MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH

Viết thuê luận á, luận văn thạc sĩ, chuyên đề ,khóa luận, báo cáo thực tập
Sdt/zalo 0967538 624/0886 091 915 lamluanvan.net
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY
MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG
TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
LÊ HẢI CÂU
HÀ NỘI – 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY
MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG
TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ: 8310110
Họ tên học viên : Lê Hải Câu
Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS Nguyễn Văn Hồng
HÀ NỘI - 2021

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn: “Một số giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây dựng
Nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh” là
công trình nghiên cứu độc lập của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa
học của PGS. TS. Nguyễn Văn Hồng.
Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này
trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.
Hà Nội, ngày 31 tháng 6 năm 2021
Tác giả
Lê Hải Câu

ii
LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Trường Đại học Ngoại
Thương đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành bản luận văn này. Đặc
biệt tác giả xin trân trọng cảm ơn thầy giáo hướng dẫn PGS.TS Nguyễn Văn Hồng
đã hết lòng ủng hộ và hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn Ủy ban nhân dân thị xã Đông Triều, Văn
phòng HĐND - UBND thị xã Đông Triều, phòng Kinh tế Hạ Tầng, Văn phòng Điều
phối xây dựng NTM thị xã Đông Triều tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ, giúp đỡ tôi
trong việc thu thập thông tin, tài liệu trong quá trình thực hiện luận văn.
Xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã giúp đỡ, chia sẻ khó khăn và
động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Do tác giả còn những hạn chế và kiến thức, kinh nghiệm, thời gian và tài liệu
nên không thể tránh khỏi những thiếu sót trong Luận văn. Vì vậy, tác giả rất mong
nhận được sự giúp đỡ, góp ý, chỉ đạo của các Thầy Cô và đồng nghiệp. Mọi sự góp
ý đó chính là sự giúp đỡ quý báu để tác giả nhận ra hạn chế, thiếu sót của bản thân,
từ đó cố gắng hoàn thiện hơn trong quá trình nghiên cứu và công tác sau này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày 31 tháng 6 năm 2021
Học viên
Lê Hải Câu

iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Nguyên nghĩa
BCĐ Ban chỉ đạo
BHYT Bảo hiểm y tế
CCB Cựu chiến binh
CNH-HĐH Công nghiệp hoá- Hiện đại hoá
CN-TTCN Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp
DĐĐT Dồn điền đổi thửa
GTSX Giá trị sản xuất
GTVT Giao thông vận tải
HĐND Hội đồng nhân dân
UBND Uỷ ban nhân dân
HTX Hợp tác xã
KHKT Khoa học kỹ thuật
MTQG Mục tiêu quốc gia
MTTQ Mặt trận tổ quốc
NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn
NN-ND-NT Nông nghiệp - Nông dân - Nông thôn
NTM Nông thôn mới
PTNT Phát triển nông thôn
SXKD Sản xuất kinh doanh
TCQG Tiêu chí quốc gia
THCS Trung học cơ sở
VH-TT-DL Văn hoá - Thể thao - Du lịch

iv
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2. 1: Phân loại đất trên địa bàn thị xã Đông Triều.......................................... 37
Bảng 2. 2: Hiện trạng và cơ cấu sử dụng đất thị xã Đông Triều năm 2015, 2020... 41
Bảng 2. 3: Tình hình dân số và lao động năm 2015, 2020....................................... 43
Bảng 2. 4: GTSX thị xã Đông Triều thời kỳ 2015-2020 ......................................... 47
Bảng 2. 5: Tổng hợp kết quả thực hiện cơ bản đạt chuẩn các chỉ tiêu, tiêu chí bộ
tiêu chí Quốc gia nông thôn mới đến năm 2015 ...................................................... 67
Bảng 2. 6: Đầu tư xây dựng nông thôn mới phân theo nguồn vốn và nội dung thực
hiện giai đoạn 2011-2014......................................................................................... 69
Bảng 2. 7: Đánh giá mức độ khó khăn trong quá trình thực hiện các tiêu chí......... 72
Bảng 2. 8: Kết quả xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu năm 2020 Đánh giá thực
trạng các xã theo bộ tiếu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu tại Quyết định số 691/QĐ-
UBND ngày 05/6/2018 của Thủ tướng Chính phủ .................................................. 59
Bảng 2. 9: Mức độ đóng góp của người dân trong xây dựng nông thôn mới, nông
thôn mới kiểu mẫu.................................................................................................... 74
Bảng 2. 10: Người dân tham gia giám sát các hoạt động xây dựng các công trình
xây dựng................................................................................................................... 76
Bảng 2. 11: Sự tham gia của người dân vào các lớp bồi dưỡng, tập huấn............... 77
Bảng 2. 12: Đánh giá của người dân về cách thực hiện chương trình xây dựng nông
thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu .......................................................................... 78
Bảng 2. 13: Đánh giá của người dân về những kết quả của xây dựng nông thôn mới,
nông thôn mới kiểu mẫu........................................................................................... 79
Bảng 2. 14: Đánh giá của người dân về cách thực hiện các hoạt động xây dựng
nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu ................................................................. 80
DANH MỤC HÌNH
Hình 2. 1: Quy hoạch tuyến đường ven sông nối cáo tốc Hạ Long - Hải Phòng..... 35
Hình 2. 2: Sự tham gia của người dân trong giám sát xây dựng mô hình nông thôn
mới, nông thôn mới kiểu mẫu .................................................................................. 77

v
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT......................................................................... iii
DANH MỤC BẢNG..................................................................................................... iv
DANH MỤC HÌNH...................................................................................................... iv
MỤC LỤC ...................................................................................................................... v
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Tình hình nghiên cứu
3. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................................... 3
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 5
5. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................................. 5
6. Đóng góp về khoa học và thực tiễn .................................................................................. 6
7. Kết cấu của luận văn
CHƢƠNG I TỔNG QUAN VỀ NÔNG THÔN MỚI................................................. 8
1.1. Khái niệm về nông thôn, nông thôn mới, mô hình nông thôn mới và xây dựng
nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu ........................................................................... 8
1.1.1. Khái niệm nông thôn, nông thôn mới, mô hình nông thôn mới, xây
dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu ...................................... 8
1.1.2. Đặc trưng của nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu .................... 11
1.1.3. Nguyên tắc xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020............... 13
1.2. Tầm quan trọng và quá trình hình thành nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam14
1.2.1. Tầm quan trọng của xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu .................... 14
1.2.2. Quá trình hình thành nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam ............ 16
1.3. Nội dung và quy trình thực hiện xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt
Nam .......................................................................................................................................... 18
1.3.1. Nội dung thực hiện xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam 18
1.3.2. Quy trình thực hiện xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam19
1.4. Các tiêu chí thực hiện xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam............ 20

1.4.1. Tiêu chí Sản xuất - Thu nhập- Hộ nghèo ............................................ 20

vi
1.4.2. Tiêu chí Giáo dục - Y tế - Văn hóa .......................................................20
1.4.3. Tiêu chí Môi trường ..............................................................................20
1.4.4. Tiêu chí An ninh trật tự - Hành chính công:.......................................21
1.5. Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới tại một số quốc gia trên thế giới và tại
Việt Nam...................................................................................................................21
1.5.1. Kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới về xây dựng nông thôn
mới.........................................................................................................21
1.5.2. Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới tại Việt Nam...........................22
CHƢƠNG II THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI,
NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TẠI THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG
NINH ........................................................................................................................35
2.1. Giới thiệu điều kiên tự nhiên, kinh tế, xã hội thị xã Đông Triều.................35
2.1.1. Các đặc điểm về điều kiện tự nhiên ......................................................35
2.1.2. Đánh giá chung về thuận lợi, khó khăn của địa phương ảnh hưởng
tới xây dựng nông thôn mới.................................................................50
2.2. Tình hình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại thị xã Đông Triều ..........51
2.2.1. Công tác chỉ đạo ....................................................................................51
2.2.2. Mục tiêu và nội dung xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu ..................54
2.2.3. uá tr nh triển khai Chương tr nh MT dựng nông thôn mới 56
2.2.4. Đánh giá chung các kết quả đạt được ..................................................64
2.3. Giới thiệu mô hình nông thôn mới tại Thị xã Đông Triều ...........................65
2.3.1. Sự lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện.............................................................65
2.3.2. Kết quả thực hiện xây dựng NTM ở thị ã Đông Triều.......................67
2.4. Đánh giá của ngƣời dân trong xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu
mẫu tại thị xã Đông Triều ......................................................................................73
2.4.1. Nhận thức, đóng góp, tham gia của người dân trong xây dựng nông
thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu tại thị ã Đông Triều..................73
2.4.2. Đánh giá của người dân về xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới
kiểu mẫu................................................................................................78
2.4.3. Đánh giá về công tác xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại Thị xã

Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh .............................................................80

vii
2.5. Đánh giá của lãnh đạo cấp trên trong việc xây dựng nông thôn mới, nông thôn
mới kiểu mẫu tại thị xã Đông Triều ......................................................................82
CHƢƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG
NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU,
TỈNH QUẢNG NINH .............................................................................................84
3.1. Quan điểm xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu của thị xã Đông Triều.......84
3.2. Mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cơ bản phát triển xây dựng nông thôn mới kiểu
mẫu của thị xã Đông Triều đến năm 2025 ............................................................85
3.2.1. Mục tiêu chung......................................................................................85
3.3.2. Mục tiêu cụ thể về xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu:......................85
3.3. Một số giải pháp cơ bản tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu
ở thị xã Đông Triều đến năm 2025 ........................................................................87
3.3.1. Các giải pháp chung..............................................................................87
3.3.2. Giải pháp cụ thể cho từng bên liên quan trong xây dựng nông thôn
mới kiểu mẫu trên địa bàn thị ã Đồng Triều.....................................90
3.4. Kiến nghị ...........................................................................................................97
3.4.1. Đối với Trung ương.............................................................................. 97
3.4.2. Đối với tỉnh............................................................................................ 97
KẾT LUẬN ............................................................................................................100
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... ix
MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH CHỨNG KẾT QUẢ XÂY DỰNG................... xviii
NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TẠI THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU..................... xviii

vii
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
“Một số giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây dựng Nông thôn mới kiểu mẫu trên
địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh”.
Thị xã Đông Triều là đơn vị cấp huyện đầu tiên của Miền Bắc được Thủ tướng
Chính phủ công nhận là đơn vị đạt chuẩn NTM. Ngay sau khi hoàn thành chương
trình xây dựng NTM năm 2015, thị xã Đông Triều tiếp tục bắt tay ngay vào xây
dựng NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu. Giai đoạn 2016 - 2020, 3 xã: Việt Dân,
Bình Khê và An Sinh của Đông Triều được tỉnh lựa chọn xây dựng xã NTM kiểu
mẫu đầu tiên trong toàn tỉnh; năm 2020, thị xã Đông Triều tiếp tục đăng ký bổ sung
thêm 02 xã là xã Tân Việt và xã Yên Đức được UBND tỉnh chấp thuận. Sau hơn 4
năm triển khai xây dựng, Năm 2019, xã Việt Dân đã hoàn thành các tiêu chí đạt
chuẩn NTM kiểu mẫu (hoàn thành trước 1 năm so với kế hoạch) là xã Nông thôn
mới kiểu mẫu đầu tiên trong cả nước được công nhận. Hiện nay 6 xã còn lại của
Đông Triều đang nỗ lực về đích NTM kiểu mẫu. Lộ trình là năm 2021 đạt 2 xã
Thủy An và Bình Dương, năm 2022 là Hồng Thái Đông, Xã Nguyễn Huệ; xã Hồng
Thái Tây; xã Tràng Lương. Thị xã Đông Triều phấn đấu trở thành địa phương cấp
huyện hoàn thành NTM kiểu mẫu và thành lập thành phố năm 2022. Vì vậy, việc
tiếp tục đẩy mạnh các kết quả xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, đồng thời đánh
giá được chất lượng việc xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu của thị xã Đồng Triều,
từ đó đưa ra các giải pháp xây dựng hoàn thành mô hình nông thôn mới kiểu mẫu
trên địa bàn thị xã Đồng Triều là việc làm cấp thiết. Do đó, tôi đã lựa chọn đề tài:
“Một số giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây dựng Nông thôn mới kiểu mẫu trên địa
bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh” để nghiên cứu.
Luận đã trình bày các lý luận, khái niệm về xây dựng nông thôn mới, nông
thôn mới nâng cao, công thôn mới kiểu mẫu; cụ thể hóa Nghị quyết của Trung ương
Đảng và Quyết định, kế hoạch lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp, những kinh nghiệm
của các nước và thực tế tại Việt Nam và thị xã Đông Triều. Phân tích được thực
tạng công tác xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu tại thị xã Đông
Triều, tỉnh Quảng Ninh, trong những năm qua đã có sự thay đổi cả về chất và lượng
là hình mẫu của tỉnh và cả nước. Quá trình xây dựng NTM, vai trò của người dân đã
được nâng cao và chủ động hơn, đời sống của người dân được nâng cao cả về vật
chất và tinh thần. Qua nghiên cứ đề ra được một số giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây
dựng Nông thôn mới kiểu mẫu…
Qua nghiên cứu luận văn đã khảo sát đánh giá kết quả đạt được, những tồn tại
hạn chế và nguyên nhân và đưa ra được những quan trọng trong quá trình xây dựng
nông thôn mới. Thị xã Đông Triều sẽ tiếp tục phát huy nội lực, tranh thủ các nguồn
lực để từng bước hoàn thiện, nâng cao các tiêu chí xây dựng nông thôn mới kiểu
mẫu gắn với tiêu chí xây dựng đô thị khi Đông Triều trở thành thị xã Nông thôn

viii
mới kiểu mẫu đầu tiên toàn quốc và thành lập thành phố vào năm 2022. Trong đó đề
xuất một số giải pháp quan trọng đó là:
- Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động.
- Đẩy mạnh phong trào thi đua.
- Phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của HĐND, Mặt trận Tổ quốc.
- Quan tâm tuyên truyền vận dộng nhân dân thực hiện tốt các tiêu chí ít tốn
kém kinh phí, đồng thời duy trì tốt các phong trào thi đua thiết thực hiệu quả.
- Tiếp tục vận dụng linh hoạt các cơ chế, chính sách về phát triển nông nghiệp,
nông dân, nông thôn và xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu trong Chương trình xây
dựng nông thôn mới.
- Tiếp tục đánh giá rút kinh nghiệm thực tế các chính sách để đề xuất, kiến
nghị với tỉnh bổ sung, sửa đổi, gia hạn và ban hành mới các chính sách đủ mạnh để
thực hiện Chương trình.
- Xác định các biện pháp huy động nguồn lực xã hội để thực hiện Chương
trình là rất quan trọng.
- Chủ động liên hệ, kêu gọi, thu hút các doanh nghiệp, viện nghiên cứu nông
nghiệp về địa phương.
- Tranh thủ và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn xây dựng nông thôn mới.
- Chú trọng bảo vệ môi trường và tạo cảnh quan nông thôn sáng - xanh - sạch -
đẹp, hiện đại, hợp lý và giữ gìn được những đặc trưng và bản sắc nông thôn truyền
thống xanh - sạch - đẹp.
* Đề xuất một số Kiến nghị:
- Đối với Trung ương: Đối với huyện nông thôn mới kiểu mẫu, Bộ Nông
nghiệp và phát triển nông thôn sớm tổng kết, đánh giá đề án, đề xuất tiêu chí huyện
nông thôn mới kiểu mẫu, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành vào năm
2021. Có chính sách khen thưởng xứng đáng về thành tích thị xã Nông thôn mới
đầu tiên toàn quốc.
- Đối với tỉnh: Tiếp tục quan tâm hỗ trợ nguồn lực để các địa phương đẩy
nhanh tiến độ thực hiện hoàn thành Chương trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu
năm 2022 (nhất là những xã, thôn quyết tâm đăng ký về đích sớm hơn so với kế
hoạch).
- Lấy mô hình xã chuẩn Nông thôn kiểu mẫu để nhân rộng trên địa bàn toàn
tỉnh.

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xây dựng nông thôn mới của Quảng Ninh đã đạt được nhiều thành tựu đáng
ghi nhận. Trong giai đoạn 1 (2010 - 2016), Quảng Ninh nằm trong danh sách các
tỉnh miền núi, trung du phía Bắc và triển khai thực hiện Chương trình xây dựng
nông thôn mới trên địa bàn 13/14 huyện, thị xã, thành phố với 111 xã nằm trong
chương trình. Năm 2015, Đông Triều đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là
huyện đạt chuẩn nông thôn mới. Không chỉ là là địa phương đầu tiên của tỉnh
Quảng Ninh đạt chuẩn huyện nông thôn mới, tự hào hơn, Đông Triều còn là huyện
đầu tiên của miền Bắc. Đến hết năm 2016 có huyện Cô Tô đạt chuẩn nông thôn
mới, bằng 15,4%; có 35 xã đạt chuẩn nông thôn mới, bằng 31,5%. [31] Trong giai
đoạn 2 (2016 - 2020), tỉnh Quảng Ninh thực hiện xây dựng nông thôn mới theo các
tiêu chí của Đồng bằng Sông Hồng với quy định tiêu chí cao hơn rất nhiều so với
các tiêu chí của Trung du, Miền núi phía Bắc. Các xã đạt chuẩn nông thôn mới giai
đoạn 1 có kết quả thực hiện tiêu chí xây dựng nông thôn mới rất thấp so với bộ tiêu
chí Quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020.
Kết thúc giai đoạn 2010-2015, Quảng Ninh đã hoàn thành 8/20 chỉ tiêu đề ra
của Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 27/10/2010 của BCH Đảng bộ tỉnh về chương
trình xây dựng NTM tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020. Trên cơ sở đó, tỉnh đề ra
nhiệm vụ cho chặng đường 5 năm tiếp theo là phải tập trung đưa chương trình xây
dựng NTM phải chuyển từ "lượng" sang "chất", bằng những giải pháp hiệu quả, bền
vững hơn; gắn xây dựng nông thôn mới với thực hiện đồng bộ đề án tái cơ cấu
ngành nông nghiệp, thực hiện hiệu quả đề án Chương trình OCOP giai đoạn 2017 -
2020. Đề án đưa 22 xã và 11 thôn đặc biệt khó khăn ra khỏi chương trình 135. Từ
đó Tỉnh xác định cần thiết phải xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu để đẩy nhanh,
bền vững Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn toàn
tỉnh Quảng Ninh.
Giai đoạn 2010-2015, Chương trình nông thôn mới đã đạt được nhiều thành
tựu đáng kể, tuy nhiên ở nhiều nơi vẫn còn mang tính hình thức. Áp lực về đích
nông thôn mới đã dẫn đến huy động quá mức từ người dân và xã hội, tình trạng nợ
đọng trong xây dựng nông thôn mới phổ biến ở nhiều địa phương. Chính phủ đã ban
hành quyết định 1600-QĐ/TTg thay thế quyết định 800-QĐ/TTg, quyết định 1980-
QĐ/TTg thay thế quyết định 491-QĐ/TTg. Các quy định và tiêu chí xây dựng nông
thôn mới cho giai đoạn 2016 - 2020 đã được thay đổi cho phù hợp phát triển và điều
kiện của từng tỉnh. Một vấn đề khác đặt ra đối với các địa phương sau khi đã đạt
chuẩn Nông thôn mới là chưa có hướng dẫn cụ thể, các tiêu chí phát triển, định

hướng xây dựng nông thôn sau khi đạt chuẩn nông thôn mới. Mỗi địa phương sau
khi đạt chuẩn xã nông thôn mới đã ban hành các chính sách để tiếp tục tập trung

