Quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân

Luận Văn Group viết thuê luận văn thạc sĩ,chuyên đề,khóa luận tốt nghiệp,
báo cáo thực tập, Assignment, Essay
Liên Hệ: Zalo/Sdt 0967 538 624/ 0886 091 915 Website:lamluanvan.net
9
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi còn nhận được sự
giúp đỡ quý báu của Ban giám hiệu, các giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ, các thầy, cô giáo
trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải, đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn và giúp
đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với thầy giáo hướng dẫn PGS.TS Lê Công Hoa,
Giảng viên Trường Đại học Kinh tế Quốc dân - Người hướng dẫn khoa học đã rất nhiệt
tình và trách nhiệm để tôi hoàn thành được luận văn.
Tôi cũng xin cảm ơn Lãnh đạo Bảo hiểm xã hội quận Thanh Xuân, các cơ quan, đơn
vị trên địa bàn quận Thanh Xuân, các bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện
thuận lợi trong thời gian tôi tìm hiểu tình hình thực tế và cung cấp tài liệu, số liệu để tôi
hoàn thành luận văn.
Do hạn chế về mặt thời gian nên trong quá trình nghiên cứu luận văn có thể còn
nhiều thiếu sót. Tôi mong được sự góp ý và chỉ bảo của các thầy, các cô và các bạn đồng
nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO

10
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, Luận văn Thạc sỹ “Quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh
nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự
hướng dẫn của PGS.TS Lê Công Hoa, Giảng viên Trường Đại học Kinh tế Quốc dân.
Các thông tin, số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, nghiêm túc,
khách quan và đảm bảo nội dung khoa học theo đúng yêu cầu của cán bộ hướng dẫn,
các nội dung nghiên cứu chưa từng được ai công bố trong bất kỳ một công trình nghiên
cứu nào trước đây.
Tác giả
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO

11
MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................................1
2. Tổng quan nghiên cứu................................................................................................2
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................4
4. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................................4
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................................4
6. Kết cấu của đề tài ..........................................................................................................5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC
QUẢN LÝ THU BHXH ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP .......................................................7
1.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI ......................................7
1.1.1. Bảo hiểm xã hội................................................................................................7
1.1.2. Các loại hình và chế độ bảo hiểm xã hội .........................................................8
1.1.3. Vai trò của bảo hiểm xã hội ...........................................................................13
1.2. THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP ...................................15
1.2.1. Khái niệm và vai trò của thu bảo hiểm xã hội ...............................................15
1.2.2. Phương pháp thu bảo hiểm xã hội..................................................................17
1.3. QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP ................19
1.3.1. Khái niệm, mục tiêu và nguyên tắc quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với
doanh nghiệp................................................................................................................19

12
1.3.2. Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp........................23
1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với
doanh nghiệp................................................................................................................35
1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH
NGHIỆP Ở MỘT SỐ BHXH QUẬN VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO BHXH QUẬN
THANH XUÂN ..............................................................................................................39
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp của BHXH ở
một số địa phương .......................................................................................................39
1.4.2. Một số bài học cho quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại
BHXH quận Thanh Xuân ............................................................................................45
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1...................................................................................................46
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH
NGHIỆP Ở BẢO HIỂM XÃ HỘI QUẬN THANH XUÂN..............................................47
2.1. TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CÁC DOANH NGHIỆP TẠI QUẬN
THANH XUÂN 47
2.1.1. Cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và đội ngũ nhân lực tại BHXH Quận
Thanh Xuân..................................................................................................................47
2.1.2. Tổng quan tình hình các doanh nghiệp tại quận Thanh xuân............................50
2.1.3. Kết quả thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân
giai đoạn 2013-2018 ....................................................................................................52
2.2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH
NGHIỆP TẠI BHXH QUẬN THANH XUÂN GIAI ĐOẠN 2013- 2018 ....................55
2.2.1. Tổ chức bộ máy thực hiện nhiệm vụ thu BHXH...............................................55
2.2.2. Quy trình và thủ tục thực hiện thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp .......57
2.2.3. Lập kế hoạch thu BHXH đối với doanh nghiệp ................................................59
2.2.4. Tổ chức thực hiện dự toán thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp .............61
2.2.5. Kiểm soát thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp .......................................62

13
2.2.6. Những vấn đề phát sinh và xử lý vi phạm quy định nộp bảo hiểm xã hội của
doanh nghiệp................................................................................................................64
2.3. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ THỰC TẾ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ THU
BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP TẠI BHXH QUẬN THANH
XUÂN .............................................................................................................................69
2.3.1. Chính sách tiền lương........................................................................................69
2.3.2. Chính sách lao động và việc làm .......................................................................70
2.3.3. Tốc độ tăng trưởng kinh tế và thu nhập bình quân đầu người...........................73
2.3.4. Nhận thức, ý thức, tâm lý, thói quen của người lao động và người sử dụng lao
động; sự quan tâm lãnh đạo của cấp ủy Đảng và chính quyền....................................74
2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP TẠI BHXH QUẬN THANH XUÂN ..............................76
2.4.1. Kết quả đạt được...............................................................................................76
2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế ..........................................................81
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2...................................................................................................85
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU
BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP TẠI BHXH QUẬN THANH XUÂN
............................................................................................................................................86
3.1. PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI
VỚI DOANH NGHIỆP TẠI BHXH QUẬN THANH XUÂN GIAI ĐOẠN 2019-2022
.........................................................................................................................................86
3.1.1. Bối cảnh phát triển của hệ thống chính sách bảo hiểm xã hội tác động đến quản
lý thu bảo hiểm xã hội..................................................................................................86
3.1.2. Phương hướng hoàn thiện quản lý thu BHXH đối với doanh nghiệp tại BHXH
quận Thanh Xuân giai đoạn 2019-2022.......................................................................88
3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI
DOANH NGHIỆP TẠI BHXH QUẬN THANH XUÂN GIAI ĐOẠN 2019-2022......90

14
3.2.1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm xã hội .....................................90
3.2.2. Nâng cao năng lực và chất lượng phục vụ của cán bộ, viên chức thực hiện thu
bảo hiểm xã hội tại cơ quan bảo hiểm xã hội quận Thanh Xuân.................................92
3.2.3. Tăng cường thanh tra, kiểm tra và kiểm soát thu bảo hiểm xã hội đối với doanh
nghiệp...........................................................................................................................95
3.2.4. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, cập nhật kiến
thức nhằm nâng cao nhận thức về các chính sách bảo hiểm xã hội ............................99
3.2.5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý thu bảo hiểm
xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp nói riêng.......................102
3.2.6. Tăng cường trao đổi và phối hợp giữa cơ quan bảo hiểm xã hội với chi cục thuế
quận Thanh Xuân – là cơ quan quản lý doanh nghiệp tại địa phương ......................104
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ...........................................................................................105
3.3.1. Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam .......................................................105
3.3.2. Kiến nghị với Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội .........................................106
3.3.3. Kiến nghị với các sở ngành có liên quan.........................................................106
KẾT LUẬN ......................................................................................................................109
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

15
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
SƠ ĐỒ/BẢNG/BIỂU ĐỒ Trang
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Quy trình quản lý thu BHXH 22
Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy cơ quan BHXH quận Thanh Xuân 48
BẢNG
Bảng 1.1: Phân loại Bảo hiểm xã hội tự nguyện và Bảo hiểm xã hội bắt buộc 10
Bảng 2.1. Các thành phần kinh tế và số lao động tại Thanh Xuân năm 2018 43
Bảng 2.2. Số lượng doanh nghiệp trên địa bàn quận Thanh Xuân 44
Bảng 2.3: Tình hình thực hiện kế hoạch thu BHXH giai đoạn 2014-2018 45
Bảng 2.4: Tổng số lượng lao động tham gia BHXH và tổng quỹ lương trích nộp
BHXH (2014-2018) 46
Bảng 2.5: Tốc độ tăng thu BHXH giai đoạn 2015-2018 46
Bảng 2.6: Tình hình nợ đọng BHXH tại quận Thanh Xuân 47
Bảng 2.7. Chỉ tiêu cơ sở xây dựng dự toán thu- chi của BHXH 51
Bảng 2.8: Bảng tổng kết công tác điều tra năm 2017, 2018 58
Bảng 2.9. Tỷ lệ tăng lương tối thiểu và tỷ lệ tăng số thực thu BHXH quận Thanh
Xuân 60
Bảng 2.10. Đối tượng tham gia BHXH tại quận Thanh Xuân (2014-2018) 62
BIỂU ĐỒ
Biều đồ 2.1: Tình hình thực hiện kế hoạch thu BHXH giai đoạn 2014-2018 52
Biểu đồ 2.2. Tỷ lệ nợ đọng BHXH/số phải thu tại BHXH quận Thanh Xuân 66

16
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Từ viết đầy đủ
ASXH : An sinh xã hội
BHXH : Bảo hiểm xã hội
BHYT : Bảo hiểm y tế
BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp
BNN : Bệnh nghề nghiệp
CCHC : Cải cách hành chính
CNTT : Công nghệ thông tin
HĐND : Hội đồng nhân dân
KT-XH : Kinh tế - Xã hội
NLĐ : Người lao động
TTHC : Thủ tục hành chính
UBND : Ủy ban nhân dân
SDLĐ : Sử dụng lao động

