Лекц-6

1. Жирэмсэн эмэгтэйд үзүүлэх
сувилахуйн тусламж үйлчилгээ
Nursing process
Сувилахуйн үйл ажиллагаа

2. Жирэмсэн үеийн эрүүл мэндийн үнэлгээ
Шинжлэх ухаан дээр тулгууралсан дүн шинжилгээ
Сувилахуйн онош
• Сувилахуйн оношын тодорхойлолт
• Өвчний шалтгаантай хамааралтай эрүүл мэндийн
асуудал
Зорилго: асуудлыг багасгах эсвэл өвчний шалтгааныг
бууруулах
Давуу эрх: Маслоугийн үндсэн хэрэгцээний онол
Төлөвлөх болон Хэрэгжүүлэх: шинжлэх ухааны
үндэслэлтэй сувилахуйн үйл ажиллагаа
Дүгнэх: зорилгодоо хүрсэн үү, хүрээгүй
Nursing process during prenatal period
Жирэмсэн үед үзүүлэх сувилахуйн тусламж
үйлчилгээ

3. Жирэмсэний физиологийн өөрчлөлттэй холбоотой
өвдөлт / нуруу өвдөх, хөлийн шилбэ татах, хөх
хөндүүрлэх/
Өглөөний өвдөлт буюу шар хөөрөлт болон жирэмсэн
үед хэрэгтэй зүйлсийг мэдэхгүйтэй холбоотойгоор
Хоол хүнсний өөрчлөлт буюу бие махбодид
шаардлагатай хэмжээнээс бага байх
Умай давсганд даралт үүсгэсэнтэй холбоотойгоор Шээс
ялгаруулалт өөрчлөгдөх
Жирэмсэн үед гарах физиологийн өөрчлөлт болон
савны үзүүлж байгаа даралттай холбоотойгоор өтгөн
хатах
Nursing Diagnosis(Example)
Сувилахуйн онош /жишээ/

4. Умайны үүсгэх даралт болон цусны эзэлхүүн
нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор эдийн бүрэн
бүтэн байдал алдагдах
Төрөх явц болон хүүхдээ асрахтай
холбоотойгоор үүдэх Айдас
Жирэмсний шаарлагатай холбоотой Үүргийн
өөрчлөлт
Физиологийн өөрчлөлт болон савны томролттой
холбоотой Тэвчээргүйдэх
Nursing Diagnosis(Example)
Сувилахуйн онош /жишээ/

5. Өвдөлт багасгах
1. Нурууны өвдөлт: Жирэмсэн эмэгтэйд өөртэй
таарсан, нум сайтай намхан ултай гутал болон
жирэмсэн эхийн бүслүүрийг хэрэглэж байхыг
зөвлөх
Аарцагны дасгал хийх заах
2. Хөл татах: Жирэмсэн эмэгтэйг хөлөө дэрээр
өндөрлөж хэвтэхийг зөвлөх
- кальцийн хэмжээг зохих хэмжээгээр агуулсан
хоол хүнс хэрэглэвэл гайгүй болно гэж зөвлөх
- тэгшхэн гадаргуу дээр суугаад хөлөө
шагайгаар нугалан гэдийлгэхдээ /их биерүүгээ
чиглүүлэн нугалах/ өвдөгөө ороноос
хөндийрүүлэхгүйгээр доод түлхэх
Nursing interventions
Сувилахуйн үйл ажиллагаа

6. Pelvic rocking
Аарцагны дасгал

8. 1. Хөх хөндүүр болох: Өөртөө таарсан, эвтэйхэн, өргөгчтэй
хөхний даруулга хэрэглэх
- хөх болон хөхнийхөө толгойг зөвхөн усаар угаахыг
зөвлөх /савангаар ерөөсөө угааж болохгүй/
2. Хөхний толгой шархлах: Хөхөндөө болон хөхний
толгойдоо Е витамин болон ланолины тосон түрхлэг
түрхэх/ Ланолин нь хонины ноосны харшилтай
эмэгтэйчүүдэд эсрэг заалттай/
Өвдөлт бууруулах

9. Шарсан талх, шаржигнуур жигнэмэг зэрэг
нүүрс ус, өөх тос ихтэй хоол хүнс бага
хэрэглэх
Бага багаар ойр ойрхон хооллох
Хоол идмэгцээ аль болох шүдээ угаахгүй
байх
Орноос буухдаа зөөлхөн буухыг зөвлөх
Өглөөний өвдөлтийг бууруулах

