Vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
ĐỀ TÀI: Vai trò của du lịch trong việc
bảo tồn và phát huy gi¸ trÞ v¨n
ho¸ truyÒn thèng d©n téc.

LỜI CẢM ƠN
Em xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới toàn thể các thầy cô
trong khoa du lịch học Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn. §Æc
biÖt, em xin được gửi lời cảm ơn s©u s¾c nhÊt tíi ThÇy
gi¸o h-íng dÉn đã rÊt tận tình chỉ bảo và giúp đỡ vµ cung cÊp
cho em nh÷ng ph-¬ng ph¸p lµm viÖc cã hiÖu qu¶ nhÊt
trong suốt quá trình chuÈn bÞ, thùc hiÖn vµ hoµn thµnh
khoá luận tốt nghiệp nµy.
§ång thêi em xin cảm ơn tới gia ®×nh ®· lu«n lu«n bªn
c¹nh ®éng viªn gióp ®ì em trong suèt kho¶ng thêi
gian qua.
Cuối cùng t«i xin chân thành cảm ơn toµn thÓ c¸c bạn đã
luôn nhiÖt t×nh tham gia gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh
nghiªn cøu vµ cïng t«i trao ®æi ý kiÕn ®Ó ®Ò tµi
®-îc hoµn thiÖn.

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Trong cuéc sèng hiÖn ®¹i ngµy nay, du lịch đã trở
thành một nhu cầu tất yếu của xã hội, không những là ngành kinh tế mũi
nhọn của các quốc gia mà còn là cầu nối giao lưu giữa các dân tộc, quốc gia
và các miền trong một đất nước. Bạn bè quốc tế trước đây biết đến Việt Nam
là một quốc gia phải trải qua nhiều thập kỷ chiến tranh với các thế lực xâm
lược mạnh hơn gấp nhiều lần và họ đã anh hùng đánh bại các thế lực xâm
lược đó, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ non sông của đất nước. Bởi vậy, ngày nay,
khi kh¸ch du lịch đến Việt Nam hä th-êng ngạc nhiên và tự hỏi
không hiểu vì sao những con người mãnh liệt, dũng cảm, lập nhiều kỳ tích
trong chiến tranh như vậy lại cuốn hút kh¸ch tham quan bởi sự hiền hậu,
chân tình và th©n thiÖn chứ không phải bằng những ánh hào quang của
chiến thắng. Có lẽ một phần câu trả lời đang ẩn mình trong tính cách và
truyền thống của người Việt, bởi trải qua hµng ngàn năm lịch sử, người
Việt đã tạo dựng cho mình một phong cách, một nền văn hoá, thuần phong,
mỹ tục riêng. Đồng thời, du lịch còn tạo ra một sự trải nghiệm cho chính du
khách, giúp họ nhìn nhận lại những giá trị quý báu của dân tộc mà biết bao
thế hệ, ngay cả chính họ đã phải đánh đổi bằng xương máu của mình để tạo
dựng nên. Đối với thế hệ trẻ thì du lịch là dịp để họ hiểu hơn về công lao của

cha ông mình, đồng thời cũng hiểu những giá trị nhân văn, giá trị truyền
thống và thiên nhiên mà họ đang được thừa hưởng. Du lịch ngày nay đã trở
thành một hoạt động không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt xã hội, làm
cho đời sống xã hội ngày một phong phú hơn, lý thú và bổ ích hơn. Về
phương diện kinh tế, du lịch đã trở thành một ngành mũi nhọn, chiếm một tỷ
trọng lớn trong thu nhập kinh tế quốc dân. Không những vậy, do đặc tính
hoạt động, du lịch còn góp phần không nhỏ trong phát triển kinh tế vùng
chậm phát triển, đồng thời giúp xoá đói, giảm nghèo ở những vùng sâu vùng
xa. Nhưng quan trọng hơn, du lịch có vai trò to lớn trong việc bảo tồn và
phát huy giá trị văn hoá truyền thống dân tộc. Đặc biệt, Việt Nam là một
quốc gia đa dân tộc, có một nền văn hoá lâu đời, phong phú, thống nhất mà
đa dạng. Với số dân gần 80 triệu người của 54 dân tộc anh em cùng đoàn kết
chung sống trên một vùng lãnh thổ, trải qua nhiều đời, mỗi dân tộc đã đóng
góp, dựng xây tạo nên những thành quả trên nhiều lĩnh vực: kinh tế- văn
hoá- xã hội, bên cạnh đó cũng hình thành nên những vùng văn hoá với nét
đặc trưng riêng. Đất nước Việt Nam, con người Việt Nam với các thành
phần dân tộc, qua hàng ngàn năm xây đắp đã tạo dựng nên một kho tàng văn
hoá hết sức phong phú, độc đáo và quý giá. Xuyên suốt chặng đường lịch sử
hình thành và phát triển đất nước, các giá trị văn hoá truyền thống của dân
tộc Việt Nam nói chung và 54 dân tộc anh em nói riêng là một di sản vô
cùng quý báu, một tài nguyên vô cùng quý giá trong quá trình xây dựng và
phát triển đất nước. Trải qua những năm tháng chiến tranh chống xâm lược
bảo vệ tổ quốc, do một phần nhận thức của người dân còn thấp đặc biệt là sự
quản lý, phối hợp lỏng lẻo của các ngành các cấp nên nhiều vốn quý trong
kho tàng văn hoá truyền thống các dân tộc đã bị mất mát và mai một. Nghị
quyết 4 của Ban chấp hành trung ương Đảng khoá 8 về việc bảo tồn và phát
huy giá trị văn hoá truyền thống là định hướng quan trọng trong việc khôi

phục lại nguồn vốn quý của dân tộc. Nhiều công trình văn hoá nghệ thuật
trên các lĩnh vực văn hoá phi vật thể và vật thể được kiểm kê, trùng tu, tôn
tạo chống xuống cấp; sưu tầm bảo quản nghiên cứu giới thiệu, giao lưu để
bảo tồn trong cuộc sống và cho khách tham quan. Trong đó, du lịch đóng vai
trò to lớn và đặc biệt quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn
hoá truyền thống dân tộc. Bởi vậy, nghiên cứu về du lịch sẽ góp phần quan
trọng trong việc nâng cao nhận thức và phương hướng phát triển ngành du
lịch Việt Nam. Tuy nhiên, do điều kiện có hạn về không gian, thời gian và tư
liệu nên đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu “Vai trò của du lịch trong việc bảo
tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc”. Đề tài sẽ cố gắng đi sâu phân
tích vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân
tộc của một số tài nguyên du lịch chọn mẫu; so sánh nhận thức thực tế, hoạt
động của các chương trình du lịch trong những năm 2004 – 2008 để phát
huy vai trò mà du lịch đã tiếp cận, những tiềm năng mà du lịch còn chưa
được khai thác để đáp ứng nhu cầu của khách nội địa và quốc tế.
2. Mục đích và đối tượng nghiên cứu:
2.1. Mục đích nghiên cứu:
Đề tài “ Vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc
văn hoá dân tộc” hướng tới giải quyết mối quan hệ giữa du lịch và văn hoá,
trong đó những nhân tố truyền thống dân tộc cần được phát huy như một nền
tảng vững chắc giúp cho ngành du lịch đi đúng hướng và tiến tới phát triển
du lịch một cách bền vững. Đồng thời, thong qua phân tích, so sánh, em hy
vọng sẽ góp phần củng cố thông tin bổ ích về vai trò của du lịch với việc bảo
tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc cho những người tham gia hoạt
động du lịch để họ có thể phát huy tác dụng của nó như một cách tối đa và
có hiệu quả nhất.

2.2. Đối tượng nghiên cứu
Sinh viên tập trung vào nghiên cứu ngành du lịch Việt Nam để làm rõ
vai trò của nó đối với việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc.
Đồng thời, những nhận thức về bản sắc văn hoá dân tộc và những vấn đề có
liên quan cũng được nghiên cứu và làm rõ để làm sáng tỏ vấn đề.
3. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập tài liệu
- Phương pháp khảo sát thực địa
- Phương pháp tiếp cận hệ thống.
- Phương pháp trực quan, phương tiện thông tin đại chúng
4. Bố cục khoá luận: gồm ba phần:
Phần mở đầu
Phần nội dung gồm:
Chương 1: Những nhận thức về du lịch và bản sắc văn hoá truyền thống
dân tộc.
Chương 2: Thực trạng vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy
bản sắc văn hoá dân tộc.
Chương 3: Một số giải pháp kiến nghị để phát huy vai trò của du lịch
trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống dân tộc.
Phần kết luận.

PHẦN NỘI DUNG
Chương 1: Những nhận thức cơ bản về du lịch và văn hoá truyền thống
của dân tộc
1. Những khái niệm cơ bản về du lịch:
Du lịch đối với nước ta là một ngành kinh tế mới mẻ. Từ sau khi đất
nước hoàn toàn giải phóng, ngành du lịch mới thực sự được Đảng và Nhà
nước ta quan tâm. Đặc biệt, từ đại hội lần VII của Đảng Cộng Sản Việt Nam,
cùng với sự chuyển dịch cơ cấu các thành phần, khu vực kinh tế, ngành du
lịch lần đầu tiên được nghị quyết của Đảng khẳng định là một ngành kinh tế
mũi nhọn. Muốn cho kinh tế du lịch phát triển đúng hướng mang lại nguồn
lợi cho nền kinh tế quốc dân chúng ta cần hiểu rõ khái niệm, lịch sử, xu thế,
những nhân tố tạo điều kiện cho ngành này phát triển để vận dụng vào điều
kiện cụ thể của nước ta.
1.1.Khái niệm du lịch:
Mặc dù du lịch đã trở thành hiện tượng kinh tế, xã hội phổ biến trên thế
giới và là thói quen trong nếp sống sinh hoạt của xã hội nhưng cho đến nay,
nhận thức về nội dung du lịch vẫn chưa được thống nhất. Trước thực tế phát
triển của ngành du lịch về mặt kinh tế cũng như trong lĩnh vực đào tạo,
nghiên cứu thảo luận, để đi đến thống nhất một số khái niệm trong đó có
khái niệm về du lịch là một đòi hỏi cần thiết.
Theo ông Nguyễn Khắc Viện thì du lịch là sự mở rộng không gian
văn hoá của con người.
Trong từ điển tiếng Việt du lịch lại được giải thích là đi chơi cho biết
xứ người.

Với Ghisman: du lịch là sự khắc phục về mặt không gian của con
người hướng tới một điểm nhất định nhưng không phải là nơi thường xuyên
của họ.
Guer Freuler: du lịch với ý nghĩa hiện đại của từ này là một hiện
tượng của thời đại chúng ta dựa trên sự tăng trưởng về nhu cầu khôi phục
sức khỏe và sự thay đổi về môi trường xung quanh, dựa vào sự phát sinh,
phát triển tình cảm đối với vẻ đẹp của thiên nhiên chia sẻ quan niệm này với
Guer Freuler, PTS Trần Nam đưa ra quan điểm của mình: du lịch là quá
trình hoạt động của con người rời khỏi quê hương đến một nơi khác với mục
đích chủ yếu là được thẩm nhận những giá trị vật chất và tinh thần đặc sắc,
độc đáo khác lạ với quê hương, không nhằm mục đích sinh lời được tính
bằng đồng tiền.
Aza nhận thấy du lịch là một trong những hình thức di chuyển tạm
thời tự một vùng này sang một vùng khác, từ một nước này sang nước khác
nếu không gắn với sự thay đổi nơi cư trú hay nơi làm việc.
Quan điểm của Kaspar: du lịch là toàn bộ những quan hệ về hiện
tượng xảy ra trong quá trìn di chuyển và lưu trú của con người tại nơi không
phải là nơi ở thường xuyên hoặc nơi làm việc của họ.
Quan điểm cuả Hunziker và Kraff cũng bắt nguồn từ ý tưởng này: du
lịch là tổng hợp các mối quan hệ và hiện tượng bắt nguồn từ cuộc hành trình
và lưu trú tạm thời của các cá nhân tại những nơi không phải là nơi ở và nơi
làm việc thường xuyên của họ.
Du lịch không chỉ là một hiện tượng xã hội đơn thuần mà nó phải gắn
chặt với hoạt động kinh tế. Tuy nhiên, mỗi học giả lại có những nhận định
khác nhau về vấn đề này.

