên cứu (không kể lương). Ngoài ra, các cơ quan nghiên cứu cũng được đầu
tư, nâng cấp hạ tầng với mức kinh phí 30-40 tỉ đồng/đơn vị. Đây là tiền đề và
điều kiện để các nhà khoa học có thể phát huy tốt hơn năng lực nghiên cứu. Việc
Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới
(WTO), tham gia sâu sắc và toàn diện vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế tạo
ra nhiều cơ hội để tiếp cận thị trường, công nghệ, giúp có thể đi tắt đón đầu
trong nhiều lĩnh vực công nghệ cao và công nghệ mới.
Tuy nhiên, nông nghiệp nói chung và khoa học công nghệ nông nghiệp
nói riêng cũng đang đứng trước nhiều thách thức. Trước hết, nông nghiệp là một
lĩnh vực đầu tư có tính rủi ro cao, do vậy đầu tư cho nông nghiệp chủ yếu vẫn là
đầu tư từ ngân sách nhà nước. Việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
(FDI) rất khiêm tốn và có xu hướng ngày càng giảm. Nông nghiệp cũng là lĩnh
vực hứng chịu hậu quả nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, đòi hỏi phải có các
giải pháp giảm thiểu và đặc biệt là thích ứng.

Assignment, Essay
7
Qua thực tiễn cho thấy, khoa học công nghệ ngày càng tham gia tích cực
trong sản xuất nông nghiệp đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu, chọn tạo giống
cây trồng. Tổng quan về tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước đã cho thấy
KHCN luôn đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát triển bền vững
sản phẩm nông nghiệp trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, đồng
thời đảm bảo an ninh lương thực, ổn định xã hội. Tuy nhiên, khoa học công
nghệ của chúng ta trong lĩnh vực này còn lạc hậu và chậm đổi mới. Nguyên
nhân chính là chúng ta chưa nhận thức đầy đủ vai trò của khoa học công nghệ
trong nghiên cứu chọn tạo giống cây trồng, chưa đầu tư đúng, đủ tầm cho lĩnh
vực này phát triển như Thái Lan, Trung Quốc hay Ấn Độ. Chính vì vậy để góp
thêm cơ sở khoa học và thực tiễn giúp cho các nhà lãnh đạo hoạch định tốt hơn
chính sách khoa học công nghệ trong nông nghiệp nói chung và trong nghiên
cứu chọn tạo giống cây trồng nói riêng có những đột phá, phát huy được lợi thế
con người và đất đai khí hậu của nước ta để khoa học công nghệ thực sự trở
thành lực lượng sản xuất trực tiếp thì rất cần có sự hướng dẫn, hỗ trợ của Nhà
nước. Vì vậy, việc xác định được thực trạng KHCN và nhu cầu cần đổi mới
KHCN trong lĩnh vực giống cây trồng nhằm nâng cao hiệu quả của ngành sản
xuất nông nghiệp, bảo đảm anh ninh lương thực quốc gia là hết sức cần thiết và
cấp bách. Chính vì lí do đó chúng tôi thực hiện đề tài “ Thực trạng ứng dụng
công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng: Nghiên cứu điển hình tại Công ty cổ
phần Giống cây trồng trung ương” để có những đánh giá cụ thể về hiện trạng
công nghệ và khả năng, nhu cầu cần đổi mới công nghệ của Công ty giống cây
trồng Trung Ương trong nghiên cứu và chọn tạo giống cây trồng . Từ đó xây
dựng các giải pháp hỗ trợ ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực chọn tạo giống cây
trồng của Công ty nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội ở nước ta một cách
bền vững.

Assignment, Essay
8
1.2. Mục tiêu của đề tài:
- Tổng hợp cơ sở lý thuyết về công nghệ và ứng dụng công nghệ
- Phân tích thực trạng việc ứng dụng công nghệ tại Công ty CP Giống,
cây trồng Trung ương trong nghiên cứu chọn tạo và sản xuất lúa gạo nói riêng
và sản phẩm giống cây trồng nói chung;
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ tại
Công ty Cổ phần giống Cây trồng Trung Ương.
1.3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của đề tài
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động ứng dụng công nghệ (điển
hình là công nghệ chọn tạo giống và sản xuất giống, công nghệ sau thu hoạch,
công nghệ marketing..) của Công ty giống cây trồng Trung Ương.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Hiện trạng, năng lực công nghệ và xác định nhu cầu đổi mới công nghệ
trong lĩnh vực chọn tạo giống cây trồng nói chung và Công Ty Cổ Phần giống
cây trồng Trung Ương nói riêng trong lĩnh vực chọn tạo và sản xuất lúa gạo từ
đó đưa ra một số giải pháp định hướng về KHCN đến sự phát triển của Công ty
hiện nay.
1.4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
o Thu thập thông tin thứ cấp từ các tài liệu trong và ngoài nước: Từ các cơ
quan, tổ chức, qua Internet (website, tài liệu, các văn kiện, báo cáo…) có
liên quan đến nội dung nghiên cứu.
1.5. Tổng quan về tình hình nhiên cứu của đề tài
- Đề tài đã đánh giá được kết quả đánh giá năng lực công nghệ trong chọn tạo
giống và sản xuất giống qua các cơ sở dữ liệu phân tích phân tích những nhân tố
cốt lõi ở trong các thành phần ứng dụng của các công nghệ trong chọn tạo và sản

Assignment, Essay
9
xuất giống cây trồng phải sử dụng các công nghệ nào, các thành phần công nghệ
công ty đang sử dụng, trình độ công nghệ so với thế giới và các Viện nghiên
cứu, Trường đại học để từ đó đưa ra kết luận về thực trạng nghiên cứu chọn tạo
và sản xuất giống cây trồng của công ty.
- Trên cơ sở đánh giá thực trạng công nghệ của Công ty để đưa những
định hướng phát triển của công ty trong chuỗi sản xuất giống cây trồng như:
Mội số định hướng đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao tiến bộ
khoa học công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp, hiện đại hóa hệ thống cơ sở vật
chất kỹ thuật để thực hiện công nghiệp hóa ngành giống, nguồn lực và đặc biệt
đối với cây lúa, tác giả cũng đưa ra một số định hướng cụ thê trong nghiên cứu
chọn tạo, công nghệ sản xuất các giống lúa của Công ty trong thời gian tới;
- Từ các định hướng trên để đưa ra các giải pháp như: giải pháp trong
nghiên cứu chọn tạo giống cây trồng, giải pháp trong sản xuất giống và công
nghệ sau thu hoạch, gải pháp về phát triển nguồn nhân lực, giải pháp về thị
trường và giải pháp về tổ chức quản lý:
1.6. Kết cấu của đề tài
Nội dung chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương I: Cơ sở lý thuyết công nghệ và ứng dụng công nghệ
- Cơ sở lý thuyết về công nghệ như khái niệm về công nghệ, Thành phần
của công nghệ, Phân loại về công nghệ. Trên cơ sở các nghiên cứu của công
nghệ, tác giả cũng đã tổng quan được ứng dụng của các công nghệ trong nghiên
cứu và phát triển giống cây trồng trên thế giới và Việt nam.
Chương II: Đánh giá thực trạng ứng dụng công nghệ trong chọn tạo
giống và sản xuất giống tại Công ty Cổ phần giống cây trồng Trung Ương
- Giới thiệu về Công ty cổ phần giống cây trồng Trung ương;

Assignment, Essay
10
- Đánh giá được thực trạng ứng dụng Khoa học Công nghệ tại Công ty
giống cây trồng Trun Ương trên cơ sở phân tích các thành phần như: Kỹ thuật
(T), con người (H), thông tin (I) và tổ chức (O).
- Phân tích những nhân tố cốt lõi ở trong các thành phần ứng dụng của
các công nghệ trong chọn tạo và sản xuất giống cây trồng phải sử dụng các công
nghệ nào đặc biệt là cây lúa, các thành phần công nghệ công ty đang sử dụng,
trình độ công nghệ so với thế giới và các Viện nghiên cứu, Trường đại học để từ
đó đưa ra kết luận về thực trạng nghiên cứu chọn tạo và sản xuất giống cây trồng
Chương III. Một số các định hướng, giải pháp trong việc ứng dụng
công nghệ trong chọn tạo giống và sản xuất giống cây trồng tại Công ty Cổ
phần giống cây trồng Trung Ương
- Một số định hướng phát triển cây trồng nói chung va cây lúa nói riêng
của Công ty trong thời gian tới;
- Một số giải pháp cho Công ty trong việc ứng dụng KHCN trong nghiên
cứu và sản xuất giống cây trồng.

Assignment, Essay
11
Chương I. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÔNG NGHỆ VÀ ỨNG DỤNG
CÔNG NGHỆ
1.1. Khái niệm về công nghệ
Có thể nói công nghệ xuất hiện đồng thời với sự hình thành xã hội loài
người. Từ “công nghệ” xuất phát từ chữ Hy Lạp (teknve – tenkhne) có nghĩa là
một công nghệ hay một kỹ năng, và (λoyoσ –logos ) có nghĩa là một khoa học,
hay sự nghiên cứu. Như vậy thuật ngữ “technology” (tiếng Anh) hay
“technologie” (tiếng Pháp) có ý nghĩa là khoa học về kỹ thuật hay sự nghiên cứu
có hệ thống về kỹ thuật - thường được gọi là công nghệ học.
Trong từ điển kỹ thuật của Liên Xô trước đây: “Công nghệ là tập hợp các
phương pháp gia công, chế tạo, làm thay đổi trạng thái, tính chất, hình dáng
nguyên, vật liệu hay bán thành phẩm sử dụng trong quá trình sản xuất để tạo ra
sản phẩm hoàn chỉnh”. Theo những quan niệm này, công nghệ chỉ liên quan đến
sản xuất vật chất.