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
“Bảo hiểm xã hội được coi là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp
phần quan trọng trong thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội với quan điểm tiếp cận bảo
hiểm xã hội là quyền an sinh xã hội mang tính phổ quát, gắn với mục tiêu mở rộng phạm
vi bao phủ toàn dân theo lộ trình phù hợp” – đây là phát biểu của Phó Thủ tướng Chính
phủ Vương Đình Huệ trong buổi hội thảo về “Cải cách chính sách bảo hiểm xã hội – kinh
nghiệm quốc tế, khuyến nghị đối với Việt Nam” do Bộ Lao động - Thương binh và Xã
hội phối hợp với Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tổ chức tại Hà Nội ngày 29/11/2017.
Theo quy định, BHXH Việt Nam có nhiệm vụ tổ chức thu các khoản đóng BHXH,
BHYT của các cơ quan, đơn vị, tổ chức, người SDLĐ và cá nhân theo quy định của pháp
luật; Tổ chức chi trả lương hưu; trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; trợ cấp ốm
đau; trợ cấp thai sản; trợ cấp mất sức lao động; trợ cấp dưỡng sức phục hồi sức khỏe sau
ốm đau, thai sản và sau khi điều trị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; trợ cấp tử tuất; chi
phí khám, chữa bệnh đầy đủ, thuận tiện, đúng thời hạn; tổ chức thu BH thất nghiệp của
các cơ quan, đơn vị, tổ chức, người SDLĐ và NLĐ; tổ chức chi trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ
học nghề, hỗ trợ tìm việc làm, đóng BHYT cho người được hưởng trợ cấp thất nghiệp
theo quy định của pháp luật. Như vậy, nhiệm vụ tổ chức thu các khoản BHXH là nhiệm
vụ hàng đầu tối quan trọng của BHXH Việt Nam.
Thực tế hoạt động thu và quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp trong
những năm gần đây đã có nhiều cải tiến và đạt được kết quả khả quan. Tuy nhiên, tình
trạng trốn đóng, nợ đọng, bảo hiểm xã hội vẫn phổ biến ở nhiều loại hình doanh nghiệp,
kể cả doanh nghiệp nhà nước ở các ngành giao thông, xây dựng, các tập đoàn đang cơ cấu
lại, các đơn vị ngoài quốc doanh, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các đơn vị nhỏ,
siêu nhỏ.
BHXH quận Thanh Xuân nằm trong hệ thống BHXH thành phố Hà Nội, có tư cách
pháp nhân đầy đủ, có con dấu, tài khoản riêng và có trụ sở đặt tại quận Thanh Xuân – một

2
quận nằm ở phía Nam thành phố Hà Nội, nơi có mật độ dân cư đông, cũng là nơi đặt trụ
sở của nhiều cơ quan, doanh nghiệp lớn nhỏ. Cùng với hệ thống BHXH Hà Nội nói riêng
và BHXH Việt Nam nói chung, thời gian qua BHXH Thanh Xuân đã có rất nhiều nỗ lực
trong cải cách thủ tục hành chính, trong đón tiếp, trong các công tác quản lý thu chi để
đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân tham gia BHXH, đạt mục tiêu đảm bảo
an sinh xã hội, góp phần xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội quận. Đặc biệt, cơ quan
này đã và đang thực hiện tốt nhiệm vụ thu BHXH của các doanh nghiệp nằm trên địa bàn
quận. Tuy nhiên, trong thời gian qua công tác quản lý BHXH, trong đó có hoạt động tổ
chức thu của đối với các doanh nghiệp này vẫn còn một số tồn tại, bất cập cần khắc phục.
Những năm qua, đã có khá nhiều các nghiên cứu liên quan tới bảo hiểm xã hội nói
chung, các công tác liên quan đến chức năng nhiệm vụ của BHXH trên nhiều phạm vi từ
cấp quận/huyện; cấp tỉnh/thành phố đến cấp nhà nước. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu
nào về công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp – nguồn thu chiếm tỷ lệ
rất lớn cho quỹ bảo hiểm xã hội trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội.
Nhận thức được vấn đề trên, xuất phát từ yêu cầu thực tế, thông qua việc thực hiện
thu BHXH đối với doanh nghiệp quận Thanh Xuân, em chọn đề tài “Quản lý thu bảo
hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân” để thực hiện luận văn
thạc sỹ, chuyên ngành quản trị kinh doanh.
2. Tổng quan nghiên cứu
Những năm gần đây lĩnh vực BHXH đã thu hút được sự quan tâm của nhiểu nhà
nghiên cứu. Liên quan đến công tác quản lý BHXH nói chung và thu BHXH nói riêng cho
đến nay có rất nhiều công trình nghiên cứu như sau:
Trần Quốc Túy (2000), "Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội khu vực doanh
nghiệp ngoài quốc doanh ở Việt Nam", Luận văn Thạc sỹ, Ban Tuyên truyền - BHXH
Việt Nam, bảo vệ năm 2000, tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Đề tài nghiên
cứu quá trình tổ chức thực hiện thu BHXH khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh từ
năm 1995 đến năm 2000; làm rõ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu BHXH

3
khu vực này; thực trạng và giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH khu vực doanh nghiệp
ngoài quốc doanh ở Việt Nam.
Phạm Hoàng Tiến (2008), "Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn
tỉnh Thanh Hoá" - Luận văn thạc sỹ bảo vệ tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá,
từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý thu trên địa bàn tỉnh.
Phạm Đức Cường - Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh Bắc Ninh (2012), Luận
văn thạc sĩ “Giải pháp nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng Bảo hiểm xã hội ở
Bắc Ninh”, bảo vệ tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, đề tài đã nghiên cứu
thực trạng tình hình nợ đọng và trốn đóng BHXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh thời gian
qua; đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng
BHXH trong thời gian tới.
Trương Quốc Thịnh (2015) với luận văn chuyên ngành quản trị kinh doanh “Hoàn
thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Bắc Ninh” bảo vệ tại Trường
Đại học Thăng Long. Luận văn đã nghiên cứu đầy đủ cả về tổ chức bộ máy quản lý, cơ
chế thu cùng quy trình nghiệp vụ thu BHXH tại tỉnh Bắc Ninh.
Đỗ Văn Sinh (2015), trong nghiên cứu “Quản lý tài chính trong BHXH của Việt
Nam -Thực trạng và giải pháp”, luận án tiến sỹ kinh tế, bảo vệ tại Học viện chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả của luận án đã hệ thống hóa và làm rõ hơn những vấn đề
lý luận chung về quản lý tài chính trong BHXH Việt Nam, trong đó có nội dung thu, chi
BHXH; phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu, chi trong BHXH Việt Nam. Đề xuất
các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính trong BHXH Việt Nam.
Vũ Văn Phúc (2012), chủ biên cuốn sách chuyên khảo "An sinh xã hội ở Việt Nam
hướng tới 2020", do Nxb Chính trị quốc gia phát hành năm 2012. Nội dung cuốn sách này
đề cập đến nhìn tổng quan giữa lý luận thực tiễn và an sinh xã hội ở nước ta trong thời
gian qua, với những thành tựu cũng như hạn chế, yếu kém tồn tại và xu hướng xây dựng
hệ thống an sinh xã hội ở Việt Nam đến năm 2020.

4
….....
Các công trình nghiên cứu trên đều đề cập đến công tác quản lý BHXH và thu
BHXH, tuy nhiên mỗi nghiên cứu tùy vào đối tượng và nội dung đã đề cập đến các khía
cạnh khác nhau, tuy nhiên chưa có công trình nào, đề tài nào nghiên cứu tổ chức quản lý
thu BHXH đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân. Do vậy, có thể khẳng định
đối tượng, phạm vi và nội dung nghiên cứu của đề tài không bị trùng lặp.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở vận dụng lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý thu BHXH, luận
văn phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu BHXH đối với doanh nghiệp, chỉ ra những
kết quả đạt được, những tồn tại và những vấn đề đang đặt ra hiện nay trong thu BHXH
đối với doanh nghiệp trên địa bàn quận Thanh Xuân, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ
yếu nhằm hoàn thiện quản lý thu BHXH đối với doanh nghiệp trong tương lai. Kiến nghị
với các cấp, các ngành bổ sung, sửa đổi cơ chế, chính sách liên quan đến quản lý thu
BHXH cho phù hợp với tình hình thực tế hiện nay tại BHXH quận Thanh Xuân.
_* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu và hệ thống hóa cơ sở lý luận về tổ chức và quản lý hoạt động thu
bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp cơ quan BHXH.
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh
nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân.
- Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã
hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Chủ thể nghiên cứu: Nghiên cứu bộ máy quản lý thu và cơ chế, quy trình quản lý
thu bảo hiểm xã hội đối với các doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân – Thành phố
Hà Nội.

5
* Đối tượng nghiên cứu: Công tác quản lý thu BHXH đối với doanh nghiệp ở cấp
quận, huyện, trường hợp nghiên cứu tại BHXH quận Thanh Xuân – Thành phố Hà Nội.
* Phạm vi nghiên cứu:
- Về nội dung: tập trung làm rõ hoạt động thu và quản lý thu theo các chế độ
BHXH đối với doanh nghiệp trên địa bàn BHXH quận Thanh Xuân – Thành phố Hà Nội;
- Về không gian: tại BHXH quận Thanh Xuân – TP. Hà Nội;
- Về thời gian: nghiên cứu thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh
nghiệp BHXH quận Thanh Xuân giai đoạn 2013-2018, phỏng vấn chuyên gia thực hiện
trong năm 2019, giải pháp hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp
BHXH quận Thanh Xuân giai đoạn đến năm 2019-2022.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: được tác giả thu thập từ các văn bản chỉ đạo
của ngành, thông tin nội bộ như: Báo cáo thu BHXH đối với các doanh nghiệp hàng năm
giai đoạn 2013 – 2018 của BHXH quận Thanh Xuân; Tài liệu chuyên ngành của BHXH
Việt Nam, hệ thống quy định pháp lý và văn bản chỉ đạo chuyên ngành BHXH. Ngoài ra,
nguồn dữ liệu thứ cấp thu thập từ các tập chí, báo chí chuyên ngành, số liệu thống kê của
ngành BHXH, các công trình nghiên cứu của các tác giả có liên quan được trích dẫn.
- Phương pháp xử lý số liệu: Đề tài sử dụng tổng hợp các phương pháp phân tích,
phương pháp so sánh, phương pháp tổng hợp bằng phần mềm excel từ các báo cáo của
BHXH quận Thanh Xuân để đánh giá thực trạng công tác tổ chức và quản lý thu BHXH
đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân giai đoạn 2013 - 2018. Sử dụng các
công cụ hỗ trợ như phần mềm excel để tổng hợp các số liệu, sử dụng hệ thống bảng biểu,
sơ đồ, đồ thị để so sánh, phân tích đánh giá.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được
chia thành 03 chương:

6
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý thu Bảo hiểm xã hội
đối với doanh nghiệp
Chương 2: Thực trạng quản lý thu Bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại Bảo
hiểm xã hội quận Thanh Xuân
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý thu Bảo hiểm xã hội đối
với doanh nghiệp tại Bảo hiểm xã hội quận Thanh Xuân