2
nâng cao chất lượng các tiêu chí, hướng đến xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu,
nông thôn mới nâng cao. Mỗi địa phương khác nhau có tiêu chí khác nhau. Trước
tình hình đó, ngày 05/6/2018 Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 691/QĐ-
TTg ban hành bộ Tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2018 - 2020, làm
cơ sở để các địa phương thực hiện.
Thị xã Đông Triều là đơn vị cấp huyện đầu tiên của Miền Bắc đạt chuẩn và
cùng với huyện Củ Chi (TP Hồ Chí Minh), Thị xã Long Khánh, huyện Xuân Lộc
(tỉnh Đồng Nai) được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đơn vị đạt chuẩn NTM.
Bộ mặt nông thôn của Đông Triều đã có nhiều thay đổi. Tuy nhiên, có thể nói nhìn
tổng quát chung công tác xây dựng NTM ở thị xã Đông Triều còn gặp không ít khó
khăn về nhiều mặt, nhất là về hạ tầng kỹ thuật cầu, đường, trường, trạm, nhà ở, việc
làm, thu nhập, các thiết chế văn hóa. Từ những bước đi đầu tiên triển khai tổ chức
thực hiện, địa phương gặp khá nhiều khó khăn về vốn chương trình mục tiêu quốc
gia, các chương trình dự án đầu tư, đội ngũ cán bộ làm công tác chuyên môn tập
trung xây dựng nông thôn mới chưa có kinh nghiệm, năng lực còn hạn chế, vì vậy
khi cọ sát với công việc gặp nhiều lúng túng. Mặt khác, một số cán bộ và nhân dân
còn tình trạng trông chờ ỷ lại Nhà nước đang trở thành tiền lệ chung có biểu hiện
ngán vội, né tránh, chưa tâm huyết với công việc gây ảnh hưởng đến sự quyết tâm
năng động, sáng tạo chung của toàn đảng bộ và nhân dân thị xã.
Mặc dù là đơn vị cấp huyện đạt chuẩn nông thôn mới, nhưng từ 2016-2020,
Đông Triều áp dụng tiêu chí nông thôn mới của vùng Đồng bằng sông Hồng, số
lượng và chất lượng chỉ tiêu thay đổi so với trước. Xây dựng nông thôn mới kiểu
mẫu bắt đầu được thí điểm. Ngay sau khi hoàn thành chương trình xây dựng NTM
năm 2015, thị xã Đông Triều tiếp tục bắt tay ngay vào xây dựng NTM nâng cao và
NTM kiểu mẫu. Giai đoạn 2016 - 2020, 3 xã: Việt Dân, Bình Khê và An Sinh của
Đông Triều được tỉnh lựa chọn xây dựng xã NTM kiểu mẫu đầu tiên trong toàn
tỉnh; năm 2020, thị xã Đông Triều tiếp tục đăng ký bổ sung thêm 02 xã là xã Tân
Việt và xã Yên Đức được UBND tỉnh chấp thuận. Sau hơn 4 năm triển khai xây
dựng, Năm 2019, xã Việt Dân đã hoàn thành các tiêu chí đạt chuẩn NTM kiểu mẫu
(hoàn thành trước 1 năm so với kế hoạch) là xã Nông thôn mới kiểu mẫu đầu tiên
trong cả nước được công nhận. Đến hết năm 2020, 15/15 xã của thị xã Đông hoàn
thành mục xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) nâng cao, trong đó 5 xã đạt chuẩn
NTM kiểu mẫu (Gồm Xã Việt Dân, xã Tân Việt, xã Bình Khê, xã An Sinh và xã
Yên Đức). Hiện nay 6 xã còn lại của Đông Triều đang nỗ lực về đích NTM kiểu
mẫu. Lộ trình là năm 2021 đạt 2 xã Thủy An và Bình Dương, năm 2022 là Hồng
Thái Đông, Xã Nguyễn Huệ; xã Hồng Thái Tây; xã Tràng Lương. Thị xã Đông
Triều phấn đấu trở thành địa phương cấp huyện hoàn thành NTM kiểu mẫu và thành

lập thành phố năm 2022. Vì vậy, việc tiếp tục đẩy mạnh các kết quả xây dựng nông
thôn mới kiểu mẫu, đồng thời đánh giá được chất lượng việc xây dựng nông thôn

3
mới kiểu mẫu của thị xã Đồng Triều, từ đó đưa ra các giải pháp xây dựng hoàn
thành mô hình nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn thị xã Đồng Triều là việc làm
cấp thiết. Do đó, tôi đã lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây
dựng Nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh” để
nghiên cứu.
2. Tình hình nghiên cứu
Khi lựa chọn đề tài này, tác giả có nghiên cứu, tiềm hiểu và thấy rằng: Trong
những năm gần đay có nhiều đề tài nghiên cứu liên quan đến nội dung xây dựng
Nông thôn mới và nông thôn mới kiểu mẫu: như công trình của Hoàng Bá Thịnh
(2016), “Xây dựng nông thôn mới của Hàn Quốc và Việt Nam”; Bùi Hải Thắng,
“Một số khó khăn khi xây dựng nông thôn mới và giải pháp khắc phục”; “Xây dựng
nông thôn mới - những vấn đề lý luận và thực tiễn”. Nghiên cứu của Nguyễn Mậu
Dũng (2012) cho thấy sự tham gia của người dân trong chương trình xây dựng nông
thôn mới có vai trò cực kỳ quan trọng và được coi là chìa khóa then chốt là để đảm
bảo cho sự thành công của chương trình. Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020 của
Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn; báo cáo Tổng kết của Tỉnh Quảng Ninh và
thị xã Đông Triều (năm 2020) đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận: Diện mạo
nông thôn được đổi mới, khang trang, sạch đẹp hơn, tạo được không khí xây dựng
NTM rộng khắp các vùng nông thôn. Đời sống của người dân được cải thiện; văn
hóa xã hội, môi trường khu vực nông thôn có nhiều tiến bộ; dân chủ được mở rộng;
hệ thống chính trị ngày càng vững mạnh; an ninh trật tự xã hội được giữ vững.
Những kết quả nêu trên có sự đóng góp không nhỏ của nông dân, những “chủ thể”
quan trọng của chương trình xây dựng NTM tại Đông Triều. Để tăng cường sự tham
gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới trước hết cần xác định người dân
chính là chủ thể xây dựng nông thôn mới, đồng thời cần tạo điều kiện cho người dân
trực tiếp tham gia vào Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới cấp thôn, xã; phát huy
vai trò của người dân trong công tác tuyên truyền vận động, trong đóng góp vật tư
nhân lực, trong giám sát thực hiện các hạng mục công trình xây dựng nông thôn mới
của địa phương. Nghiên cứu của Nguyễn Mậu Thái, Tô Dũng Tiến (2013) khẳng
định nhận thức của người dân đặc biệt là đội ngũ cán bộ cơ sở cấp xã, thôn về
chương trình xây dựng nông thôn mới có ý nghĩa quan trọng trong chỉ đạo và triển
khai thực hiện chương trình. Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù đã có nhiều cố
gắng trong việc kiện toàn, chuẩn hóa đội ngũ cán bộ cơ sở cũng như tuyên truyền về
chương trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu đến từng thôn, xã nhưng vẫn còn
không ít cán bộ cơ sở, đặc biệt là cán bộ cấp thôn có nhận thức chưa đầy đủ về
chương trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Tăng cường công tác tuyên truyền
vận động, huy động sự tham gia của các tổ chức đoàn thể, tham vấn cộng đồng và
phát động các phong trào thi đua... là các giải pháp cần được thực hiện để nâng cao
nhận thức của cán bộ cơ sở về chương trình xây dựng nông thôn mới trong thời gian
tới. Nghiên cứu của Đỗ Kim Chung, Kim Thị Dung (2012) cho thấy tuy đã đạt được
một số thành tựu đáng kể nhưng chương trình còn có sự bất cập về tiêu chí đánh giá
nông thôn mới, cách tiếp cận và triển khai thực hiện chương trình. Nghiên cứu của
Lê Đức Niêm, Trương Thành Long (2017) chỉ ra rằng sự hài lòng của người dân là

khá cao và được quyết định bởi 5 nhóm nhân tố bao gồm: Sự tiếp cận của người
dân, vai trò của chính quyền, sự am hiểu của người

4
dân, vai trò kiểm tra của người dân và Đánh giá của người dân. Trong đó Sự am
hiểu, Đánh giá và vai trò kiểm tra của người dân là các yếu tố ảnh hưởng lớn nhất
đến mức độ hài lòng. Vì vậy, các tác giả đề xuất cần tăng cường công tác tuyên
truyền về Chương trình Nông thôn mới kiểu mẫu và có chính sách khuyến khích sự
tham gia của người dân trong công tác kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện
chương trình này. Xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới đã khó; để đạt được xã
nông thôn mới kiểu mẫu còn khó hơn rất nhiều bởi sau khi đạt chuẩn xã nông thôn
mới, tiếp tục tập trung nâng cao chất lượng các tiêu chí, hướng đến xây dựng nông
thôn mới kiểu mẫu là quá trình liên tục, lâu dài, có điểm khởi đầu nhưng không có
điểm kết thúc. Xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu là đi vào chiều sâu chất lượng để
nông thôn mới bền vững hơn, hiệu quả hơn. Trước đó, các xã hoàn thành xây dựng
nông thôn mới (theo 5 nhóm, 19 tiêu chí, 49 chỉ tiêu) mới dừng lại ở bình diện
chung, phạm vi xã mà chưa đi vào chi tiết, cụ thể đến cụm dân cư, hộ gia đình…
theo Quyết định số 691/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành bộ Tiêu chí xã
nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2018-2020 (691/QĐ-TTg), xã được công nhận
nông thôn kiểu mẫu là xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao theo quy định và đáp
ứng 4 nhóm tiêu chí; 13 chỉ tiêu. Nông thôn mới kiểu mẫu không yêu đi sâu quy
hoạch và xây dựng hạ tầng bởi công việc này đã hoàn thành khi địa phương xây
dựng nông thôn mới, tập trung đi vào chiều sâu chất lượng hoạt động để phát huy
giá trị nông thôn mới bền vững.
Các Đề tài, báo cáo chỉ mới dừng lại ở việc nghiên cứu chung chung chưa chỉ
ra được hết các giải pháp cụ thể của việc các giải pháp từ cơ sở hướng đến phạm vi
trở thành huyện Nông thôn mới kiều mẫu. Có thể nói đề tài viết về Nông thôn mới,
nông thôn mới kiểu mẫu vô cùng phong phú, đa dạng. Các công trình đã nghiên cứu
cơ bản, khái quát và thực tiễn về xây dựng nông thôn mới; quản lý kinh tế trong xây
dựng nông thôn. Tuy nhiên, chưa có một công trình nghiên cứu nào đi sâu vào phân
tích làm thế nào để xây dựng thị xã Nông thôn mới kiểu mẫu. Vì vậy, vấn đề “Một
số giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây dựng Nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn thị
xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh” được tác giả lựa chọn làm đề tài nghiên cứu trong
luận văn này.
3. Mục tiêu nghiên cứu
+ Mục tiêu chung: Đề tài đánh giá thực trạng xây dựng nông thôn mới nâng
cao, nông thôn mới kiểu mẫu tại thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Nêu ra những
thành công đã đạt được, đồng thời xác định những hạn chế và nguyên nhân trong
quá trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, từ đó đề xuất các giải pháp tiếp tục đẩy
mạnh xây dựng mô hình nông thôn mới kiểu mẫu tại thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng
Ninh đến năm 2022 đạt thị xã nông thôn mới đầu tiên toàn quốc.
+ Mục tiêu cụ thể
- Đề tài thực hiện hệ thống hoá cơ sở lý luận về nông nghiệp, nông thôn, nông
thôn mới và nông thôn mới kiểu mẫu.
- Đánh giá được thực trạng kết quả triển khai thực hiện xây dựng nông thôn
mới, nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.