Assignment, Essay
12
Từ những năm 60 của thế kỷ XX, khởi đầu từ Mỹ rồi Tây Âu đã sử dụng
thuật ngữ “công nghệ” để chỉ các hoạt động ở mọi lĩnh vực, các hoạt động này
áp dụng những kiến thức là kết quả của nghiên cứu khoa học ứng dụng – một sự
phát triển của khoa học trong thực tiễn – nhằm mang lại hiệu quả cao hơn trong
hoạt động của con người. Khái niệm công nghệ này dần dần được chấp nhận
rộng rãi trên thế giới, ví dụ thể hiện ở việc thay đổi tên gọi của các tạp chí lớn
trên thế giới, như tạp chí “Khoa học và kỹ thuật – Science et technique” đổi
thành “Khoa học và công nghệ - Science et technologie”.
Mặc dầu đã được sử dụng khá rộng rãi trên thế giới, song việc đưa ra một
định nghĩa công nghệ lại chưa có được sự thống nhất. Đó là do số lượng các
công nghệ hiện có nhiều đến mức không thể thống kê được, công nghệ lại hết
sức đa dạng, khiến những người sử dụng một công nghệ cụ thể trong những điều
kiện và hoàn cảnh không giống nhau sẽ dẫn đến sự khái quát của họ về công
nghệ sẽ khác nhau. Bên cạnh đó, sự phát triển như vũ bão của khoa học công
nghệ (KHCN) làm thay đổi nhiều quan niệm cũ tưởng như vĩnh cửu, cũng là
nguyên nhân dẫn đến sự không thống nhất trên (Arthur và Brian, 2009).
Chính vì vậy, việc đưa ra một định nghĩa khái quát được bản chất của
công nghệ là việc cần thiết, bởi vì không thể quản lý công nghệ, một khi chưa
xác địnhrõ nó là cái gì. Trước yêu cầu đó, Ủy ban Kinh tế và Xã hội khu vực
Châu Á –Thái Bình Dương (Economic and Social Commission for Asia and the
Pacific – ESCAP) đưa ra khái niệm về công nghệ:
“Công nghệ là kiến thức có hệ thống về quy trình và kỹ thuật dùng để chế
biến vật liệu và thông tin. Nó bao gồm kiến thức, thiết bị, phương pháp và các
hệ thống dùng trong việc tạo ra hàng hóa và cung cấp dịch vụ” .
Định nghĩa công nghệ của ESCAP được coi là bước ngoặt trong quan
niệm về công nghệ.Theo định nghĩa này, không chỉ sản xuất vật chất mới dùng

Assignment, Essay
13
công nghệ, mà khái niệm công nghệ được mở rộng ra tất cả các lĩnh vực hoạt
động xã hội. Những lĩnh vực công nghệ mới mẻ dần trở thành quen thuộc: công
nghệ thông tin, công nghệ ngân hàng, công nghệ du lịch, công nghệ văn phòng
(http://www.unescap.org/about).
Thống nhất với quan điểm của ESCAP về khái niệm công nghệ, “Luật
CGCN” của Việt Nam được thông qua tại Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 10, số
80/2006/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2006 (sau đây gọi tắt là Luật CGCN),
định nghĩa:“Công nghệ là giải pháp, quy trình, bí quyết kỹ thuật có kèm hoặc
không kèm công cụ, phương tiện dùng để biến đổi nguồn lực thành sản phẩm”.
Cũng cần lưu ý rằng, trong nhiều trường hợp khi cần thiết, người ta vẫn
thừa nhận những định nghĩa công nghệ khác cho một mục đích nào đó. Ví dụ,
trong lý thuyết tổ chức, người ta coi “Công nghệ là khoa học và nghệ thuật dùng
trong sản xuất, phân phối hàng hóa và dịch vụ”. Hay theo như tiến sĩ Nawaz
Shariff , giám đốc Trung tâm chuyển giao công nghệ Châu Á – Thái Bình
Dương (APTCC) trong lời nói đầu cuốn “Atlat công nghệ” đã viết: “Công nghệ
là trò chơi của người giàu, là ước mơ của người nghèo, là chìa khóa của người
khôn ngoan”.
1.2. Thành phần của công nghệ
Theo phương pháp ATLAT, công nghệ có thể được xem như một tổ hợp
của bốn thành phần cơ bản có quan hệ tương hỗ với nhau một cách chặt chẽ,
cùng tham gia vào quá trình chuyển đổi nguồn lực. Các thành phần đó là: kỹ
thuật, con người, thông tin và tổ chức (Ancestral Technology 10)

Assignment, Essay
14
Hình 1.1: Các thành phần của Công nghệ
* Phần kỹ thuật (Technoware –T)
Là hình thức biểu hiện về mặt vật chất của công nghệ, bao gồm các công
cụ và phương tiện sản xuất cần thiết cho thao tác chuyển đổi như toàn bộ dụng
cụ, thiết bị, máy móc, các kết cấu và xưởng máy. Nó được gọi là phần cứng của
công nghệ.
* Phần con người (Humanware - H)
Là biểu hiện về mặt nhân văn của công nghệ, bao gồm các năng lực cần
thiết để vận hành thiết bị như kiến thức uyên bác, kinh nghiệm làm việc, sự khéo
léo, tính sáng tạo, tính kiên trì, khả năng lãnh đạo, đạo đức lao động của toàn bộ
lực lượng lao động, trực tiếp tham gia sản xuất cũng như bộ phận quản lý gián
tiếp. Phần con người giữ vai trò chủ chốt trong việc tiến hành các hoạt động
chuyển đổi. Chính con người tạo ra máy móc thiết bị và sử dụng chúng cho mục
đích của mình. Vì vậy, trình độ của phần con người rất quan trọng, là điều kiện

Assignment, Essay
15
tiên quyết để tính tiên tiến (nếu có) của phần kỹ thuật có thể phát huy tác dụng
làm tăng trình độ công nghệ chung.
* Phần thông tin (Inforware – I)
Là hình thức biểu hiện về mặt tư liệu của công nghệ. Bao gồm toàn bộ các
dữ kiện và số liệu cần thiết cho thao tác chuyển đổi như các bản vẽ thiết kế, các
bản tính toán, đặc tả, các quan sát, quan hệ, các quy trình công nghệ liên quan
đến sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Phần thông tin thể hiện tri thức của loài
người. Số lượng tri thức hiện nay liên tục phát triển, nên phần thông tin đòi hỏi
phải được cập nhật thường xuyên, vì nếu không, phần con người sẽ bị “hao mòn
vô hình” về kiến thức và không thể phát huy tốt tính tiên tiến của phần kỹ thuật.
* Phần tổ chức (Organware-O)
Là hình thức biểu hiện về mặt thể chế của công nghệ, bao gồm cơ cấu tổ
chức cần thiết cho thao tác chuyển đổi như sự phân chia chức năng, nhiệm vụ
của các đơn vị trong tổ chức, thẩm quyền, trách nhiệm, sự liên kết, phối hợp,
quản lý, các kế hoạch, chính sách. Phần tổ chức phối hợp với phần thông tin,
phần con người và phần kỹ thuật trong một công đoạn biến đổi để đạt được hiệu
quả trong việc biến đổi các nguồn lực tự nhiên thành nguồn lực sản xuất. Với sự
gia tăng về tính hiệu quả của phần tổ chức, hiệu suất của các yếu tố trên cũng
tăng lên. Do đó phần tổ chức phải được đổi mới liên tục để thích ứng với sự
năng động của ba thành phần kia và của môi trường kinh tế xã hội.
Trong bất kỳ một sự chuyển đổi nguồn lực nào, tất cả bốn yếu tố cấu
thành công nghệ đều phải hiện diện cùng một lúc với nhau. Điều này có thể
được lý giải bởi mối quan hệ biện chứng không thể tách rời của chúng. Thí dụ,
phần kỹ thuật phải được phát triển, vận hành và điều chỉnh bởi yếu tố con người.
Con người không thể tác nghiệp nếu như không được hướng dẫn bởi phần thông

Assignment, Essay
16
tin. Và phần tổ chức sẽ đóng vai trò tiếp nhận, điều phối và kiểm soát toàn bộ ba
yếu tố công nghệ.
Mối liên hệ giữa 4 thành phần công nghệ thể hiện qua hình 1.1
(Trong đó phần H như bộ não, phần T như trái tim, không khí chung quanh như
thông tin I, tất cả nằm trong ngôi nhà tổ chức O)
Hình 1.2. Minh hoạ mối quan hệ giữa bốn thành phần công nghệ
Các thành phần của công nghệ có những mức độ tinh xảo (Degrees of
sophistication) khác nhau. Mức độ tinh xảo của các thành phần công nghệ được
thống kê theo bảng sau:
Bảng 1.1: Mức độ tinh xảo của các thành phần công nghệ
Kỹ thuật (T) Con người (H) Thông tin (I) Tổ chức O)
Phương tiện thủ
công
Khả năng vận
hành
Dữ liệu thông
báo
Đứng được
Phương tiện động
lực
Khả năng lắp đặt Dữ liệu mô tả Đứng vững
Phương tiện đa
dụng
Khả năng sửa chữa Dữ liệu đặc
trưng
(để lắp đặt)
Mạo hiểm
(mở mang)
Phương tiện Khả năng sao chép Dữ liệu ứng Bảo toàn

Assignment, Essay
17
chuyên dùng dụng (để sử
dụng)
Phương tiện tự
động
Khả năng thích
ứng
Dữ liệu nhận
thức (để thiết kế)
Ổn định (liên tục
cải tiến)
Phương tiện máy
tính hóa
Khả năng cải tiến Dữ liệu tổng quát
(để cải tiến)
Triển vọng (nhìn
xa)
Phương tiện tích
hợp
Khả năng đổi mới Dữ liệu đánh giá Dẫn đầu
Công nghệ sử dụng cấp độ tinh xảo hơn được xem là tiên tiến hơn so với
công nghệ sử dụng các cấp độ tinh xảo thấp, điều này thể hiện trình độ công
nghệ.
Người ta có thể đánh giá định lượng trình độ công nghệ thông qua hệ số
đóng góp của của công nghệ (TCC – Technology Contribution Coffficient) và
hàm lượng công nghệ tăng thêm (TCA – Technology Content Addded)
Trong đó:
- T,H,I,O: là hệ số đóng góp riêng của các thành phần công nghệ, phụ
thuộc vào độ phức tạp và hiện đại của nó , 0 ≤T,H,I,O ≤ 1;
- βt, βh, βi, βo là cường độ đóng góp của các thành phần công nghệ tương
ứng, thể hiện tầm quan trọng của mỗi thành phần trong 1 công nghệ, quy ước:
βt + βh + βi + βo = 1.
Trong đó:
-VA: Là giá trị tăng thêm.
-µ : Là hệ số môi trường công nghệ ( µ ≤1).
1.3. Phân loại công nghệ