Theo Kuns, một yếu tố không thể thiếu được trong định nghĩa về du
lịch cần được bổ sung là đến bằng các phương tiện giao thong và sử dụng
các xí nghiệp du lịch.
Picira Edmod đã đưa ra định nghĩa: du lịch là việc tổng hoà, việc tổ
chức và chức năng của nó không chỉ về phương diện khách vãng lai mà
chính về phương diện giá trị do người chỉ ra và của những khách vãng lai
đến với một túi tiền đầy tiêu dùng trực tiếp và gián tiếp cho các chi phí của
họ nhằm thoả mãn nhu cầu hiểu biết và giải trí.
Mariot coi tất cả các hoạt động, tổ chức, kỹ thuật và kinh tế phục vụ
các cuộc hành trình và lưu trú của con người ngoài nơi cư trú, với nhiều mục
đích ngoài mục đích kiếm việc làm và thăm viếng người thân là du lịch.
Ngoài những khái niệm thiên về tiếp cận kinh tế, tiếp cân xã hội cũng
có một số khái niệm sau: đối với Nguyễn Cao Thường và Tô Đăng Hải cho
rằng: “Du lịch là một ngành kinh tế xã hội, dịch vụ có nhiệm vụ phục vụ nhu
cầu tham quan, giải trí, nghỉ ngơi hoặc không kết hợp với các hoạt động
chữa bệnh, thể thao, nghiên cứu khoa học và nhu cầu khác”.
Michand – chuyên gia nghiên cứu về du lịch thuộc lĩnh vực địa lý đưa
ra quan điểm của mình: du lịch là tập hợp những hoạt động sản xuất và tiêu
thụ phục vụ cho việc đi lại và ngủ lại ít nhất một đêm ngoài nơi ở thường
ngày với lý do giải trí, kinh doanh, sản xuất, hội họp, thể thao hoặc tôn giáo.
Ngoài tiếp cận môi trường, hoạt động du lịch phải có tiếp cận cộng
đồng mới đảm bảo sự phát triển lâu dài.
Coltman đã định nghĩa: du lịch là quan hệ tương hỗ do sự tương tác
của bốn nhóm du khách, cơ quan cung ứng du lịch, chính quyền và dân cư
tại nơi đến du lịch tạo nên.
Còn Robert W.Mcintosh, Charles R.Goelder, J.R Brent Ritchie phát
biểu về du lịch như là tổng các hiện tượng và mối quan hệ nảy sinh từ tác

động qua lại giữa du khách, nhà cung ứng, chính quyền và cộng đồng chủ
nhà trong quá trình thu hút và đón tiếp du khách.
Với mục đích quốc tế hoá, tại hội nghị Liên Hợp Quốc vệ du lịch họp
tại Roma, các chuyên gia đã đưa ra định nghĩa về du lịch “Du lịch là tổng
hợp các mối quan hệ, hiện tượng và các hoạt động kinh tế bắt nguồn từ các
cuộc hành trình và lưu trú của cá nhân hay tập thể ở bên ngoài nơi ở thường
xuyên của họ hay ngoài nước họ với mục đích hoà bình. Nơi họ lưu trú
không phải nơi làm việc của họ”.
Khác với quan điểm trên các học giả biên soạn bách khoa toàn thư
Việt Nam đã tách hai nội dùng cơ bản của du lịch thành hai phần:
+ Nghĩa thứ nhất: du lịch là một dạng nghỉ dưỡng sức tham quan tích cực
của con người ngoài nơi cư trú với mục đích: nghỉ ngơi, giải trí, xem danh
lam thắng cảnh, di tích lịch sử, công trình văn hóa nghệ thuật…
+ Nghĩa thứ hai: du lịch được coi là ngành kinh doanh tổng hợp có hiệu quả
cao về nhiều mặt, nâng cao hiểu biết về thiên nhiên, truyền thống lịch sử và
văn hoá dân tộc, từ đó góp phần làm tăng tình yêu đất nước, đối với người
nước ngoài là tình hữu nghị với dân tộc mình, về mặt kinh tế du lịch là lĩnh
vực kinh doanh mang lại hiệu quả rất lớn, có thể coi là hình thức xuất khẩu
hàng hoá và dịch vụ tại chỗ.
Luật Du lịch Việt Nam chỉ rõ: “Du Lịch là họat động có liên quan
đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm
đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng
thời gian nhất định”. Theo định nghĩa này ta thấy, du lịch trước tiên phải là
hoạt động của con người và phải là hoạt động ngoài nơi cư trú thường xuyên
của họ. Tuy vậy ở đây còn nêu lên một vấn đề rất chung chung là “nơi cư
trú” bởi từ này có thể hiểu với một không gian rất rộng như một đất nước,
bởi một nước cũng có thể hiểu là nơi cư trú của công dân nước đó hoặc

không gian nhỏ hơn là một vùng lãnh thổ, một tỉnh, thành phố hay một
huyện, một xã, hay một làng. Việc giới hạn không gian linh hoạt như trên đã
giúp chúng ta có cái nhìn nhận linh hoạt hơn không bị quá bó hẹp về không
gian du lịch mà nó được lien hệ với các yếu tố khác. Du lịch phải nhằm thoả
mãn nhu cầu tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng của con người đi du lịch, trong
đó một nhu cầu rất quan trọng là tham quan, điều này cho chúng ta thấy hoạt
động của con người ngoài nơi cư trú nhưng không nhằm thoả mãn nhu cầu
tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng thì sẽ không được công nhận là du lịch. Theo
tinh thần đó thì những hoạt động như học tập ngoài nơi cư trú, lao động
ngoài nơi cư trú sẽ không phải là du lịch. Du lịch được diễn ra trong một
khoảng thời gian nhất định nghĩa là du lịch nhằm thoả mãn nhu cầu của con
người đi du lịch trong những thời gian nhất định, điều này giúp ta phân biệt
nhu cầu, hoạt động của con người đi du lịch với các nhu cầu khác của họ và
cho ta thấy giới hạn thời gian của khách du lịch, từ đó mà có những sản
phẩm du lịch phù hợp với giới hạn thời gian của họ.
Ngày nay, Tổ chức Du lịch Thế Giới (UNWTO) đã thống nhất khái
niệm du lịch phản ánh các mối quan hệ có tính bản chất bên trong là cơ sở
cho việc nghiên cứu các xu hướng và quy luật phát triển của nó. Do đó: “ Du
lịch là tổng thể những hiện tượng về mối quan hệ phát sinh do sự tác động
qua lại giữa khách du lịch, người kinh doanh du lịch, chính quyền sở tại và
cộng đồng dân cư địa phương trong quá trình thu hút và lưu giữ khách du
lịch. Trong thực tế cuộc sống, do sự phát triển của xã hội và nhận thức, các
từ ngữ thường có nhiều nghĩa, nhiều khi trái ngược nhau. Như vậy việc giải
thích bằng cách gộp các nội dùng khác nhau vào một định nghĩa sẽ gây khó
hiểu, không rõ ràng. Vậy có thể tách du lịch thành hai phần để định nghĩa:
- Thứ nhất, du lịch có thể hiểu là sự di chuyển và lưu trú qua đêm tạm
thời trong thời gian rảnh rỗi của cá nhân hay tập thể ngoài nơi cư trú

nhằm mục đích phục hồi sức khoẻ, nâng cao tại chỗ về nhận thức về
thế giới xung quanh, có hoặc không kèm theo sự tiêu thụ một số giá
trị kinh tế, văn hoá, và dịch vụ do các cơ sở cung ứng.
- Thứ hai: Du lịch có thể được hiểu là một lĩnh vực kinh doanh các dịch
vụ nhằm thoả mãn nhu cầu nảy sinh trong quá trình di chuyển và lưu
trú qua đêm tạm thời trong thời gian rảnh rỗi của cá nhân hay tập thể
ngoài nơi cư trú với mục đích phục hồi sức khoẻ, nâng cao nhận thức
tại chỗ về thế giới xung quanh.
Việc nhận định rõ ràng hai nội dùng cơ bản của khái niệm có ý nghĩa góp
phần thúc đẩy sự phát triển của du lịch. Từ những khái niệm trên giúp ta
hiểu rõ về ngành du lịch từ đó có những nhìn nhận đúng đắn về ngành
này cũng như vai trò của nó đối với đất nước, đặc biệt là vai trò bảo tồn
và phát huy những giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc.
1.2. Một số khái niệm liên quan:
- Cũng theo Luật Du Lịch thì “tham quan là hoạt động của khách du lịch
trong ngày tới thăm nơi có tài nguyên du lịch với mục đích tìm hiểu, thưởng
thức những giá trị tài nguyên du lịch”. Qua đây cho ta thấy, tham quan là
hình thức quan sát trực tiếp những di tích, danh lam, phong tục, cuộc sống
sinh hoạt của cộng đồng dân cư nơi họ đến du lịch, từ đó cảm nhận, hình
thành những kiến thức hoặc bổ sung thêm kiến thức cho bản thân mình.
Tham quan không chỉ thoả mãn nhu cầu tìm hiểu thông qua tiếp xúc trực
tiếp các giác quan mà nó còn thông qua việc tiếp xúc ấy để thưởng ngoạn
các giá trị của nơi đến tham quan. Tham quan không những giúp cho ta cảm
nhận trực tiếp các đối tượng tham quan và giúp ta kiểm nghiệm, bổ sung trí
tưởng tượng phong phú của con người về các đối tượng mà ta có được thông
qua các hình thức khác như văn học, hội hoạ, truyền thống… Việc hình

thành kiến thức, bổ sung kiến thức thông qua tham quan mang tính khác biệt
với các hình thức khác, bởi kiến thức được hình thành bổ sung một cách nhẹ
nhàng, thoải mái, không bắt buộc. Từ những quan sát kinh tế, trực tiếp, kiến
thức dần dần đọng lại trong khách du lịch một cách tự nguyện, bản năng, bởi
vậy những kiến thức đọng lại thuộc về nhu cầu và tương đối bền vững với
người tiếp nhận nó.
- Luật Du Lịch còn chỉ rõ : “ Khách du lịch là người đi du lịch hoặc kết
hợp đi du lịch, trừ trường hợp đi học, làm việc hoặc hành nghề để nhận thu
nhập ở nơi đến ”. Về phương diện kinh tế, du khách là những người sử dụng
dịch vụ của các doanh nghiệp du lịch như lữ hành, lưu trú, ăn uống… (theo
nhập môn KH du lịch - Trần Đức Thanh). Khái niệm này cho ta thấy khách
du lịch là rất đa dạng không phân biệt tuổi tác, học thức, nghề nghiệp, địa vị
xã hội hay tôn giáo. Như vậy, sẽ có rất nhiều đối tượng nếu có nhận thức tốt
tham gia vào việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc.
- Tài nguyên du lịch: “ là cảnh quan thiên nhiên, yếu tố tự nhiên, di tích lịch
sử- văn hoá, công trình lao động sáng tạo của con người và các giá trị nhân
văn khác có thể được sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu du lịch, là yếu tố cơ
bản để hình thành các khu du lịch, điểm du lịch, tuyến du lịch, đô thị du
lịch” ( Luật Du Lịch). Ngay từ khái niệm về tài nguyên du lịch này đã cho ta
thấy một phần vai trò du lịch trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá
dân tộc. Vì khi ngành du lịch sử dụng, khai thác nguồn tài nguyên du lịch thì
sẽ đi đôi với việc giữ gìn và tiếp tục kế thừa phát triển nguồn tài nguyên đó
để hướng tới phát triển du lịch bền vững. Cảnh quan thiên nhiên chứa trong
bản thân nó vẻ đẹp hùng vĩ của tạo hoá nhưng bên cạnh đó cũng ghi dấu ấn
lịch sử dân tộc qua các thời kỳ. Chính vì vậy, nó cuốn hút khơi dậy trong
mỗi con người chúng ta tình yêu quê hương đất nước giống như một đại văn
hào đã nói: “dòng suối chảy vào sông, sông chảy vào đại trường giang Von-

