Το βιβλίο αυτό απευθύνεται στους υποψήφιους της θετικής και
τεχνολογικής κατεύθυνσης της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου . Περιέχει
τα θέματα της Ανάλυσης που τέθηκαν στις Πανελλήνιες Εξετάσεις από το
1983 έως και το 2005 στην Α΄ δέσμη, στην Δ΄ δέσμη, στην Θετική και
στην Τεχνολογική κατεύθυνση τα οποία συνοδεύονται από αναλυτικές
λύσεις. Περιέχονται επίσης και προτεινόμενα θέματα, κατάλληλα για τις
τελευταίες επαναλήψεις στην Ανάλυση, τα οποία συνοδεύονται από
σύντομες λύσεις. Το είδος και το ύφος των θεμάτων είναι τέτοια που
αναπτύσσουν την κριτική σκέψη των υποψηφίων, δίνοντας παράλληλα
μέσα από την πορεία επίλυσής τους και μεθοδολογίες – τεχνικές
ιδιαιτέρως χρήσιμες στις εξετάσεις.
Ευχαριστώ πολύ το συνάδελφο Ανέστη Τσομίδη για την ευγενική διάθεση του αρχείου.
Το βιβλίο αυτό απευθύνεται στους υποψήφιους της θετικής και
τεχνολογικής κατεύθυνσης της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου . Περιέχει
τα θέματα της Ανάλυσης που τέθηκαν στις Πανελλήνιες Εξετάσεις από το
1983 έως και το 2005 στην Α΄ δέσμη, στην Δ΄ δέσμη, στην Θετική και
στην Τεχνολογική κατεύθυνση τα οποία συνοδεύονται από αναλυτικές
λύσεις. Περιέχονται επίσης και προτεινόμενα θέματα, κατάλληλα για τις
τελευταίες επαναλήψεις στην Ανάλυση, τα οποία συνοδεύονται από
σύντομες λύσεις. Το είδος και το ύφος των θεμάτων είναι τέτοια που
αναπτύσσουν την κριτική σκέψη των υποψηφίων, δίνοντας παράλληλα
μέσα από την πορεία επίλυσής τους και μεθοδολογίες – τεχνικές
ιδιαιτέρως χρήσιμες στις εξετάσεις.
Ευχαριστώ πολύ το συνάδελφο Ανέστη Τσομίδη για την ευγενική διάθεση του αρχείου.
1. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Α) Αφού το 4 3 2
P(x) x x α x x β έχει παράγοντα 2
(x 1) , το P(x) έχει διπλή ρίζα το -1 .
Επομένως έχω (σχήμα HORNER)
Έτσι έχουμε:
3 2
α β 1 0 (1)
και
P(x) (x 1) x 2x (α 2)x α 1 (2)
Πρέπει και το πολυώνυμο 3 2
Π(x) x 2x (α 2)x α 1 να έχει ρίζα το -1, άρα
(σχήμα HORNER)
Έτσι έχουμε:
(2)
2 2 2
2α 6 0 α 3 και από την (1): β 2
και
P(x) (x 1) x 3x 2 (x 1) (x 1) (x 2)
B) Ακολουθεί πίνακας μεταβολής προσήμου του πολυωνύμου:
α) Άρα P(x) 0 όταν x 1,2 1 και 2
P(1 x ) 0 όταν αντίστοιχα ισχύει:
2 2
2 2 2 2
1 x 1 x 2 x 2
ή
1 1 x 2 0 x 1 0 x 1 x 0 x 0
Λύνει ο Σπύρος Χαλικιόπουλος
Σχήμα Horner
1 -1 α 1 β -1
-1 2 -α-2 α+1
1 -2 α+2 -α-1 α+β+1
Σχήμα Horner
1 -2 α+2 -α-1 -1
-1 3 -α-5
1 -3 α+5 -2α-6
x -∞ -1 1 2 +∞
Ρ(x) + 0 + 0 - 0 +
2. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Δηλαδή τελικά x 0, 2 .
β) Αφού 1 συν2 1 (για την ακρίβεια είναι συν2 0 , επειδή
π
2 π
2
) και
π
1 2
2
, από
τον πίνακα μεταβολής προσήμου του P(x) προκύπτει:
π
P(συν2) 0 και P 0
2
με
συνέπεια να είναι
π
P(συν2) P
2
.