Assignment, Essay
18
Hiện nay số lượng loại công nghệ nhiều đến mức không thể xác định
chính xác, do đó việc phân loại chính xác, chi tiết các loại công nghệ là điều khó
thực hiện. Tùy theo mục đích, có thể phân loại công nghệ như sau:
-Theo tính chất: Có các loại công nghệ sản xuất; công nghệ dịch vụ;
công nghệ thông tin; công nghệ giáo dục – đào tạo.
-Theo ngành nghề: Có các loại công nghệ công nghiệp, nông nghiệp,
công nghệ sản xuất hàng tiêu dùng, công nghệ vật liệu.
-Theo sản phẩm: Tùy thuộc vào loại sản phẩm có các loại công nghệ
tương ứng như công nghệ thép, công nghệ xi măng, công nghệ ôtô…
-Theo đặc tính công nghệ: Công nghệ đơn chiếc, công nghệ hàng loạt,
công nghệ liên tục.
Trong phạm vi quản lý công nghệ, một số loại công nghệ được đề cập như
dưới đây:
-Theo trình độ công nghệ: Có các công nghệ truyền thống, công nghệ
tiên tiến, công nghệ trung gian.
+ Các công nghệ truyền thống thường là thủ công, có tính độc đáo, độ tinh
xảo cao, song năng suất không cao và chất lượng không đồng đều. Các công
nghệ truyền thống có ba đặc trưng cơ bản: tính cộng đồng, tính ổn định và tính
lưu truyền.
+ Các công nghệ tiên tiến là thành quả khoa học hiện đại, những công
nghệ này có năng suất cao, chất lượng tốt và đồng đều, giá thành sản phẩm của
chúng hạ.
+ Công nghệ trung gian nằm giữa công nghệ tiên tiến và truyền thống xét
về trình độ công nghệ.
-Theo mục tiêu phát triển công nghệ: Có công nghệ phát triển, công
nghệ dẫn dắt, công nghệ thúc đẩy.

Assignment, Essay
19
+ Các công nghệ phát triển bao gồm các công nghệ bảo đảm cung cấp các
nhu cầu thiết yếu cho xã hội như: ăn, ở, mặc, đi lại…
+Các công nghệ thúc đẩy bao gồm các công nghệ tạo nên sự tăng trưởng
kinh tế trong quốc gia.
+ Các công nghệ dẫn dắt là các công nghệ có khả năng cạnh tranh trên thị
trường thế giới.
- Theo góc độ môi trường: Có công nghệ ô nhiễm và công nghệ sạch.
+Công nghệ sạch là công nghệ mà quá trình sản xuất tuân theo điều kiện
giảm ảnh hưởng ô nhiễm đến môi trường, sử dụng các nguồn nguyên liệu thô và
năng lượng với chi phí hợp lý và kinh tế (công nghệ thân môi trường).
+ Công nghệ ô nhiễm là các công nghệ có tiêu chí ngược lại với các tiêu
chí của công nghệ sạch nêu trên.
- Theo đặc thù của công nghệ
Có thể chia công nghệ thành hai loại: công nghệ cứngvàcông nghệ phần
mềm. Cách phân loại này xuất phát từ quan niệm công nghệ gồm bốn thành
phần trong đó phần kỹ thuật được coi là phần cứng, ba phần còn lại được coi là
phần mềm của công nghệ. Một công nghệ mà phần cứng của nó được đánh giá
là đóng vai trò chủ yếu thì công nghệ đó được coi là công nghệ cứng và ngược
lại.
Cũng có quan niệm coi công nghệ cứng là công nghệ khó thay đổi; còn
công nghệ mềm là công nghệ có chu trình sống ngắn, phát triển nhanh.
- Theo đầu ra của công nghệ: có công nghệ sản phẩm và công nghệ quá
trình.
+ Công nghệ sản phẩm liên quan đến thiết kế sản phẩm (thường baogồm
các phần mềm thiết kế sản phẩm) và việc sử dụng, bảo dưỡng sản phẩm (thường
bao gồm các phần mềm sử dụng sản phẩm);

Assignment, Essay
20
+ Công nghệ quá trình để chế tạo các sản phẩm đã được thiết kế (liênquan
đến bốn thành phần công nghệ).
Trong những năm gần đây, một loại công nghệ mới xuất hiện có tên gọi là
công nghệ cao (Hightech-Advanced Technology) đã góp phần hình thành nên
một nền kinh tế mới - nền kinh tế tri thức.
Theo Luật CGCN thì “Công nghệ cao là công nghệ có hàm lượng cao về
nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; tạo ra các sản phẩm, dịch vụ có
chất lượng và giá trị gia tăng cao; có khả năng hình thành các ngành sản xuất,
dịch vụ mới, hoặc hiện đại hóa ngành sản xuất, dịch vụ hiện có.”( Luật Chuyển
giao công nghệ năm 2006).
Như vậy công nghệ cao hay kỹ thuật cao là công nghệ có hàm lượng cao về
nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; được tích hợp từ thành tựu khoa
học và công nghệ hiện đại; nhằm tạo ra sản phẩm có chất lượng, tính năng vượt
trội, trị giá gia tăng cao và thân thiện với môi trường; đóng một vai trò rất quan
trọng đối với việc hình thành ngành sản xuất, dịch vụ mới hoặc hiện đại hóa,
công nghiệp hóa các ngành sản xuất, dịch vụ hiện có (Luật số 21/2008/QH12
của Quốc hội, 2008).
1.3. Ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng
Để tạo ra nguồn biến dị mới có nhiều tính trạng mong muốn, nhà chọn
giống phải áp dụng nhiều phương pháp khác nhau: lai, đột biến, đa bội thể, tạo
giống lai, và gần đây là công nghệ sinh học (Agarwal và cs., 2008;). Trong xu
hướng phát triển, tiến bộ của chọn giống ngày càng đòi hỏi đầu tư cao hơn,
thiết bị hiện đại hơn. Chẳng hạn, muốn chọn được một cây đậu lupin nghèo
alkaloid phải phân tích 1,5 triệu cá thể; để tìm ra một cây không tách vỏ phải
kiểm tra 10 triệu cây. Tương tự, để tìm được một thể đột biến đơn gen về
protein ở cây tự thụ phấn phải gieo trồng khoảng một triệu cá thể. Hơn nữa,

Assignment, Essay
21
chọn giống hiện đại không chỉ liên quan tới việc cải tiến một tính trạng đơn lẻ
mà nhiều tính trạng phức tạp hơn. Do tính phức tạp của chọn giống ngày một
tăng nên sự đóng góp của nhiều ngành khoa học vào chọn giống (di truyền học
và các ngành khoa học có liên quan) cũng tăng lên. Cơ sở khoa học của chọn
giống hiện đại ngày một rộng hơn, mang tính tổng hợp của nhiều môn khoa học
khác như tế bào học, sinh học phân tử, thực vật học và phân loại học, sinh lý,
bệnh cây, côn trùng, hóa học, thống kê. Đầu thế kỷ 20 các phương pháp chọn
giống chủ yếu dựa vào kinh nghiệm. Khi di truyền học tạo cơ sở lý thuyết các
phương pháp chọn giống có hiệu quả hơn mới được áp dụng, đó là phương pháp
chọn lọc chu kỳ, phương pháp cải tiến quần thể, phương pháp hồi quy. Việc sử
dụng ưu thế lai và bất dục đực từ giữa thế kỷ 20 và cây trồng chuyển gen vào
cuối thế kỷ 20 sẽ không thực hiện được nếu không có sự phát triển của sinh học
hiện đại. Những tiến bộ gần đây nhất về nuôi cấy mô, tế bào và kỹ nghệ di truyền
như dòng hóa gen và chuyển nạp gen đã cho phép các nhà chọn giống thiết kế
những phương pháp mới (Agarwal và cs., 2008; Boopathi và cs., 2011; Jameel và
cs., 2016).
1.3.1. Công nghệ lai tạo
Mục đích là lai tạo là chọn lọc các tính trạng mong muốn từ các tổ hợp ở
bố mẹ, nhằm tạo ra những dạng cây trồng năng suất cao. Tuy nhiên ngoài chọn
theo năng suất, phương pháp này còn cho phép cải tiến một số dấu hiệu, đặc tính
riêng lẻ như thời gian sinh trưởng, tính chống đổ, độ chín đồng đều, chống chịu
sâu bệnh (Van Tuy và De Jeu, 1997). Phương pháp này nhằm tạo ra những biến
đông di truyền mới và tái tổ hợp các gien mong muốn bằng cách lai giống nhân
tạo. Các dòng lai sau đó được cho tự thụ và chọn lọc theo nhiều kiểu khác nhau.
Các phương pháp lai như lai phối hợp, lai chuyển tiếp. Để tiến hành lai tạo

Assignment, Essay
22
người ta phải chọn các đặc tính, tính trạng cần cải tiến để chọn các cặp lai từ đó
chọn ra các tính trạng ưu việt nhất như:
- Chọn cặp lai dựa vào những cây có nguồn gốc địa sinh thái khác nhau;
- Chọn cặp lai dựa trên các yếu tố cấu thành năng suất;
- Chọn cặp lai dựa vào các pha sinh trưởng;
- Chọn cặp bố mẹ dựa trên tính kháng sâu bệnh.
1.3.2. Công nghệ đột biến
Đột biến là một cơ chế chủ yếu tạo ra biến dị di truyền ở mọi cơ thể sống.
đột biến ở thực vật là những thay đổi di truyền đột ngột xảy ra trong toàn bộ vật
chất di truyền (phân tử ADN) của cây. Đối với chọn tạo giống, đột biến (bao
gồm đột biến gen và đột biến nhiễm sắc thể, độ biến nhân và ngoài nhân, đột
biến số lượng nhiễm sắc thể) cung cấp nguồn vật liệu di truyền mang các tính
trạng mới để trực tiếp hoặc gián tiếp tạo ra giống mới (Saika và cs., 2011; Raina
và cs., 2016; Wang và cs., 2014).
Với sự giúp đỡ của IAEA, từ những năm 80 của thế kỷ trước, thông qua
các dự án hợp tác kỹ thuật, các cơ sở nghiên cứu nông nghiệp của Việt Nam như
Viện Di truyền nông nghiệp, Viện Khoa học nông nghiệp miền Nam, Viện Lúa
Đồng bằng sông Cửu Long (Tran Duy Quy và cs., 2015) … đã đạt nhiều thành
tựu nổi bật, cho ra đời một số giống lúa mới có năng suất, chất lượng tốt và có
khả năng chịu ngập, mặn cao.
- Sử dụng các tác nhân đột biến như các bức xạ bức xạ ion hoá mật độ cao
chủ yếu gây ra những biến đổi nhiễm sắc thể (sắp xếp lại, mất đoạn, v.v.) và rất ít đột
biến điểm. Bức xạ bức xạ ion hoá mật độ thưa (bức xạ X, bức xạ gamma là bức xạ
điện từ) và bức xạ cực tím gây ra nhiều đột biến điểm hơn. Thực tế, phần lớn các
giống đột biến đưa vào sản xuất là kết quả xử lý tác nhân lý học (bức xạ ion hóa).