7
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
VỀ QUẢN LÝ THU BHXH ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
1.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1.1. Bảo hiểm xã hội
Ở một đất nước giàu lòng “tương thân, tương ái” như Việt Nam, những hình thức
sơ khai của BHXH đã được hình thành từ lâu đời, nó gắn liền với cộng đồng làng xã,
nhằm cưu mang, giúp đỡ những người gặp phải rủi ro, bất hạnh trong cuộc sống. Trong
Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập năm 1929 - tổ chức tiền thân của
Đảng Cộng sản Việt Nam - đã nêu: “Tổ chức tất cả vô sản giai cấp vào công hội, thực
hành bảo hiểm cho thợ thuyền, giúp đỡ thợ thuyền thất nghiệp…”. Ngay sau khi thành lập
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 1945 và suốt trong thời kỳ kháng chiến cho đến nay,
mặc dù gặp rất nhiều khó khăn về mọi mặt, Chính phủ đã luôn luôn chăm lo cải thiện đời
sống của nhân dân lao động, đồng thời ban hành các chế độ trợ cấp mà thực chất là chế độ
BHXH đã giải quyết được một phần những khó khăn trong sinh hoạt của nhân dân.
Trong thực tiễn, do sự đa dạng về nội dung, phương thức và góc độ tiếp cận nên
hiện nay còn có nhiều quan điểm khác nhau về BHXH. Khi Luật BHXH chưa ra đời thì
khái niệm BHXH được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau:
- Từ giác độ Pháp luật: BHXH là một chế độ pháp định bảo vệ người lao động
(NLĐ), sử dụng tiền đóng góp của người sử dụng lao động (SDLĐ) , NLĐ và được sự tài
trợ, bảo hộ của Nhà nước, nhằm trợ cấp vật chất cho người được bảo hiểm và gia đình họ
trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập bình thường do ốm đau, tai nạn lao động,
thai sản, hết tuổi lao động theo quy định của Pháp luật (nghỉ hưu) hoặc chết.
- Từ giác độ tài chính: BHXH là kỹ thuật chia sẻ rủi ro và tài chính giữa những
người tham gia bảo hiểm theo quy định của Pháp luật.
- Từ giác độ chính sách xã hội: BHXH là một chính sách xã hội nhằm đảm bảo đời
sống vật chất cho NLĐ khi họ không may gặp phải các “rủi ro xã hội”, nhằm góp phần
đảm bảo an toàn xã hội…

8
Theo Bộ luật lao động năm 1999: BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một
phần thu nhập cho NLĐ khi họ bị mất hoặc giảm khoản thu nhập từ nghề nghiệp do bị
mất hoặc giảm khả năng lao động hoặc mất việc làm do những rủi ro xã hội thông qua
việc hình thành, sử dụng một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH,
nhằm góp phần đảm bảo an toàn đời sống của NLĐ và gia đình họ, đồng thời góp phần
bảo đảm an toàn xã hội [31, tr12].
Theo Luật BHXH năm 2007: BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần
thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai
nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng
vào quỹ BHXH [20, tr13].
BHXH bắt buộc là loại hình BHXH mà người lao động và người sử dụng lao động
phải tham gia.
BHXH tự nguyện là loại hình BHXH mà người lao động tự nguyện tham gia, được
lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hưởng
BHXH.
1.1.2. Các loại hình và chế độ bảo hiểm xã hội
Hiện nay, tại nước ta theo quy định tại Khoản 2, 3 Điều 3 Luật BHXH năm 2014
thì có 2 loại hình bảo hiểm xã hội.
1.1.2.1. Bảo hiểm xã hội bắt buộc
BHXH bắt buộc là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử
dụng lao động phải tham gia.
Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo Điều 2 Luật BHXH năm 2014 bao gồm:
a) Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao
động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất
định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết
giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi
theo quy định của pháp luật về lao động;

9
b) Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03
tháng;
c) Cán bộ, công chức, viên chức;
d) Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ
chức cơ yếu;
đ) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp
vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu
hưởng lương như đối với quân nhân;
e) Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân
phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh
hoạt phí;
g) Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật người lao động
Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;
h) Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền
lương;
i) Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.
Người sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc bao gồm cơ quan nhà nước, đơn
vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân; tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ
chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác; cơ
quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam; doanh
nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê
mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động.
Như vậy, người tham gia BHXH bắt buộc là người lao động làm việc theo hợp
đồng lao động, người sử dụng lao động, cán bộ, công chức, viên chức, quân nhân, …
Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế độ sau đây:
a) Ốm đau;
b) Thai sản;

10
c) Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;
d) Hưu trí;
đ) Tử tuất.
e) Thất nghiệp.
Theo quy định trên, khi tham gia BHXH theo doanh nghiệp thì người đóng bảo
hiểm sẽ được hưởng 6 chế độ (Ốm đau; thai sản; tai nạn lao đông, bệnh nghề nghiệp; hưu
trí, tử tuất và bảo hiểm thất nghiệp) của BHXH.
Về trách nhiệm đóng bảo hiểm, khi tham gia BHXH bắt buộc ở doanh nghiệp,
người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng BHXH cho người lao động.
1.1.2.2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện
BHXH tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia
được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước
có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.
Người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và
không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc.
Về mức đóng BHXH tự nguyện, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định BHXH tự
nguyện có các chế độ hưu trí và tử tuất, không có chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao
động, bệnh nghề nghiệp như BHXH bắt buộc. Mức đóng BHXH tự nguyện được tính trên
cơ sở mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn.
Theo Điều 87, mức đóng BHXH tự nguyện của người lao động hàng tháng bằng
22% mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn. Trong đó, mức thu nhập tháng làm
căn cứ đóng BHXH thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao
nhất bằng 20 lần mức cơ sở.
Mức hưởng BHXH tự nguyện, có 2 chế độ:
- Chế độ hưu trí, đến nay mức lương hưu hàng tháng của người lao động được tính
bằng 45% mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH và tương ứng với số năm đóng
BHXH. Trong đó, nếu lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17

11
năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm và từ năm 2022 trở đi là 20 năm. Lao
động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ mỗi năm thì được tính thêm
2%, mức tối đa bằng 75%.
- Chế độ tử tuất, gồm:
Trợ cấp mai táng: Người lao động đóng BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng trở lên;
người đang hưởng lương hưu thì khi từ trần, người thân được trợ cấp mai táng bằng 10
lần mức lương cơ sở.
Trợ cấp tuất: Người lao động đóng BHXH tự nguyện, đang bảo lưu thời gian đóng
BHXH, người đang hưởng lương hưu thì khi từ trần, người thân được hưởng trợ cấp tuất
một lần. Mức trợ cấp tính theo số năm đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức
bình quân thu nhập đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm 2014; bằng 02
tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho các năm đóng từ năm 2014 trở đi.
Bảng 1.1. Phân biệt Bảo hiểm xã hội tự nguyện và Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Tiêu chí Bảo hiểm xã hội tự nguyện Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Chế độ
trong bảo
hiểm
Bảo hiểm xã hội tự nguyện có các chế
độ sau đây:
a, Hưu trí
b, Tử tuất
Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế
độ sau đây: 1. Ốm đau; 2. Thai sản; 3.
Tai nạn lao động, bệnh nghề
nghiệp; 4. Hưu trí; 5. Tử tuất; 6. Thất
nghiệp

12
Đối
tượng
tham gia
bảo hiểm
Đối tượng được tham gia bảo hiểm tự
nguyện quy định tại Khoản 4 Điều 2
Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 là :
công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở
lên và không thuộc đối tượng đóng
bảo hiểm bắt buộc
1. Người làm việc theo hợp đồng lao
động không xác định thời hạn, hợp
đồng lao động xác định thời hạn, hợp
đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo
một công việc nhất định có thời hạn
từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể
cả hợp đồng lao động được ký kết
giữa người sử dụng lao động với
người đại diện theo pháp luật của
người dưới 15 tuổi theo quy định của
pháp luật về lao động; 2. Người đi
làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng
quy định tại Luật người lao động Việt
Nam đi làm việc ở nước ngoài theo
hợp đồng; 3. Người quản lý doanh
nghiệp, người quản lý điều hành hợp
tác xã có hưởng tiền lương; 4. Người
hoạt động không chuyên trách ở xã,
phường, thị trấn
Trách
nhiệm
đóng bảo
hiểm
Khi tham gia BHXH tự nguyện, bạn
phải tự mình đóng BHXH tại cơ quan
BHXH
Khi tham gia BHXH bắt buộc ở
doanh nghiệp, người sử dụng lao
động có trách nhiệm đóng BHXH cho
người lao động

13
Phương
thức
đóng và
mức
đóng
Căn cứ Khoản 3, Điều 3 Luật Bảo
hiểm xã hội 2014 quy định: “người
tham gia được lựa chọn mức đóng,
phương thức đóng phù hợp với thu
nhập của mình”. Mức đóng BHXH tự
nguyện của người lao động hàng
tháng bằng 22% mức thu nhập tháng
do người lao động lựa chọn. Trong
đó, mức thu nhập tháng làm căn cứ
đóng BHXH thấp nhất bằng mức
chuẩn hộ nghèo của khu vực nông
thôn và cao nhất bằng 20 lần mức cơ
sở. Ngoài ra bạn có thể đóng theo
một trong 3 phương thức: đóng hàng
tháng, đóng hàng quý hoặc đóng 6
tháng một lần.
Điều 85 Luật Bảo hiểm xã hội 2014
quy định về mức đóng và phương
thức đóng của người lao động tham
gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Trong
đó tỷ lệ đóng: người sử dụng lao
động tức doanh nghiệp bạn có nghĩa
vụ đóng 18%, người lao động đóng
8% từ tiền lương, tiền công hàng
tháng để đóng BHXH
Nguồn: tác giả tự tổng hợp
1.1.3. Vai trò của bảo hiểm xã hội
Vai trò của BHXH được thể hiện ở những nội dung chủ yếu sau đây:
Đối với người lao động:
- Thứ nhất, BHXH có vai trò ổn định thu nhập cho NLĐ và gia đình họ. Khi tham
gia BHXH, NLĐ phải trích một khoản phí nộp vào quỹ BHXH, khi gặp rủi ro, bất hạnh
như: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động làm cho chi phí gia đình tăng lên hoặc phải ngừng
làm việc tạm thời. Do vậy, thu nhập của gia đình bị giảm, đời sống kinh tế lâm vào tình
cảnh khó khăn, túng quẫn. Nhờ có chính sách BHXH mà họ được nhận một khoản tiền trợ
cấp để bù đắp lại phần thu nhập bị mất hoặc bị giảm để đảm bảo ổn định thu nhập, ổn
định đời sống.
- Thứ hai, ngoài việc đảm bảo đời sống kinh tế, BHXH tạo được tâm lý an tâm, tin
tưởng.
Đối với xã hội:
- Thứ nhất, tăng cường mối quan hệ giữa Nhà nước, người SDLĐ và NLĐ là mối
quan hệ ràng buộc, chặt chẽ, chia sẻ trách nhiệm, chia sẻ rủi ro chỉ có được trong quan hệ