γ) Για κάθε x 1,2R / έχουμε:
2 2
2
x 1 x 1κ λ κ λ
P(x) x 1 x 2 x 1 x 2x 1 (x 1) (x 2)
1 κ λ
1 κ (x 2) λ(x 1) 1 (κ λ)x 2κ λ
(x 1) (x 2) x 1 x 2
και από την ισότητα των ανωτέρω πολυωνύμων προκύπτει το σύστημα
κ λ 0 λ κ
κ,λ 1,1
2κ λ 1 κ 1
.
3. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
4 3 2 2
3 2
P(x) = x x +α x x+β . To (x+1) είναι παράγοντας του Ρ(x), άρα και το
(x+1) είναι παράγοντας του Ρ(x) υ = P(-1) = 0 α +β +1 = 0(1). ΤότεP(x) = (x +1)Π(x),
όπου Π(x) = x - 2x +(α + 2)x - α -1, όπωςπροκύπτει
Α)
από το σχήμα του Horner.
2
(1)
4 3 2 3 2
2
Το (x+1) είναι παράγοντας του P(x), άρα το x+1 είναι παράγοντας του
Π(x) Π( 1) 0 1 2 α 2 α 1 0 -2α - 6 = 0 α = -3 β = 2 .
P(x)=x x 3x x+2 P(x)=(x+1)(x 2x x+2)
P(x)=(x+1)[x (x-2)-(x-2)
Β)
2 2
2
(2)
2 2 2 2
2 2
] P(x)=(x+1)(x-2)(x -1) P(x)=(x+1) (x-1)(x-2) .
P(x) 0 (x+1) (x-1)(x-2) 0 x=-1, ή (x-1)(x-2) 0 1 x 2 . (2)
P(1- x )£0 1- x = -1, ή 1 1- x 2 x = 2,
άρα x = 2, ή 1 1- x 2 1 x
α)
2
0 x = 0.
(2) P(x)>0 x (- ,-1) (-1,1) (2, + ) .
π π
Eίναι 0 < συν2 < 1, άρα P(συν2) > 0, και 1 < < 2, άρα P( ) < 0.
2 2
π
Κατά συνέπεια είναι P(συν2) > P( ).
2
(x+1) κ λ
, για κάθε x -{1,-1,
P(x) x-1 x-2
β)
γ)
2}
1 κ λ
, για κάθε x -{1,-1,2}
(x-1)(x-2) x-1 x-2
1 = κ(x - 2) + λ(x -1), για καθε x -{1,-1,2}
1 = (κ + λ)x - 2κ - λ, για κάθε x -{1,-1,2}
( κ + λ = 0 και - 2κ - λ = 1) (κ = -1και λ = 1).
Λύνει η Ντίνα Ψαθά
Σχήμα Horner
1 -1 α 1 β -1
-1 2 -α-2 α+1
1 -2 α+2 -α-1 α+β+1
4. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Α)
(α τρόπος)
Εφόσον το πολυώνυμο 4 3 2
P x x x αx x β έχει παράγοντα το
2
x 1 , η διαίρεση του
με το
2 2
x 1 x 2x 1 θα αφήνει υπόλοιπο υ x 0.(το μηδενικό πολυώνυμο)
Κάνοντας την Ευκλείδεια Διαίρεση των πολυωνύμων έχω:
4 3 2
4 3 2
3 2
3 2
2
x x αx x β
x 2x x
3x (α 1)x x β
3x 6x 3x
(α 5)x
2
2
2
x 2x 1
x 3x (α 5)
4x β
(α 5)x (2α 10)x (α 5)
( 2α 6)x β α 5
Άρα υ x 2α 6 x β α 5 το οποίο πρέπει και αρκεί να είναι το μηδενικό πολυώνυμο.
Έτσι:
υ x 0 2α 6 x β α 5 0 2α 6 0 και β α 5 0
2α 6 και β α 5 α 3 και β 3 5
α 3 και β 3 5 α 3 και β 2
(β τρόπος)
Εφόσον το πολυώνυμο 4 3 2
P x x x αx x β έχει παράγοντα το
2
x 1 x 1 x 1 , η
διαίρεση P x : x 1 θα δίνει πηλίκο 1
π x και υπόλοιπο το μηδενικό πολυώνυμο.
Επιπλέον θα πρέπει και η διαίρεση του 1
π x : x 1 να δίνει επίσης υπόλοιπο το μηδενικό
πολυώνυμο.
Έτσι με χρήση του σχήματος Horner θα έχω:
Επομένως έχω: 3 2
1
π x x 2x α 2 x α 1 και υπόλοιπο 1
υ x α β 1 για το οποίο
πρέπει 1
υ x 0 α β 1 0 1 .