ga. Còn sông Von-ga chảy ra biển. Lòng yêu nhà quê hương xứ sở trở thành
lòng yêu nước. Các di tích lịch sử không chỉ chứa đựng những thông tin lịch
sử mà còn chưa đựng cả những tư tưởng, truyền thống cách mạng của các
thế hệ cha ông chúng ta. Đương thời thăm đền Hùng, Hồ chủ tịch đã dạy: “
Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải quyết tâm giữ nước”.
Trong khung cảnh hùng vĩ của Đền Hùng, lời dạy đó đi vào lòng chúng ta
một cách êm ái mà sâu sắc biết nhường nào. Những di tích cách mạng với
thời gian năm tháng sẽ không chỉ đơn thuần là di tích cách mạng, mà nó sẽ
trở thành di tích lịch sử - cách mạng với ý nghĩa vô cùng lớn lao chứa đựng
trong bản thân nó và ý nghĩa thời gian nó đã trải qua. Không những chỉ chứa
đựng những thông tin lịch sử văn hoá mà các di tích còn ẩn chứa trong mình,
những giá trị nhân văn, những giá trị ứng xử của con người Việt Nam.
Thông qua các biểu tượng hoặc các truyền thuyết gắn liền với di tích đó, mà
ta thấy được nét truyền thống văn hiến của dân tộc mình. Khuê Văn Các
không phải nghiễm nhiên được xây dựng ở trung tâm Văn Miếu bởi nó ẩn
chứa trong mình những ý chí vươn lên toả sáng - những ánh sang tuyệt đẹp
của con người Việt Nam như ánh sáng của chùm sao Khuê.
- Khu du lịch: là nơi có tài nguyên du lịch hấp dẫn với ưu thế về tài nguyên
du lịch tự nhiên, được quy hoạch, đầu tư, phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu
đa dạng của khách du lịch, đem lại hiệu quả về kinh tế, xã hội và môi
trường (Luật Du Lịch). Vậy khu du lịch phải là nơi có tài nguyên du lịch hấp
dẫn và đồng thời phải có ưu thế nổi bật về tài nguyên du lịch tự nhiên.
Không những thế, nó phải được quy hoạch, đầu tư phát triển, nhằm thoả mãn
nhu cầu đa dạng của khách du lịch nhưng phải mang lại hiệu quả kinh tế, xã
hội và môi trường. Qua đây chúng ta thấy nếu một khu nào đó có đầy đủ
điều kiện, được quy hoạch, đầu tư phát triển nhưng không mang lại hiệu quả
xã hội và môi trường thì nó vẫn chưa được coi là khu du lịch.

- Điểm du lịch: là nơi có tài nguyên du lịch hấp dẫn, phục vụ nhu cầu tham
quan của khách du lịch, (Luật Du Lịch). Khái niệm này giúp ta phân biệt
điểm du lịch với các điểm khác như: điểm vui chơi, giải trí, điểm thi đấu thể
thao… Đồng thời nó cũng giúp ta nhận biết đâu là tài nguyên du lịch đâu là
điểm du lịch, tài nguyên du lịch là khái niệm chung trong đó bao gồm cả
điểm du lịch, nhưng điểm du lịch là những tài nguyên du lịch đã được đưa
vào khai thác và phát huy ý nghĩa của nó.
- Tuyến du lịch: là lộ trình liên kết các khu du lịch, điểm du lịch, cơ sở cung
cấp các dịch vụ du lịch, gắn với các tuyến giao thông đường bộ, đường sắt,
đường thuỷ, đường hàng không. (Luật Du Lịch). Khái niệm này cho ta thấy
hai yếu tố cấu thành nên tuyến du lịch là các điểm, khu du lịch và tuyến giao
thông. Nếu có điểm du lịch nhưng hạ tầng giao thông chưa phát triển thì
cũng không xây dựng được tuyến du lịch. Tất nhiên ta phải hiểu tuyến giao
thông ở đây một cách đa dạng và uyển chuyển: gồm giao thông đường xe cơ
giới, giao thông đường thuỷ, và nhiều khi có cả đường giao thông cho xe thô
sơ và đi bộ trong một khoảng cách chấp nhận được.
- Chương trình du lịch: “là lịch trình, các dịch vụ và giá bán, chương trình
được định trước cho chuyến đi của khách du lịch, từ nơi xuất phát đến điểm
kết thúc chuyến đi ” (Luật Du Lịch). Vậy chương trình du lịch chứa đựng ba
yếu tố cơ bản đó là lịch trình tham quan được định trước và có xác định thời
gian thực hiện; hai là các dịch vụ kèm theo bao gồm lưu trú, vận chuyển,
hướng dẫn, ăn uống và các dịch vụ khác tuỳ thuộc vào từng loại hình du
lịch; ba là chương trình đó phải có giá bán rõ ràng. Qua đây ta thấy chương
trình nhằm đáp ứng hai khía cạnh của khách du lịch là sở thích nhu cầu của
khách và khả năng tài chính của khách. Nếu không đáp ứng được hai khía
cạnh đó chương trình du lịch sẽ trở thành không hấp dẫn và khó mà bán
được.

- Lữ hành: “ là việc xây dựng, bán, và tổ chức thực hiện một phần hoặc toàn
bộ chương trình du lịch cho khách du lịch”. Như vậy, lữ hành là việc tổ chức
các chương trình du lịch đã được bán cho khách du lịch. Lữ hành thực chất
là hoạt động của các công ty du lịch chuyển sản phẩm đến người tiêu dùng là
khách du lịch.
- Hướng dẫn du lịch: là hoạt động của các tổ chức kinh doanh du lịch thông
qua hướng dẫn viên và những người có liên quan đến đón tiếp, phục vụ,
hướng dẫn khách du lịch thực hiện các dịch vụ theo các chương trình được
thoả thuận và giúp đỡ khách giải quyết những vấn đề phát sinh trong quá trìn
thực hiện chuyến du lịch. Khái niệm trên đã chỉ rõ những hoạt động chủ yếu
của hướng dẫn du lịch mà vai trò quan trọng nhất là của hướng dẫn viên,
những người thay mặt cho tổ chức kinh doanh du lịch thực hiện các hợp
đồng giữa đơn vị mình với khách du lịch. Các hoạt động du lịch bao gồm
nhiều mặt công tác và đòi hỏi về nghiệp độ tuy mức độ không giống nhau.
1.3. Sơ lược về sự phát triển của du lịch
Du lịch là một nhu cầu không thể thiếu được trong đời sống kinh tế
xã hội và đã trở lên phổ biến ở nhiều quốc gia và là một thói quen trong nếp
sống sinh hoạt trong xã hội ngày nay. Có nước coi du lịch là nguồn thu chủ
yếu, điều chỉnh cán cân thanh toán quốc tế, có nước coi du lịch như một
ngành kinh doanh mũi nhọn có sức hút đối với những ngành khác. Ngành du
lịch ở Việt Nam ra đời năm 1960 với việc thành lập Công Ty Du Lịch Việt
Nam theo nghị định số 26 CP ngày 9/7/1960 đã đánh dấu nhận thức của
Đảng và Nhà Nước về triển vọng nền kinh tế này.
Trong suốt gần 50 năm hình thành và phát triển ngành du lịch luôn
được Đảng và nhà nước quan tâm. Ở mỗi thời kỳ đều xác định vị trí của du
lịch trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước phù hợp với yêu

cầu của xã hội. Đặc biệt, thời kỳ đổi mới và hội nhập, du lịch Việt Nam đã
có những phát triển vượt bậc, nhanh chóng thu hẹp khoảng cách về phát
triển du lịch với các nước trong khu vực. Trở thành ngành kinh tế quan trọng
trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Sự quan tâm đặc biệt
của Đảng và Nhà Nước với du lịch là một tiền để rất quan trọng cho những
đổi mới của ngành. Sự quan tâm này được thể hiện trong hiến pháp của nước
cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992, trong nghị quyết đại hội
Đảng toàn quốc, trong chỉ thị 46 CT/TW ngày 14/10/1994 của Ban Bí Thư
Trung Ương, thông báo số 179 TB/TW ngày 11/11/1998 và dự thảo văn
kiện Đại Hội Đảng toàn quốc lần thứ X (dự thảo kế hoạch phát triển kinh tế
5 năm 2006-2010) và hàng loạt các văn bản khác. Như vậy có thể tin tưởng
rằng trong tương lai du lịch Việt Nam chắc chắn sẽ có một vị trí xứng đáng
trong xã hội và nền kinh tế nước nhà.
Lượng khách quốc tế vào nước ta từ năm 1990-2007:

250,000
440,000
1,018,244
1,607,155 1,520,218
2,140,100
2,627,988
2,927,876
3,583,458
4,230,000
0
500,000
1,000,000
1,500,000
2,000,000
2,500,000
3,000,000
3,500,000
4,000,000
4,500,000
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2007
1.
1. Kh
Khá
ách
ch qu
quố
ốc
c t
tế
ế
Lượng khách nội địa giai đoạn 1990 – 2007:
1,000,000
2,000,000
6,200,000
7,300,000
9,600,000
11,200,000
13,000,000
14,500,000
17,500,000
19,500,000
0
5,000,000
10,000,000
15,000,000
20,000,000
25,000,000
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2007
§ ¬n vÞ
: L- î t kh¸ ch
2.
2. Kh
Khá
ách
ch n
nộ
ội
i đ
đị
ịa
a
*

Nguồn: Tổng Cục thống kê
Qua hai bản biểu đồ trên có thể thấy hoạt động du lịch của nước ta giai đoạn
1990- 2007 đã đạt được những thành tựu nhất định, cả lượng khách nội địa
và quốc tế đã liên tục tăng qua các năm. Điều đó khẳng định vị thế và tương
lai của du lịch nước ta.
1.4. Các loại hình du lịch ở Việt Nam
Hoạt động du lịch có thể chia thành các nhóm khác nhau tuỳ thuộc
vào tiêu chí đưa ra. Về phần mình các tiêu chí được đưa ra phụ thuộc vào
mục đích việc phân loại và quan điểm chủ quan của tác giả. Do đó, cho đến
nay chưa có bảng phân loại nào được coi là hoàn hảo. Phân loại theo mục
đích chuyến đi thì ở Việt Nam đang hình thành, tồn tại và phát triển các loại
hình du lịch sau:
- Du lịch văn hoá lịch sử: là chương trình tổ chức cho khách du lịch
tham quan các điểm, khu du lịch mang ý nghĩa lịch sử, văn hoá và
thắng cảnh. Du lịch văn hoá, lịch sử giúp cho khách tìm hiểu được
những nét văn hoá , lịch sử truyền thống bản sắc của dân tộc, đất nước
hoặc một vùng. Đây là loại hình du lịch cổ điển và truyền thống nhất
trong các loại hình du lịch và loại hình này hiện nay cũng đang phát
triển nhất tại Việt Nam. Tham gia loại hình này khách chủ yếu tham
quan những di tích lịch sử văn hoá, những viện bảo tàng những làng
nghề, lễ hội, những thắng cảnh thiên nhiên … Đây là loại hình du lịch
khá phổ thông và thu hút quảng đại khách du lịch và nó chiếm tỷ
trọng lớn trong ngành du lịch. Đồng thời loại hình du lịch này đã thể
hiện rõ nét và được đánh giá cao với vai trò bảo tồn và phát huy nền
văn hoá truyền thống dân tộc