14
của BHXH. Tuy nhiên, mối quan hệ này thể hiện trên giác độ khác nhau. Người lao động
tham gia BHXH với vai trò bảo vệ quyền lợi cho chính mình đồng thời phải có trách
nhiệm đối với cộng đồng và xã hội. Người SDLĐ tham gia BHXH là để tăng cường tình
đoàn kết và cùng chia sẻ rủi ro cho NLĐ nhưng đồng thời cũng bảo vệ, ổn định cuộc sống
cho các thành viên trong xã hội. Mối quan hệ này thể hiện tính nhân sinh, nhân văn sâu
sắc của BHXH.
- Thứ hai, BHXH thể hiện chủ nghĩa nhân đạo cao đẹp, BHXH tạo cho những
người bất hạnh có thêm những điều kiện, những lực đẩy cần thiết để khắc phục những
biến cố xã hội, hoà nhập vào cộng đồng, kích thích tính tích cực của xã hội trong mỗi con
người giúp họ hướng tới những chuẩn mực của chân-thiện-mỹ nhờ đó có thể chống lại tư
tưởng “Đèn nhà ai nhà ấy rạng”. BHXH là yếu tố tạo nên sự hoà đồng mọi người, không
phân biệt chính kiến, tôn giáo, chủng tộc, vị thế BHXH đồng thời giúp mọi người hướng
tới một xã hội nhân ái, cuộc sống công bằng, bình yên.
- Thứ ba, BHXH thể hiện truyền thống đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau tương thân
tương ái của cộng đồng, đây là nhân tố quan trọng của cộng đồng, giúp đỡ những người
bất hạnh, nhằm hoàn thiện những giá trị nhân bản của con người, tạo điều kiện cho một xã
hội phát triển lành mạnh và bền vững.
- Thứ tư, BHXH góp phần thực hiện bình đẳng xã hội: trên giác độ xã hội, BHXH
là một công cụ để nâng cao điều kiện sống cho NLĐ; trên giác độ kinh tế, BHXH là một
công cụ phân phối lại thu nhập giữa các thành viên trong cộng đồng. Nhờ sự điều tiết này
NLĐ được thực hiện bình đẳng không phân biệt các tầng lớp trong xã hội.
Đối với nền kinh tế:
- Thứ nhất, khi chuyển sang cơ chế thị trường, thì sự phân tầng giữa các lớp trong
xã hội trở nên rõ rệt. Đồng thời tạo ra sự bất bình đẳng về thu nhập giữa các ngành nghề
khác nhau trong xã hội. Những rủi ro xảy ra trong cuộc sống không loại trừ một ai, nếu
rơi vào những người có hoàn cảnh kinh tế khó khăn thì cuộc sống của họ trở nên bần
cùng, túng quẫn. BHXH đã góp phần ổn định đời sống cho họ và gia đình họ.

15
- Thứ hai, đối với các doanh nghiệp (DN), khi những NLĐ không may gặp rủi ro
thì đã được chuyển giao cho cơ quan BHXH chi trả. Nhờ vậy tình hình tài chính của các
DN được ổn định hơn. Hệ thống BHXH đã bảo đảm ổn định xã hội tạo tiền đề để phát
triển kinh tế thị trường.
- Thứ ba, khi tham gia BHXH cho NLĐ sẽ phát huy tinh thần trách nhiệm, gắn bó
tận tình của NLĐ trong các DN, làm cho mối quan hệ thị trường lao động được trở nên
lành mạnh hơn, thị trường sức lao động vận động theo hướng tích cực góp phần xây dựng
và có kế hoạch phát triển chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển nền kinh
tế thị trường.
- Thứ tư, quỹ BHXH do các bên tham gia đóng góp được tích tụ tập trung rất lớn,
phần quỹ nhàn rỗi
được đem đầu tư cho nền kinh tế tạo ra sự tăng trưởng, phát triển kinh tế và tạo
công ăn việc làm cho NLĐ.
- Thứ năm, BHXH vừa tạo động lực cho các thành phần kinh tế phát triển nhưng
mặt khác tạo ra sự bình đẳng giữa các tầng lớp dân cư thông qua hệ thống phân phối lại
thu nhập góp phần lành mạnh hóa thị trường lao động [32, tr24].
1.2. THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
1.2.1. Khái niệm và vai trò của thu bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội là một hoạt động mang tính nhân văn nhân đạo sâu sắc, cũng
giống như hoạt động của các quỹ tiền tệ, quỹ tín dụng khác đều thông qua cơ chế đóng
góp trước hưởng sau tuy nhiên nó mang tính phi lợi nhuận, hoạt động không vì mục tiêu
kiếm lời. Do đó, nó mang những đặc thù riêng. Sự tham gia và đóng góp vào quỹ BHXH
hình thành nên mối quan hệ giữa 3 bên: bên tham gia BHXH, bên được BHXH, bên
BHXH, giữa các bên có mối quan hệ ràng buộc với nhau về quyền lợi, nghĩa vụ, trách
nhiệm trên cơ sở pháp luật BHXH. Do đó trong quá trình thực hiện thu BHXH đòi hỏi cơ
quan BHXH phải theo dõi chặt chẽ kết quả đóng BHXH của từng đơn vị, cơ quan, doanh
nghiệp theo từng tháng. Từ đó ghi nhận kết quả đóng cho từng người lao động. Công việc

16
này đòi hỏi tính chính xác cao, thường xuyên, liên tục trong nhiều năm. Bên cạnh đó
nghiệp vụ thu BHXH gắn với hoạt động cả đời người lao động, có tính kế thừa, do đó
việc quản lý và lưu giữ sổ, bảng biểu là hoạt động không có giới hạn về mặt thời gian. Từ
một số tính đặc thù của nghiệp vụ thu BHXH có thể rút ra một số đặc điểm đối với công
tác thu và quản lý thu BHXH như sau:
- Thu BHXH là khâu đầu tiên có ý nghĩa quyết định đối với toàn bộ hoạt động của
hệ thống BHXH, nó có tính chu kỳ và thường lặp đi lặp lại theo thời gian.
- Việc tổ chức và thực hiện công tác quản lý thu rất đa dạng, phức tạp do số lượng
lao động, các đơn vị, tổ chức sử dụng lao động ngày càng tăng.
- Mức phí BHXH thường được tính trên mức thu nhập hoặc mức tiền công, tiền
lương của người lao động và phải được xác định là thu đúng, đủ, kịp thời để đáp ứng tốt
nhất cho toàn bộ hoạt động của cả hệ thống.
- Thu phí BHXH có thể thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp , có thể thu bằng tiền mặt
hoặc chuyển khoản.
Qua đó ta có thể rút ra, Khái niệm thu BHXH: Thu BHXH là việc nhà nước bắt
buộc hoặc các đối tượng tham gia đóng góp để tập trung một phần nguồn tài chính quốc
gia hình thành nên quỹ BHXH, nhằm đảm bảo chi trả cho hoạt động BHXH.
Quản lý thu BHXH được hiểu là sự tác động có tổ chức, có tính pháp lý để điều
chỉnh các hoạt động thu. Sự tác động đó được thực hiện bằng hệ thống pháp luật của Nhà
nước và bằng các biện pháp hành chính, tổ chức kinh tế của các cơ quan chức năng, nhằm
đạt được mục tiêu thu của BHXH.
- Vai trò của thu BHXH:
+ Thu BHXH là nhân tố có tính chất quyết định đến sự tồn tại và phát triển của
quỹ BHXH. Thu BHXH giúp hình thành nên quỹ BHXH, quy mô của quỹ BHXH phụ
thuộc vào kết quả hoạt động thu BHXH. Thu BHXH chính là giúp hình thành đầu vào của
quỹ BHXH đồng thời là cơ sở cho việc thực hiện hoạt động chi từ quỹ BHXH.

17
+ Thu BHXH vừa là lợi ích, vừa là trách nhiệm, nghĩa vụ của người tham gia đóng
góp, nhằm đảm bảo ASXH. Khi người tham gia đóng phí BHXH chính là đã tự tham gia
bảo hiểm cho mình đồng thời còn tham gia chia sẻ với những người khác cùng tham gia
BHXH.
+ Thu BHXH thúc đẩy quan hệ lao động tốt: Vì thu BHXH là một nội dung của
quan hệ lao động, chính vì thế hoạt động BHXH đạt kết quả tốt là góp phần quan trọng
trong việc phát triển hài hòa quan hệ lao động. Đây lại là tiền đề giúp tăng năng suất lao
động cá nhân và năng suất lao động xã hội.
- Đặc điểm của công tác thu BHXH: Số đối tượng phải thu là rất lớn và gia tăng
theo thời gian, nên công tác quản lý thu BHXH là rất khó khăn và phức tạp; Công tác thu
mang tính chất định kỳ, lặp đi lặp lại, do đó khối lượng công việc là rất lớn đòi hỏi nguồn
nhân lực và cơ sở vật chất phục vụ cho công tác thu cũng phải tương ứng; Đối tượng thu
là tiền nên dễ xảy ra sai phạm, vi phạm đạo đức và lạm dụng quỹ vốn, tiền thu BHXH.
1.2.2. Phương pháp thu bảo hiểm xã hội
Về Phương pháp thu bảo hiểm xã hội, có thể chia thành 2 phương pháp như sau:
Thu trực tiếp từ người lao động: Được áp dụng ở những nước sử dụng hệ thống tài
khoản cá nhân. Thông qua phương thức này NLĐ đăng ký với cơ quan BHXH, hàng
tháng nộp tiền vào tài khoản chuyên thu của cơ quan BHXH bằng hình thức đăng ký
chuyển khoản tự động, tài khoản sẽ tự động in ra một bảng thông báo tới người lao động
về số tiền đã đóng, số tiền nợ. Nếu có vướng mắc trong quá trình chuyển khoản, tài khoản
sẽ tự động gửi thông báo tới cơ quan BHXH, ngay lập tức sẽ có bộ phận kiểm tra, giám
sát quá trình thực hiện phát hiện những sai lệch hệ thống.
- Thu gián tiếp qua đại lý (qua người SDLĐ):
Người SDLĐ sẽ thu BHXH từ NLĐ sau đó chuyển toàn bộ đóng góp BHXH của
cả NLĐ và người SDLĐ cho cơ quan BHXH. Đây là phương thức phổ biến nhất, được áp
dụng với các trường hợp có đối tượng tham gia BHXH là người làm công ăn lương.