Ξανακάνω Horner για το 1
π x και έχω:
1 -1 α 1 β -1
-1 2 -α-2 α+1
1 -2 α+2 -α-1 α+β+1
Λύνει ο Στράτος Μανιτάρου
5. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Επομένως έχω 2
2
π x x 3x α 2 και υπόλοιπο 2
υ x 2α 6 για το οποίο πρέπει
2
υ x 0 2α 6 0 α 3.
Έτσι η (1) γράφεται: α β 1 0 β 1 α β 2.
Επομένως α 3 και β 2 είναι τα ζητούμενα. (Εύκολη η επαλήθευση)
(γ τρόπος – με ύλη Γ Λυκείου)
Για να είναι το 1 διπλή ρίζα του πολυωνύμου πρέπει και αρκεί P 1 0 και P 1 0 με
4 3 2 3 2
P x x x αx x β 4x 3x 2αx 1. Έτσι έχω:
P 1 0 1 1 α 1 β 0 α β 1 β 2
4 3 2α 1 0 α 3 α 3P 1 0
Β) α)
Από την ταυτότητα της Διαίρεσης
2
P x : x 1 έχω
2 2
P x x 1 x 3x 2 .
Επομένως:
2 2
P x 0 x 1 x 3x 2 0
Η παραπάνω ανίσωση έχει σύνολο ορισμού όλο το .
Λύνω τις ανισώσεις:
2
x 1 0 x 1 και είναι θετικό για κάθε x 1
2
x 3x 2 0 x 1,2
Και κατασκευάζω πίνακα προσήμων:
Άρα P x 0 x 1,2 1
1 -2 α+2 -α-1 -1
-1 3 -α-5
1 -3 α+2 -2α-6
x -∞ -1 1 2 +∞
(x+1)2 + 0 + + +
x2-3x+2 + + 0 - 0 +
P(x) + 0 + 0 - 0 +
6. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Για την ανίσωση 2
P 1 x 0 θέτω 2
1 x y και τότε η ανίσωση γράφεται:
2
2 2
2
2
2
2
1 1 x
P y 0 y 1,2 1 1 x 1,2 1 ή 1 x 1
1 x 2
0 x x 0
ή x 2 ή x 2 x 0 ή x 2
x1 x
β)
Παρατηρώ από τον πίνακα προσήμων ότι συν2 1,1 P συν2 0 ενώ
π π
1,2 P 0
2 2
.
Άρα
π
P 0 P συν2
2
γ)
Η σχέση που μας δίνεται για x 1, 1,2 και
2 2
P x x 1 x 3x 2 γράφεται
ισοδύναμα:
2
2
x 1 κ λ
,για κάθε x 1, 1,2
x 1 x 2P x
x 1
2
x 1
2
κ λ
,για κάθε x 1, 1,2
x 1 x 2x 3x 2
1 κ λ
,για κάθε x 1, 1,2
x 1 x 2x 1 x 2
x 1 x 2
1
x 1 x 2
x 1
κ
x 2
x 1
x 1 x 2
λ
x 2
,για κάθε x 1, 1,2
1 x 2 κ x 1 λ ,για κάθε x 1, 1,2
(α τρόπος)
Η σχέση ισχύει για κάθε x 1, 1,2 , άρα και για x 0 αλλά και x 3. Έτσι έχω:
Για x 0: 1 2κ λ 2κ λ 1
Για x 3: 1 κ 2λ κ 2λ 1
Λύνω το σύστημα των 2 εξισώσεων και έχω:
2κ λ 1 2κ λ 1 3λ 3 λ 1 λ 1
κ 2λ 1 2κ 4λ 2 κ 2λ 1 κ 1 2λ κ 1
(β τρόπος)
8. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Α) Το πολυώνυμο P x γράφεται:
4 3 2 3 2 2
2 2 22
2 2
P x x 2x x 3x 6x 3x α 5 x 2 α 5 x α 5 2α 6 x β α 5
x x 1 3x x 1 α 5 x 1 2α 6 x β α 5
x 1 x 3x α 5 2α 6 x β α 5
Επομένως το
2
x 1 είναι παράγοντας του P x , αν και μόνο αν, το υπόλοιπο ισούται με
μηδέν, δηλαδή αν και μόνο αν:
2α 6 0 α 3
β α 5 0 β 2
Σχόλιο:
Το παραπάνω «σπάσιμο» στηρίχθηκε στην απαίτηση το 2
x 2x 1 να είναι παράγοντας.