Assignment, Essay
23
- Các tác nhân hoá học đa dạng hơn nhiều về chủng loại so với tác nhân lý
học. Các tác nhân như ethyl methane sulphonate (EMS) và các hợp chất siêu
đột biến nitrozou-rê (Nitrozoethyl u-rê) gây ra tần số đột biến cao ở nhiều loại
cây trồng
Bằng phương pháp đột biến có thể thay đổi, cải tiến những tính trạng đơn
gen và đa gen. Phương pháp đột biến đã được áp dung thành công để tạo ra khả
năng kháng sâu, bệnh, các điều kiện bất lợi của ngoại cảnh, cải tiến hàm lượng
các chất có ích, tăng chất lượng sản phẩm, giảm chiều cao cây, tạo ra tính chín
sớm, tăng năng suất, tạo ra tính bất dục đực (nhân và tế bào chất) vv. Ngày nay
phương pháp đột biến vẫn là mũi nhọn trong việc chọn tạo giống cây trồng của
nước ta. Đã có rất nhiều các thành tựu chọn tạo giống lúa bằng phương pháp đột
biến để tạo ra các giống lúa năng suất, chất lượng như các giống lúa VN10,
DT10, DT11, A20, Xuân số 4, Xuân số 5, DT39, DT37, VS1, BQ, Tám thơm
đột biến, Khang Dân đột biến, các giống ngô, giống đậu tương như: DT84,
DT2002, DT2004 (Trần Duy Quý và cs., 2015).
1.3.3. Công nghệ sinh học trong chọn tạo giống cây trồng
Trong những năm gần đây, công nghệ sinh học (CNSH), và đặc biệt di
truyền phân tử và kỹ thuật di truyền phát triển vượt bậc tạo điều kiện cho việc
ứng dụng các phương pháp mới trong chọn tạo giống cây trồng. Ngày nay
CNSH hoặc độc lập hoặc kết hợp với các phương pháp truyền thống làm tăng
khả năng cải tiến cây trồng về năng suất, khả năng thích ứng và chất lượng sản
phẩm (Stamp và cs., 2012;; Schaart và cs., 2016 Ryffel, 2017).
CNSH bao gồm một loạt các phương pháp và quy trình sử dụng cơ thể
sống và các hệ thống sinh học được biến đổi để tạo ra sản phẩm mới và tăng năng
suất cây trồng và vật nuôi. Trong trồng trọt và nhất là trong cải lương giống
cây trồng, hầu hết các quy trình CNSH sử dụng nuôi cấy mô và tế bào in vitro

Assignment, Essay
24
từ mảnh mô, tế bào phân lập, mô sẹo, tế bào trần hoặc mô phôi để thực hiện quá
trình biến đổi rồi sau đó tái sinh cây hoàn chỉnh. Từ những thập kỷ 80, nhờ kỹ
thuật ADN tái tổ hợp các nhà chọn giống đã tạo ra cây trồng chuyển gen, vượt
qua hàng rào cản trở trong lai hữu tính ở cây trồng.
1.3.3.1. Nuôi cấy mô và tế bào
Đầu thế kỷ 20 Haberlandt đã khám phá tính toàn vẹn của tế bào xô ma ở
thực vật và chỉ ra khả năng tạo ra cây hoàn chỉnh bằng con đường nuôi cấy mô và
tế bào (Vasil và Vasil, 1994). Tuy nhiên phải trên 50 năm sau việc tái sinh
cây hoàn chỉnh từ tế bào đơn hoặc tế bào trần (protoplast) mới trở thành
hiện thực. Nuôi cấy mô và tế bào là nuôi cấy tế bào thực vật phân lập hay mảnh
mô thực vật tách rời trên môi trường dinh dưỡng trong điều kiện vô trùng. Sau đó
các mô nuôi cấy được tái sinh thành cây hoàn chỉnh (Torres và cs., 2001; Vasil,
2008; Tomar và Dantu, 2010; Vdovitchenko và Kuzovkina, 2011). Người ta đã
xây dựng những quy trình tương đối hoàn chỉnh để tái sinh cây cho một số loài
mẫu như thuốc lá, khoai tây, mía, hoa lan và một số cây ăn quả và hoa hay vật
liệu chọn giống trong một môi trường có kiểm soát
1.3.3.2. Công nghệ chỉ thị phân tử (Chỉ thị ADN)
Các kỹ thuật chỉ thị ADN tương ứng được xây dựng để phát triển chỉ thị
DNA cho nghiên cứu đa dạng di truyền, phát sinh loài, phân loại, đánh dấu và
xác định gen; cho chon lọc nguồn gen và chọn giống nhờ chỉ thị phân tử
(Nagaoka và cs., 1997). Không có chỉ thị ADN nào hiện có có thể đáp ứng đầy
đủ tất cả các yêu cầu của nhà nghiên cứu. Phụ thuộc vào vấn đề nghiên cứu, ta
có thể chọn trong các kỹ thuật chỉ thị ADN khác nhau mà mỗi kỹ thuật có thể có
một số đặc tính cần thiết. Ở Việt Nam, một số kỹ thuật chỉ ADN được bắt đầu sử
dụng từ cuối những năm 90 của thế kỷ XX (Nguyễn Đức Thành và Henry
Nguyễn, 1999). Tuy nhiên, việc sử dụng còn hạn chế vì mới chủ yếu sử dụng

Assignment, Essay
25
các kỹ thuật như đa hình ADN nhân bản ngẫu nhiên, kỹ thuật các chuỗi lặp lại
đơn giản hay tiểu vệ tinh, kỹ thuật đa hình độ dài các đoạn nhân bản chọn lọc
trong các nghiên cứu: đa dạng di truyền và đánh giá nguồn gen, lập bản đồ liên
kết phân tử và chọn giống nhờ chỉ thị phân tử ở thực vật (Ma và cs., 2014; Meti
và cs., 2013; Reddy và cs., 2002; Rothberg và cs., 2011; Shao và cs., 2011;
Shokralla và cs., 2014; Lin và cs., 2010; Kim và cs., 2010; Xu và cs., 2017;
Chọn lọc với sự hỗ trợ của marker phân tử bao gồm việc chọn lọc cá thể
dựa vào marker phân tử (kiểu gen) thay vì chọn lọc dựa vào việc quan sát biểu
hiện tính trạng (kiểu hình) (Abdel và cs., 2006). Kể từ giữa những năm 1990,
thuật ngữ chọn lọc với sự hỗ trợ của marker phân tử - MAS (Marker-assisted
selection) bắt đầu thâm nhập và dần trở thành thuật ngữ phổ biến trong cộng
đồng các nhà chọn giống và các nhà di truyền học (Gresshoff , 1991; Shanti và
cs., 2010; Singh và cs., 2013; Hasan và cs., 2015):
Chính vì vậy, chọn giống bằng chỉ thị phân tử sẽ nâng cao hiệu quả của
công tác chọn giống, làm giảm bớt thời gian và chi phí cần thiết để tạo được các
giống cây trồng mới với tính trạng mong muốn. Với sự phát triển kỹ thuật phản
ứng chuỗi trùng hợp (polymerase chain reaction-PCR) đã dẫn đến những tiến bộ
vượt bậc trong việc cải tiến các kỹ thuật xây dựng các chỉ thị ADN dựa trên
phản ứng PCR (Hayash và cs., 2004; Dokku và cs., 2013; Gitishree Das và cs.,
2017).
1.3.3.3. Công nghệ chọn tạo giống bằng kỹ thuật di truyền
Kỹ thuật di truyền thực vật nhằm chuyển một đoạn ADN lạ, thường là một
gen có chức năng mã hoá cho một thông tin hay đặc điểm có lợi nhất định vào tế
bào thực vật như khả năng kháng sâu hại, kháng virut hay kháng thuốc trừ cỏ.
Cây tái sinh từ tế bào chuyển nạp có gen lạ được lồng vào genom, biểu hiện ra
kiểu hình và di truyền ổn định được gọi là cây chuyển gen (transgenic plants

Assignment, Essay
26
hay genetically engineered plants). Gen lạ có thể có nguồn gốc vi sinh vật,
thực vật, động vật, thậm chí gen tổng hợp. Quá trình chuyển gen bao gồm nhiều
bước: Xác định và phân lập gen có ích, nhân gen, chuyển gen vào tế bào thực
vật, tái sinh tế bào chuyển nạp thành cây hoàn chỉnh và đánh giá sự biểu hiện của
gen. Trong các bước trên, kỹ thuật chuyển gen đóng một vai trò quyết định đối
với kết quả chuyển gen. Chuyển gen vào tế bào thực vật có thể thực hiện gián tiếp
thông qua vectơ hay trực tiếp (Christie, 1997; Kado, 1998; Winans, 1996; Zupan,
1997; McGrath và cs., 2005; Hu và cs., 2008; Dong và cs., 2015).
Các phương pháp chuyển gen vào cây trồng như phương pháp chuyển
nạp trực tiếp bao gồm các phương pháp như: Chuyển gen thông qua
Polyethylene glycol (PEG), phương pháp chích điện (electroinjection hay
electroporation, phương pháp bắn hạt (microprojectile bombardment, Phương
pháp vi chích. Mặc dù các phương pháp trên được áp dụng thực tế rât nhiều
trong chuyển các gen vào cây trồng, tuy nhiên việc thực hiện các phương pháp
trên phức tạp, tốn kém. Chính vì vậy mà một phương pháp được áp dụng phổ
biến nhất hiện nay là phương pháp chuyển gen gián tiếp bằng Agrobacterium.
Đến nay, nhờ cải tiến các vector chuyển gen nên kỹ thuật chuyển bằng A.
tumefaciens đã thành công cả ở cây ngũ cốc đặc biệt là lúa (Hiei và cs., 1994;
Tran và cs., 1999; Ignacimuthu và Raveendar, 2006; Ignacimuthu và
Raveendar, 2011; Hiei và cs., 1994; Tran và cs., 1999; Nonozisokhi Gea và cs.,
2017).
1.4. Vai trò của công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng trên thế giới và
Việt Nam
1.4. 1. Trên thế giới
Khoa học và công nghệ đã giúp mang lại một cuộc cách mạng trong lĩnh
vực nông nghiệp vào thế kỉ 20 ở nhiều nơi trên thế giới. Hầu hết tất cả các loại