18
Hàng tháng, chậm nhất vào ngày cuối cùng của tháng, người SDLĐ đóng BHXH
trên quỹ tiền lương, tiền công của những NLĐ tham gia BHXH, đồng thời trích từ tiền
lương, tiền công tháng của từng NLĐ theo mức quy định để đóng cùng vào tài khoản
chuyên thu của cơ quan BHXH mở tại Ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước. Hàng tháng,
người SDLĐ được giữ lại một tỷ lệ % (hiện nay 2%) số phải nộp để chi trả kịp thời 2 chế
độ ốm đau, thai sản cho NLĐ. Hàng quý thực hiện quyết toán, trường hợp tổng số tiền
quyết toán nhỏ hơn số tiền giữ lại thì người SDLĐ phải nộp số chênh lệch này vào tháng
đầu quý sau [19, tr 8].
1.2.3. Nguyên tắc của thu BHXH
Căn cứ vào pháp luật và các văn bản dưới luật thì nguyên tắc thu BHXH phải đảm
bảo đúng đối tượng, đúng mức thu , đồng thời phải đảm bảo công bằng giữa các đơn vị
tham gia BHXH. Muốn vậy cần phải quán triệt những vấn đề sau đây:
- Mức đóng BHXH của các cơ quan doanh nghiệp cần dựa trên quỹ lương của đơn
vị, quỹ lương này bao gồm toàn bộ lương cứng và các khoản phụ cấp vào lương, đồng
thời quỹ này phải chi trả cho tất cả các đối tượng tham gia đóng góp BHXH.
- Quyết toán thu BHXH thường vào cuối năm nhưng trong năm đó số người tham
gia và số đơn vị tham gia BHXH luôn biến động, vì vậy khi quyết toán phải căn cứ vào số
liệu thực tế phát sinh chứ không tính vào mức bình quân.
- Thu BHXH phải mang tính trực tiếp, hạn chế tối đa hiện tượng khoán thu để
hưởng hoa hồng.
- Về nguyên tắc, cơ quan BHXH phải quyết toán từng tháng, từng quý, từng năm
nhưng đến cuối năm quyết toán, tất cả các số thu phải khớp với nhau và phải thực sự cân
đối giữa NLĐ, NSDLĐ, loại hình doanh nghiệp, loại hình thu.
Ngoài việc thu đúng của NLĐ và NSDLĐ, BHXH cần phải lập kế hoạch và lập dự
toán trước phần ngân sách Nhà nước cấp bù vào đầu tháng, đầu quý, đầu năm, sau đó mới
được quyết toán.

19
Phần lãi trong hoạt động đầu tư quỹ BHXH nhàn rỗi, về nguyên tắc phải được bù
đắp vào quỹ BHXH để bảo toàn và tăng trưởng nguồn quỹ, phần trích ra chi cho các mục
đích khác như chi cho khen thưởng, chi quản lý và những khoản chi khác theo quy định
của pháp luật. Các khoản tài trợ của các tổ chức, quỹ từ thiện, đặc biệt là các khoản nợ
của người tham gia phải được hạch toán riêng, các khoản nợ đòi được phải tính tới lãi
suất.
1.3. QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
1.3.1. Khái niệm, mục tiêu và nguyên tắc quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh
nghiệp
1.3.1.1. Khái niệm quản lý thu bảo hiểm xã hội
Trước tiên cần phải hiểu khái niệm quản lý: "Quản lý là sự tác động có tổ chức có
hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đã đề ra "[22,
tr.11]. Quản lý bao giờ cũng là một tác động hướng đích, có xác định mục tiêu, thể hiện
mối quan hệ giữa chủ thể quản lý (quản lý, điều khiển) và đối tượng quản lý (chịu sự quản
lý), đây là quan hệ giữa lãnh đạo và bị lãnh đạo, không đồng cấp và có tính bắt buộc. Nó
diễn ra trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người với nhiều cấp độ, nhiều mối liên hệ
với nhau.
Đối với hoạt động BHXH thì quản lý được bao gồm cả quản lý các đối tượng tham
gia và thụ hưởng, quản lý thu, quản lý chi trả và quản lý nguồn quỹ từ đầu tư tăng trưởng.
Khi nói đến quản lý thu BHXH là nói đến một loạt quan hệ, bao gồm quan hệ giữa Nhà
nước, người sử dụng lao động, người lao động và cơ quan BHXH. Trong mối quan hệ
trên đây, thì người lao động, người sử dụng lao động là đối tượng quản lý; Nhà nước giao
cho cơ quan BHXH chủ thể quản lý; Nhà nước là chủ thể duy nhất điều tiết và quản lý
BHXH, vì các bên tham gia có lợi ích khác nhau thậm chí trái ngược nhau (người lao
động muốn đóng ít nhưng lại muốn được hưởng thụ quyền lợi nhiều, người sử dụng lao
động muốn đóng BHXH càng ít càng tốt để giảm chi phí sản xuất nâng cao lợi nhuận).
Nhà nước với hai tư cách: một là, thông qua cơ quan lập pháp (Quốc hội) đề ra Luật

20
BHXH, thông qua Chính phủ đề ra các quy định về BHXH; hai là, thông qua các cơ quan
nhà nước để thực hiện nộp BHXH cho người lao động hưởng lương từ Ngân sách nhà
nước và thành lập cơ quan chuyên trách (BHXH Việt Nam) thực hiện chính sách BHXH.
Để quản lý thu BHXH đảm bảo theo đúng các quy định của Nhà nước, cơ quan BHXH
phải xây dựng biện pháp, kế hoạch, tổ chức các thao tác nghiệp vụ, phối hợp với các cơ
quan hữu trách và hình thành hệ thống chuyên thu từ Trung ương đến cấp huyện, thực
hiện theo một quy trình chặt chẽ, khép kín. Như vậy, trong quản lý thu BHXH, mối quan
hệ ba bên là người lao động, người sử dụng lao động và cơ quan BHXH được xác lập
quyền và trách nhiệm của mỗi bên do pháp luật về BHXH quy định, các quy định này là
những căn cứ pháp lý mà mỗi bên phải tuân thủ, thực hiện nghiêm túc. Mặt khác để thu
đúng, đủ, kịp thời, không để thất thoát tiền thu, đòi hỏi cơ quan BHXH phải có Phương
pháp và biện pháp hữu hiệu, kể các các biện pháp hỗ trợ... "thu BHXH là một khái niệm
phức hợp, bao gồm các định hướng, chủ trương, phương pháp và biện pháp hữu hiệu
nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, chỉ đạo, khuyến khích đẩy mạnh công tác thu bảo hiểm
xã hội" [24, tr.5] và "Quản lý thu BHXH là một quá trình chủ thể quản lý tác động đến
đối tượng quản lý, trong hoạt động dự báo, xây dựng chỉ tiêu kế hoạch, tổ chức thực hiện,
điều chỉnh và kiểm tra để đạt được mục tiêu quản lý bằng các nguyên tắc và phương pháp
nhất định" [24, tr.19]. Từ phân tích trên, về quản lý thu BHXH, theo tác giả được hiểu
như sau: Quản lý thu BHXH là sự tác động của Nhà nước thông qua các quy định mang
tính pháp lý bắt buộc các bên tham gia BHXH phải tuân thủ thực hiện; trong đó cơ quan
BHXH sử dụng các biện pháp nghiệp vụ và các phương pháp đặc thù tác động trực tiếp
vào đối tượng đóng BHXH để đạt mục tiêu đề ra.
1.3.1.2. Nguyên tắc quản lý thu bảo hiểm xã hội
Thứ nhất: Thu đúng, đủ, kịp thời
- Thu đúng, là đúng đối tượng, đúng mức, đúng tiền lương, tiền công và đúng thời
gian quy định: mọi người lao động khi có HĐLĐ hoặc giao kết lao động theo quy định,
được trả công bằng tiền đều là đối tượng đóng BHXH bắt buộc. Việc xác định đúng đối

21
tượng, đúng tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH của người lao động là cơ sở
quan trọng để đảm bảo thu đúng; việc thu đúng còn phụ thuộc vào tính chất hoạt động của
đơn vị sử dụng lao động để xác định đúng đối tượng, mức thu, phương thức thu.
- Thu đủ, là thu đủ số người thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc và số tiền phải
đóng BHXH của người lao động, người sử dụng lao động.
- Thu kịp thời, là thu kịp về thời gian khi có phát sinh quan hệ lao động, tiền công,
tiền lương mà những quan hệ đó thuộc đối tượng, phạm vi tham gia BHXH. Chế độ
BHXH thường xuyên thay đổi để phù hợp với phát triển kinh tế- xã hội từng thời kỳ, ở
mỗi thời điểm thay đổi đó cần phải tổ chức thực hiện thu BHXH của người sử dụng lao
động và người lao động đảm bảo kịp thời, không để tồn đọng tiền thu, không bỏ sót lao
động tham gia BHXH.
Thứ hai: Tập trung, thống nhất, công bằng, công khai
Cơ chế thu BHXH được quy định thống nhất, nguồn thu BHXH tập trung quản lý, điều
tiết ở Trung ương là BHXH Việt Nam. Việc tham gia BHXH của người lao động, người
sử dụng lao động đảm bảo công khai, thực hiện công bằng ở các thành phần kinh tế. Các
đơn vị tham gia BHXH đều phải công khai minh bạch số lao động phải đóng BHXH và số
tiền đóng theo đúng quy định, có sự kiểm tra, thanh tra, kiểm soát của Nhà nước và giám
sát của các cơ quan chức năng và các tổ chức chính trị-xã hội. Tính công bằng được thể
hiện trong việc thu nộp BHXH, không phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế, tức là
đều có tỷ lệ phần trăm thu BHXH như nhau.
Thứ ba: An toàn, hiệu quả
Thực hiện quản lý chặt chẽ tiền thu BHXH theo chế độ quản lý tài chính của Nhà
nước và sử dụng nguồn thu đúng mục đích. Nguồn thu BHXH do được tồn tích cộng
đồng, nên thường có khối lượng tiền nhàn rỗi tương đối lớn chưa sử dụng cần được đầu tư
tăng trưởng, vừa nâng cao hiệu quả sử dụng, vừa an toàn tiền thu BHXH về mặt giá trị do
các yếu tố trượt giá. Vì vậy, thông qua cơ chế quản lý nghiêm ngặt về thu BHXH để tránh