Ένα πιο απλό παράδειγμα για να κατανοηθεί η μέθοδος είναι το εξής:
Να λυθεί η εξίσωση:
3 2
x 2x 3x 6 0
Λύση:
Εδώ ρίζα είναι το 2 άρα παράγοντας το x 2
3 2 3 2 2
2
2
x 3x 3x 2 0 x 2x x 2x x 2 0
x x 2 x x 2 x 2 0
x 2 x x 1 0
x 2
αφού
2
2 2 1 3 1 3 3
x x 1 x x x 0
4 4 2 4 4
Λύνει ο Ανδρέας Πάτσης (λύση Α ερωτήματος)
9. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Α)
Το πολυώνυμο P x έχει παράγοντα το
2
x 1
24 3 2 2
P(x) x x αx x β x 1 κx λx μ , για κάποια κ,λ,μR
4 3 2 4 3 2
x x αx x β κx λ 2κ x μ 2λ κ x 2μ λ x μ
κ 1κ 1
λ 3λ 2κ 1
μ 2μ 2λ κ α
2μ λ 1 β 2
μ β α 3
Λύνει ο Παύλος Τρύφων (λύση Α ερωτήματος)
10. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Α)
Για να είναι το
2
x 1 παράγοντας πρέπει και αρκεί ο 1 να είναι ρίζα του Ρ(x)και του
πηλίκου της Ρ(x) :(x 1) . Με 2 Horner προκύπτει το σύστημα:
β α 1 0 α 3
6 2α 0 β 2
.
Β) α)
Η ζητούμενη 1η ανίσωση ισοδύναμα γράφεται: 2 2
x 1 x 3x 2 0 x 1 ή x 1,2
που προκύπτει εύκολα με πίνακα προσήμου.
Η 2η ανίσωση με χρήση του αποτελέσματος της 1ης ισοδύναμα γράφεται: 2
1 x 1 ή
2 2
1 1 x 2 x 2 ή 2
0 x 1 x 2 ή 2
0 x 1 x 2 ή x 0 .
β)
Είναι
π
Ρ(συν2) Ρ( )
2
γιατί ισχύει
π
π 2 1 1 συν2 0 Ρ(συν2) 0
2
και
π
Ρ( ) 0
2
.
γ)
Η εξίσωση ισοδύναμα γράφεται:
2
1 κ λ
1 κ x 2 λ x 1 ... κ 1,λ 1
x 1 x 2x 3x 2
Λύνει ο Κώστας Δεββές
11. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Α)
Το πολυώνυμο γράφεται
2
P x x 1 Π x x 1 Q x , όπου Q x x 1 Π x
Πρέπει να είναι : P 1 0 1 1 α 1 β 0 β 1 α (1)
Άρα 4 3 2 3 2
P x x x αx x 1 α P x x x 1 α x 1 x 1
3 2
P x x 1 x 1 α x 1
2 2
P x x 1 x 1 x x 1 α x 1 x 1 x 1 x 1 x x 1 α x 1
3 2
P x x 1 x 2x α 2 x α 1 .
Άρα 3 2
Q x x 2x α 2 x α 1 και
Q 1 0 1 1 α 2 α 1 0 2α 6 α 3 και από την (1) : β 2 .
Β) (α) Είναι :
24 3 2 3 2
P x x x 3x x 2 x 1 x 2x x 2 x 1 x 1 x 2 .
Με τη βοήθεια πίνακα προσήμων έχουμε :
P x 0 x 1 1,2 .
Για την ανίσωση : 2 2
P 1 x 0 1 x 1 ή 2
1 1 x 2 x 2 ή x 0 .
(β) Επειδή
π
1 συν2 1
2
είναι P συν2 0 και
π
P 0
2
, άρα π
P P συν2
2
.
(γ) Για κάθε x 1,1,2 R :
2
x 1 κ λ 1 κ λ
κ x 1 λ x 2 1
x 1 x 2 x 1 x 2P x x 1 x 2
κ λ x κ 2λ 1 , άρα πρέπει κ λ 0 και κ 2λ 1 .
Το σύστημα δίνει τη λύση κ,λ 1, 1 .
