1. Эрүүл Жирэмслэлт
АУС-209 Д.Дуламсүрэн, Г. Танан

2. Жирэмслэлт гэж юу вэ?
Жирэмслэлт гэдэг нь эмэгтэй
хүний сав дотор үр буюу ураг бүрэлдэн
тогтож, өсч томрох үйл явц юм.

4. Эрүүл жирэмслэлт
Жирэмсэний явцад эрүүл саруул байж эрүүл хүүхэд
төрүүлэх хамгийн сайн боломжийг бүрдүүлэхийн тулд
зарим алхамыг зайлшгүй авсан байх шаардлагатай
байдаг.

5. Зарим алхамуудаас дурьдвал:
Жирэмслэлтээс өмнө эмчид хандах
Жирэмсэн үед өөрийн хүч
боломжийг зөв тооцож байх
хэрэгтэй. Дөрвөөс таван сартай
үед жирэмсэний хордлогонд орж,
дотор муухайрах, толгой эргэж
бие суларч, идэх дурших ихсэх гэх
зэрэг том өөрчлөлтүүд гардаг.
Ийм үед эрүүл, чийрэг хүүхэд
төрүүлэхийн тулд эмчид хандаж,
жирэмслэлтийхээ явцад тогтмол
үзлэгт орж явж байх хэрэгтэй.

6. Согтууруулах ундаа, тамхи, мансууруулах бодис
хэрэглэхгүй байх
• Жирэмсэн үедээ та өөрөө тамхи татах эсвэл,
тамихны утаатай орчинд байх нь хэвлийдээ байгаа
угийг зориудаар хордуулахтай адил юм. Мөн
жирэмсэн үед архи болон бусад согтууруулах
ундааг хэрэглэхгүй байх нь чухал. Ингэснээр та
архи, тамхины хор уршгаас хүүхдээ болон
өөрийгөө хамгаалах болно.

8. Эрүүл хүнс хэрэглэх
• Сайн зөв хоолны дэглэм сахисан эмэгтэйчүүдийн 95% нь
эрүүл мэндээр онц сайн хүүхэд төрүүлдэг гэсэн судалгаа
байдаг.
• 1. Хоол хүнснийхээ 10% -г уурагнаас авдаг. Уургийг
ихэвчлэн шинэ загас, мах, өндөг, буурцагнаас авна.
2. Дараагийн 35%-г өөх тосноос авна. Үүнийг ихэвчлэн
масло, наранцэцгийн тос, самарнаас авна.
3. Дараагийн 55% -г нүүрс-уснаас авна. Үүнийг ихэвчлэн
талх, гоймон, төмс, будаа, шош, үр тарианаас авна.

9. • Уургаар баялаг хоол нь таны хүүхдийн булчингийн хөгжилд
чухал үүрэгтэй. Үүнд: өөх багатай мах, вандуй, эрдэнэшиш,
өндөг, самар орно.
• Амин дэм, эрдэс бодисоор баялаг хоол нь эрхтэн системийн
тогтвортой үйл ажиллагаанд чухал үүрэгтэй. Үүнд: тослоггүй
сүү, тараг, төмөр, фолийн хүчил, жүрж, нэрс, аньс, нохойн хошуу,
жимснүүд бүх төрлийн навчит байцаанууд байна.
• Нүүрс усаар баялаг хоол нь жирэмсэн эмэгтэйн эрхтэн
тогтолцооны ачаалал эрс нэмэгдэж алдагдсан илчлэгийг хангах
энергийн эх үүсвэр болно. Үүнд: ургамлын тос, маргарин,
цөцгийн тос, самар, хар талх, бүхэл үрийн гурил орно.
• Жирэмсэн эмэгтэйд ямар витамин, эрдэс бодис хэрэгтэй бэ?
Жирэмсэнд шаардлагатай эрдэс бол төмөр, фолийн хүчил.

