EVRİMCİ KURUMSAL İKTİSAT: SCHUMPETER’IN KATKILARI

1. PROF.DR.COŞKUN CAN AKTAN
Bu Sunum Şu Kaynaktan Yararlanılarak Hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Yeni İktisat Okulları Ve İktisadi Düşünce: Ankara: Seçkin Yayınları, 2018.
“Evrimci Kurumsal İktisat (Tarihsel Temelleri Ve Katkıda Bulunan Başlıca Düşünürler)”, İçinde: C. C. Aktan, Yeni
İktisat Okulları ve İktisadi Düşünce, Ankara: Seçkin Yayınları, 2018. (S. Yay ile birlikte)
Sunumu Hazırlayan: Cihan Türkyılmaz

2.  Schumpeter'in (Evrimci) Kurumsal İktisada
Katkıları:
 Kapitalizmin Evrimsel Gelişimi ve Yenilik
 Schumpeter, 1883 yılında şimdiki Çek
Cumhuriyeti sınırları içerisinde olan Triesch
adlı küçük bir kasabada doğmuştur. Viyana
Üniversitesi'nde hukuk ve ekonomi eğitimi
görmüş ve aynı üniversitede 1906'da hukuk
doktoru unvanını almıştır. 1909 yılında
Czernowitz Üniversitesi'nde çalışmaya
başlamıştır. Avusturya Başbakanı
Schumpeter'i 1919'da Maliye Bakanı olarak
atamıştır. 1932'de ABD'ye yerleşmiş ve
Harvard Üniversitesi'ne profesör olarak
atanmıştır. 1932-1950 yılları arasında ünlü
Harvard üniversitesi’nde çalışmıştır.
1950'de Connecticut'ta hayata veda
etmiştir. Schumpter'in en önemli eseri için
bkz: Schumpeter, J. A., (1942), Capitalism,
SocialismandDemocracy, London: George
Allen&Unwin.

3. "…yeni tüketim maddeleri, yeni üretim yöntemleri,
yeni ulaşım yöntemleri, yeni pazarlar, yeni
endüstriyel örgütlenme biçimleri… bütün bunlar
kapitalizm tarafından yaratılmışlardır…. Yeni milli
pazarların veya dış piyasaların açılması; el sanatları
atölyelerinden, yoğun ve büyük işletmelere geçiş,
kapitalist sistemi durmaksızın bir değişim ve
yenilenme havasında tutmakta; bütün bu gelişmeler
eski faktörleri yok etmekte, yenilerini yaratmaktadır.
Bu 'Yaratıcı Yıkım Gelişimi' kapitalizminin temelidir."
Joseph A. Schumpeter
"Kapitalizm doğası itibariye bir
ekonomik değişimi ifade eder ve
asla statik olamaz.
Kapitalizmden söz edince bir
evrimsel süreçten söz ediyoruz
demektir."
Joseph A. Schumpeter

4.  Joseph AloisSchumpeter (1883-1950) ilk
önemli eseri olan ve diğer çalışmalarının da bir
bakıma temeli olan "Ekonomik Kalkınma
Teorisi(TheTheory of Economic
Development)’’ni henüz gençlik yıllarında
kaleme almış ve kapitalizmin tarihsel süreçteki
evrimini iktisadi bir model üzerinden
açıklamaya çalışmıştır.


5. MAL
TEMİNİNDEKİ
YENİLİKLER
ÜRETİM
YÖNTEMLE-
Rİ
SATIŞ
PİYASALARI
YENİ
ÜRÜNLER
SATIŞ
YÖNTEMLERİ
SCHUMPETER’E GÖRE:

6.  Schumpeter'e göre beş tür yenilik söz konusudur.
 Schumpeter, kapitalizmin tarihsel süreçteki evrimini iktisadi
ve iktisadi olmayan olguların birbirleriyle karşılıklı etkileşimi
çerçevesinde açıklamaktadır. Ona göre, kapitalizmin evrimi
konusunda incelenmesi gereken temel değişken "yenilik" tir.
 Yenilikler bir bakıma Schumpeter'in analizlerinde temel içsel
değişkendir. Ona göre kapitalizm; siyasi sistem, sınıf yapısı,
bilim, sanat vb. unsurların tamamını içeren bir uygarlık
biçimidir. Kapitalizmin evrimi ise bu alanlar arasındaki
karşılıklı etkileşimin bir ürünüdür. Çünkü iktisadi gelişmeyi
sadece iktisadi alan çerçevesinde kavramaya çalışmak ve
böylece kapitalist toplumun tarihsel süreçte evrimini
açıklamak mümkün değildir.