Assignment, Essay
27
cây trồng đều có thể được xem là bị biến đổi gien. Biến đổi gien xảy ra khi cây
trồng của một loài cho ra cây con. Cây con không nhất thiết phải giống một
trong hai cây bố và cây mẹ mà nó là sự kết hợp gien của cả hai. Trong nhiều thế
kỷ, các loại cây đã được con người trồng và lai giống để tạo ra những cây con
mang các đặc điểm theo mong muốn. Ví dụ giống ngô mà chúng ta biết ngày
nay rất khác với tổ tiên của nó, loài teosinte hay còn gọi là Zea mexicana – đó là
một loại cỏ cao có bắp dài bằng ngón tay chỉ có một hàng rất ít hạt. Cây ngô
ngày nay đã được trồng làm loại cây lương thực chính trong rất nhiều năm và
mang rất ít đặc điểm của tổ tiên của nó. Trong quá trình lai giống các loài để tạo
ra một cây lai, hàng triệu gen đã được kết hợp. Các nhà khoa học phải lựa chọn
và sau đó liên tục lai giống các loài cây, thường là trong khoảng thời gian vài
năm, để đạt được loài cây mang nhiều đặc điểm theo mong muốn nhất và ít đặc
điểm không mong muốn nhất.
Công nghệ sinh học ngày nay là một công cụ cho phép các nhà khoa học
lựa chọn một loại gien cho một đặc điểm mong muốn, đưa nó vào trong các tế
bào cây và trồng cây mang đặc điểm mong muốn. Xét ở nhiều khía cạnh, nó đơn
thuần là bản sao công nghệ cao của việc lai cây truyền thống. Quá trình này
mang hiệu suất cao hơn và ngăn không cho hàng triệu gien được lai tạo và có thể
gây ra những đặc điểm không mong muốn. Một điểm khác của công nghệ sinh
học thể hiện ở chỗ nó cho phép các nhà khoa học có thể tích hợp gien của các
loài khác – điều này không thể thực hiện được trong lai tạo thông thường. Do
đó, công nghệ sinh học trở thành một công cụ hữu hiệu và đầy sức mạnh của
những người lai tạo giống cây trồng. Một số người lại lo sợ công cụ này bởi nó
được xem là phi tự nhiên. Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều quên rằng sẽ không
có các cây trồngmà chúng ta có ngày nay nếu không có sự can thiệp của con
người dù là thông qua lai tạo, sử dụng phân bón, làm thủy lợi hay sử dụng máy

Assignment, Essay
28
kéo và các thiết bị hiện đại. Nếu không có bàn tay trồng trọt của con người, ngày
nay có lẽ chúng ta chỉ có teosinte thay vì cây ngô. Điều này cũng đúng đối với
lúa mì, khoai tây, cà chua, dưa hấu hay bất cứ sản phẩm nào đặt trong gian hàng
của siêu thị ngày nay. Do đó, công nghệ sinh học đơn thuần là một công cụ hiện
đại bổ sung trong lịch sử lâu dài của ngành trồng trọt và nông nghiệp. Mặc dù
thế hệ đầu tiên của các giống cây trồng được tạo ra nhờ công nghệ sinh học tập
trung vào việc đem lại những lợi ích kinh tế đáng kể cho người nông dân, song
ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy công nghệ sinh học còn mang lại
những lợi ích to lớn về an toàn lương thực và môi trường (Lusser và cs., 2011;
Nijland và cs., 2010; Petersen và Niemann, 2014; Stamp và cs., 2012;; Schaart
và cs., 2016 Ryffel, 2017). Thực tế là các chủ trang trại đã chấp nhận các giống
cây được tạo ra nhờ công nghệ sinh học, thể hiện qua việc sử dụng các giống
cây đó với tốc độ nhanh chưa từng thấy. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA),
trong năm 2015, khoảng 80% đỗ tương, 38% ngô và 70% bông tại Mỹ đều được
trồng bằng các giống lai công nghệ sinh học.
Những nghiên cứu hiện nay sẽ đưa tới các loại cây lương thực có khả
năng chống chọi lại sức ép môi trường như hạn hán, thay đổi nhiệt độ đột ngột
hay đất nhiễm mặn. Các nhà khoa học trên khắp thế giới đang nghiên cứu ―thế
hệ thứ hai của các sản phẩm công nghệ sinh học - những sản phẩm mang lại lợi
ích trực tiếp cho người tiêu dùng, ví dụ như hàm lượng dinh dưỡng cao hơn. Rất
nhiều người trong số chúng ta đã từng nghe về cây lúa vàng chứa hàm lượng
beta carotene cao hơn (beta carotene là một thành phần đóng vai trò quan trọng
trong việc sản sinh ra vitamin A)(Tyagi và cs., 2007). Các nhà khoa học ở Ấn
Độ đang phát triển một giống khoai tây nhờ áp dụng công nghệ sinh học có hàm
lượng protein cao hơn. Cây trồng cũng có thể tạo ra các loại vắc-xin có thể ăn
được, đem lại những loại thuốc có chi phí sản xuất và bảo quản thấp. Đây mới

Assignment, Essay
29
chỉ là một vài trong số rất nhiều những ví dụ về các nghiên cứu mũi nhọn sẽ
thúc đẩy hơn nữa những thay đổi mà chúng ta đã được chứng kiến trong ngành
lương thực thế giới.
Việc nâng cao năng suất và những đặc tính tốt của các sản phẩm lương
thực có nguồn gốc động vật và thực vật từ lâu đã là mục tiêu của ngành khoa
học nông nghiệp. Đó cũng vẫn là mục tiêu của công nghệ sinh học nông nghiệp,
loại công nghệ có thể đóng vai trò là một công cụ quan trọng trong việc giảm
nạn đói và đáp ứng nhu cầu lương thực của một hành tinh với dân số đang gia
tăng về số lượng và tuổi thọ, trong khi vẫn giảm được những tác động tiêu cực
đối với môi trường do các hoạt động trồng trọt gây ra.
Tóm lại, qua kinh nghiệm của các nước trên thế giới mà chúng tôi vừa
trình bày và phân tích ở trên cho thấy KHCN đóng một vai trò rất quan trọng
trong sự phát triển một nền nông nghiệp bền vững nói chung và sản xuất lúa gạo
nói riêng
1.4.2. Ở Việt Nam
Ở Việt Nam, theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn,
các tiến bộ KH&CN đã đóng góp khoảng 30%-40% vào tăng trưởng nông
nghiệp tùy theo từng lĩnh vực cụ thể; được ứng dụng trong tất cả các khâu của
quá trình sản xuất nông nghiệp từ nghiên cứu, chọn tạo giống cây trồng, vật
nuôi; kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc, canh tác; thức ăn chăn nuôi; phân bón,
thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y; kỹ thuật chế biến và bảo quản sau thu hoạch.
Trong đó, quan trọng nhất là khâu chọn tạo giống mới cây trồng, vật nuôi theo
hướng tăng năng suất, nâng cao chất lượng thay thế giống nhập ngoại (từ chỗ
nhập khẩu 70% giống, hiện nay chỉ còn nhập dưới 30%). Việt Nam đã trở thành
một trong những quốc gia dẫn đầu về xuất khẩu nông, lâm, thủy sản với kim
ngạch xuất khẩu đạt 32,1 tỷ USD, trong đó 10 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu

Assignment, Essay
30
hơn 1 tỷ USD. Theo Báo cáo tổng kết của Bộ Khoa học và Công nghệ
(KH&CN) năm 2016 cho thấy, tỷ lệ áp dụng máy móc, thiết bị trong sản xuất
nông nghiệp có mức gia tăng 1-2% so với năm 2015. Trong khi đó, tỷ lệ cơ giới
hóa bình quân khâu làm đất cho cây hằng năm (lúa, mía, ngô, rau màu) ước đạt
91% (tăng 1% so với năm 2015); khâu gieo, trồng đạt 40% (tăng 3%); khâu thu
hoạch lúa đạt 50% (tăng 6%) và sấy lúa tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long là
55% (tăng 5% so với năm 2015).
Trong những năm qua, ngành nông nghiệp đã thực hiện nhiều giải pháp
trong việc nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ (KH&CN)
phục vụ sản xuất nông nghiệp..Việc phát triển và ứng dụng các thành tựu của
KH&CN được xác định là lĩnh vực có vai trò, vị trí quan trọng trong phát triển
kinh tế, nhất là ngành nông nghiệp. Đến nay đã có nhiều chương trình, đề án
khoa học được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và đang triển khai thực hiện
thuộc các lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản, bảo vệ môi trường... Theo báo cáo của
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT), trong giai đoạn 2005-
2015, các hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) nông nghiệp và phát
triển nông thôn đã đóng góp khoảng 35% GDP của Ngành. Năng suất nhiều loại
cây trồng, vật nuôi đã tăng đáng kể và đạt mức tiên tiến của thế giới như lúa, cà
phê, cao su,... Tuy nhiên, việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật để nâng cao năng
suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp vẫn còn
hạn chế.
KH&CN được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp đã tạo ra hiệu quả
lớn, góp phần đáng kể làm tăng năng suất và chất lượng của nông nghiệp trong
những năm qua. Đã có trên 90% diện tích lúa, 80% diện tích ngô, 60% diện tích
mía, bông, cây ăn quả,... được dùng giống mới. Khoảng gần 90% giống cây
trồng, vật nuôi được chọn tạo, đưa tỷ trọng áp dụng giống tiến bộ kỹ thuật trong