10. • Фолийн хүчил Фолийн хүчлийг жирэмслэхээсээ өмнөх 3 сар, жирэмсний
эхний гурван сарын турш ууж хэрэглэх хэрэгтэй. Энэ нь ургийн мэдрэлийн
системийн хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэж төрөлхийн нуруу нугасны
гажиг, сэтэрхий уруул, тагнай, дутуу төрөлтөөс сэргийлнэ. Фолийн хүчил
нь арвай, шош, үр тариа, ногоон хүнсний бүтээгдэхүүн, жимс жимсгэнэ,
буурцаг, вандуй, будаанд байдаг.
Төмөр
Жирэмсэн эмэгтэйд төмөр их хэрэгтэй. Яагаад гэвэл энэ нь цус төлжихөд
чухал үүрэгтэй. Төмөр нь ихэвчлэн хүнсний ногоо тэр дундаа байцаа,
гүзээлзгэнэ, үр тарианы талх зэрэгт байна. Төмрийг шимэгдэхэд витамин С
чухал үүрэгтэй байдаг тул жүржийн жүүс ууж хэрэглээрэй. Цай болон кофе,
гурилан бүтээгдэхүүн төмрийн шимэгдэлтийг сулруулдаг. Төмрийг
хэрэглэхэд өтгөн хатах магадлалтай. Өтгөн хаталтаас сэргийлж хүнсний
ногоо, үр тарианы бүтээгдэхүүн, амуу тариа, хар чавга, хар чавганы жүүс,
өдөрт 2-3 литр ус ууж хэрэглээрэй.
• Цайр ба кальци
Энэ эрдэс нь ургийн үр хөврөлийн шүд, мөгөөрс, яс үүсэхэд чухал үүрэгтэй.
Эдгээр нь хоол хүнснээс хангалттай олддог.

11. • Жирэмсэн эмэгтэй ямар хоол хүнснээс
зайлсхийх вэ?
А витаминаас зайлсхийх хэрэгтэй. Энэ нь ургийн
эмбрионд шээсний сүвийн гажиг үүсгэнэ. А
витамин агуулсан зүйлийг хаяа хэрэглэж болно.
Үүнд: маш их хэмжээний А витамин агуулсан элэг,
элэгээр хийсэн бүтээгдэхүүн ордог.

12. Биеийн жингээ барих
• Хэвийн үедээ жирэмсэн эмэгтэй 11-12 кг жин нэмэгдэнэ.
• Жирэмсэн үеийн жин нэмэгдэлтийг дараах 3 үед хуваана. Үүнд:
1. Жирэмсэний эхний хагас ба 0-12 долоо хоног хүртэл 1-2 кг
нэмэгдэнэ.
2. Жирэмсний дараагийн хагас ба 12-28 долоо хоног хүртэл долоо
хоногт 300-400 граммаар нэмэгдэнэ.
3. Сүүлийн 3-р хагас ба 28-40 долоо хоног хүртэл 1-3 кг нэмэгдэнэ

13. · Жирэмсэн эхийн дасгалыг тогтмол хийх
• Жирэмсэн үед биеийн тамирын дасгалуудыг тогтмол хийвэл
төрсний дараа таны бие махбодь эргээд хэвийн байдалд орно. Та
эмчтэйгээ зөвлөлдөж өөрт тохирсон биеийн тамирын дасгал хийж ,
сэтгэл санаагаар өөдрөг байж, өөрийгөө төрөлтөнд бэлтгэж, биеийн
жинг хэт нэмэхээс сэргийлж чадна. Дасгалыг дулаан, агаар сайтай
газар дэвcгэр дээр хийх хэрэгтэй. Чөлөөтэй хөдөлж болохуйц, агаар
нэвтрэх хөвөн даавуун хувцас сонго. Дасгал хийхдээ богино оймс өмсөх
эсвэл хәл нүцгэн хийвэл зүгээр.
•

14. Халдвараас сэргийлэх
• Дараах зүйлсийг хийсний дараа гараа савандаж сайтар угааж
байх хэрэгтэй.
• Ариун цэврийн өрөөнд орсны дараа
• Түүхий болон шүүрхий мах, өндөг, угаагаагүй хүнсний ногоонд
хүрсний дараа
• Хоол бэлдэхдээ болон идэхдээ
• Бохир хөрс, тоос, шороотой хүрэлцсэний дараа
• Гэрийн тэжээвэр амьтдад хүрсний дараа
• Өвчтэй хүнтэй ойр байгаа бол
• Бага насны хүүхэдтэй хүрэлцэх, тоглосны дараа
• Хүүхдийн даавуу өлгий сольсны дараа

15. • Махыг сайтар болгож идэх
Махны шүүс болон дотор талыг улаан өнгийг нь
борлотол гүйцэт болгож хэрэглэх хэрэгтэй. Хот дог,
котлет, хиам зэргийг аль болох хэрэглэхгүй байх,
хэрэглэвэл дахин сайтар халааж хэрэглээрэй. Дутуу
болгосон болон хагас боловсруулсан махан
бүтээгдэхүүнд хоруу чанар өндөртэй нян байх
магадлал өндөр гэдгийг мартаж болохгүй.

