Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến mủ cao su suối kè giai đoạn 2 công suất 1000m3 ngày đêm. xã gia linh, huyện tánh linh, tỉnh bình thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
TÍNH TOÁN VÀ THIẾT KẾ HỆ THỐNG XỬ LÝ NƯỚC
THẢI NHÀ MÁY CHẾ BIẾN MỦ CAO SU SUỐI KÈ GIAI
ĐOẠN 2 CÔNG SUẤT 1000M3
/NGÀY ĐÊM XÃ GIA
LINH, HUYỆN TÁNH LINH, TỈNH BÌNH THUẬN
Viện: Viện khoa học Ứng dụng HUTECH
Chuyên ngành: Kỹ thuật môi trường
Giảng viên hướng dẫn: ThS. Lâm Vĩnh Sơn
Sinh viên thực hiện: Trần Nguyễn Hoàng Sơn
MSSV: 1411090409
Lớp: 14DMT03
TP. Hồ Chí Minh, tháng 7 năm 2018

Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến mủ cao su Suối Kè giai đoạn 2 công suất
1000m3
/ngày đêm. Xã Gia Linh, huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài này là công trình tính toán của tôi và được sự hướng dẫn khoa
học của Thạc sĩ Lâm Vĩnh Sơn. Các nội dung tính toán, số liệu, kết quả trong đề tài là trung
thực và có nguồn gốc. Các nội dung nghiên cứu, số liệu, kết quả nêu trong đề tài là trung
thực và có nguồn gốc. Trong luận văn có sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số
liệu của tác giả, cơ quan tổ chức khác nhau đều có trích dẫn và chú thích rõ ràng về nguồn
gốc. Tôi xin chịu trách nhiệm trước hội đồng phản biện và pháp luật về kết quả và các tài
liệu thông tin của đề tài này.

1000m3
ii
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn đến trường Đại học Công nghệ thành phố Hồ Chí
Minh, Viện khoa học ứng dụng Hutech đã tạo điều kiện cho tôi được học tập và tích lũy
kiến thức đến ngày hôm nay.
Đặc biện tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Thạc sĩ Lâm Vĩnh Sơn đã tận tình hướng
dẫn tôi trong thời gian thực hiện đề tài.
Cảm ơn đến quý Thầy, Cô tại Viện khoa học ứng dụng Hutech trường Đại học Công
nghệ thành phố Hồ Chí Minh đã dạy dỗ và truyền đạt kiến thức quý báu trong suốt thời
gian học tập và thực hiện đề tài đồ án.
Xin chân thành cảm ơn đến quý Thầy, Cô hội đồng phản biện đã dành thời gian đọc và
đưa ra lời nhận xét giúp nhóm tác giả hoàn thiện hơn đề tài này.
Cảm ơn gia đình và bạn bè đã tiếp thêm niềm tin, nghị lực và giúp đỡ nhóm tác giả trong
suốt thời gian thực hiện đề tài.
Xin gửi đến lời cám ơn chân thành và sâu sắc nhất!
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 7 năm 2018
Trần Nguyễn Hoàng Sơn

1000m3
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...............................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................................ii
MỤC LỤC .........................................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................vi
DANH MỤC BẢNG ........................................................................................................vii
DANH MỤC HÌNH ..........................................................................................................ix
MỞ ĐẦU............................................................................................................................. 1
I. ĐẶT VẤN ĐỀ.......................................................................................................................................1
2. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI.............................................................................................................................2
3. NỘI DUNG ĐỀ TÀI.............................................................................................................................3
4. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN............................................................................................................3
5. DỰ KIẾN KẾT QUẢ............................................................................................................................3
NỘI DUNG.........................................................................................................................4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN............................................................................................. 4
1.1. Tổng quan về ngành công nghiệp sản xuất Cao Su ...........................................................................4
1.1.1. Tình hình phát triển ngành Cao Su trên Thế Giới [7], [8], [10]..................................................4
1.1.2. Tình hình phát triển ngành công nghiệp cao su tại Việt Nam.....................................................5
Diện tích cây cao su tại Việt Nam.........................................................................................................5
1.1.3. Tổng quan về cây cao su.............................................................................................................6
- Ở dạng nhũ tương: các amidon, lipid, tinh dầu, nhựa, sáp, polyterpenic. ..........................................8
1.1.4. Sản phẩm từ cao su thiên nhiên...................................................................................................8
1.1.5. Ảnh hưởng của nước thải nhà máy Cao Su đến môi trường.......................................................8
1.1.6. Đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường nhà máy chế biến mủ cao su..........................................9
1.2. Tổng quan về Công ty TNHH MTV Cao Su Bình Thuận[14].........................................................12
1.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển:...............................................................................................12
1.2.2. Bộ máy tổ chức .........................................................................................................................13
1.3. Tổng quan về nhà máy cao su Suối Kè............................................................................................14
1.3.1. Hoạt động chế biến và sản xuất của nhà máy ...........................................................................15
1.3.2. Quy trình sản xuất mủ cốm.......................................................................................................15
1.3.3. Quy trình sản xuất mủ tờ...........................................................................................................19

1000m3
iv
1.3.4. Đặc tính nước thải nhà máy cao su Suối Kè .............................................................................21
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN CÁC CÔNG NGHỆ XỬ LÝ NƯỚC THẢI CAO SU .22
2.1. Đặc điểm, tính chất của nước thải chế biến mủ cao su ....................................................................22
2.2. Tổng quan về công nghệ xử lý nước thải chế biến mủ cao su .........................................................22
2.2.1. Các phương pháp xử lý cơ học .................................................................................................22
2.2.2. Phương pháp xử lý hóa lý .........................................................................................................29
2.2.3. Phương pháp xử lý sinh học......................................................................................................33
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÔNG NGHỆ XỬ LÝ NƯỚC THẢI..................................40
3.1. Một số công nghệ xử lý nước thải mủ cao su trong và ngoài nước .................................................40
3.1.1. Các công nghệ xử lý ngoài nước...............................................................................................40
3.2.2. Các công nghệ xử lý trong nước...............................................................................................41
3.2. Đề xuất công nghệ xử lý nước thải cho nhà máy chế biến mủ cao su Suối Kè ...............................43
3.2.1. Phương án 1 ..............................................................................................................................44
3.2.2. Phương án 2 ..............................................................................................................................45
3.3. Thuyết minh sơ đồ công nghệ..........................................................................................................46
3.3.1. Phương án 1 ..............................................................................................................................46
3.3.2. Phương án 2 ..............................................................................................................................49
CHƯƠNG 4: TÍNH TOÁN THIẾT KẾ CÁC CÔNG TRÌNH ĐƠN VỊ HỆ THỐNG
XỬ LÝ NƯỚC THẢI ......................................................................................................52
4.1. Tính toán phương án 1.....................................................................................................................52
4.1.1. Mương dẫn và song chắn rác ....................................................................................................52
4.1.2. Bể thu gom..........................................................................................................................57
4.1.3. Bể gạn mủ .................................................................................................................................59
4.1.4. Bể điều hòa ...............................................................................................................................61
4.1.5. Bể tuyển nổi..............................................................................................................................64
4.1.6. Bể UASB ..................................................................................................................................74
4.1.7. Bể anoxit...................................................................................................................................84
4.1.8. Bể sinh học hiếu khí Aerotank..................................................................................................87
4.1.9. Bể lắng ......................................................................................................................................93
4.1.10. Bể trung gian...........................................................................................................................99
4.1.11. Bồn lọc áp lực .......................................................................................................................101
4.1.12. Bể khử trùng..........................................................................................................................106
4.1.13. Bể chứa bùn ..........................................................................................................................108

1000m3
v
4.2. Tính toán phương án 2...................................................................................................................108
4.2.1. Bể điều hòa .............................................................................................................................109
4.2.2. Bể tuyển nổi............................................................................................................................113
4.2.3. Mương oxy hóa.......................................................................................................................123
4.2.4. Bể lắng ....................................................................................................................................131
CHƯƠNG 5: TÍNH TOÁN CHI PHÍ ĐẦU TƯ .........................................................137
5.1. Tính toán chi phí phương án 1:......................................................................................................137
5.1.1. Chi phí lắp đặt thiết bị.............................................................................................................138
5.1.2. Chi phí vận hành hệ thống ......................................................................................................139
5.2. Tính toán chi phí phương án 2:......................................................................................................142
5.2.1. Chi phí lắp đặt thiết bị.............................................................................................................143
5.2.2. Chi phí vận hành hệ thống ......................................................................................................144
5.3. Lựa chọn phương án ......................................................................................................................147
CHƯƠNG 6: VẬN HÀNH VÀ QUẢN LÝ HỆ THỐNG XỬ LÝ NƯỚC THẢI.....150
6.1. Vận hành........................................................................................................................................150
6.2. Quản lý...........................................................................................................................................151
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................153

1000m3
vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BOD : Biochemical Oxygen Demand - Nhu cầu oxy sinh học
COD : Chemical Oxygen Demand - Nhu cầu oxy hoá học
DO : Diluted Oxygen - Lượng oxy hoà tan có trong nước thải tính bằng mg/l
F/M : Food – Microganism Ration - Tỷ lệ thức ăn cho vi sinh vật
MLSS : Mixed Liquor Suspends Soid - Chất rắn lơ lửng trong bùn lỏng, mg/l
MLVSS : Mixed liquor Volatile Suspends Soid - Chất rắn lơ lửng bay hơi trong
bùn lỏng, mg/l
SS : Suspended Soild - Chất rắn lơ lửng có trong nước thải tính bằng mg/l
TCXD : Tiêu chuẩn xây dựng
QCVN : Quy chuẩn Việt Nam
HTXLT : Hệ thống xử lý nước thải
KCN : Khu công nghiệp

1000m3
vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Quy chuẩn quốc gia về nước thải sơ chế cao su thiên nhiên .............................. 2
Bảng 1.2: Mức độ ô nhiễm nước thải tại các nhà máy chế biến cao su ............................ 10
Bảng 1.3: Đặc tính ô nhiễm nước thải của ngành chế biến cao su....................................11
Bảng 1.4: Một số chất gây mùi hôi thường gặp trong nước thải.......................................11
Bảng 1.5: So sánh hàm lượng các chất ô nhiễm giữa nước thải chế biến cao su và nước
thải đô thị...........................................................................................................................12
Bảng 1.6: Tính chất nước thải nhà máy chế biến mủ cao su Suối Kè............................... 21
Bảng 2.1: Ứng dụng quá trình xử lý hóa học ....................................................................32
Bảng 3.1: Một số công nghệ xử lý nước thải cao su tại Malaysia ....................................40
Bảng 3.2: Một số công nghệ xử lý nước thải cao su tại Việt Nam ...................................41
Bảng 3.3: Tính chất nước thải nhà máy chế biến mủ cao su Suối Kè............................... 43
Bảng 4.1: Kết quả tính toán thủy lực mương dẫn nước thải trước song chắn rác.............54
Bảng 4.2: Thông số thiết kế mương và song chắn rác ......................................................57
Bảng 4.3: Thông số thiết kế bể thu gom............................................................................59
Bảng 4.4: Thông số thiết kế bể gạn mủ.............................................................................61
Bảng 4.5: Thông số thiết kế bể điều hòa ...........................................................................64
Bảng 4.6: Thông số thiết kế cho bể tuyển nổi thổi khí......................................................65
Bảng 4.7: Thông số thiết kế bể tuyển nổi..........................................................................74
Bảng 4.8: Các thông số thiết kể UASB.............................................................................75
Bảng 4.9: Tải trọng thể tích chất hữu cơ của bể UASB bùn hạt và bùn bông ở các hàm
lượng COD vào tỉ lệ chất không tan khác nhau ................................................................76
Bảng 4.10: Thông số thiết kế bể Anoxit............................................................................87
Bảng 4.11: Tổng hợp tính toán bể Aerotank .....................................................................93
Bảng 4.12: Thông số cơ bản thiết kế bể lắng ....................................................................93
Bảng 4.13: Tổng hợp tính toán bể lắng .............................................................................98
Bảng 4.14: Thông số thiết kế bể trung gian ....................................................................100
Bảng 4.15: Kích thước vật liệu lọc..................................................................................101
Bảng 4.16: Thông số thiết kế bồn lọc áp lực...................................................................105