22
lạm dụng, thất thoát; đồng thời nghiên cứu các lĩnh vực đầu tư để đảm bảo thu hồi được
vốn và có lãi, tức là hiệu quả sử dụng nguồn thu.
1.3.1.3. Vai trò quản lý thu bảo hiểm xã hội
BHXH có nội hàm rất rộng và phức tạp, bao gồm thu, chi, thực hiện các chế độ,
chính sách dài hạn, ngắn hạn; đối tượng và phạm vi áp dụng rộng và liên quan đến đời
sống của người lao động làm công ăn lương; thực hiện tốt các chế độ BHXH là đảm bảo
đời sống kinh tế cho người lao động có tham gia BHXH được coi như là "đầu ra" của
BHXH và thu BHXH được coi là yếu tố "đầu vào" của BHXH, trong đó quản lý thu
BHXH là khâu đầu tiên trong việc xác lập mối quan hệ về BHXH giữa người lao động,
người sử dụng lao động và cơ quan BHXH. Mối quan hệ ấy xác định quyền và trách
nhiệm của các bên; đây là mối quan hệ quan trọng hàng đầu, vì có thực hiện mối quan hệ
này thì mới có cơ sở để tổ chức thu BHXH, hình thành quỹ BHXH, thực hiện chi trả các
chế độ BHXH.
Mặt khác, BHXH thực hiện trên nguyên tắc tương trợ cộng đồng, lấy số đông bù
số ít nên khi tham gia BHXH người lao động sẽ được san sẻ rủi ro khi ốm đau, thai sản,
tai nạn lao động. Người lao động khi nghỉ hưu để duy trì cuộc sống, sẽ đỡ gánh nặng cho
gia đình, góp phần cho từng tế bào của xã hội ổn định, bền vững là cơ sở tạo lập nên một
xã hội ổn định, bền vững. Khi người dân có cuộc sống được đảm bảo, sẽ hạn chế được
phân biệt đối xử, giảm bớt được sự phân cách giàu nghèo. Thông qua hoạt động BHXH,
Nhà nước sẽ là trung gian đứng ra điều chỉnh thu nhập, đảm bảo hài hoà lợi ích và công
bằng xã hội cho người lao động trong mọi thành phần kinh tế. Hay nói cách khác, người
lao động sẽ được công bằng hơn về quyền lợi, khi Nhà nước thực hiện phân phối và phân
phối lại thu nhập thông qua chính sách BHXH, nhất là trong thời điểm hiện nay thu nhập
của người lao động, nhất là khu vực lao động trực tiếp còn thấp hơn các khu vực khác.
1.2.1.4. Mục đích quản lý thu bảo hiểm xã hội
Thứ nhất, đảm bảo cho yếu tố "đầu vào" (tiền nộp BHXH) đủ khả năng thực hiện
quá trình tái sản xuất xã hội, tức là có thu đúng, thu đủ, thu kịp thời mới đảm bảo chi trả

23
chế độ cho người lao động, góp phần ổn định đời sống của người lao động trong quá trình
lao động không may bị rủi ro, nghỉ hưu, cũng như khi về già.
Thứ hai, xác lập rõ ràng quyền và trách nhiệm của các bên tham gia BHXH, đó là:
người lao động, người sử dụng lao động và cơ quan BHXH; phân định rõ chức năng quản
lý nhà nước với chức năng hoạt động sự nghiệp của BHXH.
Thứ ba, không bỏ sót nguồn thu, quản lý chặt chẽ, đảm bảo nguồn thu BHXH được
sử dụng đúng mục đích; đồng thời làm cho nguồn thu BHXH liên tục tăng trưởng.
Thứ tư, đảm bảo cho các quy định về thu BHXH được thực hiện nghiêm túc, hiệu
quả, khắc phục được tính bình quân nhưng vẫn bảo đảm tính xã hội thông qua việc điều
tiết, chia sẻ rủi ro. Trong điều kiện hội nhập kinh tế hiện nay, quản lý thu BHXH lại càng
có ý nghĩa sâu sắc trong việc phòng ngừa, ngăn chặn những lạm dụng của người sử dụng
lao động với nguời lao động nhất là việc thuê mướn, sử dụng, trả tiền lương, tiền công bất
bình đẳng.
1.3.2. Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp
1.3.2.1. Tổ chức bộ máy thực hiện nhiệm vụ thu BHXH
Việc xây dựng tổ chức bộ máy thực hiện nhiệm vụ thu BHXH đối với doanh
nghiệp nói riêng và bộ máy BHXH nói chung cần theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu
lực, hiệu quả.
Tại BHXH cấp tỉnh công tác quản lý thu BHXH bắt buộc thường được giao cho 01
Phó giám đốc phụ trách, việc tổ chức bộ máy thực hiện thu BHXH do Phòng Thu chịu
trách nhiệm tham mưu và trực tiếp thu một số cơ quan, doanh nghiệp, còn lại chủ yếu do
BHXH cấp huyện quản lý thu theo địa bàn và được thực hiện như sau:
- Xây dựng kế hoạch thu BHXH hàng năm, quý, tháng và phân bổ chỉ tiêu cho
BHXH huyện, thị xã, thành phố thực hiện.
- Tổ chức thu BHXH của người lao động, người sử dụng lao động và các đối tượng
bắt buộc khác và thẩm định số thu BHXH bắt buộc, xác nhận số thu BHXH làm cơ sở cho
việc giải quyết chế độ BHXH cho người lao động.

24
- Hướng dẫn kiểm tra, đôn đốc việc thu BHXH bắt buộc, thực hiện chế độ thông
tin, thống kê, tổng hợp báo cáo.
- Tiếp nhận, phân loại, khai thác sử dụng và tổ chức quản lý, lưu trữ hồ sơ, tài liệu
liên quan đến thu BHXH theo quy định.
1.3.2.2. Xây dựng quy trình và thủ tục thực hiện thu bảo hiểm xã hội đối với doanh
nghiệp
* Quy trình tổ chức thu BHXH:
- Tổ chức thu được tiến hành qua các bước:
+ Người lao động và người sử dụng lao dộng đăng ký tham gia BHXH lần đầu với
cơ quan BHXH được phân công quản lý.
+ Cơ quan BHXH trực tiếp nhận hồ sơ và danh sách lao động đăng ký tham gia.
Cán bộ thu tiến hành thẩm định hồ sơ, rồi thông báo kết quả và mức đóng góp cho bên sử
dụng lao động có tham gia BHXH.
+ Bên sử dụng lao động tiến hành đóng BHXH cho người lao động theo thỏa thuận
với các bên tham gia BHXH.
+ Hàng tháng bên sử dụng lao động có trách nhiệm theo dõi và thông báo với cơ
quan BHXH về những thay đổi so với đăng ký ban đầu.
+ Tiến hành công tác đối chiếu, kiểm tra các thông số liên quan giữa bên BHXH và
bên tham gia BHXH.
+ Thực hiện chế độ báo cáo thu và báo cáo tổng hợp thu định kỳ theo quy định.
- Tổ chức giải quyết các chế độ: thông qua các bước:
+ Khi có nhu cầu thanh toán BHXH, người thụ hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đề
nghị được giải quyết thanh toán theo các thủ tục hiện hành tới các cơ quan BHXH.
+ Cơ quan BHXH các cấp tiến hành giám định, xét duyệt các hồ sơ từng trường
hợp theo đúng các thủ tục hiện hành.

25
+ Thông báo cho người thụ hưởng hoặc người đại diện cho họ biết về việc đề nghị
của họ có được giải quyết hay không. Nếu được giải quyết, tiến hành chi trả trợ cấp cho
người thụ hưởng theo quy định của từng chế độ BHXH.
+ Người thụ hưởng hoặc người đại diện hoàn thiện thủ tục nhận trợ cấp BHXH cho
các cấp theo quy định.
+ Định kỳ thực hiện tổng hợp báo cáo kết quả chi trả trợ cấp BHXH cho các cấp
theo quy định.
* Thủ tục thực hiện thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp
- Người lao động tham gia BHXH lần đầu: căn cứ hồ sơ gốc (quyết định tuyển
dụng, quyết định nâng lương hoặc hợp đồng lao động...) kê khai 03 bản "Tờ khai tham gia
BHXH, BHYT" (Mẫu số 01-TBH) nộp cho người sử dụng lao động; trường hợp đã được
cấp sổ BHXH thì không phải kê khai mà chỉ nộp sổ BHXH.
- Người sử dụng lao động kiểm tra, đối chiếu Tờ khai tham gia BHXH với hồ sơ
gốc của từng người lao động; ký xác nhận và phải chịu trách nhiệm về những nội dung
trên Tờ khai của người lao động. Lập 01 bản "Danh sách lao động tham gia BHXH bắt
buộc" (Mẫu 02a-TBH) và bản sao quyết định thành lập hoặc chứng nhận đăng ký kinh
doanh hoặc giấy phép hoạt động; trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân thì nộp
bản hợp đồng lao động. Trong thời hạn không quá 30 ngày kể từ ngày ký hợp đồng lao
động hoặc quyết định tuyển dụng, người sử dụng lao động phải nộp toàn bộ hồ sơ theo
quy định của người lao động cho cơ quan BHXH.
- Cơ quan BHXH tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra số lượng, tính hợp pháp của các loại
giấy tờ, đối chiếu với hồ sơ của người lao động; ghi mã số quản lý đơn vị và từng người
lao động trên danh sách và trên Tờ khai tham gia BHXH bắt buộc (mã đơn vị và người
lao động ghi theo quy định của BHXH Việt Nam). Trường hợp hồ sơ chưa đủ, cơ quan
BHXH phải hướng dẫn cụ thể để đơn vị hoàn thiện. Ký đóng dấu vào "Danh sách lao
động tham gia BHXH bắt buộc"; trong thời gian không quá 5 ngày làm việc kể từ ngày
nhận đủ hồ sơ phải trả lại đơn vị 01 bản Danh sách để đơn vị thực hiện đóng BHXH, cơ

