๙. วิสาลักขิวิมาน ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่นางสุนันทาอุบาสิกาผู้มีตาโต

1. 1
วิสาลักขิวิมาน
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๘ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย วิมาน-เปตวัตถุ เถร-เถรีคาถา
๙. วิสาลักขิวิมาน
ว่าด้วยวิมานที่เกิดขึ้นแก่นางสุนันทาอุบาสิกาผู้มีตาโต
(สมเด็จอมรินทราธิราชตรัสถามสุนันทาเทพธิดาว่า)
[๖๖๖] เทพธิดาผู้มีดวงตาโต เธอมีหมู่นางอัปสรแวดล้อม มีชื่อว่าอะไร
มาเที่ยวเดินชมอยู่รอบๆ สวนจิตรลดาอันน่ารื่นรมย์
[๖๖๗] ในเวลาที่เหล่าเทวดาชั้นดาวดึงส์ล้วนทรงม้า ทรงรถ
ประดับเครื่องทรงวิจิตรงดงาม พากันมา ณ ที่นี้ เข้าไปชมสวนจิตรลดานี้
[๖๖๘] แต่เมื่อเธอมาถึงที่นี่เที่ยวชมสวนอยู่
กายเธองามกระทั่งความงามของสวนไม่ปรากฏ
เพราะเหตุอะไรรูปกายเธอจึงงามเช่นนี้ เทพธิดา เราถามแล้ว
ขอเธอจงบอกเถิดว่า นี้เป็นผลของกรรมอันใดเล่า
(สุนันทาเทพธิดาผู้เป็นอัครชายาทูลตอบว่า)
[๖๖๙] ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมเทพ ผู้ทรงบาเพ็ญทานมาแต่ปางก่อน
ขอพระองค์โปรดสดับกรรมอันเป็ นเหตุให้ดิฉันมีรูปงาม บังเกิดในเทวโลก
มีฤทธิ์และอานุภาพ
[๖๗๐] หม่อมฉันเป็นอุบาสิกามีนามว่าสุนันทา อยู่ในกรุงราชคฤห์
อันน่ารื่นรมย์ เป็ นผู้มีศรัทธา สมบูรณ์ด้วยศีล ยินดีแจกจ่ายทานเป็นนิตย์
[๖๗๑] หม่อมฉันมีจิตเลื่อมใสในเหล่าภิกษุผู้ปฏิบัติตรง
จึงได้ถวายผ้านุ่งผ้าห่ม ภัตตาหาร เสนาสนะ และเครื่องตามประทีป
[๖๗๒] ทั้งได้เข้าจาอุโบสถศีลซึ่งประกอบด้วยองค์ ๘ ทุกวัน ๑๔ ค่า ๑๕
ค่า และ ๘ ค่าแห่งปักษ์ และตลอดปาฏิหาริยปักษ์
[๖๗๓] สารวมระวังในศีลตลอดเวลา และแจกจ่ายทานด้วยความเคารพ
จึงได้ครอบครองวิมานนี้
[๖๗๔] หม่อมฉันงดเว้นจากการฆ่าสัตว์ การลักขโมย
การประพฤตินอกใจสามี สารวมระวังจากการพูดเท็จ และจากการดื่มน้าเมา
[๖๗๕] หม่อมฉันยินดีในศีล ๕ ฉลาดในอริยสัจ
เป็นอุบาสิกาของพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่า โคดม ผู้มีพระจักษุ มีพระยศ
[๖๗๖]
หม่อมฉันใช้ดอกไม้ทั้งหมดที่หญิงรับใช้นามาจากตระกูลญาติเนืองนิตย์นั้นเองบูช
าที่พระสถูปของพระผู้มีพระภาค

2. 2
[๖๗๗] อนึ่ง ในวันอุโบสถ หม่อมฉันมีจิตเลื่อมใส
ได้ถือมาลัยของหอมและเครื่องลูบไล้
ไปบูชาที่พระสถูปของพระผู้มีพระภาคนั้นด้วยมือทั้งสองของตน
[๖๗๘] ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมเทพ
เพราะกรรมที่หม่อมฉันใช้มาลัยบูชาพระสถูป (ของพระผู้มีพระภาค)
หม่อมฉันจึงมีรูปงาม บังเกิดในเทวโลก มีฤทธิ์และอานุภาพเช่นนี้
[๖๗๙] อนึ่ง การที่หม่อมฉันรักษาศีลเป็ นปกติ
จะอานวยผลเพียงเท่านั้นก็หามิได้ ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมเทพ
หม่อมฉันมีความหวังว่า อย่างไรเสีย เราพึงได้เป็นพระสกทาคามี
วิสาลักขิวิมานที่ ๙ จบ
----------------------------------
คาอธิบายเพิ่มเติมนี้ นามาจากบางส่วนของ
อรรถกถา ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ ปาริฉัตตกวรรคที่ ๓
๙. วิสาลักขิวิมาน
อรรถกถาวิสาลักขิวิมาน
วิสาลักขิวิมานนั้นเกิดขึ้นอย่างไร?
เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จปรินิพพานแล้ว
พระเจ้าอชาตสัตตุทรงรับพระบรมสารีริกธาตุของพระผู้มีพระภาคเจ้า
ที่พระองค์ได้รับมาสร้างพระสถูปและฉลองในกรุงราชคฤห์
ลูกสาวช่างทาดอกไม้คนหนึ่งอยู่กรุงราชคฤห์ ชื่อสุนันทา เป็ นอุบาสิกา
เป็นอริยสาวิกา บรรลุโสดาบัน
ได้ส่งพวงมาลัยและของหอมเป็นอันมากที่ส่งมาจากเรือนของบิดา
ทาการบูชาพระเจดีย์ทุกๆ วัน. ทุกวันอุโบสถ นางได้ไปทาการบูชาด้วยตนเอง.
ต่อมานางมีโรคอย่างหนึ่งเบียดเบียนถึงแก่กรรม
ได้ไปเกิดเป็ นบริจาริกาของท้าวสักกเทวราช. วันหนึ่ง
นางได้เข้าไปยังสวนจิตรลดากับท้าวสักกะจอมเทพ. ณ ที่นั้น
รัศมีของทวยเทพเหล่าอื่นถูกรัศมีของดอกไม้เป็นต้นกาจัด
มีสีวิจิตรตระการตายิ่งนัก.
แต่รัศมีของเทพธิดาสุนันทามิได้ถูกรัศมีดอกไม้เหล่านั้นครอบงา
คงอยู่เหมือนเดิม.
ท้าวสักกเทวราชทรงเห็นดังนั้น
มีพระประสงค์จะรู้สุจริตกรรมที่เทพธิดานั้นทามา
จึงได้สอบถามด้วยคาถาเหล่านี้ว่า
ดูก่อนแม่เทพธิดาผู้มีตางาม เธอชื่อไรจึงได้มีหมู่นางฟ้ าแวดล้อม
เดินวนเวียนอยู่รอบๆ ในสวนจิตรลดาอันน่ารื่นรมย์