1000m3
viii
Bảng 4.17: Thông số thiết kế bể khử trùng .....................................................................107
Bảng 4.18: Thông số thiết kế bể chứa bùn......................................................................108
Bảng 4.19: Các thông số thiết kế bể điều hòa .................................................................113
Bảng 4.20: Thông số thiết kế cho bể tuyển nổi thổi khí..................................................113
Bảng 4.21: Thông số thiết kế bể tuyển nổi......................................................................123
Bảng 4.22: Đặc tính kỹ thuật của tubin dạng đĩa cánh phẳng.........................................129
Bảng 4.23: Thông số thiết kế mương oxy hóa ................................................................130
Bảng 4.24: Thông số cơ bản thiết kế bể lắng ..................................................................131
Bảng 4.25: Tổng hợp tính toán bể lắng ...........................................................................136
Bảng 5.1: Chi phí xây dựng phương án 1........................................................................137
Bảng 5.2: Bảng chi phí lắp đặt thiết bị phương án 1.......................................................138
Bảng 5.3: Bảng chi phí điện năng phương án 1 ..............................................................140
Bảng 5.4: Chi phí xây dựng phương án 2........................................................................142
Bảng 5.5: Bảng chi phí lắp đặt thiết bị phương án 2 ......................................................143
Bảng 5.6: Bảng chi phí điện năng phương án 2 ..............................................................145
Bảng 5.7: So sánh các phương án....................................................................................148

1000m3
ix
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Tỷ trọng tiêu thụ và sản xuất cao su thiên nhiên trên thế giới ............................ 5
Hình 1.2: Diện tích trồng cao su tại Việt Nam năm 2014...................................................6
Hình 1.3: Nhà máy chế biến cao su Suối Kè.....................................................................14
Hình 1.4: Sơ đồ sản xuất mủ cốm tại nhà máy..................................................................15
Hình 1.5: Quy trình chế biến và dòng nước thải ............................................................... 18
Hình 1.6: Quy trình chế biến mủ tờ và dòng nước thải.....................................................20
Hình 2.1: Bể điều hòa........................................................................................................25
Hình 2.2: Bể lọc sinh học có vật liệu ngập trong nước .....................................................36
Hình 2.3: Bể Aerotank.......................................................................................................38
Hình 4.1: Chi tiết song chắn rác........................................................................................56
Hình 4.1: Cấu tạo mương oxy hóa ..................................................................................125

1000m3
1
MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phát triển đó là nhờ vào sự đóng góp không
nhỏ của các ngành công nghiệp khác nhau trên cả nước. Trong đó ngành công nghiệp sản
xuất và chế biến cao su chiếm một vị thế quan trọng trong việc đóng góp vòa sự phát triển
kinh tế của đất nước và là một trong những ngành có tiềm năng phát triển vô cùng lớn. Các
sản phẩm sản xuất từ cao su được sử dụng một cách rộng rãi trong cả nước và là mặt hàng
có giá trị kim ngạch xuất khẩu cao. Giá trị đóng góp vào tổng kim ngạch xuất khẩu của
ngành cao su không chỉ từ nguồn nguyên liệu mà còn từ các sản phẩm cao su và sản phẩm
gỗ cao su của ngành công nghiệp chế biến, đã đạt 4,847 tỷ USD năm 2016, đóng góp 2,7%
vào tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước và vượt mức 5 tỷ USD trong năm 2017.(1).
Ngoài tiềm năng công nghiệp, cây cao su còn có tác dụng phủ xanh đất trống, đồi trọc,
bảo vệ tài nguyên đất tránh rửa trôi, xói mòn, tạo môi trường không khí trong lành… Hiện
nay, để chế biến hết số mủ cao su thu hoạch được nâng cấp và xây dựng mới tại nhiều tỉnh
phía Nam, chủ yếu tập trung ở các tỉnh Bình Thuận, Đồng Nai, Bình Dương, Bình
Phước…Giải quyết công ăn việc làm cho hàng ngàn công nhân làm việc trong nhà máy và
hàng trăm ngàn công nhân làm việc trong các nông trường cao su. Tuy nhiên tăng trưởng
kinh tế chỉ là điều kiện cần và sẽ không bền vững nếu không kết hợp yếu tố môi trường –
xã hội. Ở nước ta, ước tính hàng năm ngành chế biến mủ cao su thải ra khoảng 5 triệu m3
nước thải. Lượng nước thải này có nồng độ các chất hữu cơ dễ bị phân hủy rất cao như
acetic, đường, protein, chất béo… Hàm lượng COD đạt đến 2.500 – 35.000 mg/l, BOD từ
1.500 – 12.000 mg/l được xả ra nguồn tiếp nhận mà chưa được xử lý hoàn toàn ảnh hưởng
trầm trọng đến thủy sinh vật trong nước. Ngoài ra vấn đề mùi hôi phát sinh do chất hữu cơ
bị phân hủy kỵ khí tạo thành Mercaptan và H2S ảnh hưởng môi trường không khí khu vực
xung quanh. Do đó vấn đề đánh giá và đưa ra phương án khả thi cho việc xử lý lượng nước
thải chế biến mủ cao su được nhà nước và chính quyền địa phương quan tâm một cách đầy
đủ.

1000m3
2
Công ty TNHH MTV Cao su Bình Thuận là một trong số những công ty đóng góp
không nhỏ về sản phẩm xuất khẩu và để ngành cao su Việt Nam phát triển và tiến xa hơn
nữa công ty đã và đang có dự án mở rộng quy mô sản xuất tổng công suất 9000 tấn/năm.
Việc nâng công suất lên sẽ kéo theo nhiều vấn đề quan ngại đặc biệt là chất thải kèm theo.
Một trong các chất thải được quan tâm hàng đầu đó là nước thải, khi sản phẩm tăng thì
nước thải tăng nhưng với hệ thống xử lý hiện tại của công ty thì việc đảm bảo mọi nguồn
nước thải đổ ra sông đạt tiêu chuẩn là điều không thể nên việc mở rộng hệ thống xử lý nước
thải là điều cấp thiết hiện nay, để đảm bảo mọi nguồn tiếp nhận không bị ô nhiễm và đạt
đến sản xuất lành mạnh.
Để giải quyết vấn đề trên, đòi hỏi nhà máy chế biến cao su phải có một hệ thống xử lý
nước thải cao su hợp lý để xử lý nước thải trước khi thải vào môi trường, hoặc tái sử dụng
lại nguồn nước sau xử lý vào các mục đích khác. Chính vì lý do đó, đề tài “ Tính toán và
thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến mủ cao su Suối Kè giai đoạn 2
công suất 1000m3
/ngày đêm xã Gia Linh, huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận” được
em chọn nhằm giải quyết những vấn đề nan giải trên.
2. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI
Thiết kế hệ thống xử lý nước thải cho chất lượng nước thải của nhà máy sản chế biến
mủ cao su sau khi xử lý đạt tiêu chuẩn QCVN 01:2015 BTNMT, cột A.
Bảng 1.1: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải sơ chế cao su thiên nhiên
STT Thông số Đơn vị QCVN 01:2015 BTNMT, cột A
1 TSS mg/l 50
2 BOD5 mg/l 30
3 COD mg/l 100
4 Tổng Nitơ mg/l 50
5 Amoni (NH4
+
) mg/l 6

1000m3
3
3. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
- Khảo sát hiện trạng môi trường công ty TNHH MTV Cao su Bình Thuận
- Thu thập phân tích số liệu đầu vào
- Đề xuất phương án xử lý nước thải
- Phân tích lựa chọn công nghệ xử lý
- Thuyết minh công nghệ
- Tính toán các công trình đơn vị
- Dự toán kinh phí thực hiện
4. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
- Thu thập, phân tich, tổng hợp các tài liệu về nhà máy. Từ đó tính toán hệ thống xử lý
cho nhà máy một cách hợp lý nhất.
- Nghiên cứu các tài liệu: Đọc và tìm hiểu các tài liệu liên quan đến tình hình nước thải
sản xuất hàng may mặc cao cấp, mũ giày cao cấp của nhà máy và tìm hiểu các hệ thống xử
lý hiệu quả đối với loại nước thải.
- Phương pháp so sánh: Đánh giá hiệu quả xử lý nước thải đối với QCVN 01:2015
BTNMT, cột A.
- Phương pháp phân tích chi phí lợi ích: Nhằm đánh giá hiệu quả kinh tế trong quá trình
xử lý nước thải của các phương pháp xử lý.
5. DỰ KIẾN KẾT QUẢ
Từ kết quả tính toán thiết kế của đề tài có thể làm cơ sở cho Công ty TNHH MTV Cao
su Bình Thuận tham khảo để đầu tư xây dựng công trình để có thể đảm bảo để xử lý hết
lượng nước thải từ dự án mở rộng sản xuất của nhà máy, hận chế đến mức thấp nhất đối
với môi trường xung quanh.

1000m3
4
NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
1.1. Tổng quan về ngành công nghiệp sản xuất Cao Su
1.1.1. Tình hình phát triển ngành Cao Su trên Thế Giới [7], [8], [10]
Ngành cao su thiên nhiên là một ngành đầu tư dài hạn. Theo thống kế đến cuối năm
2017, tổng diện tích cao su thiên nhiên trên thế giới đạt khoảng 13 triệu ha, Châu Á chiếm
92,42%, Châu Mỹ chiếm 5,14% và 2,44% thuộc về Châu Phi. Tổng sản lượng cao su thiên
nhiên đạt hơn 11 triệu tấn. Trong đó, Châu Á chiếm ưu thế vượt trội khi chiếm tỷ trọng
93,2% trong tổng lượng sản xuất của thế giới, tiếp theo là Châu Phi (4,3%), Châu Mỹ Latin
(2,5%).
Theo thống kê của Rubber Statistical Bulletin – IRSG, tính đến cuối 2011, Châu Á là
khu vực tiêu thụ cao su thiên nhiên lớn nhất thế giới, chiếm 69,7% tổng nhu cầu thế giới,
kế đến là Châu Âu (13,5%), Bắc Mỹ (10,7%).
Nhóm 5 nước sản xuất cao su thiên nhiên lớn nhất thế giới là Thái Lan, Indonesia,
Malaysia, Ấn Độ và Việt Nam (chiếm 82,39% trong tổng sản lượng sản xuất của thế giới),
nhóm 5 quốc gia tiêu thụ cao su thiên nhiên lớn nhất thế giới là Trung Quốc (33,5%), Mỹ
(9,5%), Ấn Độ (8,7%), Nhật Bản (6,6%) và Maylasia (4,6%). Riêng Trung Quốc bình quân
5 năm qua chiếm 32% tổng sản lượng tiêu thụ cao su thiên nhiên và chiếm đến 24% tổng
kim ngạch nhập khẩu cao su thiên nhiên toàn cầu. Bốn quốc gia xuất khẩu cao su thiên
nhiên lớn nhất thế giới hiện nay là Thái Lan (gần 3 triệu tấn), Indonesia (2,13 triệu tấn),
Malaysia (0,95 triệu tấn) và Việt Nam (0,82 triệu tấn), chiếm 87,35% tổng sản lượng xuất
khẩu cao su thiên nhiên toàn cầu.