26
quan BHXH lưu 01 bản Danh sách; riêng 03 Tờ khai (Mẫu 01-TBH) của người lao động
sau khi cấp sổ BHXH hoàn chỉnh thì trả lại đơn vị 02 Tờ khai cùng với sổ BHXH.
- Người sử dụng lao động đang tham gia BHXH. Lập danh sách theo mẫu
(02aTBH) nếu tăng lao động; nếu giảm lao động hoặc điều chỉnh tiền lương, mức đóng
BHXH, BHYT theo mẫu (03a-TBH); nếu đồng thời có cả các biến động trên thì lập tất cả
các mẫu (02a-TBH) và mẫu (03a-TBH), mỗi mẫu 01 bản kèm theo hồ sơ như: Tờ khai,
quyết định tuyển dụng, thuyên chuyển, nghỉ việc, thôi việc hoặc hợp đồng lao động, quyết
định tăng, giảm lương và thẻ BHYT (nếu có), nộp cho cơ quan BHXH trước ngày 20 của
tháng. Các trường hợp tăng, giảm từ ngày 16 của tháng trở đi thì lập danh sách và thực
hiện vào đầu tháng kế tiếp.
- Cơ quan BHXH tiếp nhận, kiểm tra, thẩm định hồ sơ; ký, đóng dấu vào danh sách
lao động tham gia BHXH, BHYT; các Tờ khai (nếu có), thông báo cho đơn vị đóng
BHXH, BHYT; cấp sổ BHXH, thẻ BHYT kịp thời cho người lao động.
- Khi người lao động di chuyển địa bàn từ tỉnh này sang địa bàn tỉnh khác, phải
xuất trình hồ sơ kèm theo “Danh sách điều chỉnh lao động và mức đóng BHXH bắt buộc”
(Mẫu số 03-TBH); đóng đủ BHXH cho người lao động đến thời điểm di chuyển; cơ quan
BHXH tỉnh nơi đi xác nhận sổ BHXH cho người lao động; người sử dụng lao động đăng
ký tham gia BHXH với cơ quan BHXH tỉnh nơi chuyển đến theo thủ tục tham gia BHXH
lần đầu như quy định trên.
- Người sử dụng lao động thay đổi pháp nhân, chuyển quyền sở hữu; sáp nhập
hoặc giải thể, phá sản theo quy định của pháp luật phải thông báo bằng văn bản cho cơ
quan BHXH và đóng đủ BHXH cho người lao động đến thời điểm thay đổi. Cơ quan
BHXH xác nhận sổ BHXH cho người lao động theo nguyên tắc đóng đến thời điểm nào
thì xác nhận đến thời điểm đó.

27
Sơ đồ 1.1: Quy trình quản lý thu BHXH
1(1
Giải thích sơ đồ:
(1) Chứng từ do đơn vị SDLĐ lập gửi cơ quan BHXH
(2) Cơ quan BHXH trả chứng từ cho đơn vị sau khi đã thẩm định
(3) Cơ quan BHXH ghi sổ chi tiết thu BHXH
Chứng từ nộp tiền – Mẫu
02a - TBH Đơn vị sử dụng lao động
Mẫu 07 – TBH Sổ chi tiết
theo dõi thu BHXH
Mẫu 08 – TBH thông báo
kết quả nộp BHXH
Mẫu 09 – TBH Báo cáo
thực hiện thu
Mẫu 10 – TBH Báo cáo thu
BHXH
Mẫu 12 – TBH Biên bản
thẩm định
Mẫu 13 – TBH Kế hoạch
thu BHXH
Mẫu 11 – TBH Báo cáo
tổng hợp thu BHXH

28
(4) và (5) Thông báo cho đơn vị sử dụng lao động nộp BHXH
(6) Báo cáo nhanh BHXH cấp dưới gửi BHXH cấp trên
(7) và (8) tổng hợp báo cáo thu
(9) Báo cáo tổng hợp thu BHXH tỉnh gửi BHXH Việt Nam
(10) và (11) Thẩm định kết quả thực hiện thu BHXH
(12) Lập kế hoạch thu BHXH năm sau
Giải thích biểu mẫu:
02a-TBH: Danh sách lao động tham gia BHXH
03a-TBH: Danh sách điều chỉnh lao động và mức đóng BHXH
04a-TBH: Danh sách truy đóng BHXH
07 - TBH: Sổ chi tiết thu BHXH
08 - TBH: Thông báo kết quả đóng BHXH
09 - TBH: Báo cáo thực hiện thu BHXH (báo cáo nhanh)
10 - TBH: Báo cáo chi tiết thu BHXH
11 - TBH: Báo cáo tổng hợp thu BHXH
12 - TBH: Biên bản thẩm định số liệu thu BHXH
13 - TBH: Kế hoạch thu BHXH
1.3.2.3. Lập dự toán thu BHXH
Công tác lập dự toán thu BHXH đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng và có quy định
theo chức năng rõ ràng của không chỉ BHXH các cấp mà còn của các cơ quan hữu quan
như: Cục việc làm, Vụ Kế hoạch đầu tư, BHXH Bộ Quốc Phòng, BHXH Công An nhân
dân… Cụ thể, theo quyết định số 3588/QĐ-BHXH ban hành ngày 21 tháng 12 năm 2016
đối với công tác lập dự toán thu BHXH được quy định cho từng cấp của BHXH như sau:
* Đối với BHXH huyện
Trước ngày 20 tháng 6 hàng năm, trên cơ sở văn bản hướng dẫn và thông báo số
kiểm tra dự toán thu, chi năm kế hoạch của BHXH tỉnh, lập dự toán thu, chi năm kế
hoạch của đơn vị theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này; gửi BHXH tỉnh.

29
* Đối với BHXH tỉnh
- Phòng Quản lý Thu, Phòng Giám định BHYT tổng hợp và lập dự toán thu, chi
năm kế hoạch thuộc lĩnh vực quản lý và gửi cho các đơn vị liên quan, cụ thể:
a) Trước ngày 25 tháng 6 hàng năm, Phòng Quản lý Thu chủ trì, phối hợp với
Phòng Khai thác và thu nợ tổng hợp và lập dự toán thuộc lĩnh vực quản lý theo mẫu biểu
tại Điều 9 Quy trình này và trình Lãnh đạo phụ trách phê duyệt; gửi Phòng Giám định
BHYT, Phòng Kế hoạch - Tài chính.
b) Trước ngày 30 tháng 6 hàng năm, Phòng Giám định BHYT tổng hợp, lập dự
toán thuộc lĩnh vực quản lý theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này và trình Lãnh đạo phụ
trách phê duyệt; gửi Phòng Kế hoạch - Tài chính;
- Phòng Kế hoạch - Tài chính chủ trì, phối hợp với các phòng nghiệp vụ liên quan
thực hiện:
a) Tổ chức thảo luận về dự toán thu, chi năm kế hoạch với các đơn vị trực thuộc
BHXH tỉnh để rà soát các chỉ tiêu dự toán thu, chi đảm bảo phù hợp với chính sách, chế
độ theo quy định, mục tiêu phát triển đối tượng tham gia tại địa phương và định hướng
phát triển của Ngành.
b) Trước ngày 05 tháng 7 hàng năm, tổng hợp, lập dự toán chi BHXH, BHTN và
chi quản lý BHXH, BHTN, BHYT của toàn tỉnh; tổng hợp dự toán thu, chi năm kế hoạch
của đơn vị theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này và trình Giám đốc BHXH tỉnh xem
xét, quyết định; gửi BHXH Việt Nam.
* Đối với BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an Nhân dân, Cục Việc làm:
- Trước ngày 05 tháng 7 hàng năm, BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an nhân
dân lập dự toán thu, chi thuộc phạm vi thực hiện trong Bộ Quốc phòng, Bộ Công an theo
mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này; gửi BHXH Việt Nam.
- Trước ngày 05 tháng 7 hàng năm, Cục Việc làm lập dự toán chi các chế độ
BHTN và chi quản lý BHTN theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này, báo cáo Bộ Lao
động - Thương binh và Xã hội phê duyệt; gửi BHXH Việt Nam.

30
* Đối với BHXH Việt Nam
- Trước ngày 05 tháng 7 hàng năm, căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao, các
đơn vị sự nghiệp và các đơn vị chuyên môn giúp việc Tổng Giám đốc xây dựng kế hoạch,
lập dự toán các nội dung thuộc lĩnh vực quản lý gửi các đơn vị có liên quan, cụ thể:
a) Văn phòng BHXH Việt Nam, các đơn vị sự nghiệp lập dự toán chi quản lý
BHXH, BHTN, BHYT theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này gửi Vụ Tài chính - Kế
toán. Riêng kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin của Ngành, Trung tâm Công nghệ
thông tin xây dựng và gửi Vụ Kế hoạch và Đầu tư.
b) Các đơn vị chuyên môn giúp việc Tổng Giám đốc:
+ Ban Thực hiện chính sách BHXH dự kiến số đối tượng hưởng các chế độ
BHXH, BHTN; mức chi bình quân các chế độ BHXH, BHTN theo mẫu biểu tại Điều 9
Quy trình này gửi Vụ Tài chính - Kế toán.
+ Vụ Tổ chức cán bộ xây dựng kế hoạch biên chế toàn Ngành theo mẫu biểu tại
Điều 9 Quy trình này gửi Vụ Tài chính - Kế toán, Vụ Kế hoạch và Đầu tư.
+ Các đơn vị khác căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao phối hợp cung cấp thông
tin cần thiết cho việc lập dự toán thu, chi của Ngành theo đề nghị của Ban Thu, Ban Thực
hiện chính sách BHYT, Vụ Tài chính - Kế toán, Vụ Kế hoạch và Đầu tư.
- Trước ngày 10 tháng 7 hàng năm, Ban Thu tổng hợp và lập dự toán thuộc lĩnh
vực quản lý theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này, trình Lãnh đạo Ngành phụ trách phê
duyệt; gửi Ban Thực hiện chính sách BHYT, Vụ Tài chính - Kế toán, Vụ Kế hoạch và
Đầu tư.
- Trước ngày 12 tháng 7 hàng năm, Ban Thực hiện chính sách BHYT tổng hợp và
lập dự toán thuộc lĩnh vực quản lý theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này, trình Lãnh đạo
Ngành phụ trách phê duyệt; gửi Vụ Tài chính- Kế toán, Vụ Kế hoạch và Đầu tư.
- Trước ngày 15 tháng 7 hàng năm, Vụ Tài chính - Kế toán tổng hợp và lập dự toán
thuộc lĩnh vực quản lý theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này, trình Lãnh đạo Ngành phụ
trách phê duyệt; gửi Vụ Kế hoạch và Đầu tư.