- Đánh giá chất lượng xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu trên

5
địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
- Đề xuất các giải pháp để quản lý, nâng cao chất lượng xây dựng Nông thôn
mới kiểu mẫu trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, đề tài đi sâu phân tích
thực trạng xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu tại thị xã Đồng Triều,
tỉnh Quảng Ninh.
- Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại thị xã Đông Triều.
+ Nội dung: Đánh giá, phân tích thực trạng xây dựng nông thôn mới, nông
thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh; những kết quả
đạt được, những tồn tại, hạn chế trong quá trình triển khai thực hiện và nguyên
nhân. Các giải pháp để quản lý, nâng cao hiệu quả xây dựng nông thôn mới kiểu
mẫu trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
+ Về thời gian: Đánh giá kết quả xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu từ năm
2018 đến nay (năm 2020).
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
+ Phƣơng pháp thu thập thông tin
Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp.
Thu thập số liệu thứ cấp liên quan đến chương trình xây dựng NTM từ các
Nghị định, Quyết định, Thông tư, Chỉ thị... của Trung ương, tỉnh Quảng Ninh, thị xã
Đông Triều và tập trung các tài liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội, các số
liệu về xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại thị xã Đông Triều; các tài liệu, báo
cáo, các công trình nghiên cứu khoa học, website viết về xây dựng nông thôn mới
kiểu mẫu và các vấn đề liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nôngthôn.
Các số liệu cũng được thu thập tại Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới, Văn
phòng điều phối chương trình xây dựng nông thôn mới cấp thị xã, Ban Chỉ đạo xây
dựng nông thôn mới các xã, phường tại cơ quan lưu trữ các cấp.
Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp
Các đối tượng thu thập thông tin bao gồm:

- Trao đổi nội dung liên quan với Thường trực Ban chỉ đạo, Văn phòng điều
phối chương trình xây dựng NTM của thị xã, Ban chỉ đạo của xã; Tổ chuyên viên
XDNTM thị xã Đông Triều.

6
- Phát phiếu lấy ý kiến về công tác triển khai xây dựng NTM. Tổng cộng có 30
cán bộ các cấp được phỏng vấn, trao đổi và điền thông tin vào phiếu.
Tổ chức phát phiếu khảo sát ý kiến người dân tại 3 xã điểm xây dựng NTM
kiểu mẫu là Bình Khê, An Sinh, Tân Việt theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên;
số người dân tham gia: 30 người/xã (tổng 90 phiếu điều tra).
+ Phƣơng pháp tổng hợp thông tin
Sử dụng các phương pháp bảng thống kê, tổng hợp số liệu sơ cấp và thứ cấp
theo chỉ tiêu phân tích đáp ứng yêu cầu phân tích, đánh giá thực trạng xây dựng
nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu tại thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
+ Phƣơng pháp phân tích thông tin
Luận văn sử dụng các phương pháp sau để phân tích số liệu về tình hình xây
dựng nông thôn mới kiểu mẫu:
Phương pháp thống kê mô tả
Trên cơ sở các tài liệu, số liệu đã thu thập được tiến hành thống kê, phân tích
lại toàn bộ các tài liệu, xử lý số liệu và thông qua các số bình quân, số tuyệt đối, số
tương đối để đánh giá các chỉ tiêu nghiên cứu.
Phương pháp so sánh: Tổng hợp số liệu theo yêu cầu, sau đó tiến hành so sánh
giữa các thời kỳ để đánh giá các động thái phát triển của hiện tượng, bản chất kinh
tế, xã hội theo thời gian, không gian. Từ số liệu tính toán được nhận xét, đánh giá
khả năng tổ chức thực hiện của địa phương.
Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo: Sử dụng và khảo cứu các tài liệu có
liên quan, kế thừa các nội dung phù hợp với đề tài, đồng thời tham khảo ý kiến
chuyên gia trong quá trình phân tích đánh giá, đề xuất nhằm hoàn thiện mô hình
nông thôn mới ở địa phương trong thời gian tới.
Phương pháp dự tính, dự báo: Trên cơ sở thông tin đã thu thập và xử lý, đưa
ra nhận xét, đánh giá xu hướng phát triển của ngành nông nghiệp và phát triển nông
thôn trong thị xã theo xu hướng chung của nền kinh tế, từ đó có định hướng cho
việc phát triển kinh tế xã hội và xây dựng nông thôn mới.
6. Đóng góp về khoa học và thực tiễn
+ Đóng góp về khoa học: Luận văn góp phần hệ thống hóa một số lý luận cơ
bản về nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu. Chỉ rõ những vấn đề cấp thiết cần
xây dựng nông thôn mới và nông thôn mới kiểu mẫu.

+ Đóng góp về thực tiễn: Đánh giá thực trạng, tìm ra tồn tại, hạn chế cùng các
nguyên nhân trong quá trình thực hiện vận dụng các tiêu chí xây dựng nông thôn
mới, nông thôn mới kiểu mẫu tại thị xã Đông Triều - tỉnh Quảng Ninh. Đề xuất các

7
giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây dựng và phát triển mô hình nông thôn mới kiểu
mẫu. Luận văn sẽ là luận cứ khoa học đối với lãnh đạo thị xã Đông Triều nhằm xây
dựng và phát triển mô hình nông thôn mới kiểu mẫu; là tài liệu tham khảo cho sinh
viên và học viên cao học ngành quản lý kinh tế.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục từ viết
tắt, luận văn được chia thành 3 chương:
Chương 1: Tổng quan về nông thôn mới
Chương 2: Thực trạng công tác xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới
kiểu mẫu tại thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh
Chương 3: Một số giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới
kiểu mẫu trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.

8
CHƢƠNG I
TỔNG QUAN VỀ NÔNG THÔN MỚI
1.1. Khái niệm về nông thôn, nông thôn mới, mô hình nông thôn mới và
xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu
1.1.1. Khái niệm nông thôn, nông thôn mới, mô h nh nông thôn mới,
dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu
1.1.1.1. Khái niệm nông thôn
Nông thôn là nơi ở, nơi cư trú của mọi tầng lớp nhân dân, trong đó chủ yếu là
nông dân. Nông thôn là nơi nền sản xuất chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Theo Nghị
định số 41/2010/NĐ-CP ngày 12/4/2010 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục
vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn [13] Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc
nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn, được quản lý bởi cấp hành chính cơ
sở là Ủy ban nhân dân xã.
Nông thôn nước ta là khái niệm để chỉ những vùng đất trên lãnh thổ ở đó
người dân sinh sống chủ yếu bằng sản xuất nông nghiệp. Hiện nay, dân số sống ở
nông thôn chiếm khoảng 70% tổng dân số nước ta.
Nông thôn là vùng sinh sống của tập hợp dân cư, trong đó chủ yếu là lao động
nông nghiệp, hoạt động kinh tế phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên. Có vai trò
quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước (nông thôn là nơi cung
cấp lương thực, thực phẩm cho đời sống của người dân, cung cấp nguyên liệu cho
công nghiệp và xuất khẩu, cung cấp hàng hóa cho xuất khẩu, cung cấp lao động cho
công nghiệp và thành thị, là thị trường rộng lớn để tiêu thụ những sản phẩm của
công nghiệp và dịch vụ). Như vậy, có thể thấy chủ thể chính trong nông thôn là
nông dân, nông dân là chủ thể của quá trình phát triển nông nghiệp và nông thôn,
sản xuất chủ yếu là nông nghiệp, nông nghiệp là bộ phận chủ yếu của kinh tế nông
thôn.
1.1.1.2. Khái niệm về nông thôn mới
Nông thôn mới là một vùng nông thôn có nền sản xuất tiếp thu được những
thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại mà vẫn giữ được nét đặc trưng, tinh hoa văn
hóa của nông thôn truyền thống. Hiện nay, chưa có một định nghĩa chính thức về
nông thôn mới. Tuy nhiên có thể hiểu là: “Mô hình nông thôn mới là tổng thể
những đặc điểm, cấu trúc tạo thành một kiểu tổ chức nông thôn theo tiêu chí mới,
đáp ứng yêu cầu mới đặt ra cho nông thôn trong điều kiện hiện nay, là kiểu nông
thôn được xây dựng trên cơ sở nông thôn cũ (truyền thống, đã có) nhưng manh tính
tiên tiến về mọi mặt” [4].

Nông thôn mới trước hết là một vùng nông thôn chứ không phải đô thị. Là
vùng nông thôn có những nét hiện đại mà nông thôn truyền thống không có, nông
thôn mới phải bao hàm cơ cấu và chức năng mới.