1000m3
5
Hình 1.1: Tỷ trọng tiêu thụ và sản xuất cao su thiên nhiên trên thế giới
Năm 2016, kim ngạch xuất khẩu toàn cầu đạt 12,5 tỷ USD. Khu vực Đông Nam Á vẫn
là khu vực sản xuất chính của cao su thiên nhiên. Trong đó, chỉ riêng Thái Lan và Indonesia
đã đạt 7,7 tỷ USD, chiếm đến 65% tổng kim ngạch xuất khẩu thế giới.
1.1.2. Tình hình phát triển ngành công nghiệp cao su tại Việt Nam
Cây cao su bắt đầu được trồng tại Việt Nam từ cuối thế kỷ 19 bởi những người Pháp,
tập trung tại các tỉnh Đông Nam Bộ. Kể từ sau năm 1975, cao su được trồng với quy mô
lớn, bao phủ khắp cả nước. Cây cao su nhanh chóng trở thành cây công nghiệp chủ lực và
là một trong 3 ngành nông nghiệp đóng góp lớn nhất vào kim ngạch xuất khẩu của Việt
Nam. Bộ Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan của Chính phủ chịu trách nhiệm
quy hoạch các vùng đồng thời xây dựng các cơ chế chính sách để hỗ trợ thực hiện.
Diện tích cây cao su tại Việt Nam
Theo bộ NN & PTNN, kể từ năm 2006 đến 2013, tổng diện tích cao su tăng đều qua các
năm. Chỉ riêng năm 2014 và 2015 diện tích cao su có xu hướng giảm khoảng 7% so với
2013. Điều này phản ánh tình trạng trồng cao su ồ ạt trong thời gian dài và bắt đầu hạn chế
trong những năm gần đây khi giá cao su xuống thấp. Năm 2016, tổng diện tích cao su tại
Việt Nam đạt 976,4 nghìn ha, giảm gần 1% so với cùng kỳ. Diện tích cây cho mủ đạt mức
618 nghìn ha, tăng 3% so với năm 2015, tỷ trọng diện tích cây cho mủ ở mức 63,3%.

1000m3
6
Hình 1.2: Diện tích trồng cao su tại Việt Nam năm 2014
Sản lượng cao su tại Việt Nam có xu hướng tăng đều từ 298 nghìn tấn năm 2002 lên 1,03
triệu tấn trong năm 2016. Trong vòng 14 năm, sản lượng cao su Việt Nam đã tăng gấp 3,5
lần. Tính riêng giai đoạn 10 năm từ 2006-2016, tốc độ tăng trưởng bình quân mỗi năm đạt
6,45%. Tuy nhiên tốc độ tăng trưởng đang có dấu hiệu chững lại thời gian gần đây. Năm
2016, sản lượng cao su chỉ tăng 1,9% so với cùng kỳ, thấp hơn rất nhiều mức bình quân 10
năm do sự suy giảm tỷ trọng diện tích cao su cho mủ.
Theo tổng cục Hải Quan, xuất khẩu cao su thiên nhiên năm 2016 của Việt Nam tiếp tục
tăng trưởng, đạt 1,25 triệu tấn với giá trị 1,67 tỷ USD, tăng 10,3% về lượng và 9,2% về giá
trị so với cùng kỳ. Tính mùa vụ được thể hiện khá rõ khi sản lượng và kim ngạch xuất khẩu
từ tháng 2 – tháng 5 luôn ở mức thấp. Đây là thời điểm cây cao su rụng lá, ít ra mủ vì vậy
năng suất khai thác ở mức thấp. Mặc dù sản lượng xuất khẩu ở mức ổn định đi ngang nhưng
kim ngạch xuất khẩu trong 2 tháng cuối năm 2016 tăng 30% do giá cao su cuối năm 2016
phục hồi tăng mạnh.
1.1.3. Tổng quan về cây cao su
Nguồn gốc: Người Châu Âu đầu tiến biết đến cao su là Christophe Comlombo (người
tìm ra Châu Mỹ đầu tiên). Mãi đến năm 1615, cao su mới được biết đến tới qua sách có tự

1000m3
7
đề “dela monarquia indiana” của Juan De Torquemada viết về lợi ích và công dụng phổ
cập của cao su
Đến nay cây chứa mủ cao su có rất nhiều loại, mọc rải rác khắp Trái Đất, nhất là ở vùng
nhiệt đới, có cây thuộc giống to lớn như cây Hevea Brasiliensis (ficus), họ dây leo
(Landophia), thuộc giống cỏ… cây được chọn canh tác theo lối công nghiệp là loại Hevea
Brasiliensis, cho hầu hết tổng lượng cao su thiên nhiên trên thế giới.
Sau gần một thế kỷ. Nhờ hai cuộc phát minh quan trọng là “ghiền hay cán hóa dẻo cao
su” (hancock) và “lưu hóa cao su” (goodyear) mà kỹ nghệ cao su phát triển mạnh mẽ. Nhu
cầu tiêu thụ tăng cao dẫn đến việc phát minh ra cao su nhân tạo (cao su tổng hợp). Chế biến
cao su tái sinh ngày nay.
Cao su được trồng ở nhiều nước trên thế giới như: Châu Á, Châu Phi và Nam Mỹ.
Khoảng 90% cao su tự nhiên được trồng ở châu Á. Đặc biệt là ở vùng Đông Nam Châu Á.
Thành phần mủ cao su
Cao su trong Latex hiện hữ dưới dạng hạt nhỏ hình cầu, hình quả tạ hay hình trái lê.
Những tiểu cầu cao su này được một lớp mỏng Protein bao bọc bên ngoài. Đảm bảo được
tính chất cơ lý của latex hàm lượng cao su trong latex thay đổi từ 30-60%.
Mủ cao su là hỗn hợp keo gồm các cấu tử cao su nằm lơ lửng trong dung dịch gọi là
nhũ thanh. Hạt cao su hình cầu có đường kính 1/100 𝜇m - 3 𝜇m. Chúng chuyển động hỗn
loạn trong dung dịch. Thông thường 1 gram mủ chứa khoảng 7,4.1012
hạt cao su bao quanh
là các protein giữ cho latex ở trạng thái ổn định.
Thành phần hóa học của mủ cao su
+ Cao su: 35-40%
+ Protein: 2%
+ Quebrachilol: 1%

1000m3
8
+ Xà phòng, acid béo: 1%
+ Chất vô cơ: 0,5%
+ Nước: 50-60%
Tùy theo trường hợp cao su có thể chứa:
- Ở dạng dung dịch: nước, các muối khoáng, acid, các muối hữu cơ, glucid, hợp chất
phenolic, Alkaloid ở trạng thái tự do hay trạng thái dung dịch muối.
- Ở dạng dung dịch giả: các protein, phytosterol, chất mầu, enzyme..
- Ở dạng nhũ tương: các amidon, lipid, tinh dầu, nhựa, sáp, polyterpenic.
1.1.4. Sản phẩm từ cao su thiên nhiên
Sản phẩm trong công nghiệp cao su xếp vị trí thứ 4 sau: Dầu mỏ, than đá và gang thép.
Sản phẩm từ cao su thiên nhiên đa dạng chia làm 5 nhóm chính:
+ Cao su làm vỏ, ruột xe: xe tải, xe hơi, xe máy, xe đạp, máy cày và các loại máy nông
nghiệp…chiếm 70% lượng cao su thiên nhiên trên thế giới.
+ Cao su công nghiệp dùng làm nệm, băng chuyền để giảm sóc, khớp nối lớp cách nhiệt,
chống ăn mòn trong các bể phản ứng chiếm 70% lượng cao su.
+ Các ứng dụng hàng ngày như: Giày dép, áo mưa, ủng, phao bơi lội, phao cứu nạn
nhóm này chiếm 8% tổng lượng cao su.
+ Cao su dùng làm: Gối, đệm, thảm trải sàn…nhóm này chiếm 5%
+ Dụng cụ y tế, dụng cụ phẫu thuật, thể dục thể thao, dây thun, chất cách điện, dụng cụ
nhà bếp, tiện nghi gia đình, keo dán… nhóm này chiếm khoảng 10%.
1.1.5. Ảnh hưởng của nước thải nhà máy Cao Su đến môi trường
Việc tăng trưởng kinh tế là rất quan trọng nhưng ngoài ra còn có một nhân tố quan trọng
hơn đi kèm đó là môi trường, kinh tế phát triển nhưng phải đảm bảo được môi trường
không bị tàn phá và ô nhiễm do hoạt đông kinh tế của con người. Đặc biệt là nước thải,
trong đó nước thải cao su là một trong những loại nước thải khó xử lý.

1000m3
9
Trong quá trình chế biến mủ cao su. Nhất là khâu đánh đông mủ (chế biến mủ nước) và
khâu ly tâm mủ (đối với quy trình chế biến mủ ly tâm) các nhà máy chế biến mủ cao su đã
thải ra hàng ngày một lượng lớn nước thải khoảng từ 600-2000 m3
cho mỗi nhà máy với
tiêu chuẩn sử dụng nước 20 – 30 m3
/tấn. Lượng nước thải có nồng độ các chất hữu cơ dễ
bị phân hủy rất cao như: Acid acetic, đường protein, chất béo… Hàm lượng COD đạt đến
2.500 – 35.000 mg/l, BOD từ 1.500 – 12.000 mg/l đã làm ô nhiễm hầu hết các nguồn nước.
Tuy thực vật có thể phát triển nhưng hầu hết các động vật dưới nước đều không thể tồn tại.
Bên cạnh việc gây ô nhiễm các nguồn nước (nước ngầm và nước mặt). Các chất hữu cơ
trong nước thải bị phân hủy kị khí tạo thành H2S và Mercaptan là những hợp chất không
những gây độc và ô nhiễm môi trường mà chúng còn là nguyên nhân mùi hôi thối. Ảnh
hưởng đến cảnh quan môi trường và dân cư xung quanh.
1.1.6. Đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường nhà máy chế biến mủ cao su
Nước thải chế biến cao su có PH trong khoảng 4,2 – 6,2 do việc sử dụng acid để làm
đông tụ mủ cao su. Tính acid chủ yếu là do các acid béo bay hơi. Kết quả của sự phân hủy
sinh học các Lipid và Phospholipids xảy ra khi tồn trữ nguyên liệu. Hơn 90% chất rắn trong
nước thải cao su là chất rắn bay hơi. Chứng tỏ rằng nước thải cao su chứa hàm lượng chất
hữu cơ cao. Phần lớn chất rắn này ở dạng hòa tan. Còn ở dạng lơ lửng chủ yếu là những
hạt cao su còn sót lại. Hàm lượng Nito không cao và có nguồn gốc từ các protein trong mủ
cao su. Trong khi hàm lượng Nito ở dạng Amoni rất cao do việc sử dụng Amoni làm chất
khoáng đông tụ trong quá trình thu hoạch, vận chuyển và tồn trữ mủ cao su.
- Mùi hôi trong nước thải cao su:
Cao su tự nhiên là các Polimer hữu cơ cao phân tử với các Monomer là các chất dạng
mạch thẳng như Etylen, Propilen, Butadience… Do đó quá trình phân hủy mủ cao su thực
tế là quá trình oxy hóa các sản phẩm phân hủy trung gian hoặc các chất vô cơ dạng khí như
H2S, Mercaptal (RSH), Amonia (NH3), CO2 hoặc Monocarbonxylic (CO) hoặc các chất
hữu cơ như: acid carbonxylic (RCOOH), Xeton hữu cơ dễ bay hơi và tạo ra mùi hôi trong
không khí. Mùi hôi trong nước thải thường gây ra bởi các khí sản sinh ra trong quá trình