10. Гэдэс сунахаас сэргийлэх үүднээс хоолны
хооронд шөл болон шингэн зүйл ууж
байхыг зөвлөх
Хүчил саармагжуулагч хэрэглэхийг зөвлөх,
содийн биокарбонатийг хэрэглэхгүй байх.
Учир нь содийн биокарбонат нь биеэндэх
давсны хэмжээг нэмэгдүүлж, илүүдэл
шингэнийг хуримтлуулдаг
A. Minimizing Heartburn
Шар хөөрөхийг багасгах

11. 1. Өөртөө болон хүүхдээ бодож сайн хоол хүнс
хэрэглэхийг зөвлөх
- өдөр тутмын хоол хүнсэнд заавал багтах
зүйлс
a) Уураг агуулсан хоол хүнс долоон удаа
хэрэглэх
b) Сүү, сүүн бүтээгдэхүүн гурван удаа
c) Амуу тариагаар хийсэн хүнсний бүтээгдэхүүн 7
-г
d) Витамин С –гээр баялаг хүнсний ногоо, жимс 1
e) Бусад жимс болон хүнсний ногоо 3
f) Ханаагүй өөх, тостой хоол 3 удаа
B. Maintaining Adequate Nutrition
Зохих хоол хүнсийг хэрэглэх

12. Weight Gain
Жин нэмэх
Prepregnant Weight
Жирэмлэхээс өмнөх жин
Recommended Gain
Зохих хэмжээгээр жин нэмэх
Underweight
Бага жин
12.7 – 18.2 kg
Average weight/Дундаж жин 11.4 – 15.9 kg
Overweight
Их жин
6.8 – 11.4 kg
Obese
Таргалалт
6.8 kg
Twin pregnancy
Ихэр хүүхэдтэй
15.9 – 20.4 kg

13. 1. Жирэмсэн эх кофейны хэрэглээгээ
багасгах
2. Жирэмсэн эх архи, дарс хэрэглэхгүй
байх
3. Тамхинаас гарч, тамхитай орчноос
зайлсхийх
4. Жирэмсэн үед ууж байгаа эм нь
ургийн хөгжилд нөлөөлж болох тул
заавал эмчийн зөвөлгөөний дагуу
эмийг хэрэглэнэ.
B. Substitute

14. 4-8 долоо хоногтой жирэмсэн
эх ямар ч эм, мансууруулах
бодис хэрэглэж болохгүй
Хүүхдэд ямар нэгэн гажиг үүсээгүй мэт
санагдах ч бүх эм урагт муугаар
нөлөөлдөг

15. Жирэмсэн эх шөнө унтахдаа шингэн бага
уух
Орондоо орохоосоо өмнө бие засахыг
зөвлөх
Хоол идсэнийхээ дараа бие засаж байх
Шээсний давтамжийг бууруулах

16. Өдөрт хамгийн багадаа 8 аяга ус уух
Фибир ихээр агуулсан хоол хүнсийг өдөр
бүр идэх
Өтгөн шингэний тогтмол гадагшлуулдаг
байх
Алхах зэрэг дасгал хөдөлгөөнийг өдөр
болгон хийх
Өтгөн хатахаас зайлсхийх

17. 1. Жирэмсэн эмэгтэй тогтмол хөлөө өргөж амарч байх
2. Хөлний судас нь зангирч томорсон бол зориулалтын
оймосыг өмсөж, өөртөө таарсан сул хувцас өмсөж байх
3. Гадна бэлэг эрхтэн орчим варикоз буюу судас өргөсөж
зангирлаас сэргийлэн хөл болон нуруундаа дэр эвэн
аарцагаа өндөрлөж хэвтэж байх
4. Цагаан мах эргэхээс сэргийлэн хүйтэн жин тавьж,
ванатай усанд суухыг зөвлөх
5. Төрсний дараа варикоз нь арилсан эсэхийг шалгана
Эдийн бүрэн бүтэн байдлыг хадгалах

18. 1. Жирэмсэн эмэгтэй болон нөхөрийг нь
төрөлтийн талаарх ойлголт, мэдлэг, гарах
үр дүнгийн талаар ярилцахыг дэмжих
2. Хүүхэд төрөх тухай эрүүл мэндийн
боловсрол олгодог хичээлийн талаар
мэдээлэл өгч, хамрагдахыг дэмжих
3. Амаржих газруудаар очиж үзэхийг зөвлөх
4. Төрөх үеийн өвдөлтийг хянах, даван
туулах арга замын талаар ярилцах
Уур уцаарыг багасгах

19. 1. Төрөх үед жирэмсэн эх болон хосуудад
түгээмэл ажилбаруудыг тайлбарлан ой
лгуулах
2. Төрөх газар очих зааварчилгаа өгөх
Төрөх бэлтгэл

