Lekc 1
- 4. Ном, сурах бичиг, гарын авлага
1. “Төрөлжсөн сувилахуй”2010 он хуу6-23,135-168
2. ”Ерөнхий мэс засал” Я.Бухаа, Л.Гэпил 2010 он
3. “Мэс заслын өмнөх ба дараа үеийн
өвчтөнийг сувилах арга зүй” 2004 он
4. “Мэс заслын аюулгүй ажиллагаа
өвчтний аюулгүй байдал” 2011 он
5. “Хүмүүн байхын учир” Ф.Г.Углов
2008 он
- 5. Үнэлгээ:
ЭМШУИС-ийн захирлын 2011.11. 22-ны өдрийн А/67 тоот
тушаалын II хавсралтаар батлагдсан журам
“Оюутны мэдлэг, чадварыг
A, B, C, D, F стандарт үнэлгээгээр
Явцын дүн хангалтгүй тохиолдолд
I, E, NC, CR, W стандарт бус тэмдэглэгээ
Оюутны мэдлэг чадвар хандлагын рейтинг
100 хувийн системээр
Явц 50% + шалгалт 50%
Явц онол + дадлага + семинар
- 7. Шигтгээ -1
“Хэрвээ дайсны сум хүний биеийн нэг
хэсгийг гэмтээдэг бол , бүдүүлэг үг хүний
зүрхэнд тусч нам унагах нь бий ”
/Ф.Г.Углов. “Хүмүүн байхын учир” 2008 он
Бүлэг - 3 хуудас 91/
- 8. I.Мэс заслын өвчтөнийг сувилах
арга зүй
Үйлчлүүлэгчийн хэрэгцээг тодорхойлох
Үйлчлүүлэгчээ үнэлэх
Мэс заслын дараах ажиглалт
Мэс заслын дараах хүндрэл
Хагалгааны дараах өвдөлт
Эдгэрүүлэх сувилгаа
- 9. 1.Үйлчлүүлэгчийн үндсэн хэрэгцээ
Мэдээлэл авах
a. Ямар өвчин туссан, өвчний явц ямар үе шатанд
байгаа, амь насанд хир аюултай байгаа, өвчний
улмаас гарсан өөрчлөлт хир зэрэг хүндрэлтэй
байгаа тухай
b. Хийгдэх эмчилгээ, мэдээгүйжүүлгийн
хэлбэр, мэс заслын аргын тухай
c. Мэс заслын дараа биеийн гадна
төрх, хэлбэр, хөдөлгөөнд гарах өөрчлөлтийн
тухай
- 10. Үйлчлүүлэгчийн II хэрэгцээ нь:
Мэс заслыг аюулгүй, үр дүнтэй хийлгэх
чин хүсэл, эрмэлзлэл
a. Сэтгэл санаа, нийгмийн байр суурь, танин
мэдэхүйн, соѐлын талаарх үндсэн үзэл
санааны өөрчлөлт
b. Биеийн хэлбэр, үйл ажиллагаа, амьдрал
ахуйн хэв маяг, хүмүүсийн харилцааны
өөрчлөлт
- 11. 2. Үйлчлүүлэгчээ үнэлэх аргууд:
Үүнд:
I. Ярилцлага
II. Мэдрэхүйн эрхтнээр ажиглах
- Харж ажиглах
- Сонсож чагнах
- Үнэрлэж мэдрэх
- Тогшиж тэмтрэх
III. Шинжилгээ
- 12. Ярилцлагаар үйлчлүүлэгчээ үнэлэх
Өвчнийхөө талаар зөв ойлголт авсан эсэх
Юу санааг нь зовоож байгаа талаар
Мэдрэгдэж буй эмгэг шинж тэмдэг
Урьд нь өвчилж байсан эсэх
Гэр бүлийнхний өвчний түүх
Иддэг хоол, архи, тамхи хэрэглэдэг эсэх
- 13. Ярилцлагаар үйлчлүүлэгчээ үнэлэх
Мэс засал хийлгэхээс айж, зовж, биеэ
барьж байгаа талаар
Сэтгэл зүйн бэлтгэл хангагдсан эсэх
Хийгдэх мэс засал, дараах өөрчлөлтийн
талаар хир мэдлэгтэй болсон, ойлгож
байгаа эсэх
Өвчтөн чухам юуны тухай мэдэхийг хүсч
байгааг зөв ойлгох
- 14. Биеийн байдлыг шинжилгээгээр үнэлэх:
Амь нас, бие организмынх нь байдлын
өөрчлөлтийг мэс заслын өмнө шинжилгээ
хийж тодруулна. Үүнд:
- Амьсгал, цусны эргэлт
- Цус тогтох тогтолцоо
- Цусны хангамж, тэжээлийн хангамж
- Ус, электролитын тэнцвэр
- Бөөрний үйл ажиллагаа
- 15. Биеийн байдлыг шинжилгээгээр үнэлэх
Мэс заслын өмнөх шинжилгээ: үргэлжлэл:
- Элэгний үйл ажиллагаа
- Дархлалын чадвар
- Мэдрэл, яс булчингийн үйл ажиллагаа
- Арьс салстын байдал
- Цус, шээс, баасны лаб-ийн шинжилгээ
- Физиологийн шинжилгээ
- 16. Үзлэг – арьсанд илрэх өвчний шт:
Зовхи хавагнаж унжсан, зовхин доогуур
цус хурсан, царай цайж цонхийсон,
гүрээний судас өргөссөн, чихний ар
талын арьсан дор цус хурсан, завьж
унжсан, шүльс гоожсон, тунгалаг
булчирхайн зангилаа томрох, цээж, хөл
гарын хэлбэр өөрчлөгдсөн, хурууны
үзүүр бүдүүрч томорсон, алганд улаан
толбо гарах, үе мөч, шилбэ хавагнах...
