ANAYASACILIK VE ANAYASAL HUKUK DEVLETİ

1. ANAYASACILIK VE
ANAYASAL
HUKUK DEVLETİ
Bu Sunum Şu Kaynaktan Yararlanılarak Hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Anayasal Vergi Hukuku; Ankara; Seçkin Yayınları, 2019
Sunumu Hazırlayan: Pelin Beytekin
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

2. Anayasacılık; mutlak güç
ve yetkilere sahip keyfi
yöntemler altında ezilen halkın
mücadeleleri sonucunda gündeme
gelmiştir. Keyfi değil önceden
belirlenmiş kurallara dayanması
gerektiği yönündeki yaklaşımı
savunmaktadır. En kısa ve öz
tanımıyla "sınırlı devlet" anlamına
gelir.
ANAYASACILIK
NEDİR?

3. JOHN LOCKE & MONTESQUİEU
Anayasacılık
felsefesinin
temelleri
John Locke
ve Montesquieu
ile atılmıştır.

4. Anayasacılığın temel özelliği siyasal yönetimleri
hukuk kuralları ile sınırlamak, özgürlükleri
korumak ve güvence altına almaktır. Ana gayesi
ise devlet iktidarının sınırlandırılması ve
vatandaşların temel hak ve hürriyetlerini devlet
karşısında güvence altına alınması isteğidir.

5. Devlet iktidarı üzerine, insan hak ve
hürriyetleri korumak için, aleni,
bilinen istikrarlı, sonuçları tahmin
edilebilir sınırlar koymak.
Devlet iktidarı üzerindeki sınırlarda
gerçekleştirilebilecek değişikliklerin
her vatandaşın katılacağı,hiç
kimsenin dışlanamayacağı, yaygın
bir münazara ve münakaşa süreciyle
ve önceden belirlenmiş değiştirme
kurallarına bağlı
kalınarak yapılmasına garanti
vermek.
ANAYASACILIK
FELSEFESİNİN
BAŞLICA
AMAÇLARI

6. Doğal insan haklarını, sivil
özgürlükleri, siyasi sistemin
temel ilkelerini ve temel
olarak tesis etmek,devlete ve
hak ve özgürlüklere saygı
gösterme ve onları ihlalcilere
karşı korumak.
Devletin, belli siyasal
sınıfların veya onların veya
onların müttefiklerinin özel
refahı için çalışmaktan ziyade
genel kamusal amaçlar ve
çıkarlar için çalışmasını
sağlamak.
ANAYASACILIK
FELSEFESİNİN
BAŞLICA
AMAÇLARI

7. Sosyal sözleşme
Hukukun
üstünlüğü
Kuvvetler ayrılığı
Sağlamlaştırma
 Temsil
 Katılım
 Rıza
 Onay
 Hukukun üstünlüğü
 Hukuk devleti
 Anayasanın bağlayıcılığı
 Yatay kuvvetler ayrılığı
 Dikey kuvvetler ayrılığı
 Kontrol ve denge
 Kaliteli çoğunluk kuralı
 Çift meclis
 Referandum
 Görev ve yetki sınırı vs.
ANAYASACILIK
FELSEFESİNİN
TEMEL
UNSURLARI

8. "Anayasacılık" ve "sözleşmecilik" arasında felsefi
anlamda birliktelik söz konusudur. Devlet ile vatandaşlar
arasındaki ilişkileri düzenleyen anayasanın meşruiyeti için
yönetim ve yönetilenler arasında bir sosyal sözleşme
olması önemlidir. Vatandaşlar ve devlet arasındaki
sözleşmeye "sözleşmecilik" adı verilir. Sözleşmenin konusu
devletin barış, düzen ve güvenliği tesis etme görevidir.
SOSYAL
SÖZLEŞME

9. Halktan rıza ve onay alan yönetimler asla keyfi hareket edemezler ve önceden
belirlenmiş, halkın bilgisine sunulmuş adil kurallar dahilinde hareket etmek
zorundadırlar. Normlar hiyerarşisinde kanunların üstünde bulunan ve
kanunlardan daha zor biçimde değiştirilebilmesi gerektiği düşüncesine
"anayasacılık" adı verilir.
HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ

10. Güç tek elde toplanmamalı; dağıtılmalı ve paylaştırılmalıdır. Yasama yürütme ve
yargı anayasal hukuk devletinin üç temel direğini oluşturur. Güç ve yetki paylaşımı
"yatay kuvvetler ayrılığı" olarak adlandırılır. Tüm güç ve yetki merkezi devlet elinde
toplanıp kötüye kullanılmasına karşın "dikey kuvvetler ayrılığı" devreye girer.
KUVVETLER AYRILIĞI

11. KUVVETLER
AYRILIĞI
Yasama
Yürütme
Yargı
Federalizm dikey kuvvetler ayrılığına
imkan veren siyasal yönetim
modelidir. Üniter devlet modeli güç
paylaşımı, yetki devri,
özerklik, otonomi vs ilkeler anayasal
hukuk devletinin daha da güçlü
olmasına imkan sağlar. Federalizm
anayasacılık düşüncesinin
ana gayelerinden birisidir.

12. Anayasanın bağlayıcılığını güvence altına alan bir ilkedir.
Siyasal yönetimlerin anayasa içerisinde ki kuralları kolaylıkla
değiştiremeyecek normlara bağlanmasıdır. Yazılı olma durumu da
sağlamlaştırma için önem taşır, ancak elzem değildir.
SAĞLAMLAŞTIRMA

13. Anayasanın "sağlamlaştırma"
güvencesine sahip olmamasının ana
sakıncası "anayasal istikrarı" bozma
tehlikesidir. Aşırı katı kurallar ise
tam tersine "anayasal kelepçe"
görevi görür ve "anayasal
esneklik" ortadan kalkar. Bu
sorunları ortadan kaldıracak
ve anayasal değişikliklerde "dinamik
etkinlik"
sağlayacak kurallar oluşturmak
önemlidir. Hiçbir değişikliğe izin
vermeyen bir "ölümsüz anayasa" iyi
bir anayasa olamaz; aynı şekilde
siyasal yönetimlerin elinde oyuncak
olan bir anayasa da güvenirliğini
ve bağlayıcılığını yitirmiş olur.
SAĞLAMLAŞTIRMA

14. ANAYASA İLE ANAYASACILIK
ARASINDAKİ FARK
Anayasacılık" ve "anayasa" tamamen aynı
şeyler demek değildir. Anayasa; üst hukuk
kurallarını ihtiva eden bağlayıcı bir hukuki
dokümandır. Anayasacılık ise hukuk
kuralları ile sınırlandırılmayı ve keyfi
yönetimi engellemeyi hedefleyen felsefedir.

15. Yazılı bir anayasası olmayan "anayasal devlet" yapısı
pekala mümkündür. Bunun tipik örneği İngiltere'dir. Buna
karşın yazılı anayasası olmakla birlikte uygulamada
anayasal hukuk devleti ilkelerinin fonksiyonel işbirliğine
sahip olamaması durumunda ise "anayasal devlet" değil;
"anayasalı devlet" olarak adlandırmak mümkündür.