Cơ sở lý luận về ngân sách xã và quản lý ngân sách xã.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN SÁCH XÃ VÀ
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ
1.1. Lý luận chung về ngân sách xã
1.1.1. Khái niệm, bản chất ngân sách xã
Theo Điều lệ NSX tháng 04/1972, NSX được hiểu là kế hoạch thu và chi tài
chính của chính quyền cấp xã nhằm bảo đảm các điều kiện vật chất cho Hội đồng
nhân dân và Uỷ ban hành chính cấp xã làm tròn nhiệm vụ và trách nhiệm của mình,
bảo đảm sự chấp hành luật pháp, giữ gìn trật tự trị an và bảo vệ công sản, bảo hộ lợi
quyền hợp pháp của công dân, quản lý các hoạt động kinh tế, xã hội, văn hoá trong
xã, động viên và giám sát hoạt động của hợp tác xã và công dân thi hành nghiêm
chỉnh nghĩa vụ đối với Nhà nước.
Ở góc nhìn khác, ngân sách ở địa phương lại là những khoản thu NSNN được
phân cấp cho địa phương hưởng và thu bổ sung từ nguồn ngân sách trung ương cấp
cho địa phương cùng với những khoản chi thuộc nhiệm vụ chi NSNN của cấp địa
phương (Luật ngân sách nhà nước năm 2015)
Như vậy có thể khái niệm về NSX như sau:
NSX là toàn bộ các khoản thu, chi của chính quyền cấp xã được dự toán và thực
hiện trong một thời gian nhất định do HĐND cấp xã quyết định để bảo đảm thực hiện
các chức năng, nhiệm vụ của Chính quyền cấp xã. Ngân sách cấp xã là mắt khâu cuối
cùng trong hệ thống ngân sách nhà nước có các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp
cho cấp xã hưởng, thu bổ sung từ ngân sách cấp huyện cho ngân sách cấp xã và các khoản
chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ của cấp xã (theo tài liệu hướng dẫn một số vấn
đề về tài chính, ngân sách của Th.Sĩ GVC Phạm Xuân Thuyền-Trưởng khoa bồi dưỡng
chuyên ngành, trường bồi dưỡng cán bộ tài chính).
Theo luật NSNN 2015, việc tổ chức hệ thống NSNN gồm có: NSNN ở Trung
ương và NSNN ở cấp địa phương. Trong đó, Ngân sách ở cấp địa phương bao gồm:
(1) Ngân sách cấp tỉnh: là Ngân sách của tỉnh và Thành phố trực thuộc Trung ương;
(2) Ngân sách cấp huyện: là Ngân sách của huyện, thị xã, quận và thành phố thuộc
tỉnh; (3) Ngân sách cấp xã: là Ngân sách của xã, thị trấn, phường.
6

Được thể hiện ở sơ đồ sau:
Sơ đồ 1.1. Mô hình phân cấp ngân sách nhà nước
NSNN
NS Ở TRUNG ƯƠNG
NS Ở ĐỊA PHƯƠNG
NS CẤP TỈNH
NS CẤP HUYỆN
NS CẤP XÃ
1.1.2. Vai trò của ngân sách xã
Ngân sách xã có những vai trò được thể hiện như sau:
Thứ nhất: NSX là công cụ tài chính quan trọng đảm bảo sự tồn tại và hoạt động
của bộ máy Nhà nước ở cơ sở. Sự ra đời của Nhà nước sẽ kéo theo sự tập trung nguồn
lực tài chính vào trong tay Nhà nước nhằm đảm bảo phương tiện vật chất, của cải để
nuôi sống bộ máy và thực hiện các chức năng kinh tế - xã hội của Nhà nước. Nguồn
để trang trải các khoản chi phí đó chính là NSNN. NSX là một cấp trong hệ thống
NSNN thì đương nhiên chi phí của bộ máy Nhà nước ở cấp xã phải do NSX đảm
nhận.
Thứ hai: NSX chính là một công cụ đặc biệt quan trọng để chính quyền cấp xã
tổ chức thực hiện quá trình quản lý một cách toàn diện đối với mọi hoạt động KT-XH
trên địa bàn xã. Điều này thể hiện xã là một cấp chính quyền cơ sở của bộ máy quản
lý Nhà nước, trực tiếp giải quyết các mối quan hệ giữa Nhà nước với dân, đồng thời
đảm bảo nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn
xã hội và thực thi mọi chính sách, chế độ của Nhà nước trên địa bàn. NSX chính là
công cụ, phương tiện vật chất hữu hiệu nhất giúp chính quyền xã giải quyết tốt các
quan hệ trên.
7

Thứ ba: NSX chính là một cấp của ngân sách nhà nước do đó NSX cũng có vai
trò của một ngân sách nhà nước là tham gia điều tiết về kinh tế, xã hội, thị trường
nhưng trên bình diện của chính quyền cấp xã.
1.1.3. Đặc điểm của ngân sách xã
Ngân sách xã chiếm vị trí hệ trọng đối với các hoạt động của cấp xã và nó được
thể hiện qua các đặc điểm của ngân sách xã sau đây:
Một là: NSX là loại quỹ tiền tệ tập trung của chính quyền Nhà nước ở cấp xã.
Các hoạt động của quỹ tiền tệ tập trung này, chúng được thể hiện ở hai mặt cụ thể, đó
là: huy động nguồn thu NSX; và chi NSX (phân phối việc sử dụng quỹ tiền tệ tập
trung).
Hai là: Các hoạt động nguồn thu và nguồn chi NSX luôn gắn liền hữu cơ với
chức năng và nhiệm vụ vốn có của chính quyền Nhà nước cấp xã theo sự phân cấp.
Các hoạt động nguồn thu và nguồn chi NSX đặt dưới sự giám sát và kiểm tra của
HĐND cấp xã (cơ quan quyền lực Nhà nước ở cấp xã) và chính quyền cấp trên trực
tiếp. Do đó, chỉ tiêu về thu và chi nguồn NSX thường mang đặc trưng tính pháp lý
cao.
Ba là: Các nguồn thu và nguồn chi NSX là sự thể hiện rõ về quan hệ lợi ích giữa
hai bên: bên này là chính quyền xã (đại diện lợi ích chung của nhân dân) với bên kia
là lợi ích của chủ thể KT-XH khác.
Bốn là: Quan hệ nguồn thu và nguồn chi NSX thường rất đa dạng với nhiều
hình thức khác nhau. Song số thu và số chi NSX ở từng hình thức chỉ thực hiện được
khi và chỉ khi nó đã được ghi rõ trong dự toán do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền
đã thẩm định.
1.1.4. Yếu tố cấu thành ngân sách xã
Yếu tố cấu thành ngân sách xã bao gồm các khoản thu NSX và chi NSX. Nội
dung đó được đề cập như sau:
- Đối với thu NSX
Thông qua thu NSX mà các nguồn thu được tập trung hình thành nên quỹ NSX,
đảm bảo nhu cầu chi tiêu của chính quyền xã. Thông qua thu chính quyền xã đã thực
hiện việc kiểm tra, kiểm soát, điều chỉnh các hoạt động sản xuất kinh doanh
8