- Du lịch sinh thái: Là du lịch phát huy, khai thác những giá trị sinh thái
môi trường. DU lịch sinh thái giúp ta tìm hiểu được các hệ sinh thái tự
nhiên hoặc do con người tái tạo, giúp khách du lịch hiểu được giá trị
của sinh thái và môi trường, ảnh hưởng của sinh thái đối với cuộc
sống và một số ngành sản xuất; mối liên hệ tự nhiên giữa phát triển,
bảo vệ môi trường và giữ cân bằng sinh thái môi trường. Tham gia
loại hình du lịch này khách thường được tham quan các khu bảo tồn
thiên nhiên lưu trú trong những nhà nghỉ khách sạn đơn giản trong các
khu bảo tồn hoặc các khu phụ cận, nhưng lại được đắm mình trong
khung cảnh thiên nhiên và không khí trong lành, qua đó đem lại cho
người ta một ý thức bảo vệ môi trường, giữ gìn môi trường, cải tạo và
trả lại cho môi trường vẻ đẹp vốn có của nó.
- Du lịch mạo hiểm: Là loại hình du lịch mà hoạt động của du khách
mang ít nhiều tính mạo hiểm, khám phá. Từ mạo hiểm cho ta thấy là
trong quá trình du lịch khách dễ gặp phải những rủi ro, nguy hiểm khó
lường trước được và đôi khi nguy hiểm đến cả tính mạng. Loại hình
du lịch này chỉ phù hợp với những người có sức khỏe tốt và có cá tình
mạnh, thích phiêu lưu mạo hiểm. Các dạng phổ biến của loại hình này
là leo núi, chinh phục các ngọn núi cao, vượt sông, thác ghềnh ở
những nơi nguy hiểm tạo cho họ cảm giác mạnh và mang ý nghĩa
chinh phục, lặn biển để khám phá vẻ đẹp dưới đáy biển, khám phá các
hang động để tìm ra những điều bí ẩn. Du lịch mạo hiểm giúp cho con
người rèn luyện ý chí, khả năng xử lý tình huống khi gặp những khó
khăn bất ngờ.
- Du lịch nghỉ dưỡng: một trong những chức năng xã hội quan trọng
của du lịch là phục hồi sức khoẻ cộng đồng. Theo một số học giả trên
thế giới với chế độ du lịch hợp lý cộng đồng có thể giảm được trung

bình 30% ngày điều trị bệnh trong năm. Thông thường loại hình du
lịch này diễn ra ở những nơi có điều kiện thiên nhiên thuận lợi cho
việc nghỉ dưỡng như khí hậu, môi trường, bãi biển và có cơ sở vật
chất đủ đáp ứng cho nhu cầu nghỉ ngơi tĩnh dưỡng. Tham quan khu
vực lân cận với chương trình nhẹ nhàng, mang tính thư giãn và nghỉ
dưỡng là một phần của loại hình này. Thời gian chủ yếu của khách là
nghỉ ngơi kết hợp các vận động nhằm giúp ích cho sức khoẻ hoặc thư
giãn đầu óc, hưởng thụ các dịch vụ tại nơi nghỉ dưỡng. Ở Việt Nam,
các khu nghỉ dưỡng này mới chủ yếu hình thành dọc bờ biển miền
Trung như: Đà Nẵng, Hội An, Nha Trang, Vũng Tàu…
- Du lịch tàu biển: là loại hình du lịch trên các con tàu biển với thiết bị
sang trọng, hiện đại vừa làm chức năng vận chuyển khách giữa các
điểm tham quan trên đất liền hoặc các đảo suốt hành trình trên biển,
đồng thời là nơi lưu trú và giải trí của khách. Khi đến các điểm tham
quan, tàu neo đậu để khách lên bờ tham quan nhưng tối lại quay về
nghỉ ngơi trên tàu. Ngày nay, những con tàu đã được đóng và trang bị
ngang bằng bởi các khách sạn năm sao với đầy đủ các dịch vụ như
phòng nghỉ, bể bơi, sân tennis, câu lạc bộ khiêu vũ… Loại hình du
lịch này hiện đang thu hút được nhiều người lớn tuổi, bởi trong suốt
thời gian di chuyển từ nước này sang nước khác họ không phải nó
mình trên các phương tiện vận chuyển mà vẫn sinh hoạt thoải mái như
ở nhà.
- Du lịch MICE: đây là loại hình du lịch tương đối mới mẻ ở Việt Nam,
nhằm cung cấp dịch vụ cho hội nghị, hội thảo, triển lãm và du lịch
phần thưởng. Ngoài việc cung cấp dịch vụ cho các mục đích nêu trên
thì các dịch vụ phụ trợ hoặc xen kẽ giữa các khoảng thời gian của hội
nghị, hội thảo là rất quan trọng, như chương trình tham quan cho các

thành viên đi theo hoặc chưa tham gia hội nghị. Tổ chức các hoạt
động phụ trợ để hội nghị, hội thảo trở thành sự kiện khó quên đối với
các thành viên như các hoạt động nhóm, các bữa tiệc sang trọng mang
nét đặc sắc. Đây là loại hình du lịch hình thành để đáp ứng nhu cầu
hoạt động của các công ty đa quốc gia, các công ty siêu quốc gia, các
tổ chức quốc tế.
- Ngoài ra, còn kết hợp du lịch trong chuyến đi vì mục đích tôn giáo,
học tập, nghiên cứu hoặc mục đích thể thao, thăm người thân,…
Qua các hoại hình du lịch nói trên có thể thấy du lịch văn hoá có ảnh
hưởng tác động nhiều đến bản sắc văn hoá dân tộc của người Việt. Đây là
loại hình du lịch khá phổ biến và ngày càng phát triển. Dễ nhận thấy vai trò
của nó đối với việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc cũng được
thể hiện một cách rõ nét nhất.
2. Nhận thức cơ bản về văn hoá
2.1.Khái niệm văn hoá
Văn hóa là một phạm trù rộng lớn và không thống nhất theo cách nghĩ
của mỗi người. Dưới góc độ khác nhau, mục đích nghiên cứu khác nhau mỗi
học giả đều tự đưa ra cho mình những quan niệm khác nhau về văn hoá.
Văn hoá là sản phẩm do con người sáng tạo, có từ thuở bình minh của
xã hội loài người. Ở phương Đông, từ văn hoá đã có trong đời sống ngôn
ngữ từ rất sớm. Trong Chu Dịch, quẻ Bi đã có từ văn hoá. Xem dáng vẻ con
người, lấy đó mà giáo hoá thiên hạ (quan hồ nhân văn dĩ hoá thành hiện đại).
Người sử dụng từ văn hoá sớm nhất có lẽ là Lưu Hướng (năm 776 trước
Công Nguyên). Tuy vậy, việc xây dựng và sử dụng khái niệm văn hoá không
đơn giản và thay đổi theo thời gian, thuật ngữ văn hoá với nghĩa “canh tác

tinh thần” được sử dụng vào thế kỷ XVII – XVIII bên cạnh nghĩa gốc là
quản lý, canh tác nông nghiệp.
Vào thế kỷ XIX thuật ngữ “văn hoá” được những nhà nhân loại học
phát triển sử dụng như một danh từ chính. Những học giả này cho rằng văn
hoá thế giới có thể phân loại ra từ trình độ thấp đến cao nhất và văn hoá của
họ chiếm vị trí cao nhất. Bởi họ cho rằng văn hoá hướng về trí lực và sự
vươn lên, sự phát triển tạo thành văn minh, E.B.Taylo là đại diện của họ.
Theo ông văn hoá là toàn bộ thực tế gồm: hiểu biết, tín ngưỡng, nghệ thuật,
đạo đức, luật pháp, phong tục, những khả năng và tập quán khác mà con
người có được với tư cách là một thành viên của xã hội.
Thế kỷ XX, khái niệm văn hoá thay đổi F.Boa ý nghĩa văn hoá được
quy định do khung giải thích riêng chứ không phải bắt nguồn từ cứ liệu cao
siêu như “trí lực” vì thế sự khác nhau về mặt văn hoá từng dân tộc cũng
không phải theo tiêu chuẩn trí lực. Đó cũng là “tương đối luận” của văn hoá.
Văn hoá không xét ở mức độ tăng giảm mà ở góc độ khác biệt. Trong ý
nghĩa rộng nhất: “Văn hoá hôm nay có thể coi là tổng thể những nét riêng
biệt tinh thần và vật chất, trí tuệ và xúc cảm quyết định tính cách của một xã
hội hay của một nhóm người trong xã hội. Văn hoá bao gồm nghệ thuật và
văn chương, những lối sống, những quyền cơ bản của con người, những hệ
thống các giá trị, những tập tục và những tín ngưỡng: văn hoá đem lại cho
con người khả năng suy xét về bản thân, chính văn hoá làm cho chúng ta trở
thành những sinh vật đặc biệt nhân bản, có lý tính, có óc phê phán và sống
có đạo lý. Chính nhờ văn hoá mà con người tự thể hiện, tự ý thức được bản
thân, tự biết mình là một phương án chưa hoàn thành đặt ra để xem xét
những thành tựu của bản thân, tìm tòi không biết mệt những ý nghĩa mới mẻ
và sáng tạo nên những công trình vượt trội nên bản thân.

Như vậy, văn hoá không phải là một lĩnh vực riêng biệt, văn hoá là tổng
thể nói chung những giá trị vật chất và tinh thần do con người tạo ra: văn
hoá là chìa khoá của sự phát triển.
2.2.Di sản văn hoá vật thể và phi vật thể
Theo quan niệm của UNESCO có hai loại di dản văn hoá:
- Một là, những di tích văn hoá hữu thể như: đình, đền, miếu, lăng mộ,
nhà sàn, bảo tàng… hay những di tích kiến trúc nghệ thuật.
- Hai là, những di sản văn hoá vô hình (phi vật thể) bao gồm các biểu
hiện tượng trưng và “không sờ thấy được” của văn hoá được lưu
truyền và biến đổi qua thời gian, với một số quá trình tái tạo “trung
tu” của cộng đồng. Những di sản văn hoá tạm gọi là vô hình này theo
UNESCO gồm cả: âm nhạc, múa, truyền thống, văn chương truyền
miệng ngôn ngữ, huyền thoại, nghi thức, phong tục tập quán, việc nấu
ăn, các món ăn, lễ hội, bí quyết và quy trình công nghệ của các nghề
truyền thống.
Các hữu thể và các vô hình gắn bó hữu cơ với nhau, lồng vào nhau
như thân xác và tâm trí con người.
2.3. Khái niệm truyền thống và hiện đại
Có nhiều cách hiểu khác nhau trong phân loại xã hội, nhưng ngày nay
người ta thường lấy tiêu chí hoạt động của con người để chia lịch sử thành:
- Xã hội thu lượm (hái lượm và đi săn)
- Xã hội nông nghiệp (trồng trọt và chăn nuôi)
- Xã hội công nghiệp (cơ giới)
- Xã hội hậu công nghiệp (thời đại tin học)