1000m3
10
phân hủy các hợp chất hữu cơ. Mùi hôi đặc trưng và rõ rệt nhất trong nước thải bị phân
hủy kị khí thường là H2S (hydrogen sulphide). Các acid béo bay hơi (volatile fatty acid –
vfa) là sản phẩm của sự phân hủy do vi sinh vật. Chủ yếu là trong điều kiện kị khí các lipid
và phospholipid có trong chất ô nhiễm hữu cơ.
Bảng 1.2: Mức độ ô nhiễm nước thải tại các nhà máy chế biến cao su
STT Nhà máy
Các chỉ tiêu nước thải
pH COD BOD TSS Tổng N N-NH3
1 Cua Pari 5,78 4675 1700 410 136,27 21,70
2 Bố Lá 5,67 4266 1880 530 145,13 33,60
3 Bến Súc 5,49 5212 2160 950 198,80 78,40
4 Dầu Tiếng 5,15 3356 2630 143 138,13 33,60
5 Long Hòa 5,84 2087 1380 173 76,53 0
6 Phú Bình 6,77 160 130 40 14 0
7 Tân Biên 5,53 2000 1340 247 58,33 5,83
8 Vên Vên 5,87 3000 1540 490 159,83 143,97
9 Bến Củi 5,5 1609 680 145 22,17 0
10 Hàng Gòn 6,76 5955 2539 535 252 56,47
11 Long Thành 5,85 1191 3836 2641 395,27 224,47
12 Cẩm Mỹ 6,15 5313 7403 1167 135,10 24,27
13 Xà Bang 5,26 6453 4173 355 267 63
14 Hòa Bình 5,62 6193 1468 263 146 30
15 Dầu Giây 6,7 2360 1140 70 25,20 0
16 An Lộc 6,21 5028 1330 670 154 33,60
(Nguồn: Bộ môn chế biến – Viện nghiên cứu Cao su Việt Nam)

1000m3
11
Bảng 1.3: Đặc tính ô nhiễm nước thải của ngành chế biến cao su
Chỉ tiêu
Loại sản phẩm
Khối từ mủ
tươi
Khối từ mủ
đông
Cao su tờ Mủ ly tâm
COD 3.540 2.720 4.350 6.212
BOD 2.020 1.594 2.514 4.010
Tổng Nito 95 48 150 565
Nito ammonia 75 40 110 426
TSS 114 67 80 122
pH 5,2 5,9 5,1 4,2
(Nguồn: Bộ môn chế biến – Viện nghiên cứu Cao su Việt Nam)
Bảng 1.4: Một số chất gây mùi hôi thường gặp trong nước thải
Chất Cấu tạo hóa học Mùi đặc trưng
Các amin CH3NH2(CH3)H Tanh cá
Amonia NH3 Khai
Các diamines
NH2(CH2)4NH2, NH-
2(CH2)5NH2
Thịt thối
Hydrogen sulphide H2S Trứng thối
Dimethyl sulphide (CH3)2S Rau thối
Diethyl sulphide (C2H5)2S Tanh sốc
Diphenyl sulphide (C6H5)2S Khét
Diallyl sulphide (CH2CHCH2)2S Nồng tỏi
Dimethyl disulphide (CH3)2S2 Thối rữa
Pyridine C6H5N Tanh nồng
Các acid béo bay hơi - Tanh chua
Nguồn: Gaudy 1989, Metcalf và Eddy, 1991

1000m3
12
Bảng 1.5: So sánh hàm lượng các chất ô nhiễm giữa nước thải chế biến cao su và
nước thải đô thị
Chỉ tiêu
Nước thải đô thị điển hình Nước thải chế
biến cao su
Ô nhiễm nhẹ Ô nhiễm vừa Ô nhiễm nặng
COD 250 500 1000 7084
BOD 110 220 400 3315
TSS 100 220 350 658
Tổng N 20 40 85 253
N-NH3 12 25 50 75
1.2. Tổng quan về Công ty TNHH MTV Cao Su Bình Thuận[14]
1.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển:
Ngày 06/08/1984, Ủy ban nhân dân tỉnh Thuận Hải ra quyết định thành lập Công ty cao
su Thuận Hải trên cơ sở nâng cấp Trạm kinh tế kỹ thuật Cao su huyện Đức Linh và chịu
sự quản lý vĩ mô của Ủy ban nhân dân tỉnh.
Năm 1997, Lãnh đạo của ngành cao su và địa phương đã thống nhất sáp nhập Công ty
cao su Bình Thuận vào Tổng công ty cao su Việt Nam. Ngày 13/07/1998, Chủ tịch Hội
đồng quản trị Tổng công ty cao su Việt Nam ra quyết định thành lập Công ty cao su Bình
Thuận, mở ra cho công ty một thời kỳ mới triển vọng.
Đến nay, từ 30 hecta ban đầu, Công ty đã có được 4.500 hecta cao su đứng. Trong đó
đã đưa vào khai thác 3.960 ha.
Công ty đứng trên địa bàn hội đủ các yếu tố thiên thời, địa lợi và nhân hòa, thuận lợ cho
trồng mới và khai thác mủ cao su, sản lượng mủ của Công ty hàng nă tăng, thuận lợi về
giao thông để vận chuyển xuất khẩu cao su. Công ty là đơn vị chủ lực của tỉnh Bình Thuận
về kỹ thuật trồng, khai thác và chế biến mủ cao su, đồng thời cung cấp các dịch vụ cho cao
su tiểu điền.

1000m3
13
Trong xu thế phát triển và hội nhập, Công ty TNHH MTV Cao su Bình Thuận chú trọng
trong khâu xuất nhập khẩu cao su, phát triển thêm diện tích trồng mới, liên doanh, liên kết
với các đối tác trong và ngoài nước để trồng, khai thác và chế biến mủ cao su.
1.2.2. Bộ máy tổ chức
1.2.2.1. Hội đồng thành viên
- Chủ tịch Hội đồng thành viên: Ông Nguyễn Ngọc Đại
- Thành viên HĐTV kiêm Tổng Giám Đốc: Ông Nguyễn Văn Thanh
- Thành viên HĐTV kiêm phó Tổng Giám Đốc: Ông Phạm Nguyên Khang
1.2.2.2. Kiểm soát viên
- Kiểm soát viên chuyên trách
- Kiểm soát viên kiêm nhiệm
1.2.2.3. Phòng nghiệp vụ và các đơn vị trực thuộc
1. Phòng Hành Chính
2. Phòng Tổ chức
3. Phòng Tài chính Kế toán
4. Phòng Kế hoạch – Xây dựng cơ bản
5. Phòng quản lý kỹ thuật
6. Phòng quản lý chất lượng
7. Phòng kinh doanh
8. Phòng Thanh tra Bảo vệ - Quân sự
1.2.2.4. Các đơn vị trực thuộc
1. Nông trường Thuận Tân

1000m3
14
2. Nông trường Thuận Đức
3. Nông trường Gia Huynh
4. Nông trường Sông Giêng
5. Xí nghiệp chế biến
6. Trung tâm y tế
7. Nhà trẻ 2/9
1.3. Tổng quan về nhà máy cao su Suối Kè
Tên nhà máy: Nhà máy cao su Suối Kè – Công ty TNHH MTV Cao su Bình Thuận.
Địa chỉ: Xã Gia Linh, Huyện Tánh Linh, Tỉnh Bình Thuận
Hoạt động chủ yếu: Chế biến mủ tờ và mủ cốm với công suất 16500 tấn/năm.
Hình 1.3: Nhà máy chế biến cao su Suối Kè

1000m3
15
1.3.1. Hoạt động chế biến và sản xuất của nhà máy
Lúc đầu nhà máy chỉ xây dựng với công suất 7500 tấn/năm, nhưng do nhu trong nước
và xuất khẩu về mủ cốm và mủ tờ nên nhà máy quyết định xây dựng thêm nhà máy chế
biến cao su suối kè giai đoạn 2 với tổng kinh phí lên tới 136 tỷ đồng với công suất 9000
tấn/năm.
Hình 1.4: Sơ đồ sản xuất mủ cốm tại nhà máy
1.3.2. Quy trình sản xuất mủ cốm
- Tiếp nhận xử lý nguyên liệu
- Gia công cơ học
- Gia công nhiệt
- Hoàn chỉnh sản phẩm
Công đoạn 1: Tiếp nhận xử lý nguyên liệu
Mủ nước sau khi thu mua từ các điểm đưa về nhà máy, đến nhà máy mủ được cân trọng
lượng, kiểm tra chất lượng bằng cảm quan mủ phải ở trạng thái lỏng tự nhiên. Sau đó mủ
Tiếp nhận
mủ
Xử lý
Cán mỏng
Băm thành
cốm
Cán và ép
thành bánh
Sấy
Đóng gói
Đánh đông
bằng acid

1000m3
16
được dẫn xuống bể chứa, Ở đây mủ được lấy mẫu đi kiểm tra lượng NH3, TSC, DRC. Sau
đó dẫn xuống hồ đánh đông qua hệ thống máng dẫn bằng inox hỗn hợp qua rây lọc tiếp
theo mủ được khuấy đều khoảng 15 phút. Tại hồ đánh đông, mủ được đánh đông bằng acid
formic nồng độn 1% với nồng độ DRC 25% ( DRC – Dry Rubber Content: hàm lượng cao
su khô ) độ pH 4.5 – 5.0 rồi đưa vào các mương đánh đông. mủ lúc này phân thành hai pha:
pha cao su nổi trên bề mặt và pha serum ( nước và các chất tan trong nước ). Đồng thời để
tránh mủ bị oxy hóa bề mặt ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, dung dịch sodium
metabisulfite ( Na2S2O3 ) sẽ được phun một lớp mỏng trên bề mặt mủ đã được đánh đông
trong mương đánh đông khi được để qua đêm. Thời gian đông tụ từ 6 đến 8 giờ.
Công đoạn 2: Gia công cơ học
Mủ sau khi đông tụ được thêm nước vào mương để làm nổi khối mủ nhằm thuận tiện
cho công đoạn cán, kéo. Mủ từ mương đánh đông được đưa qua máy cán mỏng Crepper để
loại bỏ axit, serum trong mủ. Mỗi máy có hệ thống phun nước ngay trên trục cán để làm
sạch tờ mủ trong khi cán. Tiếp theo tờ mủ được chuyển qua máy cán băm liên hợp tạo hạt.
Khi đó mủ được cán nhỏ thành hạt có đường kính khoảng 6mm, rồi cho vào hồ nước rữa.
Sau cùng bơm Vortex hút chuyển các hạt cốm lên sàn rung để tách nước sau đó đưa vào
thùng sấy và đẩy vào lò sấy. Dùng tay để dàn đều mủ trong thùng sấy sao cho tơi và xốp,
không dồn, ép mủ. Các thùng đựng đầy cao su để ráo ít nhất là 30 phút không quá 1 giờ.
Mủ đã băm xuống hồ phải sấy hết, không để qua ngày hôm sau sẽ ảnh hưởng đến chất
lượng mủ sau khi sấy.
Công đoan 3: Gia công nhiệt
Mủ cốm sau khi để ráo được đưa vào lò sấy. Thời gian sấy : Đầu đốt : 1000
C – 1250
C.
Thời gian sấy là từ 4h – 5h. Thời gian mỗi thùng ra lò từ 9 phút – 12 phút. Sau đó được
đưa qua hệ thống hút làm nguội và đem ra khỏi lò.
Công đoạn 4: Hoàn chỉnh sản phẩm