và các hoạt động khác trên địa bàn xã, đảm bảo cho các hoạt động này tuân thủ theo
đúng quy định của pháp luật, các khoản thu bao gồm (Theo Thông tư số 344/2016/TT-
BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính):
* Các khoản thu ngân sách xã hưởng 100%:
- Những khoản phí và lệ phí do chính quyền cấp xã tổ chức thu theo luật định.
- Thu từ những hoạt động sự nghiệp của cấp xã và thu phần nộp vào NSNN
theo luật định.
- Thu từ hoa lợi công sản và quỹ đất công ích do xã quản lý theo luật định.
- Tiền thu từ xử phạt các vụ việc vi phạm hành chính, phạt và tịch thu khác
theo luật định do chính quyền cấp xã thực hiện.
- Thu từ tài sản thuộc quyền sở hữu Nhà nước do các đơn vị, tổ chức, cơ quan
thuộc cấp xã xử lý theo luật định (sau khi đã trừ đi những chi phí theo luật định.
- Những khoản huy động từ sự đóng góp của các tổ chức, cơ quan và cá nhân
bao gồm: khoản huy động đóng góp theo luật định; khoản đóng góp tự nguyện đưa
vào NSX quản lý do HĐND cấp xã quyết định nhằm đầu tư xây dựng các cơ sở hạ
tầng.
- Khoản viện trợ trực tiếp cho NSX của những tổ chức quốc tế, tổ chức và các
cá nhân ở nước ngoài khác mà không hoàn lại.
- Thu kết dư từ NSX ở năm trước.
- Thu từ chuyển nguồn NSX của năm trước chuyển sang.
- Những khoản thu khác của NSX theo luật định.
* Những khoản thu được chia theo tỷ lệ % giữa NSX với ngân sách của chính
quyền cấp trên:
- Thu tiền từ: thuế sử dụng đất khu vực phi nông nghiệp; thuế sử dụng đất nông
nghiệp của hộ gia đình; Lệ phí môn bài từ hộ kinh doanh và các cá nhân; Lệ phí trước
bạ đất, nhà.
* Thu từ ngân sách của chính quyền cấp trên bổ sung cho NSX.
Như vậy có thể nói, thu NSX đóng vai trò quan trọng trong việc góp phần thực
hiện các mục tiêu kinh tế, xã hội tại địa bàn do Nhà nước cấp xã quản lý. Xét trên
phương diện quan hệ giữa hai mặt thu và chi NSX thì thu NSX còn ảnh hưởng
9

mang tính quyết định đến chi ngân sách xã vì "căn cứ vào nguồn thu mà thực hiện
nhiệm vụ chi" đã trở thành một nguyên tắc để điều hành ngân sách.
- Đối với chi NSX
Chi NSX để đảm bảo phương tiện vật chất cho chính quyền ở xã được tồn tại và
phát triển. Cũng như thu ngân sách thì các khoản chi ngân sách cũng tùy theo quy
định của từng quốc gia, mỗi quốc gia đưa ra căn cứ chi ngân sách của quốc gia mình
và định hướng cho hoạt động chi của mình (Theo Thông tư số 344/2016/TT-BTC
ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính), gồm:
* Chi đầu tư phát triển, gồm:
- Chi đầu tư xây dựng đối với những công trình về kết cấu hạ tầng KT-XH từ
vốn đầu tư trong cân đối NSX được quy định theo phân cấp của cấp tỉnh ở lĩnh vực
chi; Chi đầu tư xây dựng đối với những công trình kết cấu hạ tầng KT-XH của cấp xã
từ huy động nguồn đóng góp của các tổ chức, cơ quan và cá nhân theo luật định và
Luật đầu tư công đối với từng dự án được quy định, do HĐND cấp xã quyết định đưa
vào NSX quản lý theo lĩnh vực chi.
* Các khoản chi thường xuyên, gồm:
- Chi cho các hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức chính trị và
tổ chức chính trị - xã hội; hỗ trợ các hoạt động cho tổ chức chính trị xã hội - nghề
nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội theo luật định.
- Chi cho các hoạt động kinh tế.
- Chi an ninh, Chi quốc phòng và Chi lĩnh vực trật tự an toàn xã hội.
- Chi sự nghiệp công (y tế và giáo dục).
- Chi cho các hoạt động văn hóa và thông tin, truyền thanh, phát thanh, thể
thao, thể dục.
- Chi hoạt động bảo vệ môi trường (gồm cả việc thu gom, xử lý rác thải…).
- Chi cho hoạt động công tác xã hội do cấp xã quản lý.
- Những khoản chi thường xuyên khác ở cấp xã theo luật định.
Chính vì vậy, đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, văn hoá, an ninh quốc phòng
của địa phương xã thì chi NSX giữ vai trò rất quan trọng. Một khi việc chi NSX hiệu
quả nó sẽ tác động tích cực đến việc phát triển các nguồn thu của xã nếu
10