31
- Trước ngày 18 tháng 7 hàng năm, Vụ Quản lý đầu tư quỹ chủ trì, phối hợp Vụ Kế
hoạch và Đầu tư xây dựng phương án đầu tư để bảo toàn và tăng trưởng các quỹ BHXH,
BHTN, BHYT theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này, trình Lãnh đạo Ngành phụ trách
phê duyệt; gửi Vụ Kế hoạch và Đầu tư.
- Trước ngày 20 tháng 7 hàng năm, BHXH Việt Nam tổ chức thảo luận dự toán với
BHXH tỉnh, BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an nhân dân, Cục Việc làm:
a) Vụ Kế hoạch và Đầu tư:
+ Chủ trì, phối hợp xây dựng kế hoạch tổ chức thảo luận dự toán (thời gian, thành
phần, nội dung) trình Lãnh đạo Ngành và tổ chức thực hiện sau khi phê duyệt;
+ Tổng hợp kết quả thảo luận dự toán, báo cáo Lãnh đạo Ngành xem xét, quyết
định.
b) Ban Thu, Ban Thực hiện chính sách BHYT, Vụ Tài chính - Kế toán chuẩn bị nội
dung thảo luận theo lĩnh vực được phân công quản lý.
- Trước ngày 20 tháng 7 hàng năm, Vụ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với
các đơn vị liên quan tổng hợp, lập dự toán chi đầu tư phát triển, chi ứng dụng công nghệ
thông tin trình Lãnh đạo Ngành phụ trách phê duyệt; tổng hợp và lập dự toán thu, chi
hàng năm của BHXH Việt Nam theo mẫu biểu tại Điều 9 Quy trình này và báo cáo Tổng
Giám đốc xem xét, quyết định; trình Hội đồng Quản lý BHXH Việt Nam thông qua và
gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế,
Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
- Vụ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tham gia thảo
luận về dự toán thu, chi hàng năm của BHXH Việt Nam với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch
và Đầu tư và các bộ, ngành liên quan.
1.3.2.4. Tổ chức thực hiện dự toán thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp
Quyết định số 1111/QĐ-BHXH ban hành ngày 25 tháng 10 năm 2011 có quy định
về việc tổ chức thực hiện dự toán thu BHXH như sau:
* Đối với BHXH huyện

32
a) Thu tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN của đơn vị đóng trụ sở trên địa bàn huyện
theo phân cấp của BHXH tỉnh.
b) Truy thu BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN theo quy định tại Khoản 3, Điều 57.
c) Giải quyết các trường hợp tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất của đơn vị
tham gia BHXH tại BHXH huyện.
d) Thu BHXH, BHYT của người tham gia BHXH tự nguyện, người tự nguyện
tham gia BHYT, người tham gia BHYT được Ngân sách nhà nước hỗ trợ một phần mức
đóng cư trú trên địa bàn huyện thông qua đại lý thu tại xã hoặc trực tiếp thu.
đ) Thu tiền hỗ trợ mức đóng BHYT của Ngân sách huyện theo phân cấp quản lý
Ngân sách.
* Đối với BHXH tỉnh
a) Thu BHXH, BHYT, BHTN của các đơn vị chưa phân cấp cho BHXH huyện.
b) Truy thu BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN theo quy định tại Khoản 3, Điều 57.
c) Giải quyết các trường hợp tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất của đơn vị
tham gia BHXH do BHXH tỉnh trực tiếp thu.
d) Thu BHYT của đối tượng do Ngân sách tỉnh đóng và do quỹ BHXH đảm bảo.
đ) Thu tiền hỗ trợ mức đóng BHYT, tiền hỗ trợ quỹ BHTN của Ngân sách tỉnh.
e) Giải quyết các trường hợp hoàn trả trên địa bàn tỉnh.
* Đối với BHXH Việt Nam
a) Thu tiền của Ngân sách Trung ương đóng, hỗ trợ mức đóng BHYT và tiền hỗ
trợ quỹ BHTN.
b) Thu tiền của Ngân sách Trung ương đóng BHXH cho người có thời gian công
tác trước năm 1995.
c) Giải quyết các trường hợp truy thu BHXH thời gian trước ngày 01/01/2007 do
BHXH tỉnh gửi về.

33
Như vậy BHXH huyện sẽ là cơ quan trực tiếp tổ chức thực hiện dự toán thu đối với
các doanh nghiệp trực thuộc trên địa bàn huyện hoặc có đăng ký thực hiện nghĩa vụ
BHXH tại BHXH huyện.
1.3.2.5. Kiểm soát thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp
Trong thực tiễn, công tác kiểm tra, thanh tra là một chức năng thiết yếu không thể
thiếu được trong công tác quản lý nói chung, trong quản lý BHXH và quản lý thu nói
riêng, có thể thấy vai trò của kiểm tra trong biểu thức: Quản lý= Quyết định + Tổ chức
thực hiện + Kiểm tra.
Bản chất của công tác kiểm tra BHXH, quản lý thu BHXH là phải xác định và sửa
chữa được những sai lệch trong hoạt động của cơ quan BHXH so với chính sách pháp
luật, mục tiêu và kế hoạch vạch ra.
Thực tế đã chỉ ra nội dung kiểm tra, thanh tra BHXH, chỉ có thể kiểm tra, thanh tra
một số khu vực và một số lĩnh vực quan trọng tác động đến cả hệ thống hoặc kiểm tra,
thanh tra phát sinh đột biến cần phải có thông tin phản hồi phục vụ yêu cầu quản lý. Các
phương thức kiểm tra hoạt động của BHXH gồm có: Kiểm tra của các cơ quan quyền lực
Nhà nước, kiểm tra chuyên ngành và kiểm tra nhân dân (gồm thanh tra nhân dân, kiểm tra
của tổ chức đảng, đoàn thể...). Tuỳ thuộc vào mục đích, yêu cầu, nội dung và thời gian
kiểm tra để có loại hình kiểm tra cho phù hợp: theo thời gian thì có loại hình thường
xuyên hay định kỳ; kiểm tra trước, kiểm tra sau, kiểm tra đột xuất; nếu theo phạm vi trách
nhiệm thì có kiểm tra nội bộ, kiểm tra của các cơ quan ngoài hệ thống theo quy định của
pháp luật (Tổ chức thanh tra Nhà nước, thanh tra nhân dân, thanh tra lao động...). Nội
dung kiểm tra về BHXH thường có kiểm tra về quản lý thu BHXH, BHYT; kiểm tra chi
trả BHXH, BHYT; kiểm tra thực hiện các chế độ BHXH, BHYT; kiểm tra quản lý đối
tượng được hưởng các chế độ BHXH, BHYT; kiểm tra quản lý, sử dụng tài chính, tài
sản...
Nội dung kiểm tra quản lý thu BHXH, bao gồm:
- Kiểm tra nguồn hình thành quỹ BHXH:

34
+ Đóng góp của đối tượng tham gia BHXH bằng 20% so với tổng quỹ tiền lương
của các đơn vị tham gia BHXH.
+ Ngân sách Nhà nước chuyển sang để chi trả các đối tượng đang hưởng các chế
độ BHXH trước ngày 01/01/1995; đóng và hỗ trợ thêm để đảm bảo thực hiện các chế độ
BHXH đối với người lao động sau ngày ban hành Điều lệ BHXH.
+ Tiền lãi, tiền sinh lời từ việc thực hiện phương án bảo toàn, đầu tư tăng trưởng
quỹ BHXH.
+ Thu từ nguồn tài trợ, viện trợ trong và ngoài nước.
+ Thu từ giá trị tài sản BHXH được đánh giá lại theo quy định của Nhà nước.
- Kiểm tra đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của pháp luật:
+ Danh sách lao động được biên chế hưởng lương từ Ngân sách Nhà nước hay hợp
đồng lao động từ đủ 3 tháng trở lên hoặc dưới 3 tháng nhưng vẫn tiếp tục làm việc tại đơn
vị.
+ Bảng thanh toán tiền lương, tiền công tháng của người lao động.
+ Hồ sơ gốc của người lao động đang lưu tại đơn vị làm việc.
+ Hồ sơ pháp nhân của đơn vị trong trường hợp tham gia BHXH lần đầu.
- Kiểm tra việc trích tiền lương, tiền công tháng của người lao động và phần trích
của đơn vị đóng BHXH cho người lao động thông qua chuyển khoản vào hệ thống Ngân
hàng hoặc Kho bạc.
- Kiểm tra và đối chiếu phần để lại 2% tiền đóng BHXH của đơn vị để thanh toán
các chế độ ngắn hạn cho người lao động.
- Kiểm tra, đối chiếu công nợ BHXH và thực hiện tính lãi, phạt tiền do vi phạm
pháp luật BHXH về đóng BHXH đối với người sử dụng lao động
1.3.2.6. Phân tích, đánh giá kết quả quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp
Việc phân tích, đánh giá kết quả quản lý thu BHXH được thực hiện định kì hàng
tháng, quý, năm; dựa trên hệ thống báo cáo đã được ban hành và cải tiến dần theo các quy
định qua mỗi thời kỳ. Qua đó sẽ đánh giá được mức độ thực hiện thu BHXH so với sự

Quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân

Quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân

Similar to Quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp tại BHXH quận Thanh Xuân