Assignment, Essay
31
sản xuất nông nghiệp lên 35%. Áp dụng các quy trình canh tác tiên tiến, chương
trình “3 giảm, 3 tăng”, canh tác bền vững, phòng trừ dịch hại tổng hợp IPM, sản
xuất theo quy trình GAP. Bộ NN &PTNT đã xây dựng Chiến lược phát triển
KH&CN nông nghiệp và phát triển nông thôn giai đoạn 2011-2020 với mục tiêu
đến năm 2015 thành tựu KH&CN đóng góp 40% GDP ngành nông nghiệp và
50% đến năm 2020. Sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao (CNC) và sản phẩm
nông nghiệp ứng dụng CNC chiếm 30% giá trị sản xuất các sản phẩm chủ yếu
đến năm 2015 và 50% vào năm 2020.
Phát triển nông nghiệp ở nông thôn cũng đồng nghĩa với việc thiết lập
kiến thức cao về KHCN cho nông dân. Điều đó sẽ giúp nông thôn quy hoạch đất
đai, khoanh vùng để giữ gìn “bờ xôi ruộng mật”, chỉ xây dựng công trường ở
nơi thuận tiện và sân golf - yếu tố quan trọng để phát triển du lịch - phải ở nơi
không phải đất nông nghiệp, với con số hợp lý; Giúp nông thôn ứng dụng các
phương pháp sản xuất hữu cơ, IPM, GAP để bảo vệ môi trường, các phương
pháp xử lý làm sạch nước, nâng cao chất lượng nước dùng trong nông nghiệp;
Đồng thời giúp nông thôn ứng phó được với thiên tai bão lụt, tìm giải pháp thích
ứng khi khí hậu biến đổi và sẽ cho Việt Nam những giống lúa chống lụt (gene
Sub1), chống mặn, phương pháp trồng hoa màu trên cát. Mặc dù còn nhiều khó
khăn, song năm 2015, Việt Nam đã xuất khẩu được 2,87 tỷ USD gạo, 2 tỷ USD
cà phê, 1,6 tỷ USD cao su, 1,5 tỷ USD tôm và 1 tỷ USD cá tra. Đạt được con số
này là một kết quả ngoạn mục. Nhưng thực ra đấy không phải do ta đã thành
công trong việc tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, mà do thị trường thế
giới đang trong thời kỳ thiếu nguồn cung cấp nên đã trả với giá cao hơn. Như
vậy rõ ràng cơ hội vẫn còn nhiều do thực phẩm càng lúc càng hiếm và nông sản
càng lúc càng trở thành một mặt hàng có giá trị. Nếu nông sản được tăng thêm
giá trị bằng cách chế biến, thì nông sản sẽ có giá trị cao hơn.

Assignment, Essay
32
Với chỉ khoảng 10-11 triệu ha đất có thể canh tác nhưng lực lượng nông
dân trẻ lại chiếm đa số, Việt Nam phải tính toán để phân bổ hợp lý đất, người và
ưu tiên phát triển mặt hàng nông nghiệp nào kinh tế nhất cho thị trường trong và
ngoài nước. Nếu nông thôn Việt Nam quyết tâm lột xác để xây dựng một hệ
thống hạ tầng cơ sở tốt, một môi trường sản xuất thông thoáng và áp dụng một
nền khoa học CNC, thì lực lượng nông dân trẻ sẽ trụ lại, xây dựng thành công
một đất nước có cả nông nghiệp và công nghiệp hiện đại, vừa bảo đảm tính bền
vững về an ninh lương thực vừa bảo đảm “môi trường xanh” cho Việt Nam.
Đối với cây lúa, hiện có trên 80% diện tích lúa được trồng bằng giống cải
tiến. Việt Nam cũng đã làm chủ được các công nghệ tiên tiến trong chọn tạo
giống lúa như Viện nghiên cứu lúa đồng bằng sông Cửu Long với phương pháp
ứng dụng công nghệ sinh học (marker phân tử, nuôi cấy túi phấn) kết hợp với
khảo nghiệm đồng ruộng để chọn tạo giống lúa ngắn ngày, năng suất cao, chất
lượng gạo tốt như: OM1490, OM2517, OM3536, OM2717, OM2718, OM3405,
OM4495, OM4498, OM2514 trồng rộng rãi ở vùng sản xuất ngập lũ Đồng bằng
sông Cửu Long. Viện cây lương thực và cây thực phẩm với phương pháp thu
thập nguồn vật liệu giống lúa cạn chịu hạn địa phương và các dòng lúa cải tiến
nhập nội từ IRRI với phương pháp lai hữu tính kết hợp với gây đột biến để tạo
ra các tổ hợp lai có khả năng chịu hạn khá và năng suất cao như CH2, CH3, CH
133, CH5, HD8, P6, XH8, X27, ĐB5… trồng rộng rãi ở vùng Trung du miền
núi phía Bắc, Trung bộ, Đông Nam bộ và Tây Nguyên. Viện Di truyền Nông
Nghiệp tạo ra hàng loạt giống lúa nổi tiếng như DT10, DT11, A20,DT33,
DT122, DT22, DT37, ĐS1,VS1,Khang dân đột biến, DT68…có năng suất cao
chống chụi sâu bệnh tốt,thích ứng rộng là những giống chủ lực của Miền bắc
vào những thập niên 90 của thế kỉ trước và tiếp tục phát huy ở thời gian hiện
nay. Chọn tạo giống lúa lai hai dòng kháng bệnh bạc lá của Trường Đại học
Nông Nghiệp I, Hà Nội với phương pháp lai giữa dòng bất dục 103s và dòng

Assignment, Essay
33
phục hồi chứa gen kháng bệnh bạc lá tạo ra các tổ hợp lai như: Việt lai 24, Việt
lai 27 kháng bệnh bạc lá, thời gian sinh trưởng 108-110 ngày, năng suất 7,2-
7,6tấn/ha. Việt Nam đã làm chủ được công nghệ sản xuất lúa lai hai và ba dòng
như Việt Lai 20,TH3-3,TH3-4,TH3-5… của Trường Đại học Nông Nghiệp 1
Hà Nội, HYT 100, HYT 103, HYT 108,... của Viện Cây lương thực và cây thực
phẩm. Các giống mới cải tiến đưa vào sản xuất hiện đang thiếu các giống có
chất lượng cao phục vụ cho nhu cầu xuất khẩu và chưa có giống nào nổi bật về
chất lượng đủ sức cạnh tranh với các giống truyền thống trong nước và trong
khu vực, vẫn thiếu các giống có tính chống chịu cao với các điều kiện biến đổi
khí hậu, dịch bệnh. Điều này là do chúng ta đầu tư còn dàn trải, thiếu cán bộ giỏi
trong lĩnh vực công nghệ cao đặc biệt là các trang thiết bị máy móc cho nghiên
cứu còn quá lạc hậu so với các nước trong khu vực, tuy mấy năm gần đây có đầu
tư khá lên nhưng chưa đồng bộ vì thế chưa phát huy hết tiềm năng lợi thế về con
người và đất đai của nước ta để đem lại hiệu quả kinh tế cao trong nghiên cứu
chọn tạo giống và sản xuất lúa gạo (Báo cáo về bản đồ công nghệ trong sản xuất
lúa gạo, 2016).
Theo báo cáo của Cục trồng năm 2015, tổng diện tích gieo trồng của Việt
Nam là 7,66 triệu ha. Giống lúa đưu vào sản xuất là 255 giống (gồm 155 giống
lúa thuần, 81/85 giống lúa lai, lúa nếp là 19/22 giống). Tuy nhiên chỉ có 66
giống lúa chính gồm 66 giống lúa thuần, 5 giống nếp và 15 giống lúa lai, chiếm
91% tổng số diện tích. 12 giống lúa chính chiếm 47% tổng diện tích gieo trồng
trong cả nước trong đó có 8 giống lúa của Việt nam là các giống lúaIR50404,
OM5451, OM4900, OM6976, OM4218, OM5954, BC15 và TH 3-3 (lúa lai).
Việt Nam có 17 đơn vị chọn tạo giống chính, bao gồm 6 doanh nghiệp, 11
Viện, Trường. Có 263 doanh nghiệp sản xuất kinh doanh giống tại các địa
phương, trong đó có 5 doanh nghiệp lớn chiếm hơn 30% thị phần giống lúa cả

Assignment, Essay
34
nước. Dưới đây là một số đơn vị, doanh nghiệp chọn tạo giống lúa chính ở nước
ta:
Hình 1.3. Cơ cấu các loại giống lúa đang sản xuất

Assignment, Essay
35
Hình 1.4. Một số đơn vị nghiên cứu chọn tạo giống lúa chính
Tóm lại, tuy chúng ta đã có những thành tựu lớn trong nghành chọn tạo
giống lúa nhưng trên thực tế giống trụ lại trong sản xuất ít, khó kiểm soát được
chất lượng giống lúa trong sản xuất.Phần lớn giống có nguồn gốc nhập nội và
thuần hóa thành giống của Việt Nam nên hạn chế việc xuất khẩu có thương
hiệu.Tỷ trọng xuất khẩu của các giống lúa chất lượng cao vẫn còn thấp.Cho tới
bây giờ, chưa có giống lúa xuất khẩu mang thương hiệu Việt Nam. Chính vì vậy
mà yêu cầu đặt ra cho các nhà chọn tạo giống lúa là phải có các giống của Việt
Nam tạo ra có chất lượng tốt, năng suất cao, chống chịu với phần lớn các yếu tố
bất lợi: rầy nâu, đạo ôn, bạc lá, virus, hạn, mặn, ngập trong 10 hoặc 15 năm tới.
Ứng dụng công nghệ sinh học (CNSH) trong lĩnh vực nông nghiệp được
coi là giải pháp đột phá xây dựng nền nông nghiệp nước ta phát triển toàn diện
theo hướng hiện đại. Tuy nhiên, việc đầu tư nghiên cứu ứng dụng CNSH vẫn
chưa tương xứng với tiềm năng và đáp ứng nhu cầu phục vụ sản xuất nông
nghiệp trong giai đoạn hiện nay. Hiện nay ứng dụng CNSH tương đối thành
công trong chọn giống cây lúa và đạt được nhiều thành tựu như sử dụng phương
pháp lai tạo truyền thống kết hợp với marker phân tử (protein, DNA), cũng như
kỹ thuật nuôi cấy tế bào, mô túi phấn, kỹ thuật đột biến,… đã giúp rút ngắn thời
gian và chọn tạo được nhiều giống lúa chống chịu điều kiện bất lợi như mặn,
phèn, hạn, bệnh đạo ôn, rầy nâu,.. cải thiện chất lượng gạo như tăng mùi thơm,
giảm hàm lượng amylose làm mềm cơm rất hiệu quả đã đưa vào sản xuất cải
thiện năng suất và chất lượng đáp ứng nhu cầu giống lúa rất hiệu quả. Tuy
nhiên, Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, đến hết năm 2010, Chương trình trọng
điểm phát triển và ứng dụng CNSH trong lĩnh vực nông nông nghiệp và phát
triển nông thôn giai đoạn 2006-2010 đã phê duyệt đưa vào thực hiện được 90
nhiệm vụ khoa học công nghệ (78 đề tài và 12 dự án sản xuất thử nghiệm), trong