xét ở mối quan hệ biện chứng giữa thu và chi NSX.
1.2. Quản lý ngân sách xã
1.2.1. Khái niệm, bản chất của quản lý ngân sách xã
Ngân sách xã là một bộ phận của ngân sách nhà nước, là nguồn tài chính tập trung
quan trọng trong hệ thống ngân sách nhà nước. Ngân sách xã là tiềm lực tài chính, là sức
mạnh về mặt tài chính của chính quyền cấp xã. Quản lý và điều hành ngân sách xã có tác
dụng chi phối trực tiếp đến các hoạt động tài chính khác ở cơ sở. Quản lý ngân sách xã
có phạm vi hẹp hơn khái niệm về quản lý ngân sách nhà nước.
Từ các cách tiếp cận ngân sách xã trên có thể hiểu quản lý ngân sách xã là hoạt
động thực thi quyền hành pháp của nhà nước, đó là sự tác động có tổ chức và điều
chỉnh bằng quyền lực pháp luật nhà nước đối với các hoạt động thu, chi ngân sách xã,
là hành vi hoạt động của con người trong các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến
cơ sở tiến hành để thực hiện những chức năng nhiệm vụ của nhà nước nhằm duy trì,
xây dựng và phát triển ngân sách xã đáp ứng được nhu cầu quản lý nhà nước của
chính quyền cấp xã và nhu cầu phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội ở địa phương.
Quản lý NSX là quá trình tác động của chính quyền nhà nước các cấp vào các
quan hệ thu, chi NSX nhằm hướng nó phục vụ các hoạt động của chính quyền cấp xã
để thực hiện mục tiêu, kế hoạch kinh tế xã hội của cấp xã đặt ra trong từng thời kỳ.
Quản lý NSX cũng đồng thời là quá trình sử dụng nguồn lực tài chính NSX như là
một công cụ để quản lý và điều hành kinh tế cấp xã, hướng các quan hệ kinh tế, các
hoạt động kinh tế diễn ra trên địa bàn cấp xã phát triển theo định hướng của nhà nước
trong từng giai đoạn.
1.2.2. Vai trò của quản lý ngân sách xã
Thứ nhất: Quản lý ngân sách xã giúp giải quyết hài hoà quan hệ lợi ích: Lợi
ích nhà nước, lợi ích của nhân dân theo hướng chú trọng lợi ích của nhân dân trên cơ
sở đáp ứng được các mục tiêu của nhà nước; để có sức mạnh tổng hợp đối với nhiều
lĩnh vực, nhiều công trình phúc lợi có thể huy động và thực hiện tốt phương châm
nhà nước và nhân dân cùng làm.
Thứ hai: Quản lý ngân sách xã giải quyết tốt quan hệ giữa trước mắt và lâu
11

dài theo hướng có sự chuẩn bị nguồn tài chính lâu dài, xây dựng nguồn thu lâu dài để
có cơ sở đảm bảo phát triển bềnh vững phù hợp với xu thế vận động của nền kinh tế
và quá trình đổi mới của đất nước trên cơ sở không ngừng đầu tư cơ sở vật chất phục
vụ nhu cầu cải thiện đời sống và tinh thần cho nhân dân.
Thứ ba: Quản lý NSX tốt sẽ tích cực đẩy nhanh tiến trình CNH-HĐH, thu hẹp
dần khoảng cách trong phát triển giữa khu vực thành thị và khu vực nông thôn, giữa
khu vực đồng bằng với khu vực miền núi. Quản lý NSX tốt sẽ cung cấp vốn tài chính
ở một tỷ lệ thoả đáng dành cho đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển KT-
XH ở địa phương; cũng như sẽ đảm bảo nguồn tài chính đủ để chính quyền cấp xã
giải quyết mọi nhiệm vụ cốt yếu ở mỗi thời kỳ, cân đối đảm bảo ở khả năng nguồn
thu được phân cấp mà không bội chi ngân sách.
1.2.3. Đặc điểm của quản lý ngân sách xã
Quản lý ngân sách xã có vai trò quan trọng trong hoạt động của xã, quản lý ngân
sách xã mang đầy đủ đặc điểm của quản lý ngân sách nhà nước. Thể hiện như sau:
Thứ nhất: Quản lý NSX mang tính chất thực hiện thường xuyên, liên tục và
toàn diện, từ khâu lập dự toán, chấp hành đến quyết toán ngân sách xã. Việc lập dự
toán NSX phải thể hiện đầy đủ các quan điểm chủ yếu của chính sách tài chính quốc
gia như: động viên các nguồn thu, bố trí các nội dung chi...Trong khâu chấp hành dự
toán ngân sách xã cơ bản phải lập kế hoạch thu, chi quý trong đó chia ra các tháng để
tổ chức thực hiện tốt, đồng thời kiểm soát chặt chẽ thu, chi NSX trong từng tháng,
quý. Trong khâu quyết toán phải kiểm tra chặt chẽ các báo cáo thu chi NSX tháng,
quý, đặc biệt là các báo cáo quyết toán thu, chi NSX năm. Như vậy, trong một năm
ngân sách phải quản lý tốt đồng thời cả ba khâu, đó là: chấp hành NSX của chu trình
hiện tại, quyết toán NSX của chu trình trước và lập dự toán NSX cho chu trình tiếp
theo và cứ lặp đi, lặp lại như vậy.
Thứ hai: Quản lý NSX phát huy tính dân chủ, công khai theo phương châm
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
Thứ ba: Quản lý NSX mang tính khoa học, tiên tiến: quản lý NSX phải ngày
càng được củng cố và hoàn thiện dựa trên những phương thức quản lý khoa học phù
12

