วิชาชีววิทยาพื้นฐาน

2. ส่วนประกอบที่มีชีวิต(bioticcomponent)
ได้แก่พืชสัตว์รวมทั้งสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กและสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว
แบ่งตามหน้าที่ของสิ่งมีชีวิตได้เป็น ผู้ผลิต ผู้บริโภค ผู้ย่อยสลายอินทรียสาร

3. ผู้ผลิต(producer) สิ่งมีชีวิตที่สามารถสร้างอาหารเองได้ โดยการสังเคราะห์ด้วยแสง ได้แก่พืชสีเขียวแพลงก์ตอนพืชและแบคทีเรียบางชนิด เป็นจุดเริ่มต้นที่เชื่อมต่อระหว่างสิ่งไม่มีชีวิตและสิ่งที่มีชีวิตในระบบนิเวศ

4. ผู้บริโภค(consumer) สิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้ แต่ได้รับธาตุอาหารจากการกินสิ่งมีชีวิต อื่นอีกทอดหนึ่ง พลังงานและแร่ธาตุจะถูกถ่ายทอดสู่ผู้บริโภคตามลาดับของการกินอาหารได้ดังนี้ ผักกาด (ผู้ผลิต) พลังงาน 100 ส่วน หนอน (ผู้บริโภคลาดับที่ 2) พลังงาน 10 ส่วน ไก่ (ผู้บริโภคลาดับที่ 3) พลังงาน 1 ส่วน คน (ผู้บริโภคลาดับที่ 4) พลังงาน 0.1 ส่วน

5. ประเภทของผู้บริโภค ผู้บริโภคพืช (herbivore)เช่น ช้าง ม้า วัว ควาย ผู้บริโภคสัตว์ (carnivore)เช่น เสือ สิงโต งู เหยี่ยว ผู้บริโภคทั้งพืชและสัตว์(Omnivore)เช่น คน สุนัข ไก่ ผู้บริโภคซากพืชซากสัตว์ (scavenger)เช่น ใส้เดือนดิน กิ้งกือ ปลวก นกแร้ง

6. ประเภทของผู้บริโภค

7. ประเภทของผู้บริโภค

8. ประเภทของผู้บริโภค

9. ผู้ย่อยสลาย(decomposer) สิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้แต่อาศัยอาหารจากสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น ทาหน้าที่เปลี่ยนสารอินทรีย์ในสิ่งมีชีวิตให้เป็นสารอนินทรีย์และหมุนเวียนกลับมาให้ผู้ผลิต เช่นแบคทีเรียเห็ดรายีสต์

10. ความสัมพันธ์สิ่งมีชีวิต ผู้ย่อยสลายอินทรียสาร ผู้ผลิตผู้บริโภคพืชผู้บริโภคสัตว์ ผู้บริโภคซากพืชซากสัตว์สารอนินทรีย์ เช่น น้า และแร่ธาตุ

11. ส่วนประกอบที่ไม่มีชีวิต(bioticcomponent)
อุณหภูมิ(Temperature)
แสงสว่าง(Light)
น้้าแและความชื้น
ก๊าซในบรรยากาศ
ดิน

13. ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทางชีวภาพ ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน ก.ผลดีคือ สร้างความเข้มแข็งและความปลอดภัยในกลุ่ม ข.ผลเสียคือ แก่งแย่งอาหารแย่งชิงการเป็นจ่าฝูง

14. ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตต่างชนิดกัน
ก. ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน (Protocooperation+ / +)
สิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ฝ่ายต่างได้ประโยชน์ด้วยกันทั้งคู่
เช่น ผึ้งกับดอกไม้เพลี้ยกับมดดานกเอี้ยงกับควาย

15. ข. ภาวะพึ่งพากัน ( mutualism ) +/+ สิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ฝ่ายได้ประโยชน์ร่วมกัน แต่ต้องอยู่ร่วมกันตลอดเวลา หากแยกกันอยู่จะทาให้ไม่สามารถดารงชีวิตอยู่ได้ เช่น โพรโทซัวในลาไส้ปลวก แบคทีเรียในปมรากพืชตระกูลถั่ว รากับสาหร่าย (ไลเคน)

16. ค. ภาวะอิงอาศัย ( commensalism ) +/0 ฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์อีกฝ่ายหนึ่งไม่ได้และไม่เสียประโยชน์ เช่น เถาวัลย์กับต้นไม้ใหญ่กล้วยไม้กับต้นสักนกทารังบนต้นไม้เหาฉลามกับปลาฉลาม

17. ค. ภาวะอิงอาศัย ( commensalism )

18. ค. ภาวะอิงอาศัย ( commensalism )

19. ค. ภาวะอิงอาศัย ( commensalism )

20. ค. ภาวะอิงอาศัย ( commensalism )

21. ค. ภาวะอิงอาศัย ( commensalism )

22. ค. ภาวะอิงอาศัย ( commensalism )

23. ค. ภาวะอิงอาศัย ( commensalism ) +/0

24. ง. ภาวะการล่าเหยื่อ(Predation +/-) เป็นความสัมพันธ์ที่อีกฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์โดยการจับอีกฝ่ายหนึ่งกินอาหาร ซึ่งเรียกว่า“ผู้ล่า”ส่วนฝ่ายที่ถูกจับกินเรียกว่า“เหยื่อ” เสือกินกวาง นกกินปลา ไก่กินหนอน เป็นต้น