Ở Việt Nam, xã hội cổ truyền là xã hội nông nghiệp, văn minh cổ
truyền là văn minh thôn dã (xóm làng), văn hoá Việt Nam truyền thống
thường được xem là nền văn hoá xuất hiện từ lúc hình thành quốc gia dân
tộc, qua nhiều bước phát triển nội sinh và ảnh hưởng ngoại sinh cho đến khi
văn hoá phát triển (chủ yếu là văn hoá Pháp) tác động đến một số lĩnh vực.
Như vậy khoảng thời gian kéo dài từ xa xôi cho đến những năm đầu thế kỷ
XX tạm được coi là giới hạn của văn hoá truyền thống. Từ thời điểm đó đến
nay, được coi là văn hoá hiện đại. Đôi khi người ta cũng có sự lẫn lộn giữa
khái niệm cổ truyền và truyền thống. Có thể coi khái niệm cổ truyền bao
gồm cả cái không tích cực. Khái niệm truyền thống là tập quán đã được sàng
lọc. Truyền thống được dùng ở đây là tính cho đến thời điểm trước công
cuộc giao thoa truyền thống văn hoá Đông – Tây, Việt – Pháp.
Định nghĩa văn hoá truyền thống: trong bài viết văn hoá cổ truyền, văn
hoá truyền thống và truyền thống văn hoá của một tác giả tên đăng trên tạp
chí văn hoá dân gian có nêu: “văn hoá truyền thống là khái niệm dùng để chỉ
một cấu trúc văn hoá, chỉ văn hoá của các xã hội nông nghiệp truyền thống”.
Tuy đây là định nghĩa ngắn gọn nhưng còn gây cho người đọc sự khó hiểu,
diễn đạt còn chưa thoát ý.
GS.TSKH Trần Ngọc Thêm có đưa ra định nghĩa: “Văn hoá là hệ thống
hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích luỹ qua
quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi
trường tự nhiên và xã hội”. Từ điển Tiếng Việt của viện ngôn ngữ học do
Hoàng Phê chủ biên định nghĩa: “Truyền thống là thói quen hình thành đã
lâu đời trong lối sống và nếp nghĩ, được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ
khác”.
2.3.Mối quan hệ giữa du lịch và văn hoá

Để có thể đánh giá được đầy đủ và chính xác vai trò của ngành du lịch
trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống, ta cần phải
nghiên cứu về mối quan hệ biện chứng giữa du lịch và văn hoá thể hiện như
sau:
Về mặt lý luận, văn hoá là toàn bộ những hoạt động, những giao lưu,
những sản phẩm vật chất và tinh thần do con người sáng tạo trong sự ứng xử
toàn diện với thiên nhiên, với xã hội, với chính bản thân mình, để tồn tại và
phát triển; là quá trình con người không ngừng hoàn thiện và phong phú hoá
các quan hệ nhân tính của xã hội, của cộng đồng và các cá nhân khẳng định
hệ giá trị văn hoá. Về du lịch, hầu như trước đây có bao nhiêu tác giả nghiên
cứu tìm hiểu du lịch thì có bấy nhiêu định nghĩa. Như đã được nêu trong
phần khái niệm du lịch. Vậy mối quan hệ biện chứng giữa du lịch và văn hoá
thể hiện ở chỗ nào? Nếu ta nghiên cứu sự hình thành và phát triển của ngành
du lịch, điều đó có thể khẳng định là từ cổ đại mầm mống của du lịch bắt
nguồn từ nhu cầu hoạt động văn hoá (hành hương, hành trình lễ hội). Ngược
lại văn hoá cũng tác động đến việc hình thành các dịch vụ sơ khai của ngành
du lịch hiện đại (sự xuất hiện của các cơ sở lưu trú phục vụ cho khách hành
hương). Văn hoá là sự giao lưu; thực vậy, nhờ có sự giao lưu, trao đổi mà
các hoạt động văn hoá, tín ngưỡng được lan truyền từ vùng này sang vùng
khác, từ quốc gia này sang quốc gia khác. Con người với đặc trưng cơ bản là
biết lao động, tư duy và sáng tạo, hướng tới hoàn thiện và cái đẹp ở thời cổ
đại chính khát vọng vươn tới tự do, khát vọng được nâng đỡ cứu giúp khỏi
các thảm hoạ thiên nhiên và bất công xã hội, con người đã sáng tạo ra thần
thánh và tôn giáo như một giá đỡ tinh thần. Từ đó Kitô tôn giáo, Phật giáo
và hồi giáo xuất hiện và được truyền bá từ vùng này sang vùng khác. Mỗi
dân tộc đều có truyền thống bản sắc văn hoá riêng. Những tinh hoa văn hoá
của từng dân tộc có được là do quá trình lao động sáng tạo của cộng đồng,

được cộng đồng thừa nhận và lưu truyền từ đời này qua đời khác. Truyền
thống, bản sắc văn hoá của mỗi dân tộc không phải là cái bất biến, nó không
ngừng được hoàn thiện phát triển qua các thởi đại nhờ sự hoàn thiện và
những yếu tố du nhập từ các nền văn hoá của mình. Thông qua giao tiếp, tìm
hiểu các dân tộc trao đổi cho nhau những kiến thức về văn hoá, những cái
hay, cái đẹp trong cuộc sống qua đó mỗi dân tộc có sự chắt lọc, bổ sung,
nâng cao nền văn hoá của mình. Đây là đặc trưng trong tính kế thừa theo
trục không gian của các nền văn hoá. Nếu không có giao lưu, nền văn hoá
vủa mỗi cộng đồng, dân tộc khi bị cô lập sẽ ở trạng thái ngưng trệ. Sự kế
thừa theo trục không gian đã thúc đẩy văn hoá nhân loại phát triển.
Khi nghiên cứu du lịch ta không chỉ xem xét trên góc cạnh của người
hướng dẫn mà trên thực tế những người cung cấp dịch vụ là yếu tố thứ hai
trong du lịch tạo nên một hiện tượng Kinh Tế - Văn Hoá. Họ là những người
cung cấp thông tin, tổ chức các chuyến du lịch, người cung cấp phương tiện
giao thông, cung cấp cơ sở lưu trú, ăn uống để thoả mãn như cấu cơ bản của
con người. Ngoài ra những người làm công tác nghệ thuật, tổ chức vui chơi
giải trí, cung cấp thiết bị kỹ thuật … Với tư cách là “nhà sản xuất hàng hoá
dịch vụ, hoạt động của người làm du lịch không thể tách rời các yếu tố văn
hoá” .
Trong doanh nghiệp hoạt động du lịch, yếu tố văn hoá là toàn bộ giá trị
vật chất và tinh thần mà doanh nghiệp tạo ra. Sử dụng trong quá trình phục
vụ khách. Vì vậy, có thể nói rằng văn hoá chính là toàn bộ quá trình xây
dựng bố trí cơ sở vật chất: thiết bị vận chuyển, khách sạn, nhà hàng, các dịch
vụ phụ trợ khác …
Một điểm cần lưu ý là sản phẩm của nghành du lịch mang tính chất đặc
thù. Nghĩa là nó không thể đóng gói, tồn kho, bày bán như các sản phẩm
thông thường. Yếu tố dịch vụ mang tỷ trọng lớn trong sản phẩm. Như vậy,

một sản phẩm du lịch không chỉ có mặt vật chất mà nó chứa đựng yếu tố văn
hoá, tinh thần. Kết tinh vào sản phẩm có sức lao động của con người thông
qua giao tiếp, phục vụ, chăm sóc khách hàng. Nhân viên phục vụ với tính
chất là sản phẩm của một nền văn hoá vì họ mang trong mình khả năng
chuyên môn nghiệp vụ, ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp, và các yếu tố truyền
thống trong nhân cách. Họ đại diện cho doanh nghiệp và cả một nền văn hoá
để cảm hoá khách hàng.
Tóm lại, giữa du lịch và văn hoá có mối quan hệ biện chứng. Hoạt động
của ngành du lịch như một ngành kinh tế dịch vụ góp phần cho sự tăng
trưởng và sự phát triển của nền kinh tế xã hội, tạo điều kiện nâng cao mức
sống vật chất và tinh thần cho cộng đồng, thúc đẩy phát triển văn hoá và
ngược lại, sự phát triển của một xã hội văn minh trong đó trình độ văn hoá,
chính trị, tư tưởng của các thành viên trong cộng đồng lại tác động lại đến
phát triển kinh tế trong đó có du lịch.

Chương 2: Thực trạng du lịch Việt Nam với vai trò bảo tồn và phát huy
giá trị văn hoá truyền thống của người Việt
2.1. Vai trò của du lịch trong nền kinh tế quốc dân và đời sống xã hội.
2.1.1. Vai trò của nghành du lịch đối với nền kinh tế quốc dân:
Nhà Nước Việt Nam xác định: du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp
quan trọng, mang nội dung văn hoá sâu sắc, có tính liên ngành, liên vùng và
xã hội hoá cao. Phát triển du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, giải trí,
nghỉ dưỡng của nhân dân và khách du lịch quốc tế, góp phần nâng cao dân
trí, tạo việc làm và phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Qua đó, ta thấy:
- Đối với nền kinh tế quốc dân thì du lịch có vai trò là một ngành kinh
tế tổng hợp quan trọng có tính liên ngành liên vùng. Du lịch là ngành dịch
vụ. Nên nó sử dụng một tỷ trọng nhân công tương đối lớn, từ đó đã tạo ra
một khối lượng lớn việc làm cho người lao động. Du lịch là ngành kinh tế
tổng hợp nên khi nó phát triển sẽ kích thích và tạo điều kiện cho các ngành
khác phát triển và ngược lại, các ngành khác phát triển cũng kích thích và
tạo điều kiện cho ngành du lịch phát triển. Trong nền kinh tế quốc dân nước
ta, du lịch vẫn còn là ngành non trẻ. Tuy vậy, ngành này đang ngày càng
phát triển với một tốc độ mạnh và ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong thu
nhập quốc dân. Một số nước trong khu vực có điều kiện tương tự nước ta
nhưng do nhận thấy vai trò của du lịch đối với nền kinh tế nên họ đã có
chính sách thúc đẩy ngành phát triển và trở thành một ngành kinh tế mũi
nhọn của đất nước. Như Thái Lan, trong suốt hàng chục năm qua, tỷ trọng
ngành du lịch luôn đứng đầu trong nền kinh tế quốc dân, không những thế,
nó còn đóng vai trò quan trọng trong việc giúp kinh tế nước này phục hồi
nhanh chóng sau cuộc khủng hoảng tài chính của khu vực. Nước ta trong

năm năm gần đây du lịch đã đóng góp một phần không nhỏ vào phát triển
kinh tế đất nước.
Doanh thu từ du lịch trong những năm 1990- 2006:
3. Thu
3. Thu nh
nhậ
ập
p du
du l
lị
ịch
ch
1,350 2,830
8,000 9,500
14,000
17,400
23,000
26,000
51,000
0
10,000
20,000
30,000
40,000
50,000
60,000
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
Nguồn: Tổng Cục Du Lịch
Nhờ những phát triển trong ngành du lịch mà đã tạo ra được đội ngũ
phục vụ có chuyên môn, một cơ sở vật chất về lưu trú đủ khả năng phục vụ
và đã phục vụ thành công các sự kiện lớn của Nhà Nước, như phục vụ
SeaGame 22, phục vụ hội nghị Thượng Đỉnh Á - Âu và đã để lại ấn tượng
tốt với các nguyên thủ cũng như các đoàn đại biểu của các nước. Du lịch
phát triển còn nhằm thoả mãn nhu cầu tiêu dùng các hàng hoá vật chất và
các hàng hoá phi vật chất. Do đó, nhu cầu về dịch vụ rất được khách quan
tâm. Một đặc điểm quan trọng và khác biệt giữa việc tiêu dùng du lịch và
tiêu dùng các hàng hoá khác là việc tiêu dùng sản phẩm du lịch xảy ra cùng
một lúc, cùng nơi với việc sản xuất ra chúng. Do đó để thực hiện được quá