hợp với điều kiện phát triển của từng giai đoạn. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay,
việc ứng dụng những thành tựu khoa học công nghệ tin học vào quản lý NSX một
cách đồng bộ là một yêu cầu cấp thiết, tránh tình trạng tụt hậu của công tác quản lý
NSX so với khu vực quản lý nhà nước nói chung.
Thứ tư: Quản lý ngân sách xã thể hiện bản chất pháp luật của nhà nước đó:
trước hết phải thực hiện đúng theo Luật ngân sách nhà nước, theo quy định chung của
Nhà nước, theo các Nghị định của Chính phủ, các Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài
chính. Những khoản thu NSX phải thu đủ, thu đúng và tránh thiếu hụt nguồn thu theo
luật định; đối với chi NSX phải chi theo tiêu chuẩn và, định mức và chi đúng chế độ
chi tiêu theo quy định Nhà nước. Thu, chi NSX phải được hạch toán đầy đủ vào
NSNN qua KBNN, tránh hiện tượng thu để ngoài ngân sách, tự đặt ra các khoản thu
trái quy định, toạ chi, chi tiêu tuỳ tiện, gây lãng phí, thất thoát NSX. Phải trên cơ sở
luật NSNN hiện hành để quản lý NSX, phải tuân thủ thực hiện theo đúng luật định.
Quản lý nguồn thu phải trên cơ sở được phân cấp và theo các quy định của luật thuế,
các quy định về pháp lệnh phí và lệ phí; các khoản thu khác tại xã phải tuân thủ theo
đúng các quy định của nhà nước. Quản lý các khoản chi phải trên cơ sở tiêu chuẩn,
định mức phân bổ ngân sách, các chính sách chế độ của nhà nước...
1.2.4. Mục tiêu của quản lý ngân sách xã
Về tổng thể, quá trình quản lý NSX phải bảo đảm thực hiện đạt các mục tiêu:
phát triển kinh tế, ổn định chính trị, giữ vững quốc phòng, an ninh, thực hiện hiệu quả
tiến trình CNH-HĐH nông nghiệp và nông thôn, thu hẹp khoảng cách trong phát triển
giữa khu vực thành thị và khu vực nông thôn. Từ những mục tiêu tổng quát trên ta có
thể rút ra những mục tiêu cụ thể về quản lý NSX trong thời gian tới như sau:
Thứ nhất: Xây dựng và hoàn thiện một hệ thống cơ chế, chính sách phù hợp
với điều kiện thực tế của đất nước và phù hợp với điều kiện cụ thể của từng vùng,
miền tạo điều kiện cho NSX ngày càng lớn mạnh đủ để thể hiện vai trò của mình
trong quản lý kinh tế, chính trị xã hội của chính quyền cấp xã.
Thứ hai: Nuôi dưỡng, khai thác, tạo lập và phát triển các nguồn thu cho NSX,
13

sử dụng các nguồn vốn ngân sách xã tiết kiệm hiệu quả bảo đảm cơ cấu chi đầu tư
phát triển đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế nông thôn. Bảo đảm chi thường xuyên
duy trì tốt hoạt động của chính quyền xã.
Thứ ba: Xây dựng NSX nhằm bảo đảm các chính sách xã hội của nhà nước đối
với cấp xã.
Thứ tư: Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, đảm bảo chính sách, kỷ luật,
kỷ cương tài chính, đảm bảo công bằng xã hội sử dụng hiệu quả tiền vốn của nhà
nước, của nhân dân.
Thứ năm: Đảm bảo tính tự chủ, đảm bảo cân đối chung trong hệ thống ngân
sách giảm dần và tiến tới xoá bỏ các xã không tự cân đối được ngân sách. Xây dựng
ngân sách xã lành mạnh tự chủ không phụ thuộc vào ngân sách cấp trên.
Thứ sáu: Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chế độ, triển khai áp dụng thống
nhất các quy định về công tác hạch toán kế toán NSX. Đảm bảo hệ thống sổ sách báo
cáo kế toán phục vụ tốt yêu cầu quản lý, yêu cầu giám sát, thực hiện tốt chế độ công
khai tài chính ngân sách theo quy định.
Thứ bảy: Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý NSX đồng bộ đủ mạnh để thực hiện
nhiệm vụ quản lý hướng dẫn, xây dựng NSX đáp ứng được yêu cầu trong từng thời
kỳ, từng giai đoạn.
1.2.5. Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách
xã * Cơ cấu bộ máy quản lý NSX
Bộ máy quản lý NSX nằm trong hệ thống các cơ quan quản lý hành chính ngành
Tài chính:
- Ở Trung ương: nằm trong Bộ Tài chính (Vụ NSNN).
- Ở tỉnh: nằm trong Sở Tài chính (Phòng quản lý NS).
- Ở cấp huyện: nằm trong phòng Tài chính- KH (Bộ phận quản lý NSX).
- Ở cấp xã: nằm trong UBND xã (Gồm Trưởng ban, công chức kế toán, thủ quỹ).
* Chức năng, nhiệm vụ của bộ máy quản lý NSX
Bộ máy quản lý NSX có nhiệm vụ tham mưu giúp UBND và HĐND cấp mình
quản lý tài chính, NSX trên các mặt chủ yếu sau:
- Tham mưu giúp UBND cùng cấp xây dựng kế hoạch dài hạn, trung hạn và
14

