คูมือสื่อการสอนวิชาคณิตศาสตร โดยความรวมมือระหวาง
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
เมื่อผูเรียนไดชมสื่อการสอนขางตนแลว ผูสอนอาจใหขอสังเกตผูเรียนเพิ่มเติม ดังนี้
ในกรณีที่การหาจํานวนของเหตุการณที่สนใจโดยตรงทําไดยาก เทคนิคที่สาคัญอยางหนึ่งคือการหา
ํ
จํานวนของเหตุการณที่ไมสนใจแทน จากนั้นใชความสัมพันธที่วา
จํานวนของเหตุการณที่สนใจ
= ( จํานวนของเหตุการณที่ไมมีเงื่อนไข ) − (จํานวนของเหตุการณทไมสนใจ)
ี่
ตัวอยางตอไปนี้ เปนตัวอยางที่ประยุกตใชเรื่องการนับในการหาจํานวนฟงกชันและการหาจํานวน
สับเซต ซึ่งผูสอนอาจทบทวนความหมายของฟงกชัน ฟงกชันหนึ่งตอหนึ่งและสับเซต ใหผูเรียนกอน จากนันจึง
้
ใหผูเรียนฝกทําตัวอยางตอไปนี้เพิ่มเติม
ตัวอยาง ให A = {1, 2,3, 4} จงหา
1. จํานวนฟงกชนทั้งหมดจาก A ไป A
ั
2. จํานวนฟงกชนหนึ่งตอหนึ่งทั้งหมดจาก A ไป A
ั
3. จํานวนฟงกชนทั้งหมดทีไมใชฟงกชันหนึงตอหนึ่งจาก A ไป A
ั ่ ่
วิธีทา
ํ
________ ________ ________ ________
f (1) f (2) f (3) f (4)
8
10.
คูมือสื่อการสอนวิชาคณิตศาสตร โดยความรวมมือระหวาง
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
1. ในการสรางฟงกชัน f จาก A ไป A สามารถแบงการทํางานไดเปน 4 ขั้นตอน
ขั้นตอนที่ 1 เลือกสมาชิกใน A จํานวน 1 ตัว เพื่อกําหนดใหเปนคาของ f (1) ซึ่งมีไดทั้งหมด 4 วิธี
ขั้นตอนที่ 2 เลือกสมาชิกใน A จํานวน 1 ตัว เพื่อกําหนดใหเปนคาของ f (2) ซึ่งมีไดทั้งหมด 4 วิธี
ขั้นตอนที่ 3 เลือกสมาชิกใน A จํานวน 1 ตัว เพื่อกําหนดใหเปนคาของ f (3) ซึ่งมีไดทั้งหมด 4 วิธี
ขั้นตอนที่ 4 เลือกสมาชิกใน A จํานวน 1 ตัว เพื่อกําหนดใหเปนคาของ f (4) ซึ่งมีไดทั้งหมด 4 วิธี
โดยหลักการคูณ จะไดวา จํานวนวิธีในการสรางฟงกชันดังกลาวมีทั้งหมด 4 × 4 × 4 × 4 = 256 วิธี
ดังนั้น จํานวนฟงกชนจาก A ไป A มีทั้งหมด 256 ฟงกชัน
ั
2. ในการสรางฟงกชัน f ซึ่งเปนฟงกชันหนึ่งตอหนึ่ง จาก A ไป A
สามารถแบงการทํางานไดเปน 4 ขั้นตอน
ขั้นตอนที่ 1 เลือกสมาชิกใน A จํานวน 1 ตัว เพื่อกําหนดใหเปนคาของ f (1) ซึ่งมีไดทั้งหมด 4 วิธี
ขั้นตอนที่ 2 เลือกสมาชิกใน A จํานวน 1 ตัว เพื่อกําหนดใหเปนคาของ f (2)
โดยไมซ้ํากับ f (1) ซึ่งมีไดทั้งหมด 3 วิธี
ขั้นตอนที่ 3 เลือกสมาชิกใน A จํานวน 1 ตัว เพื่อกําหนดใหเปนคาของ f (3)
โดยไมซ้ํากับ f (1) และ f (2) ซึ่งมีไดทั้งหมด 2 วิธี
ขั้นตอนที่ 4 เลือกสมาชิกใน A จํานวน 1 ตัว เพื่อกําหนดใหเปนคาของ f (4)
โดยไมซ้ํากับ f (1) , f (2) และ f (3) ซึ่งมีไดทั้งหมด 1 วิธี
โดยหลักการคูณ จะไดวา จํานวนวิธีในการสรางฟงกชันดังกลาวมีทั้งหมด 4 × 3 × 2 ×1 = 24 วิธี
ดังนั้น จํานวนฟงกชนหนึ่งตอหนึ่งจาก A ไป A มีทั้งหมด 24 ฟงกชัน
ั
3. จํานวนฟงกชันทังหมดที่ไมใชฟงกชันหนึ่งตอหนึ่งจาก A ไป A
้
= (จํานวนฟงกชนทั้งหมดจาก A ไป A ) − (จํานวนฟงกชันหนึ่งตอหนึ่งทั้งหมดจาก A ไป A )
ั
= 256 − 24 = 232 ฟงกชัน
9
11.
คูมือสื่อการสอนวิชาคณิตศาสตร โดยความรวมมือระหวาง
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
ตัวอยาง กําหนดใหเซต A มีจํานวนสมาชิก n ตัว จงหาจํานวนสับเซตทั้งหมดของ A
วิธีทา กําหนดให A = {a1 , a2 ,… , an }
ํ
ในการสรางสับเซต B ของ A สามารถแบงการทํางานไดเปน n ขั้นตอน
ขั้นตอนที่ 1 เลือกวา a1 ∈ B หรือ a1 ∉ B ซึ่งมีไดทั้งหมด 2 วิธี
ขั้นตอนที่ 2 เลือกวา a2 ∈ B หรือ a2 ∉ B ซึ่งมีไดทั้งหมด 2 วิธี
ขั้นตอนที่ n เลือกวา an ∈ B หรือ an ∉ B ซึ่งมีไดทั้งหมด 2 วิธี
โดยหลักการคูณ จะไดวา จํานวนสับเซตทั้งหมดของ A เทากับ 2n สับเซต
ตัวอยางในสื่อการสอนตอไปนี้ เปนตัวอยางเพื่อนําเขาสูเรื่องหลักการบวก ซึ่งผูเรียนจะไดศกษาเรื่อง
ึ
หลักการบวกและตัวอยางการประยุกตใช
10