1000m3
17
Mủ được cân, ép bành và phân loại với màu sắc có màu vàng đồng đều, không lẫn vật
lạ, các đốm trắng đèn, không chảy dính, không sống hạt. Trọng lượng và kích thước mỗi
bành theo quy định TCVN 3769 – 83 ( trọng lượng mỗi bánh là 33,33 kg ). Sau khi ép, tiến
hành dán nhãn của nhà máy và đóng gói. Bành mủ được dùng túi nhựa PE gói lại. Cho các
bành mủ đã đóng gói và dán nhãn vào pallet. Mỗi pallet được xếp 30 bành. Pallet được xe
nâng di chuyển vào nhà kho thành phẩm.

1000m3
18
Hình 1.5: Quy trình chế biến và dòng nước thải
Bể chứa mủ nước
Mương đánh đông
Cán – Vắt – Ép
Cán tạo tờ
Băm cám
Sàn rung
Nước thải
Nước thải
Nước thải
Nước thải
Nước thải
Nước thải
Sấy khô
Cân + Ép bành
Đóng gói Thành phẩm

1000m3
19
1.3.3. Quy trình sản xuất mủ tờ
Công đoạn 1: Tiếp nhận và xử lý mủ nước
- Cân mủ nước
- Kiểm tra, đánh giá chất lượng nguyên liệu mủ nước: Mủ sau khi tiếp nhận tại nhà
máy, sẽ được kiểm tra các chỉ tiêu như lượng NH3 còn lại trong mủ <=0,03%, xác
định hàm lượng khô DRC của từng xe mủ.
- Pha trộn, xử lý nguyên liệu: Sau khi kiểm tra, mủ đạt yêu cầu sẽ được xả vào hồ
chứa, dùng máy khuấy trộn đều trong khoảng thời gian từ 10 -20 phút. Sau khi khuấy
trộn cần có thời gian để lắng mủ từ 10-15 phút/hồ trước khi xả đánh đông.
- Đánh đông mủ nước: Mủ được đưa vào mương đánh đông dùng giấy quỳ xác định
độ pH, lấy mẫu nhỏ cho dung dịch acid formic 2% vào khuấy đều đo pH vào khoảng
5 đến 5,2, cho lượng acid đã xác định vào mương khuấy trộn đều, nhanh tay gắn các
tấm lak theo khuôn mẫu đã định trước. Thời gian tối thiểu để lấy mủ đông là 8 tiếng.
Công đoạn 2: Gia công cơ học
Lúc mủ nước đông tụ hoàn toàn ta chuyển qua cán tạo tờ. Mủ sau khi đánh đông, sẽ tạo
khối. Sau đó, các khối mủ đông này sẽ được máy kéo mủ đưa từ mương lên máy cắt CD.
Máy cưa lạng được định vị mỗi lần cắt tờ mủ dày 2 li. Các tờ mủ đông này sẽ được đưa
qua hệ máy cán 5 trục để cán vắt nước và serum, cùng tạo gai trên bề mặt. Sau khi được
đem qua máy cán, các tờ mủ được phơi lên sào tre, để ráo 1 đến 2 ngày ngoài trời có mái
che.
Công đoạn 3: Gia công nhiệt
Mủ được đưa sang lò sấy, và sấy trong vòng 60 giờ - 72 giờ ở 50 đế 60o
C. Khi mủ đã
chín, sẽ được đưa ra khỏi lò và chuyển qua khâu phân loại mủ.
Công đoạn 4: Hoàn chỉnh sản phẩm

1000m3
20
Nước pha loãng
Axit
Nước rửa
Rửa
Serum
Rửa
Rửa
Nước rửa sau cùng
Ưu điểm của công nghệ cưa lạng mới tại Nhà máy Suối Kè: Sản xuất mủ tờ theo công
nghệ cưa lạng có thể khắc phục những nhược điểm của công nghệ tấm lak rời, công nghệ
tấm lak liên kết, công nghệ lạng-Mulô.
Hình 1.6: Quy trình sản xuất mủ tờ và dòng nước thải
Tiếp nhận, xử lý
Mủ nước
Phơi, sấy mủ tờ
Gia công cơ
Đánh đông
Ép bành
Thành phẩm
Phân loại và cân

1000m3
21
1.3.4. Đặc tính nước thải nhà máy cao su Suối Kè
Bảng 1.6: Tính chất nước thải Nhà máy chế biến mủ cao su Suối Kè
STT Thông số Đơn vị
Giá trị đầu vào
nước thải
QCVN 01-
2015/BTNMT
cột A
1
Lưu lượng trung bình
(Qtb)
m3
/ngày.đêm 1000
2 pH - 4.6 – 6 6 – 9
3 BOD5 mg/l 2600 30
4 COD mg/l 4000 100
5
Tổng chất rắn lơ lửng
(TSS)
mg/l 382 50
6 Tổng Nitơ mg/l 267 50
7 N-NH3 mg/l 120 15
Nhận xét tính chất nước thải của Nhà máy cao su Suối Kè – Bình Thuận
- Nhà máy sản xuất mủ cốm và mủ tờ nên nước thải có nồng độ N, BOD, COD, SS cao;
pH thấp.
- Nước thải mủ cao su là loại nước thải khó xử lý, tỉ lệ BOD/COD là 0,65 ( 0.6 – 0.88)
cần chọn công nghệ xử lý sinh học là công nghệ chính và kết hợp thêm công nghệ xử lý cơ
học vật lý để đạt được QCVN 01:2015/BTNMT, cột A.
- Bên cạnh đó, trong nước thải có chứa các vi sinh vật gây bệnh vì vậy cần khử trùng
để nước thải sau xử lý đạt yêu cầu trước khi xả ra môi trường.

1000m3
22
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN CÁC CÔNG NGHỆ XỬ LÝ NƯỚC THẢI CAO SU
2.1. Đặc điểm, tính chất của nước thải chế biến mủ cao su
Nguồn gốc và lưu lượng nước thải
Nước thải chủ yếu phát sinh trong các công đoạn sau đây:
+ Dây chuyền sản xuất mủ cốm: Nước thải phát sinh từ bể chứa mủ nước, mương đánh
đông, khâu cán – vắt – ép, cán tạo tờ, băm cám và sàn rung
+ Dây chuyền sản xuất mủ tờ: Nước thải phát sinh từ khâu tiếp nhận, xử lý và khâu
đánh đông được cho acid formic 2% vào giảm pH từ 5 đến 5,2 để đánh đông mủ, quá trình
gia công cơ.
- Vì nhà máy sản xuất mủ cốm và mủ tờ nên nước thải có nồng độ N,BOD,COD,SS cao và
pH thấp.
2.2. Tổng quan về công nghệ xử lý nước thải chế biến mủ cao su
2.2.1. Các phương pháp xử lý cơ học
Xử lý cơ học là nhằm loại bỏ các tạp chất không hòa tan chứa trong nước thải và được
thực hiện ở các công trình xử lý: song chắn rác, bể lắng cát, bể lắng, bể lọc, các loại.
- Song chắn rác, lưới chắn rác làm nhiệm vụ giữ lại các tạp chất thô (chủ yếu là rác) có
trong nước thải.
- Bể lắng cát được thiết kế trong công nghệ xử lý nước thải nhằm loại bỏ các tạp chất
vô cơ chủ yếu là cát chứa trong nước thải.
- Bể lắng làm nhiệm vụ giữ lại các tạp chất lắng và các tạp chất nổi chứa trong nước
thải. Để xử lý nước thải của một vài dạng công nghiệp, sử dụng một số công trình đặc biêt
như: bể vớt mỡ, bể vớt dầu, bể vớt nhựa... và để loại bỏ các tạp chất nhỏ không hòa tan
chứa trong nước thải công nghiệp cũng như khi cần xử lý ở mức độ cao (xử lý bổ sung) có
thể ứng dụng các bể lọc, lọc cát.
Giai đoạn xử lý cơ học nước thải công nghiệp thông thường có bể điều hòa để điều hòa
về lưu lượng và nồng độ bẩn của nước thải.

1000m3
23
2.2.1.1. Thiết bị chắn, nghiền rác
Thiết bị chắn rác có thể là song chắn rác hoặc lưới chắn rác, có chức năng chắn giữ
những rác bẩn thô (giấy, rau, cỏ, rác, …), nhằm đảm bảo cho máy bơm, các công trình và
thiết bị xử lý nước thải hoạt động ổn định. Song chắn rác và lưới chắn rác được cấu tạo
bằng các thanh song song, các tấm lưới đan bằng thép hoặc tấm thép có đục lỗ, tùy theo
kích cỡ các mắt lưới hay khoảng cách giữa các thanh mà ta phân biệt loại chắn rác thô,
trung bình hay rác tinh.
Theo cách thức làm sạch thiết bị chắn rác ta có thể chia làm 2 loại: loại làm sạch bằng
tay và loại làm sạch bằng cơ giới.
a. Song chắn rác
Song chắn rác là công trình xử lý sơ bộ nhằm loại bỏ một lượng rác bẩn thô chuẩn bị
cho xử lý nước thải sau đó. Song chắn rác bao gồm các thanh đan sắp xếp cạnh nhau.
Khoảng cách giữa các thanh gọi là khe hở (mắt lưới).
Các loại song chắn rác thường dùng: lưới chắn rác được phân loại theo nhiều tiêu chí.
Sau đây là một số tiêu chí tiêu biểu để lựa chọn kiểu song chắn rác. Lượng rác được giữ lại
ở song chắn rác phụ thuộc vào khe hở giữa các thanh chắn rác. Do đó, chọn đúng kích
thước sẽ giúp rác thải được giữ lại một cách tối ưu mà không ảnh hưởng tới dòng chảy tới
các thiết bị xử lý nước thải ở phía sau song chắn rác.
- Theo kích thước khe hở của song chắn rác:
o Loại thô lớn (30 – 200mm)
o Loại trung bình (16 – 30mm)
o Loại nhỏ (< 16mm)
- Theo cấu tạo:
o Song chắn rác cố định
o Song chắn rác di động. loại này lại bao gồm song chắn rác dạng
bằng chuyền, song chắn rác dạng đĩa và dạng trống.
- Theo phương thức lấy rác:

1000m3
24
Theo các phương thức lấy rác, song chắn rác được phân loại thành loại thủ công và loại
cơ giới.
Lưới chắn rác
Lưới chắn rác dùng để xử lý các chất lơ lửng có kích thước nhỏ, thu hồi các thành phần
không tan hoặc khi cần phải loại bỏ rác có kích thước nhỏ. Kích thước mắt lưới từ 0,5 ÷
1,0 mm.
Lưới chắn rác thường được bao bọc xung quanh khung rỗng hình trụ quay tròn (hay còn
gọi là trống quay) hoặc đặt trên các khung hình đĩa.
Rác thường được chuyển tới máy nghiền rác, sau khi được nghiền nhỏ, cho đổ trở lại
trước song chắn rác hoặc chuyển tới bể phân huỷ cặn.
2.2.1.2. Bể lắng cát
Bể lắng cát thường dùng để lắng giữ những hạt cặn lớn có chứa trong nước thải (chính
là cát). Có nhiều loại bể lắng cát.
Bể lắng cát thường được đặt phía sau song chắn rác và trước bể lắng sơ cấp. Đôi khi
người ta đặt bể lắng cát trước song chắn rác, tuy nhiên việc đặt sau song chắn rác có lợi
cho việc quản lý bể lắng cát hơn. Trong bể lắng cát các thành phần cần loại bỏ lắng xuống
nhờ trọng lượng bản thân của chúng. Ở đây phải tính toán thế nào để cho các hạt cát và các
hạt vô cơ cần giữ lại sẽ lắng xuống còn các chất lơ lững hữu cơ khác trôi đi.
Có bốn loại bể lắng cát chính: bể lắng cát theo chiều chuyển động ngang của dòng chảy,
bể lắng cát đứng, bể lắng cát có sục khí (làm thoáng) hoặc bể lắng cát có dòng chảy xoáy
(tiếp tuyến).
- Bể lắng cát ngang
- Bể lắng cát thổi khí
- Bể lắng cát đứng

1000m3
25
- Bể lắng cát có sục khí
2.2.1.3. Bể tách dầu mỡ
Nước thải của một số xí nghiệp ăn uống, chế biến bơ sữa, các lò mổ, xí nghiệp ép dầu,
… thường có lẫn dầu mỡ. Các chất này thường nhẹ hơn nước và nổi lên trên mặt nước.
Nước thải sau xử lý không có lẫn dầu mỡ mới được phép cho chảy vào các thủy vực.
Hơn nữa, nước thải có lẫn dầu mỡ khi vào xử lý sinh học sẽ làm bít các lỗ hổng ở lọc,
ở pha lọc sinh học và còn làm phá hỏng cấu trúc bùn hoạt tính trong aerotank, …
Ngoài cách làm các gạt đơn giản bằng các tấm sợi quét trên mặt nước, người ta chế tạo
ra các thiết bị tách dầu, mỡ đặt trước dây chuyền công nghệ xử lý nước thải.
2.2.1.4. Bể điều hòa
Bể điều hòa được dùng để duy trì dòng thải và nồng độ các chất ô nhiễm vào công trình,
làm cho công trình làm việc ổn định, khắc phục những sự cố vận hành do dao động về nồng
độ và lưu lượng của quá trình xử lý nước thải gây ra và nâng cao hiệu suất của quá trình
xử lý sinh học. Bể điều hòa có thể được phân làm ba loại như sau:
- Điều hòa lưu lượng
- Điều hòa nồng độ
- Điểu hòa lưu lượng và nồng độ
Hình 2.1: Bể điều hòa

1000m3
26
Bể điều hòa được dùng làm tăng hiệu quả của hệ thống sinh học do nó hạnh chế hiện
tượng “Shock” của hệ thống do hoạt động quá tải hoặc dưới tải về lưu lượng cũng như hàm
lượng các chất hữu cơ, giảm được diện tích xây dựng các bể sinh học (do tính toán chính
xác). Hơn nữa các chất ức chế quá trình xử lý sinh học sẽ được pha loãng hoặc trung hòa
ở mức độ thích hợp cho các hoạt động của sinh vật.
Nguyên lý hoạt động:
- Sử dụng hệ thống khuấy trộn cơ học và sục khí điều hòa nồng độ nước thải.
- Điều hòa pH, nồng độ các ion, … bằng cách dùng hóa chất, dùng nước thải.
- Nhờ sục khí và khuấy trộn nên có khả năng xử lý một phần cơ chất hữu cơ.
- Dùng hệ thống bơm hoặc van để điều chỉnh lưu lượng.
2.2.1.5. Bể tuyển nổi
Bể tuyển nổi thường được dùng để tách các tạp chất (ở dạng hạt rắn hoặc lỏng) phân
tán không tan, tự lắng kém ra khỏi pha lỏng, tách các chất hòa tan như chất hoạt động bề
mặt.
Trong xử lý nước thải thường được dùng để tách các chất lơ lửng và làm đặc bùn sinh
học. Thường được ứng dụng trong xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp (nhiễm
dầu, thuộc da, chế biến thịt, tái chế giấy, cao su …).
2.2.1.6 Quá trình lắng
Lắng là quá trình tách khỏi nước cặn lơ lửng hoặc bông cặn hình thành trong giai đoạn
keo tụ tạo bông hoặc các cặn bùn sau quá trình xử lý sinh học.
Trong công nghệ xử lý nước thải quá trình lắng được ứng dụng:
- Lắng cát, sạn, mảnh kim loại, thủy tinh, xương, hạt sét, … ở bể lắng cát.
- Loại bỏ các chất lơ lửng ở bể lắng đợt I.
- Lắng bùn hoạt tính hoặc màng vi sinh vật ở bể lắng đợt II.

1000m3
27
Hai đại lượng quan trọng trong thiết kế bể lắng chính là tốc độ lắng và tốc độ chảy tràn.
Để thiết kế một bể lắng lý tưởng, đầu tiên người ta phải xác định tốc độ lắng của hạt cần
được loại bỏ và khi đó tốc độ chảy tràn nhỏ hơn tốc độ lắng.
2.2.1.7. Bể lắng ngang
Bể lắng ngang có dạng hình chữ nhật trên mặt bằng, có thể được làm bằng các loại vật
liệu khác nhau như bêtông, bêtông cốt thép, gạch hoặc bằng đất tùy thuộc vào kích thước
và yêu cầu của quá trình lắng và điều kiện kinh tế.
Trong bể lắng ngang, dòng nước chảy theo phương nằm ngang qua bể. Người ta chia
dòng chảy và quá trình lắng thành 4 vùng: vùng hoạt động là vùng quan trọng nhất của bể
lắng; vùng bùn (vùng lắng đọng) là vùng lắng tập trung; vùng trung gian, tại đây nước thải
và bùn lẫn lộn với nhau; cuối cùng là vùng an toàn.
Ứng với quá trình của dòng chảy trên, bể lắng cũng có thể được chia thành 4 vùng:
Vùng nước thải vào, vùng lắng hoặc vùng tách, vùng xả nước ra và vùng bùn.
Các bể lắng ngang thường có chiều sâu H từ 1,5 – 4 m, chiều dài bằng (8 ÷ 12) H, chiều
rộng kênh từ 3 – 6 m. Các bể lắng ngang thường được sử dụng khi lưu lượng nước thải
trên 15000 m3/ngày. Hiệu suất lắng đạt 60%. Vận tốc dòng chảy của nước thải trong bể
lắng thường được chọn không lớn hơn 0,01 m/s, còn thời gian lưu từ 1 – 3 giờ.
2.2.1.8. Bể lắng đứng
Bể lắng đứng có dạng hình trụ hoặc hình hộp với đáy hình chóp. Nước thải được đưa
và ống phân phối ở tâm bể với vận tốc không quá 30 mm/s. Nước thải chuyển động theo
phương thẳng đứng từ dưới lên trên tới vách tràn với vận tốc 0,5 – 0,6 m/s. Thời gian nước
lưu lại trong bể từ 45 – 120 phút. Nước trong được tập trung vào mánh thu phía trên, cặn
lắng được chứa ở phần hình nón hoặc chóp cụt phía dưới và được xả ra ngoài bằng bơm
hay áp lực thủy tĩnh trên 1,5m. Chiều cao vùng lắng từ 4 – 5 m. Góc nghiêng cạnh bên
hình nón không nhỏ hơn 500, đường kính hoặc cạnh có kích thước từ 4 – 9 m. Trong bể
lắng, các hạt chuyển động cùng với nước từ dưới lên trên với vận tốc W và lắng dưới tác

1000m3
28
động của trọng lực với vận tốc W1. Do đó các hạt có kích thước khác nhau sẽ chiếm những
vị trí khác nhau trong bể lắng. Khi W1 > W, các hạt sẽ lắng nhanh, khi W1 < W, chúng sẽ
bị cuốn theo dòng chảy lên trên. Hiệu suất lắng của bể lắng đứng thường thấp hơn bể lắng
ngang 10 – 20%. Bể có diện tích xây dựng nhỏ, dễ xả bùn cặn.
2.2.1.9. Bể lắng ly tâm
Loại bể này có tiết diện hình tròn, đường kính 16 – 40m (có khi tới 60m). Chiều sâu
phần nước chảy 1,5 – 5m, còn tỷ lệ đường kính/chiều sâu từ 6 – 30. Đáy bể có độ dốc i =
0.02 về tâm để thu cặn. Nước thải được dẫn vào bể theo chiều từ tâm ra thành bể và được
thu vào máng tập trung rồi dẫn ra ngoài. Cặn lắng xuống đáy được tập trung lại để đưa ra
ngoài nhờ hệ thống gạt cặn quay tròn. Thời gian nước thải lưu lại trong bể khoảng 85 – 90
phút. Hiệu suất lắng đạt 60%. Bể lắng ly tâm được ứng dụng cho các trạm xử lý có lưu
lượng từ 20.000 m3/ngày đêm trở lên.
2.2.1.10. Quá trình lọc
Lọc là quá trình tách các chất lắng lơ lửng ra khỏi nước khi hỗn hợp nước và chất rắn
lơ lửng đi qua từng lớp vật liệu lỗ (lóp vật liệu lọc), chất rắn lơ lửng sẽ được giữ lại và
nước tiếp tục chảy qua.
Đây là giai đoạn (công trình) cuối cùng để làm trong nước
Phân loại bể lọc:
- Theo tốc độ:
o Bể lọc chậm: vận tốc lọc 0,1 – 0,5 m/h
o Bể lọc nhanh: vận tốc lọc 5 – 15 m/h
o Bể lọc cao tốc: vận tốc lọc 36 – 100 m/h
- Theo chế độ làm việc:
o Bể lọc trọng lực: hở, không áp.
o Bể lọc có áp lực: lọc kín, …