đối với việc phát triển NSX trên địa bàn và khu vực, địa phương mình.
- Hướng dẫn các ban, ngành, đơn vị thuộc cấp mình xây dựng dự toán thu, chi
NSX hằng năm báo cáo UBND và trình HĐND cùng cấp quyết định.
- Tham mưu đề xuất những biện pháp nhằm triển khai thực hiện hiệu quả dự
toán thu, chi NSX hằng năm.
- Tham mưu thực hiện các chế độ thu, chi NSX theo tiêu chuẩn định mức phân
bổ NSX đảm bảo công bằng tích cực.
- Tham mưu UBND khai thác các nguồn thu, chi tiêu tiết kiệm hiệu quả. Quản
lý, sử dụng tài sản công, bảo đảm cho các hoạt động tài chính ngân sách xã trên địa
bàn lành mạnh và theo đúng quy định của nhà nước.
- Tổ chức công tác kế toán và quyết toán NSX theo quy định đảm bảo đúng các
quy định của luật NSNN và theo các văn bản hướng dẫn bảo đảm rõ ràng, công khai
minh bạch.
- Thực hiện công tác đối chiếu, kiểm tra thường xuyên nhằm uốn nắn những
sai phạm xảy ra trong quá trình quản lý, điều hành.
- Thực hiện nhiệm vụ báo cáo định kỳ và công khai tài chính theo quy định
1.3. Nội dung quản lý ngân sách xã
1.3.1. Lập dự toán ngân sách xã
Lập dự toán ngân sách xã là bản kế hoạch thu, chi tài chính của đơn vị trong
khoảng thời gian một năm.
Lập dự toán ngân sách xã là quá trình phân tích, đánh giá giữa khả năng nhu
cầu nguồn tài chính của xã từ đó lập chỉ tiêu thu, chi, dự trữ ngân sách một cách đúng
đắn, có căn cứ khoa học, căn cứ thực tiễn. Đồng thời trên cơ sở đó xác lập biện pháp
về mặt kinh tế, xã hội để thực hiện các chỉ tiêu đề ra.
Lập dự toán ngân sách xã có ý nghĩa trên các mặt sau:
- Thông qua việc lập dự toán ngân sách mà xã có thể thẩm tra tính toán một
cách chặt chẽ, kỹ lưỡng khả năng về nhu cầu tài chính, tiền tệ, xã hội. Từ đó, phát
huy được ưu thế, thuận lợi, hạn chế đến mức thấp nhất khó khăn trở ngại trong sự
nghiệp phát triển kinh tế đất nước nói chung và của các xã nói riêng.
- Lập dự toán ngân sách xã là khâu mở đầu của nội dung quản lý ngân sách xã,
nó đặt cơ sở nền tảng cho khâu tiếp theo trong nội dung quản lý ngân sách xã. Vì
15

vậy, nếu khâu lập dự toán được thực hiện chính xác có cơ sở khoa học, hợp thời
gian… sẽ tạo điều kiện thuận lợi lớn cho các khâu tiếp theo, đặc biệt là khâu chấp
hành dự toán ngân sách xã.
- Mục tiêu cơ bản của việc lập dự toán ngân sách xã nhằm tính toán đúng đắn
ngân sách xã, có căn cứ khoa học và căn cứ thực tiễn các chỉ tiêu thu, chi ngân sách
của xã theo kế hoạch. Theo Thông tư số 344/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ
Tài chính thì trong quá trình lập dự toán ngân sách phải căn cứ trên các yêu cầu sau:
“+ Các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và
trật tự an toàn xã hội của xã.
+ Chính sách, chế độ thu ngân sách nhà nước, cơ chế phân cấp nguồn thu, nhiệm
vụ chi ngân sách xã và tỷ lệ phần trăm (%) phân chia nguồn thu do Hội đồng nhân
dân cấp tỉnh quy định.
+ Chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách do cơ quan có thẩm quyền ban
hành. Đối với năm đầu thời kỳ ổn định ngân sách địa phương là định mức phân bổ
chi ngân sách do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định.
+ Số kiểm tra về dự toán ngân sách xã do Ủy ban nhân dân cấp huyện thông
báo.
+ Tình hình thực hiện dự toán ngân sách xã năm hiện hành và năm trước.
+ Báo cáo dự toán ngân sách của các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách xã.”
1.3.2. Chấp hành dự toán ngân sách xã
Theo Thông tư số 344/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính:
“Căn cứ dự toán ngân sách xã và phương án phân bổ ngân sách xã cả năm đã
được Hội đồng nhân dân xã quyết định, Ủy ban nhân dân xã quyết định phân bổ chi
tiết dự toán chi ngân sách xã theo từng bộ phận (theo mẫu biểu số 06 kèm theo Thông
tư này) gửi Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch để nhập dự toán và làm căn cứ kiểm soát,
thanh toán các khoản chi; đồng thời gửi Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện để báo
cáo.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã (hoặc người được ủy quyền) là chủ tài khoản
thu, chi ngân sách xã.
Xã có quỹ tiền mặt tại xã để thanh toán các khoản chi có giá trị nhỏ. Riêng
16

những xã ở xa Kho bạc Nhà nước, điều kiện đi lại khó khăn, chưa thể thực hiện việc
nộp trực tiếp, kịp thời các khoản thu của ngân sách xã vào Kho bạc Nhà nước thì cho
phép để lại để chủ động chi theo chế độ quy định và trong phạm vi dự toán đã được
Hội đồng nhân dân xã quyết định.
* Chấp hành dự toán thu NSX: Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã chỉ đạo bộ phận
tài chính, kế toán xã có nhiệm vụ phối hợp với cơ quan thuế đảm bảo thu đúng, thu
đủ và kịp thời theo quy định của pháp luật.
Tổ chức, đơn vị, cá nhân có nghĩa vụ nộp ngân sách, căn cứ vào thông báo thu
của cơ quan thu hoặc của Ủy ban nhân dân xã, thực hiện nộp trực tiếp vào Kho bạc
Nhà nước hoặc nộp vào tài khoản của Kho bạc Nhà nước (bằng tiền mặt hoặc chuyển
khoản) tại ngân hàng thương mại nơi Kho bạc Nhà nước ủy nhiệm thu hoặc phối hợp
thu. Đối với các khoản thu ngân sách do Ủy ban nhân dân xã trực tiếp thu, thì định
kỳ phải nộp vào Kho bạc Nhà nước theo quy định hoặc làm thủ tục nộp ngân sách
theo quy định tại Khoản 3 Điều 12 của Thông tư này. Việc kê khai, nộp thuế và các
khoản thu khác của ngân sách nhà nước thực hiện theo quy định pháp luật về quản lý
thuế.
Trường hợp cơ quan có thẩm quyền quyết định phải hoàn trả khoản thu ngân sách
xã, thì thủ tục và quyết định hoàn trả thực hiện theo quy định pháp luật hiện hành.
* Tổ chức thực hiện nhiệm vụ chi ngân sách xã
- Khi thực hiện quyết định chi ngân sách, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã hoặc
người được ủy quyền quyết định chi phải kiểm tra, bảo đảm khoản chi đáp ứng các
điều kiện sau:
+ Đúng dự toán được giao, trừ trường hợp đầu năm ngân sách, dự toán ngân
sách và phân bổ dự toán chưa được cấp có thẩm quyền quyết định và các khoản chi
từ nguồn tăng thu, nguồn dự phòng ngân sách, kết dư ngân sách năm trước theo quyết
định của cấp có thẩm quyền.
+ Đối với chi đầu tư phát triển, phải đáp ứng các điều kiện theo quy định của
pháp luật về đầu tư công và xây dựng.
+ Đối với chi thường xuyên phải đảm bảo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức
quy định.
+ Chứng từ, hồ sơ thanh toán phải hợp lệ, hợp pháp; đối với các khoản mua
17