trình tiêu thụ sản phẩm, người mua hàng được đưa đến nơi sản xuất và tiêu
dùng tại chỗ. Vì vậy, sản phẩm du lịch mang tính độc quyền. Vậy, ảnh
hưởng kinh tế của du lịch được thể hiện thông qua tác động qua lại của quá
trình tiêu dùng và cung ứng sản phẩm du lịch. Quá trình này tác động lên
lĩnh vực phân phối, lưu thông và do vậy ảnh hưởng đến những lĩnh vực khác
nhau của quá trình tái sản xuất xã hội.
Trên bình diện chung, hoạt động du lịch có tác động biến đổi cán cân
thu chi của khu vực và của đất nước. Du khách mang ngoại tệ vào đất nước
mà họ đi du lịch, làm tăng ngoại tệ cho đất nước họ đến, ngược lại phần thu
ngoại tệ sẽ tăng lên đối với quốc gia có nhiều người đi du lịch nước ngoài.
Trong phạm vi một quốc gia hoạt động du lịch làm xáo động hoạt động luân
chuyển tiền tệ, hàng hoá. Cán cân thu chi được thực hiện giữa các vùng có
trình độ kinh tế - văn hoá khác nhau tuy không làm biến đổi cán cân kinh tế
của đất nước, song có tác dụng điều hoà nguồn vốn từ vùng kinh tế phát
triển sang vùng kém phát triển hơn, kích thích sự tăng trưởng kinh tế các
vùng sâu vùng xa.
Khi khu vực nào đó trở thành điểm du lịch, du khách từ mọi nơi đi về
sẽ làm cho nhu cầu về mọi hàng hoá tăng lên đáng kể. Việc đòi hỏi một số
lượng lớn vật tư, hàng hoá các loại đã kích thích mạnh mẽ các ngành liên
quan như nông nghiệp, công nghiệp chế biến…
So với ngoại thương ngành du lịch cũng có nhiều ưu thế nổi trội. Du
lịch quốc tế xuất khẩu tại chỗ được nhiều mặt hàng không phải qua nhiều
khâu nên tiết kiệm được lao động, chênh lệch giá giữa người bán và người
mua không cao.
Qua đây, ta thấy du lịch có tác dụng tích cực làm thay đổi bộ mặt kinh
tế của đất nước. Việt Nam với chủ trương mở cửa làm bạn với tất cả các
nước. Nhằm thu hút sự chú ý của các doanh nghiệp nước ngoài vào hợp tác

cùng phát triển, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động với thu nhập
cao, thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng với nhịp độ cao, cải thiện đời sống
sinh hoạt, giá cả trong nước ổn định.
2.1.2. Vai trò của du lịch đối với văn hoá – xã hội
Ngày nay, du lịch không chỉ trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn,
ngành công nghiệp không khói của rất nhiều quốc gia trên toàn thế giới mà
nó còn trở thành một nhu cầu không thể thiếu được của con người. Kinh tế
càng phát triển, đời sống của người dân càng tăng bởi một đặc tính cố hữu
của con người là ham hiểu biết và giao lưu. Càng tham quan nhiều, càng
giao lưu nhiều thì con người càng cảm nhận kiến thức của mình còn nhiều
khập khiễng giao lưu còn quá bó hẹp. Chưa nói đến phạm vi rộng, chỉ cần
biết được các miền của đất nước, cuộc sống của con người Việt Nam ở mỗi
vùng, mỗi dân tộc là ước mơ của biết bao triệu người dân chúng ta. Với bề
dày lịch sử, hàng ngàn năm văn hiến, với biết bao danh lam thắng cảnh, di
tích trải dài trên suốt chiều dài của đất nước, tất cả đã trở thành nguồn tài
nguyên vô tận để ngành du lịch khai thác phục vụ cho kinh tế, nâng cao đời
sống tinh thần cho người dân và làm bạn bè quốc tế hiểu hơn về đất nước
cũng như con người Việt Nam. Thông qua du lịch các tầng lớp dân cư trong
xã hội có điều kiện để tiếp xúc với nhau và hiểu nhau hơn, từ đó hình thành
nên những nhận thức chung và quan tâm chung. Không có du lịch làm sao
các cộng đồng miền xuôi có điều kiện để tiếp xúc và hiểu được hoàn cảnh,
thực tế cuộc sống, kinh tế của các cộng đồng dân tộc miền ngược, vùng kinh
tế kém phát triển, từ đó xây dựng cho họ nhận thức, tinh thần tương thân
giúp đỡ nhân đạo tốt hơn. Du lịch cũng giúp cộng đồng dân tộc miền ngược
có điều kiện tiếp xúc, tiếp thu những kiến thức tiên tiến về văn hoá, kinh tế,
nếp sống văn minh của các cộng đồng khác từ những vùng kinh tế văn hoá

phát triển. Không những chỉ có tác dụng giao lưu xã hội mà du lịch còn tạo
điều kiện cho các nhà đầu tư, khảo sát thực tế tiềm năng phát triển,cơ hội
đầu tư ở những vùng kinh tế còn khó khăn, từ đó họ có những kế hoạch
chiến lược đầu tư vào những khu đó giúp phảt triển kinh tế xã hội và góp
phần xoá đói giảm nghèo của các khu vực khó khăn này. Dân gian có câu “
trăm nghe không bằng một thấy” thì du lịch cũng là một trong những cơ hội
để các nhà đầu tư thấy trực tiếp, quan sát trực tiếp, tìm hiểu trực tiếp tiềm
ăng, cơ hội đầu tư cho các dự án phát triển du lịch, phát huy giá trị du lịch.
Bên cạnh đó, du lịch còn là ngành kinh tế tổng hợp có nội dung văn hoá
sâu sắc có tính liên ngành, liên vùng và xã hội hoá cao nên du lịch còn có vai
trò giúp cho người đi du lịch muốn được trải nghiệm và thẩm nhận những
giá trị văn hoá của cộng đồng khác. Cũng như du lịch đáp ứng được nhu cầu
mong muốn được hoàn thiện mình, ai ai cũng muốn nâng cao trình độ hiểu
biết của mình dể trở thành những bậc vĩ nhân như trong huyền thoại …
Chính những mong muốn được mở mang trình độ hiểu biết, sự tò mò tìm
hiểu và khám phá chân trời mới trong tiềm thức mỗi con người đều trỗi dậy
những ý tưởng về nền văn minh cổ đại và họ muốn khám phá ra những điều
bí mật ấy. Chính những nhu cầu này mà ngày nay xu hướng du lịch văn hoá
ngày càng phát triển, du khách muốn đi tìm hiểu, nghiên cứu, khám phá
những nét văn hoá truyền thống của các dân tộc ngày càng nhiều. Như vậy,
du lịch đóng vai trò thiết yếu và không thể thiếu được đối với nền văn hoá xã
hội Việt Nam.
2.2 Thực trạng du lịch Việt nam với vai trò bảo tồn và phát huy giá trị
văn hoá truyền thống của người Việt
Là một ngành kinh tế mũi nhọn song mục đích của phát triển du lịch
không chỉ vì lợi nhuận kinh tế. Điều quan trọng và căn bản hơn là du lịch

trực tiếp góp phần nâng cao vị thế, hình ảnh của Việt Nam đối với thế giới
cũng như các nước trong khu vực. Có thể nói, khách nước ngoài đến với
Việt Nam bởi nhiều lý do trong đó có sự thân thiện của con người Việt nam.
Đây là một thế mạnh mang tính truyền thống cần được gìn giữ phát huy. Mặt
khác, qua du lịch, khách muôn phương có dịp hiểu hơn về con người, đất
nước, kinh tế, văn hoá Việt Nam. Du lịch Việt nam giống như một sứ giả
hoà bình và hữu nghị thắt chặt tình thân ái với bạn bè năm châu.Vì thế, Việt
nam ngày càng trở thành điểm đến hẫp dẫn của khách du lịch quốc tế. Bảng
thống kê dưới đây cho ta thấy số lượng khách du lịch trong 9 tháng của năm
2007.
kh¸ch quèc tÕ ®Õn viÖt nam
9 th¸ng n¨m 2007
Th¸ng 9 Céng dån
Th¸ng
9/2007
Th¸ng
9/2007
9 th¸ng
n¨m
9 th¸ng
®Çu
so víi
so víi
cïng
®Çu n¨m 2007
2007 n¨m 2007 th¸ng 8
kú n¨m
tríc
so víi cïng
(Lît kh¸ch)
(Lît
kh¸ch)
n¨m 2007
(%)
(%) kú n¨m tríc (%)
Tæng
sè 358,000 3,171,763
100.6 132.0 118
I. Chia theo ph¬ng tiÖn
®Õn:
1. §êng kh«ng
279,733 2,475,540
101.3 131.5 126
2. §êng biÓn
21,565 168,923
98.6 118.3 95
3. §êng bé
56,702 527,300
97.9 141.1 96
II. Chia theo môc ®Ých
chuyÕn ®i:

1. Du lÞch,
nghØ ng¬i 221,096 1,969,208
100.9 140.4 128
2. §i c«ng
viÖc 57,893 481,388
99.4 102.5 114
3. Th¨m th©n
nh©n 48,961 455,697
103.9 156.6 104
4. C¸c môc
®Ých kh¸c 30,050 265,470
95.4 115.8 91
III. Chia theo mét sè
thÞ trêng chñ yÕu
1. Trung quèc
49,080 422,957
98.0 123.8 100
2. Hång K«ng
628 4,307
99.7 201.3 138
3. §µi Loan
30,153 243,741
100.6 137.6 118
4. NhËt
34,802 304,599
107.1 82.8 110
5. Hµn Quèc
37,257 372,681
94.4 116.6 121
6. Campuchia
10,900 116,628
93.7 170.9 91
7. Indonesia
1,881 17,292
100.4 102.3 111
8. Lµo
2,767 23,865
103.9 90.0 84
9. Malaysia
12,374 109,248
99.0 133.4 157
10. Philippin
2,728 23,926
95.4 125.8 114
11. Singapore
11,001 95,326
97.4 124.3 130
12. Th¸i Lan
13,602 120,867
99.9 161.7 137
13. Mü
32,889 323,758
105.1 141.4 111
14. Canada
7,595 72,083
105.2 218.3 131
15. Ph¸p 141,219 102.4 233.1 147

17,681
16. Anh
9,748 79,809
102.5 172.7 130
17. §øc
7,649 71,775
104.8 182.5 130
18. Thuþ sÜ
1,671 15,477
101.3 170.7 129
19. Italy
2,133 16,674
82.0 203.6 151
20. Hµ Lan
3,934 27,543
102.2 188.9 147
21. Thuþ ®iÓn
1,155 16,842
130.5 145.6 126
22. §an M¹ch
1,470 15,738
95.4 133.0 114
23. PhÇn Lan
220 4,449
92.2 86.1 106
24. BØ
1,790 14,185
114.5 211.5 140
25. Na uy
888 8,777
112.7 193.9 89
26. Nga
2,879 33,051
103.5 131.0 157
27. T©y Ban Nha
3,852 20,220
71.6 159.9 132
28. óc
17,618 166,601
101.4 125.6 133
29. Niudil©n
1,661 14,792
97.4 120.6 142
30. C¸c thÞ tr-
êng kh¸c 34,888 262,914
105.9 152.2 124
Nguån: Tæng côc Thèng kª
Trong đó 15 nước có lượng khách vào Việt Nam lớn nhất gồm:

15 THÞ TR¦êNG DÉN §ÇU
VÒ kh¸ch quèc tÕ ®Õn viÖt nam
(XÕp theo n¨m 2007)
§¬
N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004 N¨
Tæng sè 1,734,025 1,881,797 2,147,832 2,006,641 2,485,519 2,9
1. Trung
Quèc
626,476 672,846 724,385 693,423 778,431
717
2. Hµn
Quèc
53,452 75,167 105,060 130,076 232,995
325
3. NhËt 152,755 204,860 279,769 209,730 267,210
338
4. Mü 208,642 230,470 259,967 218,928 272,473
330
5. §µi
Loan
212,370 200,061 211,072 207,866 256,906
274
6. óc 68,162 84,085 96,624 93,292 128,661
148
7. Ph¸p 86,492 99,700 111,546 86,791 104,025
133
8. Th¸i
Lan
26,366 31,789 40,999 40,123 53,682
86,
9.
Malaysia
20,378 26,265 46,086 48,662 55,717
80,
10.
Campuchia
124,557 76,620 69,538 84,256 90,838
198
11.
Singgapore
29,100 32,110 35,261 36,870 50,942
82,
12. Anh 56,355 64,673 69,682 63,348 71,016
82,
13. §øc 32,058 39,096 46,327 44,609 56,561
69,
14. Canada 30,845 35,963 43,552 40,063 53,813
63,
15. Nga 6,017 8,092 7,964 8,604 12,249
24,

Nguån: Tæng côc Thèng kª
Đến tháng 4/ 2008, chúng ta đã đón 1,96 triệu lượt khách nước ngoài,
tăng 116,1% so với cùng kỳ của năm 2007. Dự kiến, con số này còn cao hơn
nữa trong những tháng tiếp theo của năm 2008. Điều đó chứng tỏ, du lịch
Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ.
Cùng với sức hấp dẫn của ngôi sao đang lên, du khách nước ngoài lựa
chọn Việt Nam vì đây còn là điểm đến thân thiện có bề dày lịch sử mấy
nghìn năm cùng với truyền thống văn hoá, đa dạng và phong phú. Như vậy,
du lịch giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc đã được khẳng định một
cách sâu sắc hơn bao giờ hết.
Khôi phục, lưu truyền và giữ gìn các giá trị văn hoá truyền thống của
dân tộc. Đặc tính của khách du lịch là sau mỗi chuyến du lịch, khi trở về nơi
cư trú họ thường kể lại cho bạn bè, người thân nghe những gì họ đã thu
lượm được trong chuyến du lịch. Một phần không nhỏ trong câu chuyện là
về bản sắc văn hoá, truyền thống và tính cách của con người nơi mà họ đã
tham quan du lịch. Cứ tính theo một cách suy diễn thông thường nếu du lịch
đảm nhận tốt vai trò của mình trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá
truyền thống thì ảnh hưởng đó sẽ được nhân lên 5,6 lần và có thể là nhiều
hơn thế trong cộng đồng, trong xã hội. Nhờ có du lịch mà giá trị văn hoá,
truyền thống không bị mai một hoặc mất dần đi mà ngược lại các truyền
thống đó luôn được ghi nhớ trong lòng du khách từ các thế hệ này đến thế hệ
khác. Cũng có khi những giá trị văn hoá truyền thống đã bị lãng quên theo
thời gian nhưng du lịch lại góp phần khôi phục lại những truyền thống đó
bằng cách dựng lại những hình ảnh, những biểu tượng hoặc sự kiện có liên
quan để phục vụ cho sự khám phá, thích tìm hiểu của du khách.

Du lịch tạo ra nguồn kinh phí để tu bổ các giá trị văn hoá vật thể. Du
lịch được xác định là một ngành công nghiệp không khói, một ngành kinh tế
mũi nhọn của đất nước. Trong tương lai, đây là ngành có nhiều tiềm năng và
triển vọng. Nguồn thu từ du lịch tương đối lớn nó góp phần cân đối ngân
sách và đóng góp hang tỷ đồng cho đất nước. Một phần ngân sách thu được
từ du lịch được trích ra để tạo nguồn kinh phí tu bổ các giá trị văn hoá vật
thể như: công trình kiến trúc, đình chùa miếu, lăng tẩm,… Sự tôn tạo này
nhằm khôi phục lại những gì đã xuống cấp của các di sản văn hoá. Điều này
thể hiện tương đối rõ vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá
trị văn hoá truyền thống của dân tộc.
Phát triển du lịch đồng nghĩa với việc khẳng định, tôn vinh giá trị văn
hoá truyền thống. Mỗi điểm du lịch đều ẩn chứa trong mình những giá trị
văn hoá sâu sắc, những truyền thống độc đáo của dân tộc. Ngay cả phong
cách lối sống của cư dân tại điểm cũng thể hiện điều đó. Khi du khách đi du
lịch sẽ được thẩm thấu các giá trị văn hoá đó qua nhiều cách khác nhau như
tự khám phá cảm nhận, hay qua sự truyền đạt giàu cảm xúc rung động lòng
người từ hướng dẫn viên du lịch hoặc cũng có thể từ những thông tin đã
được cung cấp tại điểm du lịch. Vậy có thể thấy du lịch có vai trò quan trọng
trong việc truyền đạt và lưu giữ giá trị văn hoá truyền thống trong lòng du
khách từ thế hệ này đến thế hệ khác. Nó tạo nên một sức sống trường tồn
của văn hoá truyền thống .
Du lịch bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống như một tài
nguyên quý giá. Vì văn hoá truyền thống còn được coi là nguồn tài nguyên
để phát triển du lịch. Muốn phát triển du lịch một cách bền vững thì nhất
định phải dựa trên cơ sở bảo tồn và phát huy chính nguồn tài nguyên quý
giá này. Du lịch coi văn hoá truyền thống của dân tộc như một điểm mạnh,
một sự độc đáo và làm nên sự khác biệt của du lịch nước ta với các nước

khác. Cho nên, ngành du lịch đã nghiên cứu về giá trị văn hoá của nứơc ta.
Sự nghiên cứu này tạo nên sự hiểu biết về văn hoá dân tộc hay có những tác
phẩm về văn hoá du lịch hay du lịch văn hoá từ đó mà ra đời. Các tác phẩm
này giống như một kho tang quý giá giúp cho các thế hệ đời sau hiểu hơn về
văn hoá của 54 dân tộc anh em.
Du khách đi du lịch đồng nghĩa với việc kích thích tiêu thụ các sản
phẩm, dịch vụ trong đó có các sản phẩm văn hoá gồm cả sản phẩm văn hoá
vật thể và phi vật thể. Ví dụ: khi du khách đến thăm làng nghề họ sẽ muốn
mua những sản phẩm do các nghệ nhân tạo ra, hay đơn giản hơn họ đi du
lịch chỉ để thưởng thức một món ăn truyền thống nổi tiếng. Đây cũng là hình
thức kế thừa và phát huy giá trị văn hoá dân tộc.
Du lịch còn giống như một sợi dây liên kết vô hình gắn chặt các quốc
gia khu vực với nhau. Khi du khách đi du lịch tạo ra sự giao lưu giữa các
vùng miền với nhau. Đây cũng là cơ hội cho những nhà nghiên cứu, những
người làm du lịch hay bất cứ ai ai đổi các kinh nghiệm bảo tồn và phát triển
văn hoá. Từ đó có những phương pháp tối ưu nhất để bảo tồn và phát triển
giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc ta.
Để có nhận thức tổng quát về vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và
phát huy giá trị văn hoá truyền thống chúng ta sẽ đi sâu xem xét vai trò của
du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá vật thể và phi vật thể
qua ví dụ điển hình sau:
2.2.1. Vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá vật
thể
Trải qua mấy ngàn năm lịch sử, Việt Nam được biết đến là một vùng
đất còn lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hoá và cách mạng có giá trị. Giá trị
đặc biệt quan trọng bởi giúp tìm hiểu, nghiên cứu lịch sử dân tộc, tập quán

các làng xã, để các thế hệ hôm nay và mai sau có thêm hiểu biết về cội
nguồn dân tộc, truyền thống quê hương. Trong đó làng quê Kinh Bắc- một
vùng truyền thống, nơi quần tụ bao đời, cái nôi văn hoá của cả nước, nơi có
truyền thống khoa bảng, lưu giữ những huyền thoại đẹp với bao di tích và lễ
hội dân gian - một điểm du lịch hấp dẫn, đựơc coi là một ví dụ điển hình của
việc phát triển du lịch gắn liền với bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền
thống. Chính vì thế, trong phần này sinh viên đã chọn Bắc Ninh để phân
tích, tìm hiểu vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn
hoá truyền thống trên địa bàn tỉnh và mang những nét chung của ca đất
nước.
Theo ông Nguyễn Duy Nhất, PGĐ ban quản lý di tích Bắc Ninh thì
toàn tỉnh hiện có 1259 di tích thuộc các loại hình: di tích lịch sử - văn hoá,
di tích kiến trúc nghệ thuật, và di tích cách mạng. Trong đó, nhiều nhất vẫn
là đình, đền và chùa. Có thể kể đến những chùa như Chùa Dâu, Phật
Tích…là những di sản văn hoá tiêu biểu của quê hương Kinh Bắc và dân
tộc. Đây là các chứng tích vật chất xác thực, phản ánh sinh động về lịch sử
lâu đời và truyền thống văn hiến – cách mạng của nhân dân Bắc Ninh nói
riêng cũng như cả nước nói chung.
- Chùa Dâu: Chùa Dâu được bộ văn hoá thông tin đưa vào danh mục
38 di tích quốc gia đặc biệt. Cùng với việc xác định giá trị lịch sử văn hoá
của di tích, lập bản đồ đất đai va khoanh vùng bảo vệ di tích, ngăn chặn xâm
hại di tích, trách nhiệm bảo vệ và giữ gìn di tích cũng được quy định một
cách rõ ràng.
Chắc hẳn câu ca dao cổ:
Dù ai đi đâu về đâu
Hễ trông thấy tháp Chùa Dâu thì về
Dù ai buôn bán trăm nghề