16. • Дархлаажуулалтын талаар эмчтэйгээ
ярилцаарай
Зарим вакциныг жирэмсэн болохоос өмнө хийдэг
бол нөгөө хэсгийг нь жирэмсний хугацаанд болон
төрсний дараа хийх ёстой байдаг. Зөв цаг хугацаанд
нь зохих дархлаажуулалтыг хийлгэх нь таны болон
таны хүүхдийн эрүүл мэндийг хамгаалах болно
гэдгийг санаарай.

17. Group B Streptococcus

18. • Б стрептококкийн тухай эмчтэйгээ ярилцаарай
Нийт эмэгтэйчүүдийн дөрөвний нэгд энэ төрлийн нян
агуулагдаж байдаг боловч ямар нэгэн шинж тэмдэг
илэхгүй байж болдог. Жирэмсний сүүлийн хугацаа дөхөх
үед энэ нянг илрүүлэх шинжилгээ хийж шаарлдагатай бол
эмчилгээ хийх болно.
Эдгээр зөвлөгөө нь таны хүүхдэд хорт нөлөө үзүүлж болох
халдвараас сэргийлэхэд танд туслах болно. Хэрэв та ямар
нэгэн халдвар авсан бол тухай бүрд заавал халдварын
шинж тэмдэг илрэхгүй байж болно. Иймд та халдвар авсан
байж магадгүй гэж бодвол эмчид хандаж зохих
шинжилгээг цаг алдалгүй хийлгэх хэрэгтэй.

19. Жирэмсэн үед тохиолддог эмгэгүүд:
• Өтгөн хатах
• Даралт ихсэх
• Нойргүйдэл
• Шөрмөс татах
• Зүрхний өвчин

20. Өтгөн хатах
Жирэмсэн үед дааврын хямрал, гурилан бүтээгдэхүүн,
хөдөлгөөний дутагдал гэх зэрэг шалтгаануудын улмаас
өтгөн хатаж болдог. Ийм үед шингэн сайн ууж, жимс
жимсгэнэ, ногоог түлхүү хэрэглэх хэрэгтэй. Хэрвээ цөс
чулуужих өвчингүй бол хоолны халбагаар наран цэцгийн
тос уух юмуу давстай эсвэл цэвэр буцалсан усаар клизм
тавих, өлөн дээрээ алим идэх нь тохиромжтой байдаг
байна. Мөн түүнчлэн гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнийг
сайжруулах жирэмсэний дасгал хийж болно.

21. Нойргүйдэл
Жирэмсэн эмэгтэй хангалттай нойр авах нь чухал байдаг,
гэвч бодисын солилцооны идэвхи нэмэгдсэний улмаас
нойргүйдэх тохиолдол тулгарах нь бий. Ийм учраас үүнээс
сэргийлэхийн тулд ургамлын гаралтай цай, сүү, зөгийн
балтай цай уугаад унтах нь тохиромжтой. Мөн унтахаасаа
өмнө өрөөгөө агааржуулж, цэвэр агаар амьсгалах, халуун
бүлээн устай ваннд орж болно.

22. Даралт ихсэх
Хэвийн үед даралт нь дунджаар 90/60-120/80 хооронд байх ба
үүнээс дээш юм уу доош байх нь эмгэг юм. Иймээс жирэмслэхээс
өмнө таны даралт хэвийн бус байвал эмчид хандаж эмчлүүлэх
хэрэгтэй. Зүрх судас, бөөрний өвчин, дотоод шүүрлийн эмгэг, сэтгэл
санаа тавгүй байх, стресс, нойр дутагдах, ядаргааны улмаас болж
даралт ихсэхэд нөлөөлдөг.