sắm, sửa chữa tài sản có giá trị lớn phải thực hiện đấu thầu theo quy định.
- Các tổ chức, đơn vị thuộc xã:
+ Lập dự toán sử dụng kinh phí hằng quý (chia ra từng tháng) gửi Ủy ban nhân
dân xã. Khi có nhu cầu chi, các đơn vị, tổ chức làm các thủ tục đề nghị Ủy ban nhân
dân xã rút tiền tại Kho bạc Nhà nước hoặc quỹ tại xã để thanh toán.
+ Chấp hành đúng quy định về thanh toán và quyết toán sử dụng kinh phí với
Ủy ban nhân dân xã.
- Bộ phận tài chính, kế toán xã:
+ Thẩm tra nhu cầu sử dụng kinh phí của các đơn vị, tổ chức.
+ Bố trí nguồn theo dự toán năm để đáp ứng nhu cầu chi. Trường hợp nhu cầu
chi lớn hơn thu tại một thời điểm, thì ưu tiên bố trí kinh phí đảm bảo nhiệm vụ chi
lương, các khoản chi có tính chất lương, các khoản chi an sinh xã hội, trợ cấp đối
tượng bảo trợ xã hội đầy đủ, kịp thời. Trường hợp vẫn không đảm bảo nguồn, bộ phận
tài chính, kế toán xã báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã đề nghị Phòng Tài chính -
Kế hoạch huyện tăng tiến độ cấp bổ sung cân đối hoặc tạm thời sắp xếp lại nhu cầu
chi phù hợp với nguồn thu.
+ Kiểm tra, giám sát việc thực hiện chi ngân sách, sử dụng tài sản của các đơn
vị sử dụng ngân sách, phát hiện và báo cáo đề xuất kịp thời với Chủ tịch Ủy ban nhân
dân xã về những vi phạm chế độ, tiêu chuẩn, định mức để có biện pháp xử lý.
+ Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã hoặc người được ủy quyền quyết định chi thông
qua ký duyệt giấy rút dự toán hoặc lệnh chi tiền (gọi tắt là chứng từ chi) hoặc tạm ứng
kinh phí bằng giấy đề nghị tạm ứng theo quy định và phải chịu trách nhiệm về quyết
định của mình; nếu chi sai phải bồi hoàn cho công quỹ và tùy theo tính chất, mức độ
vi phạm còn bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Về chi ngân sách xã, gồm
có: * Chi thường xuyên:
+ Ưu tiên chi trả tiền lương, các khoản phụ cấp và các khoản đóng góp cho
cán bộ, công chức xã, chi an sinh xã hội, trợ cấp đối tượng bảo trợ xã hội;
+ Các khoản chi thường xuyên khác phải căn cứ vào dự toán năm, khối lượng
thực hiện công việc, khả năng của ngân sách xã tại thời điểm chi để thực hiện chi
18

cho phù hợp;
* Chi đầu tư phát triển:
+ Việc quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản của ngân sách xã phải thực hiện đầy
đủ theo quy định của pháp luật về đầu tư công và phân cấp của Hội đồng nhân dân
cấp tỉnh; việc thanh toán, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản của ngân sách xã
thực hiện theo quy định riêng của Bộ Tài chính.
+ Đối với dự án đầu tư bằng nguồn đóng góp theo nguyên tắc tự nguyện, ngoài
các quy định chung cần phải bảo đảm: Mở sổ kế toán theo dõi và phản ánh kịp thời
mọi khoản đóng góp bằng tiền, ngày công lao động, hiện vật của nhân dân; trong quá
trình thi công, nghiệm thu và thanh toán phải có sự giám sát của Ban giám sát đầu tư
của cộng đồng theo chế độ quy định.
+ Chi xây dựng cơ bản phải đảm bảo đúng quy định của pháp luật đầu tư công,
xây dựng và các quy định về tài chính theo chế độ quy định; nghiêm cấm việc nợ
đọng xây dựng cơ bản, chiếm dụng vốn dưới mọi hình thức.
- Điều chỉnh dự toán ngân sách xã thực hiện theo quy định tại Điều 52 và Điều
53 Luật ngân sách nhà nước.”
1.3.3. Kế toán và quyết toán ngân sách xã
Quyết toán ngân sách xã là khâu cuối cùng của hoạt động quản lý ngân sách xã.
Đó là việc tổng kết lại quá trình thực hiện dự toán ngân sách năm, sau khi năm ngân
sách kết thúc nhằm đánh giá toàn bộ kết quả hoạt động của một năm ngân sách, từ đó
rút ra các ưu điểm, nhược điểm và bài học kinh nghiệm cho công tác quản lý ngân
sách tiếp theo.
Như vậy, Kê toán và quyết toán ngân sách được thực hiện cụ thể (theo Thông
tư số 344/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính) như sau:
“- Ủy ban nhân dân xã có trách nhiệm tổ chức, thực hiện công tác hạch toán kế
toán, quyết toán ngân sách xã theo mục lục ngân sách nhà nước và chế độ kế toán
ngân sách xã hiện hành; thực hiện chế độ báo cáo kế toán và quyết toán theo quy
định. Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch thực hiện công tác kế toán thu, chi quỹ ngân
sách xã theo quy định; định kỳ hằng tháng, quý báo cáo tình hình thực hiện thu, chi
ngân sách xã, tồn quỹ ngân sách xã gửi Ủy ban nhân dân xã theo quy định và báo cáo
đột xuất khác theo yêu cầu của Ủy ban nhân dân xã.
19