Nhớ ngày mồng tám thì về hội Dâu
đã đi sâu vào tâm trí mỗi du khách như một lời nhắc nhở, một lời mời gọi về
thăm lại chùa Dâu. Miền Dâu, liên lâu hoặc luy lâu - huyện Thuận Thành
ngày nay nằm gần trung tâm châu thổ Bắc Bộ. Khi đến thăm chùa Dâu du
khách sẽ được hiểu thêm về Luy Lâu đó là một trong 3 trung tâm Phật giáo
lớn trong đế chế Trung Hoa là luy lâu, Lạc Dương và Bành Thành. Hơn nưa
miền Dâu sớm trở thành một trung tâm thương mại sầm uất mang tầm cỡ
quốc tế. Nơi đây là chốn đô hội, thủ phủ của quận Giao Chỉ và Châu Giao,
trung tâm giao lưu kinh tế, văn hoá, tín ngưỡng, tôn giáo của nước ta những
thế kỷ sau công nguyên với các nước trong vùng. Trung tâm Phật giáo Dâu
được hình thành trong bối cảnh đó.
Đồng thời, khách du lịch cũng được cung cấp những thông tin về chùa
Dâu như chùa xưa có tên chữ là “Cổ Châu Tự”, “Thiền Địch Tự”, và ngày
nay là “Diên ứng tự”. Tên Phổ biến vẫn được gọi là chùa Pháp Vân theo tên
Vị Phật được thờ ở chùa, còn Chùa Dâu là theo tên địa phương. Đây là ngôi
chùa có lịch sử hình thành và phát triển cổ nhất trong số các chùa còn lại ở
nước ta hiện nay. Được xây dựng vào thế kỷ VI sau công nguyên gắn liền
với lịch sử du nhập đạo phật vào vùng Dâu. Chùa được coi là trung tâm phật
giáo của vùng Dâu. Tại chùa Dâu có một cây tháp lớn có chân hình vuông.
Dân gian truyền rằng tháp này do Mạc Đĩnh Chi xây dựng lại, cao chín tầng.
Mặc dù mặt tháp không có trang trí hoa văn nhưng giá trị kiến trúc mỹ thuật
được thể hiện ở hình khối, màu gạch và mạch vữa, có mối quan hệ với kiến
trúc. Chùa tháp của Ấn Độ trong buổi đầu dựng chùa tháp Hoà Phong là một
biểu tượng thể hiện sự giao thoa văn hoá và tín ngưỡng bản địa giữa người
Việt Nam và Ấn Độ.
Du khách còn được thưởng thức những tác phẩm có giá trị nghệ thuật
thẩm mỹ cao như: nan can bậc cửa trước của tháp chạm thành khối lượng

tròn, mỗi bên có một con sóc nằm phủ phục theo dáng bò từ trên xuống. Đây
là sản phẩm của thời Trần. Hay tấm bia ghi lại việc xây dựng tháp, con cừu
đá dài 1,33m cao 0,88m. Tượng cừu được tạo bằng đá sa thạch biến chất
nằm gọn trong khối chữ nhật, rừng cong, tai dài, có râu chải thẳng xuống,
miệng ngậm, mũi bẹt, mũi ti hí. Hình tượng nghệ thuật này rất hiếm trong
nghệ thuật điêu khắc Việt Nam. Từ nghệ thuật điêu khắc cho đến chất liệu
của tượng đã thể hiện sự giao thoa văn hoá giữa Việt Nam, Ấn Độ và Trung
Hoa mang dấu ấn của lịch sử phát triển vùng Dâu và thành cổ luy lâu.
Ngoài ra, còn nhiều tác phẩm đẹp của các nghệ sỹ trong thời Trần còn
lưu lại đến ngày nay. Cánh gà ngoài cửa giữa cột cái và cột hiên có mảng
ván thời nhà Trần chạm dây hoa, còn lại đều là của thời Lê thuộc nửa cuối
thế kỷ XVII với hình rồng ổ mẹ con đùa giỡn nhau, đây là hình tượng nghệ
thuật mang đầy chất dân gian. Bên trong thượng điện là những tượng phật đa
dạng, phong phú và đặc sắc chỉ có ở chùa Dâu, thể hiện sự giao thoa, hội
nhập văn hoá giữa tôn giáo ngoại lai là phật giáo với tín ngưỡng thờ các vị
thần thiên nhiên là thần Mây, Mưa, Sấm, Chớp. Tuy nhiên, truyền thuyết
mang đầy màu sắc huyền thoại những vị thần này trong tín ngưỡng của cư
dân trồng lúa nước vùng nhiệt đới Bắc Bộ Việt Nam đã chuyển thành Phật
Tử Pháp. Đó cũng là khát vọng bao đời của người nông dân mong sao cho
mưa thuận gió hoà để nền nông nghiệp vốn phụ thuộc rất lớn vào thiên nhiên
có thế sinh sôi nảy nở.
Chùa Dâu là ngôi chùa có lịch sử cổ nhất nước ta hiện nay, một viên
ngọc quý vô giá minh chứng phật giáo du nhập lớn từ những đầu thế kỷ
công nguyên vào nước ta. Chùa Dâu còn là nơi giao thoa, hội nhập giữa văn
hoá tín ngưỡng Việt Nam với văn hoá tín ngưỡng, kiến trúc phật giáo từ Ấn
Độ. Nơi đây còn lưu giữ nhiều giá trị kiến trúc nghệ thuật cổ kính vô giá,

nhiều cổ vật có giá trị là những tư liệu quý hấp dẫn du khách tham quan
nghiên cứu.
Đến với Chùa Dâu dù chỉ một lần du khách sẽ cảm nhận được bề dày
văn hoá của vùng Dâu được ghi dấu ấn rõ nét trong từng thớ gỗ, từng chi tiết
kiến trúc ở đây. Vì vậy, Chùa Dâu được coi là một tài nguyên du lịch vô giá.
Cũng chính nhờ du lịch mà kiến trúc độc đáo này được thẩm thấu và truyền
đạt ở mức độ cao nhất. hàng năm, Chùa Dâu đón hàng ngàn lượt du khách
đến thăm. để khi trở về họ ghi đậm dấu ấn của Chùa Dâu trong lòng cứ như
vậy những giá trị này được khẳng định và không bị mai một theo thời gian.
mặt khác chùa còn được trùng tu nhiều lần nhằm bảo vệ, phát huy giá trị lịch
sử văn hoá theo hướng phát triển du lịch văn hoá nhằm phục vụ khách thăm
quan du lịch. Trong đó, việc phát triển du lịch tạo ra một nguồn kinh phí
đáng kể trong việc trùng tu tôn tạo di tích lịch sử văn hoá này. Nguồn thu đó
có thể từ tấm lòng hảo tâm của du khách thập phương qua việc góp công
đức, nguồn thu đó cũng có thể thu được từ các dịch vụ tại điểm du lịch. Mặt
khác, để phục vụ cho việc phát triển du lịch, ban quản lý di tích đã có nhiều
phương pháp quản lý nhằm bảo tồn khôi phục và phát triển di sản văn hoá
vật thể quý giá này. Điều này có ý nghĩa trong việc chống xuống cấp làm
mai một di sản. Vậy với việc bảo tồn, khôi phục và phát triển di tích Chùa
Dâu du lịch đóng vai trò quan trọng.
Chùa Bút Tháp: chùa có tên là “Linh khúc thiên tự” cách chùa Dâu 3
km. Tên chùa mới có từ nửa sau thế kỷ XIX do vua Tự Đức khi thấy cây
tháp của chùa giống như bút đang đề thơ nên trời. Chùa có kiến trúc hoà
nhập với môi trường tự nhiên bao quanh. Đây cũng là nơi có những trung
tâm Phật giáo suốt từ đầu công nguyên đến đầu thời tự chủ.
Chùa Búp Tháp là một ngôi chùa độc đáo, có bộ cục gọn gàng, chặt chẽ
và rất sinh động. Việc xây dựng dựa vào các vật liệu bền chắc và đã kế thừa

những nét truyền thống dân tộc từ thời đại Lý, Trần trước đó. Các đơn
nguyên kiến trúc được bố trí cân xứng, chặt chẽ ở khu trung tâm nhưng lại tự
nhiên ở khu vực xung quanh. Cụm kiến trúc trung tâm ở chùa Bút Tháp bao
gồm 9 đơn nguyên chạy song hàng, bố trí đăng đối trên một đường “linh
đạo” lối bố trí đăng đối theo trục chính và phương pháp về xử lý các khối
kiến trúc của công trình đã tạo nên vẻ thâm nghiêm, u tịch và thanh thoát
cho cảnh chùa
Mở đầu là tam quan ba gian, hai mái, tường hồi, bít dốc. Gác chuông
hai tầng tám mái, nền vuông, một gian hai dĩ, tám hoa. Toàn khối kiến trúc
như một bông sen khổng lồ, độc đáo và hấp dẫn. Trong chùa còn có nhiều
kiểu kiến trúc lạ và đẹp mắt tạo sự thanh thoát, bay bổng. Các tháp chính ở
vòng ngoài tuân thủ triệt để nguyên tắc đăng đối: phía sau chùa là tháp Tôn
Đức nằm trên đường trục, bằng đá ghép, bình diện vuông, năm tầng là điểm
cuối đưa nhịp điệu kiến trúc hoà vào sự bay bổng lên không khung, hai bên
có hai tháp đá khác cùng hàng ngang nhưng nhỏ hơn. Hai bên sườn chùa, từ
giữa hồi nhà Trung kéo ra, bên trái có tháp đá Bảo Nghiêm, bình diện bát
giác đây là điểm cao nhất để tôn xưng hòa thượng mở đầu cho hệ thống tổ
chùa ở đây.
Trong kiến trúc cũng như trang trí ở Chùa Bút Tháp, ta không thể
không nói đến các yếu tố của hai nền văn hoá Việt – Hàn. Tuy nhiên, các
yếu tố này đã được việt hoá một cách tài tình. Khiến chúng hoà nhập nhuần
nhuyễn với văn hoá Việt, tạo một phong cách độc đáo của chùa Bút tháp.
Chùa Bút Tháp còn có một hệ thống tượng tròn rất đặc sắc so với ngôi
chùa khác. Có ba loại chính: Tượng Phật giáo, tượng chân dung và tượng
thờ màu. Trong đó tượng Phật giáo có nhiều loại: tượng Phật, tượng các vị
Bồ Tát, tượng Hộ Pháp, tượng các vị La Hán… Có những pho rất quý, nổi
tiếng, độc nhất vô nhị và được coi là khuôn mẫu của tượng Phật giáo Việt

Nam. Nổi trội hơn cả là tác phẩm Phật Bà Quan Âm nghìn mắt, nghìn tay.
Tượng chân dung ở chùa Bút Tháp rất đáng được quan tâm gồm tượng tổ
chức và tượng hậu Phật. Tượng hậu Phật thực sự nở rộ vào thế kỷ XVII và
điển hình là Chùa Bút Tháp.
Trang trí ở Chùa Bút Tháp hết sức nổi bật trên hai loại chất liệu là gỗ
và đá được thể hiện nhiều trên các chi tiết kiến trúc cũng như trên đồ thờ.
Trên các chi tiết kiến trúc gỗ, các mảng chạm mang thuần phong cách truyền
thống việt, những con rồng của thời Lê Trung Hưng có hiện đại vào khoảng
giữa và cuối thế kỷ XVII được chạm rất tinh xảo.
Có thể nói ông cha ta đã thổi hồn vào ngôi chùa Búp Tháp qua các thời
kỳ từ lúc dựng chùa tới các lần trùng tu sau này. Đến thăm chùa Bút Tháp ta
được cảm nhận tinh thần từ bi hỉ xả của đạo Phật, để thưởng thức những tác
phẩm điêu khắc kiến trúc, để hiểu thêm về phong cách nghệ thuật một thời
và để cảm nhận niềm tự hào về tài nghệ của cha ông. Khi du khách đến tham
quan đồng nghĩa với việc khẳng định giá trị lớn lao của kiến trúc, nghệ thuật,
văn hóa, tôn giáo tại đây. Hàng năm, Chùa Bút Tháp đón hàng ngàn lượt du
khách trong và ngoài nước đến thăm. Đây còn là một con số đáng tự hào vì
khẳng định giá trị văn hóa truyền thống của nước ta luôn là tài nguyên du
lịch hấp dẫn. Đồng thời mỗi du khách đến thăm chùa được cảm nhận về giá
trị, và vẻ đẹp độc đáo của chùa thì càng thêm tự hào về đất nước và con
người Việt Nam. Điều này có ý nghĩa giáo dục lớn lao đối với ý thức bảo vệ
và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của mỗi người. Du lịch cũng tạo ra
nguồn kinh phí đóng góp cho chùa Bút Tháp trùng tu và khôi phục những
giá trị kiến trúc đã bị mai một. Việc phát triển du lịch cùng giúp cho ban
quản lý và phát huy cụm di tích để phục vụ nhu cầu của khách du lịch.
Nhắc đến Bắc Ninh ta không thể không nhắc đến Từ Sơn, nơi khởi
nguồn của nhà Lý, một triều đại phong kiến thịnh vượng vào bậc nhất của

Vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.doc

Vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.doc

Similar to Vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói Liên hệ Zalo/Tele: 0917.193.864

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói Liên hệ Zalo/Tele: 0917.193.864 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Vai trò của du lịch trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.doc