1000m3
29
Ngoài ra còn chia theo nhiều cách khác nhau theo chiều dòng chảy, lớp vật liệu lọc,
theo cỡ hạt vật liệu lọc, cấu tạo hạt vật liệu lọc, …
2.2.2. Phương pháp xử lý hóa lý
Bản chất của quá trình xử lý nước thải bằng phương pháp hóa lý là áp dụng các quá
trình vật lý và hóa học để loại bớt các chất ô nhiễm mà không thể dùng quá trình lắng ra
khỏi nước thải. Các công trình tiêu biểu của việc áp dụng phương pháp hóa học bao gồm:
2.2.2.1. Bể keo tụ, tạo bông
Quá trình keo tụ tạo bông được ứng dụng để loại bỏ các chất rắn lơ lửng và các hạt keo
có kích thước rất nhỏ (10-7-10-8 cm). Các chất này tồn tại ở dạng phân tán và không thể
loại bỏ bằng quá trình lắng vì tốn rất nhiều thời gian. Để tăng hiệu quả lắng, giảm bớt thời
gian lắng của chúng thì thêm vào nước thải một số hóa chất như phèn nhôm, phèn sắt,
polymer, … Các chất này có tác dụng kết dính các chất khuếch tán trong dung dịch thành
các hạt có kích cỡ và tỷ trọng lớn hơn nên sẽ lắng nhanh hơn.
Các chất keo tụ dùng là phèn nhôm: Al2(SO4)3.18H2O, NaAlO2, Al2(OH)3Cl,
KAl(SO4)2.12H2O, NH4Al(SO4)2.12H2O; phèn sắt: Fe2(SO4)3.2H2O, FeSO4.7H2O,
FeCl3 hay chất keo tụ không phân ly, dạng cao phân tử có nguồn gốc thiên nhiên hay tổng
hợp.
Phương pháp keo tụ có thể làm trong nước và khử màu nước thải vì sau khi tạo bông
cặn, các bông cặn lớn lắng xuống thì những bông cặn này có thể kéo theo các chất phân
tán không tan gây ra màu.
2.2.2.2. Phương pháp trung hòa
Nước thải sản xuất của nhiều ngành công nghiệp có thể chứa axit hoặc kiềm. Để ngăn
ngừa hiện tượng xâm thực và tránh cho quá trình sinh hóa ở các công trình làm sạch và
nguồn nước không bị phá hoại, ta cần phải trung hòa nước thải. Trung hòa còn nhằm mục
đích tách loại một số ion kim loại nặng ra khỏi nước thải. Mặt khác muốn nước thải được
xử lý tốt bằng phương pháp sinh học phải tiến hành trung hòa và điều chỉnh pH về 6,6 –
7,6.

1000m3
30
2.2.2.3. Phương pháp tuyển nổi
Phương pháp tuyển nổi thường được sử dụng để tách các tạp chất rắn không tan hoặc
tan hoặc lỏng có tỉ trọng nhỏ hơn tỉ trọng của chất lỏng làm nền. Nếu sự khác nhau vè tỉ
trọng đủ để tách, gọi là tuyển nổi tự nhiên.
Trong xử lý chất thải tuyển nổi thường được sử dụng để khử các chất lơ lửng và nén
bùn cặn. Ưu điểm của phương pháp này so với phương pháp lắng là có thể khử hoàn toàn
các hạt nhỏ nhẹ, lắng chậm trong thời gian ngắn. Khi các hạt đã nổi lên bề mặt, chúng có
thể được thu gom bằng bộ phận vớt bọt.
2.2.2.4. Phương pháp hấp thụ
Phương pháp này được dùng để loại bỏ hết các chất bẩn hòa tan vào nước mà phương
pháp xử lý sinh học và các phương pháp khác không loại bỏ được với hàm lượng rất nhỏ.
Thông thường đây là các hợp chất hòa tan có độc tính cao hoặc các chất có mùi vị và màu
khó chịu.
Các chất hấp thụ thường dùng là: đất sét hoặc silicagel, keo nhôm, một số chất tổng hợp
hoặc chất thải trong sản xuất xi mạ sắt, … Trong số này, than hoạt tính được sử dụng phổ
biến nhất. Các chất hữu cơ kim loại nặng và các chất màu dễ bị than hấp thụ. Lượng chất
hấp thụ này tùy thuộc vào khả năng hấp thụ của từng chất và hàm lượng chất bẩn trong
nước thải. Các chất hữu cơ có thể bị hấp thụ: phenol, allcyllbenzen, sunfonicaid, thuốc
nhuộm, các hợp chất thơm.
2.2.2.5. Phương pháp hấp phụ
Hấp phụ là phương pháp tách các chất hữu cơ và khí hòa tan ra khỏi nước thải bằng
cách tập trung các chất đó trên bề mặt chất rắn (chất hấp phụ)( vd: than hoạt tính) hoặc
bằng cách tương tác giữa các chất bẩn hòa tan với các chất rắn (hấp phụ hóa học).
2.2.2.6. Phương pháp trích
Trong hỗn hợp hai chất lỏng không hòa tan lẫn nhau, bất kỳ một chất thức ba nào khác
sẽ hòa tan trong hai chất lỏng trên theo quy luật phan bố. Như vậy trong nước thải chứa
các chất bẩn, nếu chúng ta đưa vào một dung môi và khuấy đều thì các chất bẩn đó hòa tan

1000m3
31
vào dung môi theo đúng quy luật phân bố đã nói và nồng độ chất bẩn trong nước sẽ giảm
đi. Tiếp tục tách dung môi ra khỏi nước thì nước thải coi như được làm sạch. Phương pháp
tách chất bẩn hòa tan như vậy gọi là phương pháp trích ly.
Hiệu suất xử lý nước thải tùy thuộc vào khả năng phân bố của chất bẩn trong dung môi,
giá trị của hệ số phân bố hay khả năng trích ly của dung môi.
2.2.2.7. Phương pháp trao đổi
Phương pháp trao đổi ion được ứng dụng để xử lý nước thải khỏi các kim loại như Zn,
Cu, Pb, Hg, Cd, Mn, … cũng như các hợp chất của Asen, Photpho, Xyanua và chất phóng
xạ.
Phương pháp này cho phép thu hồi các kim loại có giá trị và đạt được mức độ xử lý cao.
Vì vậy nó là phương pháp để ứng dụng rộng rãi để tách muối trong xử lý nước cấp và nước
thải.
2.2.2.8. Xử lý bằng màng
Các kỹ thuật như điện thẩm tích, thẩm thấu ngược, siêu lọc và các quá trình tương tự
khác ngày càng đóng vai trò quan trọng trong xử lý nước thải.
Màng được định nghĩa là một pha đóng vai trò ngăn cách giữa các pha khác nhau. Nó
có thể là chất rắn, hoặc một gel (chất keo) trương nở do dung môi hoặc thậm chí cả một
chất lỏng. Việc ứng dụng màng để tách các chất, phụ thuộc vào độ thấm của các hợp chất
đó qua màng.
2.2.2.9. Xử lý nước thải bằng phương pháp làm thoáng và chưng cất bay hơi
Nước thải của nhiều lĩnh vực công nghiệp (hóa chất, sản xuất nhân tạo, sản xuất giấy –
xenlulosza sunfat, …) chứa các chất bẩn dễ bay hơi như Hydrosunfua, Cacbon sunfua,
Metyl mecaptan, Disunfit, Dimetyl sunfit, … Để xử lý các loại nước thải này người ta dùng
phương pháp làm thoáng.
2.2.2.10. Xử lý nước thải bằng phương pháp oxi hóa khử
Các chất bẩn trong nước thải công nghiệp chứa các chất bẩn dạng hữu cơ và vô cơ.
Dạng hữu cơ bao gồm đạm, mỡ đường, các chất chứa phenol, ni tơ, … Đó là những chất

1000m3
32
có thể bị phân hủy bởi vi sinh có thể xử lý bằng phương pháp sinh hóa. Nhưng có một số
chất có những nguyên tố không thể xử lý được bằng phương pháp sinh hóa (đó là những
kim loại nặng như Cu, Pb, Ni, Cb, Fe, Mn, Cr, …). Vì vậy để xử lý những chất độc hại,
người ta thường dùng phương pháp hóa học và hóa lý, đặc biệt thông dụng nhất là phương
pháp oxy hóa khử.
2.2.2.11. Xử lý nước thải bằng phương pháp điện hóa
Các phương pháp điện hoá cho phép thu hồi từ nước thải các sản phẩm có giá trị bằng các
sơ đồ công nghệ tương đối đơn giản và có thể tự động hóa, không cần sử dụng tác nhân
hóa học, nhược điểm là tiêu hao điện năng
Các phương pháp chính:
- Oxy hóa của anot và khử của catot
- Đông tụ điện
- Tuyển nổi bằng điện
2.2.2.12. Phương pháp xử lý hóa học
Đó là quá trình khử trùng nước thải bằng hoá chất (Clo, Ozone). Xử lý nước thải bằng
phương pháp hoá học thường là khâu cuối cùng trong dây chuyền công nghệ trước khi xả
ra nguồn yêu cầu chất lượng cao hoặc khi cần thiết sử dụng lại nước thải.
Bảng 2.1: Ứng dụng quá trình xử lý hóa học
Quá trình Ứng dụng
Trung hòa Để trung hòa các nước thải có độ kiềm hoặc axit cao
Khử trùng Để loại bỏ các vi sinh vật gây bệnh. Các phương pháp thường sử
dụng là: chlorine, chlorine dioxide, bromide chlorine, ozone…
Các quá trình
khác
Nhiều loại hóa chất được sử dụng để đạt được những mục tiêu nhất
định nào đó. Ví dụ như dùng hóa chất để kết tủa các kim loại nặng
trong nước thải.

1000m3
33
2.2.3. Phương pháp xử lý sinh học
Các chất hữu cơ ở dạng keo, huyền phù và dung dịch là nguồn thức ăn của vi sinh vật.
Trong quá trình hoạt động sống, vi sinh vật oxy hoá hoặc khử các hợp chất hữu cơ này, kết
quả là làm sạch nước thải khỏi các chất bẩn hữu cơ.
2.2.3.1. Xử lý nước thải bằng phương pháp sinh học hiếu khí
Quá trình xử lý nước thải được dựa trên oxy hoá các chất hữu cơ có trong nước thải nhờ
oxy tự do hoà tan. Nếu oxy được cấp bằng thiết bị hoặc nhờ cấu tạo công trình, thì đó là
quá trình sinh học hiếu khí trong điều kiện nhân tạo. Ngược lại, nếu oxy được vận chuyển
và hoà tan trong nước nhờ các yếu tố tự nhiên thì đó là quá trình xử lý sinh học hiếu khí
trong điều kiện tự nhiên. Các công trình xử lý sinh học hiếu khí trong điều kiện nhân tạo
thường được dựa trên nguyên tắc hoạt động của bùn hoạt tính (bể Aerotank trộn, kênh oxy
hoá tuần hoàn) hoặc màng vi sinh vật (bể lọc sinh học, đĩa sinh học). Xử lý sinh học hiếu
khí trong điều kiện tự nhiên thường được tiến hành trong hồ (hồ sinh học oxy hoá, hồ sinh
học ổn định) hoặc trong đất ngập nước (các loại bãi lọc, đầm lầy nhân tạo).
2.2.3.2. Xử lý nước thải bằng phương pháp sinh học kỵ khí
Quá trình xử lý được dựa trên cơ sở phân huỷ các chất hữu cơ giữ lại trong công trình
nhờ sự lên men kỵ khí. Đối với các hệ thống thoát nước qui mô vừa và nhỏ người ta thường
dùng các công trình kết hợp với việc tách cặn lắng với phân huỷ yếm khí các chất hữu cơ
trong pha rắn và pha lỏng. Các công trình được xử dụng rộng rãi là các bể tự hoại, giếng
thăm, bể lắng hai vỏ, bể lắng trong kết hợp với ngăn lên men, bể lọc ngược qua tầng kỵ khí
(UASB).
2.2.3.3. Xử lý sinh học trong điều kiện tự nhiên
Các công trình xử lý nước thải trong đất
Các công trình xử lý nước thải trong đất là những vùng đất quy hoạch tưới nước thải
định kỳ gọi là cánh đồng ngập nước (cánh đồng tưới và cánh đồng lọc). Cánh đồng ngập
nước được tính toán thiết kế dựa vào khả năng giữ lại, chuyển hoá chất bẩn trong đất. Khi
lọc qua đất, các chất lơ lửng và keo sẽ được giữ lại ở lớp trên cùng. Những chất đó tạo nên