- Thời gian chỉnh lý quyết toán NSX kết thúc vào ngày 31 tháng 01 năm sau.
- Để thực hiện công tác khóa sổ và quyết toán hằng năm, Ủy ban nhân dân xã
thực hiện các việc sau đây:
+ Ngay trong tháng 12 phải rà soát tất cả các khoản thu, chi theo dự toán, có
biện pháp thu đầy đủ các khoản phải thu vào ngân sách và giải quyết kịp thời các nhu
cầu chi theo dự toán. Trường hợp có khả năng hụt thu phải chủ động có phương án
sắp xếp lại các khoản chi, sử dụng dự phòng và các nguồn tài chính tự có hợp pháp
khác để đảm bảo cân đối ngân sách xã.
+ Phối hợp với Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch đối chiếu tất cả các khoản thu,
chi ngân sách xã trong năm, bảo đảm hạch toán đầy đủ, chính xác các khoản thu, chi
theo mục lục ngân sách nhà nước, kiểm tra lại số thu được phân chia giữa các cấp
ngân sách theo tỷ lệ quy định.
+ Đối với các khoản tạm thu, tạm giữ (nếu có) phải xem xét xử lý hoặc hoàn
trả; trường hợp chưa xử lý được, thì phải làm thủ tục chuyển sang năm sau.
+ Các khoản thu, chi phát sinh vào thời điểm cuối năm được thực hiện theo
nguyên tắc: Các khoản thu phải nộp chậm nhất trước cuối giờ làm việc ngày 31 tháng
12. Nếu nộp sau thời hạn trên, phải hạch toán vào thu ngân sách năm sau. Nhiệm vụ
chi được bố trí trong dự toán ngân sách năm chỉ được chi trong niên độ ngân sách
năm đó; các khoản chi có trong dự toán đến hết ngày 31 tháng 01 năm sau chưa thực
hiện, không được chuyển sang năm sau chi tiếp, trừ một số khoản chi được chuyển
nguồn sang năm sau theo quy định tại Khoản 1, 2 Điều 43 Nghị định số 163/2016/NĐ-
CP ngày 21 tháng 12 năm 2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều
của Luật ngân sách nhà nước để thực hiện và hạch toán kế toán, quyết toán vào ngân
sách năm sau.
+ Số dư tài khoản tiền gửi của ngân sách xã đến hết ngày 31 tháng 12 (nếu có)
được chuyển sang ngân sách năm sau sử dụng theo chế độ quy định.”
1.3.4. Kiểm tra, giám sát, công khai hoạt động ngân sách xã
Theo Thông tư số 344/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính: “-
Hội đồng nhân dân xã giám sát việc thực hiện thu, chi ngân sách xã.
- Cơ quan tài chính cấp trên có trách nhiệm kiểm tra, hướng dẫn công tác quản
lý ngân sách xã.”
20

- Giám sát ngân sách của cộng đồng thực hiện theo quy định tại Điều 52 Nghị
định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21 tháng 12 năm 2016 của Chính phủ quy định chi
tiết thi hành một số điều của Luật ngân sách nhà nước.
- Công khai tài chính - ngân sách xã và các hoạt động tài chính khác của xã thực
hiện theo quy định tại thông tư số 343/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài
chính hướng dẫn thực hiện công khai ngân sách nhà nước đối với các cấp ngân sách.
Kiểm tra, giám sát việc quản lý tài chính ngân sách cấp xã có vai trò hết sức quan
trọng nhằm theo dõi các hoạt động quản lý, điều hành ngân sách cấp xã trong việc
chấp hành và thực hiện các quy định của Nhà nước về quản lý ngân sách xã trong quá
trình lập dự toán, quản lý thu, chi và quyết toán ngân sách ...để qua đó phát hiện
những sai phạm kịp thời xử lý những yếu kém để khắc phục nhằm giúp cho lãnh đạo
chính quyền cấp xã quản lý ngân sách được nề nếp, hiệu quả hơn.
1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý ngân sách xã
1.4.1. Nhận thức, năng lực của lãnh đạo và bộ máy tài chính - kế toán NSX
Để tham gia chỉ đạo điều hành và quản lý NSX, Lãnh đạo các xã phải nắm vững
các yêu cầu và nguyên tắc quản lý NSNN nói chung, NSX nói riêng và hiểu rõ NSX
được hình thành từ đâu. Tại sao NSX phải được quản lý đầy đủ, toàn diện và trọn vẹn
ở tất cả các khâu của chu trình ngân sách (từ Lập dự toán ngân sách - Chấp hành ngân
sách - Quyết toán ngân sách).
Phải nắm vững vai trò đặc điểm của NSNN và NSX. Đặc biệt là ảnh hưởng của
các nhân tố như các chế độ chính sách của nhà nước, ảnh hưởng của cơ cấu kinh tế
tại địa phương, ảnh hưởng của kinh tế thị trường...nắm vững các nhân tố có ảnh hưởng
đến nguồn thu NSX; đối tượng thu NSX; yêu cầu của nhà nước về đảm bảo chi NSX;
các đối tượng được thụ hưởng từ NSX.
Có cách nhìn và xây dựng những chính sách động viên sát hợp đối với mọi
nguồn lực xã hội, có mục tiêu và phương hướng rõ ràng nhằm kích thích mọi động
lực phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng và an ninn.
Đối với bộ máy tài chính – kế toán ngân sách xã phải có chuyên môn nghiệp
vụ, phát huy được vai trò tham mưu để tham mưu cho UBND xã trong công tác thu,
chi và quản lý điều hành ngân sách xã từ khâu Lập dự toán – Chấp hành dự toán và
Quyết toán ngân sách xã đúng theo quy định.
21