- 17. Мэдрэхүйн эрхтнээр үнэлэх:
1. Харж ажиглаж үнэлэх
- Бүх биеийн төрх байдал, байрлал, бие
галбир, хөдөлгөөний чадвар, хөл гарын
хөдөлгөөн, рефлекс
2. Сонсож чагнаж үнэлэх
- Амьсгалын авиа, хоолойн
шуугиан, ѐолох дуу, дууны
өнгө, өгүүлсэн зовиур, зүрхний
цохилт, артерийн даралт, гэдэсний
гүрвэлзэх дуу
- 18. Мэдрэхүйн эрхтнээр үнэлэх:
3. Үнэрлэж мэдэрч үнэлэх:
- Өрөө тасалгааны, хувцасны, биеийн,
гаргах амьсгалын, шархны, эмийн,
бөөлжис болон ялгадсын үнэр,
4. Өнгөц, гүн тэмтэрч үнэлэх:
Арьсны байдал:халуун, хавдаж овойсон,
хуурай, чийглэг, судасны хэмнэл,
лугшилт тод, бүдэг, хэм алдагдаж байгаа
эсэх, ур, хаван, дүүрж овойсон, хий
хуралдсан, ясны хугаралт., өвдөлттэй.. г.м
- 19. 3. Мэс заслын дараах шархны
ажиглалт:
Мооre-гийн эдгэрэлтийн 4 үе шат
a) Шархтсан үе
4-5 дах хоног хүртэл
b) Шилжилтийн үе
4-14 дахь хоног
c) Булчин сэргээгдэх үе
14-35 хоног
d) Өөх хуримтлагдах үе
2-6 сар
- 20. Шарханд үзүүлэх тусламж
Үхэжсэн эдийг авч, шархыг угаах
Шарханд чийглэг орчинг бүрдүүлэх
Шарханд нэмэлт гэмтэл үүсэхээс
сэргийлэх
Шархны эдгэрэлтэнд шаардлагатай
эмчилгээ материалыг хэрэглэх
- 21. Мэс заслын дараах өвдөлтийн
ажиглалт
Мэдрэхүй ба сэтгэлзүйн тавгүй байдал
Өвдөлтийн хүч их үе
24цагт
Өвдөлтийн хүч дунд үе 2-3 дахь хоног
Өвдөлтийн хүч бага үе 3-4 дэх хоног
- 22. Өвдөлтийн хүчийг тодорхойлох
Өвдөлтийг 0-10 хүртэл тоогоор илэрхийлэх
0– 0
Өвдөхгүй
2–1
Зовиур мэдэгдэнэ
4– 2
Бага зэрэг өвдөлттэй
6– 3
Дунд зэрэг өвдөлттэй
8– 4
Хүчтэй өвдөлттэй
10 – 5 Маш их өвдөлттэй
Өвдөлтийг царайн зургаар илэрхийлэх...
- 23. Хагалгааны дараах хүндрэл
Шархны хүндрэл
Амьсгалын замын хүндрэл
Цусны эргэлтийн хүндрэл
Ходоод гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөний
хүндрэл
Сэтгэл мэдрэлийн хүндрэл
- 24. Өвчтөнийг эдгэрүүлэх сувилгаа
Шарх, гуурс тавьсан хэсгийг цэвэрлэж,
хамгаалах
Амьсгалын замын хүндрэлээс урьдчилан
сэргийлж – гүнзгий амьсгалуулах
Хоолой засуулах
Ам зайлуулах
Хэвтрийн байдлаас босгох ...