Λύνει ο Αθανάσιος Μπεληγιάννης
x -∞ -1 1 2 +∞
(x+1)2 + 0 + + +
x2-3x+2 + + 0 - 0 +
P(x) + 0 + 0 - 0 +
12. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Α) Με τη βοήθεια του σχήματος Horner έχουμε: 4 3 2
P(x) x x αx x β, με x,α,βR
3 2
1
Π (x) x 2x (2 α)x 1 α,x R και U(x) 1 α β
1
Π ( 1) 0 α 3 και U( 1) 0 β 2
Β) α) 4 3 2
P(x) x x 3x x 2, x R . Θα παραγοντοποιήσουμε το P(x):
3 2
1
Π (x) x 2x x 2,x R και 2
2
Π (x) x 3x 2,x R
2
1 2
P(x) 0 (x 1)Π (x) 0 (x 1) Π (x) 0
Κάνοντας πίνακα προσήμων προκύπτει
P(x) 0 x [1,2] { 1}
και 2 2 2
P(1 x ) 0 (1 1 x 2) (1 x 1) x 0, 2
β)P(συν2) 0 διότι συν2 ( 1,1) και
π
P 0
2
διότι
π
(1,2)
2
άρα
π
P(συν2) P
2
γ) Για x { 1,1,2} R
2
(x 1) k λ
P(x) x 1 x 2
2
2 2
(x 1) k λ
(x 1)(x 2) (x 1)(x 2) (x 1)(x 2)
x 1 x 2(x 1) (x 3x 2)
k 1
1 (x 2)k λ(x 1)
λ 1
Λύνει ο Πέτρος Τζίκας
Το υπόλοιπο είναι
ανεξάρτητο του x
οπότε μπορούμε να
το συμβολίσουμε
και με U
Σχήμα Horner
1 -1 α 1 β -1
-1 2 -α-2 α+1
1 -2 α+2 -α-1 α+β+1
Σχήμα Horner (δυο φορες)
1 -1 -3 1 2 -1
-1 2 1 -2
1 -2 -1 2 0
1 -2 -1 2 -1
-1 3 -2
1 -3 2 0
x -∞ -1 1 2 +∞
Ρ(x) + 0 + 0 - 0 +
13. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Α) Εκτελούμε την διαίρεση P x : x 1 με σχήμα Horner:
Έχουμε: 3 2
P x x 1 x 2x α 2 x α 1 α β 1 .
Έστω το πολυώνυμο π x x R με τύπο 3 2
π x x 2x α 2 x α 1 .
Για να ισχύει:
2
x 1 P x πρέπει
4 3 2
P 1 0 1 1 α 1 1 β 0 α β 1
και
3 2
π 1 0 1 2 1 α 2 1 α 1 0 α 3 .
Οπότε β 2 .
Β) Για α = –3 και β = 2 :
4 3 2 4 3 2 2 3 2
P x x x 3x x 2 x x x x 2x 2 x x 1 x x 1 2 x 1
3 2 2 2 2
x 1 x x 2 x 1 x 1 x x 1 2 x 1 x 1 x x 1 2
22
x 1 x 1 x x 2 x 1 x 1 x 1 x 2 P x x 1 x 1 x 2 .
α) Είναι:
2
P x 0 x 1 x 1 x 2 0 x 1 x 2 0 και
2
x 1 0 , αφού
2
x 1 0, x R.
Άρα, x 1, 2 1
Είναι:
2
u 1 x
2 2
P 1 x 0 P u 0 u 1, 2 1 1 1 x 2
ή 2
1 x 1 .
‘Εχουμε:
2
2 2
2
2 2
1 x 1 x 2
x 0, 21 x 1 x 0 x 0
1 1 x 2 x 0
1 x 2 x 1 x
R
β) Ο πίνακας προσήμων του P x είναι:
Λύνει ο Νίκος Ελευθερίου
Σχήμα Horner
1 -1 α 1 β ρ = -1
-1 2 -α-2 α+1
1 -2 α+2 -α-1 α+β+1
14. ___________________________________________________________________________
24η ΑΣΚΗΣΗ η άσκηση της ημέρας από το http://lisari.blogspot.gr σχ. έτος 2016-΄17
Είναι: συν2 1, 1 , οπότε P συν2 0 .
Επιπλέον, είναι π
1, 2
2
, οπότε
π
P 0
2
.
Άρα, π
P συν2 P
2
.
γ) Είναι
2
2 x 1 1
P x x 1 x 1 x 2 , x 1, 2
P x x 1 x 2
R .
Αναζητούμε λοιπόν πραγματικούς αριθμούς κ, λ τέτοιους, ώστε
1 κ λ
1 κ x 2 λ x 1 κ λ x 2κ λ 1 0
x 1 x 2x 1 x 2
.
Οπότε, πρέπει κ λ 0 και 2κ λ 1 0 .
Επιλύοντας το σύστημα βρίσκουμε: κ 1 και λ 1 .
x -∞ -1 1 2 +∞
(x+1)2 + 0 + + +
x - 1 - - 0 +
0
+
x - 2 - - - 0 +
P(x) + 0 + 0 - 0 +