3. 3
ในคราวที่พวกเทวดาชั้นดาวดึงส์
ล้วนแต่ขึ้นม้าขึ้นรถตกแต่งร่างกายงดงามเข้าไปยังสวนนั้นแล้วจึงมาในที่นี้.
แต่เมื่อเธอมา พอมาถึงที่นี้กาลังเที่ยวในสวน
รัศมีก็สว่างไสวไปทั้งสวนจิตรลดา แสงสว่างของสวนมิได้ปรากฏ
รัศมีของเธอมาข่มเสีย ดูก่อนแม่เทพธิดาฉันถามเธอแล้ว ขอเธอจงบอกว่า
นี้เป็นผลของกรรมอะไร.
ครั้นท้าวสักกะตรัสถามอย่างนี้แล้ว
เทพธิดานั้นจึงได้ตอบด้วยคาถาเหล่านี้ว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมเทพ ผู้ทรงบาเพ็ญทานมาแต่กาลก่อน รูป คติ
ฤทธิ์และอานุภาพของหม่อมฉันมีขึ้นด้วยกรรมใด
ขอพระองค์จงทรงสดับกรรมนั้นเถิด.
หม่อมฉันชื่อสุนันทา เป็ นอุบาสิกาอยู่ในกรุงราชคฤห์อันน่ารื่นรมย์
ถึงพร้อมด้วยศรัทธาและศีล ยินดีในการแจกจ่ายทานทุกเมื่อ
หม่อมฉันมีใจเลื่อมใสในท่านผู้ประพฤติตรง จึงได้ถวายผ้านุ่งห่ม ภัตตาหาร
เสนาสนะและประทีป ทั้งได้รักษาอุโบสถอันประกอบด้วยองค์ ๘ ประการ ตลอด
๑๔ ค่า ๑๕ ค่า และ ๘ ค่าแห่งปักษ์ และตลอดปาฏิหาริยปักษ์
เป็นผู้สารวมอยู่ในศีล ๕ เป็ นนิตย์ คือเว้นจากการฆ่าสัตว์ เว้นจากการพูดเท็จ
จากการเป็นขโมย จากการประพฤตินอกใจ ไกลจากการดื่มน้าเมา
เป็นผู้ฉลาดในอริยสัจจธรรม เป็ นอุบาสิกาของพระโคดมผู้มีจักษุ ผู้มียศ.
ทาสีจากตระกูลญาติของหม่อมฉันนาดอกไม้มาให้ทุกวัน
หม่อมฉันได้บูชาที่สถูปของพระผู้มีพระภาคเจ้าทุกวัน
อนึ่ง ในวันอุโบสถ
หม่อมฉันมีใจเลื่อมใสได้ถือเอาดอกไม้ของหอมและเครื่องลูบไล้ไปบูชาพระสถูป
ด้วยมือของตนเอง.
ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมเทพ รูป คติ
ฤทธิ์และอานุภาพเช่นนี้มีขึ้นแก่หม่อมฉันเพราะกรรมนั้น
มิใช่ว่าผลที่หม่อมฉันได้บูชาพระสถูปด้วยพวงมาลัย
และที่หม่อมฉันได้รักษาศีลจะให้ผลเท่านั้นก็หามิได้ ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมเทพ
หม่อมฉันยังได้เป็ นสกทาคามี ตามความหวังของหม่อมฉันอีกด้วย.
ท้าวสักกะจอมเทพได้ทรงบอกความนั้นแก่ท่านพระวังคีสเถระ
ตามนัยที่พระองค์และเทพธิดานั้นกล่าวแล้ว.
ท่านพระวังคีสะได้บอกแก่พระมหาเถระทั้งหลายผู้เป็นพระธรรมสังคา
หกาจารย์ ครั้งทาสังคายนา.
พระมหาเถระเหล่านั้นได้ยกเรื่องนั้นขึ้นสู่การสังคายนา ด้วยประการนั้นเอง.

4. 4
จบอรรถกถาวิสาลักขิวิมาน
-----------------------------------------------------