9
1.1.1.3. Khái niệm mô hình nông thôn mới
Xây dựng nông thôn mới không phải là việc biến làng xã thành các Thị tứ hay
cố định nông dân tại nông thôn. Đô thị hoá và phi nông hoá nông dân chính là
nguồn động lực quan trọng để xây dựng nông thôn mới. Xây dựng nông thôn mới
phải đặt trong bối cảnh đô thị hoá. Trong khi đó, chuyển dịch lao động nông thôn
chính là nội dung quan trọng của sự nghiệp xây dựng nông thôn mới với chủ thể là
các tổ chức nông dân [4]. Các tổ chức hợp tác xã nông dân kiểu mới đóng một vai
trò đặc biệt trong sự nghiệp này.
Khái niệm mô hình nông thôn mới mang đặc trưng của mỗi vùng nông thôn
khác nhau. Nhìn chung, mô hình nông thôn mới là mô hình cấp xã, thôn được phát
triển toàn diện theo định hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá, dân chủ hoá và văn
minh hoá.
Sự hình dung chung của các nhà nghiên cứu về mô hình nông thôn mới là
những kiểu mẫu cộng đồng theo tiêu chí mới, tiếp thu những bài học khoa học - kỹ
thuật hiện đại, song vẫn giữ được nét đặc trưng, tính cách Việt Nam trong cuộc sống
văn hoá, tinh thần.
Mô hình nông thôn mới được quy định bởi các tính chất: Đáp ứng yêu cầu
phát triển; có sự đổi mới về tổ chức, vận hành và cảnh quan môi trường; đạt hiệu
quả cao nhất trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội; tiến bộ hơn so với
mô hình cũ; chứa đựng các đặc điểm chung, có thể phổ biến và vận dụng trên cả
nước.
Xây dựng nông thôn mới là việc đổi mới tư duy, nâng cao năng lực của người
dân, tạo động lực giúp họ chủ động phát triển kinh tế, xã hội, góp phần thực hiện
chính sách vì nông nghiệp, nông dân, nông thôn, thay đổi cơ sở vật chất và diện
mạo đời sống, văn hoá, qua đó thu hẹp khoảng cách sống giữa nông thôn và thành
thị. Đây là quá trình lâu dài và liên tục, là một trong những nội dung trọng tâm cần
tập trung lãnh đạo, chỉ đạo trong đường lối, chủ trương phát triển đất nước và của
các địa phương trong giai đoạn trước mắt cũng như lâu dài.
Mục tiêu xây dựng nôn thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại;
Cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát
triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; Xã hội nông thôn ổn định,
giàu bản sắc văn hóa dân tộc; Môi trường sinh thái được bảo vệ; Nâng cao sức
mạnh của hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng ở nông thôn; Xây dựng giai
cấp nông dân, củng cố liên minh công nông và đội ngũ trí thức, tạo nền tảng kinh tế
- xã hội và chính trị vững chắc, đảm bảo thực hiện thành công CNH - HĐH đất
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. [7]

Hiểu một cách chung nhất của mục đích xây dựng mô hình nông thôn mới là
hướng đến một nông thôn năng động, có nền sản xuất nông nghiệp hiện đại, có kết
cấu hạ tầng gần giống đô thị.

10
Vì vậy có thể quan niệm: “Mô hình nông thôn mới là tổng thể những đặc
điểm, cấu trúc tạo thành một kiểu tổ chức nông thôn theo tiêu chí mới, đáp ứng yêu
cầu mới đặt ra cho nông thôn trong điều kiện hiện nay, là kiểu nông thôn được xây
dựng mới so với mô hình nông thôn cũ ở tính tiên tiến về mọi mặt”.
1.1.1.4. Khái niệm xây dựng nông thôn mới
Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng
đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của mình khang
trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ);
có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông thôn được đảm bảo; thu nhập, đời
sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao. [7]
Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân, của
cả hệ thống chính trị. Nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế - xã hội, mà là vấn
đề kinh tế - chính trị tổng hợp.
Xây dựng nông thôn mới giúp cho nông dân có niềm tin, trở nên tích cực,
chăm chỉ, đoàn kết giúp đỡ nhau xây dựng nông thôn phát triển giàu đẹp, dân chủ,
văn minh.
1.1.1.5. Khái niệm xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu
Sau khi đạt chuẩn nông thôn mới sẽ tiếp tục xây dựng tiêu chí để xét, công
nhận đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, sau đó, sẽ lựa chọn, công nhận địa phương
đạt nông thôn mới kiểu mẫu, tạo hình mẫu để các địa phương khác học tập. Xây
dựng nông thôn mới kiểu mẫu là đi vào chiều sâu chất lượng để nông thôn mới bền
vững hơn, hiệu quả hơn. Trước đó, các xã hoàn thành xây dựng nông thôn mới (theo
5 nhóm, 19 tiêu chí, 49 chỉ tiêu) mới dừng lại ở bình diện chung, phạm vi xã mà
chưa đi vào chi tiết, cụ thể đến cụm dân cư, hộ gia đình.
Theo Theo Quyết định số 691/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành bộ
Tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2018-2020, xã được công nhận nông
thôn kiểu mẫu đáp ứng 4 nhóm tiêu chí: Sản xuất, thu nhập, hộ nghèo; giáo dục, y
tế, văn hóa; môi trường; an ninh trật tự và hành chính công. [19]
1.1.1.6. Sự khác nhau xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu so với nông thôn mới
trước đây
Hành trình xây dựng nông thôn mới và nông thôn mới kiểu mẫu có điểm khởi
đầu nhưng không có điểm kết thúc, bởi mục tiêu cuối cùng hướng tới là thực sự
nâng cao đời sống của người dân cả về vật chất và tinh thần.

- Về nông thôn mới: trước đây (theo 5 nhóm, 19 tiêu chí, 49 chỉ tiêu) mới
dừng lại ở bình diện chung, phạm vi xã mà chưa đi vào chi tiết, cụ thể đến cụm dân
cư, hộ gia đình…;

11
- Xã nông thôn mới nâng cao: Nông thôn mới nâng cao là các xã sau khi đã
được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, đáp ứng đầy đủ yêu cầu của Bộ tiêu chí
quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020. Theo Bộ tiêu chí xã nông thôn
mới nâng cao đã được UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành kèm theo Quyết định số
3923/QĐ-UBND ngày 03/10/2018. Xã nông thôn mới nâng cao theo quy định là 8/8
tiêu chí, phải đảm bảo những tiêu chí cơ bản như sau: Tiêu chí số 1: Phát triển sản
xuất; Tiêu chí số 2: Thu nhập - Hộ nghèo; Tiêu chí 3: Hạ tầng; Tiêu chí 4: Giáo dục,
Y tế, Văn hóa; Tiêu chí số 5: Môi trường; Tiêu chí số 5: Môi trường; Tiêu chí số 7:
An ninh trật tự; Tiêu chí số 8: Thôn đạt chuẩn nông thôn mới. Do vậy tiêu chí về xã
nông thôn mới nâng cao được xây dựng dựa trên việc “nâng chất” các tiêu chí của
xã nông thôn mới, tuy vậy, mục tiêu hướng đến vẫn là ấm no về vật chất, vui tươi về
tinh thần cho nhân dân.
- Xã nông thôn mớikiểu mẫu: Theo Quyết định số 691/QĐ-TTg của Thủ tướng
Chính phủ ban hành bộ Tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2018-2020
(theo 4 nhóm, 13 tiêu chí), Xã đạt và được công nhận nông thôn kiểu mẫu là xã đạt
chuẩn nông thôn mới nâng cao theo quy định và đáp ứng 3 nhóm tiêu chí: Sản xuất,
thu nhập, hộ nghèo; giáo dục, y tế, văn hóa; môi trường, an ninh trật tự và hành
chính công. Nông thôn mới kiểu mẫu không yêu cầu về quy hoạch và xây dựng hạ
tầng nữa bởi công việc này đã hoàn thành khi địa phương xây dựng nông thôn mới,
mà đi vào chiều sâu chất lượng hoạt động để phát huy giá trị nông thôn mới. Do vậy
xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu là đi vào chiều sâu chất lượng để nông thôn mới
bền vững hơn, hiệu quả hơn, chiều sâu vào tiêu chí thu nhập nâng cao đời sống
người dân, các vùng sản xuất có thương hiệu sản phẩm được công nhận; chuyên sâu
vào xây dựng môi trường với cảnh quan môi trường nổi trội, các tuyến đường mẫu
tiêu biểu, xây dựng đô thị trong nông thôn. Đạt được chất lượng đời sống vật chất
và giá trị hưởng thụ tinh thần của người dân. Khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu
phải có thu nhập bình quân đầu người, trình độ dân trí, cơ sở hạ tầng, an ninh trật tự,
môi trường, văn hóa - xã hội… cao hơn so với khu dân cư đạt chuẩn nông thôn mới
đã được công nhận. Đạt tiêu chí quy định xã nông thôn mới kiểu mẫu theo lĩnh vực
nổi trội nhất (về sản xuất, về giáo dục, về văn hóa, về du lịch, về cảnh quan môi
trường, về an ninh trật tự,…).
1.1.2. Đặc trưng của nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu
1.1.2.1. Đặc trưng của nông thôn mới
Mục đích của xây dựng mô hình NTM là hướng đến một nông thôn năng
động, có nền sản xuất nông nghiệp hiện đại, có kết cấu hạ tầng gần giống đô thị.
Việc xây dựng nông thôn mới là một trong nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của sự

nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh
thần cho người dân sinh sống ở địa bàn nông thôn. Trong giai đoạn từ năm 2010