7.  Schumpeter'de iktisadi ve iktisadi olmayan
bütün bu unsurlar arasındaki etkileşimde etkin
olan unsur yeniliktir. Çünkü ona göre kapitalist
sistem yeniliğe adapte olmak zorundadır. Aksi
halde kapitalist sistem yaşamaya devam
edemeyecektir.
 Schumpeter, kapitalist toplumdaki değişim
sürecini yalnızca iktisadi boyutları ile değil,
diğer faktörler ile ilişkili ve bir bütün halinde
incelemektedir ve kapitalizmin sürekliliği için
yenilenmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır

8. Tüketicinin daha önce tanımadığı yeni bir malın ya
da bir malın yeni bir tipinin veya aynı malın yeni bir
kalitesinin piyasaya sürülmesi (ürün inovasyonu)
Yeni bir üretim yönteminin geliştirilmesi (süreç
inovasyonu)
Yeni piyasaların ve pazarların keşfi veya
yaratılması
Yeni bir hammadde veya yarı mamul madde
kaynağının bulunması
Yeni bir endüstriyel organizasyon türünün
yaratılması (örgütsel inovasyon).

9.  Yenilik, Schumpeter'in analizlerinin temel
kavramlarından biridir. Ona göre basitçe "yeni
birer üretim fonksiyonu oluşturmak" olarak
tanımladığı yenilikler, kapitalizmin yeniden
üretilmesinde ve büyüme sorununda kritik bir
role sahiptir.
 Yavaşlayan büyüme yenilikler tarafından
canlanmaktadır. Diğer bir deyişle, yenilik,
kapitalizme dinamizm getiren şeydir.

10.  Schumpeter'e göre kapitalizmin en önemli
özelliği değişen bir yapıda olmasıdır . Bu
nedenle kapitalizmde kar elde etmek
isteyenler, mutlaka yukarıda saydığımız
yenilikleri yapmak ve teknolojik gelişmeyi
sağlamak zorundadır .Görüldüğü gibi
Schumpeter'e göre yenilik iktisadi faaliyetlerde
daha fazla kar elde edebilmenin ve hayatta
kalabilmenin önemli bir adımıdır.

11.  Schumpeter'e göre yeniliklere ayak uyduran bir girişimci
zamanla bunu yaygınlaştırabilmektedir. Bu durumu
başaran bir girişimcinin kuracağı yeni bir firma ise daha
çok kar elde etmesini sağlayacaktır. Bu durum
yaygınlaştıkça da yeniliklere ayak uyduran firmalar
çoğalacak, yeniliklere ayak uyduramayan firmalar ise
başarısızlığa mahkum olacak ve yok olup gideceklerdir.
Schumpeter'in Darwin'in doğal
seçilim ile ilgili görüşlerinden
etkilendiği şüphesizdir ve
Darwin’in evrim teorisi onun
yenilik ile ilgili görüşlerine
yansımıştır.DARWIN SCHUMPETER

12. Schumpeter'e göre "esas itibariyle kapitalist ekonomi statik
değildir ve olamaz düzenli bir gelişme de göstermemektedir.
Tersine bu ekonomi kendi içinden yeni mallar, yeni üretim
metotları ya da ticari imkanlar sayesinde devamlı olarak
yenilenmekte, hareket halinde tutulmaktadır. Mevcut bütün
sistem, iş hayatının bütün şartları bir değişme içindedir."
(Schumpeter, 1968: 61).
Schumpeter, geliştirdiği teoride teknolojik değişimin ve yeniliklerin
evrimsel bir modelini oluşturmuştur.

13.  Schumpeter, gelişmeyi ise iktisadi yaşamın
işleyişinden kaynaklanan niteliksel değişimler
olarak tanımlamaktadır. Schumpter, iktisadi
yapının kurumsal niteliğini değiştirebilecek olan
dışsal etkenleri (savaş, ihtilal, doğal afet vb.)
yaptığı çözümlemelere dahil etmemektedir.
Buradan da anlaşılacağı üzere Schumpeter'in
gelişme kavramı kapitalizmin kendi değişim süreci
ile, diğer bir deyişle kendi tabiri ile "evrim" ile
ilişkilidir.

14. Schumpeter, "evrimcilik (evolutionism)" başlığı
altında evrim teriminin yalnızca biyolojik
anlamda değil, 19. yüzyılın temel düşünce
biçimlerinden biri olarak ve değişik boyutları ile
ele alınması gerektiğini belirtmiştir
Ayrıca, Schumpeter'in ekonomik evrimi, sosyo-
politik alanın da birlikte evrimini
gerektirmektedir. Bu nedenle Schumpeter
ekonomik evrim süreçlerinde evrimin sosyal
hayatın diğer alanlarını da kapsayacağını ifade
etmektedir.
Politika, sanat, bilim, sosyal hayat gibi alanların
her biri bu durumdan etkilenmektedir. Çünkü,
yenilikler var olan kurumsal yapı arasındaki
ilişkiler ve kurumsal yapının da şekillenmesine
neden olmaktadır,.