Assignment, Essay
36
đó có 35 đề tài kết thúc năm 2010.Nhiều địa phương đã ứng dụng CNSH vào
trồng trọt, chăn nuôi đạt hiệu quả kinh tế cao. Đơn cử như việc triển khai 14 đề
tài chọn tạo giống cây trồng nông, lâm nghiệp bằng phương pháp chỉ thị phân tử
đã chọn tạo được 7 giống lúa chịu hạn, 2 giống lúa kháng đạo ôn, 4 giống lúa
kháng rầy nâu, 2 giống lúa thơm chất lượng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết
quả nghiên cứu CNSH đã được ứng dụng vào sản xuất thì vẫn còn một số đề tài
CNSH vẫn chỉ là thí nghiệm, nhiều nhiệm vụ chậm triển khai thậm chí không ít
đề tài đang nằm lưu cữu trong phòng thí nghiệm.
Ðể các thành tựu nghiên cứu sớm ứng dụng thành công vào đồng ruộng,
Bộ NN&PTNT khuyến khích sự tham gia của các tổ chức, cá nhân thuộc mọi
thành phần kinh tế, địa phương tham gia vào hoạt động nghiên cứu và phát triển
CNSH trong khuôn khổ chương trình; phối hợp với các đơn vị quản lý từ Trung
ương đến địa phương và doanh nghiệp tổ chức kiểm tra, giám sát, đánh giá các
kết quả nghiên cứu và ứng dụng vào sản xuất... Cùng với đó, tạo điều kiện cho
các cơ sở khoa học mở rộng liên kết, tổ chức đào tạo và nhập khẩu công nghệ,
thiết bị của nước ngoài mà trong nước chưa triển khai thực hiện các dự án
nghiên cứu ứng dụng.
CHƯƠNG II. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ
TRONG CHỌN GIỐNG VÀ SẢN XUẤT GIỐNG TẠI CÔNG TY GIỐNG
CÂY TRỒNG TRUNG ƯƠNG
2.1. Giới thiệu chung về Công ty
* Lịch sử hình thành

Assignment, Essay
37
Được thành lập từ năm 1968, tiền thân của CTCP Giống cây trồng Trung
ương là Công ty Giống cây trồng cấp I trực thuộc Bộ Nông nghiệp và phát triển
Nông thôn. Năm 1993, Công ty Giống cây trồng Trung ương được đổi tên thành
Công ty Giống cây trồng trung ương I. Ngày 10/11/2003 chuyển đổi Công ty
Giống cây trồng Trung ương 1 thành công ty cổ phần với tên là CTCP Giống
cây trồng Trung ương (Hình 2.1 và Hình 2.2).
Vinaseed - Công ty cổ phần Giống cây trồng Trung ương là doanh nghiệp
khoa học công nghệ hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu, chọn tạo, sản xuất
kinh doanh giống cây trồng và chuyển giao dịch vụ kỹ thuật nông lâm nghiệp.
Công ty không ngừng cung cấp ra thị trường những sản phẩm giống cây trồng
năng suất, chất lượng cao, chuyển giao các dịch vụ khoa học kỹ thuật đem lại sự
hài lòng cho khách hàng trên mọi miền của đất nước và có những đóng góp thiết
thực cho sự phát triển của ngành nông nghiệp Việt Nam và cho xã hội
Hình 2.1: Quá trình hình thành phát triển của Công ty
* Cơ cấu tổ chức của Công ty

Assignment, Essay
38
Hình 2.2. Cơ cấu tổ chức của Công ty
Công ty hiện có các đơn vị trực thuộc sau:
- Các Chi nhánh của Công ty như : Chi nhánh Miền Trung, Chi nhánh
Thái Bình, Chi nhánh Miền Trung và Tây Nguyên, Chi nhánh Thanh Hóa
Địa chỉ: Xã Định Tường, Huyện Yên Định, Tỉnh Thanh Hoá
- Các Xí nghiệp: Xí nghiệp Đồng Văn, Xí nghiệp Ba Vì
- Đơn vị trực thuộc khác: Trung tâm nghiên cứu, ứng dụng và chuyển
giao công nghệ, Văn phòng đại diện tại tỉnh Udomxay, Cộng hoà Dân chủ Nhân

Assignment, Essay
39
dân Lào, Văn phòng đại diện tại tỉnh Tây Ninh, Trại thực nghiệm Khoái Châu,
Nhà máy chế biến Thường Tín.
* Các hoạt động chính của Công ty
Công ty hoạt động trong lĩnh vực trồng trọt, sản xuất kinh doanh và xuất,
nhập khẩu các loại giống cây trồng. Thế mạnh của công ty là giống lúa (lúa
thuần và lúa lai). Sau hơn 4 năm cổ phần hóa, NSC đã khẳng định vị thế của
mình là một trong những công ty cung ứng giống phục vụ sản xuất nông nghiệp
hàng đầu cả nước.
Vinaseed hiện là đơn vị có khối lượng sản phẩm tiêu thụ và bộ sản phẩm
đa dạng nhất tại Việt Nam, hàng năm công ty tiêu thụ gần 3 vạn tấn hạt giống
tương đương 1 triệu ha gieo trồng, thị phần chiếm 15% lúa, 10% ngô, 5% hạt
rau với hệ thống mạng lưới trên 1000 đại lý cấp I toàn quốc. Công ty là đơn vị
đầu tiên xuất khẩu hạt giống mang thương hiệu Việt Nam ra các nước trong khu
vực đặc biệt xuất khẩu hạt giống rau lai F1 nhiệt đới sang thị trường Nam Trung
Quốc (Hình 2.3).

Assignment, Essay
40
Hình 2.3: Biểu đồ cơ cấu doanh thu và cơ cấu lợi nhuận gộp năm 2016
A: Biểu đồ cơ cấu doanh thu; B: Biểu đồ cơ cấu lợi nhuận gộp
NSC là một trong những công ty giống cây trồng đứng hàng đầu ở Việt
Nam. Với thế mạnh là giống lúa thuần và lúa lai, công ty đang chiếm khoảng
20% thị phần của cả nước, riêng miền Bắc và miền Trung, NSC hiện đang là
doanh nghiệp có thị phần lớn nhất về cung ứng giống cây trồng. Bên cạnh đó,
sản phẩm của công ty được xuất khẩu sang Bắc Lào với tỷ trọng chiếm 5% - 7%
tổng doanh thu.
2.2. Thực trạng ứng dụng Khoa học Công nghệ tại Công ty giống cây trồng
Trung Ương
2.2.1. Khoa học công nghệ trong chọn tạo giống cây trồng và các yếu tố đầu
vào
2.2.1.1. Nguồn nguyên vật liệu

Assignment, Essay
41
* Nguyên liệu cho sản xuất giống lúa thuần:
Giống lúa thuần của công ty bao gồm các chủng loại như Khang dân, Q5,
Mộc Tuyền..... Nguồn nguyên liệu để sản xuất giống lúa thuần là hạt giống tác
giả, hoặc giống xác nhận được chọn mẫu từ ruộng trồng đại trà tại các xí nghiệp,
Trại thực nghiệm giống của Công ty hoặc tại các ruộng của các hợp tác xã và
các đơn vị khác được các chuyên gia và cán bộ kỹ thuật của Công ty chọn lọc,
làm thuần.Các giống lúa tác giả được Công ty mua tại các cơ sở nghiên cứu sản
xuất trong nước như Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Viện Di truyền
nông nghiệp, Viện cây lương thực thực phẩm, Viện Bảo vệ thực vật ... Vật liệu
giống còn được nhập từ ngước ngoài vào.
* Nguyên liệu cho sản xuất lúa lai, ngô lai và các giống lai khác
Lúa lai được sản xuất trên cơ sở phối hợp với các cơ quan tác giả trong và
ngoài nước như Viện nghiên cứu ngô, Viện sinh học nông nghiệp, Viện nghiên
cứu lúa Trường Đại học Nông nghiệp I, Viện khoa học nông nghiệp Việt Nam.
Công ty Công nghệ kỹ thuật cao trường Đại học Nông nghiệp Tứ xuyên, Công
ty Giống cây trồng Quảng Tây, Tổng công ty giống Cao Bình Nam Sung, Tứ
Xuyên Trung Quốc; các cơ quan nghiên cứu sản xuất giống của Thái Lan, của
Mỹ ... sau đó tiến hành sản xuất hạt lai F1 và cung ứng cho bà con nông dân.
* Các nguyên vật liệu phụ trợ khác
Các nguyên liệu phụ trợ khác của Công ty chủ yếu là phân bón cũng như
một số hoá chất phục vụ việc sản xuất giống. Những nguyên vật liệu này được
cung cấp khá phổ biến trên thị trường.
2.2.1.2. Sự ổn định của các nguồn cung ứng nguyên vật liệu
Nguồn hạt giống bố mẹ phục vụ cho việc sản xuất các giống lai của của
Công ty do các viện nghiên cứu, các trung tâm nghiên cứu trong nước cung cấp.
Với trình độ kỹ thuật và cơ sở vật chất cho việc nghiên cứu của các trung tâm