25. ง. ภาวะการล่าเหยื่อ(Predation +/-)

26. จ. ภาวะมีปรสิต(Parasitism +/-) เป็นความสัมพันธ์ที่อีกฝ่ายหนึ่งแย่งอาหารสิ่งมีชีวิตอีกฝ่ายหนึ่ง สิ่งมีชีวิตถูกแย่งอาหารเรียกว่าเจ้าบ้านหรือผู้ถูกอาศัย สิ่งมีชีวิตที่แย่งอาหารเรียกว่าปรสิต เช่นกาฝากกับต้นไม้หมัดกับสุนัข

27. จ. ภาวะมีปรสิต(Parasitism +/-)

28. จ. ภาวะมีปรสิต(Parasitism +/-)

29. ฉ. ภาวะมีการแข่งขัน(Competition -/-) เป็นความสัมพันธ์ที่สิ่งมีชีวิตทั้งสองชนิดต่างเสียประโยชน์ เช่น การแย่งรับแสงแดดกันของต้นไม้

31. อุณหภูมิ เป็นปัจจัยควบคุมการเจริญเติบโต การสืบพันธุ์ และแพร่กระจายของสิ่งมีชีวิต การปรับตัวด้านโครงสร้าง เช่น หมีขั้วโลก มีขนยาวชั้นไขมันหนา การปรับตัวด้านพฤติกรรม ได้แก่ การอพยพของนกนางแอ่นบ้าน

32. แสง เป็นปัจจัยจากัดของพืช เพราะมีผลต่อการสร้างอาหารของพืช มีผลต่อการสืบพันธุ์ของสัตว์บางชนิด โดยแสงที่ลดลงทาให้มีการผลิตฮอร์โมนเพศมากขึ้น มีผลต่อการหุบบานของดอกไม้ และการออกหากินของสัตว์

33. แสง

34. แสง

35. ความชื้น เป็นตัวกาหนดสภาพแวดล้อม ความอุดมสมบูรณ์และลักษณะของระบบนิเวศ การปรับตัวของสิ่งมีชีวิตในทะเลทรายที่ความชื้นน้อย เช่นหนูแกงการู และอูฐ

36. ความชื้น

37. แก๊ส แก๊สสาคัญ ได้แก่ ออกซิเจน คาร์บอนไดออกไซด์ ไนโตรเจน ที่สาคัญที่สุดสาหรับการดารงชีวิต คือออกซิเจน ไม่ว่าจะเป็นบนบกหรือในน้า

38. แก๊ส

39. แก๊ส

41. ห่วงโซ่อาหาร(Food Chain) ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในเรื่องของการกินต่อกันเป็นทอด ๆ โดยเริ่มจากพืชที่มีหน้าที่สร้างอาหารด้วยกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง ทาให้มีการถ่ายทอดพลังงานในอาหารต่อเนื่องเป็นลาดับจากการกินต่อกัน

42. การพิจารณาห่วงโซ่อาหาร ต้นข้าวเป็นผู้ผลิตในห่วงโซ่อาหารสามารถสร้างอาหารได้เอง ตั๊กแตนนับเป็นผู้บริโภคลาดับที่ 1 เป็นสัตว์ลาดับแรกที่บริโภคข้าวซึ่งเป็นผู้ผลิต กบเป็นผู้บริโภคลาดับที่ 2เพราะกินตั๊กแตนหลังจากที่ตั๊กแตนกินต้นข้าวแล้ว เหยี่ยวเป็นผู้บริโภคลาดับสุดท้าย เนื่องจาก ไม่มีสัตว์อื่นมาจับเหยี่ยวกินอีกทอดหนึ่ง ต้นข้าวตั๊กแตนกบเหยี่ยว

43. โซ่อาหาร

44. โซ่อาหาร

45. สายใยอาหาร(Food Web) ห่วงโซ่อาหารหลาย ๆ ห่วงโซ่ ที่มีความคาบเกี่ยวหรือสัมพันธ์กัน มีความซับซ้อนกันมากขึ้น คือ มีการกินกันอย่างไม่เป็นระเบียบ ดังนั้น ในระบบนิเวศ จึงมักพบสายใยอาหาร มากกว่าห่วงโซ่อาหาร

46. สายใยอาหาร(Food Web)

47. สายใยอาหาร(Food Web)

48. สายใยอาหาร(Food Web)

50. ดุลยภาพของระบบนิเวศ สิ่งที่ทาให้เกิดความสมดุล คือ การหมุนเวียนของแร่ธาตุและการถ่ายทอดพลังงาน การถ่ายทอดพลังงานก็คือ สายใยอาหารและห่วงโซ่อาหารนั่นเอง การหมุนเวียนของแร่ธาตุก็คือ วัฎจักรของสารต่างๆ เช่น น้า คาร์บอน

51. งานประจาเรื่อง ให้นักเรียนดาเนินการออกแบบสายใยอาหาร (Food Web) โดยใช้คอมพิวเตอร์ และบันทึกเป็นไฟล์ภาพ คนละ 1 ภาพ จัดส่งทางเฟสบุ๊คหรือ E-mail : Pinutchaya_28@hotmail.com