20. LDR room

21. Жирэмсэн эх/ хосуудыг эцэг эх болох, төсөөлж байгаа
хүүхдийнхээ талаар ярьж байхыг зөвлөх
Эхний нэг сард нярайн унтах, идэх, хийж байгаа үйлдэл
зэргийн талаар хэлэлцэх
Хүүхдээ усанд оруулах, унтуулах, хувцаслах, хооллох
зэрэгт нь хэрхэн бэлдэх талаар ярилцах
Эцэг эх болох бэлтгэлээ хангах

22. Ажилдаа буцаж орох, хүүхдээ хэрхэн өсгөх
талаар нь ярилцах
Шинэ төрөлтөөс өөрсдийнхөө болон бие
биеэндээ цаг төлөвлөх нь чухал болохыг
ярилцах
Хүүхэд асрах, хөхөөр хооллох, эцэг эх
болохтой холбоотой хичээлүүдэд суухыг
дэмжих, мэдээлэл өгөх
Жирэмсэн эх/ хосуудын асуултанд хариулах
Эцэг эх болох бэлтгэлээ хангах

24. 1. Эцэг, эх болж буй тэдний шинэ үүрэг хариуцлагынх
талаар бодол саналаа хуваалцахыг дэмжих
2. Гэр бүлийн үүрэгт нь өөрчлөлт гарч байгаатай
холбоотойгоор сэтгэл санааг нь дэмжих
3. Бэлгийн харилцаанд нь гарах өөрчлөлтүүд, тухайлбал
ядаргаа, сонирхол буурах зэрэг физиологийн
өөрчлөлтүүдийг ярилцах
Үүргийн өөрчлөлт

25. Хосуудад бэлгийн харилцаанд ороход
ямар нэгэн эсрэг заалт байхгүй гэдгийг
нь хэлж өгөх
Эрсдэл гарч болохыг анхааруулах
Бэлгийн харилцаанд гарах өөрчлөлт

27. 1. Ядаргаа үүсгэж байгаа шалтгааныг нь тайлбарлаж,
тогтмол амарч байхыг зөвлөх
a) Жирэмсэний эхний гурван сард ядрах нь
прогестерон ихээр ялгарсантай холбоотой. Учир нь
прогестерон нь унтах төвд нөлөөлдөг.
b) Жирэмсний сүүлийн гурван сард ядрах нь жин
нэмэгдсэнтэй холбоотой.
c) Ойролцоогоор шөнө 8 цаг орчим амрах хэрэгтэй
d) Жирэснийхээ сүүлийн сард хэвлийдээ дэр эвэн
хажуу талаараа хэвтэх нь илүү эвтэйхэн байна.
Ядаргааг бууруулах

28. Хэрэв боломжтой бол жирэмсэн эмэгтэй
хөлөө өндөрлөн сууж ажиллах нь
эвтэйхэн
Жирэмсний сүүлийн гурван сард удаан
хугацаагаар зогсохгүй байх
Ядаргааг бууруулах

31. Safety Posture of during
pregnancy

32. 2. Тогтмол дасгал хийж байх
a) Ерөнхийдөө жирэмсэн үеийн дасгал нь ердийн
үеийнхтэйгээ төстэй дасгалууд байна.
b) Зарим нэг спортын төрлүүд нь хэт аюултай
байдаг / усанд сэлэх, цанаар гулгах, морь унах/
зэргээс зайлсхийх
c) Жирэмсэн эмэгтэйн сургалтын төвийн дасгалууд
нь биеийн байдлыг нь сайжруулахын тулд тонус
болон сунгалтанд чиглэсэн байх ба дасгал
хийлгэдэг бүлэгт хамрагдсанаар өөрийгөө
үнэлэх үнлэмж, нийгмийн хангамж нь сайжирдаг.
Ядаргааг бууруулах

33. Exercise during pregnancy

35. Exercise group

36. a) Бие махбодийнхоо онцлогийг ойлгож, намхан өсгийтэй гутал
өмсөх ёстой гэдгийг хэлж өгөх
b) Заавал идэх ёстой хоол хүнс, болон жирэмсэн эмэгтэйн
хоолонд юу юу орсон байх заах
c) Шөнөдөө шингэн зүйл бага уухыг зөвлөх
d) Фибирээр баялаг хоол хүнс хэрэглэх
e) Тусгай зориулалтын оймс болон сул хувцас өмсөх
f) Төрөлт болон эцэг эх байхын утга учирыг ярилцах, залуу
эхийн сургалтанд хамруулах
g) Бие махбодид гарах өөрчлөлтүүд нь бэлгийн харилцааг
өөрчилж болох талаар ойлгуулах
h) Тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийх
Evaluation
Дүгнэх