Assignment, Essay
42
này nên nguồn cung cấp cho Công ty là tương đối ổn định. Nguồn nguyên liệu
giống sản xuất lúa thuần khá phong phú, Công ty hoàn toàn làm chủ quá trình
sản xuất giống lúa thuần siêu nguyên chủng.
2.2.1.3. Ảnh hưởng của giá cả nguyên vật liệu đến doanh thu và lợi nhuận
Với việc chủ động trong nguồn cung cấp nguyên vật liệu như hiện nay,
giá cả nguyên vật liệu đầu vào được NSC đảm bảo khá ổn định và hầu như ít
biến động trong những năm qua. Đồng thời tỉ trọng chi phí nguyên vật liệu trong
tổng chi phí của Công ty tương đối thấp nên ảnh hưởng của giá cả nguyên vật
liệu tới doanh thu và lợi nhuận không cao.
2.3.2. Trang thiết bị, máy móc
Là một trong những đơn vị sản xuất và kinh doanh giống đầu ngành của
Việt Nam, Công ty Cổ phần Giống cây trồng Trung ương có một hệ thống máy
móc thiết bị hiện đại, đồng bộ phục vụ công tác nghiên cứu và sản xuất giống
của Công ty, đáp ứng những đòi hỏi nghiêm ngặt của Bộ Nông nghiệp và Phát
triển Nông thôn về quá trình sản xuất giống. Máy móc thiết bị của Công ty thuộc
loại tiên tiến nhất Việt Nam và hiện đại ở tầm khu vực.
Một số máy móc chính của Công ty bao gồm:
- Hệ thống máy sấy - chế biến hạt giống: Công tác chế biến và bảo quản
sản phẩm đóng một vai trò quan trọng trong công tác chế biến - bảo quản hạt
giống. NSC hiện nay có hệ thống dây chuyền sấy – chế biến - đóng gói hiện đại,
đồng bộ. Hệ thống máy cho phép thực hiện quy trình xử lý khép kín, từ khâu
sấy, phân loại, nhuộm mầu, xử lý thuốc và đóng bao. Với hệ thống máy móc
này, chất lượng sản phẩm (hạt giống) của Công ty từng bước được cải thiện
không ngừng (nhiều sản phẩm của Công ty vượt mức chất lượng so với tiêu
chuẩn quy định của ngành). Các đơn vị của Công ty hầu như đều được trang bị
máy móc nhằm phục vụ tốt các công đoạn từ sau khi thu hoạch, chế biến và bảo

Assignment, Essay
43
quản, phù hợp với yêu cầu chung của Công ty ở từng đơn vị cụ thể. Một số dây
chuyền sấy chế biến lớn của Công ty như:
+ Hệ thống máy sấy chế biến của Xí nghiệp giống cây trồng trung ương
Đồng Văn: công suất 3.000 tấn/năm, được đầu tư năm 2005.
+ Hệ thống máy sấy chế biến của Nhà máy chế biến giống cây trồng trung
ương Thường Tín công suất 6.000 tấn/năm.
Hình 2.4: Hệ thống máy sấy chế biến của Nhà máy chế biến giống cây trồng
trung ương Thường Tín
+ Nhà máy chế biến hạt giống tại chi nhánh Thái Bình với diện tích nhà
chế biến 1.690 m2
, trang thiết bị phục vụ sấy, chế biến công suất 5.000 tấn/năm
được đầu tư năm 2011.

Assignment, Essay
44
Hình 2.5: Nhà máy chế biến hạt giống tại chi nhánh Thái Bình
- Hệ thống kho tàng bảo quản giống: Hệ thống kho tàng bảo quản giống
của Công ty bao gồm hệ thống kho lạnh sâu, hệ thống kho mát và hệ thống kho
thường đủ tiêu chuẩn để bảo quản hạt giống, tổng công suất bảo quản đạt trên
2.000 tấn.
- Hệ thống nhà lưới, ruộng thí nghiệm và sản xuất: Hiện tại Công ty đang
quản lý hệ thống nhà lưới, ruộng thí nghiệm và sản xuất lên đến trên 100 ha, đặc
trưng cho các vùng. Với hệ thống nhà lưới và ruộng thí nghiệm và sản xuất như
trên, Công ty có thể tự chọn tạo và sản xuất ra các loại giống gốc, giống siêu
nguyên chủng đảm bảo chất lượng tốt hơn so với sản xuất ở bên ngoài.
- Nhà nuôi cấy mô: Hiện tại Công ty đang có nhà nuôi cấy mô hiện đại
đặt tại Ba Vì, Hà Tây chuyên sản xuất giống siêu nguyên chủng khoai Tây sạch
bệnh. Đây nhà nuôi cấy mô đồng bộ, hiện đại được Cộng hoà Liên bang Đức tài

Assignment, Essay
45
trợ xây dựng trong dự án khoai tây Việt Đức. Nhà nuôi cấy mô được trang bị
nhiều thiết bị hiện đại như Phòng vô trùng tiêu chuẩn quốc tế, phòng nuôi cấy
mô, cân điện tử, tủ định ôn, kính hiển vi điện tử ...
- Phòng kiểm tra chất lượng: Phòng kiểm tra chất lượng của Công ty đạt
tiêu chuẩn của Phòng Kiểm nghiệm hạt giống cây trồng nông nghiệp Loại I, đáp
ứng tiêu chuẩn TCVN ISO/IEC 17025:2001 đã được Bộ Nông nghiệp và Phát
triển Nông thôn công nhận tại Quyết định số 1580/QĐ-BNN-KHCN ngày
30/6/2005. Hiện nay tại Việt Nam mới chỉ có 5 phòng kiểm nghiệm hạt giống
đạt được tiêu chuẩn này Phòng kiểm tra chất lượng được trang bị đầy đủ các
máy móc thiết bị theo quy định bao gồm các phương tiện như cân điện tử, tủ
sấy, tủ ấm, buồng nẩy mầm, bàn xoa hạt, đèn kính lúp, các loại nhiệt kế ...
Tất cả các cán bộ kiểm tra chất lượng đều đã qua đào tạo về công tác kiểm
tra chất lượng (kiểm định đồng ruộng, kiểm nghiệm hạt giống, lấy mẫu kiểm tra)
và đều được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn công nhận và cấp giấy
chứng nhận. Với phòng kiểm tra chất lượng này, Công ty rất chủ động trong
việc quản lý chất lượng sản phẩm trong toàn công ty bao gồm quản lý chất
lượng hạt giống trong quá trình sản xuất, chất lượng hạt giống khi nhập kho,
trong quá trình bảo quản và trước khi xuất kho, cấp giấy chứng nhận chất lượng
các lô hạt giống phục vụ cho kinh doanh.
2.3.3. Phần con người
Vinaseed có đội ngũ gần 300 chuyên gia công nghệ hoàn toàn làm chủ
công nghệ sản xuất hạt lai đối với lúa, ngô và hạt rau, trong đó có 10% là trình
độ trên đại học đặc biệt có 8 chuyên gia tạo giống đầu ngành của Việt Nam làm
việc tại công ty.
- Trong nghiên cứu chọn tạo giống: Cty đã hợp tác chặt chẽ với các nhà
khoa học đầu ngành trong các lĩnh vực lúa, ngô, rau đậu (hiện tại có 8 giáo sư

Assignment, Essay
46
đang làm chuyên gia, cố vấn kỹ thuật cho Cty), phối hợp chặt chẽ với các viện,
trường trong và ngoài nước như Viện Di truyền nông nghiệp, Viện cây lương
thực, cây thực phẩm, Viện khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam, Trường
Đại học Nông nghiệp Hà Nội, Viện Nghiên cứu Quý Á – TQ, Viện Khoa học
nông nghiệp Tứ Xuyên, Viện Rau Quảng Đông – Trung Quốc trong việc hợp tác
nghiên cứu và khai thác nguồn gene.
Bên cạnh đó công ty còn có một Trung tâm nghien cứu tại Ba Vì với đội
ngũ 25 nhân viên là các Tiến sĩ, Thạc sĩ và các kỹ sư nông nghiệp chuyên phụ
trách nghiên cứu, lai tạo, áp dụng các công nghệ mới như công nghệ sinh học,
các chỉ thị phân tử để chọn tạo ra các giống lúa, ngô năng suất chất lượng, chống
chịu sâu bệnh từ trong phòng thí nghiệm đến đồng ruộng. Đây là đội ngũ đã
được đào tạo bài bản từ các nước tiên tiến như Anh, Nhật.. và các Trường Đại
học trong nước như Học Viện Nông nghiệp, Viện Di truyền Nông nghiệp,
Trường Đại học Tổng Hợp cũ nay là Đại học Quốc Gia Hà Nội ..
Trong nghiên cứu sản xuất hạt giống, thu hoạch và bảo quản hạt
giống:
Hơn 150 các kỹ sư, cử nhân tham gia hoạt động sản xuất các giống cây
trồng như lúa, đậu tương, các loại rau… Đây là đội ngũ phụ trách chính trong
việc từ khâu nhân các giống nguyên chủng, siêu nguyên chủng, giống xác nhận
sau đó sản xuất các giống tại các địa phương khác nhau rồi thu hoạch, đóng gói,
bảo quản sau đó đưa tới người tiêu dùng.. rồi chuyển giao công nghệ cho bà con
nông dân.
Trong kỹ thuật canh tác, Công ty có vài chục các kỹ sư nông nghiệp
chuyên phụ trách canh tác, phát triển các giống lúa của Công ty tại các tỉnh khác
khau của đồng bằng sông Hồng như chuyển giao công nghệ từ các khâu như:

Thực trạng ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng: Nghiên cứu điển hình tại Công ty cổ phần Giống cây trồng trung ương

Thực trạng ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng: Nghiên cứu điển hình tại Công ty cổ phần Giống cây trồng trung ương

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Thực trạng ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng: Nghiên cứu điển hình tại Công ty cổ phần Giống cây trồng trung ương

Similar to Thực trạng ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng: Nghiên cứu điển hình tại Công ty cổ phần Giống cây trồng trung ương (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (16)

Thực trạng ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực giống cây trồng: Nghiên cứu điển hình tại Công ty cổ phần Giống cây trồng trung ương