1000m3
34
lớp màng gồm vô số vi sinh vật có khả năng hấp phụ và oxy hoá các chất hữu cơ có trong
nước thải. Hiệu suất xử lý nước thải trong cánh đồng ngập nước phụ thuộc vào các yếu tố
như loại đất, độ ẩm của đất, mực nước ngầm, tải trọng, chế độ tưới, phương pháp tưới,
nhiệt độ và thành phần tính chất nước thải. Đồng thời nó còn phụ thuộc vào các loại cây
trồng ở trên bề mặt. Trên cánh đồng tưới ngập nước có thể trồng nhiều loại cây, song chủ
yếu là loại cây không thân gỗ.
Hồ sinh học
Hồ sinh học là các thuỷ vực tự nhiên hoặc nhân tạo, không lớn mà ở đấy diễn ra quá
trình chuyển hoá các chất bẩn. Quá trình này diễn ra tương tự như quá trình tự làm sạch
trong nước sông hồ tự nhiên với vai trò chủ yếu là các vi khuẩn và tảo. Khi vào hồ, do vận
tốc chảy nhỏ, các loại cặn lắng được lắng xuống đáy. Các chất bẩn hữu cơ còn lại trong
nước sẽ được vi khuẩn hấp phụ và oxy hoá mà sản phẩm tạo ra là sinh khối của nó, CO2,
các muối nitrat, nitrit, … Khí CO2 và các hợp chất nitơ, phốt pho được rong tảo sử dụng
trong quá trình quang hợp. Trong giai đoạn này sẽ giải phóng oxy cung cấp cho quá trình
oxy hoá các chất hữu cơ và vi khuẩn. Sự hoạt động của rong tảo tạo điều kiện thuận lợi cho
quá trình trao đổi chất của vi khuẩn. Tuy nhiên trong trường hợp nước thải đậm đặc chất
hữu cơ, tảo có thể chuyển tự hình thức tự dưỡng sang dị dưỡng, tham gia vào quá trình oxy
hoá các chất hữu cơ. Nấm nước, xạ khuẩn có trong nước thải cũng thực hiện vai trò tương
tự.
Theo bản chất quá trình xử lý nước thải và điều kiện cung cấp oxy người ta chia hồ sinh
học ra hai nhóm chính: hồ sinh học ổn định nước thải và hồ làm thoáng nhân tạo.
Hồ sinh học ổn định nước thải có thời gian nước lưu lại lớn (từ 2 – 3 ngày đến hàng
tháng) nên điều hoà được lưu lượng và chất lượng nước thải đầu ra. Oxy cung cấp cho hồ
chủ yếu là khuếch tán qua bề mặt hoặc do quang hợp của tảo. Quá trình phân huỷ chất bẩn
diệt khuẩn mang bản chất tự nhiên.

1000m3
35
Theo điều kiện khuấy trộn hồ sinh học làm thoáng nhân tạo có thể chia thành hai loại là
hồ sinh học làm thoáng hiếu khí và hồ sinh học làm thoáng tuỳ tiện. Trong hồ sinh học làm
thoáng hiếu khí nước thải trong hồ được xáo trộn gần như hoàn toàn. Trong hồ không có
hiện tượng lắng cặn. Hoạt động hồ gần giống như bể Aerotank. Còn trong hồ sinh học làm
thoáng tuỳ tiện còn có những vùng lắng cặn và phân huỷ chất bẩn trong điều kiện yếm khí.
Mức độ xáo trộn nước thải trong hồ được hạn chế.
2.2.3.4. Xử lý sinh học trong điều kiện nhân tạo
Xử lý sinh học bằng phương pháp bám dính
Các màng sinh vật bao gồm các loại vi khuẩn hiếu khí, vi khuẩn tuỳ tiện, động vật
nguyên sinh, giun, bọ, … hình thành xung quanh hạt vật liệu lọc hoặc trên bề mặt giá thể
(sinh trưởng bám dính) sẽ hấp thụ chất hữu cơ. Các công trình chủ yếu là bể lọc sinh học,
đĩa lọc sinh học, bể lọc sinh học có vật liệu lọc nước.
Các công trình xử lý nước thải theo nguyên lý bám dính chia làm hai loại: Loại có vật
liệu lọc tiếp xúc không ngập trong nước với chế độ tưới nước theo chu kỳ và loại có vật
liệu lọc tiếp xúc ngập trong nước ngập oxy. Điều kiện làm việc bình thường của các loại
công trình xử lý nước thải loại này là nước thải có pH từ 6,5 – 8,5; đủ oxy, hàm lượng cặn
lơ lửng không vượt quá 150mg/l.
Bể lọc sinh học nhỏ giọt
Bể lọc sinh học nhỏ giọt dùng để xử lý sinh học hoàn toàn nước thải, đảm bảo BOD
trong nước thải ra khỏi bể lắng đợt hai dưới 15mg/l.
Bể có cấu tạo hình chữ nhật hoặc hình tròn trên mặt bằng. Do tải trọng thủy lực và tải
trọng chất bẩn hữu cơ thấp nên kích thước vật liệu lọc không lớn hơn 30mm thường là các
loại đá cục, cuội, than cục. Chiều cao lớp vật liệu lọc trong bể từ 1,5 đến 2m. Bể được cấp
khí tự nhiên nhờ các cửa thông gió xung quanh thành với diện tích bằng 20% diện tích sàn
thu nước hoặc lấy từ dưới đáy với khoảng cách giữa đáy bể và sàn đỡ vật liệu lọc cao 0,4
đến 0,6m. Để lưu thông hỗn hợp nước thải và bùn cũng như không khí vào trong lớp vật

1000m3
36
liệu lọc, sàn thu nước có các khe hở. Nước thải được tưới từ trên bờ mặt nhờ hệ thống phân
phối vòi phun, khoan lỗ hoặc máng răng cưa.
Đĩa lọc sinh học
Đĩa lọc sinh học được dùng để xử lý nước thải bằng phương pháp sinh học theo nguyên
lý bám dính. Đĩa lọc là các tấm nhựa, gỗ, … hình tròn đường kính 2 – 4m dày dưới 10mm
ghép với nhau thành khối cách nhau 30 – 40mm và các khối này được bố trí thành dãy nối
tiếp quay đều trong bể nước thải. Đĩa lọc sinh học được sử dụng rộng rãi để xử lý nước thải
sinh hoạt với công suất không hạn chế. Tuy nhiên người ta thường sử dụng hệ thống đĩa để
cho các trạm xử lý nước thải công suất dưới 5000 m3/ngày.
Bể lọc sinh học có vật liệu lọc ngập trong nước
Bể lọc sinh học có vật liệu lọc ngập trong nước hoạt động theo nguyên lý lọc dính bám.
Công trình này thường được gọi là Bioten có cấu tạo gần giống với bể lọc sinh học và
Aerotank. Vật liệu lọc thường được đóng thành khối và ngập trong nước. Khí được cấp với
áp lực thấp và dẫn vào bể cùng chiều hoặc ngược chiều với nước thải. Khi nước thải qua
lớp vật liệu lọc, BOD bị khử và NH4+ bị chuyển hoá thành NO3- trong lớp màng sinh vật.
Nước đi từ dưới lên, chảy vào máng thu và được dẫn ra ngoài.
Hình 2.2: Bể lọc sinh học có vật liệu ngập trong nước

1000m3
37
Xử lý sinh học bằng phương pháp bùn hoạt tính
Bùn hoạt tính là tập hợp vi khuẩn, xạ khuẩn, nấm, động vật nguyên sinh, … thành các
bông bùn xốp, dễ hấp thụ chất hữu cơ và dễ lắng (vi sinh vật sinh trưởng lơ lững). Các
công trình chủ yếu là các loại bể Aerotank, kênh oxy hoá hoàn toàn, … Các công trình này
được cấp khí cưỡng bức đủ oxy cho vi khuẩn oxy hoá chất hữu cơ và khuấy trộn đều bùn
hoạt tính với nước thải.
Khi nước thải vào bể thổi khí (bể Aerotank), các bông bùn hoạt tính được hình thành
mà các hạt nhân của nó là các phân tử cặn lơ lửng. Các loại vi khuẩn hiếu khí đến cư trú,
phát triển dần, cùng với các động vật nguyên sinh, nấm, xạ khuẩn,… tạo nên các bông bùn
màu nâu sẫm, có khả năng hấp thụ chất hữu cơ hòa tan, keo và không hòa tan phân tán nhỏ.
Vi khuẩn và sinh vật sống dùng chất nền (BOD) và chất dinh dưỡng (N, P) làm thức ăn để
chuyển hoá chúng thành các chất trơ không hoà tan và thành tế bào mới. Trong Aerotank
lượng bùn hoạt tính tăng dần lên, sau đó được tách ra tại bể lắng đợt hai. Một phần bùn
được quay lại về đầu bể Aerotank để tham gia quá trình xử lý nước thải theo chu trình mới.
Theo nguyên lý làm việc ta có các công trình xử lý bằng bùn hoạt tính:
Các công trình xử lý sinh học không hoàn toàn
Thông thường đây là các loại bể Aerotank trộn hoặc không có ngăn khôi phục bùn hoạt
tính, thời gian nước lưu lại trong bể từ 2 đến 4 giờ. Nồng độ chất bẩn tính theo BOD5 của
nước thải sau xử lý lớn hơn hoặc bằng 20mg/l. Trong nước thải sau xử lý chưa xuất hiện
Nitrat.
Các công trình xử lý sinh học hoàn toàn
Các loại bể Aerotank, mương oxy hoá, trong các công trình này thời gian lưu nước lại
từ 4 đến 8 giờ và không quá 12 giờ. Trong thời gian này các chất hữu cơ khó bị oxy hoá
sẽ được oxy hoá và bùn hoạt tính được phục hồi. Giá trị BOD5 của nước thải sau xử lý
thường từ 10 đến 20mg/l. Trong nước thải đã xuất hiện Nitrat hàm lượng từ 0,1 đến 1,0
mg/l.

Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến mủ cao su suối kè giai đoạn 2 công suất 1000m3 ngày đêm. xã gia linh, huyện tánh linh, tỉnh bình thuận

Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến mủ cao su suối kè giai đoạn 2 công suất 1000m3 ngày đêm. xã gia linh, huyện tánh linh, tỉnh bình thuận

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến mủ cao su suối kè giai đoạn 2 công suất 1000m3 ngày đêm. xã gia linh, huyện tánh linh, tỉnh bình thuận

Similar to Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến mủ cao su suối kè giai đoạn 2 công suất 1000m3 ngày đêm. xã gia linh, huyện tánh linh, tỉnh bình thuận (20)

More from TÀI LIỆU NGÀNH MAY

More from TÀI LIỆU NGÀNH MAY (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến mủ cao su suối kè giai đoạn 2 công suất 1000m3 ngày đêm. xã gia linh, huyện tánh linh, tỉnh bình thuận