12
đến năm 2020, nông thôn mới của nước ta có những đặc trưng cơ bản:
- Kinh tế phát triển, đời sống vật chất, văn hóa dân cư được nâng cao.
- Nông thôn phát triển theo quy hoạch, có cơ sở hạ tầng kỹ thuật - xã hội hiện
đại, môi trường sinh thái được bảo vệ.
- Dân trí được nâng cao, bản sắc văn hóa dân tộc giữ gìn và phát huy.
- An ninh tốt, quản lý dân chủ.
- Chất lượng hệ thống chính trị được nâng cao.
1.1.2.2. Đặc điểm nông thôn mới
- Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại.
- Cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp.
- Xã hội nông thôn ổn định, đời sống vật chất văn hóa tinh thần của người dân
được nâng cao, thu nhập tăng, tỷ lệ hộ nghèo thấp.
- Vừa mang tính hiện đại nhưng cũng giữ được bản sắc văn hóa dân tộc.
- Dân trí được nâng cao, trình độ lao động ngày càng tiến bộ.
- Môi trường sinh thái được bảo vệ.
- Hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường.
1.1.2.3. Sự khác biệt giữa xây dựng nông thôn trước đây với xây dựng nông
thôn mới
- So với xây dựng nông thôn trước đây, xây dựng nông thôn mới là chính sách
về một mô hình phát triển cả nông nghiệp và nông thôn, nên vừa mang tính tổng
hợp, bao quát nhiều lĩnh vực, vừa đi sâu giải quyết nhiều vấn đề cụ thể, đồng thời
giải quyết các mối quan hệ với các chính sách khác, các lĩnh vực khác trong sự tính
toán, cân đối mang tính tổng thể, khắc phục tình trạng rời rạc, hoặc duy ý chí. Vùng
nông thôn với cơ cấu mới, mang những nét đặc trưng của một vùng nông thôn phát
triển theo hướng đô thị hóa mà biểu hiện cụ thể đó là sự phát triển nền kinh tế theo
hướng CNH-HĐH sản xuất. Ở đó nền sản xuất không chỉ đơn thuần là sản xuất các
ngành nông nghiệp mà có sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp,
thương mại, dịch vụ, du lịch… Xây dựng nông thôn mới phải đảm bảo:
- Sản xuất nông nghiệp hiện đại: Sản xuất chủ yếu ở nông thôn là nông nghiệp,
sản xuất các sản phẩm nông sản dồi dào với chất lượng cao. Sản xuất nông nghiệp của
nông thôn mới bao gồm cơ cấu các ngành nghề mới, các điều kiện sản xuất nông
nghiệp hiện đại hoá, ứng dụng phổ biến khoa học kỹ thuật tiên tiến và xây dựng các tổ
chức nông nghiệp có sự kết hợp chặt chẽ giữa sản xuất nông nghiệp hiện đại với phát
triển công nghiệp và các ngành khác, đưa sản xuất nông nghiệp ở nông thôn thành sản
xuất hàng hoá thực sự, tạo thuận lợi để hội nhập nền kinh tế thế giới.Có sự phân định rõ
ràng giữa nông thôn và thành thị trong mối quan hệ hỗ trợ và thúc
đẩy.

- Giữ gìn nét truyền thống của văn hóa Việt: Nước ta với truyền thống văn hóa
lúa nước nên những phong tục tập quán lâu đời gắn bó rất nhiều với sinh hoạt và

13
sản xuất nông nghiệp nông thôn. Hay nói cách khác, các phương thức sản xuất, tập
quán sinh sống cũng như cơ cấu tổ chức mang tính đặc thù của xã hội nông thôn
chính là nhân tố quyết định nền văn hoá mang đậm màu sắc Việt Nam. Văn hoá quê
hương với những sản phẩm văn hoá tinh thần quý báu như lòng kính lão yêu trẻ,
giản dị tiết kiệm, thật thà chân chất, yêu quý quê hương…, tất cả được sản sinh
trong hoàn cảnh xã hội nông thôn đặc thù. Nông thôn với đặc điểm sản xuất nông
nghiệp và tụ cư theo dân tộc mới là môi trường thích hợp nhất để giữ gìn và kế tục
văn hoá quê hương. Việc xây dựng nông thôn mới nếu như phá vỡ đi các cảnh quan
làng xã mang tính khu vực đã được hình thành từ lâu đời thì cũng chính là phá vỡ đi
sự hài hoà vốn có của nông thôn, làm mất đi bản sắc làng quê nông thôn.
- Giữ gìn và bảo vệ môi trường sinh thái. Trong nông thôn truyền thống, con
người và tự nhiên sinh sống hài hoà với nhau, Việc con người tôn trọng tự nhiên,
bảo vệ tự nhiên hình thành nên thói quen làm việc theo quy luật tự nhiên. Quá trình
công nghiệp hoá và đô thị hoá khiến con người ngày càng xa rời tự nhiên, dẫn đến ô
nhiễm môi trường và phải hứng chịu các ảnh hưởng xấu từ môi trường đem lại. Xây
dựng nông thôn mới phải đảm bảo giữ gìn và cải tạo môi trường tự nhiên vốn có của
nông thôn truyền thống, đồng thời làm giảm nguy cơ ô nhiễm môi trường.
1.1.2.4. Đặc trưng của nông thôn mới kiểu mẫu
Nông thôn mới kiểu mẫu là đi vào chiều sâu chất lượng để nông thôn mới bền
vững hơn, hiệu quả hơn. Trước đó, các xã hoàn thành xây dựng nông thôn mới (theo
5 nhóm, 19 tiêu chí, 49 chỉ tiêu); nông thôn mới nâng cao với 8 tiêu chí và 27 chỉ
tiêu thì mới dừng lại ở bình diện chung, phạm vi xã mà chưa đi vào chi tiết, cụ thể
đến cụm dân cư, hộ gia đình…Do vậy Xây dựng Nông thôn mới là một quá trình
lâu dài, thường xuyên và liên tục, có điểm bắt đầu nhưng không có điểm kết thúc;
xây dựng NTM để đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn giàu có
và thịnh vượng, tiệm cận với khu vực đô thị. Cụ thể là, kết cấu hạ tầng KT-XH nông
thôn sẽ ngày càng được đầu tư đồng bộ, hiện đại và kết nối chặt chẽ với quá trình đô
thị hóa. Kinh tế nông thôn phát triển mạnh mẽ, trình độ sản xuất tiên tiến, nông dân
chuyên nghiệp, sản phẩm có sức cạnh tranh cao. Xã hội nông thôn dân chủ, bình
đẳng, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc. Môi trường, cảnh quan, không gian
nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp. Hệ thống chính trị ở nông thôn được tăng cường;
quốc phòng và an ninh trật tự được giữ vững.
1.1.3. Ngu ên tắc dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020
- Các nội dung, hoạt động triển khai Chương trình xây dựng nông thôn mới
phải bám sát Quyết định số 1600/QĐ-TTg ngày 16/8/2016 của Thủ tướng Chính
phủ về việc phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn
2016-2020; Quyết định số 691/QĐ-TTg ngày 05/6/2018 của Thủ tướng Chính phủ

về việc ban hành Tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2018-2020; Hướng
dẫn số 1345/BNN-VPĐP ngày 08/02/2018 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông

14
thôn hướng dẫn xây dựng và triển khai kế hoạch xét, công nhận xã đạt chuẩn nông
thôn mới nâng cao giai đoạn 2018-2020; Quyết định số 3923/QĐ-UBND của
UBND tỉnh “Về việc Ban hành bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao, áp dụng trên
địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2018-2020” và các văn bản hướng dẫn của
Trung ương.
Có 4 nguyên tắc xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu nhƣ sau:
Một là, xây dựng nông thôn mới theo phương châm phát huy vai trò chủ thể
của cộng đồng dân cư địa phương là chính, Nhà nước đóng vai trò định hướng, ban
hành các tiêu chí, quy chuẩn, đặt ra các chính sách, cơ chế hỗ trợ và hướng dẫn. Các
hoạt động cụ thể do chính cộng đồng người dân ở thôn, xã bàn bạc dân chủ để quyết
định và tổ chức thực hiện.
Hai là, thực hiện trên cơ sở kế thừa và lồng ghép các chương trình mục tiêu
quốc gia, các chương trình, dự án khác đang triển khai ở nông thôn; có cơ chế,
chính sách khuyến khích mạnh mẽ đầu tư của các thành phần kinh tế; huy động
đóng góp của các tầng lớp dân cư.
Ba là, được thực hiện gắn với các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội, đảm bảo an ninh quốc phòng của mỗi địa phương; có quy hoạch và cơ chế đảm
bảo cho phát triển theo quy hoạch.
Bốn là, Xây dựng NTM là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội;
cấp uỷ Đảng, chính quyền đóng vai trò chỉ đạo, điều hành quá trình xây dựng quy
hoạch, kế hoạch, tổ chức thực hiện; hình thành cuộc vận động "Toàn dân xây dựng
nông thôn mới" do Mặt trận Tổ quốc chủ trì cùng các tổ chức chính trị - xã hội vận
động mọi tầng lớp nhân dân phát huy vai trò chủ thể trong việc xây dựng nông thôn
mới.
1.2. Tầm quan trọng và quá trình hình thành nông thôn mới kiểu mẫu tại
Việt Nam
1.2.1. Tầm quan trọng của dựng nông thôn mới kiểu mẫu
Năm 2021, Việt Nam có 8.272 xã, trong đó có 345 xã thuộc các thành phố trực
thuộc tỉnh, 319 xã thuộc các thị xã và 7.608 xã thuộc các huyện. Năm 2020, cả nước
có 5.177 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) và 9 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu theo
quy định của Thủ tướng Chính phủ. Năm 2021, cả nước sẽ có khoảng 70% xã đạt
chuẩn NTM, trong đó có khoảng 6% số xã đạt chuẩn nâng cao và kiểu mẫu; có 200
đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn NTM; 7-8 tỉnh, thành phố được công
nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM là hoàn toàn khả thi; Hiện nay, cả nước
có khoảng 5.506 xã (62%) đạt chuẩn NTM. Bên cạnh đó, có 12 tỉnh, thành phố có
100% số xã đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; bình quân cả nước đạt
16,38 tiêu chí/xã (tăng 0,72 tiêu chí so với năm 2019); cả nước không còn xã dưới 5
tiêu chí. 2 tỉnh Nam Định và tỉnh Đồng Nai đầu tiên hoàn thành nhiệm vụ xây dựng
nông thôn mới. Ban Chỉ đạo trung ương xác định 3 nhiệm vụ trọng tâm là: Hỗ trợ
phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập; cải thiện, nâng cao và bảo đảm chất lượng

môi trường; xây dựng đời sống văn hóa và bảo đảm an ninh trật tự.[25] Ngoài
khung chính sách chung là quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành tiêu chí