1.4.2. Nguồn thu ngân sách xã
Nguồn thu từ hoạt động sản xuất địa phương là các nguồn tài chính có khả năng
tạo lập nên quỹ hoạt động ngân sách xã do kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh
trong địa phương mang lại.
Nguồn thu hình thành và thực hiện trong khâu sản xuất: đây là nguồn thu quan
trọng nhất. Đứng về mặt tỷ trọng, đây là nguồn thu lớn trong ngân sách địa phương.
Nguồn thu này có ý nghĩa kinh tế quan trọng là chỉ tiêu đánh giá sự tăng trưởng nền
kinh tế về quy mô và hiệu quả. Nguồn thu trong khâu sản xuất bao gồm: Nguồn thu
từ hoạt động sản xuất công nghiệp, xây dựng cơ bản, nông nghiệp….
Nguồn thu thực hiện trong khâu lưu thông phân phối: Nguồn thu này được tạo
ra ở khâu sản xuất, song thực hiện một phần trong khâu lưu thông và phân phối.
nguồn thu này được thực hiện do hoạt động giao lưu hàng hóa trong và ngoài địa
phương do mở rộng việc kinh doanh mang lại.
Nguồn thu từ hoạt động dịch vụ mang lại: Xã hội càng văn minh, sản xuất lưu
thông càng phát triển thì các hoạt động dịch vụ trở nên phong phú và đa dạng. Hoạt
động dịch vụ ở địa phương cũng ngày càng có vị trí quan trọng trong đời sống sản
xuất và tinh thần. Đặc điểm của dịch vụ so với sản xuất là hao phí xã hội thấp, song
doanh lợi thu thường cao.
1.4.3. Sự phát triển kinh tế - xã hội
Khi kinh tế - xã hội phát triển các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh cá thể sẽ
tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh gặp nhiều thuận lợi và lợi nhuận cao
nguồn thu thuế cho NSNN cũng tăng. Nhưng khi nền kinh tế phát triển chậm, lạm
phát tăng cao, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp đình trệ, hàng tồn kho nhiều
thì doanh thu của các doanh nghiệp, hộ kinh doanh thấp, tình trạng lỗ trong sản xuất
kinh doanh diễn ra phổ biến thì việc huy động nguồn thu vào NSNN từ thuế, phí gặp
nhiều khó khăn.
Mặt khác khi xã hội phát triển thì nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật tăng lên
đo đó mà cũng cần phải bố trí nguồn lực tài chính để đáp ứng yêu cầu trên. Khi đó
các nhà hoạch định chính sách phải tính toán đầu tư công như thế nào cho hợp lý,
hiệu quả để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiềm chế lạm phát.
Như vậy, sự phát triển kinh tế- xã hội ảnh hưởng đến tốc độ tăng thu, chi
22

NSNN nói chung và NSX nói riêng, mặt khác chi tiêu công cũng là yếu tố thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế.
1.4.4. Chính sách của Nhà nước
Nhà nước ban hành các văn bản như Luật NSNN, Nghị định, Thông tư hướng
dẫn và các văn bản quy phạm pháp luật khác liên quan đến công tác quản lý NSX,
văn bản này đóng vai trò là thể chế, là nền tảng pháp lý để các cơ quan quản lý nhà
nước cấp xã áp dụng để thực hiện.Vì vậy, Luật NSNN, Nghị định, Thông tư hướng
dẫn và các văn bản quy phạm pháp luật khác liên quan đến công tác quản lý NSX có
tác động và ảnh hưởng rất lớn đến bộ máy quản lý NSX, cụ thể:
- Nếu các văn bản quy định nêu trên xây dựng đồng bộ, thống nhất và cụ thể thì
tạo điều kiện cho các cấp chính quyền, đặc biệt là đội ngũ cán bộ thực thi văn bản dể
hiểu, dễ thực hiện và người dân, doanh nghiệp cũng hiểu rõ về trách nhiệm, nghĩa vụ
của mình đối với nhà nước. Hệ thống văn bản liên quan đến quản lý ngân sách xã
được xây dựng tốt chính là cơ chế, là điều kiện để bộ máy chính quyền cấp xã thực
hiện tốt việc quản lý, điều hành.
- Ngược lại, nếu văn bản quy định nêu trên xây dựng không đồng bộ, chồng
chéo, quy định không cụ thể thì làm cho cán bộ và các cơ quan thực hiện gặp nhiều
khó khăn. Điều đó dễ tạo ra sự phiền hà, sách nhiễu và làm phức tạp cho người dân,
doanh nghiệp thực hiện các nghĩa vụ đối với nhà nước theo quy định.
Tiểu kết chương 1
Trên cơ sở khái niệm, bản chất, vai trò, đặc điểm và yếu tố cấu thành NSX, bên
cạnh làm rõ vai trò, đặc điểm, mục tiêu và tổ chức bộ máy của quản lý NSX, chương
1 xác định: quản lý NSX là quá trình tác động của chính quyền nhà nước các cấp vào
các quan hệ thu, chi NSX nhằm hướng nó phục vụ các hoạt động của chính quyền cấp
xã để thực hiện mục tiêu, kế hoạch kinh tế xã hội của cấp xã đặt ra trong từng thời kỳ.
Đồng thời, tập trung làm rõ quy trình quản lý NSX bao gồm: (1) Lập dự toán NSX;
(2) Chấp hành dự toán NSX; (3) Kế toán và quyết toán NSX; (4) Kiểm tra, giám sát,

công khai hoạt động NSX. Mặt khác, chương 1 nêu rõ các nhân tố khách quan và chủ
quan ảnh hưởng đến công tác quản lý NSX. Đây chính là cơ sở hệ thống hoá lý luận
về NSX và quản lý NSX.
23

Cơ sở lý luận về ngân sách xã và quản lý ngân sách xã.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở lý luận về ngân sách xã và quản lý ngân sách xã.docx

Similar to Cơ sở lý luận về ngân sách xã và quản lý ngân sách xã.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở lý luận về ngân sách xã và quản lý ngân sách xã.docx