23. Шөрмөс татах
Шөрмөс татах нь цусанд кальцийн хэмжээ багассанаас
үүсдэг гэж таамаглдаг ба ихэвчлэн шөнийн цагаар хөл,
тавхайн шөрмөс татдаг. Энэ тохиолдолд иллэг хийж,
кальцаар баялаг хүнсний бүтээгдэхүүн хэрэглэхийг
зөвлөдөг байна.

24. Зүрхний өвчин
Жирэмсэн ээж нь зүрхний хүнд гажиг, өвчинтэй бол
тэр нь амь насанд аюул учруулж болох тул
мэргэжлийн эмчээс зөвөлгөө авах нь зүйтэй.

25. Жирэмсэн эмэгтэйд эмнэлгийн тусламж
үзүүлэх журамаас
Энэхүү журамд хэвийн явцтай жирэмсэн эмэгтэйд үзүүлэх тусламж
хамаарна.
Нэг. Өрх, сумын их эмчийн хийх ажил
1.1 Нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүдийн бүртгэлийг Эрүүл Мэндийн
Сайдын 1993 оны А180 тоот тушаалд заасны дагуу гаргасан байна.
1.2 Өөрийн үйлчлэх хүрээний бүх эмэгтэйчүүдэд эрүүл мэндийн үзлэг
хийж, эрүүл мэндийн бүлгээр ангилан. эмчлэн эрүүлжүүлнэ.
1.3 Жирэмснийг эрт илрүүлэн, эмэгтэйн өөрийн хүсэлтийг харгалзан
хяналтдаа авч, холбогдох үзлэг, шинжилгээнүүдийг хийлгэж үнэлгээ өгч,
жирэмснийг тээлгэх эсэх болон оношилгоо эмчилгээний асуудлыг нь
шийдвэрлэнэ.

26. Жирэмснийг тээх хүсэлгүй болон тээлгэх
боломжгүй тохиолдолд:
- Сум дунд аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн төрөх
тасаг болон төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн
амаржих газар, Эх нялхсын эрдэм шинжилгээний
төв /ЭНЭШТ/ -д үр хөндүүлж, гэр бүл төлөвлөлт
/ГБТ/-ийн арга хэмжээг авна.

27. Жирэмснийг тээлгэх тохиолдолд:
- Суманд: Сумын эмч жирэмсэн эмэгтэйг энэхүү журмын дагуу
хянана. Жирэмсний явцад эмзэг байдал илэрсэн тохиолдолд
дараагийн шатны эмнэлэгт шилжүүлнэ.
- Өрхийн эмнэлэгт: Өрхийн эмч жирэмсэн эмэгтэйг энэхүү
журмын дагуу хянана. Жирэмсний явцад эмзэг байдал илэрсэн
тохиолдолд дүүргийн эмэгтэйчүүдийн эмчид эсвэл эмчлэн
эрүүлжүүлэх харьяа эмнэлэг, амаржих газарт илгээнэ.
- Хот, аймгийн төвд: Өртөмтгий бүлгийн жирэмсэн эмэгтэйг
дүүрэг, аймгийн эрүүл мэндийн төв, зөвлөх төвийн эх барих
эмэгтэйчүүдийн эмчийн хяналтад шилжүүлнэ.

28. Хэвийн явцтай жирэмсэн эмэгтэйн үзлэг
Жирэмсний хугацаанд эмзэг байдал илрэхгүй бол 6 удаа
үзнэ. Үзлэгийг хүснэгтэд заасны дагуу гүйцэтгэнэ.
Шаардлагатай тохиолдолд хугацаа харгалзахгүй үзлэг
хийж, эмчлэн эрүүлжүүлэх ажлыг зохионо. Хот, дүүрэг,
аймагт бусад нарийн мэргэжлийн эмч нарт үзүүлж,
зөвлөгөө авна. Суманд нарийн мэргэжлийн эмчид үзүүлэх
шаардлагатай жирэмсэн эмэгтэйг илэрвэл дараагийн
шатлалын эмнэлэгт илгээж оношийг тодруулан,
жирэмслэлтийг тээлгэх эсэх асуудлыг шийднэ.

29. Анхаарал хандуулсанд баярлалаа!