15
đánh giá xã đạt chuẩn nông thôn mới giai đoạn 2016-2020, Chính phủ và các bộ,
ngành, địa phương đều xây dựng những đề án riêng cho từng nhóm tiêu chí để đẩy
mạnh thực hiện. Một số địa phương cũng có cách làm sáng tạo như tỉnh Quảng Ninh
làm tốt phong trào “Mỗi xã một sản phẩm”, Hà Tĩnh làm tốt công tác xây dựng khu
dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu…
Vấn đề đặt ra: Làng và cảnh quan của nông thôn ở Việt Nam hiện nay rất đẹp và
nguyên bản, có một số địa phương phát triển, tôn tạo làng thành mô hình điển hình, trở
thành nơi đáng sống. Để có được những mô hình làng xanh - sạch - đẹp đó họ đang
phải bỏ rất nhiều công sức, họ cũng cần phải có lợi ích, động lực để có kinh phí duy tu,
bảo dưỡng hoặc thay thế chuyển đổi theo mùa vụ. Do đó, cần làm sao nhân rộng được
các mô hình, tiếp theo là duy trì được sự bền vững và bảo tồn được nét đặc sắc văn hóa
của các làng, hơn thế nữa tận dụng được những lợi thế để gắn với tuyến du lịch.
Vấn đề kiến trúc, cảnh quan hiện nay cần có một xu hướng nên duy trì, đó là
quay trở về bản sắc xưa, những giá trị truyền thống, bên cạnh những đô thị ồn ã, ô
nhiễm, khô cứng thì khi đi về nông thôn, mỗi vùng có một đặc trưng riêng giúp cho
ta cảm thấy có sự cân bằng được cuộc sống.
Định hướng trong những bước tiếp theo của Ban chỉ đạo Trung ương sẽ xây
dựng xã, huyện NTM kiểu mẫu. Phải đưa ra được những quy định về khu dân cư
kiểu mẫu, cảnh quan, vườn mẫu, hộ mẫu giúp cho cộng đồng một cách khoa học,
không nên tùy tiện làm theo ý thích cá nhân mà cần phải được sự chấp thuận của cả
cộng đồng.
Hiện nay có rất nhiều xã, nhiều địa phương ở vùng khó khăn, nếu làm NTM ở cấp
xã đòi hỏi nguồn lực rất lớn, rất lâu mới đạt được chuẩn, bởi vậy có thể lựa chọn khu
dân cư, hay nói rộng hơn là cấp thôn, cấp bản, để tạo ra những chuyển biến trước mắt
về cảnh quan, môi trường, nhận thức… không đòi hỏi nhiều kinh phí, góp phần thay
đổi bộ mặt, không thể thực hiện trên bình diện toàn xã hay toàn huyện.
Xây dựng nông thôn mới là quá trình liên tục, lâu dài, có điểm khởi đầu nhưng
không có điểm kết thúc. Việc đạt chuẩn nông thôn mới chỉ như “cột mốc khởi hành”
cho cả chặng đường tiếp theo. Hiện, cả nước mới có 62% tổng số xã đạt chuẩn nông
thôn mới. Những xã đã hoàn thành nông thôn mới tiếp tục chặng đường xây dựng
nông thôn mới kiểu mẫu. Thực tế (trước khi Chính phủ ban hành Quyết định sô
691/QĐ-TTg), đã có 12 tỉnh ban hành bộ tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu cấp xã.
Tuy nhiên mỗi một địa phương lại áp dụng các tiêu chí và chuẩn mực khác nhau.
Các địa phương đã hoàn thành xây dựng nông thôn mới tỏ ra lúng túng trong việc
tiếp tục thực hiện chương trình. Cần thiết phải có mô hình kiểu mẫu để xây dựng
nông thôn mới hướng đến phát triển các giá trị cốt lõi của người dân.

16
1.2.2. uá tr nh h nh thành nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam
Trong 10 năm qua, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới
đã trở thành một phong trào sôi nổi, rộng khắp trên cả nước và đã đạt được nhiều
thành tựu đáng kể, tạo nên bước ngoặt lớn trong phát triển nông thôn nước ta. Bộ
mặt nông thôn khởi sắc rõ rệt, từng bước gắn phát triển toàn diện nông thôn với cơ
cấu lại và đổi mới mô hình tăng trưởng ngành nông nghiệp, ảnh hưởng sâu rộng đến
đời sống vật chất, tinh thần của người dân, tạo nền tảng ổn định chính trị, xã hội. Hạ
tầng thiết yếu về giao thông, thủy lợi, văn hóa, y tế, giáo dục… được quan tâm đầu
tư, nâng cấp, xây dựng. Sản xuất nông nghiệp tiếp tục phát triển, mang lại hiệu quả
kinh tế và thu nhập cao. Số hộ nghèo giảm nhanh, đời sống vật chất và tinh thần của
người dân nông thôn từng bước được cải thiện. Hệ thống chính trị cơ sở tiếp tục
được củng cố. Không dừng lại ở những thành tích đã đạt được, nhiều địa phương
trong cả nước đã hết sức chủ động, sáng tạo, nâng cao chất lượng tiêu chí trong xây
dựng NTM. Các tỉnh đã xây dựng ban hành tiêu chí và tổ chức thực hiện xây dựng
xã NTM kiểu mẫu, khu dân cư NTM kiểu mẫu.
Chủ trương, chính sách xây dựng nông thôn mới đã huy động được sự tham
gia của toàn xã hội. Mặt trân Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội là
lực lượng tiên phong với nhiều phong trào, hội thi, cuộc vận động; các doanh
nghiệp, tổ chức tín dụng đóng góp nguồn lực to lớn về cung ứng vốn, phát triển hạ
tầng, tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ sản phẩm; các cơ quan truyền thông nhanh
chóng, kịp thời nêu gương những điển hình tiêu biểu về nông thôn mới cũng như
những vấn đề tồn tại, phát sinh ở các địa phương; đặc biệt là sự tham gia của cộng
đồng dân cư nông thôn, những người đóng vai trò là chủ thể của xây dựng nông
thôn mới. Trong xây dựng nông thôn mới, chủ trương “dân biết, dân bàn, dân làm,
dân kiểm tra, dân thụ hưởng” được quán triệt sâu sắc tới mọi địa phương, được thể
hiện và thực hiện thông qua vai trò tham gia ý kiến vào quy hoạch, kế hoạch, đề án
nông thôn mới, tham gia góp công, góp của, thực hiện giám sát và cho ý kiến về sự
hài lòng đối với kết quả xây dựng nông thôn mới.
Nợ đọng xây dựng cơ bản đã được các địa phương tập trung chỉ đạo quyết liệt, có
các giải pháp hiệu quả để xử lý dứt điểm và hoàn thành tiến độ theo Nghị quyết của
Quốc hội.
Trong đó: Trên cả nước có 9 tỉnh, thành phố đã có 100% số xã được công
nhận đạt chuẩn nông thôn mới gồm: Nam Định, Hà Nam, Hưng Yên, Thái Bình,
Vĩnh Phúc, Đà Nẵng, Đồng Nai, Bình Dương và thành phố Cần Thơ; trong đó, 2
tỉnh (Nam Định, Đồng Nai) đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành
nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Sau 3 năm triển khai, cả nước đã có 15 xã của tỉnh Đồng Nai được công nhận
xã NTM kiểu mẫu; 260 khu dân cư đã được công nhận khu dân cư NTM kiểu mẫu

17
(trong đó, Hà Tĩnh có 210 khu dân cư; Quảng Nam có 30 khu dân cư; Lào Cai có 20
khu dân cư); 2.300 vườn mẫu tại Hà Tĩnh đã được công nhận đạt chuẩn. Riêng Hà
Tĩnh là tỉnh tổ chức triển khai rất bài bản, đồng bộ và sáng tạo, ngoài việc xét, công
nhận khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, vừa qua, Hà Tĩnh đã tổ chức cuộc thi
trên phạm vi toàn tỉnh để tôn vinh, khen thưởng những khu dân cư NTM kiểu mẫu,
vườn mẫu tiêu biểu trên địa bàn tỉnh[36].
Khu dân cư kiểu mẫu của Hà Tĩnh đã toát lên được 03 nội hàm mà hiện nay
đang lấy là trọng tâm của chương trình NTM. Thứ nhất là vấn đề thúc đẩy phát triển
sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân, thay vì để hoang khu vườn, với sự hỗ
trợ của nhà nước, có thể trồng thêm một số cây tạo ra giá trị kinh tế. Thứ hai là vấn
đề môi trường và cảnh quan. Khi làm một khu dân cư với khu vườn mẫu là đã tạo ra
cảnh quan, nâng cao ý thức của người dân về sạch, đẹp. Đối với những nơi thời tiết
khắc nghiệt, những khu vườn đó sẽ tạo ra được bóng mát, màu xanh, giảm sự khốc
liệt của thời tiết. Thứ ba là gắn với văn hoá, khi hình thành được các khu dân cư,
khu vườn kiểu mẫu là đã khôi phục được văn hoá. Tuy nhiên mới chỉ ở cấp cộng
đồng, khác với quy mô cấp liên xã, liên huyện mà các tập đoàn đang triển khai sản
xuất.
Ban chỉ đạo Trung ương cũng đánh giá cao về vấn đề triển khai điển hình khu
dân cư, vườn mẫu chính là đã xác định được người dân làm chủ thể, từ đó nâng cao
ý thức người dân, tạo ra được tinh thần cộng đồng. Từ đó sẽ góp phần xây dựng
NTM bền vững, vì chúng ta đi vào những nội dung rất cụ thể, chi tiết ở cấp hộ gia
đình và cộng đồng dân cư. Như vậy, với việc thúc đẩy phát triển khu dân cư kiểu
mẫu, vườn mẫu vừa tác động trực tiếp đến 03 nội dung trọng tâm của chương trình
NTM, vừa phát huy được nguyên tắc cốt lõi của thành công của chương trình NTM
- đó là vai trò chủ thể của người dân; Phát động được tính cộng đồng, làng xóm gắn
kết với nhau trong chương trình xây dựng NTM; Ý thức của người dân chuyển từ tự
phát sang tự giác, từ việc chỉ lo cho nhà mình sang lo cho cộng đồng, đó là cái
chuyển biến căn bản để xác định thực sự NTM có bền vững hay không. Trên cơ sở
đó, hiện nay, cần thiết tổ chức Hội nghị toàn quốc nhằm chia sẻ kinh nghiệm của
các tỉnh đã thực hiện thành công để nhân rộng trên cả nước.
Năm 2019, đã có 09 tỉnh, thành phố đã ban hành tiêu chí xã NTM kiểu mẫu
(gồm: Đồng Nai, Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Ninh, Quảng Nam, TP. Hồ Chí Minh,
Thái Nguyên, Ninh Bình, Quảng Trị). Có 08 tỉnh, thành phố đã ban hành tiêu chí
khu dân cư NTM kiểu mẫu (gồm: Hà Tĩnh, Quảng Ninh, Quảng Nam, Thái Nguyên,
Thanh Hóa, TP. Hồ Chí Minh, Lào Cai, Quảng Ngãi). 02 tỉnh ban hành tiêu chí
vườn mẫu (Hà Tĩnh, Quảng Ninh).[37]