- 25. Шигтгээ –2
“ Таны ааш авир хэнд ч сонирхолтой
биш, түүнийгээ битгий ил гарга ”
/Ф.Г.Углов. “Хүмүүн байхын учир” 2008 он
Бүлэг - 1 хуудас 92/
- 28. Тасгийн сувилагч
Сэтгэл зүйн бэлтгэл
◦ Айдас
◦ Сэтгэл тавгүйрхэл
◦ Нойргүйдэл
Биеийн бэлтгэл
◦
◦
◦
◦
Усанд оруулах
Хоол сойх
Клизм тавих
Хэсэг газрын цэвэрлэгээ
- 30. Фильтрийн сувилагч
“1 минутын хяналт- гарын үсэг”
сувилахуйн үйл ажиллагаа
1. Хүлээн авч тулгах
◦ Төлөвлөгөөндөх нэр - өвчтөний түүхийн нэр
◦ Өвчтөний түүх – үйлчлүүлэгчийг хооронд нь
◦ Шинжилгээ бүрэн эсэхийг
2. Хүлээлгэн өгөх
◦ Хагалгааны туслах сувилагчид-үйлчлүүлэгчээ
- 31. Хагалгааны сувилагч
MNS 4621 2008
Шаардлагатай
багажийг бүрэн бэлдэнэ
Багаж,
зөөлөн эдлэлийн ариутгалд
хяналт тавьж эмчээр шалгуулна
Эмчийн
тусална
гар угаах, бээлий өмсөхөд
- 32. Хагалгааны сувилагч
MNS 4621 2008
Шаардлагатай
гарт өгнө
багажийг мэс засалчийн
Багаж,
бөмбөлөг самбайн тоог хянаж,
тооцож байна
Утас,
зүүг зөв сонгон өгнө
Гадны
байна
биет үлдээсэн эсэхийг шалгуулж
- 34. Мэдээгүйжүүлэгч сувилагч
MNS 4621 2008
Нойрсуулагч эмчтэй хамтран гүйцэтгэнэ
Үүнд:
◦
◦
◦
◦
◦
Хүчилтөрөгчийн хэмжээг хянана
Амьсгалын үйл ажиллагааг хянана
Цусны эргэлтийн байдлыг хянана
Биеийн халууныг хянана
Хагалгааны явцад шээсний ялгаралтыг
хянана
- 35. Сэхээх өрөөний сувилагч
MNS 4621 2008
Нойрсуулагч эмчтэй хамтран гүйцэтгэнэ
•
Пульсоксиметрийн аппарат ашиглаж
амьсгалын үйл ажилагааг хянана
•
Зүрхний агшилтын тоо, артерийн даралтыг
5-10 минут тутамд хянана
•
Мэдрэл булчингийн үйл ажиллагааг бодит
үзлэгээр дүгнэнэ
- 36. Сэхээх өрөөний сувилагч
MNS 4621 2008
Ухаан санааны байдлыг харилцан
ярилцах, асуух аргаар хянана
Биеийн дулааныг хянана
Өвдөлтийг хэмжиж тэмдэглэнэ
Бөөлжүүлэх, дотор муухайрах хүндрэлийг
хянаж тэмдэглэнэ
Шээсний ялгаралтыг хэмжинэ
- 37. Сэхээх өрөөний сувилагч
MNS 4621 2008
• Гуурстай бол цус алдалтыг хянана
•
Эмчлүүлэгчийг бүрэн сэргэтэл амин чухал
эрхтэнүүдийг хянана
•
Үйлчлүүлэгчийг бүрэн сэргэсэний дараа
фильтрийн сувилагчтай хамтран тасгийн
сувилагчид хүлээлгэн өгнө
•
Анхааруулж хэлж өгөх зүйл байвал тасгийн
сувилагчид зөвлөнө
- 39. Амбулаторийн боолтын сувилагч
Эмнэлгээс гарсны дараа эмчлүүлэгч
харъяа өрхийн эмчийн хяналтанд орж
боолтоо амбулаторийн сувилагчаар
хийлгэнэ
Үйлчлүүлэгчид өөрт нь болон гэр
бүлийнхэнд нь шархаа арчлах талаар
зөвлөгөө өгнө
- 41. Шигтгээ -3
“Цөсний хүүдийн үхжиж, цоорсон чулуутай
үрэвслийн учир хагалгаа хийлгэсэн өвчтөн
хагалгааны явцад маш хүчтэй цус алдаж,
үхлийн ирмэг дээр очсон ч, амь аврагджээ
Өвчтөн сайжирч эмнэлгээс гараад долоон
сар хагасын дараа гэнэт нас барж, гомдол
гарчээ...”
/Ф.Г.Углов. “Хүмүүн байхын учир” 2008 он
Бүлэг -1 хуудас 9-46 /