Đứng trước tình hình đó, ngày 05/6/2018, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định
số 691/QĐ-TTg ban hành tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2018-2020,

18
quy định: xã được công nhận nông thôn mới kiểu mẫu là xã đã đạt chuẩn nông thôn
mới nâng cao theo quy định và đáp ứng 04 tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu, gồm:
1) Sản xuất - thu nhập- hộ nghèo; 2) Giáo dục - y tế - văn hóa; 3) Môi trường; 4) An
ninh trật tự - hành chính công. Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ giao UBND cấp
tỉnh lựa chọn loại hình xã nông thôn mới kiểu mẫu nổi trội nhất trong các nhóm tiêu
chí để hướng dẫn, chỉ đạo thực hiện xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu. Các địa
phương sẽ căn cứ vào tình hình thực tế để lựa chọn, chỉ đạo và thực hiện xây dựng
xã nông thôn mới kiểu mẫu.
Đến tháng 10/2019, cả nước đã có 4.665 xã (52,4%) đã được công nhận đạt
chuẩn NTM, tăng 35,3% so với cuối năm 2015 (là thời điểm tổng kết giai đoạn 1)
và hoàn thành vượt 2,4% so với mục tiêu 10 năm (2010-2020) của Đảng, Quốc hội
và Chính phủ giao. Trong đó, vùng Đồng bằng sông Hồng (đạt 84,86%), Miền núi
phía Bắc (đạt 28,6%) đã hoàn thành vượt mục tiêu 5 năm (2016-2020) được Thủ
tướng Chính phủ giao; có 36/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã hoàn
thành sớm và vượt mục tiêu 5 năm được Thủ tướng Chính phủ giao; có 08 tỉnh,
thành phố đã có 100% số xã được công nhận đạt chuẩn NTM (Nam Định, Hà Nam,
Hưng Yên, Thái Bình, Đà Nẵng, Đồng Nai, Bình Dương và Cần Thơ). Trong số các
xã được công nhận đạt chuẩn NTM, có 87 xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình
135 và 42 xã vùng bãi ngang ven biển, hải đảo.
Đồng thời, đã có 63 xã đạt chuẩn NTM nâng cao: Đồng Nai 31 xã, Thành
phố Hồ Chí Minh 13 xã, Hà Nội 03 xã, Quảng Trị 03 xã; Hòa Bình 02 xã, Hậu
Giang 01 xã, Bạc Liêu 01 xã và xã Việt Dân, thị xã Đông Triều đạt chuẩn NTM
kiểu mẫu ầu tiên toàn quốc theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.
1.3. Nội dung và quy trình thực hiện xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu
tại Việt Nam
1.3.1. Nội dung thực hiện dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam
Tổ chức tuyên truyền với nhiều hình thức phong phú, thường xuyên, nhằm
cung cấp đầy đủ thông tin, tạo điều kiện cho cả hệ thống chính trị và toàn xã hội
hiểu rõ mục đích, nội dung, tu tưởng chỉ đạo, cơ chế chính sách của Đảng và Nhà
nước về xây dựng NTM.
Triển khai thực hiện thành công tái cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp theo
hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững với các nội dung chủ yếu:
Đẩy mạnh tích tụ ruộng đất, phát triển nhanh các vùng sản xuất tập trung quy mô
lớn; đưa nhanh cơ giới hóa vào sản xuất; áp dụng quy trình thực hành sản xuất đồng
bộ; đầu tư thiết bị, công nghệ hiện đại trong bảo quản, chế biến sau thu hoạch, nhằm
nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành, tăng sức cạnh tranh của hàng hóa và

không ngừng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Đồng thời có chính
sách hỗ trợ người sản xuất nhỏ áp dụng kỹ thuật và công nghệ phù hợp cho hộ nông

19
dân vừa hạn chế dịch bệnh, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tăng khả năng cạnh
tranh của hàng hóa; có cơ chế hỗ trợ người nghèo tham gia chuỗi giá trị.
Tập trung phát triển kinh tế nông nghiệp, trọng tâm là phát triển mạnh sản xuất
sản phẩm hàng hóa chủ lực, gắn sản xuất với chế biến, tiêu thụ, nâng cao giá trị gia
tăng; đổi mới hình thức tổ chức sản xuất, tăng mạnh các hình thức hợp tác liên
doanh, liên kết; đa dạng hóa trong phát triển sản xuất theo hướng hiện đại, bền
vững, tăng mạnh sản xuất nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, nâng cao chất
lượng, tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm.
Tiếp tục hoàn thiện, bổ sung các cơ chế chính sách về phát triển nông nghiệp,
nông thôn và xây dựng nông thôn mới phù hợp với chủ trương tái cơ cấu ngành
nông nghiệp. Tạo môi trường thuận lợi, khuyến khích các doanh nghiệp liên kết, sản
xuất theo chuỗi giá trị, nhân rộng mô hình liên kết 4 nhà phát triển sản phẩm nông
nghiệp hàng hóa.
Đẩy mạnh chuyển giao và ứng dụng khoa học, công nghệ, nhất là công tác
giống, công nghệ sinh học; quan tâm đào tạo, thu hút nguồn nhân lực, tạo đột phá để
hiện đại hóa nông nghiệp, công nghiệp hóa nông thôn; đổi mới cơ chế chính sách về
khoa học công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi để huy động sự tham gia của các tổ
chức, cá nhân nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ (xã hội hóa công tác
nghiên cứu chuyển giao khoa học công nghệ), tăng cường vai trò của doanh nghiệp
trong chuyển giao, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông nghiệp.
Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả của các hình thức tổ chức sản xuất, tổ
chức thực hiện tốt các đề án phát triển kinh tế tập thể, kinh tế trang trại, kinh tế biển;
rà soát, đánh giá tình hình hoạt động của các hợp tác xã đã có, tiếp tục tuyên truyền
và thực hiện chính sách hỗ trợ, khuyến khích thành lập mới hợp tác xã, các tổ đội
sản xuất trong các lĩnh vực thủy sản, trồng trọt, chăn nuôi.
Huy động xã hội hóa các nguồn lực, thúc đẩy hợp tác công tư trong sản xuất
nông nghiệp; phát triển chuỗi giá trị ngành hàng theo hình thức Nhà nước hướng
dẫn và hỗ trợ cung ứng các dịch vụ công, các doanh nghiệp tổ chức sản xuất nhằm
nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng sản phẩm.
1.3.2. u tr nh thực hiện dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam
Quy trình thực hiện xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu được thực hiện theo
quyết định số 2540/QĐ-TTg ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Thủ tướng chính phủ.
Theo đó: Các bước thực hiện mô hình xây dựng nông thôn mới.
+ Đăng ký xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. UBND xã đăng ký công nhận xã đạt
chuẩn NTM kiểu mẫu. UBND huyện, thị xã, thành phố thuộc cấp tỉnh chỉ đưa vào
kế hoạch thực hiện.

+ UBND xã tổ chức tự đánh giá kết quả thực hiện các tiêu chí đạt chuẩn.

20
+ UBND cấp huyện tổ chức thẩm tra, đề nghị xét công nhận xã đạt chuẩn NTM.
+ UBND cấp tỉnh tổ chức thẩm định, Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định
công nhận xã đạt chuẩn NTM.
1.4. Các tiêu chí thực hiện xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại Việt Nam
Căn cứ theo quyết định 691/QĐ-TTg thì các tiêu chí trong xây dựng nông thôn
mới kiểu mẫu áp dụng cho các xã cụ thể như sau:
1.4.1. Tiêu chí Sản uất - Thu nhập- Hộ nghèo
a) Tổ chức sản xuất: Có vùng sản xuất hàng hóa tập trung đối với các sản
phẩm chủ lực của xã, đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm, kinh doanh hiệu quả,
thích ứng với biến đổi khí hậu; có ít nhất 02 hợp tác xã kiểu mới liên kết làm ăn có
hiệu quả;
b) Thu nhập bình quân đầu người của xã tại thời điểm xét, công nhận xã nông
thôn mới kiểu mẫu phải cao hơn từ 1,5 lần trở lên so với thu nhập bình quân đầu
người tại thời điểm được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới;
c) Không có hộ nghèo (trừ các trường hợp thuộc diện bảo trợ xã hội theo quy
định, hoặc do tai nạn rủi ro bất khả kháng, hoặc do bệnh hiểm nghèo).
1.4.2. Tiêu chí iáo dục - Y tế - Văn hóa
a) Tỷ lệ huy động trẻ đi học mẫu giáo đạt từ 90% trở lên; tỷ lệ trẻ em 6 tuổi
vào học lớp 1 đạt 100%; tỷ lệ trẻ em 11 tuổi hoàn thành chương trình giáo dục tiểu
học đạt từ 95% trở lên, số trẻ em 11 tuổi còn lại đều đang học các lớp tiểu học; tỷ lệ
thanh niên, thiếu niên trong độ tuổi từ 15 đến 18 đang học chương trình giáo dục
phổ thông hoặc giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông hoặc giáo dục nghề
nghiệp đạt từ 95% trở lên;
b) Trạm y tế xã có đủ điều kiện khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế; dân số thường
trú trên địa bàn xã được quản lý, theo dõi sức khỏe đạt từ 90% trở lên. Tỷ lệ người
dân tham gia bảo hiểm y tế đạt từ 95% trở lên;
c) Có mô hình hoạt động văn hóa, thể thao tiêu biểu, thu hút từ 60% trở lên số
người dân thường trú trên địa bàn xã tham gia. Mỗi thôn, bản, ấp có ít nhất 01 đội
hoặc 01 câu lạc bộ văn hóa - văn nghệ hoạt động thường xuyên, hiệu quả.
1.4.3. Tiêu chí Môi trường
a) Tỷ lệ chất thải rắn được thu gom và xử lý theo đúng quy định đạt từ 90%
trở lên; tỷ lệ rác thải sinh hoạt được phân loại, áp dụng biện pháp xử lý phù hợp đạt
từ 50% trở lên;

b) Có từ 60% trở lên số tuyến đường xã, thôn, bản, ấp có rãnh thoát nước và
được trồng cây bóng mát hoặc trồng hoa, cây cảnh toàn tuyến;

MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH

MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH

Similar to MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

MỘT SỐ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI KIỂU MẪU TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH